ivo mattozzi - didattica della storia
TRANSCRIPT
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
1/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
2/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
3/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
4/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
5/177
META IXM IO
fi fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
6/177
fi:
: fi
I V O M A T T O Z Z I
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
7/177
Ivo Mattozzi,
O 2006
MAKETA EO
EO Paul Klee,Insula dulcamara, 1938
2005, Efi ( )
2003, Ivo Mattozzi Un modo per formare lettori di storie
2004, Ivo Mattozzi La didattica laboratoriale nella modularit e nel curricolo di
storia
1990, I.R.R.S.A.E. Lombardia Storia educazione temporale nella Scuola Elementare
ISBN 960-375-960-0
O. . / 3960K.E.. 1016, K.. 0086/06
fi Nfi (. 2121/1993
fi ) . -
fi fi , -
, fi, , , fi
(, ) fi
.
Efi
118, 114 72
.: 211 3003500, fax: 211 3003562
http://www.metaixmio.gr e-mail: [email protected]
18, 106 80
.: 210 3647433, fax: 210 3610750
fi
O 81, 546 31
.: 2310 250075, 2310 260085, fax: 2310 260085
B 1. A 18, 106 80 A
.: 210 3647433, 210 3621274, fax: 210 3610750
2. , fi 5, 105 64
./fax: 210 3319195
O O !
H OTYIA
OOONEI
TO BIBIO
No 110
EN 45012
ACCREDITED
QMSCERT No 04/1230/279
QMSCERT No 04/1230/279.1
ISO 9001
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
8/177
K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. H : N
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
2. O . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
4. O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5. fi fi . . . . . . . . . . . . . 73
6. fi Afi fi . . . . . . . . . . . 85
7. T Afi fi fi . . . 105
8. fi . . . . . 129
9. H fi
Afi fi . . . . . . . . . . . . 153
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
9/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
10/177
P O O O
IVO MATTOZZI,
, fi -
. -
, -
fi.
Ivo Mattozzi,
Bologna Bolzano, -
fi fi
, -
E, .
, .fi -
. 1970 fi fi
, fi , fi
fi, ,
. ,
- fi
, ,
fi . - fi .
-
fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
11/177
E fi
. fi -
fi fi -
.
o -
, fi -
fi . -
fi , fi -
fi, fi
, fi
.
-
fi: fi, , -
, , , -fi, , , ,
. fi fi
, (Curricula)
E (Scuola Viva, 1986-1990). -
,
fi
.
-
fi , fi fi,
fi Clio fi , 1990 fi . , -
, -
. fi fi-
.
Ivo Mattozzi,
Clio 92, I Quaderni di Clio, La Vita
Scolastica Il Bolletino di Clio,
fi . Scuola Estiva di Arcevia, fi- fi fi -
fi .
fi -
10 / fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
12/177
fi fi fi -
. , fi
IRRSAE, -
.
,
-
E. -
fi fi, fi , -
-
fi .
; ( 1), -
fi -
: , fi
-
; -
fi , fi -
fi
fi, fi, -
. fi
fi fi . fi fi
, fi fi,
, .
( 2) fi
fi
. , , - fi fi fi fi
, -
.
fi fi
fi ( 3, 4 5), -
fi , -
fi -
. , -
, -
fi ,
fi / 11
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
13/177
fi . -
, fi fi,
fi fi. fifi
,
fi fi
fi.
fi fi fi
fi fi; Ivo Mattozzi -
fi fi fi fi
fi fi ( 6). fi
- , -
fi, fi
, fi ,
fi. fi fi-
, , fi fi
fi, fi, fi
fi fi, fi fi -
fi fi. fi fi
, , fi
fi, . -
-
fi fi fi.
fi fi fi, o
Mattozzi ( 7). fi
fi fi fi . fi fi fi, , -
fi .
, -
fi, fi, , , fi-
, fi fi
, ,
,
fi . ; ( 8).
, ,
fi fi . -
12 / fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
14/177
, fi fi -
,
. fi fi -
.
( 9) Mattozzi
-
fi
. , -
fi, , -
. fi
fi fi. fi -
fi Clio. -
, , , fi fi-
.
fi / 13
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
15/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
16/177
1
H :
T A : ;
fi fi fi ;
fi o fi fi ;
E - . - fi fi .
fi fi - .
, fi : fi -;. fi
( -), - . - -fi fi , fi fi .
fi - fi :
; , fi - , ;.
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
17/177
, fi, .1
fi fi fi - -, fi , , fi, - fi , , fi . - -fi , - fi . fi
fi , - fi . -- fi fi fi - :
fi fi fi fi . fi fi - fi - fi fi fi -, fi fi fi fi fi
.fi fi fi fi :
16 / 1
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
18/177
1. , fi , fi fi fi -
.2. -
fi, fi fi ,fi .
fi fi fi . fi - fi.2 -
, . , , fi
fi .3
fi fi. -
, fi - , fi ,
fi fi .
, , 1
fi , fi
.
fi fi-
, fi , fi.
, fi fi , fi
, .
fi fi fi .
, fi , -
fi .
. -
, fi -
: fi fi
, , .
fi
/ 17
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
19/177
fi fi . , fi fi fi,
fi,
fi - .
fi fi
fi fi ,
fi -
.
fi fi fi -
. , fi . , fi - , fi , fi, fi . fi , - fi : - fi - fi , fi fi .
fi - , fi fi .
fi . , fi: (
, , fi , fi ) fi ( 1 - ) fi fi. fi fi , fi .
, : fi ,
fi (.. -, , , fi fi). fi , fi - fi
18 / 1
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
20/177
fi fi fi - . , ( -
fi , ), fi - , fi . fi fi - . fi fi , fi - . , fi fi A, -
fi fi, fi fi . - fi fi fi- fi . fi fi fi fi fi fi fi .
, , fi ( ), fi fi fi ( ). fi , ( fi ) fi fi , fi .
, . . - fi - fi: fi - fi, 1 , , fi .
: fi - . -
, fi .
, : , -
/ 19
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
21/177
fi [!] fi fi fi .
fi fi fi :
fi fi, fi -fi , - - , .
fi, - fi , fi . fi -fi fi .
fi , fi . fi , fi fi
fi . - fi . , , fi - , .
fi, fi fi - fi
, - fi. , , fi fi , fi .
20 / 1
I
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
22/177
- fi
- . fi fi fi - fi fi, -fi fi, fi fi. fi fi - .
fi:
fi fi - fi fi fi , fi fi , .
fi -. fi fi
fi . fi - fi fi fi fi fi - . fi - -fi , , - fi fi.
- fi , -
fi . fi - fi
/ 21
+
+
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
23/177
. fi ,
fi fi - .
fi fi - fi fi - , fi fi fi - fi.
1
, . I. Mattozzi, I bambini, il tempo, la storia, Spazio e
tempo: Dimensioni del sapere, . E. Mazzone, Milano: Mondadori, 1988, . 65-81.
2 , . R. Starc &M.L. Mammano, I connettivi temporali prima e dopo. Uno studio sperimentale sulla
comprensione di frasi I e II elementare, Et Evolutiva 31, 1988, . 62-68.3 G.G. Moroni (.),Il sussidiario. Itinerari conoscitivi di base per la classe quarta, Milano:CETEM, 1989, . 5-6.
22 / 1
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
24/177
2
1
T A : ;
fi fi - ;
fi -: -, , fi , fi .
fi - fi
-fi . - -fi .
- :
1. ,
fi fi fi.2. fi -
, fi , fi , .
3. - fi , - .
fi , fi fi fi.
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
25/177
- fi .
fi fi fi-, fi - . - fi -: fi , fi fi, . -fi . -
fi . fi
( ) 2 . , fi, fi - fi,, fi, . - fi fi .
fi fi , . fi , .
, , fi . fi , - fi . fi - , /fi/ .
.
, , -fi . fi . fi fi fi , fi ,
24 / 2
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
26/177
fi - .
fi fi , :
,
, fi, -
fi-
(.. , fi, ).3
... fi fi fi ,
( -) [...] fi fi, -
( fi -
) [...] -
fi fi -.4
fi fi fi fi , fi fi , fi fi fi . , fi //, fi fi ( fi ) - fi -, fi -
. fi fi - , , , , - fi , , fi .
, fi -fi fi, , fi -
fi fi fi :
/ 25
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
27/177
1. , fi , , fi
2. fi 3. 4. .
fi fi fi - : , , (/fi/) -, (fi) , , (fi).fi fi fi fi -
(/fi/, fi, - ), (fi, - fi fi fi fi ), fi (fi-, fi fi fi fi ). , , , fi (-fi -
-fi ). , fi
fi fi fi fi - . fi fi , - , : fi -
fi fi - fi - .
, fi , - fi . :
1. -, -
26 / 2
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
28/177
2. fi 3.
4. fi - .
fi - fi fi fi. fi fi fi fi,
fi . - , - . -, fi fi fi, .
fi - fi , fifi fi, fi .
1 fi fi ,
fi , fi . -
fi fi fi .2 fi -
,
fi . -
fi fi fi , fiJ. Pascual-Leon. fi fi , . P. Boscolo,
Psicologia dellapprendimento scolastico. Gli aspetti cognitivi, Torino: UTET, 1986.
/ 27
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
29/177
3 C. Pontecorvo, Leducazione scientifica di base, Firenze: La Nuova Italia, 1983, . 175.
4 N. Vicentini Missoni, Leducazione scientifica di base, fi.., . 300-305.
, fi fi , , fi fi
Leducazione scientifica di base, fi : Scienza e scuola di base, . C.Pontecorvo & P. Guidoni, Roma: Istituto della Enciclopedia Italiana, 1979 J. J. Schwab.., La struttura della conoscenza e il curricolo, Firenze: La Nuova Italia, 1971 [fi
: The Structure of Knowledge and the Curriculum, Chicago: Rand Mc Nally, 1964] La
trama concettuale delle discipline scientifiche. Problemi dellinsegnamento scientifico, .
G. Cortini, Firenze: La Nuova Italia, 1985 Concetti e conoscenza, . C. Pontecorvo,
Torino: Loescher, 1983 B. Inhelder, H. Sinclair & N. Bovet,Apprendimento e strutture dellaconoscenza, Torino: Loescher, 1975 [fi : Learning and the Development of
Cognition, London: Routledge & Kegan Paul, 1974] J.S. Bruner,Il processo educativo dopoDewey, Roma: Armando, .. ( 1977) [fi : The Process ofEducation, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1960 :
, . . , : , 1960].
28 / 2
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
30/177
fi fi :
fi fi fi ; fi fi -
; fi fi
;
fi fi .
T A :
, , -
. - , fi , fi fi ;
fi fi fi;
fi -fi;
;
fi fi - , fi - , - .
3
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
31/177
, - -
. - fi , - . fi.
fi fi. fi , , - (fi fi ...), fi fi , fi .
, , , , , . -,1 - . fi , - fi fi. :
1. , fi fi -
fi fi
2. , fi fi fi .
- fi fi .2
fi ,
fi fi fi -, .
30 / 3
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
32/177
/fi/ /fi/ //
fi fi fi fi fi fi .3
fi -fi fi fi, -- .
fi fi fi fi, fi fi -
fi fi, fi . , fi. fi fi fi .
fi :
fi , - fi fi fi fi fi fi.
fi, fi , - fi. fi , , .
fi fi fi fi - fi fi .
//, //
fi fi . -
//, -. fi fi , fi fi .
/ 31
-
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
33/177
fi fi fi , -
fi , fi fi .
fi - .
- fi /fi/,4 fi - fi fi , fi: // fi .
fi - -, , fi , fi - fi fi fi 18 fi fi- , fi, . fi - - 18 .
, - . /-/, fi fi -fi , fi fi . H /-/, 18 .
fi fi fi - ,
. fi -fi (. 1).
1. .5 fi .
32 / 3
X
1
2
1 2 fi fi fi fi fi. Xx , fi, . .
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
34/177
//6
- fi , .
O fi //. fi fi , , fi fi , fifi fi.
, fi fi , ( -), - , , , fi, fi .
fi , fi - fi fi .
fi , fi fi fi ,
fi fi , fi .
- -fi . fi fi fi fi . fi fi fi fi fi .
//, /fi/, //
- , // /fi/.
fi , fi /-/ /fi/ (. 2).
2. . H fi .
/ 33
X
1
2
xv
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
35/177
/fi/, // //, //, /fi/ //,
fi -. fi - fi. , fi , fi, -. fi, fi -, fi fi, .
//,7 //
fi fi - ; fi , // //.
//, fi fi fi 1 fi 2.
fi fi fi fi (fi 1), fi fi - (fi 2).
-, - . // fi -fi fi fi .
, fi , fi fi . , - fi- fi 8 (. 3).
3. . //, /fi/, //.
34 / 3
X
1
fi
2
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
36/177
/fi/,9 //10
, fi fi - // //.
fi , fi - fi, fi - . - -fi .
/fi/ fi fi- . fi- fi 2;, fi fi , : fi fi fi;, fi ;, -fi ;, ;, -;... ( fi fi -
fi, , fi , fi - .)
fi, fi , - . , // fi fi fi .
(L. Febvre), - fi -fi ( fi ). , fi // .
fi , , - , . - // //
fi fi .
fi 1.
/ 35
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
37/177
fi fi . , -
: fi, fi - - ( - -) (. 4).
fi -fi (
fi;) . fi . fi
. fi - : fi;, fi ;...
fi fi . fi fi fi -fi, fi -fi.
//, ( ) , fi fi .
4. . //, //, / fi/ .
36 / 3
X
1
fi
fi
2
1
fi
fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
38/177
5. . /fi/.
/fi/11
fi fi 0 fi fi ,12 fi , - fi .
fi fi fi fi . fi /-fi/. , fi fi , fi (. 5).
fi : - fi, ,
fi fi , - fi. fi -
, , fi - : fi;, fi -;, ;...
fi fi
fi fi fi . /fi/ - . fi fi /fi-/ fi :
/ 37
X
1
fi
fi
2
1 0
fi
fifi
fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
39/177
[fi fi ]
, fi, fi fi fi -fi fi . fi fi - (. 6).
fi
fi fi , ... fi . - ( venementielle), - fi, fi, - fi - .
fi fi fi fi fi, fi fi fi fi. fi fi
fi. ( - ) fi fi fi
38 / 3
X
1 - 1
fi
fi
2
1 0
fi
fifi
fi
fi fi
6. . /fi/, /fi/.
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
40/177
/ 39
X
1
fi
fi
2
1 2 0
fi
fifi
fi
fi fi
fi
7. . //.
1
fi . fi fi fi fi, fi fi .
fi fi ( ): fi fi ;, fi - fi fi ;.
//
, //, - . fi fi , - fi . fi fi-, fi .
fi fi fi fi fi , (. - 7).
//, /fi/13
, - fi fi fi fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
41/177
. - fi, //.
// fi 1-2 . // // - fi fi fi fi fi ( // fi , // ). fi fi ...
fi fi fi /1/ fi
(. 8). fi fi fi fi fi ( - fi fi -), , .
fi ,
fi , . - fi - .
40 / 3
X
1
fi
fi
2
1 0 2 - 1
fi
fifi
fi
fi fi
fi
()
fi
()
(2)
8. . //.
(1)
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
42/177
fi fi - fi fi fi , .
/ /14
fi , / /. fi -fi ,
. fi, -fi, - fi fi , - fi . fi - . , .
fi fi fi. ,
fi, fi, - . . fi
/ 41
X
1
fi
fi
2
1
12
0 2 - 1
fi
fifi
fi
fi fi
fi
9. . / /.
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
43/177
fi - fi.
. -fi fi (. 9).
/ / fi fi - fi fi fi fi : fi fi fi fi fi , fi fi 1;.
//15
fi , //. fi fi fi .
, fi fi -
, ,
42 / 3
X
1
fi
fi
2
1
12
0 2 - 1
fi
fifi
fi
fi fi
fi
10. . //.
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
44/177
fi fi . fi-, fi . fi -
fi fi , fi fi fi fi. , fi fi - , fi - fi . , fi fi fi , fi , fi fi fi-
. fi fi , (. 10).
fi fi fi , - fi fi .
- fi fi . : fi;. - // fi fi , fi . : fi fi fi fi -, fi ...;
//16
- , fi . //, , - (fi, fi,fi , ).
fi , fi . fi -
/ 43
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
45/177
fi , , , ...
fi fi 1 fi . fi, fi , - ( -) ( -fi fi ), fi fi -1 fi 1. - ( ) (
fi ) fi .
fi - fi -1 fi , - fi . - fi -fi fi (. 11).
44 / 3
11. . //.
X
1
fi
2 1
2
0 2 - 1
fi
fifi
fi
fi fi
fi
fi
1
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
46/177
- fi fi :
fi, fi . , fi fi. fi , fi . fi - , fi fi.
, fi fi, fi . fi fi- , fi - fi, , . fi - fi fi fi, - fi fi fi fi fi. /1/ fi - , .
/2/, - , : fi - fi fi . fi fi-
fi: fi - fi fi , fi , fi . fi - fi . fi fi fi fi.
fi // - fi fi .
/ 45
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
47/177
//
. fi fi fi, fi fi fi (-, , , , ...) fi ( , fi fi, - , fi...).
fi, fi , .
fi //. -
( ) - , fi . fi- fi . fi fi fi - fi .
, , ... - , fi , fi - , . fi fi fi , , , - , , fi .
fi - ; , .17
, -. . fi -. //,fi , - // - , , , , . //
46 / 3
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
48/177
. -
.
fi fi fi , fi fi:
( ) .
.
.
.
.
fi - fi, fi, fi - , fi - fi , - fi ( ) - -
, fi .18
1. .
/ 47
-
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
49/177
1 - fi fi .
2 fi , , . I. Mattozzi,Storia, passato, memoria, storiografia, Scuola Viva 9, 1986, . 12-16.
3 fi : A. Marwick, Che
cos questa storia? Come si studia e come si scrive la storia, Milano: The Open University
Mondadori, 1979[fi : Introduction to History, Milton Keynes: OpenUniversity Press, 1977, fi 3-5] J. Topolski, Metodologia della ricerca storica,
Bolonia: Il Mulino, 1975 [fi ( ): Metodologia historii: wydanie
drugie poprawione i uzupelnione, Warszawa, 1968 : , . fi, : ,
1983], La storiografia contemporanea, Roma: Editori Riuniti, 1981 [fi ( ): Marksizm i historia, Warszawa, 1977] J. Tosh, Introduzione alla ricerca
storica, Firenze: La Nuova Italia, 1989 [fi : The Pursuit of History: Aims,
Methods and New Directions in the Study of Modern History, London: Longman, 1984].
4 [18 ] fi fi fi , fi , fi 1700 1799. fi, fi
fi, fi fi, -
1700 fi fi. [1700] -
, fi .5
fi fi fi . fi -
fi. fi, . -
, fi. , fi -
fi fi ( ) , fi fi- fi .
. , fi , fi
.6 fi fi fi -
, ., fi fi -
J. Topolski, : I. Mattozzi, Educazione alluso delle fonti e curricolo distoria, Storia Geografia Studi sociali, . P. Roseti, Bologna: IRRSAE Emilia
Romagna, 1989, . 41-51.7 fi . -
48 / 3
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
50/177
. fi fi.
fi , fi fi -
fi . fi fi fi , fi fi
fi fi fi fi fi.8 , fi -
. fi fi fi fi -
fi . - fi . fi -
fi . fi fi .
9 fi fi fi -
fi ;, ;. fi - - fi , : fi fi-
fi ; fi ; fi
;.... fi fi fi
fi -: fi fi , fi fi , .
10 . fi - fi -
.11 fi . fi Enciclopedia Einaudi(fi. 5,
Torino, 1978), fi K. Pomian.
12 ! fi fi fi, fi-, fi fi, - fi fi -. fi fi -
.13 fi . K. Pomian Enciclopedia Einaudi
(fi. 10, Torino, 1920), W. Kula, Problemi e metodi di storia economica,Milano: Cisalpino-Goliardica, 1972, . 133-152 [fi ( ):
Problemy i metody historii gospodarczej, Warszawa, 1963 : The Problems and
Methods of Economic History, Aldershot: Ashgate, 2001].14 . F. Braudel Storia e scienze sociali. La lunga
durata, Scritti sulla storia, Milano: Mondadori, 1973 [fi : Histoire etsciences sociales: La longue dure, Annales ESC XIII/4, 1958, . 725-753
/ 49
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
51/177
: , Fernand Braudel, , : -
, 1987]. ,
. . : M. Vovelle, Storia e lunga durata, K. Pomian, Storia delle strutture, La Nuova Storia, . J. Le Goff, Milano: Mondadori,1979, . 47-110 [fi fi : . Vovelle, Lhistoire et la longue dure, K.
Pomian, Lhistoire des structures, J. Le Goff (.), La Nouvelle Histoire, Paris:Complexe, 1988].
15 fi A. Gramsci:
, fi fi , -
, -
fi . [...] fi - , ... (A. Gramsci, Passato e presente,Torino: Einaudi, 1953, . 148-149 [ : fi fi, .
, : , 1974]).16 , . K. Pomian Enciclopedia Einaudi(fi 2, Torino,
1977).
17 fi .: M. de Certeau, Loperazione storica,
Il pensiero scientifico, Roma, 1985 [fi : Lopration historique, J. Le
Goff & P. Nora (.), Faire de lhistoire, Paris: Gallimard, 1974, fi. 3 :
, . , , : fi ,1983] P. Ricoeur, Tempo e racconto, fi. , Milano: Jaca Book, 1986 [fi :
Temp et rcit. Tome 1, Paris: Seuil, 1983]. , . C.Perelman,Il campo dellargomentazione, Parma: Pratiche Editrice, 1979 [fi -
: Le Champ de largumentation, Bruxelles: Presses Universitaires de Bruxelles, 1969].18 . I. Mattozzi, Morfologia del
discorso storiografico e didattica, La cultura storica: Un modello di costruzione,Faenza: Faenza Editrice, 1990.
50 / 3
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
52/177
- fi , .
fi //, - - fi, fi - . fi - - ( , , fi, fi, ).
// /-fi/, fi fi, , fi.
, fi, -, ., , fi , - .
fi, - , , , fi .
fi
- , fi - .
-
4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
53/177
fi fi , fi -
, fi - , , , - ., fi , , fi -fi fi .
fi fi, - .1
, , fi- , fi fi:
1. fi fi - fi fi.
2. fi fi /fi/.
3. fi, , -
, .
fi , fi -, fi fi . - , fi fi,
fi - , , - .
fi fi fi - fi fi fi - fi -
fi fi fi .
52 / 4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
54/177
fi fi - fi fi -
fi fi . fi fi
fi fi .
fi fi fi fi-;
, fi -
fi - .
fi
:
fi;
fi; ; fi -
; fi fi ;
fi fi
, - , - - fi fi .
fi fi fi fi -fi , fi , -fi . fi - fi -
fi, .2
fi fi- fi :
/ 53
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
55/177
1. , fi , fi , -
fi fi .fi , fi -
fi ,fi , fi fi fi , fi fi fi fi, fi .
2. fi fi - , .
fi fi fi fi , fi ,fi , fi .
fi fi fi, - fi fi fi fi fi fi, fi fi , fi fi- . - fi fi , - fi .3
fi , fi fi
.fi fi fi fi - , , fi fi fi fi fi , fi fi .
fi fi fi. , fi -
fi fi , fi - .
fi fi -
54 / 4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
56/177
fi fi. fifi, fi fi
fi fi .
fi fi ;
fi fi - , fi -.
fi fi , ,fi, , fi , fi .4
fi fi fi - , , , , , ...
fi fi, -
fi , fi fi - , fi, fi /fi/ ...
, //, . fi, fi , fi , fi - fi .
( ), - fi , fi fi .
fi, ,
fi , fi , . fi , fi fi fi -
/ 55
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
57/177
fi - fi fi
, fi fi - ...
, fi , fi, - fi .
fi , - fi . fi fi , fi
fi, , fi .
fi fi-, fi, - fi; , fi , -, fi, , .
fi , /fi-/, //.
fi fi- fi .
fi fi, . fi fi fi
, fi fi ,
fi fi- fi. fi -fi fi , fi - , .
fi fi /-/ //. fi fi
fi . - fi - fi ,
56 / 4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
58/177
fi // -, fi fi fi
, fi fi - fi fi .
fi //, /fi/ /fi/, fi , - - , fi //.
/fi/ fi fi .
fi fi fi fi .
fi. fi , fi - fi , /-
/, , fi , fi fi.5 , , fi.
fi -fi : fi - ( , , ,
fi ), fi , , , fi -fi fi, fi , fi- , fi fi - .
, fi fi -
.
:
/ 57
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
59/177
fi - . fi , , - .
:
, , . fi-, fi , fi fi fi .
fi fi fi , - fi fi -, //.
fi fi, fi - , fi fi fi- , .
.6 - fi. fi - , fi :
, fi . , , fi .
fi fi. , - fi, fi , fi .
fi fi fi fi, fi, , fi , fi fi , /fi/ //.
58 / 4
,
//
-
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
60/177
fi fi
fi - . fi - fi fi.
fi fi fi;
fi fi fi fi fi
... , , fi . , , , -fi fi , fi fi - .
, , - fi , .
, fi
, - fi fi fi - fi.
fi
/ 59
, , ,
:
-, ,
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
61/177
fi , -
fi fi . fi:
1. fi fi fi fi fi fi fi.
2. fi fi fi. fi fi fi,
fi , .
fi, :
fi fi :
60 / 4
1 .
2 .
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
62/177
fi -fi fi , fi fi fi fi fi.
, , fi fi -, fi fi .
fi fi /fi/ -
fi , fi - fi fi fi - fi . fi - fi fi fi , fi .
fi /fi/ .
fi fi .
fi fi fi fi,
/ 61
A
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
63/177
fi . , fi
- ( fi -- ) fi .7
, fi fi fi , fi -fi .
fi fi
. fi fi fi
, fi, , . . fi fi fi fi , fi .
- fi -.
, fi /fi/, fi fi , -
fi fi fi fi fi .
fi fi fi
:
fi fi-; fi fi;
-fi fi fi .
fi /fi/ fi
62 / 4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
64/177
, -, fi .
fi , , , - fi.
, fi fi fi , fi fi fi fi, ,
fi - fi , fi fi , fi - .
, /fi/ , fi fi fifi fi fi - fi fi fi: , , fi - fi fi fi, fi fi (.. - .) fi .
fi, fi fi, fi - fi, -fi, fi, fi,
- .
fi /fi/ fi , fi fi - -
fi : / /, // //.fi , fi fi .
8 , fi -
/ 63
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
65/177
fi fi - fi fi .
, fi:
9 - - fi - ,
, fi .
fi fi -fi fi fi fi fi, - fi fi.
fi fi (. . , -fi , fi .) fi fi.
, fi - , , fi -. , fi - . fi - . fi , ,
fi , . fi:
1. fi.2. fi , -
, : .3. fi .4. fi fi fi -
fi , fi fi . , -fi fi, fi
64 / 4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
66/177
fi , fi -
fi fi.5. fi -
. , fi fi ( ), fi -fi .
fi fi fi fi ( ), fi fi .
fi fi , fi, fi fi . - fi
// /fi/ fi, fi fi fi.
fi E. Labrousse, Come nascono le rivoluzioni. Economia e politica nella Francia del XVIII e
XIX secolo, Torino: Bollati Boringhieri, 1989, . 356.
8.10
, 19 (1814-1889). fi fi . -: fi Lvy-Leboyer, La croissance, fi.., Lhritage, fi.., , , 9. : fi Statistique agricole annuelle, fi.., fi . 30.
/ 65
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
67/177
(- , , ) fi -
. fi fi fi - . fi - , fi fi-. , - fi . fi fi -
fi - . - fi, . fi fi -. - fi. /fi/, //, // // /fi/ // . , fi fi - fi fi
: fi - . , - fi , .
, , fi fi fi
( ) 19 : 1815-1818, 1828-1832, 1839-1840, 1846-1847, 1853-1857, 1861-1862, 1866-1868.
fi 1868 : fi
66 / 4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
68/177
1868, fi fi -
, fi fi fi fi fi .
//, // /fi/ fi E. Labrous-se .
fi
, fi fi fi fi 17 fi . - fi 17 fi fi . Carlo Cipolla, - - fi fi fi -
fi fi .
fi C. CIPOLLA, Storia economica dellEuropa preindustriale, Bologna: Il Mulino, 1974,. 287.
H 11. , 1500-1700.
fi fi - . fi,, , fi , -
/ 67
fi
fi
fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
69/177
fi, , fi .
/fi/ Cipolla .
fi fi, - fi fi .
fi fi fi fi fi , -, . fi. fi , fi fi, - . , fi fi fi. - . , fi . fi. fi fi. fi . , -fi . fi . fi :
fi fi fi fi fi . , , fi, , , . , fi -. fi , , .
-
, fi fi .
68 / 4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
70/177
H 1. .
:
fi ; , -
;
fi , - fi fi , fi fi . , , -fi , fi .
fi -
- , : , , fi, - fi , - .
fi fi, . -
fi., , fi fi -
fi fi fi , :
/ 69
XPONOOHHYXPONIKOTHTA
1
2
3
4
5
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
71/177
1. fi
2. , fi -
3. .
fi -fi fi fi, fi fi .
fi
fi , fi fi ( ) -fi , - .
1 fi .
fi ,
fi fi fi -
, fi , fi-
fi .
fi fi fi , -
-
,
. fi -
fi .
2 . I. Mattozzi, La scuola dei tempi, Tempo, memoria identit. Orientamenti
per la formazione storica di base, . P. Falteri & G. Lazzarin, Firenze: La Nuova Italia,
1986, . 16-34. fi fi -
Scuola Viva 10/11, 1990.
3 A. N. Whitehead,Il concetto della natura, Torino: Einaudi, 1975, . 62 [fi :
The Concept of Nature, Cambridge: Cambridge University Press, 1920].4 fi fi fi .
fi , -
,
70 / 4
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
72/177
fi
. , fi fi
. fi , -
.
5 G.H. von Wright, Tempo, cambiamento e contraddizione, La logica del tempo,
. C. Pizzi, Torino: Boringhieri, 1974, . 280-294 [fi : Time, Change
and Contradiction, Cambridge: Cambridge University Press, 1968], -
. . I. Prigogine, La nascita del tempo, Roma & Napoli: Theoria, 1988.
6 J. Piaget, Lo sviluppo della nozione del tempo nel bambino, Firenze: La Nuova Italia, 1979
[fi : Le dveloppement de la notion de temps chez lenfant, Paris: P.U.F.,
1946] P. Fraisse, Psychologie du temps, Paris: P.U.F., 1967 M.S. Barbieri, Levoluzione
delle operazioni intellettuali: concetti di tempo, O. Andreani (.), Classe sociale,
intelligenza e personalit, Bologna: Il Mulino, 1974.
fi , . A. Calvani, Il
bambino, il tempo, la storia, Firenze: La Nuova Italia, 1988,
fi fi fi .
7 J. Piaget & B. Inhelder, La psicologia del bambino, Torino, 1970, . 78 [fi :
La psycologie de lenfant, Paris: P.U.F., 1966 : ,
. . , : . fi, 1990].8 fi fi
.
fi fi -
... ,
, .
9 fi , -
, fi ,
fi . - , , fi -
fi fi .
/ 71
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
73/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
74/177
T A :
fi, fi, fi;
fi fi ; fi , fi fi
;
, , fi ,
fi . fi (fi )
- .
fi , .
fi fi - . fi fi fi fi - ( ), fi ( ), ( - fi -
), ( /fi/ //) fi ( /fi /, /fi /, // .).
5
fi fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
75/177
fi fi fi .
fi fi fi , . - fi.
- fi -: fi
fi , - fi , .
fi . fi -. fi, fi fi - , fi fi .
.., 80
. fi , fi 12 15 ,
.
fi -
fi ,
. fi fi . fi, -
. 65
. , - , -
, . -
fi.
fi .
fi, .
. .
fi, fi fi
, , .
fi. .
fi
74 / 5
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
76/177
fi .
. fi ,
. fi, fi ,
fi fi , fi, . -
fi fi ,
,
. .
fi fi . fi
120 fi, 2 fi 1 fi.
fi. fi 12 . fi ,
, fi .
fi fi fi fi.
(fi Una vita alla storia. Rinnovamento didattico e racolta delle for orali,
Venezia: Arsenale, . 88)
, fi . fi /fi/ , .
fi - fi fi - ;
//.
( , - ), ( 65 ), fi : - -.
fi fi ; ,
-:
1. .2. .3. .4. .
fi fi / 75
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
77/177
5. .6. .
7. .
, -fi fi fi fi -. fi, - fi ( fi- fi). //, -fi fi .
-fi: . fi - . .
fi fi //.
// fi , - .
fi /fi/ fi. fi, -
, .
, , . , fi -
fi fi, fi fi fi ... fi
fi , fi fi. . fi ; fi
fi fi - fi -. //. (fi 12 15 ) ( ), fi fi fi , fi fi, fi, -
fi fi -fi. fi .
// fi -
76 / 5
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
78/177
// -- .
fi fi fi. : /fi/ // // // // // // // /-
/. : //. : //. fi
fi fi
fi fi.
, fi , -fi, fi , - - fi .
; fi . fi (/fi/, //, //, //,/fi/, //, //, //, //, /-/), fi -fi , fi - fi fi fi-
, . , -fi, , .
, ( , ) - - , -, , - , fi fi -
. , -
, , , fi fi (fi //, //, /-
fi fi / 77
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
79/177
fi/, / /), (fi /fi/ //), , fi , -
fi, fi .
fi fi fi - fi - , - fi .
fi:
1. fi , - , fi -fi fi fi , fi fi fi -
, , .
: fi fi, fi, fi fi .
2. fi fi fi fi - ,
fi .
, fi fi - fi , . .
fi fi, - fi .
fi -
78 / 5
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
80/177
fi - -
. fi
. fi fi fifi .
fi fi fi - .
, fi fi , ,
.
fi , fi,
.
, fi - , , -
. -
, -
fi , .
, fi,
, fi fi. -
fi : -
, fi -
fi .
,
, : fi
. , -
...
[fi G.G. Moroni (.),Il sussidiario. Itinerari conoscitivi di base per la classe IV,
Milano: CETEM, 1989, . 14 15]
fi fi fi /fi/, /fi/ //, -
fi fi / 79
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
81/177
//. fi, -, fi -
: , -, , .
//
//; - fi -fi, fi . -
fi . - fi ( fi, fi , , , fi , , .) fi - . fi fi fi ( ) fi //.
/fi/
fi . fi ( - ) .
fi - // // ( fi ), // ( [...] ).
fi fi , - fi ( - - ).
fi . fi / /. , fi
fi . fi fi fi , fi - fi .
//; fi fi
80 / 5
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
82/177
. fi fi - fi.
//, /fi/
fi fi fi // /fi/, fi fi . - , , . - . fi
, fi . : ; ; - ;. fi , .
//, /fi/
..., , ...,
fi .... , fi . fi, // , fi , -. fi fi .
/ /
fi , fi -fi. //, - fi /fi/ /-/.
fi fi, fi: /fi/, //,
//, //, //, //, //, //, /-/.
fi / /, /-/, //, /fi/, //, /fi/, //.
fi fi / 81
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
83/177
fi , fi fi ;
fi fi -fi -fi. fi - , fi .
fi, fi fi fi , fi fi -
, fi . -, fi - .
fi fi fi fi.
fi ( , , ) - fi fi fi fi. , , fi fi fi fi fi . () 643. - fi, fi fi
fi .
fi . 643
, , fi
. fi fi
. .
fi quadrigildo, -
- . fi
, fi , fi , fi fi
fi .
82 / 5
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
84/177
, -
, fi.
, fi , -fi fi fi, fi fi
. -
fi .
, fi fi fi -
. , -fi fi - .
fi - fi fi fi , fi fi .
,
fi :
fi , :
fi fi -
fi . fi fi - .
(1) (3) (4) - (5) (8) (9) (2) (7) 643 (6)
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) 643 (8) (9)
fi fi / 83
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
85/177
fi fi- fi -
. fi fi fi - fi fi .
, fi fi fi , fi fi fi fi .
, fi, fi fi ,
.
.
84 / 5
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
86/177
- fi
. fi -, fi .
, fi fi - , fi - fi fi , - . fi
fi fi fi - .
fi .
:
1. /-fi/, //, //, /fi/, /fi/, //, //,/fi/, //, //, //, //.
2. fi fi .
3. fi fi fi fi .
4. fi fi fi , fi -fi fi -fi, fi fi fi.
6
fi fi fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
87/177
5. fi fi ,
, , fi.
6. fi fi fi fi , - fi.
:
1. fi fi , - fi ( 4 5), fi ( 6), fi fi - .
2. fi fi - fi fi -fi , - fi - .
3. fi - fi fi , fi fi fi
.4. fi
fi fi fi fi fi.
5. - fi - .
- fi fi fi:
86 / 6
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
88/177
1. , , fi fi,
.2. -
, fi .
3. , , -fi .
4.
- .
5. fi fi - .
6. - , fi. fi, fi , -fi , fi , - fi.
fi fi fi fi :
fi fi fi / 87
3-4-5
4-5
3-4
2-3
1
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
89/177
fi fi - ,
fi fi . fi -
-, .
.
1 fi fi
, , fi, .
, fi , fi fi - , , fi, -. , fi -fi fi -
: fifi , , fi, , , .
fi, fi , , .
2 fi
, , fi fi , fi. fi fi: fi fi , - fi . fi - . fi fi -
. fi , , fi fi :
88 / 6
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
90/177
1. fi - fi , fi fi-
(, , fi, , .): , - , .
2. fi -fi fi.
3. fi fi
fi.4. fi ,
, // //, // //, - fi // //.
fi fi fi ;
fi, fi : fi -fi , fi , fi fi, fi fi fi . -
, fi . fi, fi fi - fi fi fi, fi - .
fi, fi
. fi, -
fi fi fi.
fi fi fi / 89
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
91/177
, fi - fi :
fi fi fi - fi fi fi fi, -. - , , fi , .
fi fi
, - , - /fi/, fi .
fi - fi fi : //, /fi-/, //, //, //, /fi/, /fi/, //, /-/, //. , -fi, fi fi fi , - fi fi .
fi fi, fi . fi -
fi , -, , .
3 fi fi
, fi, - , fi , fi , , -, ,
fi fi , , , fi fi .
90 / 6
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
92/177
fi fi fi / 91
4 fi fi
fi fi , .
fi - , fi : fi fi fi fi -fi. fi -
fi, fi, . fi fi
, (fi fi fi , fi ), - fi , fi fi . fi , -
, , , , . - .
- , - , fi.
, , fi : fi fi - fi fi fi. fi fi , - (.. fi , fi ).
fi -,
. fi - , fi fi - , fi . -
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
93/177
.
fi - fi (fi ), ( - fi ), fi - fi . fi, fi ,
. fi -
. fi fi :
, :
fi
fi (.. ), - fi fi fi (.. fi ). fi - ( , , .).
5 fi fi1
fi - . fi . - fi
92 / 6
// / / / /
// //
// ( -) / / // / -/ // // // /-/ //
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
94/177
. (..
... ... ... 20fi ) - . , fi . fi , fi -. ( fi , fi -
.). , . -, fi fi -, fi fi -fi .
-, , . fi fi - , -- , - fi -. - fi fi. - -
fi .
6 fi fi fi fi
fi -fi fi ( ) ( ). fi fi -
fi:
1. , fi fi.
fi fi fi / 93
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
95/177
2. - .
fi fi - - fi fi , fi.
fi fi fi fi - fi fi (, , .) fi . fi , fi, , , fi fi
. fi fi fi , (/-/, /fi/, //, //), fi / /, /-/ //, fi - (.. - ) .
fi fi - fi fi, fi, , , .fi - fi fi , fi .
, , . fi, fi , fi - fi -
94 / 6
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
96/177
fi. fi.
, - fi .
fi fi , fi . fi fi fi , , fi . fi fi-
fi fi fi , fi . fi :
1. fi 2. 3.
4. fi ,fi , , .
fi , fi fi fi - , fi fi fi fi , fi - . fi fi -
, fi fi fi, , fi, . , - fi , - .
fi - -
, fi - fi fi, fi fi, fi , fi , fi , fi , fi . - fi .
fi fi fi / 95
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
97/177
,fi . fi ,
, - . fi -fi , fi , , fi, - , . - , fifi ,
, . fi . fi - fi . , fi- .
fi , fi , - fi , fi fi -fi ( - , fi fi ): fi , - . fi ,
- - fi . fi - . fifi . (fi fi ), -
fi fi. , , fi , - fi . fi fi - fi
96 / 6
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
98/177
, - , fi
fi (fi fi ) fi, fi.2 - (//, /-
fi/, /fi/, //, //, //), fi , fi fi fi - , fi fi fi fi . fi
, . -, fi , fi fi - fi - fi .
fi fi fi / 97
:
fi fi
fi fi fi fi , -
fi fi
-
fi fi fi
fi , -
fi, , , fi
1. fi fi fi, fi, .
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
99/177
98 / 6
fi fi
fi fi
fi, , , , ,
, fi fi fi fi .
/ fi
fi , fi -
fi, fi fi fi
fi-
- (fifi fi )
fi fi
fi fi , -fi
fi fi , , -
fi
-
fi
fi fi fi -
-
-
fi : , -
, fi, , -fi
fi fi fi fi
2. fi fi fi fi .
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
100/177
fi fi fi / 99
1.
2.
fi
,
fi
3.
-
4.
fi
-
-
-
,
fi,
-
:
fi
fi
fi
fi
fi
fi
,
,
.
fi
fi
-
fi
fi,
-
,
fi,
,
-
,
.
3.
fifi
fi
.
1
fi
-
,
,
(
)
fi
fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
101/177
100 / 6
4.
fifi
fi
.
2
1.
-
fi
fi
2.
-
3.
-
-
4.
,
,
fi
5.
-
fi
fi
-
-
1
fi
,
fi
fi
fi
(
-
)
-
fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
102/177
fi fi fi / 101
3
1.
fi-
fi
-
2.
fi
fi
-
3.
-
fi
fi
4.
-
:
(
,
,
.)
fi
fi
.
-
-
fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
103/177
fi fi
fi fi fi - . fi fi fi fi , fi fi fi -. - fi fi, .
fi , , fi , fi fi fi - fi. fi fi, -- fi , fi , -, fi , - fi fi -, fi , - fi,
.3
fi fi fi fi :
102 / 6
-
:
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
104/177
1 fi fi, .: . attozzi,Paesaggio come palinsesto e come archivio, Scuola Viva 6/7, 1988, . 12, 15 M.Mosena, Storia di un paese senza storia, Scuola Viva 6/7, 1988, . 27-31 B.Battaglion & M. Nicotra, Una ricerca dambiente nella scuola elementare a Mogliano
Veneto. La filanda di Campocroce, Scuola Viva 2/3, 1989, . 34-38.2 fi fi . ,
fi fi fi fi. - fi fi fi
fi . -
. I. Poli & N. Secchi, Ritorno a Canossa, Scuola Viva 6/7, 1988,. 22-26.
3 , .: S. Guarracino,Il racconto
e la ragione. La storia nella scuola elementare, Firenze: Nuova Guaraldi, 1981, Guida allaprima storia. Per insegnanti della scuola elementare, Roma: Editori Riuniti, 1987 A. Calvani,
Linsegnamento della storia nella scuola elementare, Firenze: La Nuova Italia, 1986 H.
Girardet, Storia, geografia, studi sociali nella scuola elementare, Firenze: La Nuova Italia,1987 D. Antiseri & L. Mason, Linsegnamento della storia, Torino: SEI, 1986 Curricolo di
storia nella scuola elementare, . F. di Sante, Teramo: Giunti e Lisciani, 1989 Tempi,
spazi, societ nella scuola elementare, . P. Aziani & M. Mazzi, Milano: Guerini eAssociati, 1988 Storia, geografia, studi sociali nella scuola elementare, . G. Corna
Pellegrini, Milano: Guerini e Associati, 1988 L. Landi, Metodi e tecniche per insegnare storia
nella scuola elementare, Teramo: Giunti e Lisciani, 1988 W. Bendazzi & R. Gori, Iprogrammi della scuola elementare. Storia, geografia, studi sociali, religione, Roma:Armando, 1987 C. Monaco, La storia e il suo insegnamento, Teramo: EIT, 1989.
fi fi fi / 103
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
105/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
106/177
fi
fi, fi fi fi .
fi
fi - . fi , , fi : - (), , fi fi - . fi .
fi fi fi - -fi, , , fi - fi fi fi.
fi fi fi fi fi fi ( fi .).
-
, fi, fi, fi , fi .
7
fi fi fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
107/177
fi
fi fi , fi - - fi , fi, .
fi, , - , , -
. fi fi , fi fi .
- fi , fi .
fi , fi . -
fi -, . , fi fi fi .
, fi fi fi, ( , - fi ., -
fi, ).fi fi fi -
fi, fi, fi - , -fi, , fi, - fi .
fi fi - fi :
106 / 7
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
108/177
fi , -fi, fi .
fi
fi fi fi- . fi fi , fi fi. -fi , fi fi fi, fi .
. . fi fi fi
fi fi, fi - fi fi .
fi fi fi fi, fi , , -fi, .
, , , .,
, , fi - .
fi fi fi
fi fi fi / 107
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
109/177
fi , fi fi,, fi fi
fi fi - .
fi ;
, fi - -. fi fi fi fi -
fi . , fi .
fi fi fi , - fi.
fi fi fi;
1. .2.
.3. -
fi.
1 3 . -
, - //, /fi/, //, /fi-/, //, //.
fi, fi , - fi fi -fi . - . fi - fi -
fi . fi , , fi , fi .
fi ,
108 / 7
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
110/177
, fi -fi fi, fi fi, fi
fi. fi fi
fi , fi fi fi fi - fi - , fi fi fi fi fi, -
fi . fi - fi.
fi fi- fi fi .
, fi fi : , , - fi fi fi - . , , fi -, fi :
fi fi fi / 109
A
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
111/177
fi fi fi
fi fi fi, . , fi , fi fi . fi /fi/ fi // /fi/, fi - -
. - fi - . , .
fi fi fi fi , fi
. fi, fi . fi, fi, , ( fi fi), fi, . fi , fi - fi.
, fi - , fi -
, fi fi ( ). fi, , , . fi - fi - fi.
-, , fi , -fi fi , fi -fi fi , fi fi . - , fi
110 / 7
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
112/177
. //, fi fi fi fi
fi fi - fi. fi , // /fi/, - -, fi fi.
, / /, fi fi fi , fi -. fi , fi fi
, fi .
fi - , fi- fi, (- fi) fi.
, fi fi fi fi , fi, fi, , , fi - fi , fi fi. fi, fi fi -, , -fi fi . -
fi fi , - fi, fi fi , fi, - .
fi fi
,
/fi/, fi fi , fi fi .
fi fi fi / 111
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
113/177
/fi/ fi. -, fi ,
fi fi. , fi, -
fi. , : fi, , , .
fi fi , fi -. -
fi. fi. fi -
fi , fi. - , - fi fi , fi . - fi fi - fi .
- fi fi, fi, -fi fi. fi - . fi fi- fi fi.
,
fi fi fi , . , - fi -, fi fi fi .
, fi /fi/, - fi . fi fi fi
/fi/ // fi fi .
fi fi fi
112 / 7
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
114/177
fi. fi fi fi , -
fi , fi , - : fi, fi fi .
fi fi , -
fi fi . , fi fi , fi, fi . fi fi - . fi - fi, fi - fi fi.
fi - -fi , fi fi, .
fi fi -
fi fi, fi fi fi . , - fi .
, ( fi fi) -fi fi.
fi fi . , fi fi fi, -
fi fi fi / 113
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
115/177
fi . fi fi fi: -
fi fi - , .
fi fi fi :
1. fi, , -
2. fi, fi -, fi fi fi -
3. fi, - -- .
114 / 7
//////
////
//////////
//
1. fi fi.
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
116/177
fi fi fi / 115
//
//////////
//////
////////
////////
//////
/////////////// /
/////////// /
/
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
117/177
2 fi, fi fi - fi . fi - , fi - fi , fi - . fi - , fi fi.
fi fi. , fi fi,
fi , ., fi fi fi, fi, fi , fi .
fi fi . . - fi .
: fi - fi fi
fi - fi, fi , fi .
, fi fi - fi fi , fi
. , fi - fi, fi .
116 / 7
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
118/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
119/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
120/177
fi 2/1 2/2
fi fi fi .
fi fi fi , -. fi fi fi- fi fi . fi fi .
fi fi, fi fi, fi fi fi , fi - fi fi, fi fi.
fi fi -
. fi fi, fi - .
fi - , fi fi: fi fi fi -fi fi fi/fi fi fi fi fi fi.
: - fi fi fi fi , fi fi (, ), fi fi - fi fi .
fi fi fi fi . fi/fi fi fi -
fi fi fi / 119
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
121/177
, fi -fi , -
.
fi fi
fi fi - , - fi. fi fi . fi
, fi - . fi , fi . fi - fi . fi, , , , , fi , , , fi ,
fi fi .
, - , fi fi-, fi fi fi, fi - fi fi . fi - fi, , fi - fi.
fi fi (.. , , , ). . - fi fi , , fi .
120 / 7
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
122/177
fi fi
fi fi fi- fi -. fi fi, fi -, fi, fi.
fi fi fi : fi
fi. fi , fi fi- .
fi
fi fi-, .
fi -
fi; fi fi
fi . -, fi fi . fifi , fi .
fi - , fi
. fi , - , . , , - fi fi :
(), - fi ( ).
fi ( ). fi fi
, , fi -
fi fi fi / 121
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
123/177
( .).
fi;
-fi , fi . fi fi . fi . fi -
. fi fi - (.. ). , fi . fi - ( ) fi, fi , fi
, fi fi fi, fi, fi.
fi fi fi
, - , , , -
fi .
- fi. fi -. , fi . fi fi fi
fi - .
fi fi fi -
122 / 7
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
124/177
fi fi - , fi
. fi fi
, .
fi , - , fi .
fi fi.
, fi .
fi . fi fi - fi. fi fi fi - fi. - fi . fi fi fi fi fi fi, fi -fi .
-
. fi , , fi, , fi.
fi;
fi fi - fi fi ,
, fi fi .
fi fi :
fi fi fi / 123
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
125/177
1. fi - (, , )
fi fi.2. fi fi
, fi .3. fi fi
fi, fi fi fi .
4. - fi.
5. fi - fi (.. -, , , fi, 60 .), (.. 17 , .).
6. fi fifi , -- , fi fi , fi fi - fi fi fi .
fi fi - fi . fi - fi fi fi (I. Meyerson), fi
fi , fi 5 fi- 2 + 2 fi. - fi .
, - : ... - fi, fi fi -
fi: fi . (M. I. Finley).
fi
124 / 7
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
126/177
fi . fi, ,
fi fi fi.
fi 3 fi . fi fi - fi fi - fi .
fi fi fi / 125
1-2fi: -
fi fi
fi: fi
(, , fi, ) -
fi fi
fi fi fi
fi , - fi
fi
fi, fi fi-
-fi fi
, fi
fi , -
-
fi
fifi
fi fi: fi
3. fi fi.
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
127/177
126 / 7
3-4-5fi: fi -
fi fi
fi: -
fi , -fi
fi fi-
: fi,
fi fi (, .) , , , fi fi ,
( -fi ) fi fi ,
fi fi -
fi - fi:
fi fi fi, fi
( , .., ..) fi fi- fi: , , ,
fi : 50, 15 , ,...
fi fi
fi
- -
fi
fifi
fifi
fi fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
128/177
fi fi fi fi -
fi fi -.
- fi.
fi
- -. fi fi fi ( fi fi -fi), fi - - fi .
fi fi-
fi , - , fi fi, -, , .
fi fi - . , fi . -
fi fi , .
fi , fi -, fi .
fi fi fi / 127
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
129/177
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
130/177
fi
fi, , fi , fi . fi - Mfi.1
- : , ,fi , fi , fi:
fi fi , - fi fi . fi - fi , fi - . -
UNESCO fi- fi . - -.2 fi , fi - .
fi - fi fi, fi fi, fi, fi .
8
fi
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
131/177
fi , fi fi , fi -
fi fi fi - fi -.
fi fi fi - -, fi , (fi, ,
.) . fi- fi , fi , fi fi. fi fi, .
- , fi - .
fi , , , , Mfi - . fi, -
fi fi fi , fi , , .
fi fi , fi fi-
fi . - , fi -, , - , , .
130 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
132/177
fi fi
1. -, . fi . , fi - fi (fi fi ), fi , fi-, fi . fi - , .
fi , , fi - . -fi , fi I. Wallerstein P. Anderson.
fi - fi fi - .
2. fi fi fi fi
fi , fi , , fi fi fi - . fi fi fi fi .
3. fi - fi fi . fi fi fi .
4. , : fi . fi , , -
- . fi fi.
fi / 131
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
133/177
fi , fi
.5. -
fi fi - . , fi -fi fi fi.
6. -. -
fi . - fi fi fi fi .
7. fi fi fi fi, . fi .
fi . , , fi fi fi fi ,
fi, , -.
fi fi
fi , fi fi
. fi- , fi / , fi
132 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
134/177
, , -
fi . fi . fi - fi , - , . fi - -
. -
, fi .
fi fi fi, fi . fi fi fi fi- , - fi , . fi fi fi, fi fi - fi - . fi - fi, . , -
fi fi fi ( fi -, fi fi ) fi .
fi , fi fi . fi fi fi fi. - , -
fi .
- .
fi / 133
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
135/177
;
1. . fi . ; fi fi fi, fi . , fi , , . - fi fi fi . fi -
, , . fi .
2. fi , . fi , . fi fi , fi , fi . fi fi fi -
fi , fi fi fi - fi . fi ( ) fi . - V. Deon: , , - [...] fi - [...]
. -fi fi fi .3
3. fi- : fi , , fi - , , fi
.4. fi fi fi -
, fi.
134 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
136/177
5. fi fi , fi fi fi fi fi. fi fi .
6. fi fi - fi ., fi fi fi .
7. fi fi fi. -
fi , fi fi .
fi / 135
fi -
. . . . . . . . . . .
- -
-
-
1. .
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
137/177
fi - fi
: fi ( -
fi fi fi), fi fi fi, fi fi fi ,
fi -
fi fi -fi fi
fi fi fi .
fi , . fi fi fi - fi , , .
fi fi fi, fi fi fi. fi fi fi . fi -
fi, ., .
fi , fi .
. , fi - , .
fi () , - . fi ,
136 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
138/177
fi , : fi , , fi fi, fi
fi , , , fi - , , .4
fi fi - .
fi / 137
1. -fi
2. -
3. -
-
4. fi
5. -
fi fi -fi
fi- /
-
/ fi-
fi
2. .
1. .
fi fi
-
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
139/177
, , .
, fi .
fi fi fi , / , fi- fi, , .
fi fi, fi , - fi , , , fi .
138 / 8
, fi,
-fi
fi
fi
,
3. fi ( ).
- fi
fi-
- - fi
fi -
4. .
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
140/177
, fi - fi
, fi - fi, fi .
, - fi fi fi fi -. , , - fi
fi.
fi fi fi fi - . fi , fi fi fi fi, - fi . , fi fi ,
fi .
, - fi - . , Jos MariaJover Zamora: [ ] -, fi ( fi -fi ), fi fiLozano fi (fi) fi fi.5 fi fi - ( ... ... ) -, fi fi -
19 . fi - fi
fi / 139
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
141/177
. - fi
. fi , , fi fi- . - , : fi , - . fi fi ,
fi fi fi- fi.
fi - , ; fi , fi -, fi .
fi
, fi . fi fi fi .
( - , fi, fi, fi
, ., ), : fi - fi. , - fi, .
fi fi , - fi fi fi. - fi -
. -
fi : fi fi fi ,
140 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
142/177
, .fi fi -
fi. fi - , fi . - fi . fi , -
-. fi , - fi fi .fi .
fi fi - fi - , fi - fi . fi fi -fi .
fi fi fi
fi fi , -
fi fi fi - fi , fi fi fi- fi fi:
1. , fi
2. fi fi fi fi
3. fi fi fi 4. fi -
fi / 141
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
143/177
5. fi 6. fi fi -
7. fi fi 8. fi fi -
fi -
9. fi .
fi fi -
: fi - , . fi fi, fi fi fi. , fi fi , fi fi fi . fi, - , fi fi fi.
fi , fi, fi fi - fi , fi .
( fi ), - . -fi . fi - fi, , fi fi
. fi - , fi , , . - fi
142 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
144/177
. fi , -
. , - . fi fi. fifi - . , - , fi-
. fi fi
, fi .
fi - , . , fi , fi fi fi.
fi fi , - :
, ,
fi fi- ,
fi ,
fi fi - ,
, .
Lozano, fi fi fi fi fi , , fi
fi / 143
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
145/177
fi , - fi ,
fi, , fi, , -.6 , - , fi - - , , - ,
fi. fi fi, fi fi, fi - fi, , fi fi -. fi , - fi, fi - fi fi fi fi fi - fi fi . fi - fi fi - fi fi , fi fi,
fi, fi, fi, , , . - - fi fi. fi fi fi fi .
-
. , - E. ,
144 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
146/177
, - , -
. - .
fi . fi . -
fi , .
, fi . , fi:
1. fi fi, fi
,2. fi fi -
,3. fi
fi .
fi fi fi,
. , - , , . fi fi -fi fi . fi, fi , . fi
fi , - fi , fi- fi, , fi -fi fi .
fi / 145
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
147/177
fi fi fi - , -
, , fi, fi fi fi fi. , - , fi -. - .
fi fi fi - ; - , .
fi fi fi fi - fi -fi, , , , fi.
fi fi - :
:
, - fi fi fi.
fi fi fi. fi . fi fi . fi fi.
:
. fi , fi
. .
146 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
148/177
, fi (fi ) .
fi - .
-.
: , -
, -
. - . fi -,
fi :1. ,2. ,3. , fi fi
fi, fi fi -
fi,4. , -
, -fi fi - .7
fi - fi.
fi , fi fi fi .
fi, fi fi fi , fifi fi - . fi , fi
, fi fi -. - , . fi
fi / 147
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
149/177
fi, fi -fi fi - ,
fi , fi , fi fi.
fi
fi , fi , , , -
, - fi . - fi fi , fi fi -fi , fi fi fi . - fi fi . fi - - fi , . fi fi fi: ,fi fi,
. . fi, fi fi , fi (fi ).
-. fi , , -
- fi, fi -fi , fifi .
148 / 8
-
7/23/2019 Ivo Mattozzi - didattica della storia
150/177
fi .
. - - fi fi fi . fi , ,, fi , fi fi , fi
fi - fi, fi fi . fi fi fi . -. fi - fi , , fi , , fi , fi, fi fi . fi fi . , fi fi , fi fi . fi fi , fi - fi fi ,
- . fi - . Mfi.
1