ivane javaxisvilis tbilisis saxelmwifo universiteti...

197
1 ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti socialur da politikur mecnierebaTa fakulteti Tamar qaraia mexsierebis politika Tanamedrove saqarTveloSi (sabWoTa warsulis gaazreba vardebis revoluciis Semdeg) disertacia politikis mecnierebis doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad naSromi Sesrulebulia iv. javaxiSvilis sax. Tbilisis saxelmwifo universitetSi xelmZRvaneli: malxaz macaberiZe politikis mecnierebaTa doqtori, profesori Tbilisi 2015 avtoris stili daculia

Upload: vuongkien

Post on 10-Mar-2018

258 views

Category:

Documents


12 download

TRANSCRIPT

Page 1: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

1

ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti

socialur da politikur mecnierebaTa fakulteti

Tamar qaraia

mexsierebis politika Tanamedrove saqarTveloSi

(sabWoTa warsulis gaazreba vardebis revoluciis Semdeg)

disertacia

Ppolitikis mecnierebis doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad

naSromi Sesrulebulia iv. javaxiSvilis sax.

Tbilisis saxelmwifo universitetSi

xelmZRvaneli: malxaz macaberiZe

politikis mecnierebaTa doqtori, profesori

Tbilisi 2015

avtoris stili daculia

Page 2: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

2

sarCevi

Sesavali .................................................................................................................................................................................... 5

kvlevis dizaini, meTodologia da struqtura ..................................................................................................... 12

Tavi 1. mexsierebis politikis kvlevaSi arsebuli konceptualuri midgomebi

.................................................................................................................................................................................................... 23

§1.1 mexsierebis analizis doneebi ....................................................................................................................................... 26

§1.2 mexsierebis transformacia individualuridan societalur konteqstSi ..................... 31

§1.3 mexsierebis ganzomilebis cvlileba societaluridan politikur konteqstSi .....41

§1.4 mexsiereba da gardamavali sazogadoebebi ................................................................................................. 50

Tavi II. mexsierebis politikis ZiriTadi tendenciebi postsabWoTa

saqarTveloSi ................................................................................................................................................................ 53

§2.1 warsulis gadafaseba da aRmoCena ...................................................................................................................... 56

§ 2.1.1 sabWoTa warsulis gadafaseba institucionalur doneze......................................................... 60

§2.2 dekomunizaciis da lustraciis sakiTxi postsabWoTa saqarTveloSi ............................... 63

Tavi III . mexsierebis politikis markerebi „vardebis revoluciis“ sawyis

etapze .................................................................................................................................................................................... 72

§ 3. 1 axali saxelmwifos mSenebloba identobis transformaciis gziT ................................... 74

§ 3.2 sagareo politika, rogorc mexsierebis politikis markeri ..................................................... 82

Tavi IV. sabWoTa okupacia, rogorc mexsierebis „proeqti“ ..................................................................... 87

§ 4.1 okupaciis muzeumi, rogorc mexsierebis adgili ................................................................................... 92

Tavi V. lustracia, rogorc manipulaciis iaraRi .................................................................... 101

§5.1 arasruli saarqivo monacemebis sakiTxi ......................................................................................................... 102

Page 3: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

3

§ 5.2 lustraciis kanonproeqtebi ................................................................................................................................... 104

Tavi VI stalinis sakiTxi politikur diskursSi ....................................................................... 116

§ 6.1 sabWoTa monumenturi Zeglebi ...................................................................................................................................117

§6.2. faSizmze gamarjvebis dRe 9 maisi Tu 8 maisi ....................................................................................... 128

§6.3. warsulis falsifikaciasTan brZola ruseTis fedraciaSi .......................................................133

§6.3.1 sabWoTa istoriis sadao sakiTxebi ................................................................................................................... 141

§6.3.2 sabWoTa warulis aRqma da istoriis saxelmZRvaneloebis sakiTxi ruseTis

federaciaSi .......................................................................................................................................... 143

§6.4. saqarTvelos istoriuli sinamdvilis damdgeni komisia .............................................................. 145

daskvna .................................................................................................................................................................................... 149

gamoyenebuli literatura .................................................................................................................................. 157

Page 4: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

4

Page 5: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

5

Sesavali

„saqarTvelo agrZelebs Tavis did istoriul svlas Tavisuflebisa da

demokratiisaken. es aris welgamarTuli da amayi svla. Cveni nabiji

gamyarebulia winaprebis TavdadebiTa da axali saqarTvelos energiT,

istoriuli pasuxismgeblobiTa da momavlis rwmeniT“ (saakaSvili, m.

20.01.2008). es sityva mixeil saakaSvilma 2008 wels inauguraciaze

warmoTqva da masSi saqarTvelos gmiruli warsuliT siamaye, winaparTa

winaSe pasuxismgebloba da momavlis gamowvevis idea gaaerTiana.

aRniSnuli gamosvla istoriis gamoyenebis da koleqtiuri mexsierebis

konstruirebis mcdelobis magaliTia da asaxavs mexsierebis politikis

ZiriTad tendenciebs vardebis revoluciis Semdgom saqarTveloSi.

istoriis, rogorc politikis resursis gamoyeneba araerT saukunes

iTvlis. droTa ganmavlobaSi gafarTovda da daixvewa misi gamoyenebis

strategia. Sesabamisad, gaZlierda misi sazogadoebaze zegavlenac. is

SesaZlebelia CarTul iqnas, rogorc mmarTveli Zalis legitimaciis, an

piriqiT - aralegitimurad gamocxadebis, eris konsolidaciis, mtris

winaaRmdeg brZolis da sxva araerT procesSi. xolo politikosebis

Zalisxmeva, sazogadoebaSi Seqmnan konkretuli movlenis xsovna an xeli

Seuwyon mis daviwyebas sxvadasxva resursebis gamoyenebiT, aris is

fenomeni, rasac mexsierebis politikas uwodeben.

mkvlevarTa nawili miiCnevs, rom evropis kontinentze mexsierebis

politikis, rogorc politikis dRis wesrigis ucvleli nawilis gaCena

1945 wels meore msoflio omis dasrulebas, axali msoflio politikuri

wesrigis Seqmnas da evropaSi axali identobebis warmoSoba-

damkvidrebisaTvis saxelmwifoebs Soris gamarTul brZolas ukavSirdeba

(Lebow R. 2006).

Page 6: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

6

sabWoTa kavSiris daSlam, civi omis dasasrulma, axali damoukidebeli

saxelmwifoebis warmoSobam da Sedegad, warsulis axleburad gazrebis

saWiroebam, axali sicocxle SesZina mexsierebis kvlevebs, romelic

aqtualurobas arc manamde kargavda. postsabWoTa sivrcis axalma

damoukidebelma saxelmwifoebma, rogorc mosalodneli iyo, Seecadnen ra

sabWoTa kavSiris koleqtiuri mexsierebisagan ganTavisuflebas, uari

Tqves istoriuli faqtebis Sefasebis sabWour versiaze da axali,

nacionaluri interpretacia SemogvTavazes. rasac Tavisi obieqturi

mizezi hqonda da ara mxolod sabWoTa kavSirisgan gamijvnis surviliT

iyo ganpirobebuli, aramed istoriis axali versia saxelmwifos

mSeneblobis procesSi mniSvnelovan damxmare resursad moiazreboda.

damoukidebeli saxelmwifos mSeneblobis procesi eris konsolidacias,

axali identobis formirebas da mosaxleobaSi damoukidebeli

saxelmwifos Sesabamisi ganwyobebis da Rirebulebebis Seqmnas moiTxovda.

amitom warsulis Sefaseba, umetes SemTxvevaSi, gadafaseba saxelmwifos

mSeneblobis procesis Semadgeneli nawili gaxda. xSir SemTxvevaSi

aseTma mcdelobam didi vnebaTa-Relva gamoiwvia. sxvadasxva qveyanaSi

ziari istoriuli gamocdilebis gansxvavebulma interpretaciam axal

konfliqtebs daudo saTave da ara mxolod saSinao, aramed sagareo

politikis ganmapirobebel (an mxardamWer) faqtorad iqca, aliansebis

Seqmnis da mowinaaRmdegeTa blokad dayofis mizezic ki gaxda.

yofili sabWoTa saxelmwifoebis ZiriTadi pretenziebi sabWoTa kavSiris

samarTalmemkvidre ruseTis da misi istoriuli narativis winaaRmdeg iyo

da dResac aris mimarTuli. sabWoTa kavSiris istoriis gansxvavebuli

interpretacia ruseTis federaciaSi istoriis falsifikaciad aRiqmeba.

yofil sabWoTa respublikebSi sabWoTa warsulis „falsifikaciis

aRkveTa“ da faqtebis gansxvavebuli interpretaciisadmi brZola

erovnuli interesebis doneze aris ayvanili da usafrTxoebis

Page 7: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

7

koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

komisia, romlis umTavresi misia, sabWoTa kavSiris istoriuli faqtebis

falsifikaciis aRkveTa iyo, rac aisaxa yofili sabWoTa saxelmwifoebis

mexsierebis politikis ZiriTad tendenciebze.

saerTaSoriso urTierTobebSi mexsierebis politikis CarTva da misi

mniSvnelobis gazrda didwilad ziari istoriis gansxvavebuli

versiebiTaa ganpirobebuli. rac am sakiTxis aqtualurobis axsnas kidev

erTi gansxvavebuli rakursiT gvTavazobs. saxelmwifoTa xelmZRvanelebi

sul ufro xSirad ganixilaven istorias, rogorc politikis

dRiswesrigis nawils, cdiloben ra erovnuli identobis

rekonstruirebas da sazogadoebis gaerTianebas. am dros aqcenti keTdeba

warsulis danaSaulebebze da bodiSis moxdis aucileblobaze, rac Tavis

mxriv, gavlenas axdens sazogadoebaSi „Cven“ da „sxvebis“ aRqmaze.

yovelive es, arc Tu ise iSviaTad, sagareo prioritetebis gansazRvrisas

mniSvnelovani faqtori xdeba.

kiTxvaze, Tu konkretulad ram ganapiroba koleqtiuri mexsierebis

formirebis, istoriis gamoyenebis da am fenomenis kvlevis aseTi didi

daintereseba, araerTi pasuxi arsebobs. mraval axsnas Soris dominirebs

Tanamedrove saxelmwifoebSi arsebuli komemoraciuli ceremoniebis

siuxve, gansxvavebuli da xSir SemTxvevaSi dapirispirebuli mexsierebebis

arseboba, romelic msoflio omebma, dapyrobili saxelmwifoebis

ganTavisuflebam, sabWoTa sivrcis rRvevam da a.S warmoSva. damoukidebel

saxelmwifoTa mesveurebma gaanalizes, rom saxelmwifos mSeneblobis

procesSi warsulis magaliTebis gamoyenebas SeuZlia sazogadoebis

konsolidacia, saerTo miznisaTvis darazmva. Sedegad warmoiSva e.w.

„mexsierebis bumi“ (Winter, J. 2000), an “mexsierebis industria” (Rosenfeld, G,S.

Page 8: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

8

2003. p.123) 1 rodesac istoriuli personaJebis, movlenebis Sefaseba,

memoralizacia an daviwyeba sazogadoebaTa damaxasiaTebeli niSani gaxda.

maikl kamennma (Kammen, M. 1991) gamoyo ramdenime mizezi, riTac Seecada

aexsna mexsierebis kvlevebis popularobis ganmapirobebeli mizezi aSS-is

magaliTze. esenia dResaswaulebi, romelic qveyanaSi aRiniSneba 1980 wlis

Semdeg, multikulturalizmi, holokostis uaryofa, mexsiereba vietnamis

omis Sesaxeb, „mexsierebis industriis“ gamoCena 2 , da civi omis

dasasruli 3 . CamonaTvali uCvenebs, rom am fenomenis mxolod erTi

mizeziT axsna rTulia. rogorc erli aRniSnavs, am kriteriumebis

mxolod nawili SeiZleba Seesabamebodes magaliTad Tanamedrove

germanias, an amerikas da, rom TiToeul kulturas da TiToeul

sazogadoebas SesaZlebelia moeZebnos sakuTari axsna mexsierebiT

dainteresebis ((Erll, Ansgar, Young, & (Ed), 2008 p.5), an rogorc mas uwodeben

„mexsierebis bumis“.

erli saubrobs, rom mexsierebam gadalaxa saxelmwifoTa sazRvrebi,

gascda sagareo politikas da globalur fenomens warmoadgens. iqmneba

mexsierebis kvlevis saerTaSoriso qselebi, travmuli mexsierebis

Senaxvis mizniT agroveben e.w. „zepir istoriebs“, xolo cifruli

teqnologiebis ganviTarebam mexsierebis gavlenis SesaZleblobas axali

sicocxle SesZina.

saqarTvelos SemTxvevevaSi koleqtiuri mexsiereba erT-erTi aqtualuri

Temaa, ramdenadac istoriul movlenebs politikur diskursSi

1 ix. Kammen, M. 1991. Huyssen, A. 1995. Barkan, E. 2000. Rosenberg, E.2003

2 termini „mexsierebis industria“ pirvelad gamoiyena maikl kamenma (Kammen M. 1991 p.3),

rodesac Seexo holokostis komemoraciis politikas israelSi, xolo am terminis ufro

aqtiuri gamoyeneba dakavSirebulia g. rozenfeldis saxelTan (Rosenfeld G. 2009 pp.122-158) 3 elaida asmani mexsierebis bumis umTavres miuzezad civi omis dasasruls,rogorc “didi narativis” msxvrevas miiCnevs, ramac Seqmna erTgvari CarCo warsulis interpretirebis da amave dros momavlis gansazRvrisaTvis (AAssman, 2009 p. 210).

Page 9: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

9

mniSvnelovani adgili ukavia. gmirebs, moRalateebs, warsuli didebis da

Znelbedobis dReebs mudmivad axseneben sazogadoebas, rasac zog

SemTxvevaSi sistemuri xasiaTi aqvs, da gvaZlevs saSualebas vimsjeloT

mexsierebis politikis xasiaTze. saqarTveloSi mexsierebis, rogorc

politikis dRis wesrigis nawilis, gamoyenebisadmi interesis zrda

SeimCneva 2003 wlis vardebis revoluciis Semdeg. marTalia, XX saukunis

80-90-ian wlebSi, sabWoTa kavSiris daSlis da damoukideblobis

gamocxadebis Semdeg, garkveuli Zvrebi SeimCneoda sabWoTa warsulis

gaazrebis kuTxiT, magram es ZiriTadad mkvlevarTa saqmianobasTan iyo

dakavSirebuli da saxelmwifo politikis formiT naklebi

TanmimdevrulobiT xorcieldeboda. gadafaseba ufro metad Seexo

konkretul istoriul movlenebs, romlebic uSualod sabWoTa kavSiris

rolis pozitiurad warmoCenas cdilobda (wiTeli armiis Semosvla, 30-

iani wlebis represiebi, winaaRmdegobis moZraobebi da sxv.) da

umTavresad istoriis saskolo saxelmZRvaneloSi hpova asaxva.

sazogadoebis koleqtiuri mexsierebis formirebis sakiTxiT am periodSi

politikosebi naklebad interesdebodnen.

gamonakliss warmoadgens lustraciisadmi damokidebulebis sakiTxi,

radgan is damoukidebeli saqarTvelos samive xelisuflebis (z.

gamsaxurdia, e. SevardnaZe, m. saakaSvili) pirobebSi iyo aqtualuri da

sagareo Tu saSinao politikis zegavleniT icvlida simwvavis fazebs.

rac Seexeba istoriuli movlenebis damaxsovreba/daviwyebis saxelmwifo

politikis doneze ayvanas, is swored vardebis revoluciis Semdgom

periods ukavSirdeba. Sesabamisad, post revoluciuri xelisuflebis mier

gatarebuli politikuri kursi SesaZloa definicirebul iqnas, rogorc

„oficialuri mexsierebis politika“, romelic SeiZleba Sesabamisad

ganvmartoT: Zalauflebis gamoyenebis saSualebiT warsulis Sesaxeb

koleqtiuri Sexedulebis konstruireba, romelic seleqciuria da

Page 10: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

10

moicavs mxolod im movlenebs, romelic am konkretuli SemTxvevisaTvis

aris xelsayreli (Jovi, D. 2004). es erTgvari politikuri procesia

“romelsac aqvs sawyisi, magram ara dasasruli” (Connerton 1989. p.14).

saqarTveloSi vardebis revoluciis Semdeg mexsierebis politikis

gaaqtiurebis mizezad SeiZleba CaiTvalos saxelmwifos “xelaxla”

mSeneblobis mcdeloba, romelsac winaaRmdegobaTa gadalaxvis gzaze

eris konsolidacia da Rirebulebebis gadafaseba/ axliT Canacvleba

sWirdeboda. amave dros angariSgasawevia, saqarTveloSi warsulisadmi

arsebuli gansakuTrebuli damokidebuleba, rac mravalsaukuniani

istoriis qoniT aris ganpirobebuli (internet wyaro #13). aseve

umniSvnelovanesi maformirebeli faqtoria, SiSi sabWoTa kavSiris

memkvidris, ruseTis mxridan momdinare agresiisa da gavlenis

aqtorebisadmi. Sesabamisad, koleqtiuri mexsiereba aRiqmeba, rogorc

erovnuli usafrTxoebis erT-erTi Semadgeneli komponenti.

mocemuli naSromi orientirebulia Seiswavlos mexsierebis politika,

romelic vertikalurad, zemodan qvemoT (xelisuflebidan

sazogadoebisken) aris mimarTuli da rogorc wesi, mmarTvelTa mxridan

mexsierebis oficialuri politikuri kursis SemuSavebas emsaxureba.

naSromi fokusirebulia mexsierebis politikis, rogorc identobis

Semadgeneli da umTavresi maformirebeli nawilis kvlevaze. mocemuli

kvlevis Teoriul CarCos warmoadgens socialuri konstruqcionizmis

Teoria. am Teoriis Tanaxmad mexsierebis politikis xasiaTis da

Sinaarsis ZiriTadi ganmapirobebeli faqtori mmarTveli elitaa. mas

gadawyvetilebis miRebis procesSi sazogadoebaze zegavlenis araerTi

mosaxdenad araerTi berketis gamoyeneba SeuZlia.

kvleva aseve miznad isaxavs 2003 wlidan 2013 wlamde mexsierebis

politikis ZiriTadi tendenciebis gamovlenas. arCevani ganpirobebulia

Page 11: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

11

aRniSnuli periodis specifiuri xasiaTiT, mexsierebis cvalebadi

strategiebiT da misi maformirebeli faqtorebiT.

saqarTveloSi vardebis revoluciis Semdeg mexsierebis politikis

tendenciebis ganalizebisas SesaZlebelia gamovyoT ori ZiriTadi etapi:

pirveli grZeldeba vardebis revoluciidan qarTvelebis

ruseTis federaciidan deportaciis dawyebamde (2006w.), rodesac

oficialuri mexsierebis politika eris konsolidacias axali

simboloebis SeqmniT da Zvelis CanacvlebiT, gmiruli warsulis

win wamoweviT da maTze apelirebiT cdilobda (prezidentis mier

daviT aRmaSeneblis saflavze ficis dadeba, qaquca ColoyaSvilis

Camosveneba da a.S.)

meore etapi ruseTTan urTierTobis daZabvasTan erTad iwyeba.

am procesis pirvel nabijad qarTvelebis ruseTis federaciidan

deportacia SeiZleba CavTvaloT. daZabuloba gansakuTrebiT 2008

wlis agvistos omis Semdeg SeimCneva, rodesac sabWoTa warsulis

Sefaseba da tragikuli movlenebis gaxseneba oficialuri

diskursis nawili gaxda da Sesabamis aqtivobebSic gamoixata,

rogoricaa sabWoTa monumentebis da memorialebis Camoxsna/gadatana,

quCebis saxelwodebebis Secvlis sakiTxis dasma, istoriuli

WeSmaritebis damdgeni komisiis daarseba, Tu lustraciis Sesaxeb

kanonis miReba. aqtiurad daiwyo termin „okupaciis“ gamoyeneba, rac

adreul periodSi ar gvxvdeba da rac Tavis mxriv mexsierebis

politikis tendenciebis cvlilebaze miuTiTebs.

Page 12: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

12

kvlevis dizaini, meTodologia da struqtura

mexsierebis politikis analizisas SesaZlebelia ori donis gamoyofa,

oficialuri da araoficialuri (Wood, A. 2013. p21). araoficialuri

politikuri mexsiereba asaxvas xelovnebaSi, axal mediaSi, gaerTianebebsa

Tu aqciebSi hpovebs. xolo oficialuri politikuri mexsiereba moicavs

politikur aqtorebs da maT mier miRebul gadawyvetilebebs. aseve im

diskurss, romelic implementaciis procesSi iqmneboda. swored es

ukanaskneli iqna arCeuli mocemuli kvlevis analizis doned.

kvleva moicavs mexsierebis politikas 2003 wlidan (vardebis

revoluciidan) 2012 wlis oqtombramde. sakvlevi periodis gansazRvras

safuZvlad udevs vardebis revoluciis Sedegad mosuli xelisuflebis

gamokveTili politikuri kursi koleqtiuri mexsierebis formirebis

sferoSi. 2012 wlis oqtombris Semdgomi periodis CarTva am kvlevaSi

arasworad CavTvaleT, radganac axali xelisuflebis diskursi

gansxvavebulia winasgan da Sesabamisad, kvlevaSi axali indikatorebis

CarTvas moiTxovda.

mocemuli kvleva orientirebulia, ara imdenad narativis Sinarsobriv

analizze, aramed mexsierebis adgilebis Seswavlaze. ra informaciis

matarebelia da ris Sesaxeb apirebs is xsovnis damkvidrebas. aRniSnuli

naSromi ufro metad cdilobs gaanalizos, Tu ramdenad axdenda drois

konkretuli momentSi arsebuli politikuri dRis wesrigi zegavlenas

movlenis interpretaciis cvlilebaze, rogor xdeba am cvlilebis

miwodeba sazogadoebisTvis, faqtebis gaxsenebiT Tu piriqiT - daviwyebiT,

rogor Cndebian da icvlebian istoriuli personaJebi politikur

diskursSi.

kvlevis am fokusze arCevani ganapiroba im faqtma, rom vardebis

revoluciis Semdeg erT-erTi yvelaze xSirad gamoyenebadi strategia

Page 13: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

13

simboloebze, movlenaTa damTxvevaze aqcentireba iyo, rodesac

xelisuflebis warmomadgenlebi xSirad avlebdnen paralelebs

Tanamedroveobasa da warsuls Soris. aRniSnulma tendenciam asaxva

komemoraciuli ritualebis raodenobazec hpova, romelic droTa

ganmavlobaSi izrdeboda maTi popularizaciis zrdis kvaldakval. 2006

wlidan ufro metad gaaqtiurda politikuri kursi, romelic pier noras

„mexsierebis adgilebis“ Sesaxeb TeoriiT SeZleba gaanalizdes (Nora, P.

1989). rodesac ara mxolod saxelisuflebo diskursi Seicvala, aramed

transformirda eris aRqma gmiridan msxverplamde, rac Sesabamisi

Sinaarsis mqone mexsierebis adgilebis SeqmnaSi aisaxa.

mocemuli kvleva aseve aanalizebs sabWoTa kavSiris gaazrebis procesis

mexsierebis politikis Semadgenel nawilad qcevas da cdilobs axsnas

mexsierebis strategiaTa transformaciis ganmapirobebli mizezebi. aseve

Tu rogor xdeboda mexsierebis politikis dRis wesrigis formireba,

romel konkretul nabijebSi poulobda gamoxatulebas aRniSnuli

politika da Seqmnili „produqti“gankuTvnili saSinao Tu sagareo

moxmarebisTvis, romeli Rirebulebebis damkvidrebas emsaxureboda,

ra „faruli“ gzavnilis gavrcelebas isaxavda miznad esa Tu is

„mexsierebis adgili“.

Sesabamisad, es kvleva siaxles warmoadgens, ramdenadac miznad

isaxavs mexsierebis politika gaanalizos saqarTvlosTvis axali, Tumca

saerTaSoriso samecniero sazogadoebisaTvis aprobirebuli rakusiT,

rogorc axali identobis mSeneblobis procesis Semadgeneli nawili.

dasaxuli miznis gansaxorcieleblad gamoiyo ramdenime amocana.

empiriuli masalis gaanalizebis safuZvelze gavaanalizeT, Tu

rogori aris axali identobis maxasiaTeblebi; ra tipis

gadawyvetilebebze asaxa mexsierebis politika; ra viTareba uZRoda

Page 14: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

14

win konkretuli mexsierebis „adgilebis“ Seqmnis inicirebas da

Sesabamisi gadawyvetilebis ganxorcielebas, ra qveteqstebi

igulisxmeboda miRebul gadawyvetilebaSi.

kvlevis miznebidan da amocanidan gamomdinare obieqtad SevarCieT

saxelisuflebo diskursis gaanalizeba. Tuki gamoviyenebT pier noras

„mexsierebis adgilebis“ kategorizacias (Nora, P. 1989) obieqtebi

SesaZlebelia davajgufoT Semdegnairad:

simboluri: dResaswaulebi (kalendari), ritualebi, iubileebi;

monumentebi: saflavebi, arqiteqturuli Zeglebi, biustebi;

tipografiuli: arqivebi, muzeumebi;

analizisas gamovyofT or aspeqts, pirveli, TavisuflebisaTvis brZolis

didi tradiciis „gaxsenebis“ oficialuri politika gamoixateboda

simboloebis, istoriuli personaJebis, monumentebisadmi

damokidebulebaSi da erovnuli dResaswaulebis aRniSvnis sakiTxSi.

xolo „msxverplis“ da „damnaSavis“ koncefciis agebis Sesaxeb

monacemebis mopoveba SevZeliT gadawyvetilebebSi: sabWoTa okupaciis

muzeumis da istoriuli WeSmaritebis damdgeni komisiis Seqmnis,

aseve „Tavisuflebis qartiis“ miRebasa da sabWoTa kavSiris

droindeli saarqivo masalebis gansajaroebis sakiTxis analizisas.

garda amisa, ganxilul iqna meore msoflio omis (Tu didi samamulo

omis) dasrulebis TariRis da sabWoTa periodis Zeglebis Camogdebis da

quCebis saxelwodebebis cvlilebis sakiTxebi.

saqarTveloSi 2003 wlis Semdeg mexsierebis politikis analizisas

kvlevis kiTxvebi CamovayalibeT Semdegnairad:

Page 15: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

15

1. rogoria mexsierebis politikis formirebis procesi, zemodan

qvemoT mimarTuli, Tu piriqiT;

2. mexsierebis politikis romeli strategia dominirebs

saqarTveloSi;

3. ra gavlenas axdens politikis dRis wesrigi mexsierebis

politikis formirebaze;

4. ramdenad xsnis socialuri konstruqcionizmi saqarTveloSi

mexsierebis politikis tendenciebs

Sesabamisad, hipoTeza SeiZleba Semdegnairad Camoyalibdes:

1. mexsierebis politika saqarTveloSi aqvs vertikaluri xasiaTi da

mimarTulia zemodan qvemoT;

2. mexsierebis ZiriTad mimarTulebas hegemonuri nartivis danergvis

mcdeloba warmoadgens;

SerCeuli hegemonuri narativi ar aris ucvleli. misi

Sinaarsi cvalebadia da axasiaTebs ori ZiriTadi tendencia.

2006 wlamde ZiriTadi tendencia simboloebze aqcentirebaa,

xolo 2007 wlidan eris, rogorc msxverplis narativis

damkvidrebas cdilobs;

3. mexsierebis strategiis arCevanze zegavlenas axdens sagareo

politikis orientirebi;

ruseTis federaciasTan urTierTobis normalizaciis

mcdelobis kvaldakval saqarTvelos xelisufleba irCevs

sazogadoebis konsolidaciaze gaakeTos, moqalaqeobis,

Page 16: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

16

rogorc Rirebulebis damkvidrebisaTvis aqtiurad

gamoiyeneba Sesabamisi magaliTebi warsulidan;

ruseTTan urTierTobis daZabvasTan erTad aqtiurdeba

ruseT-saqarTvelos negatiuri istoriuli gamocdileba.

Cndeba mtris koncefcia, romelzedac aegeba axali

koleqtiuri mexsiereba;

mexsierebis politika xdeba evropuli sagareo orientaciis

damadasturebeli faqti, risi dadasturebac xdeba

mexsierebis adgilebis aRmosavleT evropuli gamocdilebis

gadmotaniT;

4. socialuri konstruqcionizmi warmoadgens ZiriTad amxsnels,

ramdenadac am Teoriis Tanaxmad sazogadoeba erTgvar

konstruqcias warmoadgens da SesaZlebelia interpretaciebis

Sesabamisad Sinaarsis cvlileba, rac didwilad damokidebulia

politikis dRis wesrigze, faqtebis SerCeviTobiT aris

ganapirobebuli, rom mexsierebis konstruireba da marTva

SeuZliaT maT, visac sazogadoebis darwmunebis meqanizmebze

wvdoma exelmwifeba

monacemebis mopovebisa da damuSavebisaTvis gamoiyeneba kvlevis

Tvisebrivi meTodebi. meTodis arCevani misma Sinaarsze da siRrmiseuli

analizze orientirebam ganapiroba, ramdenadac ratom da rogor

kiTxvebze aqcentirebiT mkvlevars saSualebas aZlevs, gamoavlinos

gansxvavebuli interpretaciebi sakvlevi movlenis Sesaxeb.

gamoviyenebul iqna Tvisebrivi kvlevis meTodologiis ramdenime

teqnika, kerZod siRrmisuli interviuebi sajaro moxeleebTan,

politikosebTan da eqspertebTan, romlebic CarTuli iyvnen

Page 17: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

17

politikis SemuSavebis, gadawyvetilebis miRebisa da implementaciis

procesSi, ramac saSualeba mogvca sakvlevi sakiTxis Sesaxeb

detaluri informacis uSualod pirvelwyarodan miRebis. amasTanave,

aRniSnuli teqnika gvaZlevs saSualebas SeviswavloT realobis

sxvadasxva versiebi (Silverman 2006 pp. 127-133). 1 realobaTa versiebi

gansxvavdebian gamokiTxuli individebis CarTulobis maCveneblis,

konkretul sakiTxisadmi damokidebulebis mixedviT (Mihelj, S. 2013. p. 62.)

aRniSnuli kvlevis farglebSi 2013-2014 ww-Si Catarda 9 siRrmiseuli

interviu, istorikosebTan da politikosebTan romlebic uSualod iyvnen

CarTuli sakvlev periodSi saqarTveloSi mexsirebis politikis

mimarTulebebis formirebis procesSi.

gamoviyeneT Tvisebrivi kontent analizi, romelic oficialuri

dokumentebis da teqsturi, video da audio masalebis Sinaarsis

gaanalizebis saSualebas iZleva. kvlevis farglebSi damuSavda mixeil

saakaSvilis mimarTvebi 2004-dan 2012 wlamde. monacemTa damuSavebisas

aqcenti gakeTda ara raodenobriv maCvenebelze, Tu ramdenad xSirad

mimarTavda saakaSvili istoriuli faqtebs, aramed SevecadeT

gamogvekveTa tendencia, Tu ra Sinaarsis matarebeli iyo es mimarTvebi.

ramdenad Tanmimdevruli iyo da rogor xdeboda erTi da imave movlenaTa

interpretaciasxvadasxva dros. garda amisa, Seswavlil iqna sxvadasxva

saxelmwifo komisiebis mier momzadebuli angariSebi.

Tvisebrivi kvleva aris mexsierebis kvlevebisas aprobirebuli

meTodologia, ramdenadac is saSualebas iZleva gaanalizdes mexsierebis

oficialuri politika da gairkves Tu ra tipis identobis

formirebisaken aris mimarTuli institucionaluri mexsiereba. kvlevis

1 ix. KKeightley, E. & Pickering, M. 2013

Page 18: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

18

procesSi aseve gamoyenebul iqna araerTi meoradi wyaro, romelic

saqarTveloSi mexsierebis politikis Sesaxeb iZleva informacias.

kvlevisas analizis erTeulebia oficialuri „mexsierebis proeqtebi“,

romlebic qmnian da kraven sakvlev periodis saqarTveloSi koleqtiuri

mexsierebis Sinaarss. esenia:

“axali saqarTvelos” da “axali qarTvelis” koncefcia.

xelisuflebam ganacxada, rom saxelmwifos “axlidan” aSenebda.

aseve cdilobda daemtkicebina movlenis gardauvaloba da

istoriuli faqtebis moSveliebiT gaezarda am kursis

legitimizacia da sazogadoebis mxardaWera.

“rusuli okupacia”, rogorc proeqti da “sabWoTa

okupaciis muzeumi”. es ukanaskneli 2006 wels Seiqmna da

SeiZleba CavTvaloT erT-erT pirvel nabijad sabWoTa

warsulis Sefasebis procesSi;

lustraciis kanonis miRebis sakiTxi. sabWoTa kavSiris

daSlis Semdeg erT erT yvelaze xSirad ganxilvad da

mtkivneul Temas warmoadgens, ramdenadac exeba sabWoTa

uSiSroebis samsaxurebTan dakavSirebuli pirebis Sesaxeb

monacemebis gansajaroebis sakiTxs. sakvlev periodSi am Temam

transformacia ganicada da daukavSirda mimdinare politikas

da kolaboracionistuli moZraobebisgan prevenciis sakiTxs;

stalini da meore msoflio omi. damokidebuleba stalinis

qarTuli warmoSobis, misi mmarTvis stilis da meore msoflio

omis qarTveli gmirebisadmi politikis dRis wesrigis,

Sesabamisad, mexsierebis strategiis Sesabamisad ganicdida

cvlilebas.

Page 19: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

19

istoriuli simarTlis damdgeni komisia. ruseTTan

urTierTobis 200 wliani gamocdilebis Sefasebis mizniT

Seiqmna komisia romlis ZiriTadi mizani iyo Seeswavala

aRniSnuli periodi da gamoeqveynebina daskvnebi;

saxelisuflebo diskursis da aRniSnuli proeqtebis gaanalizebis

safuZvelze SesaZlebelia davaskvnaT, Tu rogori iyo 2003-2012 ww-Si

saqarTvelos xelisuflebis mier gatarebuli mexsierebis oficialuri

politikis ZiriTadi tendenciebi da aRniSnuli politikis

ganxorcielebis strategiebi.

naSromi Sedgeba eqvsi Tavisgan. kerZod:

pirveli Tavi moicavs mexsierebis politikis konceptualur midgomebs.

kerZod, axsnilia individualuri da koleqtiuri mexsierebis

urTierTzegavlenis meqanizmebi da misi institucionalizebis

SesaZleblobebi. garda amisa, aRniSnul TavSi TavSi naCvenebia Tu rogor

xdeba socialuri mexsiereba politikuri mexsierebis nawili da ra

resursi da strategia SeZleba gamoiyenos xelisuflebam aRniSnuli

miznis misaRwevad.

meore TavSi gaanalizebulia mexsierebis politikis ZiriTadi

tendenciebi sabWoTa kavSiris daSlidan 2003 wlamde. kerZod, prezident

zviad gamsaxurdias mcirexniani mmarTvelobis procesSi gadadmuli

nabijebi, romelic mimarTuli iyo axali saxelmwifos gamijvnisken

sabWoTa kavSirisgan, rogorc sakanonmdeblo doneze aseve

araformalurad. aseve xelisuflebaSi eduard SevardnaZis mosvlis

Semdeg mexsierebis politikis mkveTri cvlileba da ruseTTan lavirebis

politikis zegavlena oficialur narativze. meore Tavi erTgvar

safuZvels amzadebs kvlevis Semdegi nawilisaTvis, radganac swored

saxelmwifoebriobis aRdgenis sawyis etapze dekomunizaciisa da

Page 20: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

20

lustraciis politikis argatarebas emyareboda is argumentebi,

romlebzedac 2003-2012 ww-Si mexsierebis politika iyo dafuZnebuli.

mesame Tavi exeba „vardebis revoluciis“ Sedegad xelisuflebaSi mosuli

Zalis mier pirvel etapze (2003 -2005ww.) mexsierebis politikis analizs.

aq SesaZlebelia gamovyoT ramdenime ZiriTadi mimarTuleba. kerZod,

simboloebze aqcentireba, rac Zveli simboloebis axliT Canacvlebas

gulisxmobs, aseve istoriuli gmirebis gamoyeneba sazogadoebis

suliskveTebis asmaRleblad da ganwyobebis Sesacvlelad da aseve “Cveni

drois gmirebis” gamovlena, raTa sazogadoeba darwmunebuliyo, rom

cvlilebis procesi daiwyo da am mimarTulebiT garkveuli warmatebebi

ukve miRweulia.

naSromis meoTxe Tavi exeba ruseTis mier saqarTvelos okupaciis aRqmas

da sazogadoebisaTvis am Tematikis sxvadasxva WrilSi wardgenas.

aRniSnuli sakiTxi ruseTis federaciasTan urTierTobis daZabvis Semdeg

gaaqtiurda iqca “mexsierebis proeqtad”, romelic moicavda kompleqsur

RonisZiebebs, raTa sazogadoebis koleqtiur mexsierebaSi asaxuliyo ara

mxolod sabWoTa, aramed mefis ruseTis mier saqarTvelos aneqsiis

sakiTxi. warsulis gaazrebis mniSvnelobaze saubrisas, xazgasmuli iyo

is faqti, rom koleqtiuri mexsierebis Seqmna iyo erTgvari prevencia,

raTa ar ganmeorebuliyo warsuli Secdomebi.

naSromis mexuTe TavSi gaanalizebulia yofili sabWoTa kavSiris

saidumlo samsaxurebTan dakavSirebuli pirebis lustraciis sakiTxi. es

Tema XX saukunis 90-iani wlebidan erT-erT yvelaze mwvave da amave dros,

xSirad manipulirebad sakiTxs warmoadgens. is rogorc wesi, politikis

dRis wesrigSi sagareo politikis, gansakuTrebiT, ruseTis federaciidan

momdinare impulsebis gaZlierebis Sesabamisad aqtiurdeboda.

Page 21: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

21

meeqvse Tavi moicavs xelisuflebis damokidebulebis gaanalizebas

stalinis, sabWoTa da gansakuTrebiT meor msoflio omis droindeli

gmirebisa da monumentebisadmi, romlis adgili oficialur narativSi ar

aRmoCnda. miuxedavad oficialuri diskursisa, sazogadoebis nawili

mtkivneulad aRiqvamda saxelmwifos mier am mimarTulebiT gatarebul

politikas. am TavSi aseve gaanalizebulia istoriuli sinamdvilis

Semswavleli komisiis muSaoba, romelic 2010 wels prezident mixeil

saakaSvilis brZanebis safuZvelze Seiqmna da miznad ruseTis mier

saqarTvelos orgzis okupaciis Sesaxeb WeSmariti istoriis daweras

isaxavda. msgavsi komisiis Seqmna SesaZlebelia ganxilul iqnes, rogorc

mexsierebis politikis erT-erTi farTod gavrcelebuli strategia,

romlis saSualebiTac xdeba hegemonuri anu oficialuri istoriis

interpretaciis damkvidreba.

kvlevis Sedegad SesaZlebelia davaskvnaT, rom:

vardebis revoluciis Semdgomma xelisuflebam gaanaliza, Tu ra

mniSvnelovan resurss warmoadgenda koleqtiuri mexsierebis

konstruireba da gamoyeneba. miTumetes im qveyanaSi, sadac istoriisadmi

gansakuTrebuli damokidebuleba arsebobs da mudmivad masze xdeba

apelireba. garda amisa, mexsierebis politika am periodSi ar yofila

Tanmimdevruli da masze saSinao da sagareo politikis prioritetebi

did zegavlenas axdenda. sawyis etapze umTavresi iyo Zveli

xelisuflebisagan distancireba da saxelmwifoebriobis mSeneblobis

Tavidan dawyeba, rac swored simboloebis CanacvlebiTa da axali

simboloebis SeqmniT moxerxda, amasTanave, qarTveli eris gamZleobaze

aqcentireba sazogadoebis gaerTianebas emsaxureboda.

ruseTTan urTierTobis daZabvis Semdeg Seicvala mexsierebis strategia

da igi msxverplis poziciidan warsulis Sefasebas daukavSirda. Seiqmna

Page 22: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

22

mTeli rigi „mexsierebis adgilebi“, romelic mizanmimarTulad

amkvidrebda sazogadoebaSi okupaciis Temas. amasTanave mexsiereba aRqmul

iqna, rogorc usafrTxoebis erT-erTi Semadgeneli nawili, romlis

realurobis dadastureba 2008 wlis ruseT- saqarTvelos omis

moSveliebiT xdeboda.

amasTanave ar SemuSavebula mexsierebis politikis erTiani koncefcia.

gadawyvetilebebi, ZiriTadad, impilsurad miiReboda da mas

centralizebuli xasiaTi hqonda.

kvlevis mizani ar aris istoriuli WeSmaritebis dadgena, an marTali

mxaris warmoCena, aramed Cveneba imisa, Tu rogor xdeba mexsierebis

politikis SemuSaveba da ramdenads axdens masze zegavlenas politikuri

dRis wesrigi. kvleva aseve ar moicavs istoriis saxelmZRvaneloebis

analizs, radganac am SemTxvevaSi es gamoiwvevda damatebiTi cvladebis

gaCenas da Sesabamisad kvlevis sxva mimarTulebiT warmarTvas.

Page 23: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

23

Tavi 1. mexsierebis politikis kvlevaSi arsebuli

konceptualuri midgomebi

saxelmwifos mSeneblobis da eris identobis gansazRvris procesSi

SesaZlebelia, ramdenime umniSvnelovanesi faqtoris gamoyofa. maT Soris

erT-erTi istoriuli mexsierebaa. mkvlevarTa nawilis azriT, „civi

omis“ Semdgomma eTnikurma konfliqtebma aCvena, rom problemuri

mexsierebis sakiTxi dominirebs iseT sazogadoebaSi, sadac identobis

problema aqtualuria 1 da xelisuflebas uwevs am mimarTulebiT

mizanmimarTuli politikis ganxorcieleba.

zemoT aRniSnuli daSveba Seesabameba postsabWoTa sazogadoebebs,

romelTa identobas sabWoTa reJimis mravalwlianma mmarTvelobam Tavisi

kvali daatyo. 2 erovnuli erTobis gasagebad gamoviyenebT entonis smitis

cnebas „eTnie“ -s romelic yalibdeba ara STamomavlobis, aramed

gangrZnobiTobis grZnobiT 3 , Sesabamisad „saerTo istoriuli mexsierebis

gareSe ver iarsebebs eTnosi, mexsiereba misi arsebobis gagrZelebis

pirobaa“ (smiti e. 2008).

1 Kansteiner, Megill, Olick, Robbins dawvrilebiT ganixilaven identobisa da mexsierebis

politikis urTierTgavlenis sakiTxs.

2 es umTavresad gamoixateboda sabWoTa sistemis mier “sabWoTa adamianis” aRzrdis

mcdelobaSi.

3 aRniSnuli cnebas iyenebs ingliseli sociologis entoni smiti. romlis Tanaxmad, “eTnie”

igivea, rac eTnikuri jgufi, magram eTnied Cveulebriv ufro did erTobebs moixsenieben.

naciisa da eTnies mTavari ganmasxvavebeli niSania naciis damokidebuleba politikisadmi.

nacia flobs, an iswrafis saxelmwifoebriobis statusis miRebisaken. eTnie ki erTgvar, wina

formas wrmoadgens, sadac eri kulturul erTeulad aRiqmeba.

Page 24: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

24

zemoTTqmulidan gamomdinare, gadawyvetilebis mimRebTa winaSe dgeba im

saerTo makavSireblebis gaaqtiurebis sakiTxi, romelTac sazogadoebas,

rogorc erTobas sicocxlisunarianoba unda SesZinon da saerTo miznis

garSemo gaaerTianon.

mexsierebis politika, miuxedavad mecnierTa mxridan misi Seswavlis didi

interesisa, mainc ganicdis Teoriuli safuZvlebis sagrZnob simcires,

romelic dRemde Seuvsebeli rCeba (Erll, Ansgar, Young, & (Ed), 2008. p.3). es

Tavis mxriv gavlenas axdens aRniSnuli Tematikis Teoriuli

gaanalizebis perspeqtivaze (Shmidt, S. 2008).

mexsierebis gagebis tradiciuli modelebi orientirebuli iyo,

mexsierebis, rogorc „sacavis“ gagebaze, sadac Tavs iyrida warsulis

„xatebi“. droTa ganmavlobaSi, aRqmis modelebis gadafasebasTan erTad,

aqcenti procesze orientirebul midgomebze gakeTda. j. olikis Tanaxmad,

socialuri mexsierebis kvlevebSi SesamCnevia ramdenime Teoriuli CarCos

upiratesoba. esenia: codnis sociologiiseuli gageba; aseve manheimis

mecnierebis sociologia, romelic ufro metad ideologiis politikur

gagebaze aris orientirebuli da erTi-erTi yvelaze gavrcelebuli ki

aris p. bergeris da T. lukmanis socialuri konstruqionizmis Teoria

(Olick, J. 1998).

socialuri konstruqionizmis Tanaxmad, sazogadoeba ar aris

fiqsirebuli realoba. is erTgvar konstruqcias warmoadgens. yoveli

koleqtivi xdeba socialuri artefaqti, romlis refabrikacia da

mobilizacia Zalauflebis zegavlenis Sedegia. mexsiereba aris

konstruirebis Sedegi. aqedan gamomdinare, SesaZlebelia

interpretaciebis Sesabamisad Sinaarsis cvlileba, rac didwilad

damokidebulia politikis dRis wesrigze. xelisuflebis

warmomadgenlebs faqtebis SerCeviTobis gamoyenebiT mexsierebis

Page 25: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

25

konstruireba da marTva SeuZliaT, radganac sazogadoebis darwmunebis

meqanizmebze wvdoma xelewifebaT (Shmidt, S. 2008).

aRniSnulis sworad aRsaqmelad, p. bergeris da T. lukmanis azriT, unda

gaviTvaliswinoT realobis obieqturi da subieqturi aspeqtebi. amisaTvis,

sazogadoeba unda aRviqvaT, rogorc mimdinare dialeqtikuri procesi,

romelic sami ZiriTadi saxiT vlindeba, esenia: eqsternalizacia,

obieqtivacia da internalizacia (Berger, P. L. Luckmann, T. 1967. p. 129).

avtorTa Tanaxmad, arsebobs „institucionalizebuli samyaro“.

institucionalizacia xdeba maSin, rodesac sazogadoebis wevrebi

iziareben aqtivobebs. Sedegad is yalibdeba, rogorc Cveuleba, romelsac

yvela misdevs da droTa ganmavlobaSi cxovrebis nawilad iqceva.

eqsternalizacia, es aris procesi, rodesac institucionalizebuli

samyaro ukve arsebobs. is „aq aris“, cxovrebis nawilia. misi gageba

„Signidan“ SeuZlebelia, amisaTvis saWiroa realobidan gasvla.

obieqtivizaciisas adamianis mier Seqmnili produqti (mocemuli

instituti) aRiqmeba, rogorc TavisTavad, Semqmnelebisagan

damoukideblad arsebuli, romelsac hyavs momxmareblebi.

internalizacia, moicavs socializaciis elementebs. am dros adamianebi

xdebian aqtivobis nawili da masSi pouloben sakuTar mniSvnelobas. am

Teoriis gaTvaliswinebiT xelisuflebis mier SemoTavazebuli

“mexsierebis modelebi”xdeba sazogadoebiskoleqtiuri mexsierebis

nawili (ibd pp.129-130).

mocemul naSromSi Teoriuli aspeqtebis ganxilvisas, gamoiyeneba sami

ZiriTadi mimarTuleba, romelic farTod gavrcelebulia konceptualuri

midgomebis kvlevisas:

Page 26: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

26

pirvel etapze ganxilulia koleqtiuri mexsierebis kvlevis

Sesaxeb arsebuli koncefciebi;

meore etapze gaanalizebulia, Tu rogor xdeba koleqtiuri

mexsierebis institucionalizacia da Sesabamisad, rogoria

mexsierebis politikis formirebisa da ganxorcielebis procesi;

mesame etapze ki ganixileba Tu, rogor zegavlenas axdens

koleqtiur mexsierebaze politikis aqtorebi da piriqiT; romel

strategiebs mimarTaven da ra kriteriumebis saSualebiT aris

SesaZlebeli maTi gazomva1.

§1.1 mexsierebis analizis doneebi

mexsierebis politikis kvlevisas, SesaZlebelia gamoiyos analizis

ramdenime done:

pirveli biologiuri mexsierebaa 2 . swored am saxis analizisas

aRiqmeboda, mexsiereba, rogorc movlenaTa da gamocdilebaTa sacavi.

magram umberto maturanam Secvala aRniSnuli Sexeduleba. man mexsiereba

ganmarta, rogorc kognituri struqtura, romelic qmnis erTgvar wesrigs

adamianis tvinSi da zemoqmedebs mis qcevaze (Maturana H R, Varela F J. 1987. p.

62). .amasTanave, aqcenti gakeTda im faqtze, rom arc erTi mexsiereba ar

aris srulad individualuri. masze yovelTvis axdens zegavlenas

koleqtiuri konteqsti. es iqneba adamianebTan urTierToba, Tu media

1 aRniSnuli CarCo Tavis naSromSi gamoyenebuli aqvs verovSeks (Verovšek, P. 2007.)

2 mexsierebis aRniSnuli done nevrologebis da fsiqologebis kvlevis sagania.

Page 27: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

27

saSualebebiT sargebloba, romlis drosac mudmivad xdeba warsulis

axali niuansebis aRmoCena da mis Sesabamis gamocdilebaSi CarTva1.

meore done, aris simboluri (an koleqtiuri), rodesac media,

institutebi da sxvadasxva jgufebi individualuri gamocdilebis

zegavleniT qmnian ziar mexsierebas. am SemTxvevaSi mexsierebis

metaforuli gamoyeneba xdeba. am dones ukavSirdeba warsulis versiebis

Seqmna awmyos gamowvevebisa da saWiroebebis Sesabamisad. is, arcTu

iSviaTad gansxvavebuli, xSirad sapirispiro Sinaarsis matarebelia, rac

xSir SemTxvevaSi daZabulobis da konfliqtebis warmoSobis mizezi xdeba

rogorc qveynis SigniT aseve saxelmwifoTa Sorisac (mag. sabWoTa

warsulis aRqma ruseTSi da misgan radikalurad gansxvavebuli versiebi

baltiispireTis saxelmwifoebSi, romelTa winaaRmdeg brZolis

aucileblobis sakiTxi ruseTis usafrTxoebis koncefciaSic ki moxvda,

aRniSnuli faqti mexsierebis politikis didi mniSvnelobaze miuTiTebs2).

am SemTxvevaSi simboluri mexsiereba gadadis mesame, institucionaluri

doneze.

ned lebou gamoyofs „institucionalur mexsierebas“. institucionaluri

mexsierebas is Semdegnairad ganmartavs “politikuri elitis wevrebis,

maTi momxreebisa da oponentebis mcdeloba, Seqmnan warsulis

mniSvneloba, gaavrcelon isini farTo masebSi da sazogadoebaSi“ (Lebow,

R. 2006. p.6 ). es aris warsulis erTi konkretuli interpretacia, romlis

1 individualuridan koleqtiur mexsierebaSi gadasvlis procesi iTvleba erT-erT

daumuSavebel aspeqtad mexsierebis kvlevebSi, radganac xSir SemTxvevaSi individebi

gansxvavebulad aRiqvamen travmas an cxovrebiseul gamocdilebas da is sulac ar eTanxmeba

koleqtivis mier mowonebul versias. (Kansteiner W. & Fogu C. 2006. pp. 102-46, 147-66)

2 mexsierebis analizis doneebis analizisas erli mxolod or dones gamoyofs. esenia

biologiuri da simboluri (Earl 2008.p.5)

Page 28: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

28

tiraJireba da danergva xdeba politikuri dRis wesrigidan gamomdinare.

koleqtiuri mexsierebisgan gansxvavebiT aq aqcenti swored politikurad

ganpirobebulobaze keTdeba.

n. lebousgan gansxvavebiT eleida asmani (Assmann A. 2006. ) mexsierebis

tipebze saubrisas aqcents akeTebs aramxolod cnebaze da mis subieqtsa

da obieqtze, aramed mis simtkiceze, Tanmimdevrulobaze, sisrulesa da

pirveladobaze.

a. asmanis Tanaxmad individualuri, iseve rogorc socialuri mexsiereba,

aris ufro fragmentuli da dakavSirebuli pirvelad gamocdilebasTan,

vidre politikuri da kulturuli mexsiereba. socialuri mexsiereba

didwilad aris intergeneracionaluri mexsiereba, romelic xdeba

transgeneracionaluri da transformirdeba politikur da kulturul

mexsierebaSi. rac saboloo jamSi SeiZleba misi sisustis gamo miTiT

Canacvldes (Assmann A. 2006. p.19 ). am procesis grafikuli suraTi Seqmna

erik langenbaxerma (Langenbacher E. 2003. p.9) romlis Tanaxmad masSi sul

mcire oTxi saxis mexsiereba aris CarTuli da moicavs generalizaciur,

koleqtiur da kulturul etapebs da bolos ganicdis miTologizaciis

process. (diagrama 1)

mexsierebis politikis perspeqtividan ganxilvisas, langenbaxeri am gzas

afasebs, rogorc „ziari mexsierebis operacionalizacias“, romelic

gadadis „gavlenis mqone mdgomareobamde“. radganac politikur

mexsierebas, rogorc wesi, naklebad hyavs realuri mowmeebi. igi

sazogadoebis wevrTa Tanxmobazea agebuli, rac dainteresebul pirebs

manipulirebis farTo areals aZlevs.

Page 29: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

29

diagrama 1. mexsierebis saxeebi

mkvlevarTa nawili mexsierebis analizis doneTa ufro viwro

diferencirebas axdens, rogoricaa magaliTad: personaluri, koleqtiuri,

lokaluri, regionaluri, institucionaluri, nacionaluri, globaluri.

aseve mexsierebas ganasxvaveben warmoSobis mixedviT: oficialuri; zepiri

Tu komerciuli; statusis mixedviT: ziari, seleqciuri, SeTanxmebuli,

sadao; is aseve SeiZleba iyos istoriuli, politikuri, socialuri da

kulturuli da a.S. (Verovšek, P. 2007.)

mexsierebis politika, bevri disciplinis sakvlevi dargia, magram maT

Soris unda gamovyoT politikis mecniereba. politikaSi mexsiereba

erTveba ori mimarTulebiT:

1. qvemodan zemoT mimarTebisas, sazogadoebis mier warsulis

interpretacia gavlenas axdens politikuri elitis identobasa da

Sexedulebebze. Sesabamisad, mexsierebis politika sazogadoebrivi

azris gavleniT yalibdeba da masSi sazogadoebis moTxovnebi

თანხმობის ხარისხი

დაბალი

კომუნიკაციური გენერალიზებული კოლექტიური კულტურული მითი

მაღალი

Page 30: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

30

dominirebs. magaliTad, sazogadoebaSi arsebuli moTxovna

samarTlianobis aRdgenis Sesaxeb, romelic, rogorc wesi,

totalitaruli mmarTvelobidan gadasvlis process axlavs Tan.

lebous Tanaxmad (Lebow, R. 2006. p. 25.) civma omma mexsierebis

politikis qvemodan zemoT mimarTulebiT agebis SesaZlebloba

gamoricxa. es reJimTa mizanmimarTuli, konfrontaciuli

politikiT iyo ganpirobebuli. mxolod e.w. „rkinis

fardis“ garRvevis Semdeg gaxda SesaZlebeli politikis dRis

wesrigSi misi ganxorcieleba da sazogadoebidan wamosuli

impulsebis CarTva.

2. zemodan qvemoT mimarTebisas, sajaro aqtorebi konkretul

movlenebs rTaven koleqtiur mexsierebaSi. TviTon arCeven

warsulidan romeli faqti gaaqtiurdes da rogori tendenciebi

dominirebdes sazogadoebis cnobierebaSi. swored es ukanaskneli

midgoma SeimCneva saqarTveloSi mexsierebis oficialuri

politikis analizisas. radganac politikis dRis wesrigi didad

axdens zegavlenas mexsierebis politikis tendenciebze. aseve

SesaZlebelia aqtiuri mexsierebis politikis gadarTva saSinaodan

sagareo politikaSi, iseve rogorc saerTaSoriso impulsebs

SeuZliaT gaaRviZon saSinao politikaSi miCumebuli xsovna

(Verovšek, P. 2007.).

Page 31: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

31

§1.2 mexsierebis transformacia individualuridan societalur

konteqstSi

am sferos kvlevis mamamTavrebad 1900-iani wlebidan SeiZleba CaiTvalos

zigmund froidi, fridrix nicSe, emil durkheimi, henri bergsoni, abi

varburgi, karl manheimi, uolter benjamini da a.S. mexsierebis kvlevisa

da gamoyenebis intensiuroba gaizarda faSizmis damarcxebasa da

holokostis gaazrebasTan erTad. aRniSnul procesSi Tavisi

mniSvnelovani koreqtivebi Sehqonda postkolonialur, rasobriv Tu

genderul mexsierebas. 1980-iani wlebidan moyolebuli safuZveli Caeyara

e.w. „gardamaval samarTals“ romelic miznad isaxavs tranzaciis

procesSi wina reJimis mier darRveuli uflebebis aRdgenas Sesabamisi

iuridiuli da ara-iuridiuli xerxebis gamoyenebiT ( International Center for

Transitional Justice ).Fam ukanasknelma ki warmoSva „axali mexsierebis

kvlevebi“, romelsac aseve Tavisi Teoretikosebi gauCnda, rogoricaa pier

nora, ian da elaida asmanebi, erik hobsbaumi da sxv. amave dros,

teqnologiurma revoluciam da misma miRwevebma mexsierebis gamoyenebas

axali sicocxle SesZina.

Tadapirvelad, mexsierebis kvlevisas, SeimCneoda reduqcionistuli

midgoma, rodesac mexsiereba ganixileba, rogorc sulieri da fizikuri

movlena. mexsierebis gageba dadis sxeulamde da cnobierebis

ganmsazRvrelad nervul sistemas miiCnevs. mexsierebas is mxolod sulis

siRrmiseuli struqturebis genetikurad gadacemad idead warmoaCens

(gurCiani q. (red.) 2010).

am mimarTulebis erT-erTi warmomadgeneli fridrix nicSe saubrobs

„mikuTvnebis mexsierebis“ arsebobis Sesaxeb. es iseTi mexsierebaa,

romelic saWiroa, raTa adamianma sakuTari Tavisadmi mikuTvneba SesZlos.

Page 32: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

32

is gamoyofs „nebis mexsierebas“, romlis drosac „garkveul SemTxvevebSi

daviwyeba wina planze gamodis“ gansakuTrebiT maSin, rodesac saqme exeba

pirobas an garkveul valdebulebas. nicSe ayalibebs „kulturuli

adamianis“ anu „saimedo adamianis“, fenomens romelsac axsovs gacemuli

dapirebis Sesaxeb. mexsierebas, rogorc fizikur movlenas ganixilavs

aseve zigmund froidi (gurCiani, q. (red.) 2010).

rogorc mexsierebis istoriis mkvlevarebi (Olick,NNora) miuTiTeben,

mexsiereba es aris ara statikuri aramed dinamiuri procesi. amis

damadasturebelia is faqti, rom xsovna sxvadasxva drois monakveTSi

icvleba da sxvadasxva saxes Rebulobs.

gamomdinare iqidan, rom mexsierebis politika interdisciplinaruli

kvlevis sagania, is moicavs mravalferovan konceptualur CarCos da

aseve definiciaTa mravalferovnebiT gamoirCeva. maT Soris yvelaze

xSirad gamoyenebadi terminia „koleqtiuri mexsiereba“, romlis pirveli

gamoCena mexsierebis politikis sistematuri kvlevis dawyebasTan erTad

1920-ian wlebSi ukaSirdeba mauris halbvaqsis saxels1.

misi naSromi „Memorie Collective“ warmoadgens fundamentur teqsts

mexsierebis politikis kvlevaSi. man ara mxolod gamoiyena termini

„koleqtiuri mexsiereba“2, aramed Semoitana mexsierebis socialuri CarCo,

1 halbvaqsisgan damoukideblad imave periodSi termini „socialuri mexsiereba“ gamoiyena ebi

varburgma, magram, aRniSnuli termini varburgis SromebSi pirvelad gaCnda 1923 wels

kreuzlingeris leqciaze, rodesac man durkeimis citireba gaakeTa (halbvaqsi durkeimis

mowafea) da aseve rogorc misi gamouqveynebeli naSromebidan Cans, mas hqonda informacia

moris halbvaqsis naSromis Sesaxeb. amave dros aRsaniSnavia, rom halbvaqsma daakavSira

mexsiereba da jgufebi, rolo varbugma ki jgufebi kulturis eniT Caanacvla. varburgis

wvlilis Sesaxeb msjelobebi ixileT Confino A. 1997.

2 vulf kansteineri koleqtiur mexsierebis konceptualizaciisas aRniSnavs, rom es aris sami

saxis istoriul faqtors Soris urTierToba. esenia:

Page 33: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

33

romlis Tanaxmadac individualur mexsierebaze da mis formirebaze did

zegavlenas axdens socialuri da kulturuli garemo 1 . mexsiereba

cnobierebis, enis da personalurobis msgavsad socialuri fenomenia da

rodesac Cven raRac gvaxsovs. amiT ara mxolod Cveni pirvelyofili

Sinagani cxovrebis siRrmeebSi veSvebiT, aramed am Sinagan cxovrebaSi

wesrigsa da struqturas vqmniT, romlebsac Tavis mxriv sazogadoebrivi

cxovreba ganapirobebs da romlebic socialur garemosTan gvakavSirebs2.

am Teoriis kidev erTi siaxle mexsierebis ara rogorc daarqivebuli,

statikuri simyaros, aramed, rogorc aqtiuri procesis gagebas

ukavSirdeba. sadac xdeba warsulis rekonstruireba da mexsierebad qceva.

aq individi, mxolod monawile ki ar aris, aramed umniSvnelovanesi da

yvelaze kompleqsuri elementia (Halbwachs, M. 1992. p.127). Tumca halbvaqsis

1) inteleqtualuri da kulturuli tradicia, romelic qmnis warsulis yvelanair

reprezentacias;

2) mexsierebis Semqmnelebi, vinc avrcelebs da manipulirebs am tradiciebiT;

3) mexsierebis mimRebebi, vinc sakuTari interesebis Sesabamisad iyenebs, uaryofs an

manipulirebs am tradiciebiT.

1 halbvaqsi iyo durkemis moswavle da Sesabamisad didwilad ganicdida misi ideebis da

Sexedulebebis zegavlenas. mkvlevarTa nawili saubrobs, rom koleqtiuri mexsierebis

fenomeni, swored durkemis SexedulebebSi ikveTeba. aRniSnul Temas is exeba komemoraciul

ritualebze diskusiisas da naSromSi “religiuri cxovrebis elementaruli formebi”.

avstralieli aborigenebis religiuri praqtikis ganxilvisas avtori xazs usvams, Tu ra

didi roli miuZRvis warsuls, jgufis wevrebs Soris identobisa da solidarobis

grZnobis gaRvivebaSi. xolo istoriuli gangrZnobadobis SenarCunebisaTvis aucilebelia

perioduli simboluri procedurebis danergva-ganxorcieleba, raTa sazogadoebam

„ganaaxlos is sentimentebi romelic aqvs misi erTobis Sesaxeb“ (Misztal, B. 2003. p.123)

2 koleqtiuri mexsierebis muSaobis principze msjelobisas aRniSnavs, rom „swored

koleqtiuri mexsiereba uCvenebs adamianTa jgufs Tu vin aris, saidan modian da rogor

unda iqceodnen awmyosa Tu momavalSi“ (Gillis, J. 1994. p. 7.)

Page 34: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

34

am Sexedulebis susti mxare, mis antiindividualizmSi devs. individis

koleqtiuri mexsierebis Seqmnis procesSi koleqtivs mainc ZiriTadi

adgili ukavia, (yovelTvis arsebobs individualuri mexsiereba, romelic

ar eTanxmeba koleqtiur narativs da es gansakuTrebiT TvalSisacemia,

Tu individi konkretuli movlenis TviTmxilveli an monawilea).

jeims iungs (Young, J. 1993.) nacvlad halbvaqsis ternmin koleqtiuri

mexsierebisa (Collective Memory) Semoaqvs cneba “dagrovebuli mexsiereba”

(Collected Memory), romelic Sedgeba sazogadoebaSi arsebuli

mexsierebisgan. principuli sxvaoba am Teoriebs Soris isaa, rom Tu

halbvaqsis mosazrebiT koleqtiuri mexsierebis Sedegad formirdeba

individebis mexsiereba, iungis Teoriis Tanaxmad Tavad individTa

mexsierebebi qmnian koleqtiur mexsierebas.

koleqtivis mexsierebas kiTxvis niSnis qveS ayenebs fankeSteini

ramdenadac „cnobiereba da mexsiereba SesaZloa hqondes individs,

romelic moqmedebs, imaxsovrebs... damaxsovreba mentaluri aqtia da

amasTan sruliad personaluri“ (Funkenstein, A. 1989. p.6). is ar aris

jgufuri procesi, radganac imaxsovrebs individi, jgufi vera. magram

mexsierebas namdvilad aqvs socialuri mniSvneloba, radganac warsulis

versia kravs aRniSnul erTobas.

SesaZloa, aRniSnuli ganmarteba ukeT asaxavs sazogadoebaSi arsebul

gansxvavebul versiebs, Tumca amave dros rCeba bevri kiTxva, romelzedac

pasuxis gacemas ver axerxebs. magaliTad, ver xsnis im kompleqsur

urTierTobas, romelic warmoiSoba sxvadasxva jgufebs (maT mexsierebebs)

da individebs Soris, romelsac sxvadasxva jgufebTan uwevs urTierToba.

aseve rTulia aixsnas, mexsierebis transformaciis procesi droSi da

misi TaobebisTvis gadacemis Taviseburebebi.

Page 35: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

35

iungis koncefciis sapirispirod zerubaveli Tvlis, rom ar SeiZleba

koleqtiuri mexsierebis gageba „rogorc individTa personaluri

mexsierebis agregaciis, radgan aseTi erToba ver moicavs mTeli eris

suraTs“ (Zerubavel, E. 2003. p.28). warsulis Seqmnis socialuri aspeqtebi

dakvirvebadia. am dakvirvebisas SesaZlebelia SemCneva, Tu rogor xdeba

socialuri “Taimlainis” Seqmna mnemonikuri sazogadoebebis mier. xolo

kansteinierisaTvis koleqtiuri mexsiereba iqmneba jgufis wevrebis

warsulis Sesaxeb komunikaciis Sedegad. isini Tavad axdenen warsulis

konstruirebas (Kansteiner, W. 2002. p.188).

individualuri da koleqtiuri mexsierebis urTierTSerwymis axsna scada

ivan havelma (HHavel, I. 2009.) kognituri perspeqtiviT mexsierebis axsnisas.

misi mosazrebiT: „hibriduli mexsiereba“ es aris adgili, sadac

erTmaneTs xvdeba koleqtiuri da individualuri mexsiereba, rodesac

ligvisturi da semantikuri mexsiereba erTveba epizoduri mexsierebis

saxiT Semonaxul warsulSi.

halbvaqsis Teoria ganviTarebis mcdelobisas federik bartletma (Bartlett

F. 1932) daaskvna, rom warsulis aRqmisas da misiT operirebisas adamianebi

eyrdnobian warsulis e.w. sqemebs. magaliTad, rodesac pirovneba „qmnis

mexsierebas“ warsulis romelime movlenis Sesaxeb, is eyrdnoba am

„sqemebs“ da amave dros xSirad umatebs an anacvlebs mis Semadgenel

detalebs. rac droTa ganmavlobaSi, iwvevs individebis mier am movlenis

aRqmis gadafasebas da SesaZloa mas ararsebuli niSan – Tvisebebic ki

mieweros. es procesi xSirad warsulis miTologizaciisas gvxvdeba.

rodesac istoriuli personaJebisTvis emateba im niSan Tvisebebi

romelic gmiris an moRalatis „kriteriumebisaTvis“ aris saWiro.

“kriteriumebi” koleqtiuri mexsierebis formirebis procesSi

umniSvnelovanesi komponentia (iqve gv.12).

Page 36: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

36

istorikosebma da socialuri mecnierebebis warmomadgenlebma, romlebic

swavlobdnen meoce saukunis istoriuli mexsierebis praqtikas,

halbvaqsze dayrdnobiT daaskvnes, rom individis mier warsulis

damaxsovreba didad aris damokidebuli socialuri diskursis, praqtikis

da molodinebis cvlilebaze. halbvaqsi iyenebs termins „koleqtiuri

mexsiereba“, magram sxvadasxva disciplinis warmomadgenlebi amave

mniSvnelobiT iyeneben cnebebs „kulturuli mexsiereba“ da „socialuri

mexsiereba“.

gansxvaveba zemoTaRniSnul cnebebSi realurad miuTiTebs ufro metad

definiciur mravalgvarobas, vidre sxvaobas misi swavlis midgomaSi.

halbvaqsis midgoma dafuZnebulia sociologiur kategoriebze: ojaxi,

klasi da religia, „kulturuli mexsierebis“ mimdevrebi (Assman A.)

orientirs mogonebebze, represiebsa Tu qvecnobierze akeTeben, SesaZloa

fsiqoanalistikis gavleniT, xolo „socialuri mexsiere-

bis“ gamoyenebisas fokusi keTdeba mexsierebis socialur garemoze da

swavlobs individualuri mexsierebas konkretuli movlenis Sesaxeb. Tu

rogor urTierTobs is ukve arsebul narativebTan da komemoraciis

sxvadasxva formebTan (Dietler, M. 1998. pp.72-89). xolo termin „mexsierebis

politikis“ gamoyenebisas (LLebow, R.) ZiriTadi aqcenti keTdeba

politikur elitaze, partiebsa da saxelmwifo institutebze, anu yvela

im institutze romelic flobs garkveul Zalauflebas da misT

manipulireba SeuZlia (Verovšek, P. 2007.)

halbvaqsis koleqtiuri mexsierebis socialur aspeqts ian da eleida

asmanebma (Assman, A. & Assman, I.), „komunikaciuri mexsiereba“ (an

yoveldRiuri mexsiereba) uwodes 1 . es aris koleqtiuri mexsierebis

1 radganac, individualuri mexsierebis gansxvaveba socialurisagan Znelia da SeuZlebelic

ki. individualuri mexsiereba enisa da cnobierebis garda mTlianad socialuria.

Page 37: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

37

konkretuli saxeoba, romelic eyrdnoba yoveldRiur urTierTobebs. ian

asmanis azriT is, rasac halbvaqsi „koleqtiur mexsierebas“ uwodebs,

iqmneba yoveldRiur cxovrebaSi e.w zepiri istoriebis saSualebiT.

swored komunikaciis saSualebiT urTierToben jgufebi da individebi.

yoveldRiuri urTierTobebi aRsavsea afeqtebiT, Tematuri

arastabilurobiT, konkretuli rolebiT, romlebic sxvadasxva

SemTxvevaSi icvlebian, mTxrobeli xdeba msmeneli da piriqiT (asmani i.

2001. gv.126-127).

i. asmani adarebs kulturul da komunikaciur mexsierebas. komunkaciuri

mexsierebis horizonti maqsimum 80-100 welia, rac daaxloebiT oTx

Taobas udris. xolo kulturul mexsierebas limitirebuli periodi ar

aqvs. is moicavs teqstebs, wes-Cveulebebs, Senobebs da monumentebs,

romlebic iqmneba imisaTvis, raTa Seaxsenos sazogadoebas warsulis

konkretuli movlenebi. amis saukeTeso magaliTia e.w. „zepiri

istoriebi“ konkretuli movlenis Sesaxeb (mag. represirebuli qalebis

monaTxrobi) romelic warmoadgens, mowmes da am Canawerebs SeuZliaT

mcirexniani komunikaciuri mexsiereba gardaqmnas da Taobebs Semounaxos

kulturuli mexsierebis saxiT.

i. asmani erTmaneTisgan ansxvavebs potenciur da aqtualur kulturul

mexsierebas 1 . mexsiereba potenciuria, rodesac warsuli

reprezentirebulia arqivebSi, muzeumebSi, bibloTekebSi. maTi

aqtualizeba xdeba axal socialur da istoriul konteqstSi axali

mniSvnelobis miniWebiT. amiT asmani xazs usvams, Tu ra did potencials

individualuri mexsiereba iqneboda ena, romelic mxolod erT adamians esmis, anu gamonalisi

SemTxveva. (asmani i. 2001. gv.126)

1 potenciuri da aqtualuri mexsierebis ganxilva SesaZlebelia damasxsovreba daviwyebis

konteqstSi, rac mogvianebiT amave naSromSi dawvrilebiT aris ganxiluli.

Page 38: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

38

atarebs momavali TaobisTvis kulturuli mexsiereba (Kansteiner, W. Fogu, C.

2006) da ra formiT SeiZleba misi gamoyeneba, raTa potenciuri mexsiereba

aqtualizebuli (lebous klasifikatoriT, institucionalizebuli)

gaxdes. kulturuli mexsiereba, erTis mxriv TaobaTa mier dagrovebuli

codnaa, romelic icvleba, iTvisebs ra Rirebulebebs, normebs da a.S.

Taobidan Taobaze gadacemisas. paabos (Paabo, H. 2010. p.14) Tanaxmad es

erTgvari kumulaciuri mexsierebaa, romelic TaobaTa saWiroebisamebr

icvlis formas.

radganac warsulis Sesaxeb mexsiereba jgufis da misi wevrebisaTvis

TviTidentifikaciis erT-erTi mniSvnelovani safuZvelia, identobisa da

mexsierebis urTierTmimarTeba erT-erTi xSirad kvlevad sakiTxia.

Sesabamisad, interesi am Temisadmi droTa ganmavlobaSi ufro izrdeba.

identobis araerTi ganmarteba arsebobs, magram maT Soris

gavrcelebulia Teoriebi doiCis koncefcia identobis, rogorc „erTobis

grZnobis“ da b. andersonis (andersoni b. 2003) Sexeduleba „erTobis

warmosaxviTobis“ Sesaxeb. Sesabamisad, eris gansazRvreba SeiZleba,

rogorc „warmosaxviTi politikuri erTobis“ da advili warmosadgenia

ziar warsuls da gamocdilebas Tu raoden didi mniSvneloba aqvs am

erTobis Sesakvrelad da kuTvnilebis grZnobis gasamyareblad.

zerubaveli (Zerubavel, E. 2003.) identobas individualur da socialur

(koleqtiur) fenomenad yofs. is rasac individi imaxsovrebs didwilad

ganicdis ara rogorc individi, aramed, rogorc koleqtivis wevri da

aRiqvams mas, rogorc misi warsulis nawils. am erTobis Sesakvrelad

araerTi markeri gamoiyeneba. es SeiZleba iyos memorialebis sxvadasxva

mimarTulebiT gamoyeneba, samosi, medali, ena, nacionaluri himni, gerbi,

tradicia da wesCveulebebi da a.S.

Page 39: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

39

faqtebis damaxsovrebis procesSi dagegmva umniSvnelovanesia. mas

gangrZobadi xasiaTi unda qondes da mxolod erTjeradi aqtivobiT ar

unda Semoifarglos. saWiroa iseTi adgilebis Seqmna, romelic am

movlenas sazogadoebas mudmivad Seaxsenebs. mexsierebis adgilebis (Lieux

de mĕmoire) da mexsierebis garemos (Milieux de mĕmoire) Sesaxeb pier noras

koncefcia xsnis am fenomens. mexsierebis adgili es aris konkretuli

adgili, romelic inaxavs/unaxavs xalxs xsovnas. es movlena imiT aris

ganpirobebuli, rom Tavad mexsierebis realuri garemo ar arsebobs 1 .

mexsierebis istoriis premodernuli periodi xasiaTdeba bunebrivi

gauazrebeli/gaucnobierebeli urTierTobebiT warsulsa da adamianebs

Soris, rodesac mexsierebis garemo Sedgeba tradiciebisa da

ritualebisgan da adamianebi am garemos realur droSi imyofebian2.

1 le gofi (Le Goff 1992) leroi-goranTan ( Leroi-Gourhan 1993) erTad mexsierebis istoriaSi

gamoyofs xuT etaps. esenia:

1. xalxi damwerlobis gaerSe, romelsac „eTnikur mexsierebas“ uwodebs;

2. preistoriulidan antikurze gadasvla, rodesac Cndeba damwerloba da Sesabamisad

mexsierebis niSnebi: komemoracia da dokumenturi Canawerebi;

3. Suasaukuneebis xana da mexsierebis da mnemoteqnologiebis qristianizacia, rodesac

mexsierebaze did zegavlenas axdens liturgiuli msaxureba da gardacvlilTa,

gansakuTrebiT wmindanTa mexsiereba;

4. renesansidan dRemde, wera-kiTxvis masebSi gavrcelebam, mogvianebiT romantizma Tavisi

simboluri gamovlinebebiT mexsiereba axal etapze aiyvana, rac saboloo jamSi

safuZvlad daedo arqivebis, muzeumebis, bibloTekebis Seqmnas da mmarTvelTa

mcdelobebs SeeqmnaT erTiani identoba, romelic saxelmwifosadmi kuTvnilebis

grZnobas gaaZlierebda.

5. XX saukune da axali namdvili revolucia mexsierebaSi, informaciis Cawerisa da

gavrcelebis teqnologiurma inovaciebma aramxolod Secvala damaxsovrebis gzebi,

aramed Seqmna mexsierebis axali konceptualizacia.

mexsierebis istoriis Sesaxeb msjeloba Olick J. Robbins J. 1998. pp. 114-115

2 mas diqtatorul mexsierebasac ki uwodebs, radganac is integrirebuli da morCilebiTia

Page 40: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

40

mas Semdeg, rac Zvelma tradiciebma dakarga Tavisi mniSvneloba,

warsulis rekonstruirebis mcdelobebi noras azriT me-19 saukuneSi

industrializacias da socialur modernizacias. elitis

warmomadgenlebma daiwyes mexsierebis adgilebis Seqmna monumentebisa Tu

arqivebis saxiT, romlis ZiriTadi mizani iyo SenarCunebuliyo eri-

saxelmwifos Sesaxeb xsovna tradiciebis aRmoCenis gziT1.

postmodernizmis epoqaSi, rodesac eri-saxelmwifos idea Sesustda

warsulis reprezentaciis procesSi CaerTo media. Lieux de mĕmoire-s

nebismieri magaliTi, yovelTvis aris matarebeli sami ZiriTadi aspeqtis:

pirveli, is yovelTvis aris materialuri; meore aris simboluri da

mesame, yovelTvis aqvs funqcinaluri datvirTva. magaliTad, arqivi,

romelic aris martivi materialuri adgili, romelisac aqvs Tavisi

pirdapiri funqcionaluri datvirTva, xdeba Lieux de mĕmoire, Tu masSi

CarTulia simboluri aura (Nora, P. 1989. p. 13).

noras koncefciis paToss iziarebs devid louensali (Lowenthal, D. 1985.).

misi azriT Tanamedrove sazogadoebebi gamalebiT cdiloben warsulis

aRdgenas, radganac is cocxali saxiT saxogadoebaSi aRar arsebobs.

jerjerobiT, es strategia amarTlebs, Tumca, Tanamedroveoba aseeve

emuqreba koleqtiurobis Zvel aRqmas, romlis danergvasac is cdilobs.

1 kritikosebi noras preistoriul epoqaSi mexsierebis naturalizaciaSi, xolo Tanamedrove

samyaroSi mexsierebis desakralizaciaSi sdeben brals. maTi azriT mocemuli gansxvaveba

Zalzed mkacria da damyarebulia warsulis, rogorc avTenTikuri mTlianis gagebaze,

romelic Tavis mxriv gardaiqmneba araavTenTikur gansxvavebul mniSvnelobebad, rogorc

Tanamedrove aqtorebi aRiqvamen mas da uaryofen misi siwmindis versias. (Fritsche P. 2001).

Page 41: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

41

miuxedavad mexsierebis mravalmxrivi analizisa avtorTa nawili

skeptikurad aris ganwyobili Tavad am terminis gagebis da metic

arsebobis mimarT.

andersonis warmosaxviTi sazogadoebis koncefciis (andersoni b. 2003),

Tanaxmad, swored warsulisadmi gazrdilma interesma Seqmna idea

saxelmwifos Sesaxeb. warsulisadmi interesis zrdis maCvenebeli

popularuli istoriebisa da novelebis gamoyeneba iyo, romelsac saerTo

identoba unda Camoeyalibebina da Camoayaliba kidec.

zemoTaRniSnuli TeoriebiT SesaZlebeli gaxda halbvaqsis kompleqsuri

midomis qmedebaSi danaxva da misi yoveldRiur procesamde dayvana.

amasTanave mmarTvelebsa da marTulebs Soris komunikacia, aris is

mediumi, romlis saSualebiTac kulturuli mexsierebis politikaSi

CarTva da misi politikis dRis wesrigisadmi morgeba xdeba.

§1.3 mexsierebis ganzomilebis cvlileba societaluridan politikur

konteqstSi

koleqtiuri mexsierebis politikur ganzomilebamde dayvanisas,

SesaZlebelia asmanis mexsierebis xelisuflebidan sazogadoebisken

marTulobis koncefciis gamoyeneba, romelic mis Zalauflebis mqoneTa

mier ganpirovnebulobis SesaZleblobas uSvebs. paloma agilari da

karsten hambelbeki (Aguilar, P. & Humbelbek, C. 2002. p123.) ganasxvaveben

socialur mexsierebas politikurisgan, ramdenadac es ukanaskneli

konkretul politikur miznebs emsaxureba. Sesabamisad, mexsierebis

politikis analizisas ZiriTadi kiTxva SesaZloa Semdegnairad

Page 42: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

42

Camoyalibdes: vin qmnis mexsierebas, visTvis, rogor da ratom (Paabo, H.

2010).

mexsierebis politikis dagegmvisas sazogadoebis moTxovnis

gaTvaliswinebaze amaxvilebs yuradRebas gedi da elami (Gedi, N. Elam,Y.

1996. p39) ramdenadac, mniSvnelovania gaanalizdes, Tu rogor da ra

resursebis gamoyenebiT xdeba aRniSnuli saWiroebis gansazRvra da

gamoxatva. isini ar eTanxmebian mosazrebas, rom SesaZlebelia

sazogadoebis wevrebs Tanabari wvdoma hqondeT mexsierebis yvela

versiaze, raTa maT safuZvelze Camoyalibdes/rekonstruirdes saukeTeso.

dominantur jgufebs, sakuTari gavlenis wyalobiT SeuZliaT, gamovidnen

sazogadoebis saxeliT da miiRon monawileoba mexsierebis maTi

Sexedulebisamebr konstruirebis procesSi.

Sesabamisad, politikuri da socialuri elitebi xdebian mexsierebis

agentebi, misi sakuTari interesebis Sesabamisad Semqmnelebi. (Paabo, H. 2010.

p.14 ). es aris vertikaluri e.w. zemodan qvemoT mimarTuli mexsierebis

politikis formirebis procesi. Tumca mkvlevarTa azriT arsebobs e.w.

„mouqneli warsuli“, romlis gakontrolebac ar ZalucT dominantur

jgufebs (Olick, J. Robbins, J. 1998. p.128). swored aw Cndeba qvemodan zemoT

mimarTuli mexsierebis politika. mexsierebis Taobidan Taobaze

gadacemis funqciac am mosazrebis erT-erTi gamamyarebeli argumentia.

Tumca aRniSnuli koncefciac ver uvlis gverds politikuri elitis

rols mexsierebis konstruirebis procesSi. marTalia, maT ar ZalucT

arsebuli mexsierebis waSla da axlis Seqmna, magram aqvT resursi

mniSvnelovnad Secvalon arsebuli.

mexsierebis politikis erT erTi centraluri sakiTxia mexsierebis da

istoriis urTierTmimarTeba. radganac mexsierebis ZiriTad resurss

swored warsulis faqtebi warmoadgens, maTi gansxvavebuli Txrobis

Page 43: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

43

safuZvelze iqmneba gansxvavebuli interpretaciebi. pier noras mier

warmodgenil sazogadoebaSi, sadac mexsiereba realurad arsebobda,

istoriis saWiroeba ar Cans, magram damwerlobis Seqmnam dasabami misca

warsulis gadmocemis werilobiT formas. Sesabamisad, SesaZlebeli

gaxada maTi gansxvavebuli versiebis Seqmna. yovelive zemoTTqmulidan

gamomdinare, mexsiereba da istoria kontinuumis sxvadasxva boloebze

unda ganvaTavsoT1.

mexsiereba konstruirebuli movlenaa, romelic dafuZnebulia istoriaze.

misgan axdens faqtebis seleqcias da warsulis Sesaxeb qmnis xatebs

sazogadoebaSi. noras koncefciis Tanaxmad (Nora, P. 1989. p.9) mexsiereba

aris cocxali movlena, romelic sociumSi arsebobs. is mudmivad

ganicdis evolucias sxvadasxva strategiebis da manipulaciebis

gamoyenebiT. maSin rodesac istoria mxolod erTia. is inteleqtualebis

produqtia da mas obieqturobaze aqvs pretenzia2.

mecnierTa nawilisaTvis istoria faqtebis erTgvari sacavia,

universaluri da pirovnuli zegavlenisgan Tavisufali. Tumca

mkvlevarTa meore nawilis azriT narativis Seqmnis procesSi

1 erli ar eTanxmeba mexsierebis da istoriis dapirispirebis Tezas da mas xelovnurad

warmoSobilad miiCnevs. avtori am diqotomiis Canacvlebas warsulis damaxsovrebis

CarCodan cdilobs, kerZod, ras imaxsovreben da rogor imaxsovreben (Earl I. 2011 p. 7).

2 XX saukunis istoriografiaSi dominanturi adgili ekava pozitivistur moZRvrebas,

romelic uSvebda warsulis obieqturi aRweris SesaZleblobas. WeSmaritebis safuZveli

istorikosebs uSualod pirvel wyaroebSi unda epovaT da istoria maTze dayrdnobiT unda

Seqmniliyo. XX s-Si aRmocenebuli konstruqtivistuli xedvis Tanaxmad moTxrobili

istoriis Sinaarsi da xasiaTi ZiriTadad gamomdinareobda istorikosis kvlevis miznidan.

am periodSi aqcenti mefeTa da didebulTa cxovrebidan socialur fenomenebze iqna

gadatanili. xolo XXI saukuneSi mniSvnelovani adgili ukavia dekonstruqtivistul xedvas,

romelic istoriis Seqmnisas aqcenti mmarTveli wreebis da maTi interesebis did gavlenaze

amaxvilebs yuradRebas.

Page 44: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

44

istorikosebi xSirad ganicdinian ideologiur zegavlenas. es qmnis ori

tipis istorias: istoria rogorc kiTxva (es erTgvari akademiuri

istoriaa) da istoria, rogorc pasuxi (Black, J. 2005. p. 3), romelic

manipulaciis da Sesabamisad sazogadoebisTvis mza pasuxis gacemis

SeTavazebas isaxavs miznad.

politikaSi istoriis, rogorc Suamavlis, iaraRis an argumentis

gamoyenebis oTxi ZiriTadi saxe SeiZleba gamoiyos, romlic

xelmosawvdomia, rogorc politikuri institutebisaTvis aseve calkeuli

aqtorebisaTvis (Reichel P. 2004. Maier, C. 2007). esenia:

1. qmedebebi politikuri-sakanonmdeblo da politikur-kuturul

sivrceSi, aq igulisxmeba reJimis demontaJis da axali sistemis

formirebisas mimdinare procesebi; samarTlianobis aRdgenis

sakiTxidan dawyebuli damnaSaveTa reintegraciiT dasrulebuli;

es etapi Seesabameba postsabWoTa saxelmwifoebSi da maT Soris

saqarTveloSi mimdinare procesebs, romelic 90-ian wlebSi

sabWoTa kavSiris ngrevis Semdeg daiwyo;

2. politikuri komemoraciis are; am SemTxvevaSi qmedebebi

mimarTulia reJimis ganmtkicebisaTvis sxvadasxva simboloebis

gamoyenebiT. es SesaZlebelia mimarTuli iyos, aseve eris

konsolidaciisaken, rac gansakuTrebiT mniSvnelovania mas Semdeg,

rac saxelmwifos rTuli periodis daZleva uwevs;

3. Tanamedrove istoriografiis are, es istorikosebis samoqmedo

arealia, magram masSi politika mas Semdeg erTveba, rac

movlenebis gansxvavebuli interpretaciebi Cndeba. es are

gansakuTrebiT mniSvnelovania saerTaSoriso politikis rakusiT,

radganac gansxvavebuli narativebi did zegavlenas axdens

saxelmwifoTa sagareo politikuri kursis formirebaze.

Page 45: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

45

4. esteTiuri produqciis Seqmnis are moicavs e.w popularuli

istoriis sferos, romelic istoriis mxatvruli versiebis,

filmebis, animaciebis Tu sxva msgavsi produqciis saxiT iqmneba.

da mas gansakuTrebuli rolis Sesruleba SeuZlia koleqtiuri

mexsierebis formirebaSi, rodesac istoria SeiZleba gardaiqmnas

individis da Semdeg jgufis mexsierebad1.

istoriuli TariRebis, ritualebis, gmirebis, moRalateebis da a.S,

simbolizeba da maTi farTo sazogadoebrivi aRniSvna Tanamedrove

sazogadoebis erT-erTi maxasiaTebeli niSani gaxda. komemoraciuli

RonisZiebebis, rogorc politikuri Zalauflebis meqanizmis Seswavla

daiwyes ariesma (Ariès 1974) da agulonma (Agulhon 1981) 2 , magram am

koncefciis srulyofa dakavSirebulia erik hobsbaumis (Hobsbawm E. 1983.),

„tradiciebis aRmoCenis“ koncefciasTan. romlis Tanaxmadac

xelisuflebis warmomadgenlebi xSirad mimarTaven aRniSnul meTods.

aRniSnuli movlena TvalSi sacemi gansakuTrebiT 1870-iani wlebidan

gaxda. politikurma liderebma xelaxla aRmoaCines, rom socialur

wesrigis gansazRvravs, aramxolod „racionaluri“ aramed

„iracionaluri“ elementebic. „aRmoCenili tradicia“ SesaZlebelia iyos

1 karlsonma kulturuli da socialuri garemoebebis gaTvaliswinebiT SeimuSava istoriis

gamoyenebis tipologizacia; man Semdegi etapebi gamoyo:

1. istoriis mecnieruli gamoyeneba;

2. egzistencialuri gamoyeneba (istoria gamoiyeneba, rogorc maorientirebeli

saSualeba awmyosa da momavals Soris);

3. istoriis, rogorc maswavleblis (moraluri) ganmoyeneba;

4. ideologiuri gamoyeneba;

5. vrceli kategoria- SeiZleba mas istoriis gamouyenebloba vuwodoT.

(Karlsson K.G. Zander U. (eds). 2006. pp.19-20)

2 ix. Olick J. Robbins J. 1998. p108.

Page 46: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

46

daviwyebuli Zveli, magram ararsebulis aRmoCenac, anu gamogonebac aris

SesaZlebeli1.

es procesi, rogorc wesi, Tan sdevs sazogadoebis mkveTr

transformacias, revolucias, ryevebs, rodesac erTis ngreva misi

Camnacvleblis aRmoCenas an gamogonebas moiTxovs (Hobsbawm, E. 1983).

aRniSnuli movlena SesaZlebelia daiyos ramdenime tipad esenia;

1. tradicia, romelic adgens da simbolur xasiaTss sZens

tradiciul erTobas, an am erTobis (es iqneba realuri Tu

xelovnurad konstruirebuli) wevrobas;

2. qmnis an legitimurobas matebs instituts, statuss an

avtoritetTa urTierTobas;

3. aqvs socializaciis funqcia. adgens rwmenis, RirebulebaTa

sistemis da qcevis normebs;

saboloo jamSi „aRmoCenili tradiciis“ definicireba SesaZlebelia,

rogorc „aRiarebuli qcevis wesi, rituali, simboloebi, an mTlianad

qmedebebi, romelic cdilobs ganmeorebis saSualebiT qcevis normebisa

da Rirebulebebis damkvidrebas “ (ibd. 4).

sazogadoebis mxridan tradiciis formirebas ganapirobebs is faqti, rom

konkretuli tradicia, adre arsebuli formiT, iyo specifiuri da

yoveldRiuri cxovrebis nawili, romelic sazogadoebam amoiRo

xmarebidan, daiviwya, magram, misi axali versia, aris araspecifiuri da

1 aRniSnuli koncefcia gaxda erT erTi yvelaze popularuli, romlis saSualebiTac

mkvlevrebi Seecadnen aexsnaT bolo periodSi gavrcelebuli tradiciebi. mag. Francis D. 1992.

Krech Sh. 1999.

Page 47: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

47

adgens erTobis wevrTaTvis Rirebulebebs, uflebebs da valdebulebebs.

is SesaZloa mocavdes patriotizms, loialurobas, movaleobas, TamaSis

SeTanxmebul wesebs da a.S.

saboloo jamSi, msgavsi koleqtiuri mexsiereba emsgavseba erTgvar

„samoqalaqo religias“, Tavisi simboloebiT, wesebiT da tradiciaTa

erTobiT, sadac „morwmune moRvaweTa“ gaerTianebs sZalucs gaerTianeba

da dabrkolebaTa gadalaxva 1 . aqedan gamomdinare, noras mier aRwerili

process „realms of memory” Seqmnisa hatoni tradiciebis damagvirgvinebel

moments uwodebs (Hutton P.H. 1996).

mexsierebis politikis umniSvnelovanesi elementebia istoriuli

faqtebis seleqciis da maTi gansajaroebis procesi 2 . seleqciaSi

igulisxmeba SerCeva, Tu romeli movlena rogori interpretaciiT iqnas

damaxsovrebuli an saerTod daviwyebuli. aRniSnulis magaliTia

socialisturi revoluciamdeli warsulis bedi revoluciis Semdeg. pir-

vel aTwleulSi sabWoTa istoriografia aSkarad negatiurad iyo ganwyo-

bili sabWoTamdeli warsulisadmi. stalinis xelisuflebaSi mosvlis da

gansakuTrebiT, meore msoflio omis warmarTvam, saWiro gaxada revolu-

ciamdeli istoriis partiaze morgeba da warsulidan iseTi gmirebis ga-

moxmoba, romlebic TavianTi “progresuli” azrovnebiT xels Seuwyobda

saxelmwifo kursis legitimacias da masebSi aRtyinebas gamoiwvevda.

swored seleqciis procesis umTavresi maxasiaTeblebia daviwyeba da

gaxseneba, rodesac „mexsierebis redaqtorebi“arCeven, Tu romeli movlena

gaixsenos /daimaxsovros sazogadoebam da piriqiT.

1 ix. smiti, e. 2010. Carras C. 1983.

2 harold markuzem swored amitom gamoyo sajaro mexsiereba, romelic exeba warsulis

imdagvar aRqmas, romelic dominirebs sajaro sferoSi, romelsac iyenebs masmedia da

mocemuli saxiT aris warmodgenili oficialur ceremoniebze. Marcuse H. 1993.

Page 48: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

48

istoriis gaxsenebis procesSi xdeba, ara mxolod pozitiuri faqtebis

wina planze wamoweva, aramed negatiurisac. pirvelis mizani - nebismieri

saSualebebiT didebuli warsulis aRdgena, aRorZineba, warsuli Rirebu-

lebebis dRevandelobaSi danergvaa, oRond arsebul viTarebaze morgebiT,

Tanamedrove interpretaciebiT. xolo meore SemTxvevaSi xdeba imis afiS-

ireba, Tu visi bralia is, rom am mdgomareobaSi varT, ram an vin ganapi-

roba mdgomareobis ase garTuleba.

mexsierebis politikis Semadgeneli nawilia aseve „daviwyebis“ politika,

romelic, ar aris aucilebeli ganxilul iqnas, rogor mexsierebis

“ marcxi“, fridrix nicSe „moralis genealogia“-Si ganixilavs „aqtiuri

daviwyebis“ process, romelis drosac, goneba axorcielebs garkveul

aqtivobas, raTa gamoaTavisuflos adgili axali movlenis

damaxsovrebisTvis (Nitzsche F. 1989.p.18). swored daviwyeba qmnis safuZvels

ganaxlebisTvis.

mileris Tanaxmad SesaZlebelia „daviwyeba“ or nawilad davyoT: pirveli,

rodesac sazogadoeba cdilobs daiviwyos uaxloesi mtkivneuli warsuli,

rogoric iyo magaliTad germaniis federaciul respublikaSi nacistur

warsulTan damokidebuleba pirvel 15-20 wlebis manZilze, aseve espanele-

bis damokidebuleba frankos mmarTvelobis periodTan reJimis Camogdebis

Semdeg. nicSes Tanaxmad es procesi aucilebelia sazogadoebis

ganaxlebisTvis, raTa man warsuli daiviwyos da orientiri momavalze

gaakeTos (Миллер. А, 2009).

meore tipis ”daviwyebas” xSir SemTxvevaSi uwodeben „uaryo-

fiTs“ (amnezia). es aris situacia, rodesac sazogadoebis ZiriTadi nawi-

li uars ambobs aRiaros danaSauli, romelic misma erma warsulSi, sxva

qveynis/qveynebis winaaRmdeg Caidina. magaliTad iaponiis damokidebuleba

maTi warsulisa da istoriuli danaSaulisadmi, an sabWoTa ruseTis

Page 49: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

49

uSaualo samarTal-memkvidre ruseTis federaciis mier warsulis aRqma

da uaryofiTi damokidebuleba yofili mokavSire respublikebis mier

warsulis gadafasebisadmi.

garda zemoTaRniSnulisa, konertonma SeimuSava daviwyebis ufro

diferencirebuli tipologizacia da gamoyo Svidi tipi, romelTac

mexsierebis formirebis procesSi didi wvlili miuZRviT (Connerton, P. 2008.

pp 59-71). maTi nawili SesaZlebelia movargoT postsabWoTa saqarTveloSi

mimdinare politikas. magaliTad daviwyeba, romelic axali identobis

Semadgeneli nawilia. am SemTxvevaSi daviwyeba danakargTan ar

asocirdeba (rogorc es ZiriTadad miRebulia), aramed, daviwyeba ufro

gagebuli unda iqnas, rogorc monapovari, romelic Tanadrouli

identobis Seqmnis marTvaSi „gamousadegari mexsiere-

bisgan“ gaTavisuflebis saSualebas iZleva. an daviwyeba, rogorc

represiuli waSla - gulisxmobs RonisZiebebis gatarebac, warsuli

cvlilebebis uarsayofad, Tumca is aucileblad ar moiTxovs represiul

RonisZiebebs; am SemTxvevaSi mTavari aqtori mmarTveli Zalaa; da aseve

mizanmimarTuli daviwyeba, rodesac mimdinareobs warsulis daviwyebis

dagegmili politika, am SemTxvevaSic mis dagegmva-implementaciis

procesSi ganmsazRvreli roli xelisuflebis warmomadgenelT miuZRviT;

garda zemoT aRniSnulebisa avtori aseve gamoyofs:

Ø struqturuli amnezia - procesi, romlis drosac xdeba

mxolod socialurad mniSvnelovani informaciis damaxsovreba,

umniSvnelo ki unda daiviwyon;

Ø daviwyeba, rogorc gauqmeba, romelsac informaciaTa didi

nakadi iwvevs;

Ø daviwyeba, rogorc dagegmili moZveleba, romelic Sedegia

xSiri cvlilebebis, romelic Tanamedrove samyaros axasiaTebs,

Page 50: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

50

da romelic aseve warmoSobs aucileblobas moxdes misi

warsulis rekonstruirebis procesSi CarTva. Sesabamisad, es

miwvevs e.w. „moZvelebuli“ mexsierebis axliT Canacvlebas.

Ø daviwyeba, rogorc damcirebuli siCume, am movlenis

ganapirobebs sircxvilis grZnoba, romelic usiamovno

mexsierebiT aris gamowveuli. rac rasakvirvelia miCqmaluria

da amitomac aris ganwiruli dasaviwyeblad.

Tumca daviwyeba SesaZloa droebiTi movlena iyos, rac sazogadoebaSi

daZabulobis gansamuxtavad aris, saWiro, magram SesaZlebelia garkveuli

periodis Semdeg, SesaZlebeli warsuls kvlav miubrundnen, rogorc

magaliTad frankos Semdgom espaneTSi moxda.

rodesac xelisuflebis mier mexsierebis konstruirebaze da am

miznisTvis istoriis gamoyenebaze vsaubrobT, warsuli gvevlineba

erTgvar “resursebis sacavad“ saidanac mudmivad aris SesaZlebeli

sasurveli faqtis moZieba da Sesabamisi interpretaciis gakeTeba.

amasTanave, aRsaniSnavia, rom istoriis gamoyeneba, yovelTvis ar niSnavs

mis falsifikacias an araWeSmaritebas, aramed maT mizanmimarTul,

politikur miznebze morgebas da amiT maTi politikuri kursis

legitimurobis amaRlebas.

§1.4 mexsiereba da gardamavali sazogadoebebi

tranzaciis procesSi erT-erT umniSvnelovanes sakiTxs represiuli da

travmuli warsulisagan ganTavisufleba warmoadgens. rogor gadaiWras

eris „tanjulobis problema“ ise, rom xeli Seuwyos demokratiuli

reJimis damkvidrebas (Huntington, S. 1991.), es aris gamowveva, romelic

gardamavali saxelmwifos xelisuflebis winaSe dgas. rogorc wesi,

gardamaval etapze sazogadoebebi aseve dgebian

Page 51: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

51

„makoreqtirebeli“ (Ackerman & Bruce. 1992.) Tu „tranzaciuli“ (Elster J.

1999) samarTlis Ziebisa da gatarebis sakiTxis winaSe.

stenli koeni (Cohen, S. 1995.) gamoyofs ramdenime fazas, romelsac gadian

gardamavali sazogadoebebi represiuli warsulis gaazrebisas. esenia:

1. yofili reJimis Sesaxeb simarTlis Zieba da dadgena;

2. warsulis danaSaulebisTvis samarTlis dadgena;

3. gansazRvra Tu vin ar daisjeba warsulSi Cadenili

danaSaulisTvis;

4. monaniebis SesaZleblobis miniWeba;

5. sazogadoebis Serigeba da erTianobis konstruireba;

Tumca sxvadasxva saxelmwifos warmomadgenlebi gansxvavebulad arCeven

fazebs da maTi ganxorcielebis Tanmimdevrobas. amasTanave, hornisa da

levis Tanaxmad arsebobs korelacia tranzaciis saxesa da samarTlis

Ziebis formebs Soris. magaliTad, amerikis SeerTebulma Statebma

samoqalaqo omis Semdeg patiebis politika airCia, xolo safrangeTis

revoluciis Semdeg gamarjvebulebma winamorbedebis devna daiwyes. Tumca,

am mimarTulebiT frankos Semdgomi espaneTi da samxreT afrika

gamonakliss warmoadgenen, am SemTxvevaSi sxva faqtorebis zemoqmedeba

gacilebiT sagrZnobia. Tumca faqtia, rom radikaluri gadasvlis

mcdeloba, xSir SemTxvevaSi, tranzaciuli samarTlis mimarTulebiT

radikaluri politikuri kursis gatarebas iwvevs (Horne, C. Levi, M. 2003. p.5).

postkoloniuri da posttotalitaruli warsulis gaazrebis da

mexsierebis konstruirebis procesSi lustracia erT-erT meqanizms

warmoadgens. haisis Tanaxmad (Huyse, L. 1995.) lustraciaze arCevanis

SeCerebisas misi ganxorcielebis sami SesaZlebloba arsebobs:

Page 52: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

52

samarTlebrivi devna, amnistia da WeSmaritebis dadgena/Serigeba;

pirvelis magaliTi safrangeTis revoluciis Semdeg wina mmarTveli

reJimisadmi damokidebulebaa, meore SemTxvevas garkveulwilad pirvel

etapze frankos Semdgomi espaneTi asaxavs, xolo afrikaSi „WeSmaritebis

damdgeni komisiebi“ mesame arCevanis magaliTs warmoadgens. hornis da

levis Tanaxmad (Horne, C. Levi, M. 2003. p.3) zemoTCamoTvlili arCevani

erTgvari kontiniumia, sadac danaSaulisTvis sasjeli meryeobs

samarTlebrivi devnidan sakuTrebis dakargvamde.

postsabWoTa saxelmwifoebis umravlesobam lustraciis gza airCia,

Tumca ara erTdroulad. saxelmwifoebis nawilma warsulis gaazreba 90-

ian wlebSive am meqanizmis gamoyenebiT daiwyes, nawilSi mogvianebiT

srulad an nawilobriv ganxorcielda. aRniSnul procesSi umTavresi

aqtori politikosebi iyvnen, romlebic warmarTavdnen gardamavali

samarTlis Ziebis process. zog SemTxvevaSi lustracia iyo safrTxe an

muqara, Tumca es didwilad damokidebuli iyo reJimis xasiaTze. rac

ufro mkacri iyo reJimi, miT ufro mkacri iyo lustraciis politika.

Tumca faqti erTia, rodesac lustraciis kanonis konstituciurobas

ixilavda CexeTis sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetilebaSi

aRiniSna, rom demokratiul sazogadoebas aqvs ufleba daicvas Tavi da

moaxdinos warsulis danaSaulebaTa prevencia (internet wyaro #34).

rogorc, araerTxel vaxseneT mexsierebis politika ufro metad

praqtikulad nakvlev sakiTxs warmoadgens da orientirebulia

konkretul SemTxvevaTa analizze, Tumca amass xeli ar SeuSlia e.w

„mexsierebis industriis“ warmoSobisTvis. am sakiTxis kvleva

gansakuTrebiT sainteresoa iseT gardamaval sazogadoebebSi, rogoric

saqarTveloa, sadac totalitaruli warsulis gaazrebis procesi axla

iwyeba da amave dros qveynis warsulisadmi arsebuli sensitiuri

ganwyobebi manipulaciebis did SesaZleblobas qmnis.

Page 53: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

53

Tavi II. mexsierebis politikis ZiriTadi tendenciebi postsabWoTa

saqarTveloSi

istoriis, rogorc politikis damxmare resursis SesaZleblobebi

sabWoTa kavSiris mesveurebs kargad esmodaT. Sesabamisad, sabWoTa

xalxma koleqtiuri mexsierebis konstruirebis araerTi etapi gamoiara.

oqtombris revoluciis Semdgomi narativi mefis ruseTis miRwevebs da

mis gmirebs Rirebulad ar Tvlida da bolSevizmis idealizaciiT

xdeboda misi Canacvleba. es iyo erTgvari „mexsierebis proeqti“, romlis

formirebaSic araerTi jgufi iyo CarTuli, maT Soris istorikosebi da

inteligenciis warmomamadgenlebi (Corney, F.C. 1998.).

imperiis xelmZRvanelobisaTvis dawyebulma brZolam da Sedegad

stalinis xelisuflebaSi mosvlam Tavad bolSeviki liderebis ierarqiis

gadaxedvac gamoiwvia. Sesabamisad, sazogadoebasac unda miviwyeboda maTi

saxelebi. pirvel saskolo wignSi ,,Краткий курс истории СССР. Учебник для 4-го

класса. Под ред. Проф. А.В. Шестакова. М., 1937“

(http://urokiistorii.ru/learning/manual/2010/16/kak-pisalis-uchebniki-istorii-pri-staline),

romelic 1938 wels gamoica, “trockistebi” da “buxarinelebi”

gamoyenebulia, rogorc uaryofiTi epiTeti. Tumca meore msoflio omis

msvlelobisas saWiro gaxda sazogadoebaSi mebroli suliskveTebis

amaRleba da moaruli gamoTqmis Tanaxmad „stalinis kabinetSi marqsis da

engelsis suraTebi mefis ruseTis generlebma Caanacvles“.

Semdgomi sabWoTa narativi moicavs nikita xruSovis mier inicirebul

pirovnebis kultis sakiTxs, rodesac gadaixeda stalinis periodis

interpretaciebi da mogvianebiT, mixeil gorbaCoviseul prestroikis

periods, rodesac politikuri kursis legitimaciis amaRlebis mizniT

Page 54: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

54

analogebis Ziebisas kvlavac mefis ruseTis reformatorebis xsovnis

gacocxlebas Seecadnen. CamoTvlili periodebSi istoriis gansxvavebuli

interpretaciis popularizacias eweodnen, magram maTi saerTo niSani

aRniSnuli interpretaciis politikurad ganpirobebuloba da

sazogadoebaSi mocemuli politikuri arCevanis mxardaWeris amaRleba

iyo.

sabWoTa istoriis politizirebuloba iyo erT-erTi mizezi, ris gamoc

sabWoTa kavSiris dangrevisTanave yofilma mokavSire respublikebma

sakuTari warsulis gadafaseba da xSir SemTxvevaSi “ga-dawera” daiwyes.

raTa, istoriis Txroba morgeboda damoukidebeli saxelmwifoebis

moTxovnebs. es moTxovnac xSir SemTxvevaSi politikuri iyo, oRond, aw

ukve damoukidebeli saxelmwifoebis interesebs morgebuli.

saqarTveloSi sabWoTa kavSiris arsebobis bolo wlebSi, sabWoTa

reJimis liberalizaciis kvaldakval izrdeboda saprotesto moZraoba,

romelsac erovnuli xasiaTi hqonda da ZirTadad, reJimis winaaRmdeg iyo

mimarTuli. is, aramxolod mmarTveli Zalis bneli saqmeebis

gamomzeurebas cdilobda, aramed, yofili mmarTvelebisTvis miuRebeli

istoriuli faqtebis gamJRavnebiTac iyo dainteresebuli. aRniSnuli

periodisTvis ZiriTadad damaxasiaTebelia warsulis „aRmo-

Cenis“ tendencia (Hobsbawm E. 1983), romelic sazogadoebis konsolidacias

cdilobs iseTi movlenebis da faqtebis gamomzeurebis saSualebiT,

romelic Seesabameba dasaxul miznebs.

amave dros, am strategiis erT-erTi umTavresi mizani aris sazogadoebis

TiToeuli wevris mier „movlenaTa axleburad gaazreba“, RirebulebaTa

gadafaseba da saxelmwifos ganviTarebis axali gzis Ziebis

aucileblobis gacnobiereba.

Page 55: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

55

saqarTveloSi movlenaTa gadafasebis procesi Seuqcevadi 1989 wlis 9

aprilis tragediis Semdeg gaxda, rodesac sabWoTa sistemas TbilisSi

aTeulobiT udanaSaulo adamiani emsxverpla da sabWoTa kavSiris

SemadgenlobaSi darCenis survili ukve sazogadoebaSi miuReblad,

arapatriotobad aRiqmeboda. miuxedavad sabWoTa ideologiis mier

„sabWoTa identobis“ Tu „sabWoTa moqalaqis“ Camoyalibebis mcdelobisa,

saqarTveloSi ideologiuri komunistebis raodenoba Zalian mcire iyo.

sazogadoebis ZiriTadi nawili partiaSi gawevrianebas, rogorc

karieruli winsvlis saSualebas aRiqvamda da is patriotizmis

xelSemSlel faqtorad sulac ar aRiqmeboda. komunistebic iseTive

patriotad Tvlidnen Tavs, rogorc arakomunistebic.

„samSoblosadmi“ damokidebulebisa da misi „siyvarulis“ sakiTxi

ucvleli iyo da gadaxedvas ar eqvemdebareboda. SesaZloa es procesi

stalinis mmarTvelobisas dawyebuli kulturuli nacionalizmis

waxalisebis politikac iyo ganpirobebuli (l. berZeniSvili,

siRrmiseuli interviu. 12.11.2014).

patriotizmis qarTul gagebas Taviseburi xasiaTi qonda da mTeli ZaliT,

rogorc, kritikul situaciaSi iCenda Tavs, rodesac “nacionalur

siamayesTan” dakavSirebuli sakiTxebi kiTxvis niSnis qveS dgeboda. amis

magaliTebia: 1956 wlis 9 martis tragedia, romelic didi beladis

Rirsebis dacvis moTxovniT daiwyo da Tavisuflebis moTxovnis

lozunebSi gadaizarda, aseve 1978 wlis gamosvlebi deda enis dasacavad,

romelic aseve patriotuli suliskveTebiT iyo gamsWvaluli. 1989 wlis 9

aprilis tragediiT ki saqarTvelos damoukideblobas Caeyara safuZveli

da es damoukidebloba winaRmdegobis im miviwyebul tradiciebze unda

dafuZnebuliyo, romelsac sazogadoeba nel-nela ixsenebda da, romelic

mitingebze gamotanil transparantebze qaqucasa da sxva Seficulebis,

Page 56: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

56

rogorc qarTuli saxelmwifoebriobisaTvis mebrZoli gmirebis saxiT

isev Cndeboda1.

§2.1 warsulis gadafaseba da aRmoCena

XX saukunis 80-iani wlebis miwuruls informaciis gavrcelebis erT-erT

umTavres saSualebas presa warmoadgenda. is faqti, rom SesaZlebeli iyo

presis cenzuras gaparvoda oficialuri informaciis alternatiuli

versia, rac televiziasa da radioSi SeuZlebeli iyo, presis

popularobas ufro metad zrdida. Sesabamisad, saqarTvelos Jurnal

gazeTebSi 1988 wlidan ukve iCina Tavi istoriis sabWoTa versiis

gadafasebis da axali koncefciebis sazogadoebisTvis gacnobis

mcdelobam.

Tuki SevadarebT 80-iani wlebis saqarTveloSi or yvelaze gavlenian

gazeTs „saxalxo ganaTlebas“ da „komunists“, aSkarad SeimCneva

saqarTvelos istoriisadmi daintereseba da misi oficialurisgan

gansxvavebuli interpretaciiT gaanalizebis mcdeloba. aseve sainteresoa

is faqti, rom pirveli nabijis gadadgma istorikosebis mier xdeba.

magaliTad, gazeT „komunistSi“ 1988 wels ibeWdeba ori saintereso

statia: pirvelis avtoria istorikosi akaki surgulaZe (surgulaZe, a. 24

aprili, 1988.) da meores ki guram yoranaSvili (yoranaSvili, g. 12 ivnisi.

1988). aRniSnul statiebSi avtorebi cdiloben gadaafason istoriul

movlenaTa arsebuli - sabWoTa interpretacia da amasTanave,

gansxvavebuli TvalTaxedviT gaacnon mkiTxvels maTi azriT sadao

faqtebi. es publikaciebi gajerebulia paTosiT, rom istoriis arsebuli

1 qaquca ColoyaSvili, 1924 wlis ajanyebis erT erTi lideris fotosuraTi bevrisaTvis

ucnobi iyo da mitingebze bevri mas axalgazrda iliad Tvlida.

Page 57: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

57

gaazreba Tanamedroveobis (sabWoTa) stereotipebis da Sexedulebebis

zegavlenas didi doziT ganicdis da xSir SemTxvevaSi politizirebulia,

rac misi „axleburad gaazrebis“ da WeSmaritebis dadgenis saWiroebas

warmoSobs.

1989 wels gazeT „saxalxo ganaTlebaSi“ a. surgulaZe agrZelebs

aRniSnul Tematikas da afasebs 1921 wlis 25 Tebervals sabWoTa armiis

saqarTveloSi Semosvlas. misi TqmiT:

“qarTuli sabWoTa istoriografia unda vaRiaroT scodavda am

movlenis SefasebaSi. igi tendenciurad aSuqebda faqtebs. aqcents

akeTebda e.w. ajanyebaze, romelic sinamdvileSi ar yofila da me-11

armiis laSqrobas ganixilavda, rogorc mxolod daxmarebas

saqarTvelos muSebisa da glexebisadmi. aseTi iyo savaldebulo

stereotipi.”

amiT istorikosi xazs usvams, rom maT qondaT garkveuli miTiTebebi

istoriis oficialuri versiis SemuSavebisas, da romlis gaTvaliswineba

savaldebulo iyo.

Tu amave gazeTis 1988 wlis maisis nomerSi saerTod ar iyo naxsenebi 1918-

1921 wlebSi saqarTvelos damoukidebeli respublikis arseboba, erTi

wlis Semdeg 1989 wlis 24 maisis „saxalxo ganaTlebis“ pirvel gverdze

damoukidebeli saqarTvelos droSa da gerbia ganTavsebuli, da saerTod

mTeli nomeri 1918 wlis 26 maiss, saqarTvelos damoukideblobis

gamocxadebis faqts eZRvneba. aRniSnuli imaze miuTiTebs, rom warsulis

aRmoCenis procesi Zalian aqtualuri xdeba da amasTanave xelisuflebis

direqtivebi ukve veRar axdens zegavlenas gavrcelebuli informaciis

Sinaarsze.

Page 58: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

58

es magaliTi uCvenebs, Tu rogor icvleba mexsierebis politikis

prioritetebi saqarTveloSi. rogor Cndeba Tematika, romelic

sazogadoebam unda icodes da romlis gaxsenebac saWiroa raTa SeZlos

im miznis miRweva, romelic 1988 wlis bolodan sazogadoebaSi aqtiurad

trialebs da safuZvels amzadebs qveynis damoukideblobis

gamosacxadeblad.

es ar iyo oficialuri xelisuflebis mxridan momdinare mexsierebis

politika, es ufro metad qvemodan zemoT sazogadoebidan momdinare

tendencia, romelic 1989 wlidan didi gavleniT sargeblobda da

romelsac winaaRmdegobas oficialuri propaganda ver uwevda.

saqarTvelos damoukideblobis aRdgenis Semdeg mexsierebis tendencia

Seicvala da is ufro metad xelisuflebis mier marTuli gaxda.

rogorc wesi, warsulis aRmoCenisas wina planze gamodis, ara mxolod

epoqa, aramed am epoqaSi moRvawe gmirebic, romlebic axali epoqis

moTxovnilebebidan gamomdinare daviwyebulni iyvnen, gamonakliss arc am

periodis saqarTvelo warmoadgenda. magaliTad, 1989 wels, gazeT

„saxalxo ganaTlebaSi” daiwyo gamoqveyneba emigrantuli masalebis da im

qarTvelebis Sesaxeb, romelTa arseboba sabWoTa kavSirSi

fardagadafarebuli iyo da mxolod xalxis mtris epiTetebiT

moixsenieboda. am masalebSi xazgasmiT SeiniSneba arsebuli

Sexedulebebis gadafasebis da maTi axali kuTxiT, rogorc qveynisaTvis

davdadebuli gmirebis danaxvis mcdeloba.

aRniSnuli masalebs gansakuTrebuli mniSvneloba im TvalsazrisiTac

qonda, rom 1918-1921 wlebis saqarTvelos demokratiuli respublikis

Sesaxeb xsovnas acocxlebda da amave dros, xels uwyobda 1921 wels

sabWoTa jarebis saqarTveloSi Semosvlis, rogorc okupaciis Sefasebis

damkvidrebas.

Page 59: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

59

amasTanave, mudmivad xdeboda xazgasma im faqtisa, rom 1921 wels

saqarTvelo ZaliT gaasabWoes, magram mTavrobas xeli ar mouweria

kapitulaciaze. respublika faqtobrivad aneqsirebuli iyo, magram

iuridiulad SeinarCuna Tavisi damoukidebloba, rac suverenuli

saxelmwifos aRdgenis konstituciuri safuZvels warmoadgenda. es

saxelmwifoebriobis gangrZobadobis SesaZleblobas iZleoda

(saqarTvelos respublika, interviu z. gamsaxurdiasTan, 27 Tebervali. 1991.

gv1-2.).

gmirebis samSoblosaTvis Tavdadeba iyo magaliTi, rac Tanamedroveebs

pasiurobis uflebas ar utovebda. magaliTad, saqarTvelos kaTalikos -

patriarq ambrosi xelaiaze saubrisas avtori statias Semdegnairad

iwyebs:

“nebismieri qarTveli mkiTxveli, romlisTvisac Zvirfasi da

axlobelia mSobliuri eris istoriuli warsuli, SeuZlebelia

sulierad da zneobrivad ar gaamdidros Cveni eris erT-erTi

Rirseuli da saukeTeso Svilis sruliad saqarTvelos kaTalikos

patriarqis ambrosi xelaias pirovnebam. man gamoiara im

TanamemamuleTa tragikuli xvedri, romelTaTvisac umTavresi ”ena,

mamuli, sarwmunoeba” WeSmaritebisa da simarTlis damkvidreba da

dacva gaxlavT.”

xolo statiaSi, romelic saqarTvelos demokratiuli respublikis

general giorgi mazniaSvils exeboda avtori saubrobs, rom misi saxeli

marTalia istoriiT dainteresebuli adamianebisaTvis cnobilia, magram

sazogadoebis farTo fenebma am didi moRvawis Sesaxeb TiTqmis araferi

ician, arada am adamianebma saqarTvelos Seswires Tavi.

rac Seexeba istoriis negatiuri aspeqtebis gamovlenas, is rogorc wesi

wina wyobilebasTan, an reJimTan da mis mier ganxorcielebul politikur

Page 60: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

60

kursTan aris dakavSirebuli. magaliTad, igive “saxalxo

ganaTlebis“ furclebze 1989 wels masiurad ibeWdeba statiebi,

romlebSiac saubaria sabWoTa sistemis sisastikeze, romelmac:

“qarTveli inteligenciis progresulad moazrovne, gabeduli

jgufis protesti da opoziciuri moRvaweoba partiulma da

sabWoTa biurokratiam savsebiT sworad Tavisi interesis

sawinaRmdego azrovnebad da qmedebad aRiqva. amitomac maT

winaaRmdeg 30-ian wlebSi organizebul iqna sistemuri da

saxelmwifoebriv doneze gaazrebuli Zalmomreoba da

politikuri terori.”

dafaruli faqtebis gamovlenisadmi sazogadoebis interesis da dadebiTi

ganwyobis maCvenebelia is faqti, rom aRniSnuli gazeTebis mTeli tiraJi

gamoqveynebisTanave iyideboda.

§ 2.1.1 sabWoTa warsulis gadafaseba institucionalur doneze

am periodis saqarTveloSi ZiriTadi tendencia warsulis gaxsenebaa.

yvela mcdeloba mimarTulia iqiTken, rom gairkves Tu rogoria

“WeSmariti” istoria, romelic sabWoTa periodis dros gaayalbes.

damoukideblobis aRdgenis Semdeg, institucionalur doneze dadga

sabWoTa mmarTvelobis Sefasebis da misgan distancirebis sakiTxi. 1990

wlis 14 noembers miRebul iqna kanoni gardamavali periodis Sesaxeb,

romelic iTvaliswinebda RonisZiebaTa kompleqss erovnul-

saxelmwifoebrivi mSeneblobis da sabWoTa imperiisagan etapobrivi

gamoyofis sferoSi. garda amisa saqarTvelos umaRlesi sabWos komisiam

Seiswavla wiTeli armiis SemoWris sakiTxi da is ukanonod gamoacxada,

Page 61: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

61

riTac gauqmda sabWoTa kavSiris yovelgvari pretenzia saqarTveloze.

qveyanas damoukideblad cxovrebis gagrZelebis SesaZlebloba eZleoda.

1991 wlis arCevnebis Semdgom prezidentma zviad gamsaxurdiam kidev ufro

ganamtkica kursi, romelic mimarTuli iyo sabWoTa kavSiris

SemadgenlobaSi iZulebiT yofnis periodSi danergili saxelmwifo

sistemis demontaJisaken. upirveles yovlisa, ukanononod

gamocxadda ”1921 wlis 21 maisis muSur-glexur samokavSireo

xelSekruleba“ saqarTvelos sabWoTa socialistur respublikasa da

ruseTis sabWoTa federaciul socialistur respublikas Soris. aseve

gauqmda 1922 wlis 12 martis samokavSireo xelSekruleba amiekavkasiis

sabWoTa socialistur respublikaTa federaluri kavSiris Seqmnis

Sesaxeb“ (gamsaxurdia, z. 10 aprili, 1991. gv 1-2). saqarTvelom uari Tqva,

rogorc e.w. ruseTis federaciis mier SemoTavazebul axali samokavSireo

xelSekrulebis xelmoweraze, aseve „demokratiul saxelmwifoTa

TanamegobrobaSi“ e.w. dsT-Si Sesvlaze (jonsi, s. 2013 gv. 50-51).

sabWoTa kavSirisgan distancirebis kidev erTi nabiji 1991 wlis 15

seqtembers saqarTvelos uzenaesi sabWos dadgenileba iyo, romelmac

sabWoTa periodidan moyolebuli qveynis teritoriaze ganlagebuli

ruseTis jarebi okupantTa SeiaraRebul Zalebad gamoacxada da

mTavrobas daavala imperiul centrTan molaparakebebis dawyeba maTi

etapobrivi gayvanis Sesaxeb (iqve gv. 67).

okupantis statusis miniWeba iyo im samarTlebrivi politikis Sedegi,

romelic warmoebul iqna saqarTveloSi 1991 wels da es ara mxolod

xelisuflebis nebis gamoxatuleba iyo, aramed mas sazogadoebisaganac

qonda legitimacia. kerZod, 1991wlis 31 marts saqarTveloSi Catarda

referendumi kiTxviT: "gsurT Tu ara saqarTvelos damoukideblobis

aRdgena 1918 wlis 26 maisis damoukideblobis aqtis safuZvelze".

Page 62: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

62

aRniSnul kiTxvas mosaxleobis 98 procentma dadebiTad upasuxa da

gamoxata Tavisi neba, rom ar surda saqarTvelo yofiliyo sabWoTa

imperiis SemadgenlobaSi. swored am referendumis SedegebiT da 1991

wlis 9 aprilis damoukideblobis ara xelaxla gamocxadebiT, aramed

aRdgeniT, saqarTvelom iuridiuli kavSiri daamyara 1918 wlis 26 maisis

damoukideblobis aqtTan. da amiT kidev erTxel mianiSna warsulisadmi

gansakuTrebuli damokidebulebis faqtze.

1921 wels sabWoTa ruseTis mier saqarTvelos demokratiuli respublikis

okupacia iuridiulad iqna aRiarebuli. gamomdinare aqedan, 1991 wlis

oqtomberSi sabWoTa jarebisaTvis okupantis statusis miniWeba iyo

absoluturad logikuri, samarTliani da politikurad gamarTuli aqti.

miTumetes, im etapze, rodesac dasaSlelad gamzadebuli sabWoTa

kavSiris samarTalmemkvidre gaxda ruseTis federacia, xolo

saqarTveloSi dislocirebuli sabWoTa jarebi ruseTis federaciis

jarebi.

magram, aRniSnuli politika saqarTveloSi Tanmimdevrulad ver

gagrZelda, radganac 1992 wlis 6 ianvars, rodesac samxedro sabWom (j.

ioseliani, T. kitovani, T. sigua) daamxo zviad gamsaxurdias

xelisufleba, ruseTis federaciis jarebs okupantis statusi moexsna,

ramac gadamwyveti roli Seasrula saqarTveloSi mogvianebiT

datrialebul movlenebSi. kerZod samoqalaqo omsa da afxazeTSi

konfliqturi movlenebis ganviTarebaSi.

morigi mniSvnelovani sakiTxi represirebul pirTa reabilitacias

exeboda. aRniSnuli sakiTxis daregulireba sabWoTa kavSiris

daSlisTanave ver moxerxda, mxolod 1997 wlis noemberSi amoqmedda ka-

noni "saqarTvelos moqalaqeTa politikuri represiebis msxverplad aRia-

rebisa da represiebulTa socialuri dacvis Sesaxeb", aRniSnuli kanoni

Page 63: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

63

vrceldeba im adamianebze da maT ojaxis wevrebze, romelTac represia

ganicades saqarTvelos teritoriaze 1921 wlis 25 Tebervlidan 1990 wlis

28 oqtombramde (saqarTvelos kanoni moqalaqeTa politikuri represiebis

msxverplad aRiarebisa da represirebulTa socialuri dacvis Sesaxeb, 11

dekemberi 1997). aRniSnuli kanonis miRebas win uZRoda sabWoTa kavSirSi

represirebulTa da maTi ojaxis wevrebis sarCeli strasburgis

sasamarTloSi, romliTac isini saxelmwifosgan moraluri zianis

anazRaurebas iTxovdnen. Tumca, vidre evrosasamarTlo gadawyvetilebas

miiRebda, qarTul kanonmdeblobaSi cvlileba Sevida, sadac dafiqsirebu-

lia, rom sabWoTa imperiis dros represirebul pirebs da maTi pirveli

rigis memkvidreebs moraluri zianisTvis erTjeradi daxmareba miece-

modaT (internet wyaro #11).

instutucionalur doneze damoukideblobis pirvelive etapze

saqarTvelos xelisuflebam SeZlo gamijvnoda sabWoTa sistemas da xazi

gaesva sabWoTa kavSirSi yofnis iZulebiT xasiaTze. es erTgvari signali

iyo imisa, rom sabWoTa kavSiris gaazrebis da misi koleqtiur

mexsierebaSi asaxvis procesi daiwyeboda. magram, samwuxarod, samxedro

gadatrialebam da samoqalaqo omma movlenebis sxvanairad ganviTareba

gamoiwvia.

§2.2 dekomunizaciis da lustraciis sakiTxi postsabWoTa saqarTveloSi

totalitaruli saxelmwifos daSlisTanave mwvaved dadga sabWoTa

uSiSroebis samsaxurebTan dakavSirebuli pirebis lustraciis da

politikuri sistemis dekomunizaciis sakiTxi 1 . am sakiTxis simwvaves

1 lustracia da dekomunizacia xSir SemTxvevaSi sinonimebad gamoiyeneba, magram maria losi

maT Soris mniSvnelovan gansxvavebas xedavs. avtoris azriT, dekomunizacia ukavSirdeba

Page 64: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

64

sabWoTa mmarTvelobis umkacresi xasiaTi da represiaTa talRebi

ganapirobebda, romelic sazogadoebam saqarTvelos gasabWoebis dRidan

gamoiara. magram lustraciis procesi Tavis mxriv did sirTulesTan iyo

dakavSirebuli da am moTxovnilebas Tan sazogadoebis mxridan didi

SiSi da politikosebis sifrTxile axlda.

lustracia, rogorc politikuri meqanizms gamoyenebis xangrZlivi

istoria aqvs. lustraciis kanoni ar aris sisxlis samarTlis nawili, is

garkveulwilad Sromis kodeqsis gagrZelebas warmoadgens. is ar

iTvaliswinebs saidumlo samsaxurebTan TanamSromlobasa da danaSaulSi

mxilebul adamianebis sisxlis samarTlis pasuxisgebaSi micemas, aramed

garkveuli vadiT an uvadod ekrZalebaT mxilebul pirebs politikuri,

akademiuri da sxva kanonmdeblobiT dadgenili Tanamdebobis dakaveba.

rogorc wesi, lustraciis momxreebs gacilebiT meti argumenti aqvT,

vidre mowinaaRmdegebs.

pirvel SemTxvevaSi ZiriTadi argumentia, rom:

üwina reJimi iyo cudi (boroti) da saWiroa misi Sefaseba.

misi momxreebis gamovlena da mmarTvelobioTi procesebisTvis

CamoSoreba;

üaxal saxelmwifos sWirdeba mofrTxileba, raTa Zvelma

reJimma ver moaxerxos Zalebis mokreba da dabruneba;

sajaro sivrcis, da gansakuTrebiT politikis, yofili sabWoTa nomenklaturis

warmomadgenlebisgan ganwmendas. mas ar aqvs Sexeba Cveulebriv moqalaqeebTan, maSin rodesac

lustracia gacilebiT didi masStabisaa da SesaZloa masSi mTeli sazogadoeba CaerTos.

Sesabamisad hyavs gansxvavebuli samizne jgufebi, moiTxovs ganonSi gansxvavebuli normis

gaTvaliswinebas, dasabuTebas da maT ganxorcielebas. orive maTganis ganxorcielebis

Sedegad gaweuli sazRauri da miRebuli Sedegebic gansxvavebulia. (Los, M. 1995. p121)

Page 65: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

65

üistoriuli gamocdileba, rogoricaa magaliTad orad

gayofili germania, romelmac SeerTebis Semdeg am procesis

gavla moaxerxa da lustraciis da denacifikaciisa da

dekomunizciis erT-erT saukeTeso magaliTs warmoadgens.

rac Seexeba negatiur mxares, lustraciis kanons yvela SemTxvevaSi aqvs

ukuZala. is iwvevs adamianebis dadanaSaulebas warsulSi ararsebuli

kanonmdeblobis Sesabamisad da sazogadoebaSi mtkivneulad xdeba misi

gadalaxva, miuxedavad imisa, rom umetes SemTxvevaSi idea didi

sazogadoebrivi mxardaWeriT sargeblobs.

lustraciis procesi, rogorc wesi, Tan sdevs xolme totalitaruli da

avtoritaruli reJimebis ngrevas. aRniSnulis Tanamedrove magaliTia

eraySi 2003 wels dawyebuli e.w. „de-baaTifikaciis“ procesi, rodesac

yofili mmarTveli partia “baaTis” wevrebs saxelmwifo samsaxurSi

dasaqmeba aekrZala. am kanonma sakmaod mwvave reaqcia gamoiwvia da

SeiaraRebul winaaRmdegobebSic ki gadaizarda. Sedegad, erayis axali

xelisufleba iZulebuli gaxda Seerbilebina gadawyvetileba da partiis

zogierT wevrs sajaro samsaxurSi dabrunebis neba darTo (internet

wyaro #36).

sabWoTa kavSiris dangrevis Semdeg, aRniSnuli procedura

saxelmwifoTan nawilma met-naklebi warmatebiT gaiara. nawili

mogvianebiT miubrunda, Tumca, diskusiebi lustraciis aucileblobaze

mudmivad mimdinareobda sazogadoebaSi. am process umetes SemTxvevaSi

Tansdevda mwvave ganxilva da diskusia, sakonstitucio sasamarTloSi

adamianis uflebaTa darRvevis da antikonstituciurobis motiviT

sarCelis ganxilva.

lustraciis procesis ganxilvisas SeiZleba gamovyoT ramdenime ZiriTadi

maxasiaTebeli, kerZod:

Page 66: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

66

lustracia gulisxmobs politikuri Tanamdebobis pirebis

da sajaro moxeleebis gadamowmebas da maTi saidumlo

samsaxurTan Tu reJimTan TanamSromlobis sakiTxis garkvevas.

am konteqstSi xSirad gamoiyeneba termini dekomunizacia,

romelic Tavis mxriv sabWoTa mmarTvelobis Sefasebas da am

mimarTulebiT saxelmwifo politikas moiazrebs.

miuxedavad sxvaobisa, lustracis da dekomunizaciis

procesebis moqceva erT kanonproeqtSi SesaZlebelia da amis

magaliTia Cexoslovakia 1993 wlamde da CexeTis respublika

1993 wlis Semdeg. rodesac dekomunizacia da lustracia

daukavSires erTmaneTs da kanonproeqtma SeZlo gadalaxa

yvela SesaZlo instituciuri barieri, romelsac vetos dadeba

SeeZlo 1 . bulgareTsa da albaneTSic dekomunizacia da

lustraciis procesi erTad daiwyo, magram am qveynebSi

CexeTis precendenti ver ganxorcielda, radganac ver

moxerxda pirvel SemTxvevaSi sakonstitucio sasamarTlos,

xolo meoreSi przidentis vetos daZleva (biolis fondi. 29

ivnisi, 2011)

Teoretikosebis Tanaxmad arCevani liberalur da radikalur politikas

Soris arCevanze reJimTan urTierTobis da winaaRmdegobis gamocdileba

axdens. magaliTad, CexeTis magaliTi SeiZleba aixsnas winaaRmdegobis

moZraobis SedarebiT susti xasiaTiT vidre poloneTTan, sadac reJimTan

dapirispirebam lamis nacionaluri xasiaTi miiRo. xolo kiTxvaze, ratom

airCies postsabWoTa saxelmwifoebma lustracia, rogorc warsulis

1 gavrcelebuli informaciis Tanaxmad CexeTis lustraciis kanonis mkacri xasiaTi imiTac

iyo ganpirobebuli, rom "xaverdovani revoluciis" Semdeg, 10 dReSi praRaSi gavrcelda

proklamaciebi, rom komunistebs unda daebrunebinaT Zalaufleba.

Page 67: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

67

gaazrebis erT-erTi umTavresi gza, haisis Tanaxmad (Huyse, L. 1995)

SesaZlebelia sabWoTa reJimis funqcionirebaSi sazogadoebis

CarTulobis xarisxSi veZeboT. kerZod, laTinur amerikasa da samxreT

afrikaSi zRvari represiis momwyobebsa da represirebuliTa Soris

aSkara iyo da amas laTinuri amerikis samxedro mmarTveloba Tu

afrikaSi rasobrivi gansxvaveba miuTiTebda. magram post sabWoTa

saxelmwifoebSi rTuli iyo sazogadoebis warmomadgenlebis represiebSi

Setanili wvlilis garkveva. rogorc adam mixniki da vaclav haveli 1993

wels ambobdnen: „Cven aq yvelani erTad varT, radenadac yvelam pirdapir

metnaklebad SevqmeniT reJimi, yvelam vinc Cumad viyaviT, aseve yvelam

vinc SeveCvieT mas” (haveli, v. 2003). da Tuki sazogadoebis didi nawili

CarTuli iyo aRniSnul procesSi, maSin Zalian rTuli iyo gansazRvra

Tu vin iyo damnaSave da vin msxverpli, vin dasjiliyo da vin ara, vin iyo

CarTuli e.w. „aqtiur“ an „pasiur“ kolaboraciaSi. es iyo is kiTxvebi,

romlis winaSec dadgnen postsabWoTa saxelmwifoebi lustraciis

procesis ganxorcielebisas.

postsabWoTa sivrceSi lustraciis procesis aRwerad SeiZleba

CaiTvalos didident adam mixnikis mier gakeTebuli gancxadeba „diax

amnistias, ara amnezias“ (Auer, F. 2004. p.90) romelic man 1989 wels

lustraciis Sesaxeb debatebisas warmoTqva. Sesabamisad lustraciis

sakiTxi aseve ukavSirdeba amnistiis an amneziis sakiTxis. Tu romels

irCevs saxelmwifo warsulTan urTierTobis mosagvareblad.

Page 68: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

68

saqarTveloSi lustraciiis Sesaxeb kanonis miReba 1990-ian wlebSi ver

moxerxda, amis mizezad eqspertebi asaxeleben arqivebis

mouwesrigeblobis sakiTxs.1

gadarCenilebs Sorisaa sisxlis samarTlis saqmeebis fondi 1921-dan 1990

wlamde. aseve SemorCenilia centraluri komitetis arqivi, romelic

Seicavs daaxloebiT 2.5 milion erTeuls. es arqivi 2007 wels

prezidentis brZanebulebiT gadmoeca Sss-s da is nebismieri

msurvelisTis xelmisawvdomia), xelmZRvanelTa SiSs maTi an maTi

axloblebis piradi saqmeebis gansajaroebisadmi da asev SiSi imisa, rom

masalebis gamomzeureba SurisZiebis mizezi SeiZleboda gamxdariyo.

saqarTvelos yvela mTavroba xelisuflebaSi mosvlisTanave pirobas

sdebda rom aucileblad moxdeboda lustracia, Tumca aRniSnuli

sakiTxis mowesrigeba zviad gamsaxurdiasa da eduard SevardnaZis

prezidentobis dros sakanonmdeblo doneze ver moxerxda. qarTuli

presis furclebze araerTxel gamoCnda saidumlo masalebi da statiebi,

sadac konkretul pirebs sabWoTa kavSiris saidumlo specsamsaxurebTan

1 90-ian wlebSi arqivis didi nawili gatanil iqna ruseTSi (uSiSroebis arqivis monacemebiT

1990 wels sabWoTa uSiSroebis arqivi gaitanes qalaq smolenskSi), xolo darCenili nawilis

TiTqmis 80 % 1991-1992 ww samoqalaqo omis dros daiwva daaxloebiT 48000 piradi saqme.

gadarCa mxolod 20%.

Sss arqivis xelmZRvanelis omar TuSuraSvilis gancxadebiT xanZris Sedegad daaxloebiT 22

aTasi saqme ganadgurda, romelTa Soris iyo: saidumlo saqmiswarmoebis masalebi - 7

aTasamde saqme. aseve iaponuri dazvervis, TurqeTis, iranis, italiis, germaniis sakonsuloebis

saidumlo saqmiswarmoebebi, samamulo omis periodis tyveTa filtraciis da saxelmwifo

Semowmebis 45 aTasi saqme, sisxlis samarTlis warmoebiT Sewyvetili saqme reabilitirebul

pirebze - 48 aTasi saqme. eseni iyvnen pirebi, romlebmac reabilitacia miiRes 1989 wlis [ssrk

umaRlesi sabWos] prezidiumis mier gamocemuli kanonis [dadgenilebis] mixedviT. aseve

agenturis samuSaosa da piradi saqmeebis didi nawili. (biolis fondi, 12 ivlisi, 2012).

Page 69: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

69

TanamSromlobaSi sdebdnen brals (amis magaliTia 1993w. gazeT

„iberiaSi“ gamoqveynebuli masalebi qarTul eklesiaSi moRvawe

sasuliero pirebis kavSiris Sesaxeb KGB-sTan an 2010 w. gazeT

„versiaSi“ gamoqveynebuli statia inteligenciis agenturul saqmianobis

Sesaxeb. masalebi erT-erTi rusuli forumidan iyo aRebuli (internet

wyaro # 15).

zviad gamsaxurdias prezidentobis dros dekomunizaciis da lustraciis

procesis dausruleblobis mizezTa Soris dominirebs mmarTvelobis

mcire periodi da aseve sazogadoebaSi popularobis dakargvis SiSi,

romelsac aucileblad gamoiwvevda lustraciis kanonis miReba

(xoStaria g. siRrmiseuli interviu. 10 oqtomberi, 2013).

1998 wels saqarTvelos parlamentis dadgenilebiT Seiqmna lustraciis

meqanizmis SemuSavebis droebiTi saxelmwifo komisia, romlis mizanic

iyo „saqarTveloSi samarTlebrivi, demokratiuli saxelmwifos

mSeneblobis procesSi saxelmwifo uSiSroebis interesebis dacvis,

xelisuflebis umaRles struqturebSi ucxo qveynis agenturis SeRwevisa

da saxelmwifos umaRlesi Tanamdebobis pirebis mimarT teroristuli

aqtebis aRkveTis, sajaroobisa da lustraciis principebis

ganxorcielebis mizniT ... Seswavlil iqnes da politikur-samarTlebrivi

Sefaseba mieces saqarTveloSi arsebuli yofili ssrk-is, saqarTvelos

ssr-is da saqarTvelos uSiSroebis organoTa arqivebSi dacul, sabWoTa

suk-is agenturasTan dakavSirebul dokumentebs” (saqarTvelos

parlamentis dadgenileba lustraciis meqanizmis SemuSavebis droebiTi

saxelmwifo komisiis Seqmnis Sesaxeb. 20 Tebervali,1998).

lustraciis kanonis miRebis Sesaxeb msjelobis gaaqtiureba droSi

daemTxva sabWoTa uSiSroebis generlebis gaaqtiurebas da amave dros 9

Tebervlis teraqts, romelic mouwyves prezident SevardnaZes da romlis

Page 70: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

70

organizebaSic swored maT sdebdnen brals. 2001 wels, rodesac valeri

xaburZania dainiSna uSiSroebis ministrad, misi erT-erTi upirvelesi

gancxadeba iyo, rom is aucileblad moamzadebda lustraciis Sesaxeb

kanons (internetwyaro # 10). Tumca 2 wlis Semdeg 2003 wels, presasTan

interviuSi xaburZaniam ganacxada, rom:

„aRniSnuli kanonis miReba mxolod gardamaval etapze myofi

qveynebisaTvis aris aucilebeli, am stadiis uaxloesi aTi wlis

ganmavlobaSi... lustraciis erT-erTi mTavari mizani isaa, rom

yofil agentebs Tanamdebobebze aRar emuSavaT, amjerad ki,

lustraciis Sesaxeb kanonis miReba sasurvel Sedegs veRar

gamoiRebs, radgan uSiSroebis saministrodan ukve gatanilia

sabWoTa droindeli arqivebi da kanonis miRebis SemTxvevaSi

konkretuli pirebis agenturuli saqmianobis dasadastureblad

mtkicebulebebi aRar arsebobs“.

aRniSnuli gancxadeba miuTiTebda, rom mocemul etapze safrTxe

Cavlilad fasdeboda, radganac braldebulebma qveyana datoves da

Sesabamisad kanoniT manipulireba saWiro aRar iyo.

Tumca eqspertebi miiCneven, rom am perioSi lustraciis kanonisadmi

frTxili damokidebuleba im faqtiT iyo gamowveuli, rom xelisuflebis

eSelonebSi didi raodenobiT imyofebodnen politikosebi, romelTac

didi albaTobiT kavSiri hqondaT saidumlo samsaxurebTan. Sesabamisad,

aRniSnuli kanonproeqtis miRebiTac ar iyvnen dainteresebulni (l.

berZeniSvili, siRrmiseuli interviu. 12.11.2014).

stalinisadmi damokidebuleba iyo kidev erTi maxasiaTebeli, riTac

pirveli ori prezidentis pozicia gansxvavdeboda. zviad gamsaxurdias

prezidentobis periodSi sabWoTa beladis da saerTod partiis aRqma

calsaxad negatiuri iyo. erT- erT interviuSi prezidenti gamsaxurdia

Page 71: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

71

xazs usvams gavrcelebuli mosazrebis mcdarobas imis Sesaxeb, rom

saqarTveloSi Zalian bevr adamians uyvars stalini, „isini gacilebiT

cotani arian vidre gvgonia“ (gamsaxurdia z. 27 Tebervali 1991.).

prezident eduard SevardnaZis stalinisadmi damokidebuleba gacilebiT

pozitiuri iyo. magaliTad, man 2010 wels yvavilebiT Seamko q. goris

centralur moedanze stalinis Zegli da xazi gausva, rom is didi

adamiani iyo1.

bunebrivia, xelisuflebis warmomadgenlebis ganwyoba aisaxeboda maT

mier gatarebul politikur kursze. Tumca koleqtiuri mexsierebis

formirebis dagegmil politikaze am periodSi ver visaubrebT, rac

prezident gamsaxurdias mmarTvelobis mcire xniT, xolo eduard

SevardnaZis sabWoTa kavSirTan asocirebiT SeiZleba aixsnas.

Sesabamisad, saqarTvelos pirveli ori prezidentis mmarTvelobis

pirobebSi, sabWoTa warsulis gadafaseba da misgan distancireba ufro

metad aqtualuri zviad gamsaxurdias periodSi iyo, es gansakuTrebiT

institucionalur doneze SeimCneoda. rac Seexeba axali identobis

formirebis process, am mimarTulebiT koleqtiuri mexsierebis

konstruirebis samuSao ar gatarebula (SesaZloa, mxolod mmarTvelobis

mcire periodis gamo ver moeswro), rac Seexeba prezident SevardnaZis

periods aq SeimCneva lustraciis sakiTxis usafrTxoebis WrilSi

ganxilvis mcdeloba.

1 1995 wlis 9 maisis dResaswaulTan dakavSirebiT eduard SevardnaZem ganacxada, rom Tavis

valad Tvlis, moinaxulos gorSi stalinis saxl-muzeumi da pativi miagos umaRlesi

mTavarsardlis xsovnas, romlis damsaxureba (miuxedavad mravali naklovani mxarisa) -

udavoa faSizmis damarcxebaSi.

Page 72: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

72

Tavi III . mexsierebis politikis markerebi „vardebis

revoluciis“ sawyis etapze

Cveni revoluciis istoria warsulis istoriaa, magram amavdroulad es gambedaobis,

simamacis, imedisa da momavlis istoriaa.

(mixeil saakaSvili. 23 noemberi 2005w. )

eduard SevardnaZis xelisuflebis winaSe ori umTavresi problema idga.

pirveli, legitimaciis, rac kanonieri xelisuflebis damxobas

ukavSirdeboda. xelisuflebis gadacemis procesSi wyveta da samxedro

Zalis Careva mmarTvelobis memkvidreobiTobas kiTxvis niSnis qveS

ayenebda. meore problema iyo sazogadoebis arakonsolidirebuloba,

romelic saTaves aseve 90-iani wlebis movlenebidan iRebda, rodesac

mosaxleoba daiyo prezident gamsaxurdis momxre-mowinaaRmdegeebad, rac

Tavis mxriv samoqalaqo omSi gadaizarda da sazogadoebis gaxleCvis

niSnebi jerac SemorCenili iyo.

miuxedavad imisa, rom qveyanam ori SeiaraRebuli konfliqti gamoiara,

romelic Tilis (Tilly, Ch. 2008) 1 Teoriis Tanaxmad eris

konsolidaciisTvis unda Seewyo xeli, mainc omis Semdgomi sazogadoebis

gaTiSuloba jerac sagrZnobi iyo. yovelive zemoTTqmuls emateboda

arcTu ise saxarbielo socialur-ekonomikuri mdgomareoba, romliTac

saqarTvelo avtorTa nawilis mier arSemdgar saxelmwifod iyo

daxasiaTebuli.

1 ix. jonsi s. 1993

Page 73: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

73

yovelive amis fonze „vardebis revoluciiT“ mosul xelisuflebas

hqonda saukeTeso sastarto pirobebi, kerZod:

is Tavis SemadgenlobaSi moicavda rogorc e.w.

„zviadistebs“ aseve „antizviadistebs“, rogorc politikosebis

aseve moqalaqeebis saxiT;

sazogadoebaSi sargeblobda ndobis Zalian didi votumiT da

mxardaWeriT. legitimaciis problema miuxedavad revoluciiT

mosvlisa axal xelisuflebas ar qonia.

xelisuflebas rTuli memkvidreoba xvda wilad. erT-erT umTavres

gamowvevas mis winaSe warsulis negatiuri memkvidreobis daZleva

warmoadgenda. is aseve idga arCevanis winaSe - iqneboda saxelmwifos

mSeneblobis axali etapi, rac Zvelis memkvidreobas gulisxmobda Tu

saxelmwifos mSenebloba Tavidan daiwyeboda.

aRniSnuli sakiTxi martivad, “warsulze sazRvris gavlebis” strategiis

arCeviT mogvarda, kerZod oficialuri diskursis Tanaxmad daiwyo

saxelmwifos mSeneblobis axali etapi, rac Tvisobrivad niSnavda

urTierTobebis xelaxla damyarebas, rogorc qveynis SigniT, aseve qveynis

gareT, instituciebis reformirebasa da Seqmnas, Rirebulebebis

gadafasebas, sazogadoebis wevrebSi axali mentalitetis formirebis

xelSewyobas da a.S. saxelmwifo ar gvqonda. es iyo xelisuflebidan

momdinare oficialuri diskursi, “ (sabWoTa) ...sistemis ngrevis Semdeg

erTaderT realur saxelmwifos ruseTi warmoadgenda... postsabWoTa

sivrcis sxva qveynebi mxolod teritoriebs warmoadgendnen, sadac

Zalaufleba xelSi yofilma sabWoTa liderebma Caigdes...” (saakaSvili m.

4 agvisto, 2005).

2003-2012 wlebSi mexsierebis politikis analizisas SesaZloa gamoiyos

ramdenime Tema, romelic dominanturia mixeil saakaSvilis diskursSi.

Page 74: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

74

aRniSnuli Temebi SesaZlebelia ganxilul iqnas, rogorc erTgvari

indikatori, romelTa Seswavla saSualebas mogvcems gavaanalizoT

mexsierebis politika „vardebis revoluciis“ Semdgom saqarTveloSi. es

Temebia: simboloebis gamoyenebiT axali identobis konstriurebis

mcdeloba, warsulis konkretuli faqtebis gaxseneba da maTi

interpretacia, ruseTis damokidebulebis da aRqmis transformacia

partnioridan istoriul mowinaaRmdegemde.

§ 3. 1 axali saxelmwifos mSenebloba identobis transformaciis gziT

„axali epoqis“ sastarto pirobebis xelSemwyobi erT-erTi faqtori

xelisuflebis erTgvari mesianisturi aRqma iyo, romlis Tanaxmadac

qveyanaSi yvelaze rTul situaciaSi gamoCnda axali Zala, romelsac unda

exsna saxelmwifo im mZime mdgomareobidan, romelSic is TiTqmis

aTwleulis ganmavlobaSi imyofeboda 1 . sazogadoebis ganwyobas Tan

erTvoda prezident mixeil saakaSvilis qarizmatuli Tvisebebi da

TviTaRqmac. Tavad prezidentis gancxadebis Tanaxmad, am etapze ers

hqonda unikaluri Sansi Sesuliyo istoriaSi, rogorc „Taoba, romlis

ZalisxmeviTa da uSualo monawileobiT, pirvelad, daviT aRmaSeneblis

epoqis Semdeg, saqarTvelo xelaxla gaerTianda“ (saakaSvili m. 20

noemberi, 2005). amasTan axali aTvlis wertilis dawyeba saxelmwifos

mSeneblobaSi sruliad logikuri iyo, radganac “axalgazrda

demokratiis pirobebSi saWiroa axali azrovnebisa da gamocdilebis,

1 es ar iyo mxolod sazogadoebis ganwyoba Tavad xelisuflebis warmomadgenlebic TavianT

gamosvlebSi xels uwyobdnen am grZnobis ganviTarebas. mag. mogvianebiT Tavis erT erT

gamosvlaSi prezidentma saakaSvilma aRniSna „...darwmunebuli viyavi, rom dRevandeli

msoflios istoriaSi saqarTvelo, misi simciris miuxedavad, sulier misias aiRebda da

axla am istoriuli misiis Sesrulebis dro dadga“. (saakaSvili m. 25 maisi, 2005)

Page 75: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

75

aseve, Zveli kompleqsebisagan Tavisufali adamianebis xelisuflebaSi

mosvla, rac wina mTavrobisaTvis ucxo iyo” (saakaSvili m. 23 Tebervali,

2004), axals ki hqonda.

sainteresoa is faqti, rom m. saakaSvili asociaciur dakavSirebas ufro

metad cdilobda daviT aRmaSenebelTan, vidre saqarTvelos

damoukidebeli respublikis pirvel xelisuflebasTan, rac SesaZloa am

ukanasknelis social-demokratiuli ideologiisadmi kuTvnilebiT da

ufro metad daviTis warmatebuli, xSir SemTxvevaSi radikaluri,

reformatoruli, mmarTvelobis stiliT iyo ganpirobebuli. amasTan,

sazogadoeba ufro metad icnobda daviT aRmaSenebels, vidre saqarTvlos

demokratiuli respubliskis mTavrobis warmomadgenelebs, rac

sazogadoebasTan swored am epoqis analogebis gamoyenebas gacilebiT

efeqturs xdida.

sazogadoebis xelisuflebisadmi pozitiuri ganwyobis erT-erT

mniSvnelovan xelSemwyob faqtors warmoadgenda, aseve xelisuflebis

politika, romelic simbolisturi da komemoraciuli RonisZiebebisadmi

did miswrafebas ganicdida. Tuki gamoviyenebT asmanis koncefcias

mexsierebis potenciuridan aqtualurSi transformirebis Sesaxeb (Assman

A. 2006), postrevoluciuri mTavroba, swored msgavsi politikis

gatarebaze iyo orietirebuli.

warsulisadmi gansakuTrebuli damokidebulebis xazgasma xdeboda

TiTqmis yvela sferoSi, yvel sakiTxTan mimarTebaSi. saqarTvelos

„gmiruli“, „mebrZoli“, „Seupovari“, “daumorCilebeli”,

„mtergamouleveli“ warsuli iZleoda nebismieri gadawyvetilebis axsnis

saSualebas. am magaliTebis iyeneben aRlumze gamosvlilsas,

studentebTan Tu ucxoel stumrebTan Sexvedrisas. am qmedebis

daniSnuleba, rogorc zemoT avRniSneT, sazogadoebis konsolidacia da

Page 76: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

76

mmarTvelTa legitimurobis arsebuli niSnulis SenarCuneba iyo.

amasTanave, SesamCnevia „axali qarTuli“ identobis Camoyalibebis

mcdeloba, romlis Sesakravadac gamoiyeneboda ori ZiriTadi strategia:

simboloebze aqcentireba da warsulis gaxseneba.

swored rTuli xanis daZlevis da Zveli didebis dabrunebisaTvis

brZolis dawyebis alegoria SesaZloa veZeboT mixeil saakaSvilis mier

inauraciisas ficis daviT aRamaSeneblis saflavze dadebiT.

„...dRes saqarTvelo danawevrebulia, dRes qarTveli xalxi

damcirebulia! ... saqarTvelo arsebobda, saqarTvelo arsebobs da

yovelTvis iarsebebs. saqarTvelo ar momkvdara. Cven yvelam erTad unda

vTqvaT, ermac da bermac, mTavrobamac da yvela adamianma, Cvenma

moqalaqem, yvelam... yvelaferi unda gadavdoT gverdze, unda movemzadoT,

unda gaverTiandeT, gavZlierdeT da aRvadginoT saqarTvelos erTianoba

da mTlianoba. es aris Cemi cxovrebis mizani.“ (saakaSvili m. 25 ianvari,

2004) am sityvebiT mixeil saakaSvili miuTiTebda im gamowvevebze,

romelic axali xelisuflebis winaSe idga da amave dros mizanze,

romlis gansaxorcieleblad is xelisuflebaSi modioda da apirebda

Tavisi moRvaweobis miRZvnas.

amasTanave, ficis daviTis saflavze dadeba iyo maCvnebeli imisa, rom,

rogorc daviT aRmaSenebeli iyo yvelas mefe, miuxedavad sarwmunoebisa,

qonebisa, erovnebisa, aseve saqarTvelos prezidenti iqneboda yvelas

prezidenti. is Tavismxriv mouwodebda yvelas, visac qveyanaze guli

Sestkioda gaerTianebuliyvnen samSoblos siyvaruliT da gaegrZelebinaT

is estafeta, romelic gmirma winaprebma datives. „ ... daviTis saflavze

Cven yvelam erTad unda vTqvaT, saqarTvelo moemzadeba, saqarTvelo

gaerTiandeba, saqarTvelo gaZlierdeba da saqarTvelo gamTliandeba.

saqarTvelo Seikvreba erT Zlier saxelmwifod. me minda, Tqveni

Page 77: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

77

daxmareba viTxovo am saqmis ganxorcielebaSi. me minda, yvelani erTad

davdgeT da yvelani erTmaneTs davudgeT gverdiT...“ (saakaSvili m. 25

ianvari, 2004).

daviTis saflavze ficis dadebis ceremonia sazogadoebaSic Sesabamisi,

dadebiTi reaqcia gamoiwvia. aseve gamokveTa molodinebi, romelic

axalgazrda prezidentis mimarT hqondaT. paralelebi daviT

aRmaSeneblis adreul asakSi gamefebasTan da saqarTvelosTvis uCveulo

axalgazrda piris prezidentad arCevasTanac ki gaivlo, quTaisis (sadac

prezidentma fici dado) Teatris fasadze gamofenili baneri xalxs

Seaxsenebda, rom gelaTSi prezident mixeil saakaSvilis inauguracia iyo

„daviT aRmaSeneblis gza - rwmenisa da mamulis xsnisaTvis“.

prezidentis dalocvisas patriarqma xazi gausva, Tu raoden

„ ...iavarqmnili saqarTvelo Caibara 16 wlis daviT aRmaSenebelma, magram

RvTiT SeZlo eris sulieri amaRleba da misi ganmtkiceba; amasTan,

qveynis ganvrcoba nikofsiidan darubandamde. Tqvenc SeWirvebuli qveynis

mmarTveloba gbardebaT. mZimea es tvirTi, magram uflis wyalobiT didi

gamarjvebis mopoveba realuria. RmerTma SegaZlebinoT Cveni qveynis

gamTlianeba da suliT Zlieri, didi saqarTvelos aRdgena, "raiTa iyos

erT samwyso da erT mwyems". Tqveni warmatebis didi garanti aris xalxis

ndoba” í(Jurn. geokeria, 2004. gv. 298-290) Sesabamisad, axali xelisufleba

aerTianebda did imeds da molodins, rom SeZlebda „arSemdgari“ qveynis

fexze dayenebas da gamTlianebas, rogorc es saukuneebis win daviT

aRmaSenebelma SeZlo.

saxelmwifis mSeneblobis procesSi erovnuli mgrZnobelobis gaRviZeba

da amis saSualebiT identobis konstruirebis mcdeloba

saxelmwifoTaTvis TiTqmis gardauvali procesia. u. blumis

identifikaciis Teoriis Tanaxmad saxelmwifos mSeneblobis procesSi

Page 78: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

78

qveynis teritoriaze mcxovrebi adamianebi saxelmwifos moqalaqeebad

iqcevian. transformaciis procesi dakavSirebulia arsebulis

gadafasebasTan da axali maidentificirebeli simboloebis miRebasTan

(Bloom, W. 1990. p.55). saqarTvelos SemTxvevaSi, Zvelisadmi Zireulad

gamijvnis kidev erT simbolur gamoxatulebas saxelmwifos axali

simbolikebis Seqmna warmoadgenda. axali gerbi, droSa da himni

xazgasmiT miuTiTebda saqarTvelos gmirul warsulze, diad brZolaze,

maTdami memkvidreobiTobaze. amave dros saxelwifo simbolikebi erTi

ZiriTadi lozungis garSemo gaerTianda, romlis Tanaxmadac „Zala

erTobaSi“ iyo 1 . am miznis garSemo unda momxdariyo sazogadoebis

konsolidaciac. simbolikis SecvlasTan erTad mimdinareobda piar

aqciebi, romelic maT popularizaciis, sazogadoebaSi damkvidrebisken

iyo mimarTuli (gerbis da droSis saskolo saxelmZRvaneloebze datana,

himnis sportul Sejibrebebze xalxis mier Sesruleba, aseve himnis

musikaluri pop versiis momzadeba da a.S.).

garda saxelmwifo simboloebis Secvlisa, xelisufleba Tavad qmnida

axal simbolos, romelic gamoxatavda im ideas, romliTac revoluciis

Semdeg movidnen xelisuflebaSi da is mesianuri suliskveTebis

matarebeli unda yofiliyo. aseT simbolos vardebis revoluciidan sami

wlis Tavze Tavisuflebis moedanze sazeimod aRmarTuli Tavisuflebis

monumenti (wminda giorgis qandakeba) ganasaxierebda, romelic

sazogadoebis nawilisaTvis wmindanad aRiqmeboda, nawilisaTvis erTgvari

kitCi iyo. alegoriulad is uCvenebda, rom giorgobas (23 moembers,

1 garda axali simbolikis miRebisa, aseve didi aqcenti keTdeboda sazogadoebaSi maT

popularizaciaze, ramac Sedegs miaRwia „am droSas sxvadasxva dResaswaulis dros xalxi

Tavad fens, rac komunistebis periodisgan radikalurad gansxvavebuli movlenaa... dRes

saqarTveloSi, erovnebis miuxedavad, arc erTi bavSvi ar aris, romelmac sakuTari qveynis

himni ar icis. (saakaSvili m. 22.11,.2005)

Page 79: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

79

vardebis revoluciis dRes, aseve 6 maiss aslan abaSiZis mier baTumis

datovebis dRes rodesac aseve giorgoba aRiniSneba) saqarTvelom

daamarcxa boroteba, warsulSi datova rTuli periodi da

gamarjvebebis da winsvlis dro dadga.

meore tendencia, romelic SeimCneva xelisuflebis politikaSi

istoriuli gmirebisadmi, gansakuTrebuli damokidebulebaa, xdeba

erTgvari „warsulis aRmoCena“, romelsac erik hobsbaumis Teoriis

farglebSi Tuki ganvixilavT miznad sazogadoebaSi rwmenis gaRviveba,

misi konsolidacia edo. Tuki gadavxedavT mexsierebis strategiebs es

erTgvarad damfuZnebeli mamebis Sesaxeb miTebis Seqmnas uaxlovdeba,

ramdenadac am gmirebis gaxsenebiT sazogadoebas mouTxrobdnen Tu

rogor SeZlo saqarTvelom gamoiara amdeni Znelbedobis Jami da

gadarCeniliyo. amasTanave, amave gmirebis gamocdilebaze dayrdnobiT

usaxaven awmyosa da momavlis samoqmedo gegmas, Tu maSin gadavrCiT,

axlac gadavrCebiT. iseve rogorc adre, dResac saqarTvelos aqvs

uamravi problema, mteric arasodes gamolevia, „...am qalaqs (Tbiliss)

araerTi zesaxelmwifos xelmZRvaneli unaxavs, magram isini

saqarTveloSi modiodnen rogorc dampyroblebi sakuTar koloniaSi. maTi

aq mosvla ngrevis, sisxlisa da cremlis mizezi da Sedegi

iyo“ (saakaSvili m. 10 maisi, 2005) .

saqarTvelos araerTi gamowveva hqonda: teritoriuli mTlianobis

aRdgena, saxelmwifo aparatis gajansaReba da rac mTavaria,

sazogadoebisaTvis rwmenis dabruneba, rom: „Cven istoriuli procesis

momswreni varT. unda gvesmordes, rom praqtikulad axali qarTuli

saxelmwifo iqmneba. Tavisi institutebiT, mentalitetiT, unar-CvevebiT,

gansakuTrebuli tradiciebiT...” (saakaSvili m. 3 maisi, 2005.) da am fonze

umniSvnelovanesi iyo istoriuli gmirebis gaxseneba, romelTac

umTavresi maxasiaTebeli hqondaT: isini qveynis TavisuflebisaTvis

Page 80: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

80

ibrZodnen (daviT aRmaSenebeli, vaxtang gorgasali da sxv). amasTanave,

samSoblo ixsenebsda da pativs scemda maT. aRniSnulis gamoxatuleba

iyo magaliTad, 1924 wlis ajanyebis gmiris qaquca ColoyaSvilis neStis

gadmosveneba 2005 wels, romelic saxalxo dResaswaulad iqca da

romliTac xazi gaesva im faqts, rom samSoblo ibrunebda gmirebs

romelnic qveynis ganTavisuflebis ideas Seewirnen. es iyo erTgvari

komemoraciuli aqcia, romliTac sazogadoebisTvis erTdroulad

xdeboda daviwyebuli warsulis moTxroba da amave dros Cveneba, Tu

rogori unda yofiliyo sanimuSo qarTveli.

qaquca mniSvnelovani iyo vardebis revoluciis Semdgom qarTul

istoriul narativSi, ramdenadac misi saxe qarTuli valutis kupiurazec

aisaxa da saxelisuflebo diskurssic araerTxel iqna gamoyenebuli,

rogorc magaliTi winaaRmegobis moZraobisa, romelic warumateblad

dasrulda, magram datova anderZi, rac axalma Taobam unda Seasrulos

(mogvianebiT mexsierebis strategiis cvlilebasTan erTad qaqucas axali,

gansakuTrebuli gansakuTrebuli mniSvneloba mieniWa, rogorc uSualod,

ruseTis imperiasTan mebrZoli gmiris).

mexsierebis zemoTaRniSnuli strategiebi xelisuflebis saubarSi xSirad

Cndeboda da exeboda TiTqmis yvela Temas. maT Soris teritoriuli

konfliqtebis analizis drosac ki xazi esmeoda qarTul-afxazuri da

qarTul-osuri pozitiuri urTierTobis mravalsaukunian istorias,

rodesac maTi winaprebi “qarTvelebTan erTad ibrZodnen

saxelmwifoebriobis aRsadgenad da dasacavad” (saakaSvili m. 10 ivlisi,

2005). saqarTvelo qarTvelebTan erTad osebis da afxazebis saxelmwifo

iyo, romelsac es faqti axsovda da maTac unda gaxsenebodaT. swored

aRniSnuli ganwyobis gaRvivebisaken iyo mimarTuli axali xelisuflebis

politikuri kursi, romelic afxazebs da osebs megobrobis xels

uwvdida.

Page 81: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

81

garda istoriuli gmirebis, rogorc simboloebis gamoyenebisa aseve

sainteresoa strategia, romelic ukavSirdeba Tanamedroveobis gmirebis,

rogorc sanimuSo qarTvelebis warmoCenas.

mxolod istoriul warsulze apelireba ar iyo sakmarisi sazogadoebis

konsolidaciisa da mentalitetis cvlilebisTvis, maT sWirdebodaT

magaliTebi Tanamedroveobidan, romelTac mibaZavdnen da romelTa qcevac

mowonebuli da dafasebuli iqneboda. amasTanave, “Cveni drois gmirebis”

Cveneba iqneboda erTgvari progresis maCvenebeli, rom sazogadoebaSi

cvlilebebis yinuli daiZra da saWiroa yvelani CaverToT am procesebSi.

„axali saqarTvelos namdvili gmirebi“ (saakaSvili m. 24 Tebervali, 2005),

SesaZloa yofiliyvnen rigiTi adamianebi, arakorumpirebuli saxelmwifo

moxeleebi, mSoblebi, romelTac Svilebi jarSi gauSves (saakaSvili m. 26

maisi, 2005), an aseve namdvili gmirebi, romelTac saqarTvelos

erTianobas Seswires Tavi (mag. 2008 wlis agvistos omSi daRupuli

giorgi anwuxeliZe). saqarTvelos yvela moqalaqe unda Cabmuliyo qveynis

mSeneblobis saqmeSi, unda gamxdariyo Cveni drois gmiri an moxalise,

radganac „pirvelad, mas Semdeg, rac daviTis, Tamaris, giorgi

brwyinvalis dros saqarTvelos hyavda moxaliseTa jari,“ (saakaSvili m.

29 seqtemberi, 2005) axla gaCnda SesZlebloba saqarTvelom aRadginos

istoriuli warsuli da isev hyavdes msgavsi jari. aRniSnulis realizeba

rezervistebis programis SemuSaveba iyo, rodesac TiToeuli moqalaqes

unda gaevlo samxedro wvrTnebi, SeeZina garkveuli samxedro unarCvevebi

raTa saWiroebis SemTxvevaSi gamxdariyo samSoblos rigiTi jariskaci.

rogorc cnobilia eris mSeneblobis procesSi didi mniSvneloba eniWeba

solidarobis grZnobis gaRvivebas moqalaqeebs Soris, riTac

„warmosaxviTi erTobis“ gancda aqtiurdeba da Sesabamisad matulobs

masebis mobilizaciis politikis zegavlena (Spainer-Halev J. 2008 p. 606).

saakaSvilis mcdelobac swored erTobis, solidarobis grZnobis

Page 82: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

82

gaRvivebas emsaxureboda, rac yvelaze metad aklda qveynis mosaxleobas.

politikur diskursSi aseve gaCnda termini „pirvelad saqarTveloSi“,

rac kidev ufro aZlierebda ganwyobas, rom saxelmwifo axla dgeboda

fexze da iwyebda saxelmwifoebriobis mSeneblobas.

Tumca gmiruli warsulis paralelurad diskursSi aseve Cndebian

personaJebi, romlebic saxelmwifoebriobas safrTxes uqmnidnen, romelTa

„razmelebi sofel-sofel dadiodnen da xalxs eubnebodnen: qarTvelebo,

ar gamoxvideT, mteri asjer Zlieria da is arafers dagviSavebs, - magram

movida mteri, romelmac miwasTan gaaswora, gadawva Tbilisi, namusi

axada qveyanas da qarTvelebis Ralatis gamo saqarTvelos

damoukideblobas wertili dausva“, (saakaSvili m. 11 seqtemberi, 2005).

gardamaval etapze saWiroa sifrTxile, radganac msgavsi precedentebi

ar gameordes, risTvisac saWiro iyo Ralatis faqtebis CarTvac

koleqtiur mexsierebaSi.

safrTxis SegrZneba gansakuTrebiT gaZlierda 2005 wlisTvis, rodesac

politikur arenaze gamoCnden adamianebi, romelnic sabWoTa samxedro

samsaxurebTan asocirdebodnen (mag. igor giorgaZe) da romelTac

xelisuflebis sawinaaRmdegod daiwyes aqtiuroba. amas emateba

urTierTobis daZabva ruseTis federaciasTan. amis fonze, mexsierebis

politikis mniSvneloba gaizarda da is saxelmwifo usafrTxoebis

politikis nawili gaxda.

§ 3.2 sagareo politika, rogorc mexsierebis politikis markeri

xelisuflebis winaSe arsebul ZiriTad gamowvevaTa didi nawili swored

ruseTis faqtorTan iyo dakavSirebuli, kerZod qarTul-afxazur da

Page 83: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

83

qarTul osur konfliqtebis gaRvivebaSi ruseTi iyo CarTuli,

saqarTvelos kidev erT-erTi umTavresi problema, mZime socialur

ukonomikuri mdgomareoba iyo. saqarTveloSi warmoebuli produqciis

ZiriTad bazars ruseTi warmoagenda. amas emateboda saqarTvelodan

ruseTis federaciaSi wasuli emigrantebis raodenoba, romlebic iqidan

arCendnen ojaxis wevrebs da Sesabamisad, qveynis ekonomikasac

aZlierebdnen. energetikuli resursebis erT-erT umTavres

momwodebelsac ruseTi warmoadgenda. CamoTvlil faqtebs rusuli

bazebis saqarTvelos teritoriaze yofna emateboda 1 . yovelive

zemoTTqmulidan gamomdinare, ruseTTan urTierTobis daregulireba da

saerTo enis gamonaxva saxelmwifo politikis erT-erT umTavres

mimarTulebas warmoadgenda.

Sesabamisad, saxelisuflebo diskursSi ruseTTan urTierTobis

gamocdilebis sakiTxis gaxmovaneba SeZlebisdagvarad neitraluri

fomebiT xdeboda. marTalia, gverds ver uvlidnen im faqts, rom ruseTis

politikur elitaSi iyvnen politikosebi, romlebic saqarTvelosadmi

arakeTilganwyobiT gamoirCeodnen, magram aqcenti mainc sazogadoebis

progresuli nawilis arsebobaze keTdeboda, romelTac esmodaT Tu

raoden mniSvnelovani iyo mezobelTan mSvidobiani urTierToba.

pirveli sakiTxi, ramac rusul qarTuli urTierTobis daregulirebis

perspeqtiva gaaCina rusuli bazebis saqarTvelos teritoriidan gayvanis

SesaZlebloba iyo.

1 es bazebi sabWoTa kavSiris droidan imyofebodnen saqarTvelos teritoriaze. sabWoTa

kavSiris daSlis Semdeg isini ruseTis federaciis bazebad gadakeTdnen. rogorc wina

TavebSi avRniSneT prezidentma gamsaxurdian isini okupantTa jarad gamoacxada, magram

gamsaxurdias xelisulebidan CamoSorebis Semdeg maT okupantis statusi moexsnaT.

Page 84: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

84

„saqarTvelo-ruseTis urTierTobaSi erT-erTi mtkivneuli sakiTxis

moxsniT, Cven SevZlebT bevrad ufro konstruqciuli urTierTobis

awyobas, SevZlebT davaaxlovoT poziciebi, daviviwyoT warsuli

wyena da momavalze orientirebuli, orive xalxis interesebSi

Semavali politika vawarmooT“ (saakaSvili m, 31 maisi 2005).

saqarTvelos xelisufleba cdilobda am pozitiur movlenaze

aqcentirebiT xazi gadaesva warsulis cud gamocdilebaze da momavali

SeZlebisdagvarad sufTa furclidan daewyo. es damokidebuleba

garkveulwilad uaxlovdeba strategias, romelic saSinao politikaSi

SevardnaZis periodis Sefasebisas gamoiyeneboda, im gansxvavebiT, rom

xelisufleba, marTalia, orive SemTxvevaSi warsulisgan distancirebas

cdilobda, SevardnaZis moRvaweoba xazgasmiT negatiurad iyo Sefasebuli.

mefis ruseTis da sabWoTa kavSiris Sefasebas an saerTod aridebdnen

Tavs, Tu arada, SeZlebisdagvarad neitraluri formiT xdeboda.

prezident mixeil saakaSvilis mier araerTxel gaesva xazi, rom aris

sakiTxebi, romelzedac orive qveyanas SeuZlia TanamSromloba da es

upirveles yovlisa terorizmis sakiTxia, gansakuTrebiT saqarTvelosa

da ruseTis sasazRvro regonebSi. amasTanave, saqarTvelos prezidenti

mudmivad yuradRebas amaxvilebda im faqtze, rom is megobrobis xels

uwvdis ruseTs da Tu Seiqmneba pirobebi, rodesac ruseTi „...bolomde

pativs scems saqarTvelos mTlianobas, darwmunebuli var yvela mixvdeba,

rom imperiuli urTierTobebi aRarasodes aRorZindeba, Tumca damyardeba

damoukidebeli, Tavisufali, megobruli kavSiris, rasac erTad

mivaRwevT“ (saakaSvili m, 26 maisi 2005).

sabWoTa warsulis interpretacia da ruseTis roli konfliqtis

provocirebis sakiTxSi am dros nivelirebulia. sabWoeTis gaxsenebisas

aqcentebi mxolod mankier mentalitetze keTdeba sabWoTa nomeklaturis

Page 85: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

85

gadmonaSTad saxeldeba eTnikuri qarTvelebis dominantoba

saxelisuflebo Tanamdebobebze saqarTveloSi (saakaSvili m. 10 ivlisi,

2005), TiTqmis yvela sferoSi gavrcelebuli korufciuli garigebebi, maT

Soris diplomebis yidva an arasaxelmwifoebrivi azrovneba da a.S.

(saakaSvili m. 26 maisi, 2005).

ruseTTan urTierTierTobis daZabvis da Sesabamisad, ziari warsulis

gansxvavebulad gadafasebis mcdelobebi 2005 wlidan Cndeba. erT- erTi

sawyisi wertili energokrizisi iyo, rodesac saqarTvelos TiTqmis mTel

mosaxleobas ganxorcielebuli diversiis Sedegad zamTarSi gazis

mowodeba Seuwyda.

mocemul momentSi ruseTis xelisuflebis demokidebuleba aRniSnuli

diversiisadmi, amasTanave aseve rusi politikosebis mier araerTxel

gaJRerebuli muqara, rom saqarTvelo ruseTze damokidebuli iyo da

SesaZloa ruseTs gamoeyenebina aRniSnuli berketi Tavis sasargeblod,

saqarTvelos xelisuflebis mier Sefasda, rogorc “arakolegialuri

qceva”. „ruseTi, rogorc energiis momwodebeli arasaimedo da arasando

partniorad“ (saakaSvili m. 22 ianvari, 2006), iqna Sefasebuli, radganac

misi reaqcia aRniSnul diversiaze saqarTvelos prezidentis SefasebiT

aradamakmayofilebeli da bundovania. garda amisa, xazi gaesva, rom

mezobeli saxelmwifo isev cdilobs saqarTvelosa da ukrainaSi

zegavlenis SenarCunebas da amisTvis energoberketebs aqtiurad iyenebs

(saakaSvili m, 19 ianvari 2006). Tumca, saqarTvelos xelisufleba jerac

ar kargavda imeds, rom SesaZlebeli iyo urTierTobis SenarCuneba da

amis berketebi jerac arsebobda. Tumca, diskursSi ukve gaCnda termini,

mteri, romlis jinazec unda moxdes sazogadoebis gaerTianeba da qveynis

aSeneba.

Page 86: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

86

energokrizisis safuZvelze dawyebuli imedgacruebis ganwyoba kidev

ufro gaamwvava ruseTidan qarTvelebis deportaciam da qarTul

produqciaze dawesebulma. Sedegad, warsulis Sefaseba ufro gamkacrda,

magaliTad Tuki afxazeTis konfliqtSi gare Zalebis CarTulobaze

saubrisas saqarTvelos prezidenti 2004 wels aqcents

Crdilokavkasielebze akeTebda, 2005 wlis miwuruls ukve gaCnda termini

aneqsia, romelic afxazeTisa da samxreT-oseTis konfliqtebis

aRsaniSnavad gamoiyeneba.

amasTanave prezidentis gancxadebiT saqarTvelos am or anklavSi

xorcieldeba „... 30-iani wlebis suk-is ... ocnebis samyaro, sadac

yovelgvari principebis, kanonisa da kontrolis gareSe ZerJinskis,

beriasa da maTnairebis (minda maT ricxvs andropovic davamato, romelic

dRes gaidealebulia erT-erT did saxelmwifoSi) ocneba ...“ ( saakaSvili

m, 18 Tebervali, 2006), ruseTis Sefasebisas diskursi neitraluridan

uaryofiTisken Seicvala da daiwyes Txroba ruseTis mier saqarTveloSi

Cadenili borotebebis Sesaxeb.

Sesabamisad, mexsierebis politika vardebis revoluciis Semdgom pirvel

etapze moicavda rogorc saSinao aseve sagareo politikis ZiriTad

aqcentebs, arsebuli viTarebis gaTvaliswinebiT. kerZod, sazogadoebis

unificirebis, konsolidaciis mizniT aqtiurad gamoiyeneboda warsulis

magaliTebi, iqmneboda istoriis analogiuri realoba rac „Cveni drois

gmirebis“ da „pirvelad saqarTveloSi“ konceftis gamoyenebiT miiRweoda.

rac Seexeba sagareo politikas, koleqtiuri mexsierebis axali narativi

mtris cnebas ar iTvaliswinebda. sabWoTa kavSirSi yofnis periodi

fasdeboda, rogorc negatiuri mentalitetis Camoyalibebis periodi.

mezoblebTan urTierTobaze am warsuls Sedegi ar unda moexdina.

Page 87: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

87

Tavi IV. sabWoTa okupacia, rogorc mexsierebis „proeqti“

rogorc wina TavebSi aRiniSna, vardebis revoluciis Semdgomi periodi

2005 wlis dasasrulamde SesaZloa Sefasdes, rogorc istoriuli

gmirebis gamovlenis da gmiruli warsulis gaxsenebis periodi. aRniSnul

politikas safuZvlad Crdiloel mezoblebTan urTierTobis

daregulirebis survili edo da sabWoTa kavSiris Sefaseba, mxolod

cudi sabWoTa mentalitetis gaxsenebisas da mis Secvlis saWiroebaze

saubrisas xdeboda. Tumca ruseTis federaciasTan urTierTobis daZabvis

Semdeg, dadga mexsierebis strategiis gadaxedvis da axlis SemuSavebis

sakiTxi. gamoikveTa konturebi, Tu rogori unda yofiliyo axali

koleqtiuri mexsiereba. rogor unda gadanawilebuliyo masSi rolebi.

sul ufro xSirad xdeba xazgasma, rom ruseTi arasando partnioria da

saqarTvelos mier misTvis gawvdili megobrebis xeli haerSi rCeba.

garda amisa, erT-erTi yvelaze mtkivneuli sakiTxi, rac xelisuflebis

winaSe dadga kolaboracionizmis safrTxe iyo. radganac saxelisuflebo

diskursis Tanaxmad, saxelmwifoSi iyvnen adamianebi, romlebic

ruseTTTan kavSirSi iyven SemCneuli. garda amisa, saqarTvelos

moqalaqeebis ruseTis federaciis teritoriidan deportacia da

energokrizisi, qarTuli produqtebis embargo ruseTis teritoriaze, es

arasruli CamonaTvalia im nusxisa, romelic qarTul, rusuli

urTierToba negatiur prizmaSi gadahyavda. yovelive zemoTTqmulma

saxelisuflebo diskurze hpova asaxva.

kolaboracionizmi da saqarTveloSi ruseTis savaraudo dasayrdenis

povnis SesaZlebloba iyo is safrTxe, ris gamoc xelisuflebam axali

koleqtiuri mexsierebis mSenebloba daiwyo. Sesabamisad, es etapi

gardamtexia 2003- 2012 wlebis mexsierebis politikis TavalsazrisiT.

Page 88: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

88

dadga periodi, rodesac TavisuflebisaTvis mebrZoli eris da

damfuZnebeli mamebis Ziebis strategia msxverplis koncefciiT iqna

Canacvlebuli. am ideis mxlod gaJRereba ar iyo sakmarisi, saWiro iyo

Sesabamisi mexsierebis adgilebis Seqmna, romelic mudmivad Seaxsenebda

sazogadoebas, rom is msxverplia da damnaSaves saxeli unda daerqvas.

okupaciis Temis aqtualizacia da Sesabamisi istoriis monaTxrobis

sazogadoebaSi damkvidrebis mcdeloba, imdenad aqtiuri iyo, rom mas

SesaZlebelia „hegemonuri“ narativic vuwodoT. sontagis (Sontag S. 2003)

Tanaxmad koleqtiuri mexsiereba ar moicavs mxolod damaxsovrebas is

ufro metad damaxsovrebuli faqtebis yofier gaTvaliswinebas

ukavSirdeba, kerZod „koleqtiuri mexsiereba es aris Txroba, Tu rogor

moxda es movlena, amasTanave am TxrobasTan axlavs suraTebi, romelic

aRniSnul Txrobas afiqsirebs gonebaSi“. swored okupaciis, rogorc

suraTis Seqmnis procesi warimarTa saqarTveloSi aRniSnul periodSi.

radganac aRniSnuli Tematika, marTalia sxadasxva intensivobiT

figurirebda sazogadoebaSi, magram misi Camoyalibebuli, erTiani aRqma

ar arsebobda.

„okupaciis“, rogorc proeqtis Seqmna aseve ukavSirdeboda 1918-1921

wlebis saqarTvelos demokratiuli respublikis xatis gacocxlebas.

vardebis revoluciis Semdeg, rogorc araerTxel avRniSneT, Seiqmna

gmirebis pleada, romlebic sazogadoebis koleqtiuri mexsierebis

konstruirebaSi Rebulobdnen monawileobas, magram 1918-1921 wlebi am

SemTxvevaSic ar iyo aqtualuri. es Tematika revoluciidan daaxloebiT

sami wlis Semdeg gacocxlda, rodesac qveynis okupaciis koleqtiuri

mexsierebis nawilad aRqma gaxda aucilebeli.

2006 wels 25 Tebervals, saqarTvelos gasabWoebis dRes prezident

mixeil saakaSvilis mier kojor-tabaxmelaSi me-11-e armiis winaaRmdeg

Page 89: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

89

brZolaSi daRupuli iunkrebisaTvis pativis migeba am politikis erT

erTi pirveli nabiji iyo. amasTanave prezidentis mier warmoTqmuli

sityva amxelda, ruseTis politikas rogorc, arasandos, ramdenadac is

mudmivad cdilobda moeZebna qveyanaSi dasayrdeni Zala (dRes SesaZloa

es giorgaZe iyos, xval ki is sxva adamianiT Caanacvlon) amasTanave,

saakaSvili okupacias ganixilavs, rogorc saqarTvelos xvedrs da

afasebs im danakargs, rac qveyanam TiTqmis 70 wliani morCilebis dros

gaiRo. okupaciam „saqarTvelo gaaCanaga, gaanadgura da evropuli

ganviTarebis gzas CamoaSora“ (saakaSvili m, 25 Tebervali, 2006).

saakaSvilis gancxadebiT arseboben adamianebi, romlebic aRniSnaven 23

Tebervals wiTelarmielTa dRes da arian adamianebi, romlebic

aRniSnaven gmiri iunkrebis dRes. swored aq gadis zRvari saqarTvelos

momaval ganviTarebas da stagnacias Soris. saqarTvelomac unda gaakeTos

arCevani, Tu romel dRes aRniSnavs. am gamosvliT aqcenti gakeTda ara

mxolod simbolur, aramed orientaciul arCevanze, ruseTi Tu evropa.

aseve gaivlo paraleli warsulsa da awmyos Soris, gaCnda safrTxis

axali wyaros aRqma. gacxadda, rom rogorc saqarTvelos damoukidebeli

respublikisTvis 1921 wels umTavresi safrTxe iyo sabWoTa ruseTi, aseve

dResac saqarTvelosTvis is swored CrdiloeTidan modis. miuxedavad 85

wliani sxvaobisa meTodebic msgavsia. kerZod, orjonikiZe saqarTveloSi

me-11 -e armias im sababiT SemouZRva, rom „borCalos socialuri

problemebiT Sewuxebuli proletariati ajanyda (Tumca, rogorc Semdeg

gairkva, im dros borCaloSi mxolod erTi proletari iyo) da maT

dasaxmareblad - qarTveli xalxis socialuri Cagvrisgan gadasarCenad,

Semovida me-11 armia, samwuxarod, qarTvelebis meTaurobiT“ (saakaSvili m.

25 Tebervali 2006). oficialuri diskursis Tanaxmad saqarTvelo igive

problemis winaSe idga, saWiroa gamocdilebidan swavla, winaaRmdeg

SemTxvevaSi, SesaZlebelia, istoria gameordes, radganac ruseTis

Page 90: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

90

federaciis politikur wreebSi saubari daiwyo qarTvelebis mZime

mdgomareobaze, da „axali orjonikiZis“ gamoCenis SesaZleblobebze.

prezidentis gancxadebiT es safrTxe realuria, ramdenadac mavanni

dResac saubroben saqarTvelos „xsnis“ aucileblobaze da arc axali,

Cveni drois „orjonikiZis„ povna gaWirdeba (saakaSvili m. 25 Tebervali,

2006).

am dRis kidev erTi mniSvnelovani ganacxadi iyo rom 26 maiss

gaixsneboda sabWoTa okupaciis muzeumi, roelic sazogadoebas gaacnobda

Seaxsenebda imperiis mmarTvelobis sisastikes saqarTveloSi. im mizniT,

rom sazogadoebas gaecnobierebina, Tu rogori iyo saqarTvelos uaxlesi

warsuli, saakaSvilis iniciativis Tanaxmad unda gaxsniliyo okupaciis

muzeumi. aRmosavleT evropis saxelmwifoebma swored ase moaxerxes iseTi

koleqtiuri mexsierebis Seqmna romelic ar dauSvebs „axali orjonikiZis

gaCenas saqarTveloSi”. prezidentis am gancxadebiT dafiqsirda, ara

mxolod safrTxis axali wyaro, aramed baltiispireTis saxelmwifoebis,

rogorc warmatebuli magaliTis gamoyenebis aucilebloba. aq ikveTeba

ara mxolod koleqtiuri mexsierebis konturebi, aramed is sagareo

orientaciis legitimaciis mcdelobasac warmoadgens. mogvianebiT swored

sagareo kursi da mexsierebis politika erTmaneTs mWidrod

daukavSirdeba, da uSualo aRmosavleT evropeli partniorebis

gamocdileba gaxdeba saqarTveloSi mexsierebis strategiis ZiriTadi

orientiri.

ruseTTan urTierTobaSi wina wlebSi miRweuli warmatebebi (mag. ruseTis

bazebis saqarTvelodan gayvana) ukve gansxvavebulad fasdeba da cxaddeba,

rogorc winaparTa anderZis Sesruleba, qaquca ColoyaSvilis ocneba:

„misi anderZi iyo, da dRes SesaZlebelia, rom mis suls da

gmiris STamomavlebs movaxseno: anderZis ara marto is nawili

Page 91: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

91

Sesrulda, rom qaqucas neSti Tavisufali saqarTvelos miwas

daubruneboda, aramed isic, rom saqarTvelo ucxouri

SeiaraRebuli struqturebisgan gaTavisuflebuli-

yo“ ( saakaSvili m, 20 noemberi, 2005).

partniori, romelsac aqvs megobrobis perspeqtiva da mteri, es aris is

ori definicia, romelic ruseTTan urTierTobis Sesafaseblad

gamoiyeneboda mixeil saakaSvilis diskursSi. orive definiciis arCevani

ganpirobebuli iyo politikis mimdinare dRis wesrigiT. aseve,

ruseTisadmi damokidebuleba zegavlenas axdenda sagareo politikis

warmarTvisas partniorebis SerCevasa da Sefasebaze.

Crdilokavkasielebi, romlebic xelisuflebis pirvel etapze iyvnen

mtrebi, mogvianebiT megobrebad gamocxaddnen, radganac saerTo faqtori,

romelsac SeZlo gaaerTianebina es ori mxare, swored ruseTis mier

saukuneebis ganmavlobaSi Cadenili danaSaulebi iyo. mogvianebiT,

saqarTvelom cno Cerqezebis genocide (2011w.20 maisi) da Crdilokavkasiis

xalxebTan urTierTobaSi Sorsmimavali gegmebi dasaxa - aqcents akeTebda

ra saerTo mterze, romlis winaaRmdeg erTiani ZalebiT gamosvla ufro

metis miRwevis saSualebas iZleoda.

saakaSvilis kojorSi gakeTebuli gancxadebiT saqarTveloSi daiwyo

okupaciis, rogorc proeqtis sazogadoebaSi popularizacia. Tuki

sontagis Teorias mivubrundebiT daiwyo im „suraTebis“ Seqmna, romelic

okupaciis Sesaxeb mexsierebas realuri cxovrebis nawilad aqcevda da

yoveldRiurobaSi gamoxatavda. amis erT-erTi magaliTi okupaciis

muzeumi iyo.

Page 92: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

92

§ 4.1 okupaciis muzeumi, rogorc mexsierebis adgili

hamiltonis Tanaxmad, warsulis Tanamedrove gagebas kravs

memoralizacia da komemoracia, radganac warsuli ukve ar aris mxolod

istoriis mkvlevrebis samuSao Tema, warsuliT sazogadoebac

dainteresebulia (Hamilton, 2003. p.83). swored amaze saubrobda nora,

rodesac xazi gausva mexsierebis adgilebis Seqmnis aucileblobas, iq

sadac ukve aRar aris realuri mexsiereba (1989). muzeumebi ki

memoralizaciis swored aseT adgilebs warmoadgenen.

muzeumisa da sazogadoebis urTierTdakavSireba mas Semdeg daiwyo, rac

eqsponatebi e.w. cabinets de curiosite’-dan, romelic elitas ekuTvnoda, iqcnen

institutad, romelic sazogadoebis farTo masebisTvis iyo gankuTvnili

(internet wyaro #37). es procesi daaxloebiT XVII-e saukunesi daiwyo,

magram gansakuTrebisT gafarTovda safrangeTis revoluciis Semdeg,

romlis dekretis Tanaxmad „kulturuli memkvidreobis Zeglebis floba

adamianis erT-erTi uflebaa“.

muzeumebis funqciuri mniSvneloba, ama Tu im movlenis Sesaxeb atarebdes

mexsierebas, aRmoCenil iqna mogvianebiT. am Tvisebam is politikas

daukavSira, radganac koleqtiuri mexsiereba identobis makonstruirebel

erT-erT umTavres resursad gamoiyeneba. Sesabamisad, muzeumi

konstruirebis procesis nawilad iqca. gansakuTrebuli mniSvneloba

mieniWa muzeumebs, romlebic travmuli istoriis Sesaxeb inaxaven xsovnas.

msgavsi muzeumebis formirebas nacisturma da komunisturma reJimebma

daudes safuZveli. Sesabamisad, holokostis da komunizmis muzeumebi,

erT-erT yvelaze gavrcelebul muzeums waermoadgens mTels msoflioSi.

holokostis muzeumebi erT-erTi upirvelesia, romelTac eris travmuli

warsulis Sesaxeb Seunaxes xsovna sazogadoebas. magram am muzeumebis

funqciuri datvirTva TavisTavad maT gaxsnisTanave ar momxdara.

Page 93: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

93

magaliTad, ierusalimSi iad vaSemis muzeumi gaaqtiurda mas Semdeg, rac

israelsa da palestinas Soris daiZaba urTierToba. aRniSnuli muzeumi

sazogadoebisTvis gaxda niSnuli imisa, Tu ra gamoiara meore msoflio

omis dros da axsenebda, Tu ris dakargvis safrTxes uqadda aRniSnuli

omi. eris konstruirebis erT-erTi maCvenebelia is faqti, rom meore

msoflio omSi daRupuli pirebisTvis SeuZliaT aRniSnul muzeumSi

simboluri moqalaqeobis miniWeba, Tuki amas axlobeli moiTxovs.

holokostis muzeumebi gaxda erT-erTi gavleniani adgili, romelic

sazogadoebas axsenebs, Tu ra etapi gamoiara kacobriobam da misi

gameorebisgan prevencias isaxavs miznad.

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, araerTi muzeumi gaixsna da moewyo

eqspoziciebi, romelTa ZiriTadi mizani sabWoTa „memkvidreobis“ kidev

erTxel, gansxvavebuli saxiT danaxva da momavali TaobisTvis am codnis

gadacema iyo. xSir SemTxvevaSi, okupaciis muzeumis Seqmnas ara mxolod

warsulis damaxsovreba, aramed moZaladis misamarTiT bodiSis moxdisa

da finanuri kompensaciis miReba edo safuZvlad. aRmosavleT evropis

saxelmwifoebis umravlesoba okupaciis muzeumis saSualebiT Seecada

Seeqmna xsovna sabWoTa mmarTvelobis bneli mxareebis Sesaxeb.

saqarTvelos SemTxvevaSi, magaliTi swored aRmosavleT evropis

saxelmwifoebisgan iyo aRebuli da maTi gamocdilebis gaTvaliswinebiT

okupaciis koleqtiuri mexsierebis nawilad qcevis mxardaWeras isaxavda

miznad.

sabWoTa okupaciis muzeumis Seqmnis idea nika ruruas ekuTvnis, xolo

proeqti uSualod prezidentis administraciis kuratorobiT

ganxorcielda da s. janaSias saxelobis saxelmwifo muzeumSi ganTavsda.

okupaciis muzeumi aRwers ruseTis mier saqarTvelos okupacias 1921-1991

wlebSi. miuxedavad ganacxadisa, muzeumis koncefcia ar iTvaliswinebs

sabWoTa okupaciis mTeli periodis Cvenebas, aramed gamoyofs calkeul

Page 94: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

94

momentebs, romelic oficialuri diskursis Tanaxmad sabWoTa kavSiris

“boroti” bunebis maCvenebelia. muzeumis erT-erTi centraluri movlenad

1924 wlis ajanyeba SeirCa, romelsac qaquca ColoyaSvili

xelmZRvanelobda. es is gmiria, romlis saqarTveloSi Camosveneba 2005

wels erovnul dResaswaulad iqca da winaaRmdegobis moZraobebis

Cvenebisas, mudmivad masze xdeboda aqcentireba. qaquca im gmirTagania,

romelic saxelmwifos mSeneblobis procesSi aqtiurad iyo CarTuli da

okupaciis muzeumis gaxsnasTan erTad mas axli datvirTva, konkretulad

ruseTis imperiis winaaRmdeg mebrZolis daemata. amitomac sruliad

SesaZloa is proeqt „okupaciis“ nawiladac ki ganvixiloT.

okupaciis muzeumis gaxsnisas mixeil saakaSvilma ganacxada, rom:

„...es muzeumi eZRvneba saqarTvelos did patriotebs qaquca

ColoyaSvils da mis Seficulebs. es muzeumi eZRvneba mraval

iatakqveSa organizaciebs, romlebic iqmneboda mTeli am wlebis

manZilze. es muzeumi eZRvneba qarTvel samRvdeloebas, romlis

saukeTeso nawilic TiTqmis mTlianad ganadgurda. es muzeumi

eZRvneba qarTvel oficrobas. es muzeumi eZRvneba Cems did

babuas nikuSa wereTels, romlis ojaxSic me gavizarde da

romelic mravali weli iyo cimbirSi, erT-erT

banakSi“ (saakaSvili m. 26 maisi, 2006).

okupaciis muzeumSi warsuli da awmyo kompleqsurad

urTierTdakavSirebulia. aRniSnulis maCvenebeli muzeumSi „vardebis

revoluciis“, rogorc Temis adgili iyo. miuxedavad imisa, rom okupaciis

muzeumis narativSi Zalian mwiria masalebi, an TiTqmis ar iyo 1956 wlis

martis movlenebis, 1978 wlis aprilis dedaenis dacvisTvis gamosvlis an

80-iani wlebis damoukideblobisaTvis mebrZoli pirebis monacemebis

Sesaxeb, filmi “vardebis revoluciis” Sesaxeb vizitorebs acnobda

Page 95: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

95

aRniSnuli movlenis saxelmwifoebrivi mniSvnelobis Sesaxeb. vardebis

revoluciis eqspoziciaSi CarTvis gamarTlebad okupaciis muzeumis erT-

erTma avtorma, irakli zautaSvilma ganacxada, rom 1021 wlidan 1991

wlamde saqarTvelos okupaciis istoria imdenad mZime da damrTgunvelia,

rom saWiro iyo erTgvari optimisturi ganwyobis Semotana

damTvaliereblebSi. „vardebis revoluciis“ CarTva eqspoziciaSi swored

am mizans emsaxureboda (internet wyaro #6).

es gancxadeba erTgvari gamoZaxilia prezident saakaSvilis mier ufro

adre gakeTebuli gancxadebis, rom saqarTvelo sabWoTa kavSiris

daSlidan ToTxmeti wlis Semdeg ganTavisuflda. “ToTxmeti wlis Semdeg,

rodesac Tavisufleba sabolood Cveni qveynis napirebsac moadga,

qarTvelma xalxma udidesi erTsulovneba da Rirseba gamoavlina”

(saakaSvili m. 3 Tebervali 2006). amdenad, okupaciis muzeumi iyo erTgvari

xidi, romelic uCvenebda warsulSi arsebul sirTulebebs, magram amave

dros atarebda imeds, rom warsulSi arsebuli sirTuleebi gadalaxvadia

da saWiroa arsebul miRwevebs gavufrTxildeT. am TvalsazrisiT

saqarTvelos okupaciis muzeumis xedva iad vaSemis (holokostis muzeumi

israelSi) koncefcias SeiZleba davukavSiroT.

okupaciis muzeumis eqspozicia SesaZloa Sefasdes, rogorc konertonis

“gansazRvruli daviwyebis” koncefcia, romlis drosac xdeba sajaro,

aRiareba, rom warsulis adre arsebuli versia negatiuria da

sazogadoebam is unda “daiviwyos” (Connerton, P. 1998. pp 69). mis nacvlad

iqmneba sxva, alternatiuli. eqspozicia xazgasmiT yveba sabWoTa

okupaciis istoriis am “WeSmarit” versias, romelic Tavis mxriv

miuTiTebs sasurveli interpretaciis damkvidrebis mcdelobaze.

garda amisa, mogvianebiT saqarTvelos ruseTis mier okupacia iuridiul

doneze gaformda, ramdenadac 2010 wels saqarTvelos parlamentma miiRo

Page 96: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

96

dadgenileba, romlis Tanaxmadac 25 Tebervali oficialurad sabWoTa

okupaciis dRed gamocxadda. parlamentis dadgenilebiT mTavrobas

daevala yovel 25 Tebervals moemzadebina sxvadasxva RonisZiebebi am

dRis aRsaniSnavad. saqarTvelos mTels teritoriaze unda daeSvaT

saxelmwifo droSebi glovis niSnad (saqarTvelos parlamentis

dadgenileba saqarTvelos sabWoTa okupaciis Sesaxeb orSabaTi, 26

ivlisi 2010).

am dReebis ganmavlobaSi gansakuTrebuli aqcenti sabWoTa okupaciis

dReebis skolebSi aRniSvnaze keTdeboda, ramdenadac ganTlebis

saministros iniciativiT moswavleebi dayavdaT sabWoTa okupaciis

muzeumSi, atarebdnen sxvadasxva konkursebsa da leqcia/seminarebs. amiT

iqmneboda “okupaciis” proeqti nelnela saxalxo proeqtad iqceoda.

metic, aRniSnul kvireuls Tavisi simbolo hqonda „sisxlisferi yayaCo“,

romelic asocirdeba daRvril sisxlTan, samSoblosaTvis Tavis

SewirvasTan. aRniSnul simbolos politikosebi, masmediis

warmomadgenlebi atarebdnen okupaciis kvireulis ganmavlobaSi.

mogvianebiT, mogvianebiT is daukavSirda 2008 wlis agvistos omis

aRniSvnas da amiT garkveuli jaWvi Seikra warsulsa da Tanamedroveobas

Soris.

zemoTqmulidan gamomdinare, SesaZlebelia visaubroT, rom okupaciis

muzeumis saSualebiT oficialurad saqarTvelos xelisuflebam moaxdina

distancireba sabWoTa istoriis rusuli narativisgan. amasTanave

aRniSnuli gza arCeuli iqna ori mizniT. pirveli, okupacia xdeboda

sazogadoebis mexsierebis nawili da meore- am gziT saqarTvelos

uerTdeboda evropis im nawils, romelic ar iziarebda ruseTis

federaciis Rirebulebebs.

Page 97: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

97

§4.1.1 media, rogorc sabWoTa okupaciis „proeqtis“ resursi

okupaciaze aqcentireba da saxelisuflebo diskursSi misi didi doziT

gamoyeneba sazogadoebis koleqtiuri mexsierebis konstriurebisTvis ar

iyo sakmarisi. saWiro iyo damaxsovrebuli faqtebis aRqma, yoveldRiuri

cxovrebis nawilad qceva. swored amis magaliTad SeiZleba ganvixiloT

teleproeqti „okupacia“, romelic saqarTvelos parlamentis

teritoriuli mTlianobis aRdgenis sakiTxTa droebiTi komisis mier

ganxorcielda da koleqtiuri mexsierebis konstruirebis procesSi

Tanamedrove teqnologiuri saSualebebis da gansakuTrebiT mediis

gamoyenebis magaliTs warmoadgens.

aRniSnuli proeqti SeiZleba ganvixiloT ori mimarTulebiT:

1. sontagsis Teoriis Sesabamisad aucilebelia hegemonuri

mexsierebis “vizualizacia“, raTa sazogadoebam ukeT aRiqvas

movlenis masStabebi. satelevizio filmi amis saukeTeso

saSualebas warmoadgens;

2. mtris da masTan brZolaSi potenciuri partniorebis gamovlena.

ruseTis mier saqarTvelos okupacia, rogorc meoce saukunis

dasawyisSi, aseve 2008 wels, ar iyo gamonaklisi - mxolod

saqarTveloSi momxdari SemTxveva. arc kolaboracionistuli

moZraobis magaliTebi xdeboda mxolod saqarTveloSi. msgavsi

praqtika arsebobda aRmosavleT evropaSi. swored am aspeqtze

apelireba saqarTvelos miscemda saSualebas:

a) qveynis SigniT ezruna koleqtiuri mexsierebis

konstruirebaze;

Page 98: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

98

b) Caweriliyo saerTo evropul ojaxSi, romlebic aqtiurad

cdilobdnen warsulis gaazrebas da saqarTvelos okupacia

warmoedgina, rogorc sistemuri politikis nawili;

g) evropis winaaRmdegobis moZraobis da saxelmwifos

mexsierebis politikis warmatebuli magaliTebi warmoadgenda

morig arguments, Tu ratom unda yofiliyo saxelmwifo

politika aseTi radikaluri.

3. proeqti miznad isaxavda ekvlia ara mxolod nacisturi da

komunisturi danaSaulebebi saxelmwifoTa da erebis winaaRmdeg,

aramed okupantTa sias emateboda sabWoTa kavSiris

samarTalmemkvidre ruseTi. Sesabamisad, termini „sammagi

okupacia“ miuTiTebda dapyrobiTi politikis memkvidreobiT

bunebaze. am proeqts ara mxolod warsulis kvleva, aramed awmyos

da realobis Sefasebis funqcia ekisreboda (saqarTvelos

parlamentis teritoriuli mTlianobis aRdgenis sakiTxTa

droebiTi komisiis sxdomis oqmi # 85. 8 agvisto, 2012).

proeqti ganxorcielda telekompania sazogadoebrivi mauwyeblis

(“pirveli sainformacio kavkasiuri arxis _ `ПИК”-is) SemoqmedebiTi

jgufis mier. momzadda 17 dokumenturi filmi rusul da inglisur

enebze.

filmebi agebuli iyo saerTo niSan-Tvisebebze, romelic axasiaTebda

rusul (sabWoTa Tu postsabWoTa) okupacias. magaliTad :

iseve rogorc dRevandeli ruseTis xelisufleba acxadebs,

rom mas uyvars qarTveli xalxi, magram ar aRsdgeba

urTierToba amJamindel xelisuflebasTan, 1939-1940-ian wlebSi

fineTis misamarTiTac stalini ambobda, rom mas uyvars

Page 99: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

99

fineli xalxi, magram ar uyvars fineTis burJuaziuli

xelisufleba“;

iseve, rogorc fineTSi moxda samxedro moqmedebebis

provocireba da SemdegSi ki meore mxaris dadanaSauleba omis

dawyebaSi. saqarTveloSic igive ganmeorda 1921 da 2008 wlebSi.

meTodic saerToa - mowinaaRmdegeze araproporciuli

samxedro Zalis gamoyeneba, qveynis teritoriis nawilis

okupacia, sazRvrebis gadaweva.

dokumentur filmebSi aseve paralelebi iyo gavlebuli faSisturi

germaniis mier 1938 wels Cexoslovakiis da, meore mxriv, ruseTis mier

2008 wlis agvistoSi saqarTvelos teritoriis nawilis okupacias Soris.

kerZod, 1938 wlis Cexoslovakiisa da 2008 wlis saqarTveloSi

datrialebul movlenebSi saerToa ara mxolod okupaciisa da aneqsiis

sababi (sakuTari moqalaqeebis dacva), aramed am okupaciebis gamarTlebis

ideologiuri mxardaWerac, rasac naTlad adasturebs berlinSi 1938

wlis 5 oqtombers, naxevradokupirebuli Cexoslovakiidan dabrunebuli

faSisturi germaniis kancleris a. hitlerisa da 2009 wlis 7 agvistos

ruseTis mier okupirebul cxinvalSi myofi ruseTis federaciis

prezidentis d. medvedevis sajaro gamosvlebis Sinaarsis msgavseba

(saqarTvelos parlamentis teritoriuli mTlianobis aRdgenis sakiTxTa

droebiTi komisiis sxdomis oqmi # 85. 8 agvisto, 2012).

films laitmotivad gasdevda, rogorc sabWoTa ruseTma SeZlo

fineTisTvis waerTmia qveynis teritoriis 10%, maT Soris, strategiuli

mniSvnelobis teritoria, magram ver SeZlo fineli xalxis saboloo

damarcxeba da misi saxelmwifoebrivi damoukideblobis xelyofa. aseve

ver moxerxda dasaxuli miznis miRweva 2008 wels saqarTveloSi.

Page 100: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

100

aRniSnul prizmaSi kavkasiis da gansakuTrebiT CrdiloeT kavkasiis

ganxilvis daniSnuleba hqonda komisiis meore proeqts „Cven kavkasielebi“,

12 dokumenturi filmisgan Semdgari serias, romelic miznad isaxavda

CrdiloeT kavkasiaSi ruseTis politikis Sedegebis gacnobas

sazogadoebisaTvis. is moicavda, rogorc carizmis periods, aseve

sabWoTa kavSirsa da postsabWoTa ruseTis federaciis mier Cadenili

danaSaulis Sesaxeb.

Sesabamisad, „okupaciis“ Sesaxeb saxelmwifo proeqti moicavda ara

mxolod qveynis msxverplad warmodgenis koncefcias, aramed masSi mTeli

regionis CarTvas cdilobda. amis erT-erTi magaliTi saqarTvelos mier

CerqezTa genocidis cnobis faqti iyo, rac Sefasebuli iyo, rogorc

saqarTvelos mier sabWoTa kavSiris Sefasebis, misi WeSmariti bunebis

gamovlenis da sazogadoebisaTvis wardgenis sakiTxi.

Page 101: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

101

Tavi V. lustracia, rogorc manipulaciis iaraRi

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg erT-erTi umniSvnelovanesi sakiTxi

sabWoTa kavSiris saidumlo samsaxurebTan dakavSirebuli pirebis

lustraciis Tema iyo. 90-ian wlebidan moyolebuli yofili sabWoTa

saxelmwifoebis umrevlesobam am mimarTulebiT gansxvavebuli

politikuri kursi gaatara, rac rogorc qveynis Sida viTarebiT, aseve

saerTaSoriso mdgomareobiTac iyo ganpirobebuli.

rogorc meore Tavidan Cans marTalia 90-ian wlebis dasawyisSi zviad

gamsaxurdias prezidentobis dros sabWoTa warsulis Sefasebis

mimarTulebiT garkveuli nabijebi gadaidga, magram xelisuflebis

damxobis Semdeg, eduard SevardnaZis mier gatarebuli politika am

mimarTulebiT gansxvavebuli iyo. is ar agrZelebda winamorbedis kurss.

lustraciis da dekomunizaciis ganuxorcieleblobam da aRniSnuli

sakiTxi Riad datovebam mogianebiT gaaCina are mocemuli sakiTxiT

manipulirebisaTvis.

„vardebis revoluciis“ Semdeg xelisuflebaSi mosuli mTavrobis

lustraciis sakiTxisadmi damokidebulebis gaanalizebisas unda

gamoiyos ori ZiriTadi sakiTxi. esenia: nakluli saarqivo masalebi,

rogorc mizezi, Tu ratom ver moxdeba lustraciis procesis

ganxorcieleba; aRniSnuli sakiTxis erovnuli usafrTxoebis formatSi

gadayvana, rodesac kolaboracionistebi aRqmuli arian, rogorc

gavlenis aqtorebi, romelTac SeuZliaT sazogadoebas iseTive ziani

miayenon, rogorc es SesZlo sergo orjonikiZem meoce saukunis

dasawyisSi.

Page 102: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

102

§5.1 arasruli saarqivo monacemebis sakiTxi

lustraciis sakiTxis erT-erTi Semaferxebeli faqtori uSiSroebis

arqivebSi sabWoTa kavSiris saidumlo samsaxurebTan dakavSirebuli

pirebis sruli monacemebis ararseboba iyo. amaze apelirebiT 90-iani

wlebidan moyolebuli politikosebi cdilobdnen lustraciis kanonis

miRebidan Tavis aridebas.

aRmosavleT evropis saxelmwifoebma arqivebis gasajaroeba jer kidev 90-

ian wlebSi sabWoTa kavSiris daSlisTanave daiwyes. am mimarTulebiT

sanimuSo SemTxvevas germaniis magaliTi warmoadgens, rodesac berlinis

kedlis dangrevis Semdeg xalxma moaxerxa daecva Stazis arqivebi,

romelic mogvianebiT gansajarovda. amiT sazogadoebas mieca saSualeba

gacnoboda saarqivo monacemebs, maT Soris pirad saqmeebs, romelsac

totalitaruli reJimi maT Sesaxeb flobda.

saqarTveloSi, samwuxarod, msgavsi precedenti ar momxdara da arqivebis

sakiTxi erT-erT mougvarebel Temas warmoadgenda saqarTvelos

damoukideblobis pirvel etapidan moyolebuli1.

dResdReobiT, Sinagan saqmeTa saministros arqivi aerTianebs sami uwyebis

saarqivo fonds, esenia: Sinagan saqmeTa saministros, yofili saxelmwifo

uSiSroebis komitetis da komunisturi partiis centraluri komitetis

masalebi 2 . oficialuri monacemebis Tanaxmad saqarTveloSi arsebuli

arqivi moicavs 1919 -1989 wlis masalebs, daaxloebiT 20 000 erTeuls. maT

1 arqivis TanamSromlebi saubroben, rom mosaxleobam xanZris Semdeg daitaca piradi saqmeebi,

romelTa nawili qveynidan gaitanes, nawils ki dResac kerZo mflobelobaSi inaxaven;

2 Sinagan saqmeTa saministros da uSiSroebis arqivebis gaerTianeba moxda 2005 wels

uSiSroebis saministros likvidaciis Semdeg. xolo 2007 wels mas daemata partiuli arqivi

Page 103: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

103

Soris aris uSiSroebis arqivis nawili (rac xanZars gadaurCa) da

sisxlis samarTlis saqmeebi, romelTa ZiriTadi nawili politikuri

niSniT aris aRZruli1.

saxelmwifo politikis erT-erTi gamoxatuleba aris e.w. arqivebis

gansajaroebis da sazogadoebisaTvis saarqivo masalebis gacnobis

sakiTxi. oficialuri monacemebiT saqarTvelos uSiSroebis arqivi Riaa

moqalaqeTaTvis garda gansakuTrebuli SemTxvevebisa, romelic

kanonmdeblobiT aris daregulirebuli.

aRniSnuli gadawyvetilebis miRebas 2007 wels win uZRoda prezident

mixeil saakaSvilis gancxadeba, rom mas araerTi saqme aqvs nanaxi

iusticiis ministrobis dros da es saqmeebi sazogadoebam aucileblad

unda icodes. “axali qarTuli saxelmwifo aranairad valdebuli ar aris

sabWoTa kavSiris droindeli saaqmeebi saidumlod Seinaxos” (saakaSvili

m. 18 Tebervali, 2004). Sesabamisad, arqivebis gaxsna erT-erTi im

gadawyvetilebaTagania, romelic SesaZlebelia ganvixiloT, rogorc

mexsierebis politikis Semadgeneli nawili, romelsac sazogadoebis

koeqtiur mexsierebaSi kidev erTi Srtixi Seqonda.M

arqivi rogorc wesi gankuTvnilia akademiuri sazogadoebisaTvis da

farto masebSi iq daculi informaciis popularizacia TavisTavad ver

1 am kategoriis damnaSaveebs uyenebdnen sisxlis samarTlis kodeqsis Semdeg muxlebs: 58-10

(agitacia an propaganda, romelic Seicavs sabWoTa xelisuflebis damxobis mowodebas), 58-11

(yovelgvari organizebuli qmedoba, mimarTuli danaSaulis momzadebisa da CatarebisaTvis).

asamarTlebdnen aseve samSoblos Ralatis, jaSuSobis, teroristuli aqtis, sazRvris

ukanono gadakveTis, kontrabandis, ukanono savaluto operaciebis, yalbi dokumentebis

damzadebis, masobrivi areulobebis mowyobis, spekulaciis, kriminaluri danaSaulisa da sxva

braldebebis safuZvelze (saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros arqivi

http://archive.security.gov.ge/fondi_6.html).

Page 104: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

104

moxdeba. swored am „xarvezis“ gamosworebad SeiZleba CaiTvalos

saqarTvelos uSiSroebis arqivis mier gamocemuli specialuri

gamoSvebaTa seria „saarqivo moambe“, romelic sazogadoebas mouTxrobda

sabWoTa mmarTvelobis bneli mxareebis Sesaxeb. sabWoTa mmarTvelobis

konkretuli epizodebis gacocxleba da istoriis aRdgena aris ZiriTadi

devizi, romlis ganxorcielebasac aRniSnuli perioduli organo

cdilobda. amasTanave, aRniSnuli proeqti SesaZloa CaiTvalos

popularuli istoriis Seqmnis mcdelobad, romelic saarqivo masalebis

sazogadoebaSi popularizacias eweva, ramdenadac, JurnalSi

gamoyenebulia masalebi, romelic aRniSnul arqivebSia daculi,

amasTanave Jurnalis Tematikis speqtri imdenad farToa rom mkiTxvels

saSualeba eZleoda gaeazrebina, Tu ra gardaxdaT Tavs represirebul

qalebs, patriarqebs, disidentebs, rogori iyo sabWoTa terori

avtonomiur respublikebSi da rogor aisaxeboda es teroris

Semqmnelebis lavrenti beriasa da ioseb stalinis mimoweraze.

Sesabamisad, aRniSnuli proeqtri SesaZlebelia CaiTvalos koleqtiuri

mexsierebis maformirebeli erT-erTi iaraRad, romelic sazogadoebaSi

sakmao popularobiT sargeblobda da amasTanave sabWoTa okupaciis

gansxvavebuli rakusiT danaxvis saSualebas iZleoda.

§ 5.2 lustraciis kanonproeqtebi

xelisuflebis umTavresi strategia warsulTan distancireba iyo, magram

erT-erTi dapireba riTac xelisuflebaSi movida, lustraciis kanonis

miReba da sabWoTa saidumlo samsaxurebTan dakavSirebuli pirebis

xelisuflebidan CamoSorebis piroba iyo. amasTanave, am kaTarzisis

pirobas im imediT iZleoda, rom xelisuflebaSi modiodnen

Page 105: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

105

axalgazrdebi, romelTac wesiT kavSiri sabWoTa periodTan ar unda

hqonodaT.

2003 wels winasaarCevno perioSi 15 arasamTavrobo organizaciaTa

gaerTianebam (erT-erTi iniciatori „Tavisuflebis instituti“ iyo)

wamoayena proeqti „aTi nabiji Tavisuflebisaken“. aRniSnul dokumentSi

gaiwera, Tu risi gakeTeba iyo saWiro, raTa momxdariyo

„postkomunisturi saqarTvelos ganaxleba“. koncefciaSi gawerili

punqtebi kompleqsuri iyo da iTvaliswinebda sazogadoebis

RirebulebaTa sistemis cvlilebas, transformacias, ganTavisuflebas

sabWoTa mentalitetisagan.

dokumentis me-5 punqti exeboda lustraciis Sesaxeb kanonis miRebis

aucileblobas da rac mTavaria mis realurad ganxorcielebas. „Suri ki

ar gvinda maTze viZioT, es xalxi imitom gvaSinebs, rom ar varT

darwmunebuli, rom Cveni qveynis interesebia warmodgenili. magaliTad,

parlamentars rom virCev, mainteresebs, avirCio parlamentari, romelmac

mTeli qveynis bedi unda gadawyvitos da uceb rom gairkves,

uSiSroebaSi viRac kapitani an leitenanti mas paikad xmarobs, es yvelam

unda icodes“ (internet wyaro #7). aRniSnuli ganaxleba saxelmwifos

mSeneblobis axal etaps, axal gamowvevebs da SesaZleblobebs

ukavSirdeboda.

vardebis revoluciis Semdeg xelisuflebam dapirebisamebr 2004 wels

lustraciis kanonis miRebis SesaZleblobaze saubari daiwyo. droTa

ganmavlobaSi am sakiTxis ganxilvis intensivoba da interesi icvleboda,

imisda mixedviT, Tu rogori iyo Sidapolitikuri urTierTobebi

politikuri elitis warmomadgenlebs Soris. magram faqtia, erTsulovani

neba aRniSnuli kanonis miRebis jerac ar arsebobda.

Page 106: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

106

2004 w. 17 Tebervals premier-ministrma zurab Jvaniam gaaxmovana idea,

romlis Tanaxmadac ministrTa axali kabineti mxars dauWerda

lustraciis axal kanons, romlis SemuSavebisTvisac zurab adeiSvils

unda exelmZRvanela (internet wyaro # 21), romelic iyo uSiSroebis

ministris postze kandidatad wardgenili. uSualod ministris

sazogadoebisTvis wardgenisas, prezidentma mixeil saakaSvilma

ganacxada, rom „arsebobs didi, istoriuli saqmeebi, romelTa

gamomzeureba unda moxdes" (saakaSvili m. 18 Tebervali, 2004), romlis

Sesaxebac sazogadoebam unda gaigos da axal ministrs sajarod daavala,

rom meore dResve (!) gaexsna yofili sabWoTa suk-is arqivebi 1920-1930

wlebidan moyolebuli da gamoeqveynebina sabWoTa specsamsaxuris

qarTveli agentebis sia (dilis gazeTi. 19 Tebervali, 2004)

mixeil saakaSvilis aRniSnuli gamosvla sazogadoebaSi ganxilul iqna,

rogorc “yviTeli baraTis” Cveneba inteligencias da politikosebs,

romlebic ar iyvnen loialurad ganwyobilebi axali elitis mimarT.

miTumetes, saakaSvilma aseve dasZina, rom iusticiis ministrobis dros

mas aqvs nanaxi aRniSnuli siebi da Sesabamisad icis, rom iq sakmaod

pativsacemi adamianebi arian moxseniebulni. am gancxadebiT Canda, rom

xelisuflebis yvela doneze arsebobda mzadyofna raTa miRebuliyo

aRniSnuli kanonproeqti, magram miuxedavad amisa, msgavsi dokumenti ar

momzadebula.

saakaSvilis es gancxadeba erTis mxriv warmoadgenda misi, lustraciis

kanonis miRebis Sesaxeb winasaarCevno dapirebis, Sesrulebis mcdelobas,

magram amave dros masSi SesaZlebelia politikuri gadawyvetilebis

niSnebis povna, ramdenadac inteligenciis da politikosebis nawili ar

TanaugrZnobda prezidentis mier ganxorcielebul reformebs,

Page 107: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

107

Sesabamisad arqivebis gaxsnis dapireba iyo erTgvari sasjeli am

araloialurobisTvis1. amasTanave, prezidentma daafiqsira, rom is ar iyo

winaaRmdegi lustraciis kanonis miRebis da Tundac, kanoni ar

momzadebuliyo, arqivebis gansajaroebiT is aRniSnul process Seuwyobda

xels.

uSualod lustraciis kanonproeqti momzadda erTi wlis Semdeg, magram

ara mTavrobis, aramed parlamentis opoziciuri fraqcia „demokratiuli

frontis“ mier. aRniSnuli proeqtis ganxilvas ori weli dasWirda,

Tumca am proeqts ganxilvisas cxare debatebi axlda Tan. TemiT

manipulireba ar dasrulebula, piriqiT ufro gamwvavda, miTumetes

horizontze gamoikveTa axali mtris saxe, romelsac Tavis

„orjonikiZeebi“ hyavda, rogorc qveynis SigniT aseve qveynis gareT

(siRrmiseuli interviu l. berZeniSvilTan. 12 noemberi 2004).

lustraciis kanonis gamwvaveba droSi emTxveva aseve 2006 wlis

dasawyvisSi gaaqtiurebul ruseTis dedaqalaqs Sefarebuli yofili

uSiSroebis ministris, partia "samarTlianobis“ lideri igor giorgaZis,

gamosvlas, romelic ar faravda Tavis antipaTias, prezident saakaSvilis

mimarT da romelmac 28 noembers "izvestiasTan“ interviuSi ganacxada,

rom saqarTvelos mosaxleobis konsolidaciis gziT apirebs dRevandeli

"vardebis reJimis“ Secvlas da dasZena, rom amisTvis situacia „ukve

1 masmediis saSualebebSi aRniSnul gancxadebas didi gamoxmaureba moyva, ramdenadac es Tema

kviris erT-erT umTavres siaxles warmoadgenda. mixeil saakaSvilis mier КГБ-s arqivTa

gamoqveyneba aris ukanaskneli lursmani, romelsac igi aWedebs „sabWoTa qarTuli

elitis“ kuboSi, riTac adasturebs, rom qveyanas axali generacia, axali socialuri talRa

epatroneba da mas surs yovelgvari kavSiri gawyvitos im Zvel „sabWoTa elitasTan“, romlis

uniaTobam yvelaferTan erTad, 1988-1993 wlebis sazareli erovnuli tragedia ganapiroba.

(„dilis gazeTi“, 19 Tebervali, 2004.)

Page 108: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

108

momwifda... 2006 weli - es saakaSvilis da misi gundis xelisuflebaSi

yofnis ukanaskneli welia“ (internet wyaro #17). lustraciis kanonis

amoqmedebis SemTxvevaSi aucileblad Seexeboda giorgaZes da mis

TanamebrZolebs da aRniSnuli Temis gaaqtiureba maTi gafrTxilebis

erT-erTi saSualeba iyo.

kanonproeqti sabWoTa specsamsaxuris wevrebsa da partiul

TanamSromlebze Tanamdebobrivi SezRudvas iTvaliswinebda. amasTanave

kanonproeqtis ZiriTadi mxardamWerebi opoziciuri politikuri

partiebis warmomadgenlebi iyvnen, romelTac erTgvari kvlevac ki

Caatares Tu rogori iyo yofilis sabWoTa blokis qveynebis gamocdileba

am mimarTulebiT (siRrmiseuli interviu l. berZeniSvilTan. 12 noemberi

2004). "am kanonis upirvelesi movaleobaa, gawmindos xelisufleba ucxo

qveynis agentebisagan... dRes saqarTvelos dsT-Si yofna-ar yofnis da

natoSi gawevrianebis sakiTxi wydeba. anu dRes dadga dro, roca agentebi,

romlebic saqarTveloSi bevrni arian, qveynis winaaRmdeg unda

gaaqtiurdnen", - ganacxada „respublikelebis" erT-erTma liderma levan

berZeniSvilma, romelic am kanonproeqts mxars uWerda (internet wyaro

#17).

berZeniSvilis gancxadebas gamoexmaura giga bokeria gamoexmaura, rom

xelisuflebis dRis wesrigSi lustraciis Sesaxeb kanonis miReba ar

idga. saboloo jamSi 2007 wels parlamentma 45 xmiT 37-is winaaRmdeg

lustraciis Sesaxeb kanoni Caagdo. sainteresoa, is faqti rom

kanonproeqts mxari aramxolod umravlesobis warmomadgenlebma, aramed

Tavad iniciatori fraqciis „demokratiuli frontis“ wevrebTa nawilmac

ar dauWira (siRrmiseuli interviu g. TorTlaZesTan. 19 noemberi 2014).

mizezad isev srulyofili saarqivo siebis ar arseboba dasaxelda, ris

gadaWris meqanizmsac aRniSnuli kanonproeqti ar iZleoda. (es (kanoni)

Page 109: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

109

migviyvans iseT situaciamde, rodesac isini [yofili agentebi], romelTa

Sesaxebac informacia xelmisawvdomia [TbilisSi] gamovlindebian, xolo

isini, romelTa Sesaxebac informacia miuwvdomelia, ver gamovlindebian)

(internet wyaro #23).

sainteresoa is faqti, rom miuxedavad kanonproeqtis Cagdebisa

sazogadoebriv diskursSi kvlavac SenarCunda moTxovna miiRon

lustraciis kanoni. raTa ruseTTan gamwvavebuli urTierTobis fonze

Zalian safrTxilo iyo ar gameorebuliyo ukrainuli scenari.

Sesabamisad unda momxdariyo, iseTi skanonmdeblo bazis SemuSaveba, rom

gamovlindes ruseTis specsamsaxurebTan dakavSirebuli pirebi da

arikveTos mosalodneli provokaciebi. giga bokerias gancxadebiT

opoziciis mier wamoyenebul kanonproeqtma imitom ver moipova

mxardaWera, rom is metad liberaluri, xasiaTis iyo da Tavad

xelisufleba gegmavda axali kanonproeqtis SemuSavebas 2008 wlis

arCevnebis Semdeg romelic ‘’ufro radikaluri“ xasiaTis iqneboda

(internet wyaro #18).

amave periodSi gamoqveynda „Tavisuflebis institutis“ koncefcia, Tu

rogori unda yofiliyo axali kanoni lustraciis Sesaxeb. aRniSnuli

koncefciis Tanaxmad, sabWoTa periodis liderebisa da ideologebis

garda, lustracia aseve unda Sexeboda moqmed saxelmwifo

maRalCinosnebs, deputatebs, kandidatebs da politikuri partiebis

xelmZRvanelebsac, romlebsac piradi satelefono, safosto komunikacia

hqondaT im saxelmwifos moqalaqeebTan, romelTa „SeiaraRebuli Zalebi

saqarTvelos teritoriaze saxelmwifos nebis sawinaaRmdegod imyofebian

da romelTa mizania konstituciuri wyobilebis damxoba an ZaladobiT

Secvla".

Page 110: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

110

am CanarTiT lustraciis kanoni scildeboda lustraciis gagebas,

romlis Tanaxmadac is Sromis kodeqss ukavSirdeba. am SemTxvevaSi

kanoni Seexeboda ara mxolod warsulis danaSaulebs, aramed

axlandelsac, rac arsebuli kanonmdeblobiT isedac isjeba. am CanarTiT

lustraciis kanoni aseve ukavSirdeboda usafrTxoebis aRqmas razedac

zemoT visaubreT.

"Tu romelime partiis lideri saqarTvelos neitralitetis Sesaxeb

daelaparakeba modest kolerovs, romelic aris ruseTis prezidentis,

putinis politteqnologi, is valdebulia, amis Sesaxeb ganacxados

sajarod, Tu rodis elaparaka da ra Temaze hqonda es komunikacia", -

ganacxada "Tavisuflebis institutis" warmomadgenelma akaki minaSvilma

(internet wyaro #19).

saboloo kanonproeqti, romelzedac moxerxda SeTanxmebis miRweva da

romelic ori wlis Semdeg damtkicda, parlaments gia TorTlaZem

warudgina. SemoTavazebuli modeli kanonis ganmartebiTi baraTis

Tanaxmad efuZneba CexeTis da litvis gamocdilebas. lustraciis kanoni,

romelic miRebul iqna „Tavisuflebis qartiis“ saxelwodebiT sam

ZiriTad princips emyareba esenia:

erovnuli usafrTxoebis gaZliereba,

ü saxelmwifos winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis,

terorizmisa da qveynis uSiSroebis safuZvlebis xelyofis

aRkveTa;

üTanamedrove midgomebis gaTvaliswinebiT, saqarTvelos

kanonmdeblobis normebis efeqtiani amoqmedeba;

üerovnuli usafrTxoebis ganmtkiceba;

Page 111: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

111

sabWoTa da faSisturi ideologiis akrZalva;

üsabWoTa da faSisturi ideologiebis safuZvlebis

gaRvivebis winaaRmdeg prevenciuli RonisZiebebis

ganxorcieleba;

üsabWoTa da faSisturi simbolikebis, sakulto

nagebobebis, Zeglebis, monumentebis, bareliefebis, warwerebis,

quCebis, moednebis, soflebisa da dabebis saxelwodebebis

aRmofxvra;

Ønebismieri aRniSnul ideologiebTan asocirebuli simbolikis

akrZalva da specialuri komisiis Seqmna, romelic SeimuSavebs

ucxo qveynis specsamsaxurebTan saidumlo TanamSromlobaSi

eWvmitanilTa e.w. „Sav sias“ („Tavisuflebis qartia“. 2011.

saqarTvelos parlamenti. muxli 1).

kanonproeqtis iniciatoris Tanaxmad saxelwodeba “Tavisufelbis

qartia“ iqidan gamomdinareobda, rom is gacilebiT meti iyo vidre

lustraciis kanoni. Tavisuflebis qartias unda gaenTavisuflebina

sazogadoeba terorizmis safrTxidan (teroristuli aqtebis seria

ganxorcielda im periodSi gorSi da mimdebare teritoriaze, maTi

gamoZiebisas xelisufleba rusul kvalze alaparakda), ideologiuri

zegavlenisgan da simboloebisgan, romelic sazogadoebas axsenebda da

SesaZloa, „aZlierebda kidevac“ ideologiur ganwyobebs (siRrmiseuli

interviu gia TorTlaZesTan. 12 noemberi, 2014).

lustraciis kanoni iyo kompromisis Sedegi. uSualod kanonproeqtSi

gawerili iyo lustraciis farglebSi gansaxilveli yofili

Tanamdebobis gacilebiT vrceli nusxa, vidre es aris Tavisuflebis

qartiaSi. aRniSnuli siis Semcireba gia TorTlaZem im faqtiT axsna, rom

Page 112: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

112

imdroindeli umravlesobis wevrebma mimarTes fraqciis xelmZRvanels

kanonidan ramdenime poziciis amoRebis moTxovniT, winaaRmdeg

SemTxvevaSi wauyenes ultimatumi, rom umravlesobas datovebdnen. „me

varCie nawilobriv gasuliyo kanoni, vidre mTlianad

Cavardniliyo“ (siRrmiseuli interviu gia TorTlaZesTan. 12 noemberi,

2014).

Tuki SevadarebT lustraciis Sesaxeb qarTul, Cexur da litvur

modelebs SeiZleba davaskvnaT, rom:

kanonis Cexuri varianti ar iTvaliswinebs saidumlo samsaxurebTan

kavSirSi mxilebuli pirebisaTvis arCeviTi Tanamdebobebis dakavebis

akrZalvas, mas Semdeg rac isini sazogadoebas gaacnoben sakuTar

statuss am mimarTulebiT, rogoric aris magaliTad adgilobrivi

TviTmmarTveloba da parlamenti 1 , radganac kanonis Tanaxmad moqalaqem

Tavad unda gadawyvitos airCevs Tu ara msgavsi warsulis mqone pirs.

xolo „Tavisuflebis qartiis Tanaxmad“ mxilebul pirebs arcerTi

arCeviTi Tanamdebobis dakavebis ufleba ar eniWebaT („Tavisuflebis

qartia“. 2011. saqarTvelos parlamenti. muxli 8, 9.).

CexeTis kanonmdeblobiT lustraciis kanoni ar vrceldeba pirebze,

romlebic daibadnen 1971 wlis 1 dekembris Semdeg, xolo qarTuli

kanonmdeblobiT msgavsi SezRudva ar arsebobs. metic es exeba yvelas

1921 wlis 25 Tebervlidan 1991 wlis 9 aprilamde iyvnen dakavSirebuli

saidumlo samsaxurebTan. aqve aris Canaweri, rom aRniSnuli kanoni

1 miuxedavad amisa 1994 wels 80 aTasamde pirma moisurva gaevlo lustraciis procedura

raTa miscemodaT kenWisyris SesaZlebloba miuxedavad imisa, rom kanonmdebloba amas ar

moiTxovda, rac SeiZleba avxsnaT im paqtiT, rom lustraciis warmatebiT gavla

legitimurobis da warmatebis Sansebs zrdida. ( ix. Williams K. C)

Page 113: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

113

gavrceldeba im adamianebzec, romelTac 1991 wlis 9 aprilidan aqvT

raime kavSiri ucxo qveynis specsamsaxurebTan, an uari ganacxades

saqarTvelos spec-samsaxurebTan saidumlo TanamSromelobaze da a.S.

(iqve).1

aseve sainteresoa is faqti, rom CexeTis respublikaSi Tanamdebobis

dakavebis akrZalva exebaT pirebs, romlebic uSiSroebis skolebSi

swavlobdnen 3 Tveze meti vadiT, qarTul versia ki msgavs regulacias ar

iTvaliswinebs. eqspertTa azriT am SemTxvevaSi dokumentis morgeba

moxda saqarTvelos konkretul Tanamdebobis pirebze da amiT dokumentis

politikur xasiaTs usvamen xazs (doliZe a. 2010).

rac Seexeba litvis kanonTan msgavsebas, litvis lustraciis kanonSi

saidumlo samsaxurebTan dakavSirebulma pirebma Tavad unda aRiaron

1 .a) uari ganacxades damoukidebeli saqarTvelos specialur samsaxurebTan saidumlo

TanamSromlobaze;

a.b) saxelmwifo usafrTxoebis interesebidan gamomdinare, garicxul iqnen saidumlo

TanamSromelTa aparatidan;

a.g) daudgeneli mizezebis gamo gawyvites kavSiri damoukidebeli saqarTvelos specialur

samsaxurebTan;

b) yofili ssrk-is saxelmwifo uSiSroebis komitetis oficrebi, romlebmac saqarTvelos

damoukideblobis gamocxadebis dRidan (1991 wlis 9 aprilidan) uari ganacxades

damoukidebeli saqarTvelos specialur samsaxurebSi muSaobis gagrZelebaze an romelTac,

saxelmwifo usafrTxoebis interesebidan gamomdinare, uari eTqvaT damoukidebeli

saqarTvelos specialur samsaxurebSi muSaobis gagrZelebaze;

g) yofili ssrk-is da saqarTvelos ssr-is komunisturi partiis centraluri komitetebis

wevrebi, raionuli da saqalaqo komitetebis mdivnebi;

d) yofili ssrk-is da saqarTvelos ssr-is axalgazrduli leninuri komunisturi kavSiris

centraluri komitetebis biuroebis wevrebi;

e) saqarTvelos teleradiomauwyeblobis saxelmwifo komitetis Tavmjdomare.

(„Tavisuflebis qartia“. 2011.)

Page 114: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

114

amis Sesaxeb, rasac qarTuli versiac iTvaliswinebs („Tavisuflebis

qartia“. 2011.). litvur variantSi SezRudvis vadad dawesebulia 10 weli,

rasac saqarTvelos kanoni ar iTvaliswinebs da rac mTavaria Tu

litvaSi sabWoTa kavSiris saidumlo samsaxuri kriminalur organizaciad

gamocxadda, msgavsi faqti saqarveloSi ar momxdara.

„Tavisuflebis qartiis“ ganmartebiT baraTSi ar aris dasabuTebuli, Tu

ratom gakeTda arCevani lustraciis Cexur da litvur gamocdilebaze,

romlebic simkacris TvalsazrisiT erTmaneTisgan radikalurad

gansxvavdebian da ra principiT moxda punqtebis SeCeva evropuli

gamocdilebidan.

kanonis maqoqmedebamde sazogadoebaSi man araerTgvarovani Sefaseba

gamoiwvia 1 . erT-erTi sakiTxi exeboda komisiis Camoyalibebis sakiTxs,

romelic Sedis Sinagan saqmeTa saministros kompetenciaSi da amave dros

arqivebic amave saministros daqvemdebarebaSia. aseve kiTxvebi exeboda

komisiis farTo uflebamosilebas, saxelmwifo saidumloebasTan daSvebis

pirveli formas (gansakuTrebuli mniSvneloba) ramdenad aris isini

safrTxis Semcveli da SesaZloa Tu ara gaxdes politikuri

manipulaciebis saSualeba 2 . garda amisa, unda aikrZalos Tu ara

1 2013 wlis 25 dekembris cvlilebiT kanoni ufro metad moqnili gaxda, kerZod Tu Zveli

redaqciiT komisias unda Seeswavla simboloebis racionalurobis sakiTxi da gadaeca

Sesabamisi organosaTvis, amjerad TviTon Rebulobs gadawyvetilebas misi aRmofxvris

Sesaxeb. amasTanave komisias mieca rekomendaciis arSesrulebis SemTxvevaSi pirTa

gafrTxilebis da SemdegSi 1000 lariani dajarimebis ufleba. (IDFI, 4 Tebervali 2014)

2 agrovebs monacemebs da awarmoebs im pirTa reestrs, romlebic saidumlod

TanamSromlobdnen yofili ssrk-is specialur samsaxurebTan an romelTa Sesaxeb

saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT miRebuli monacemebi miuTiTebs maT farul

kavSirze yofili ssrk-is specialur samsaxurebTan. komisia aseve agrovebs informacias

sabWoTa da faSisturi simbolikebis administraciuli organoebis mier, agreTve

saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakuTrebaze gamoyenebis Taobaze, aseve

Page 115: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

115

simbolikebi, romelic ganTavsebulia magaliTad, komerciul

dawesebulebebze (KGB bari) da a.S.

miuxedavad kanonis miRebisa, Tavad am kanoni jerjerobiT preqtikaSi

srulyofilad ar amoqmedebula. erT-erTi Sedegi es saqarTvelos

mecnierebaTa akademiis Senobidan sabWoTa droidan SemorCenili

xuTqimiani varskvlavis moSoreba iyo.

Tuki SevajamebT lustraciis kanonis misaRebad gaRebul Zalisxmevas

SesaZlebelia davaskvnaT, rom damoukideblobis aRdgenis Semdeg yvela

xelisuflebis warmomadgeneli cdilobda, raime formiT moeZebna

gamosavali da Seesrulebina gacemuli dapireba lustraciis procesis

gatarebisa da yofili agentebis gamoaSkaravebis Sesaxeb. rogorc wesi

aRniSnuli sakiTxis gaaqtiurebas win uZRoda konkretuli politikuri

movlena, romelic dakavSirebuli iyo sabWoTa kavSiris nomeklaturis

warmomadgenelTa gaaqtiurebasTan. Sesabamisad sakiTxis win wamoweva

xdeboda ara mxolod sazogadoebis interesebis Sesabamisad, aramed

imisda mixedviT rogori iyo politikuri dRiswesrigis gamowvevebi.

qarTul politikaSi lustracia ara ganwmendis, aramed “yviTeli baraTis”

funqcias atarebda.

sakulto nagebobebis, Zeglebis, monumentebis, bareliefebis, warwerebis Sesaxeb, quCebis,

moednebis, soflebisa da dabebis saxelwodebebis, agreTve masobrivi TavSeyris sxva

adgilebis Sesaxeb, romlebic Seicavs sabWoTa da faSisturi ideologiebis da propagandis

elementebs Tu am ideologiebis liderTa saxelebs. „Tavisuflebis qartia“. (2011).

saqarTvelos parlamenti. muxli 7.3

Page 116: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

116

Tavi VI. stalinis sakiTxi politikur diskursSi

saqarTvelos demokratiuli respublikis ruseTis mier okupaciis Temis

win wamowevasa da axali koleqtiuri mexsierebis Camoyalibebis

mcdelobis paralelurad gaaqtiurda stalinis fenomenis Sefasebis

sakiTxi. rogorc wina TavebSi ganvixileT ioseb stalinis mimarT

saqarTvelos sxvadasxva Taobis xelisuflebis warmomadgenlebs

gansxvavebuli damokidebuleba qondaT. Tu zviad gamsaxurdia mkveTrad

negatiurad afasebda beladis memkvidreobas, eduard SevardnaZis aRqma

gacilebiT pozitiuri iyo, rac man Tavis gamosvlebSi araerTxel

gamoxata. kvlevebi Tu rogori iyo stalinis aRqma sazogadoebaSi

aRniSnul periodSi ar Catarebula, Tumca Sexeduleba, rom stalini iyo

meore msoflio omSi gamarjvebis Semoqmedi sazogadoebaSi dominantobda

da rac yoveldRiurobaSic ki iyo SesamCnevi.

vardebis revoluciis mTavrobis damokidebuleba stalinis sakiTxisadmi

araTanmimdevrulia da msgavsad mexsierebis politikis sxva sakvanZo

sakiTxebisa politikis dRis wesrigis Sesabamisad icvleba.

Tavdapirvelad, stalinis da saakaSvilis saerTo dabadebis dRe (21

dekemberi) sazogadoebaSi garkveulwilad stalinis rkinis xelTan

asocirdeboda, da mesianizmis ideas kidev ufro amZafrebda.

xelisuflebac ar cdilobda am sakiTxis win wamowevas, Tumca stalini,

rogorc beladi saqarTvelos gmirTa pleadaSi, romelTac qveynis

mSeneblobis procesSi iyenebdnen ar iricxeboda. xelisuflebis

strategias SesaZlebelia erTgvarad siCumis strategia vuwodoT,

romelsac ar surs gaaqtiuros sazogadoebaSi misi xsovna, Tumca arc

daviwyebisTvis emeteba.

Page 117: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

117

§ 6.1 sabWoTa monumenturi Zeglebi

vardebis revoluciis Semdeg mmarTvelobis pirvel wlebSi

xelisuflebis da gansakuTrebiT, prezident saakaSvilis Sefaseba

stalinTan mimarTebaSi TavSekavebuli iyo. misi, rogorc sabWoTa

sistemis nawilis aRqma ar xdeboda, magram ruseTTan urTierTobis

daZabvasTan erTad dRis wesrigSi dgeba istoriis modificirebis sakiTxi.

am procesSi Zalian didi datvirTva hqonda simboloebs, romlebic

inaxaven am xsovnas ama Tu im movlenis Sesaxeb. am simboloebis

saSualebiT SesaZlebelia “an ukvdaviyos an anaTemas gadaeces

konkretuli xsovna” (Verdery, K. 1999).

stalinis, rogorc sabWoTa diqtatori politikis dRis wesrigSi

ruseTis federaciasTan urTierTobis daZabvis Semdeg gamoCnda. am

gamoCenas negatiuri datvirTva qonda da beladi ukve sabWoTa kavSiris

represiebis avtorad aRiqmeboda. amasTan, SeimCneva stalinis pozitiuri

Sefasebisa da misi gavrcelebisadmi negatiuri damokidebuleba.

magaliTad, 2007 wlis TebervalSi telekompania rusTavi 2-is eTerSi

daiwyo serial „stalini LIVE”-is Cveneba, romelSic naCvenebi iyo ioseb

stalinis cxovrebis ukanaskneli Tve, romelSiac beladi ixsenebs

ganvlil gzas da bolos sakuTari qmedebebis monaniebas cdilobs.

telekompaniis generaluri direqtori aRniSnuli serialis

reklamirebisas acxadebda, rom ”es filmi mayurebels saSualebas aZlevs

gaigos, raze fiqrobda stalini, vin sZulda da vin uyvarda; aseve gaigos

iyo Tu ara stalini marTla aseTi cudi rogorc Cven amdeni wlebi TavSi

gviWedavdnen da Turme es yvelaferi ase ar yofila” (internet wyaro #

19).

aRniSnulma gancxadebam, xelisuflebis warmomadgenlebis mkacri kritika

gamoiwvia. mas samarcxvino da skandaluri Sefaseba uwodes, radganac

Page 118: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

118

sisxliani tiranis miTis Zlieri qarTveli politkosiT Canacvlebis

mcdelobis gansxvavebulad Sefaseba ver moxdeboda. arxis sapasuxo

gancxadebis Tanaxmad, saqarTveloSi jer kidev iyvnen didi raodenobiT

adamianebi, romeliTaTvis ioseb stalinis saxeli mniSvnelovani iyo, da

Sesabamisad produqcia swored maTze iyo gaTvlili.

stalinis Sefasebis sakiTxi gansakuTrebulad mwvave 2008 wlis ruseT

saqarTvelos omis Semdeg gaxda da daukavSirda omisgan yvelaze metad

dazaralebuli qalaqis - goris moedanze stalinis monumentis arsebobis

marTebulobis sakiTxis.

mexsierebis simboloebis sakiTxi samecniero sazogadoebaSi

araerTgvarovnadaa Sefasebuli. mkvlevarTa nawilisTvis misi arseboba

istoriis interpretaciis sicocxlisunarianobasTan aris dakavSirebuli.

(Forty, A. 1990. Groseclose, B. 1999. Roginer, L. Sznaider, M. 1998.) xolo mkvleverTa

didi nawilis azriT moSorebuli, monumentebic garkveuli informaciis

xsovnis matarebelia da Tavis mxriv zegavlenas axdenen xalxze (Lowenthal,

D. 1975).

saxelisuflebo wreebSi gavrcelebuli mosazrebis Tanaxmad, qalaqSi,

romelic omis dros permanentulad da daundoblad ibombeboda rusi

agresorebis mier, ar SeiZleboda mdgariyo sabWoTa beladis qandakeba,

romelsac didi wvlili miuZRoda bolSevikebis mier demokratiuli

saqarTvelos aneqsiaSi da im mZime mdgomarebaSi raSic dResdReobiT

qveyana imyofeboda. amasTanave, sabWoTa kavSiris samarTalmemkvidre

ruseTis federacia, romelic Tavismxriv cdilobda aRedgina

stalinisdroindeli imperia, kvlavac agrZelebda saqarTvelos okupacias.

ramac saqarTvelos teritoriebis mniSvnelovani nawilis mitacebasTan

erTad aTaseulobiT adamianis sicocxle Seiwira.

Page 119: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

119

goris centralur moedanze mdgari Zegli aseve ewinaaRmdegeboda

saxelmwifos oficialur politikas, romelic warsulis Sefasebas da

sazogadoebaSi sabWoTa mentalitetis damsxvrevas iTvaliswinebda.

prezident mixeil saakaSvilis gancxadebiT XXI saukuneSi, rodesac

saqarTvelos aqvs Tavisi damoukidebeli istoria, am qveyanaSi ar

SeiZleba arsebobdes okupaciis muzeumi da okupantTa Zeglebi. radganac

safuZvelSive ewinaaRmdegeba saqarTvelos, rogorc Tavisufali qveynis

mentalitets da saxelmwifoebriv prioritetebs (saakaSvili m. 3

oqtomberi 2008).

aRniSnuli Zeglis qalaqis centridan gadatanis idea 2008 wels

mTavrobis sxdomaze gacxadda, rodesac vice premierma giorgi baramiZem

xazi gausva, rom mudmivad TavisuflebisaTvis mebrZoli ers ar SeiZleba

Tavisuflebis simbolod okupantis Zegli hqondes, mxolod im

argumentze dayrdnobiT, rom is saqarTveloSi daibada.

oficialuri diskursis Tanaxmad goris centralur moedanze Zeglis

arseboba „axirebuli da gaugebari daudevroba iyo“ (internet wyaro #10),

romelic saxelmwifos idiotur mdgomareobaSi ayenebda (gia nodia).

aRniSnul iniciativas mTavrobis warmomadgenlebi miesalmnen, magram

sazogadoebaSi gansxvavebuli reaqcia gamoiwvia. kerZod, samoqalaqo

sazogadoebisa da politikosTa warmoadgenlebi or banakad daiyvnen.

nawili mxars uWerda Zeglis aRebas, meore nawili ki aprotestebda.

orive mxare xazs usvamda, rom aRniSnul gadawyvetilebas politikuri

sarCuli hqonda, rasac Zeglis gadatanis momxreebi dadebiT, xolo

mowinaaRmdegeebi uaryofiT mxared miiCnevdnen.

Zeglis gadatanis momxreTa ZiriTadi argumentaciis Tanaxmad: stalini

meoce saukunis umTavres borotebaTa sias liderobda. misi mmarTvelobis

peiodSi sabWoTa kavSirma imperiis SemadgenlobaSi myof erebs da maT

Page 120: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

120

Soris stalinis mSobliur qarTvelebsac mouwyo genocidi. misi

personJis dadebiTi Sefaseba ufro metad miTologiis Temas

ganekuTvnebaoda, romelsac sworedac rom qarTuli warmomavloba

kvebavda da realobasTan saerTo araferi hqonda. qarTvelTa

gulubyvilobis kidev erTi gamoxatuleba iyo is faqti, rom beladis

gardacvalebis Semdegac ki 1959 wels misi saxelis dacvas araerTi

qarTveli Seewira. amitomac, istoriis Sefasebis da stalinisTvis

patriotis fasaduri saxis Camoxsnis dro iyo damdgari. mis mier

gatarebuli politika iyo ara saqarTvelos aramed ruseTis interesebSi

da sworedac rom imperias emsaxureboda. oficialuri diskursis

Tanaxmad ruseTi aris mteri, romelic 200 wlis manZilze ganuwyvetliv

gvesxmis Tavs. ar SeiZleba mtris monumenti qalaqis mTavar moedanze

idges (24 saaTi. 29 seqtemberi, 2008. gv. 10). amasTanave, Zeglis gadatanis

mowinaaRmdegeebs stalinis sadRegrZeloebis ZaxilSi amxeldnen da

beladis, rogorc ze-kompensaciis saSualebad aRqmaSi sdebdnen brals.

(koncefcia: marTalia ruseTma Cven dagvipyro, magram stalinis

saSualebiT Cven ruseTi davipyariT) (zedania g. baqraZe l. 2009).

aRniSnuli gadawyvetileba, saxelmwifos mxridan emsaxureboda xazgasmas,

rom is agrZelebda brZolas imperiis winaaRmdeg da ar dauSvebda

mtkivneuli istoriis ganmeorebas. es gadawyvetileba gulisxmobda,

rogorc protests ruseTis imperiuli politikis winaaRmdeg, aseve

sazogadoebaSi aRviZebda eris koleqtiur mexsierebaSi winaaRmdegobis

moZraobas, romelic aTwleulebis ganmalobSi warumatebeli iyo, magram

amJamad miznisTvis unda mieRwia. ideis momxreTa erT-erTi argumentis

Tanaxmad, Zeglis arseboba qalaqis centrSi, aseve ewinaaRmdegeboda

saqarTvelos da misi xelisuflebis mier evropuli faseulobebis

gaziarebis sakiTxs, ramdenadac aRniSnuli Zegli mianiSnebda, rom

beladis mexsiereba qveyanaSi jerac cocxali iyo, (amis argumentad

Page 121: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

121

moyavdaT, rom evropelebma SeZles totalitaruli warsulis gadalaxva,

ruseTma ki vera. es erT erT evropul faseulobad aRiqmeboda)

Sesabamisad, cocxlobda diadi sabWoeTis nostalgia da Sansi, rom

forsmaJorul situaciaSi mteri konformistulad ganwyobili adamianebis

povnas moaxerxebda.

sabWoTa monumentebis qveyanaSi arseboba xelisuflebas axsenebda, rom

miuxedavad wamatebul reformebze apeliebisa, is mainc postsabWoTa

saxelmwifo iyo, romelic jer kidev ver gamijvnoda ruseTs, miuxedavad

misi mxridan araerTjeradad Tavdasxmisa. sazogadoebaSic ki, stalinis

Zeglis gadatana ruseTis agresiis winaaRmdeg mimarTul qmedebad da

erTgvar revanSad aRiqmeboda, ramdenadac xelisufleba cdilobda

istoriis gadaweras da axali versiis Seqmnas, politikuri berketebis

gamoyenebiT.

stalinis Zeglis gadatanis mowinaaRmdegeTa ZiriTadi argumenti, swored

im principze iyo dafuZnebuli, rom xelisufleba miznad ara

totalitaruli warsulis Sefasebas da stalinizmis, rogorc fenomenis

Seswavlas isaxavda miznad, aramad mimdinare politikis dRis wesrigze

iyo morgebuli da ruseTis agresiis winaaRmdeg svlas warmoadgenda.

stalinis, rogorc beladisadmi arsebuli dadebiTi ganwyobis

ganeitraleba Zeglis „CamokvercxlbekebiT“ ver moxdeboda. mentalobis

Sescvlelad saWiro iyo sabWoTa kavSiris, rogorc sistemis mecnieruli

kvleva, sazogadoebis cnobierebis amaRleba da mxolod am gziT

moxerxdeboda sazogadoebaSi arsebuli miTebis gadafaseba.

sistemis demontaJi ara Zeglebis moSorebiT, aramed Cvens TavebSi, es iyo

maTi ZiriTadi devizi. warsulis srulad gaazrebis SemTxvevaSi sabWoTa

Zeglebi ar warmoadgenda safrTxes arc xelisuflebisTvis da

Sesabamisad, arc sazogadoebisaTvis. mas mxolod turistuli

Page 122: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

122

mniSvneloba eqneboda, rogoric es aRmosavleT evropis saxelmwifoTa

umravlesobam warmatebiT ganaxorciela.

aRniSnul sakiTxSi politikis Carevis kidev erT magaliTs warmoadgenda

xelisuflebis mcdeloba nebismieri xerxis gamoyenebiT moeSorebina

Zegli goris moednidan. 2010 wels Sinagan saqmeTa ministri vano

merabiSvili Jurnal „komersantTan“ interviuSi, rusul-qarTul

urTierTobebze saubriss Seexo stalinis Zeglis gadatanis Tematikas da

aRniSna, rom 2008 wlis agvistoSi mimdinareobda molaparakebebi qarTul

da rusul mxarebs Soris stalinis Zeglis rusebis mier afeTqebasTan

dakavSirebiT. misi TqmiT, am molaparakebebSi qarTul mxares Tavdacvis

da uSiSroebis komitetis Tavmjdomare givi TargamaZe warmoadgenda. is

rus jariskacebs sTavazobda 50 000 dolars Zeglis afeTqebis sanacvlod,

Tumca rusulma mxareb am garigebaze uari ganacxada. misi gancxadebiT

rusulma mxarem aRniSnuli SemoTavazeba Seuracyofadac ki miiRes. es im

fonze, rodesac „sxva yvelafrisTvis rusebi fuls aiRebdnen, magram

amisTvis ara“ (internet wyaro #25), rac misi TqmiT, kidev erTxel

uCvenebs, Tu ramxela sxvaobaa Cvensa da ruseTis federaciis moqalaqeTa

mentalobas Soris1.

1 ministr merabiSilis gancxadebis Semdeg saministros pressamsaxurma ganmarta, rom

marTalia gamoqveynebuli interviu realurad asaxavda ministris mier miwodebul

informacias, magram Temebidan, romelic exeboda saqarTvelos interesebs CrdiloeT

kavkasiaSi da saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobebs konteqstidan iyo amoglejili.

amasTanave pres-samsaxuris ganmarteba ar Sexebia stalinis Zeglis Sesaxeb informacias, rac

SesaZloa misi realurobis adasturebdes.

mogvianebiT, vano merabiSvilma gazeT „24 saaTisTvis“ micemul interviuSi ganacxada, rom am

Temaze xumrobiT saubrobdnen da es cnobili istoriaa, „...rodesac givi TargamaZe tyveebis

gaTavisuflebis Taobaze okupantebTan molaparakebas awarmoebda, uTxra, samoqalaqo

infrastruqturas nu daangrevT, Tu gindaT fuls mogcemT da stalinis Zegli aafeTqeTo, -

aseT konteqstSi iyo naTqvami. TviTon rusi oficrebi ambobdnen, rogor akadreT es stalins,

Page 123: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

123

Tuki SevafasebT xelisuflebis am ganzraxvas SesaZlebelia davaskvnaT,

rom mTavroba Seecada Tavad ruseTis xeliT gaekeTebinaT maTvis

mniSvnelovani saqme, maTve xeliT moeSorebinaT stalinis Zegli

saqarTvelosTvis. rasac ori mniSvnelovani Sededegi SeiZleboda hqonda:

pirveli, ruseTis, rogorc mtris xats ufro

ganamtkicebda, radganac maT ar daindes TviT stalinic ki,

romelmac maT imperia Seuqmna;

meore, xelisufleba am sakiTxs eqsesebis gareSe

moagvarebda, radganac rogorc mogvianebiT aRmoCnda Zeglis

moSorebis sakiTxma sazogadoebaSi, gansakuTrebiT ki goris

raionis macxovreblebSi didi vnebaTaRelva gamoiwvia.

gorSi stalinis Zeglis demontaJis sakiTxi gavrcelda saqarTvelos

sxvadasxva qalaqSi arsebuli Zeglebis saWiroebis sakiTxsac da

saqarTveloSi stalinis monumentebis legitimurobis sakiTxis erTian

konteqstSi ganxilva daiwyo, riTac Tematikas goris faqtori Camocilda

da ufro metad sistemuri gaxda.

Zeglebis demontaJis procesi goridan dawyo, Zegli RamiT, winaswari

gafrTxilebis gareSe, goris centridan malulad gadaitanes.

analogiurad warimarTa Zeglebis gadatanis procesi saqarTvelos

sxvadasxva qalaqebSi kerZod, tyibulSi, quTaisSi, axmetasa da TelavSi.

miuxedavad RamiT Catarebuli operaciisa, Zeglebis aRebas eqsesebis

gareSe mainc ar Cauvlia. adgilobrivi telekompania

stalini Cveni idealiao... am ganwyobaze iyo iq saubari - Cvens miwaze SemoWrili rusi

oficrebi da rusuli armia dRes stalinis mimdevrebi, stalinistebi arian. swored amis Tqma

mindoda” merabiSvili ”komersantSi” gamoqveynebul intervius ganmartavs (sivil jorjia, 10

aprili.'2010)

Page 124: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

124

„TrialeTis“ Jurnalistebs ar misces demontaJis procesis gadaRebis

saSualeba, Jurnalistebs Seuracyofa miayenes da kamera waarTves.

(mogvianebiT, policielebma kamera daaabrunes, magram JurnalisTebis

gancxadebiT gadaRebuli kadrebi waSlili iyo.) (futkaraZe, g. 25.06.2010).

saqarTvelos mosaxleobam stalinis „Camokvercxlbekebis„ procesi

policielebis mier gadaRebuli kadrebis saSualebiT naxa, saidanac

Canda, Tu rogori ovaciebiT xvdeboda adgilze Sekrebili adamianebis

jgufi Zeglis Camogdebas. oficialuri diskursis Tanaxmad mozeime

xalxi gamoxatavda sabWoTa mentalitetTan damSvidobebas. es procesi

ara mxolod xelisuflebis CareviT, aramed TavisTavad xalxis surviliT

xdeboda. miTumetes, Zeglis gadatanamde araerTxel gamarTula am

adgilze axalgazrdebis aqcia, romlebic, xelisuflebas umoqmedobaSi

adanaSaulebdnen da monumentis saswrafod gadatanas iTxovdnen. es faqti

kidev ufro amtkicebda sxvaobas dasavluri Rirebulebebis aRqmisas

qarTvel da rus ers Soris.

sazogadoebis reaqcia Cumad Zeglis gadatanaze mkveTrad negatiuri iyo.

stalinis RamiT „motacebis“ mizezad oficialuri wyaroebi adgilobrivi

mosaxleobis gaRizianebis Tavidan acilebis survils asaxelebdnen.

centraluri mTavrobis gancxadebis Tanaxmad, beladis Zegli stalinis

muzeumSi unda aRmarTuliyo, Tumca aRniSnuli dapireba ar

Sesrulebula1.

1 Zeglis dabrunebis idea dResac cocxlobs. xelisuflebis cvlilebis Semdegac araerTi

politikosi pirdeboda goris macxovreblebs beladis Zeglis dabrunebas, magram

Tavisuflebis qartiaSi 2014 wels Sesuli cvlilebis Tanaxmad kanonmdeblobiT ikrZaleba

komunizmTan da faSizmTan dakavSirebuli Zeglebis dadgma.

Page 125: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

125

mogvanebiT, xelisuflebis mier gaxmovanda stalinis muzeumis

koncefciis Secvlis idea, romliTac es ukanaskneli stalinizmis

muzeumad unda gadakeTebuliyo. 2008 wlis seqtemberSi nika vaCeiSvilma

ganacxada, rom saqarTvelos xelisufleba gorSi, stalinis muzeumSi

kidev erTi okupaciis muzeumis gaxsnas gegmavda, romelic sazogadoebas

gaacnobda orsaukunovani rusuli okupaciis Sesaxeb masalas. axali

muzeumi unda daeproeqtebinaT polonel da litvel specialistebs,

romelTac aRniSnul sakiTxze muSaobis didi gamocdileba qondaT

(internetwyaro #24). oficialuri diskursis Tanaxmad stalinis muzeumSi

ufro metad komunizmis propaganda mimdinareobda, vidre realobis asaxva,

ramdenadac gidebis teqsti orientirebuli iyo gaamarTlebina sabWoTa

xelisuflebis sisxliani represiebi, amitomac saWiro iyo muzeumis

Sinaarsis da Sesabamisad eqspoziciis Secvla da misi Tanamedrove

moTxovnilebebs morgeba.

kulturis ministrma nika ruruam 2008 wlis agvistos saqarTveloSi

datrialebuli ubedureba, stalinizmis produqtad Seafasa da dasZina,

rom urTierTSeuTavsebelia stalinis muzeumi sabWoTa beladis

gandidebis leqciebiT da saqarTvelos swrafva civilizebuli

msofliosken (internetwyaro #4).

gorSi stalinis Zeglis adgilas unda dadgmuliyo stalinuri sabWoTa

represiebis Sedegad daRupuli adamianebis xsovnisadmi miZRvnili

memoriali, romlis maketis SesarCevad kulturisa da ZeglTa dacvis

saministrom 2010 wels saerTaSoriso konkursi gamoacxada. namuSevrebi

sakonkurso proeqtebi 2011 wlis 21 ianvridan 30 ianvris CaTvliT

gamofenili iyo Tbilisis saxelmwifo samxatvro akademiis sagamofeno

darbazSi.

Page 126: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

126

warmodgenili 42 proeqtidan Tamar kvesitaZisa da paata sanaias

skulpturam „amaoebas ar amoeba“ gaimarjva. 5 metriani betonis qandakeba

ganasaxierebda daCexili adamianebis erTobas, romlebic miuxedavad

Wrilobebisa win moiweven. skulpturis saxelwodebad aRebul iqna kote

yubaneiSvilis zemoTaRniSnuli fraza, xolo Zeglis avtorebis Tanaxmad

is gamoxatavda „rom rac amaoebaa, ar unda CaeWido, ar unda a m o e b a.

arada, es xSirad xdeba Cven cxovrebaSi. ZeglTan am frazas saerTo

Tundac is aqvs, rom stalinis kultic amaoeba iyo da es drom ukve

gamoaCina. Tumca, naxevari gori mainc CaWidebulia am

amaoebas“ (internetwyaro #2).

prezidentma saakaSvilma Zeglze saubrisas xazi gausva, rom es monumenti

saqarTvelos ideas ganasaxierebda, „rogorc ar unda dagvanawevron,

dagvCexon, gvebrZolon, mainc davdgebiT fexze da gavagrZelebT svlas

win“(internetwyaro #3). miuxedavad konkurssi gamarjvebisa, skulptura

stalinis Zeglis adgilas ar aRmarTes. CamoTvlil mizezTa Soris erT-

erTi, Tavad skulpturis vizualuri mxare iyo, kerZod, omgamovlil

qalqSi daCexili adamianebis xilva isdac mZime fsiqologiur

mdgomareobas kidev ufro daamZimebda. amitomac, araoficialuri

wyaroebis Tanaxmad erTi wlis Semdeg axali konkursis Catareba daigegma,

Tumca xelisuflebis cvlilebis gamo is ar Catarebula.

Zeglis moSorebis sakiTxi antirusuli propagandis gagrZelebis nawilad

aRiqva sazogadoebis im nawilis mier romelic Tavidanve

ewinaaRmdegeboda stalinis Zeglis aRebis ideas. xelisuflebis

aRniSnuli nabiji Sefasda, rogorc mcdeloba SenarCulebuliyo

aqtualuroba qarTul-rusuli urTierTobebis negatiuri gamocdilebis

propagandisa, amasTanave waSliliyo nebismieri simboluri gamovlineba

romelic am urTierTobas pozitiuri saxiT Seaxsenebda sazogadoebas.

Page 127: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

127

stalinis rogorc meore msoflio omis erT-erTi umTavresi gmiris

mimarT arsebul politikas daukavSirda meore msoflio omSi daRupulTa

memorialebis sakiTxi, romelic msgavsad beladis Zeglisa sabWoTa

mmarTvelobasTan asocirdeboda da erovnuli mniSvnelobis matarebeli

ar yofila. miuxedavad vardebis revoluciis Semdgomi xelisuflebis

gansakuTrebuli damokidebulebisa gmirebis mimarT, meore msoflio omSi

daRupuli mebrZolebi msgavsad stalinisa nacionaluri gmirebis siaSi

ar Caewernen, radganac isini sabWoTa sistemas emsaxrebodnen, romelsac

saakaSvilis xelisuflebis warmomadgenelTa xedviT saerTo

saqarTvelosTan araferi ar hqonia.

xelisuflebis am politikis gamoxatuleba iyo qalaq quTaisSi arsebuli

didebis memoriali, romelic 2009 wlis 19 dekembers aafeTqes 1 .

memorialis afeTqebis mizezad memorialis adgilas parlamentis

mSeneblobis survili dasaxelda, Tumca opoziciuri partiebisa da

sazogadoebis nawilisaTvis es faqti xelisuflebis antirusuli

politikis gagrZelebas warmoadgenda.

es im fonze rodesac saqarTvelosa da ruseTs Soris omis Semdeg

urTierToba uaRresad daZabuli iyo. memorialis afeTqebis oficialur

TariRad 21 dekemberi dasaxelda, rac stalinis da saakaSvilis dabadebis

dRe iyo. simboluri TvalsazrisiT swored am dRes monumentis afeTqeba

ganasaxierebda sabWoTa warsulidan kidev erTi nabijis gadadgmas.

aRniSnuli gadawyvetilebiT ruseTi namdvilad gaRizianda, ramdenadac

jer kidev monumentis demontaJis ideis gaJRerebisTanave, kremlSi is

meore msoflio omis veteranebisadmi upativcemulobis gamoxatulebad

Sefasda. xolo memorialis afeTqebdan ramdenime kviris Semdeg, quTaisSi

1 gegmis Tanaxmad memoriali 21 dekembers unda afeTqebuliyo

Page 128: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

128

dangreuli memorialis aslis moskovSi dadgmis ideas kenWi ruseTis

federaciis sakanonmdeblo organoSi eyara da 448 xmiT arc erTis

winaaRmdeg gadawyvetileba iniciativis sasargeblod iqna miRebuli.

mogvianebiT prezidentma putinma safuZveli Cauyara memorialis

mSeneblobas. didebis memorialis analogis mSeneblobasac Tavis mxri

rusulma mxareb simboluri datvirTva mianiWa. monumentis avtorma merab

berZeniSvilma aRdgenis procesSi CarTvaze uari ganacxada im principiT,

rom mas eskizebi aRar hqonda. saboloo jamSi moskovSi dadgmul

monuments saxelic ki simboluri datvirtvis matarebelia, mas „faSizmis

winaRmdeg Cven erTad viyaviT’ uwodes, da monumenti kompoziciurad

gamoxatavs fotos sadac meliton qanTariasa da mixail egorovs

raixstagze sabWoTa droSa aaqvT. xolo quTaisSi afeTqebuli didebis

memoriali warmoadgens kompoziciis ukana xeds. aseve simboluri

datvirTav qonda im faqtsac, rom monumentis gaxsnaze miwvul stumrebs

Soris qarTvali politikosebic iyvnen. (internetwyaro #22).

sainteresoa is faqtic, rom rusi politikosebis sapasuxo Sefasebisas

aRniSnul faqtSi damnaSaved saqarTvelos xelisufleba, rogorc calke

mxare gamoyavdaT da am procesSi Tavad saqarTvelos mosaxleoba

aranairad ar iyo gareuli.

§6.2. faSizmze gamarjvebis dRe 9 maisi Tu 8 maisi

ioseb stalinis erT-erTi umTavres miRwevaTa Soris meore msoflio omSi

sabWoTa kavSiris gamarjveba saxeldeba. Sesabamisad, iseve rogorc

sabWoTa kavSirSi, Tanamedrove ruseTSi 9 maisi erovnuli siamayis sagans

warmoadgens da erT-erTi im sakvanZo sakiTxTagania, romlis yofil

mokavSire respublikaTa mier gadaxedva did guliswyromas iwvevs. omis

Page 129: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

129

damTavrebis TariRi erTgvari simbolo, koleqtiuri mexsierebis

mniSvnelobani aspeqtia.

aRniSnul omSi gavrcelebuli informaciiT saqarTvelodan daaxloebiT

700 000 adamiani Rebulobda monawileobas, romelTagan 300 000 -mde

Seewira am brZolas. Sesabamisad, veteranTa didi raodebobis, Tu

stalinis qarTvelobis gamo, 9 maisi saqarTveloSi erT-erT pompezurad

aRniSvnad dResaswauls warmoadgenda. sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg 9

maisi, rogorc did samamulo omSi gamarjvebis TariRis sazeimo aRniSvna

gauqmda, magram eduard SevardnaZis saqarTveloSi dabrunebis Semdeg isev

aRsdga. SesaZloa am faqtis lavirebis politikis nawilad ganxilva,

romelsac xelisufleba atarebda Crdiloeli mezoblis misamarTiT.

ruseT saqarTvelos omamde meliton qanTaria erT-erTi im gmirTagani iyo,

romlis qarTuli warmomavloba da gmiroba saamayo Tematikas

ganekuTvneboda, magram ruseTTan urTierTobis daZabvis da sabWoTa

warsulis gadaxedvisas simbolisturi politikis gaaqtiurebis Semdeg

erT-erTi sakiTxi, romelsac “vardebis revoluciis” Semdgomi

xelisufleba Seexo meore msoflio omis Sefasebis da masSi qarTvelebis

monawileobis sakiTxi iyo.

gansxvavebuli TariRebi warmoSva im faqtma, rom germaniam kapitulacias

xeli moawera evropuli droiT 8 maiss 22 saaTsa da 45 wuTze, am dros

ki sabWoTa kavSirSi ukve 9 maisi iyo.

meore msoflio oms gansxvavebulad aRiqvamen post-sabWoTa sivrceSi da

msoflios danarCen nawilSi. sabWoTa kavSirisaTvis da dResdReobiT misi

samarTalmemkvidre ruseTisaTvis aRniSnuli brZola Sefasebulia,

rogorc didi samamulo omi, romlis narativi da masSi koaliciis

Page 130: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

130

monawileobis sakiTxi icvleboda sagareo politikis prioritetebTan

erTad1.

dasavluri gagebiT is meore msoflio omia, rodesac moxda hitleris

damarcxeba da amiT kacobrioba ufro did katastrofas gadaurCa.

aRniSnuli gansxvavebul aRqmas kidev ufo metad amZafrebda is faqti,

rom evropis sabWos saparlamento asambleam germanuli nacizmi da

sabWoTa stalinizmi erTmaneTs gauTanabra da orive dagmo.

totalitarizmis msxverplTa dRed ki - 23 agvisto, molotov-ribentropis

paqtis gaformebis TariRi daawesa.

1 mudmivad aqcentireba imaze, rom sabWoTa kavSirs gars artyia araTu megobrebi da mokavSi-

reebi, aramed mtrebi meore msoflio omis gamocxadebisTanave Sewyda, metic aRmoCnda, rom

sabWoTa kavSirs hyavda megobrebic da mokavSireebic. magaliTad, 1941 wels oqtombris

revoluciis iubileze i. stalinma ganacxada, rom inglisma da amerikis SeerTebulma Stateb-

ma miaRwies elementarul demokratiul Tavisuflebas “maT aqvT profkavSirebi .... partiebi….....

parlamenti......…” am Sexedulebam maSin asaxva hpova istoriografiaSic.

1945 wlis pankratovas redaqciiT gamosul ssrk-s istoriaSi stalini normandiis dakavebas

afasebda, rogorc “brwyinvale miRwevas” da, rom “omebis istoriam ar icis sxva msgavsi maga-

liTi samxedro xelovnebis aseTi ostatobis Cvenebisa.”

erTi wlis Semdeg aRniSnuli wigni Canacvlebul iqna axali redaqciiT, romelSic ikiTxebo-

da, rom 1944 wlis 6 ivniss, mokavSireTa Zalebma ganaxorcieles Crdilo safrangeTis dakave-

ba. aRniSnulma teqstma saboloo saxe Sostakovis stalinuri premiis mflobel saxelmZRvane-

loSi miiRo, romlis Tanaxmadac inglisi da amerikis SeerTebuli Statebi omis sami wlis

ganmavlobaSi yoveli saSualebiT cdilobdnen meore frontis gaxsnisgan Tavis aridebas, mag-

ram sabWoTa armiis grandiozuli gamarjvebebis Semdeg naTeli gaxda, rom SeiZleba man mar-

tokam daamarcxos mteri, daikavos germaniis teritoria da gaanTavisuflos dasavleT evropa

safrangeTis CaTvliT. 1944 wlis ivlisSi inglisma da amerikis SeerTebulma Statebma dato-

ves inglisi da dabanakdnen safrangeTis CrdiloeT sanapiroze. amrigad sabWoTa narativi

mkveTrad pozitiuridan negatiuri Sefasebisken sul ramdenime weliwadSi Seicvala da sabo-

lood mivida daskvnamde: “sabWoTa kavSirma omi martom moigo” (Yakobson, S. 1949. pp.127-128 )

Page 131: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

131

im fonze, rodesac vladimer putinma ganacxada, rom sabWoTa kavSiris

daSla saukunis yvelaze didi geopolitikuri katastrofa iyo,

bunebrivia am ori narativis urTSeTavseba Zalzed rTulia.

saqarTveloSi postsabWoTa narativis gadawerasa da ruseTisagan

distancirebis fonze bunebrivia dris wesrigSi dadga arCevanis

gakeTebis sakiTxi, rogor da rodis unda aRiniSnos es dRe, rogorc

meore msoflio omi, Tu rogorc didi samamulo omi. arCevani faqtiurad

utoldeboda orientaciis da faseulobebis sakiTxs. situacia ufro

metad gaamwvava im faqtma, rom ruseTis federaciis prezidentma dimitri

medvedevma qarTvel xalxs da veteranebs 2009 wels miuloca samamulo

omSi gamarjvebis 64 wlisTavi da xazi gausva, rom qarTvel xalxs

mSvidobas, sikeTes da Tanxmobas usurvebda.

mniSvnelovani aspeqti ruseTis prezidentis molocvaSi is iyo, rom

saqarTvelos da ruseTis federacias Soris dRes daZabuli urTierTobis

aRdgenis perspeqtivad „saerTo istoriuli warsuli, keTilmezoblobisa

da megobrobis tradiciebi“ esaxebodaT da amasTanave pirdapiri

adamianuri kontaqtebi, kulturul da sazogadoebriv sferoebSi

TanamSromloba qarTul da rusul marTlmadideblur eklesiebs Soris

kavSirebi aRniSnul imedebs kidev aZlierebda (medvedevi d. 8 maisi, 2009).

saqarTvelos arsebuli xelisuflebis aryofnam am diskursSi kidev

ufro gaaZliera arsebuli daZabuloba da sabolood dasva sakiTxi Tu

rodis unda aReniSnaT dResaswauli 8 Tu 9 maiss.

diskurSi aRniSnuli sakiTxi 2009 wlis 8 maiss sagareo saqmeTa ministrma

grigol vaSaZem Semoitana. man saqarTveloSi akreditebul diplomatiur

korpusTan erTad yvavilebiT Seamko, vakis parkSi, ucnobi jariskacis

saflavi. vaSaZis TqmiT, ruseTi separatiulad, iseve rogorc sxva

mravals, am TariRsac 9 maiss aRniSnavs. maSin rodesac danarCeni

Page 132: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

132

civilizebuli msofliosaTvis faSizmi 8 maiss damarcxda (internetwyaro

#).

sagareo saqmeTa ministris aRniSnuli gancxadebis Semdeg meore msoflio

omis aRniSvnis TariRi sazogadoebis diskusiis sagani gaxda. mogvianebiT

sakiTxs daemata kidev erTi aspeqti, Tu ra iyo saqarTevloSi 8 Tu 9

maisis aRniSvnis mizezi: faSizmze gamarjvebis aRniSvna Tu saWoTa

dResaswaulisadmi pativis migeba?!

pirveli sakiTxi iyo Tu ramdenad unda aRgveniSna stalinis koaliciis

wevroba da wiTel armiaSi samsaxuri ara Tavisufali, aramed dapyrobili

qveynis statusiT. xelisuflebis argumentebis Tanaxmad qarTvelebi

aramxolod wiTel, aramed mowinaaRmdege, hitleris armiaSic ibrZodnen.

germanelebTan mebrZol qarTvelebs hqondaT gaTvla, rom nacizmis

gamarjvebiT saqarTvelos damoukideblobas daubrunebdnen, wiTlebis

mxares mebrZilebs aranairi nacionaluri mizani ar qoniaT. 8 Tu 9 maiss

gamarjvebiT saqarTveloSi totalitarizmi ar damarcxebula, is kvlavac

gagrZelda. maSin xom ar ajobebs totalitarizmis damarcxebasTan erTad

komunizmis damarcxebis dRec avRniSnoT Tundac 31 dekembers ssrk-s

daSlis dRes.

sazogadoebis meore nawilisTvis meore msoflio omis aRniSvna

civilizebul samyaros wevrobasTan asocirdeboda. daRupulma

qarTvelebma TavianTi sicocxliT Seitanes wvlili nacizmis

damarcxebaSi da maTze xazis gadasma dauSvebeli iyo.

aRniSnuli diskusiidan gamomdinare SesaZlebelia davaskvnaT, rom 8

maisis dawesebis ZiriTadi mizani sabWoTa istoriidan gaqcevis mcdeloba

da civilizebuli samyaros nawilad gaweris mcdeloba iyo. evropis

saxelmwifoTa arCevanze apelirebiT xelisufleba qmnida erTgvar

mexsierebis nimuSs, models, romliTac sazogadoebas unda exelmZRvanela.

Page 133: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

133

§6.3. warsulis falsifikaciasTan brZola ruseTis fedraciaSi

istorikosebis roli warsulis Txrobisas umniSvnelovanesia, ramdenadac

isini qmnian im narativs, romelsac sazogadoeba imaxsovrebs, romelic

iqceva koleqtiur mexsierebad da ayalibebs ganwyobas movlenaTa mimarT.

istoriis, rogorc mecnierebis sizustis Sesaxeb urTierTgamomricxavi

mosazrebebi arsebobs. Tumca istorikosis, rogorc WeSmaritebis

maZieblis funqcia da misi zegavlenis SesaZleblobebi narativis

formirebis procesSi sazogadoebaSi farTod aRiarebul Temas

warmoadgens.

XX saukunis istoriografiaSi dominanturi adgili ekava pozitivistur

midgomas, romlis Tanaxmadac warsulis obieqturi Seswavla da

gadmocema SesaZlebeli iyo da cdilobdnen istoriografia WeSmaritebis

Txrobis CarCoSi moeqciaT, ramdenadac WeSmaritebis wyaros

istorikosebi uSualod arqivebSi, dokumentebsa da pirvelad monacemebSi

eZebdnen da maTze dayrdnobiT mouTxrobdnen sazogadoebas warsulis

Sesaxeb (Lopes, C. 1998).

XX s-Si aRmocenebulma konstruqtivistulma xedvam istoriis Sinaarsi

istorikosis winaSe dasaxul mizans dauqvemdebara da aqcenti

didgvarovanTa yofis aRweridan, romelic aqamde dominanturi iyo,

socialur-ekonomikur sakiTxebze da ubralo adamianebis cxovrebaze

gadaitanes. xolo XXI saukuneSi mdgomareoba gaimyara

dekonstruqtivistulma xedvam, romelic istoriis Seqmnisas aqcents

mmarTveli wreebis da maTi interesebis did zegavlenaze da hegmonuri

narativebis arsebobaze amaxvilebs yuradRebas. swored es ukanaskneli

Zleva saSualebas visaubroT politizirebuli istoriis Sesaxeb, romlic,

rogorc wesi, politikur dRiswesrigs aris morgebuli da miznad

Page 134: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

134

gadawyvetilebaTa legitimaciis amaRlebas, sazogadoebis misadmi

mxardaWeras isaxavs miznad.

„WeSmariti“ istoriis gamovlenis sakiTxi gansakuTrebiT mwvavea

gardamavali sazogadoebebisTvis, romelmac totalitaruli an

avtoritaruli mmarTveloba gamoiara. sazogadoebis interess

samarTlianobis aRdgena warmoadgens, xolo xelisuflebisaTvis

aRniSnuli sakiTxi erTis mxriv legitimurobis, xolo meores mxriv

moraluri kaTarzisis gavlis saSualebas warmoadgens.

am mimarTulebiT mexsierebis politikis formirebisas erT-erT

gavrcelebul strategias istoriuli WeSaritebis damdgeni komisiebis

formireba warmoadgens. aRniSnuli komisia, rogorc wesi miznad isaxavs

gamoikvlios warsuli danaSaulebi, adamianis uflebaTa darRvevis

faqtebi, romelic rogorc wesi wina mmarTvelobis dros ganxorcielda.

aRniSnuli komisia aseve momavali TaobaTa ganaTlebasac isaxavs miznad

raTa gaacnos warsulis saSinelebebi, rom momavalSi veravin SeZlos

adamianis uflebaTa darRvevis faqtebis uaryofa.

amasTanave komisia miCneulia rogorc politiuri iaraRi, ramdenadac

gadawyvetilebas misi Seqmnis Sesaxeb Rebuloben ara istorikosebi,

aramed politikosebi 1 . gansxvavebiT istoriis didaqtikuri

daniSnulebidan is ufro metad warsulTan, wina mmarTvelobasTan

distancirebas, mis arademokratiulobis damtkicebas cdilobs.

istoriuli sinamdvilis damdgeni komisiebi SesaZlebelia daxasiaTdes,

rogorc „oficialuri, droebiTi, arasasamarTlo faqtebis damdgeni

organo, romelic cdilobs adamianis uflebaTa da humanitaruli

1 germaniaSi komisia Seiqmna parlamentis mier, xolo estoneTSi, latviaSi, litvasa da

rumineTSi prezidentis brZanebiT.

Page 135: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

135

samarTlis darRvevis mamxilebeli faqtebis gamovlenas (Amnesty

International, 11 June 2007.). komisiebi, rogorc wesi:

Øorientirebulni arian warsulis Seswavlaze;

Øufro xSirad swavloben ara mxolod erT konkretul

movlenas aramed periods;

Øarian garkveuli vadiT Seqmnili, rogorc wesi es vada

meryeobs eqvsi Tvidan or wlamde da muSaobas asruleben

angariSis SeqmniT;

Øarian oficialurad sanqcionirebulni saxelmwifo

instituciis mier (Hayner, B. Ash, T. 2002. p14);

gavrcelebuli tipologizaciis Tanaxmad istoriuli WeSmaritebis

damdgeni komisia miznad isaxavs:

Øavtoritetuli Canawerebis momzadeba Tu ra xdeboda

warsuli reJimis ganmavlobaSi;

ØmsxverplTaTvis iseTi platformis Seqmna, romelic

saSualebas miscems sazogadoebisaTvis sakuTari ideebis

gaziarebis SesaZleblobas;

Øsakanonmdeblo, struqturuli da sxva saxlis

cvlilebebi, raTa moxdes danaSaulebaTa prevencia;

Øgamovlena im pirebisa, romlebic iyvnen pasuxismgeblebi

aRniSnuli danaSaulis CadenaSi (Popkin M. Roht-Arriaza N. 1995. pp

79.);

bolo 40 wlis ganmavlobaSi kerZod 1974 wlidan 30-ze meti WeSmaritebis

damdgeni komisia Seiqmna afrikaSi (samxreT afrika, uganda, libia, maroko,

Page 136: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

136

zimbabve Cadi, burundi nigeria da siera leone), aziaSi (Sri lanka,

nepali da samxreT korea), centralur da laTinur amerikaSi (haiti,

bolivia, urugvai, el salvadori argentina, gvatemala, Cile, ekvadori,

panama da peru) da TviT kanadaSic ki sadac damyarda axali demokratiebi,

xelisuflebaSi movidnen axali mmarTvelebi, romlebic swored

istoriuli WeSmaritebis damdgeni komisiis saSualebiT Seecadnen

gaeanalizebinaT warsuli, epovaT samarTali da ezrunaT dayofili

sazogadoebis Serigebaze.

istoriuli sinamdvilis damdgeni komisiebi sabWoTa sistemis daSlis

Semdeg ramdenime saxelmwifoSi Seiqmna da miznad sabWoTa danaSaulebis

gamovlenas isaxavda miznad. maT Soris iyo germania, rumineTi da

baltiis saxelwifoebi, mogvianebiT maT saqarTveloc SeuerTda da es

ukanaskneli kvlevis hipoTezis Tanaxmad swored baltiispireTis

saxelmwifoebis magaliTis gaTvaliswinebiT Seiqmna.

postsabWoTa komisiebs marTalia TiToeul qveyanaSi garkveuli

Tavisebureba axasiaTebs, magram maTgan SesaZlebelia germanuli da

ruminuli magaliTebis gamoyofa, xolo baltiispireTis SemTxvevebi met-

naklebad SesaZlebelia gaerTiandes erT jgufad.

pirveli komponenti, riTac germaniis magaliTi gansxvavdeba sxva

saxelmwifoebisgan da maT Soris qarTuli SemTxvevisganac aris

sazogadoebis informirebulobis sakiTxi. germaniaSi aRniSnuli komisiis

muSaobas Tan axlda saxalxo ganxilvebi 1 Tumca gansxvavebiT samxreT-

1 komisiis muSaobisas 1992 wlis maisidan 1994 wlis maisamde komisiis muSaobis farglebSi

moewyo 44 sajaro ganxilva, 40 damatebiT daxuruli ganxilva da 150 Sexvedra komitetebTan,

im sakiTxebis gansaxilvelad, romelic sazogadoebasi yvelaze mtkivneulad aRiqmeboda.

komisiis muSaobis Sedegad gamoica 148 akademiuri naSromi, romelic 95 ZiriTad sakiTxs

Seexeboda. (McAdams A. 2001)

Page 137: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

137

afrikis komisiisgan damnaSaveebisa da msxverplTa pirispir Sexvedrebis

organizeba ar momxdara; sxva saxelmwifoebSi komiisiis muSaoba

daxurulad da sazogadoebisgan izolirebulad mimdinareobda; Tumca

gansxvavebiT sxva komisiebisagan latviaSi komisiis Sedeegebis gacnoba

sazogadoebisaTvis konferenciaTa seriis saSualebiT moxda, sadac

daswreba Tavisufali iyo da CarTulobis komponents am etapze

garkveulwilad akmayofilebda.

baltiis pireTis saxelmwifoebi cdilobdnen SeeswavlaT okupaciis

yvela mimarTuleba, romeliv qveyanam gamoiara, kerZod, litvis komisia

swavlobda litvis okupaciis sakiTxs rogorc nacistebis, aseve

komunistebis mier, Sesabamisad komisia moicavda or komitets, romelic

aRniSnuli mimarTulebiT muSaobda; estoneTis SemTxvevaSi ikupaciis

sakiTxi qronologiurad iyo dayofili kerZod 1) estoneTis okupacia

sabWoTa kavSiris mier 1940-1941 ww-Si; 2) estoneTis okupacia nacisturi

germaniis mier da 3) xelaxali okupacia sabWoTa kavSiris mier. aseve

latviis SemTxvevaSi komisiis erTi jgufi muSaobda sabWoTa kavSiris

mier 1940-1941 ww-Si latviis okupaciaze, ori jgufi holokostisa da

kacobriobis winaaRmdeg Cadenili danaSaulis sakiTxebze, xolo meoTxe

jgufi 1944-1956 wlebSi sabWoTa kavSiris mier qveynis xelaxla okupaciis

sakiTxs swavlobda.

istoriuli WeSmaritebis dadgenis sakiTxi ruseTis federaciaSic daisva

da gansxvavebiT zemoTaRniSnuli saxelmwifoebisgan, romlebic istoriis

sabWoTa kavSiriseuli versiis gadafasebas cdilobdnen, am SemTxvevaSi

piriqiT komisia swored sabWoTa kavSiris istoriis reinterpretirebis

gamovlenac cdilobda da maT winaaRmdeg iyo mimarTuli.

Page 138: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

138

radganac saqarTveloSi istoriuli sinamdvilis Semswavleli komisia

garkveuliwilad gamoZaxilsac warmoadgens komisiis gadavwyviteT es

ukanasknelic gagveanalizebina, miTumetes, komisiis wevrTa gancxadebis

Tanaxmad istoriis araswori interpretaciis erT-erT umTavres wyaros

saqarTvelo da misi xelisufleba warmoadgenda.

ruseTis federaciaSi warsulis aRqma politikuri kursis da dRis

wesrigis cvlilebazea damokidebuli. prezident v. putinis

prezidentobis meore vadis bolo wlebSi da gansakuTrebiT d. medvedevis

xelisuflebaSi mosvlis Semdeg centralurma xelisuflebam aqtiurad

daiwyo uaxlesi warsulis Sefasebis gakontroleba da mtkiceba imisa,

rom sabWoTa wyobileba sulac ar iyo cudi. marTalia, mas qonda

garkveuli Secdomebi, magram hyavda iseTi geniosi, rogoric ioseb

stalinia, romlis Zlierma menejerulma unarma meore msoflio omis

mogeba didwilad ganapiroba. aRniSnuli Sexeduleba aisaxa a. filipovis

redaqtorobiT gamosul ruseTis istoriis saxelmZRvaneloSi, romelmac

mogvianebiT istoriis oficialuri versiis saxe miiRo.

yvelaze xmamaRali ganacxadi, romelmac, rogorc ruseTSi aseve mis

farglebs gareTac didi rezonansi gamoiwvia „ruseTis interesebis

sawinaaRmdegod istoriis falsifikaciasTan mebrZoli komisiis“ Seqmna

iyo, romelic uSualod prezident medvedevis brZanebis safuZvelze

Seiqmna. misi TqmiT am komisiis Seqmnis aucilebloba im faqtiT iyo

ganpirobebuli, rom “istoriis falsifikaciis mcdeloba sul ufro

mkacri, boroti da agresiuli xdeboda” (medvedevi, d. 07.05.2009). komisias

daevala Seeswavla informacia, istoriuli faqtebisa da movlenebis

falsifikaciis Sesaxeb, romelic mimarTuli iyo, saerTaSoriso arenaze

ruseTis prestiJis Semcirebisken, aseve gaeanalizebina saxelmwifo

organoTa qmedebebis koordinacia da moemzadebina adekvaturi

reagirebisaTvis Sesabamisi rekomendaciebi. rac Seexeba “adekvatur

Page 139: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

139

reagirebas”, komisiis TiToeuli wevri erTxmad amtkicebda, rom

darRvevis gamovlenis SemTxvevaSi, aranairi sadamsjelo zomebi ar

miiReboda, Tumca 2009 wlis gazafxulze sazogadoebam ’’Новая

газета’’-s saSualebiT Seityo, rom mecnierebaTa akademiam gasca

instruqcia regionaluri institutebisadmi, raTa SeedginaT istoriis

falsifikatorTa siebi. aRniSnuli faqtis gaxmaurebis Semdeg komisiaSi

ganacxades, rom es mecnierebaTa akademiis iniciativa iyo, xolo,

Tavis mxriv, akademiis gancxadebiT siebi dasjis ki ara, sociologiuri

kvlevisaTvis dgindeboda (amerikis xma. 15.11.2009 ).

aRniSnuli komisia 28 wevrisgan Sedgeboda da mas saTaveSi prezidentis

administraciis xelmZRvaneli sergei nariSkini edga, romelmac komisiis

muSaobis mizani Semdegnairad Camoayaliba: istorikosTa muSaobis

organizeba da ara koniuqturidan gamomdinare daskvnebis gakeTeba. aseve

imis garkveva Tu konkretulad, romeli falsificirebuli faqtebi

ayeneben ruseTis interesebs zians. manve daakonkreta falsificirebuli

istoriis kerebi, rogoric, magaliTad, mezobeli saxelmwifoebia, sadac

nacvlad keTilmezobluri damokidebulebis damyarebis mcdelobisa,

dakavebulni arian sxvadasxva saxis pretenziebis wamoyenebiT. maT Soris

teritoriuli, ekonomikuri, materialuri da a.S.. misi TqmiT

„falsifikaciis winaaRmdeg“ brZolis efeqtur saSualebad axali

masalebis, maT Soris gasaidumloebuli dokumentebis moZieba-damuSaveba

esaxebodaT (Нарышкин 31.05.2009 ).

komisiis wevrma s. markovma kidev ufro daazusta da gamyalbebelTa

Soris “ukraina, saakaSvilis reJimi, estoneTisa da latviis xelisufleba”

moixsenia. komisiis ZiriTad miznad ki “istorikosebisaTvis normaluri

pirobebis Seqmna” daasaxela, raTa normaluri muSaobis da Sesabamisi

interpretirebis saSualeba mieceT“. Tu ras gulisxmobda istorikosebis

samuSao pirobebSi mas ar daukonkretebia. eqspertebi mier xazi gaesva

Page 140: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

140

xelisuflebis mxridan momaval signalze, romelic ruseTis federaciis

sinamdvileSi “kargad muSaobs”. sawinaaRmdego SemTxvevaSi istorikosTa

naSromebi an ar daibeWdeba, an, uares SemTxvevaSi, moxvdeba im “Sav siaSi”,

romelTa Seqmnis mcdelobaze zemoT visaubreT. amasTan, komisis

moRvaweoba eqspertTa nawilis azriT, SesaZlebelia aRviqvaT, rogorc

saxelmwifo ideologiis Camoyalibeba, rac ruseTis federaciis

konstituciiT akrZalulia.

Tumca s. markovis gancxadeba ori tipis istoriis arsebobis Taobaze,

sadac pirveli-gankuTvnilia mxolod profesionali istorikosebisaTvis,

sadac SesaZlebelia saubari nebismieri simwvavis faqtebze da igi

dafaruli unda iyos sazogadoebisaTvis, meore istoriaSi ki romelic

gankuTvnilia publikisaTvis aqcenti keTdeba pozitiur urTierTobaze,

erTa Soris megobrobaze, mimaniSnebeli iyo sadiskusio sivrcis daxurvis

SesaZleblobaze, romelic istoriis instrumentalizaciis erT-erTi

niSania.

sazogadoebaSi azrTa sxvadasxvaobis safuZveli SesaZloa TviT komisiis

Semadgenlobamac warmoSva. 28 wevridan 6 iyo mxolod istorikosi,

danarCeni nawili dakompleqtebuli iyo sagareo dazvervis, uSiSroebis

sabWos sxvadasxva saministroebis warmomadgenlebiT da ruseTis armiis

generaluri Stabis ufrosic ki. komisiis mdivani isaak kalinini,

romelic aqtiuri lobisti iyo a. filipovis “ruseTis istoriis”, sadac

stalini moxseniebulia, XX saukunis efeqturi menejeris saxeliT, xolo

represiebi ki ganxilulia, rogorc “izderJka”. amasTanave am

saxelmZRvaneloSi mTeli paragrafi eTmoba v. putinis “suverenuli

demokratiis” koncefcias.

Page 141: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

141

§6.3.1 sabWoTa istoriis sadao sakiTxebi

komisia muSaobda sami mimarTulebiT: ukraina, baltiis qveynebi da

saqarTvelo. xolo gansaxilveli movlenebi ki ZiriTadad XX saukunes

exeba. esaa meore msoflio omi da misi Sedegebi. aseve ialtis

konferenciis Semdeg Seqmnili viTareba. gansakuTrebuli yuradReba

eTmoboda meore msoflio omis dawyebis mizezs da stalinis politikas.

gavrcelebuli Sexedulebis Tanaxmad, omis dawyebaSi germanias,

italias da iaponias edeboda brali. magram bolo dros aqtiurad

daiwyo saubari masSi sabWoTa kavSiris, rogorc erT-erTi agresoris

rolze. rac, bunebrivia, ruseTisTvis, rogorc sabWoTa kavSiris uSualo

memkvidrisTvis, miuRebeli iyo.

Sesabamisad, komisias zemoT aRniSnuli faqtebis ganxilva evaleboda.

garda amisa, SeiZleba gamoiyos ramdenime konkretuli sadao sakiTxi:

poltavis brZola; golodomori 1932-1933ww.; 1938 wlis 29 seqtembris

miunxenis SeTanxmeba; molotov-ribentropis paqti; katinis saqme; dava

represiis masStabebis Sesaxeb; msxverpli samxedro da samoqalaqo pirTa

Soris; lend-lizi; II msoflio omis periodSi arsebuli ss dajufebebis

legitimaciis procesi da a.S.

falsifikaciasTan brZolaSi aseve aqtiurad Cabmuli iyo ruseTis

Tavdacvis saministro, sadac gamodioda internet Jurnali saxelwodebiT:

“Военно-Исторический Журнал”. aq ibeWdeboda sakiTxebi

rubrikiT: “Против Лжи и Фальсификасий”. amave

JurnalSi daibeWda samxedro institutis TanamSromel polikovnik s.

kovalovis statia “Вымыслы и Фальсификасии в

Оценках Роли СССР Накануне и с Началом

Второй Мировой Войны” avtori meore msoflio omis

dawyebaSi brals sdebda poloneTs, romelmac ar daakmayofila

Page 142: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

142

germaniis teritoriuli pretenzia da iZulebuli gaxada Tavs dasxmoda

poloneTs (internet wyaro #22).. am statiam didi rezonansi gamoiwvia da

saministro iZulebuli gaxda ganecxadebina, rom maRalCinosani avtoris

mosazreba ar iyo saministros oficialuri Sexeduleba, amis sapasuxod

poloneTis sagareo uwyebam mosTxova ruseTis federaciis elCs

poloneTSi aexsna Tu ratom xvdeba msgavsi Sinaarsis statiebi uwyebis

oficialur beWdviT organoSi (internet wyaro #21)..

garda komisiis Seqmnisa ruseTSi momzadda agreTve sakanonmdeblo bazac,

kerZod, ruseTis dumam miiRo kanoni "axal damoukidebel respublikebSi

yofil ssrk-s teritoriaze nacizmis da misi mimdevrebis reabilitaciis

Sesaxeb”. konstantine zatulini saubrobda aseve sanqciebis

aucileblobaze da, misi TqmiT, aRniSnuli aucileblad Seexeba ukrainas

litvas da estoneTs, „sadac aqtiurad mimdinareobs, antisabWoTa

politika“. fizikuri pirebisTvis kanonproeqti gulisxmobs fulad

jarimas 300 aTas rublamde, aseve patimrobis sam wlian vadas mZime

SemTxvevebSi (internet wyaro #21), xolo saxelmwifoebis doneze

diplomatiuri kavSiris gawyvetis doneze gadawydeboda.

ruseTisaTvis erT-erT mtkivneuli sakiTxi, maTive sityvebiTve rom vTqvaT,

„sokosaviT momravlebuli“ sabWoTa okupaciis muzeumebia, romlebic sxva

araferia Tu ara “rusofobiis da siZulvilis danergva adgilobriv

mosaxleobaSi” 1.

1 aRsaniSnavia isic, rom ruseTi ar aris is gamonaklisi sadac msgavsi kanonebi

funqcionirebs. magaliTad: safrangeTSi ikrZaleba frangul koloniebSi safrangeTis pozitiuri rolis uaryofa, aseve Turqebis mier somxebis genocidis da holokostis uaryofa. am ukanasknelis kiTxvis niSnis qveS dayeneba ikrZaleba germaniaSi da avstriaSi.

Page 143: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

143

§6.3.2 sabWoTa warulis aRqma da istoriis saxelmZRvaneloebis sakiTxi

ruseTis federaciaSi

ruseTis xelisufleba gansakuTrebul yuradRebas uTmobda istoriis

saxelmZRvaneloebs. istoriis oficialuri versia, romelic

saxelmZRvaneloSi unda asaxuliyo 2003 wels v. putinma, gaaxmovana

rodesac axalgazrda istorikosebTan Sexvedrisas xazi gausva, rom

istoriis saxelmZRvaneloebi axalgazrdebSi unda iwvevdes “siamayis

grZnobas Tavisi qveynis istoriisadmi, samSoblosadmi”. aseve 2007 wels

erT-erT konferenciaze isurva, rom istoriis maswavleblebma stalinis

periodi dadebiTi mxriT warmoadginon, radganac man Seqmna sabWoTa

kavSiris sidiade da mougo omi hitlers, xolo misi Secdomebi, sulac

ar yofila gansakuTrebuli da gansxvavebuli. swored msgavsi Sinarsisaa

a. filipovis “ruseTis uaxlesi istoria”, romelic 1945-2006 wlebs

moicavs. saxelmZRvaneloSi stalinis roli calke qveTavadaa ganxiluli

da xazgasmiTaa saubari, rom stalinis mTeli moRvaweoba ruseTis

imperiis, rogorc teritoriuli, aseve politikuri niSniT aRdgenas

emsaxureboda (internet wyaro #12).

zemoTTqmulidan gamomdinare, komisiamac gverdi ar auara mocemul

sakiTxs. s. nariSkinma gansakuTrebiT yuradReba gaamaxvila im faqtze,

rom ukanaskneli 15 wlis manZilze Seiqmna araerTi skolis

saxelmZRvanelo, romelTa done da Sinaarsi sadaoa, radganac Seicavs

cdomilebebs faqtebsa da qveynis rolTan msoflio politikasTan

mimarTebaSi da komisiis erT-erTi umTavresi mizani swored

specialistebis daxmarebiT saxelmZRvaneloebis donis amaRleba da

istoriis politikuri sicruisgan gawmenda iqneboda.

yuradRebis miRma ar rCeboda aseve post-sabWoTa qveynebis istoriis

saxelmZRvaneloebi, romelTa Seswavlis mizniT araerTi kvleva Catarda,

Page 144: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

144

raTa gaegoT rogor aRiqvamen aRniSnuli saxelmwifoebi sakuTar

warsuls. magaliTad “sazogadoebrivi teqnologiebis centrma“ da

“evraziis monitorma” Seiswavla 12 yofili sabWoTa saxelmwifos 187

saskolo saxelmZRvanelo da maTi TqmiT “mravali axali ram Seityves

ruseTis Sesaxeb”. gamonakliss mxolod somxeTisa da belorusis

saxelmZRvaneloebi warmoadgenda. danarCenSi istoriuli faqtebi da

movlenebi gayalbebuli da „nacionalur interesebze iyo morgebuli“.

magaliTad azerbaijanis me-6 klasis istoriis saxelmZRvaneloSi weria,

rom azerbaijanelTa winaprebi Sumerebis Tanamedroveni arian, radganac

Tavdapirveli cnobebi maT Sesaxeb Sumerul eposebSi moipoveba. xolo

saqarTvelos istoriis saxelmZRvaneloebis rukebSi saqarTvelos

farglebSi moxseniebulia Tanamedrove azerbaijanis, ruseTis da

TurqeTis teritoriebi. maTi daskvniT istoriis saxelmZRvaneloebi

ruseTs brals sdeben genocidSi. magaliTad, yirgizeTSi, ukrainaSi,

xolo azerbaijanSi ssrk-s da ruseTis mTeli politika amgvaradaa

Sefasebuli.

rac Seexeba meore msoflio omis Sefasebas, TiTqmis yvela,

gansakuTrebiT ki saqarTvelos, moldaveTis da uzbekeTis

saxelmZRvaneloebi sabWoTa ruseTs agresorad racxaven da faSistur

germaniasTan erTad Tanabar brals sdeben omis dawyebaSi.

„saqarTveloSi ukve pirveli klasis saxelmZRvanelodanve saqarTvelos

saxelmwifos damoukideblobis aqtzea saubari, romelic 1991 wlis 9

aprils miiRes. iq konkretulad naTqvamia: 1921 wlis Teberval-martSi

sabWoTa ruseTma SeiaraRebuli agresiis gziT saqarTvelos saxelmwifos

okupacia ganaxorciela, rasac Semdgom fizikuri aneqsia mohyva.

saqarTvelos mTels yofnas sabWoTa kavSirSi Tan sdevda sisxliani

terori da represiebi... kvlevis avtorebis TqmiT saxelmZRvaneloebSi

saerTod ar aris naxsenebi Tu ra sargebeli miiRes yofili ssrk-s

Page 145: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

145

respublikebma. metic gamokveTilia “absoluturi borotebis” Teoriisken

mibrunebis procesi, romelsac ruseTi ganasaxierebs (internet wyaro #13).

amrigad, ruseTis federaciaSi warsuli aRiqmeba rogorc oficialuri

ideologiis nawili da morgebulia qveynis Tanamedrove gamowvevebs.

romelic, Tavis mxriv ruseTis, rogorc zesaxelmwifos adgilis

dabrunebas isaxavs miznad saerTaSoriso arenaze. ruseTis SemTxvevaSi

problemas sadiskusio sivrcis ar arseboba, arqivebis daxurva da

saxelisuflebo wreebis mier miRebuli versiis arseboba qmnis.

saqarTvelos rogorc istoriis falsifikaciis erT-erTi wyaros aRqma

dapirispirebuli narativebis warmoSobis da maTi rogorc politikuri

faqtoris gamoyenebisTvis qmnis safuZvels.

§6.4. saqarTvelos istoriuli sinamdvilis damdgeni komisia

omis damTavrebidan ramdenime TveSi saqarTvelos kulturis, ZeglTa

dacvis da sportis ministrad dainiSna nikoloz rurua, romelic

cnobili iyo, rogorc Zalovani struqturebis warmomadgeneli. aRniSnul

cvlileba xelisuflebis argumentaciiT swored kulturis politikis

didma mniSvnelobam ganapiroba. mogvianebiT ki Tavad ministrma qarTul

kulturaze saubrisas mas „saxelmwifoebriobisa da identobis

safuZveli“ uwoda. saqarTvelos ministrTa kabinetis Semadgenlobis

aRniSnuli cvlileba eqspertebis mier realuri omis qaRaldze

gadatanad iqna Sefasebuli.

sazogadoebaSi didi gamoxmaureba gamoiwvia kentis universitetis (aSS)

doqtorant vasil ruxaZis statiam, (internet wyaro #14) romelSiac is

ruseTis 200 wliani mmarTvelobis winaaRmdeg koleqtiuri mexsierebis

Seqmnis aucileblobaze saubrobda da am procesSi gadamwyvet rols

Page 146: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

146

swored xelisuflebas aniWebda. misi TqmiT: koleqtiuri mexsierebis

Seqmnas erebi da sazogadoebebi xSir SemTxvevaSi tragikuli da

sisxliani okupaciebis Semdeg iwyeben, raTa okupaciiT Seryeuli

erovnuli identoba da erovnuli erTianobis Camoyalibebas Seuwyon

xeli... rac saqarTveloSi ver moxerxda da amis Sedegia rom dResac

arsebobs kolaboracionistebis warmoSobis safrTxe. am gamowvevis

sapasuxo erT erT aucilebel nabijad avtors istoriuli simarTlis

damdgeni komisiis Camoyalibeba miaCnda. ruxaZis statiis gamoqveyneba win

uswrebda komisiis Camoyalibebis Sesaxeb prezidentis gancxadebas, rac

misi gancxadebiT SemTxveviTi iyo (siRrmiseuli interviu v. ruxaZesTan 4

ivlisi, 2014).

istoriuli simarTlis saxelmwifo komisiiis Seqmnis Sesaxeb

saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sazogadoebas 2010 wlis 9

aprils okupaciis muzeumidan ganucxada „dRes rogorc arasdros

saWiroa am istoriis Seswavla, rac aucilebelia brZolis

gasagrZeleblad da movlenaTa uaresi ganviTarebis Tavidan

asacileblad“. miuxedavad imisa rom maSinve gacxadda rom aRniSnuli

komisiis xelmZRvaneli vasil ruxaZe iqneboda, xolo mdivani Tornike

SaraSeniZe, uSualod komisis Seqmnis oficialuri aqtis xelmoweras

ramdenime Tve dasWirda da igi oficialurad 2010 wlis 5 agvistos

swored 9 aprilis gancxadebis safuZvelze gamocxadda Seqmnilad.

komisiis debulebis Tanaxmad misi ZiriTadi mizania saqarTvelos XIX-XX

saukuneebis istoriuli mexsierebis, saqarTveloSi ruseTis imperiis 200-

wliani politikisa da misi Sedegebis Seswavla da safuZvlian

samecniero-istoriul kvleva-Ziebaze damyarebuli daskvna-reportis

momzadeba, romelic srulad aRwers saqarTvelos mier caristuli da

sabWoTa ruseTis okupaciis periodSi gadatanili istoriuli Zaladobis

faqtebs. komisiam aRniSnuli naSromi 2010 wlis 15 dekembramde unda

Page 147: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

147

waredgina. aRniSnuli faqti sazogadoebis mxridan momdinare kritikis

erT-erTi ZiriTadi mizezi gaxda.

eqspertebis nawilis azriT drois aseT mokle monakveTSi Rirebuli

naSromis Seqmna, romelic asaxavs ruseTis mier saqarTvelos okupaciis

200 wlian periods, SeuZlebelia. magram mogvianebiT T. SaraseniZem

ganmarta, rom dokumenti ar iqneboda sqeltaniani samecniero naSromi

aramed 40-50 gverdiani naSromi, romelic „mowodebulia imisaTvis, rom

waikiTxos Cveulebrivma adamianma, romelic SesaZloa saerTod ar icnobs

saqarTvelos istorias, an ucxoelebma, romlebmac araferi ician

saqarTvelos Sesaxeb.

dokumenti unda yoiliyo mokle da datvirTuli da iTargmnos rusul da

inglisur enebze anu, naSromi farTo auditoriisTvisaa gankuTvnili da

ara imdenad istorikosebisTvis, vinc saqarTvelos istoria isedac

kargad icis. SemdgomSi Tu vinmes CaRrmaveba moundeba, SeuZlia gaecnos

moxsenebebs, romlebic daweres Cvenma istorikosebma da romlebic edeba

safuZvlad am Cvens saboloo moxsenebas“ (internet wyaro #20)

komisiis xelmZRvanelis TqmiT Seiqmna 105 gverdiani naSromi, romelic

aRwerda me-18 saukunidan sabWoTa kavSiris daSlamde saqarTvelos

istorias. miuxedavad imisa komisiis xelmZRvanelis gancxadebiT

xelisuflebam dadebiTad Seafasa organos muSaoba, Tavad dokumenti

jerjerobiT sajaro ar gamxdara (siRrmiseuli interviu v. ruxaZesTan 4

ivlisi, 2014).

ganxilvebis procesSi komisiis wevrebis diskursidan ikveTeboda

ramdenime saintereso tendencia:

1. qarTvelebis wvlili okupaciis procesSi; komisiis

musaobis Sedegad unda gaamalizdes ara mxolod rogoriiyo

Page 148: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

148

qarTul rusuli urTierTobebi, aramed rogori iyo TiToeuli

mxaris roli im politikis formirebaSi rac saboloo jamSi

miviReT.

(Tornike SaraSeniZis gancxadebiT georgievskis traqtatis

dadebaSi, romelsac Tavad negatiurad afasebs, didi wvlili

miuZRvis erekle meoris karis garemocvas, romlebic aqtiurad

lobirebdnen aRniSnuli xelSekrulebis dadebas (sabWoTa

kavSiris kvlevis laboratoria. 2010);

2. sazogadoeba ar icnobs istorias amitomac unda gavacnoT.

adre arsebuli istoria xazgasmiT dadebiTad warmoaCenda

ruseTis rols saqarTveloSi, magaliTad ruseTis mier

saqarTvelos teritoriebis dabrunebas, marTalia

saqarTvelosTvis dadebiTi Sedegebi qonda, magram ruseTs

ufro metad adardebda SavisRvispireTSi Tavisi strategiuli

mdgomareobis gaumjobeseba vidre saqarTvelos teritoriuli

mTlianobis aRdgena, miTumetes baTumis SemoerTebis Semdeg

ruseTna aqtiurad daiwyo demografiul mdgomareobis

cvlileba regionSi;

3. warsulidan garkveuli daskvnebis gamotanis auilebloba,

raTa momavalSi ar gavimeoroT; komisiis muSaobis Sedegi unda

yofiliyo istoriis, rogorc maswavleblis daniSnulebis

matarebeli. 200 wlis manZilze ruseTTan urTierTobis yvela

mcdeloba saqarTvelosTvis sazianod dasrulda. Sesabamisad

droa garkveuli daskvnebis gamotanis da momavalSi

urTierTobebis swored warsulis gamocdilebis safuZvelze

dagegmvis;

Page 149: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

149

Sesabamisad, xelisuflebis diskursi da damokidebulebebi ruseTis

federaciisa da kolaboracionistebis mimarT am dokumentiT Rebulobda

legitomaciis ufro maRal, xarisxs, ramdenadac aw ukve wyaroebze

dayrdnobiT, mecnierul safuZvelze iqneboda naCvenebi is suraTi, rac

Sedegad moyva qarTul rusul 200 wlian urTierTobas.

daskvna

Page 150: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

150

mexsierebis aqtualizacia da misi gamoyeneba saxelmwifos mSeneblobis

procesSi uaRresad aqtualur Temas warmoadgens. mis aqtualurobas

gansakuTrebiT xels uwyobs is faqti Tuki qveyanas aqvs igive gamowvevebi,

rac wlebis win awuxebda sazogadoebas da aseve gamoirCeva

gansakuTrebuli damokidebulebiT sakuTari warsulis misamarTiT.

saqarTvelos SemTxveva yvela zemoTCamoTvlil kriteriums akmayofilebs.

ramdenadac sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg darRveuli identobis da

saxelmwifos mSeneblobis sakiTxi Tavidan dadga dRis wesrigSi.

saqarTvelosTvis damaxasiaTebeli kidev erTi Tavisebureba saxelmwifos

mSeneblobis aramemkvidreobiToba iyo, kerZod, damoukideblobis

aRdgenidan moyolebuli TiToeuli prezidenti qveyanaSi mSeneblobis

process xelaxla iwyebda, rac TavisTavad zegavlenas axdenda warsulis

memkvidreobis gaazrebisa da mexsierebis politikis formirebis procesze,

mis xasiaTsa Tu strategiaze.

zviad gamsaxurdias da mixeil saakaSvilis prezidentobis dros

gamokveTili iyo sabWoTa warsulis gadafasebis, rogorc saxelmwifo

politikis nawilad qcevis mcdeloba, magram am ukanasknelis SemTxvevaSi,

tendenciebi cvalebadia da is moarges sagareo politikis prioritetebs.

mocemuli kvleva miznad isaxavda arsebul monacemebis gaanalizebis

safuZvelze Seemowmebina oTxi ZiriTadi hipoTeza, romelic cdilobda

aexsna saqarTveloSi mexsierebis politikis xasiaTi, strategiebi,

ganmapirobebeli faqtorebi da aseve misi mimarTuleba.

hipoTeza #1: mexsierebis politika saqarTveloSi mimarTulia zemodan

qvemoT;

Page 151: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

151

mexsierebis politikis zemodan qvemoT mimarTebaSi igulisxmeba misi

formirebis da gavrcelebis mimarTuleba. saqarTveloSi mexsierebis

politikis tendenciis analizisas gamoikveTa, rom ZiriTadi iniciativebi

zemodan qvemoT aris mimarTuli. rogorc wesi, saxelisuflebo wreebSi

formirdeboda is ZiriTadi tendenciebi, romlis ZiriTadi daniSnuleba

sazogadoebrivi azris konkretuli miznis garSemo gaerTianebaa. garda

amisa, gadawyvetilebis miReba centralizebulad xdeboda da TiTqmis ar

moicavda deliberaciul procesebs.

vardebis revoluciis Semdeg mesierebis politikaSi ori ZiriTadi

tendencia gamoikveTa, romelTa periodizaciac gansxvavdeba. pirveli

mimarTuleba saqarTvelos gmiruli warsulis gaxseneba da misi, rogorc

magaliTis gamoyenebaa. meore ki exeba ruseTTan urTierTobis 200 wliani

warsulis (1801-1991 ww), Tavisuflebis dakargvis, okupaciis faqtebis

SerCevas, damaxsovrebas an daviwyebas.

pirveli mimarTuleba 2003-2006 ww-Si xorcieldeboda da am dros

saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenelTa diskursi orientirebuli

iyo saqarTvelos diadi warsulis gaxsenebaze. am narativSi saqarTvelos

okupaciis da okupantebis Sesaxeb adgili ar aRmoCnda. 2006 wlidan ki

mexsierebis politika mTlianad orientirebulia saqarTvelos ruseTTan

urTierTobis negatiuri gamocdilebaze.

hipoTeza #2: mexsierebis ZiriTad mimarTulebas hegemonuri nartivis

danergvis mcdeloba warmoadgens, romelic xorcieldeba simbolizaciisa

da viqtimizaciis strategiebiT;

zemoT naxsenebi mexsierebis mimarTulebebis dagegmvisas gansxvavebuli

strategiebi gamoiyeneboda. pirvel SemTxvevaSi gmiruli warsulis

warmoCenisas aqcenti simboloebze da sazogadoebaSi maT danergvaze

xdeboda aqcentireba.

Page 152: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

152

axali simboloebi: post “vardebis revoluciuri” saqarTvelos axali

saxelmwifo simboloebi sWirdeboda. Sesabamisad Seicvala qveynis droSa,

gerbi da himni. Tavad “vardebis revolucia” (aseve baTumis

„ganTavisufleba“) simbolurad daukavSirda giorgobis TariRs (23

noemberi da 6 maisi) da Tavisuflebis moedanze aRmimarTa wminda giorgis

qandakeba (Tavisuflebis monumenti), rogorc borotebasTan mebrZoli da

am brZolaSi gamarjvebuli saqarTvelos gansaxiereba.

Cveni drois gmirebi: saxelisuflebo diskursSi aqtiurad Cndebian

“Tanamedrove gmirebi”, romlebic axal, modernizebul saqarTvelos

qmnian, maT adareben daviT aRmaSenebels, Tamar mefes saqarTvelos

istoriul personaJebs, romelTac Seqmnes saqarTvelos oqros xana. isini

Cveulebrivi moqalaqeebi arian da aCveneben Tu rogor icvleba

sazogadoebis mentaloba.

aRmSeneblobis xanis dasawyisi: Tavad mixeil saakaSvilma inauguraciamde

fici daviT aRmaSeneblis saflavze dado, riTac saqarTveloSi diadi

aRmSeneblobis epoqis dasawyisi gamoacxada. qveynis modernizaciis da

ganviTarebisken swrafvis Cvenebisas aqtiurad gamoiyeneba wina

xelisuflebis droindeli mdgomareobis, rogorc cudis da

„damyayebulis“ Sefaseba, ramdenadac es ukanaskneli iqca simbolod,

saiTkenac saqarTvelos arasodes ar unda dabrundes.

mexsierebis politikis meore mimarTulebis analizisas ZiriTadi

strategia saqarTvelos, rogorc msxverplis aRqmis damkvidreba da

damnaSavis Ziebaa. 2006 wlamde saxelisuflebo diskursSi ar gamoiyeneba

termini „okupanti“, „agresori“, 2006 wlis Semdeg isini aqtiurad Cndebian

saxelisuflebo diskursSi. metic iqmneba “mexsierebis adgilebi”,

romelibic atareben/qmnian xsovnas “msxverplad yofnis” Sesaxeb. iqmneba

okupaciis muzeumi, aqtiuluri xdeba kojor tabaxmelaSi iunkrebis

Page 153: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

153

memoriali, Tebervlis bolo kvira cxaddeba okupaciis kvireulad da mis

aRsaniSnavad skolebSi ewyoba RonisZiebebi, icvleba iwyeba meore

msoflio omis aRniSvna (8 maiss) nacvlad didi samamulo omisa (9 maisi),

goris centraluri moednidan gadaaqvT stalinis Zegli da cxaddeba

konkursi, rom mis nacvlad Zeglis pedestalze daidgas erTianobis

memoriali, iqmneba istoriuli WeSmaritebis damdgeni komisia,

saqarTvelos parlamenti Rebulobs Tavisuflebis qartias (lustraciis

kanoni) da a.S. am SemTxvevaSi, mexsierebis politika ukavSirdeba erovnul

usafrTxoebas da cdilobs aRmofxvras qveyanaSi kolaboracionistuli

ganwyobebis Seqmnis SesaZlebloba.

hipoTeza #3: mexsierebis strategiis arCevanze zegavlenas axdens

sagareo politikis orientirebi;

zemoT naxsenebi mexsierebis politikis ori mimarTulebis arsebobas

ZiriTadad sagareo politikuri kursi ganapirobebda. kerZod, vardebis

revoluciis Semdeg prezidentma saakaSvilma megobrobis xeli gauwoda

ruseTis federaciis pezidents da SesTavaza urTierTobebis axlidan,

rogorc Tanabaruflebiani partniorebis doneze dawyeba.

am mimarTulebiT garkveuli warmatebebis miRweva (mag.rusuli

samSvidobeobis axalqalaqis bazidan gasvla) aisaxeboda politikur

diskursSi, sadac aqcenti warsul da Tanamedrove miRwevebze da maT

Semoqmedebze keTdeboda. Rirebulebebis gadafaseba, mentalobis

cvlileba es is Temebia, romelic farulad mianiSnebda negatiuri

gamocdilebis qonaze.

rusul -qarTuli urTierTobis gauareseba, rac saqarTvelo-ruseTis

damakavSirebel gazsadenze diversiiT da qarTvelebis ruseTis

federaciidan masobrivi deportaciiT daiwyo saxelisuflebo

diskursSic aisaxa. am periodidan moyolebuli saqarTvelo - ruseTis

Page 154: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

154

urTierTobebi sul ufro metd mwvavdeba, rac Tavis mxriv asaxvas

poulobs mexsierebis politikis xasiaTze. is ufro metad radikaluri

xdeba da ukavSirdeba erovnuli usafrTxoebis sakiTxs, ramdenadac, 1921

wels kolaboracionistuli moZraobis wvlili saqarTvelos

damoukideblobis dakargvaSi sakmaod didi iyo. qarTveli politikosTa

nawilis mier gakeTebuli gancxadebebi da maTi vizitebi moskovSi

swored msgavs moZraobTan asocirdeboda xelisuflebisaTvis.

sagareo safrTxe aris erT-erTi amxsneli Tu ratom moxerxda e.w.

Tavisuflebis qartiis (lustraciis kanonis) miReba, rac verc erTma

xelisuflebam 1991 wlidam moyolebuli ver SeZlo. es kanoni unda

gamxdariyo erT-erTi Semakavebeli faqtori msgavsi tipis aqtivobebisa.

hipoTeza #4: socialuri konstruqcionizmi warmoadgens ZiriTad

amxsnels, ramdenadac am Teoriis Tanaxmad sazogadoeba erTgvar

konstruqcias warmoadgens da SesaZlebelia interpretaciebis

Sesabamisad Sinaarsis cvlileba. es didwilad damokidebulia politikis

dRis wesrigze da faqtebis SerCevis SesaZleblobis gamo mexsierebis

konstruireba da marTva SeuZliaT maT, visac sazogadoebis darwmunebis

meqanizmebze wvdoma exelmwifeba.

zemoTaRniSnuli oTxi hipoTezidan gamomdinare SesaZlebelia visaubroT

mexuTe hipoTezis damtkicebis SesaZleblobaze, ramdenadac saqarTveloSi

mexsierebis politika 2003-2012 wlebSi dafuZnebuli iyo warsulidan

faqtebis politikuri dRis wesrigis Sesabamisad SerCevaze, mis Sesabamis

interpretirebasa da sazogadoebisaTvis sxvadasxva produqtis saxiT

miwodebaze. am periodisaTvis aseve damaxasiaTebelia e.w. hegemonuri

narativi, romlis sazogadoebaSi popularizaciisaTvis aqtiurad

gamoiyeneba informaciis gavrcelebis yvela saSualeba monumentebidan

kinofilmebamde.

Page 155: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

155

zemoT aRniSnuli debulebebis gaTvaliswinebiT SesaZlebelia garkveuli

daskvenebis gakeTeba . kerZod:

Tavdapirvelad apelireba axali saxelmwifos mSeneblobaze axal

SesaZleblobebze, axal adamianebze, moiTxovda warsulidan faqtebis

gamoTxovas, romelic orientirebuli iqneboda sazogadoebis

gaerTianebaze, Sidakonfliqtebis aRmofxvraze, mankieri Cvevebis

daviwyebaze. am procesSi umniSvnelovanesi iyo diadi brZolebis,

gamarjvebebis da maTi Semoqmedebis memoralizacia.

saqarTveloSi Seiqmna gmirebis „panTeoni“, romelTaTvis unda miebaZaT,

amasTan es gmirebi moicavda ara mxolod istoriul gmirebs, aramed

Tanamedrovedac, moqalaqeebs, romlebic keTilsindisierad asrulebdnen,

maTze dakisrebul movaleobas. es ukanaskneli miuTiTebda, rom qveyanaSi

mdgomareoba ar aris statikuri, aramed dinamiuria, mudmivad

progresirebs.

ruseTis federaciidan saqarTvelos moqalaqeebis deportacia,

energodiversia, embargo qarTul produqtebze. es is faqtorebia,

romelTac saqarTveloSi mexsierebis politikis strategiis radikaluri

cvlileba gamoiwvia.

Tumca gamowvevebis cvlilebTa fonze Seicvala gmirebis panTeoni.

arsebuli „gantevebis vacis Ziebisa“ da „ damfuZnebeli mamebis“ Ziebis

procesi Canacvlda „viqtimizaciis“ strategiiT, rodesac aqcenti

gadatanil iqna, Tu ras ver miaRwia qveyanam, ra dakarga mas Semdeg, rac

Zaladobis gamoyenebiT Camoaciles ganiviTarebis arCeul kurss. amasTan,

msxverplis mexsiereba moicavda SiSs, rom SesaZloa istoria ganmeordes

da „mterma“ qveyanaSi moeZebnos dasayrdeni, rac man warsulSi moaxerxa.

miTumetes qveyanaSi dResac moiZebnebodnen adamianebi, romelTa xedva

radikalurad gansxvavdeboda arsebuli saxelisuflebo diskursisagan.

Page 156: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

156

agvistos omis Semdeg viqtimizaciis procesi SesaZlebelia Sefasdes,

rogorc erTgvari proeqti, romelic kompleqsuri aqtivobebis

gamoyenebiT miznad isaxavda axali koleqtiuri mexsierebis

konstruirebas. amasTanave, surda aRniSnuli mexsierebis yoveldRiuri

cxovrebis nawilad qcevas.

mexsierebis politikas aramxolod saSinao daniSnuleba, aramed sagareo

gaTvlebic qonda. kerZod, aRniSnuli politikiT saqarTvelos

xelisufleba miznad isaxavda erTian evropul ojaxis wevrad gaxdomas,

ramdenadac misi narativi iqneboda msgavsi aRmosavleT evropuli

narativisa. is upirispirdeboda ruseTs, misi mexsierebis politikis

gaTvaliswinebiT, rogorc sabWoTa kavSiris uSualo memkvidres da misi

politikuri kursis gamgrZelebels.

Page 157: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

157

gamoyenebuli literatura

1. andersoni b. (2003), warmosaxviTi sazogadoebani. ena da kultura.

Tbilisi

2. andronikaSvili z. (2012) dakarguli istoria, mexsiereba represirebuli

qalebis Sesaxeb. saWoTa kavSiris kvlevis laboratoria. Tbilisi.

3. gurCiani q. (red) (2010) istoriis Sesaxeb. ilias universiteti. Tbilisi

4. „Tavisuflebis qartia“. (2011). saqarTvelos parlamenti.

5. smiti e. (2008), nacionaluri identoba, logos presi. Tbilisi

6. saqarTvelos kanoni moqalaqeTa politikuri represiebis msxverplad

aRiarebisa da represirebulTa socialuri dacvis Sesaxeb

saqarTvelos parlamenti 11/12/1997. parlamentis uwyebani, 47-48,

31/12/1997

7. saqarTvelos parlamentis dadgenileba saqarTvelos sabWoTa okupaciis

Sesaxeb orSabaTi, 26 ivlisi 2010. 22:46

8. saqarTvelos parlamentis teritoriuli mTlianobis aRdgenis sakiTxTa

droebiTi komisiis sxdomis oqmi: # 85. 2012.08.08

9. Ackerman, B. (1992). The Future of Liberal Revolution. New Haven, Yale University

Press.

10. Aguilar, P. Humbelbek, C. (2002), Collective memory and national identity in the

Spanish democracy. The legacies of Francoicism and the civil war. History and

Memory. Vol. 14. pp 121-164

Page 158: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

158

11. Andersen, F. (2000). Fragile democracies: A study of institutional consolidation in six

Eastern and Central European democracies, 1989-1997 (Trondheim studies on East

European cultures & societies). Program on East European Cultures & Societies.

12. Assmann, A. (2006). Memory, Individual and Collective, in Contextual Political

Analysis, In Goodin, R. Tilly, Ch. The Oxford Handbook of Contextual Political

Analysis. (pp 211-227).Oxford: Oxford University Press

13. Bartlett, F. (1932). Remembering: A Study in Experimental and Social Psychology.

Cambridge, UK: Cambridge Univ. Press

14. Berat, L. Yossi, Sh. (1995). “Retribution or Truth Telling in South Africa? Legacies of

the Transitional Phase.” Law & Social Inquiry .#20. pp163-190.

15. Berger, P. L. Luckmann T. (1967). The Social Construction of Reality: A Treatise in the

Sociology of Knowledge. Texas Tech University. Institute for Studies in

Pragmaticism. Anchor Book. New York: Doubleday,

16. Bertshci, C. Ch. (1995). “Lustration and the Transition to Democracy: The Cases of

Poland and Bulgaria.” East European Quarterly. #XXVIII.pp 435-451.

17. Bevbernage, B. (2012). History, Memory and Space Sponsred Voilence. Routlege. Tailor&

Francice Group. Paris, London.

18. Black, J. (2005). Using history. London: Hodder Arnold

19. Bloom, W. (1990). Personal Identity. National Identity and International Relations.

Cambridge Studies in International Relations. Cambridge University Press,

20. Boed, Roman. (1999). An Evaluation of the Legality and Efficacy of Lustration as a Tool

of Transitional Justice. Columbia Journal of Transitional Law. # 37. pp 357-402.

Page 159: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

159

21. Brown, J.F.(1991). Surge to Freedom: The End of Communist Rule in Eastern Europe.

Durham: Duke University Press.

22. Burns, N. Kinder, D. (2000). Social Trust and Democratic Politics. Ann Arbor. National

Election Studies #35.

23. Carras, C. (1983). 3000 Years of Greek identity –Myth or Reality. Athens, Domus

Books

24. Caucasus Analytical Digest: Sites of Memory (30.10.2014). #66.

http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Publications/Detail/?lng=en&id=186852

Acecced: 20.01.2015

25. Cepl, V. Gillis, M. (1996). Making Amends after Communism. Journal of Democracy #7.

pp.118-124.

26. Cohen, S. (1995). State Crimes of Previous Regimes: Knowledge, Accountability, and

the Policing of the Past. Law & Social Inquiry . #20. pp7-50.

27. Confino, A. (1997), Collective Memory and Cultural History: Problems of Method,

American Historical Review. vol. 102. No 5. pp 1386-1405

28. Connerton, P. (2008). Seven Types of Forgetting. Memory Studies, 1(1), pp.59-71

29. Corney, F.C. (1998). Rethinking a Great Event: The October Revolution as Memory

Project Social Science History, Vol. 22, No. 4, Special Issue: Memory and the Nation

(winter), pp. 397. Duke University Press on behalf of the Social Science History

Association

30. Curry, L. (2007). When an Authoritarian State Victimizes the Nation: Transitional

Justice, Collective Memory and Political Divide. International Journal of Sociology,

Page 160: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

160

Vol. 37, No. 1, Aggressors, Victims, and Trauma in Collective Memory (Spring,

2007), pp. 58-73 M.E. Sharpe

31. Darski, J. (1993). Decommunization in Eastern Europe. Uncaptive Minds Winter-

Spring: pp 73-81.

32. Dietler, M. (1998). A Tale of Three Sites: The Monumentalization of Celtic Oppida and

the Politics of Collective Memory and Identity. World Archaeology, Taylor &

Francis, Ltd. Vol. 30, No. 1, pp 72-89

33. Erll, A., Ansgar, N., Young, S., & (Ed). (2008). Cultural Memory Studies:An

International and Interdisciplinary Handbook. Berlin: de Gruyter

34. Ellis, M. (1996).Purging the past: The Current State of Lustration Laws in the Former

Communist. Law and Contemporary Problems, Vol. 59, No. 4, Accountability for

International Crimes and Serious Violations of Fundamental Human Rights

(autumn, 1996), Duke University School of Law. pp. 181-196.

35. Elster, J. (1999). Reason, interest, and passion in the East European transitions. Social

Science Information. pp. 499-519.

36. Francis, D. (1992). The Imaginary Indian: the Image of the Indian in Canadian Culture;

The Ecological Indian: Myth and History. Series 2, Vol. 8, No. 1. pp. 89-93

37. Fritsche, P. ( 2001). The Case of Modern Memory. The Journal of Modem History.

No.73

38. Funkenstein, A. (1989).Collective Memory and Historical Consciousness. History and

Memory. Indiana University Press. Vol. 1, No. 1.pp 5-26

39. Gedi N. Elam Y. (1996). Collective Memory — What Is It? History and Memory. Vol. 8,

No. 1 Indiana University Press.

Page 161: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

161

40. Gibney, M. (1997). Prosecuting Human Rights Violations from a Previous Regime: The

East European Experience. East European Quarterly # XXXI. pp 93-110.

41. Gillis, J. (1994). Memory and Identity: The History of a Relationship” in

Commemorations. Princeton: Princeton University Press

42. Goldstone, R. (2000). Reconstructing Peace in Fragmented Societies. in Facing Ethnic

Conflicts: Center for Development Research (ZEF Bonn).

43. Groseclose, B. (1999). Indian Ironies or British Comemorative Sculpture and Re-shaped

Memeory. in Memory and Oblivion. V.1. Spingler Science + Business Media.

44. Grzymala-Busse, A. (2002). Redeeming the Communist Past: The Regeneration of

Cmmunist Parties in East Central Europe. Cambridge: Cambridge University Press.

45. Gwiazda, A. (1991). Justice is Not Revenge. Uncaptive Minds. Spring pp.81-82.

46. Hack, P. (19.11.2002). Discussion of Lustration Laws. Budapest

47. Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. Heritage of Sociology Series

48. Hardin, R. (2001). Trust and Trustworthiness. New York: Russell Sage Foundation.

49. Hardin, R.( 2001). Trust and Trustworthiness. New York. Russell Sage Foundation.

50. Haß, M. (2004). The Politics of Memory in Germany, Israel and the United States of

America. The Canadian Centre for German and European Studies

51. Havel, I.M. (2009). What Kind of Episodes are Stored in Episodic Memory? On the

Concept of Memory in Cognitive Science. in Doležalová L. (ed) Strategies of

Remembrance: From Pindar to Hölderlin. Cambridge Scholars Publishing.

52. Hayner P. B. Ash. T.G. (2003) Unspeakable Truths: Facing the Challenge of Truth

Commissions. London. Routlege.

Page 162: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

162

53. Hobsbawm, E, (1983) Introduction: Inventing Traditions, in The Invention of

Tradition, ed. Eric Hobsbawm and Terence Ranger .Cambridge: Cambridge

University Press.

54. Horne, C. M. Levi, M. (2003). Does Lustration Promote Trustworthy Governance? An

Exploration of the Experience of Central and Eastern Europe Prepared for Trust and

Honesty Project. Budapest Collegium THIRD DRAFT

55. Huntington, S. (1991). The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth

Century. Norman: University of Oklahoma Press.

56. Huyse, L. (1995). Justice after Transition: On the Choices Successor Elites Make in

Dealing with the Past. Law and Social Inquiry #20. pp51-78.

57. Jonsi, S. (1993). saqarTvelo: politikuri istoria damoukideblobis gamocxadebis Semdeg.

CSS

58. Jovi, D. (2004). ‘Official Memories’ in Post-authoritarianism: An Analytical Framework.

Journal of Southern Europe and the Balkans. 6 (2): 97-108

59. Kammen, M. (1991), The Mystic Chords of Memory: The Transformation of Tradition

in American Culture. New York. 3

60. Kansteiner W. (2002). Finding Meaning in Memory: Amethodological critique of

Collective memory Studies, History and Theory, Vol. 41. p 179-197

61. Kansteiner, W. Fogu, C. (2006).The Politics of Memory in Postwar Europe. Durham:

Duke University Press

62. Karlsson, K.G. Zander, U. (eds).(2006). The Holocaust- Postwar batterfields. Lund:

sekel

Page 163: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

163

63. Kitschelt, H. Mansfeldova, Z. Markowski, R. Toka, T. (1999). Post-Communist Party

Systems: Competition, Representation, and Inter-Party Cooperation. New York:

Cambridge University Press.

64. Kritz, N. (ed). 1995. Transitional Justice. Washington, D.C.: United States Institute of

Peace Studies.

65. LaFreniere, K. (2012). Commemorating the Holocaust and Communism: The Politics of

Hungarian Public Memory. Honors Theses. Paper 27.

66. Langenbacher, E. (2003). Memory Regimes in Contemporary Germany. (paper prepared

for ECPR Joint Sessions, Edinburgh

67. Laszlo, V. (1997). Watchers and the Watched. The Hungarian Quarterly #38 (146),

www.hungary.com/hungq/no146/p51.html. Acceced: 14.11.2012

68. Lebow, R. (2006). The Memory of Politics in Postwar Europe" in The Politics of

Memory in Postwar Europe, eds. Richard Ned Lebow, Wulf Kansteiner and Claudio

Fogu. Durham: Duke University Press,

69. Letki, N. (2002). Lustration and Democratisation in East-Central Europe. Europe-Asia

Studies #54, 4. pp. 529-552.

70. Levi, M. (1997). Consent, Dissent and Patriotism. New York: Cambridge University Press.

71. Levi, M. (1998). A State of Trust. In Trust and Governance, edited by Braithwaite, V. and

M. Levi. New York: Russell Sage Foundation.

72. Levi, M. Stoker, L.(2000). Political Trust and Trustworthiness. Annual Review of Political

Science #3. pp.475-507.

73. Lopes. C. (1998). Can Historires Be True? Narativism, Positivism and the Methaphorical

Turn. History and Theory, # 37, 3 pp.309-329

Page 164: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

164

74. Los, M. (1995). Lustration and Truth Claims: Unfinished Revolutions in Central Europe.

Law and Social Inquiry #20. pp 117-161.

75. Lowenthal D. (1985). The Past Is a Foreign Country. Cambridge Univercity Press.

76. Maier, C. (2007). Maiking Memories: the Politics of Remembarence in Postvar Norwey

and Denmark. Europian University Institute.

77. Marcuse H. (1993). The Politics of Memory: Nazi Crimes and Identity in West Germany,

1945-1990 Working Paper Series #45. Department of History University of California

78. Maturana H R, Varela F J. (1987). The Tree of Knowledge. The Biological ROCJts of

Human Understanding. Boston & London: New Science Library

79. McAdams A. (2001). Judging the Past in Unified Germany. Cambridge University Press.

80. Misztal B. (2003). Durkheim on Collective Memory. Journal of Classical Sociology. Sage

Publication. Vol 3(2). pp 123-143

81. Moran, J.(1994). The Communist Tortures of Eastern Europe: Prosecute and Punish or

Forgive and Forget?. Communist and Post-Communist Studies #27. pp. 95-109.

82. Narvaez R.F. (2006), Embodiment, Collective memory and Time, Body and Society, Vol

12(3), pp 51-73

83. Nietzsche F. (1989). On the Genealogy of Morals and Ecce Homo. New York, Vintage,

84. Nora, P. (1989). Between Memory and History. Representations, No. 26, Special Issue:

Memory and Counter-Memory. (Spring, 1989), pp. 7-24

85. Offe, C. (1992). Coming to Terms with Past Injustices: An Introduction to Legal Strategies

Available in Post-communist Societies. Archives Européennes de Sociologie.# 33 (1).

Pp195-201.

86. Offe, C. (1996). Varieties of Transition: The East European and East German Experience.

London: Cambridge University Press.

Page 165: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

165

87. Olick J. Robbins J. (1998). Social Memory Studes: from Collective Memory to the

Historical Sociology of Mnemonic Practices. Annual Review of Sociology Columbia

University, New York,

88. Paabo,H. (2011).Potential of Collective Memory Based International Identity Conflicts

in Post-Imperial Space. University of Tartu. Dissertation.

89. Popkin M. Roht-Arriaza N. (1995), Truth as Justice: Investigatory Commissions in Latin

America. Law & Social Inquiry, Vol. 20, No. 1 Wiley on behalf of the American Bar

Foundation .

90. Popkin, M, and Naomi R-A. (1995). Truth as Justice: Investigatory Commissions in Latin

America. Law & Social Inquiry 20:79-116.

91. Rahn, W. Rudolph T. J. (2000). Report on the NES 2000 Pilot Election Items. Ann Arbor,

National Election Studies: 11.

92. Rose, R. Mishler, W. Haerpfer, C. (1998). Democracy and Its Alternatives: Understanding

Post-Communist Societies. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.

93. Rose-Ackerman, S. (2001). Trust and honesty in post-socialist societies. Kyklos 54 (2-

3):415-443.

94. Rosenfeld G. (2009), A Looming Crash of Soft Landing? Forecasting a Future of the

Memory “Industry”. The Journal of Modern History. #81(1). pp 122-158

95. Rothstein, B. (2000). Trust, social dilemmas and collective memories. Journal of

Theoretical Politics #12(4) pp 477-501.

96. Shmidt S. (1992). Memory and Remembrance: A Constructivist Approach. in Culutural

Memory Studies. Earll, A, Nunning A. pp. 191-203

97. Sontag, S. (2003). Regarding the Pain of Others. New York: Picador

98. Spiner-Halev J. (2008). Democracy, Solidarity and Post nationalism. Political Studies.Vol

56, pp 604-628

Page 166: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

166

99. Stinchcombe, A. L. (1995). Lustration as a Problem of the Social Basis of

Constitutionalism. Law & Social Inquiry #20 (1). pp245-273.

100. Sztompka, P. (1999). Trust. New York: Cambridge University Press.

101. The Beirut National Museum and Collective Memory: Sanctuary, Repository, or

Interactive Space? Near Eastern Archaeology; Jun2010, Vol. 73 Issue 2/3, p182

Hakimian, Suzy

102. Tyler, T R. (1990). Why People Obey The Law. New Haven: Yale University Press.

103. Verovšek P. The Politics of Memory: A Conceptual Approach to the Study of Memory in

Politics. http://www.yale.edu/macmillan/ocvprogram/conf_papers/Verovsek.pdf

Acceced: 16.10.2011

104. Winter, Jay (2001) The Generation of Memory: Reflections on the “Memory Boom” in

Contemporary Historical Studies. Canadian Military History: Vol. 10: Iss. 3, Article 5.

105. Woods A. (2013).The Memory of the People: Custom and Popular Semces of the Past in

Early Modern England. Cambridge University Press. New York.

106. Yakobson, S. (1949). Postwar Historical Research in the Soviet Union. Annals of the

American Academy of Political and Social Science, Vol. 263, pp. 127-128. Sage

Publications, Inc. in association with the American Academy of Political and Social

Science.

107. Young J, (1993). The Texture of Memory. New Haven: Yale University Press.

108. Zerubavel E, (2003). Time Maps: Collective Memory and the Social Shape of the Past.

Univercity of Chicago.

Page 167: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

167

video/audio masalebi

1.sabWoTa kavSiris kvlevis laboratoria sabWoTa warsulis, warsulis

rekonstruqcia: istoriografiis roli sabWoTa warsulis

gaazrebaSi http://sovlab.ge/ka/news/discussion-reconstruction-of-past

2. sabWoTa kavSiris kvlevis laboratoria, sabWoTa arqiteqturis

metamorfozebi. https://www.youtube.com/watch?v=dgkYlcfz0lE

3. saRamos pikis saaTi. 2011.02.25 18:08 http://radio1.ge/ge/videos/view/123880.html

4. Видеоблог Дмитрия Медведева. 07.05.2009. http://blog.kremlin.ru/post/11 . Acceced

10.05.2009

sagazeTo publikaciebi

1. doliZe a. "diax - amnistias, ara - amnezias" saqarTveloSi lustraciis

perspeqtivebis Sesaxeb. cxeli Sokoladi. # 53 oqtomberi.2009. gv.62-65,

93-95

2. iakaSvili, p. (29.07.2009) Zeglia Tu kerpi? 24 saaTi. gv.10

3. saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos Tavmjdomaris baton zviad

gamsaxurdias gamosvla. saqarTvelos respublika. - 1991. - 10 aprili. -

№70 (90)

4. saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II socialur-ekonomikuri

ganviTarebis aqtualuri sakiTxebis Sesaxeb. (2004), "geokeria",

Tbilisi

5. saqarTvelos prezidentis eduard SevardnaZis sityva gamarjvebis

dResaswaulze : „yvela da yvelaferi unda dafasdes, rac

dakavSirebulia wmindaTawminda omTan, qveynebisa da xalxebis

Page 168: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

168

TavisuflebasTan da damoukideblobasTan“ // saqarTvelos

respublika. - 1997. - 10 maisi. - №106 (2479).

6. surgulaZe a. nisli gadaiwminda, saqarTvelos uaxloesi istoriis

problemebi gardaqmnis Suqze“.komunisti. #96. 24.04.1988

7. surgulaZe a. (22.02.1989). 1921 wlis 25 Tebervali saqarTveloSi. gaz.

„saxalxo ganaTleba“

8. stalini muzeumSi - ori azri. 12 agvisto-15 seqtemberi, 2009. liberali.

# 7. gv. 8-9

9. Cven uRmerTobis, rbevisa da teroris gzas ver davadgebiT /

gamsaxurdia z.; [Caiwera] Jurnali „ogonioki“ ; martirosiani g. //

saqarTvelos respublika. - 1991. - 27 Tebervali. - №39 (59).

10. Cven uRmerTobis, rbevisa da teroris gzas ver davadgebiT /

gamsaxurdia z. [Caiwera] Jurnali „ogonioki“ ; martirosiani g. //

saqarTvelos respublika. - 1991. - 27 Tebervali. - №39 (59).

11. yoranaSvili g. nisli gadaiwminda , burusi kvlav darCa. komunisti.

#137. 12.06.1988

12. yviTeli baraTi inteligencias. 19.02.2014. dilis gazeTi.

13. Мллер. А, 2009. Россия: власть и история, Pro et contra # 3-4

internet wyaroebi

1. “adamiani da adamianobis sivrce totalur erTobaSi: ra codnas

gvaZlevs arqivebi”. diskusia biolis fondSi.

<http://ge.boell.org/sites/default/files/downloads/9_Knowledge_by_Archives.pdf>

moZiebulia 12.09.2012

Page 169: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

169

2. amaoebas ar amoeba” stalinis nacvlad 11.02.2011

<http://liberali.ge/ge/liberali/articles/105104/> moZiebulia 11.10.2013

3. „amaoebas ar amoeba“ gorSi aRar daidgmeba?

<http://www.radiotavisupleba.ge/content/article/3546476.html> moZiebulia 04.04.2011

4. afciauri, g. 13.04.2012 stalinis muzeums stalinizmis muzeumi Secvlis.

radio„Tavisufleba“. <http://www.radiotavisupleba lustracia stalinze

debatebis fonze. 17.02.2007. sivil jorjia

http://www.civil.ge/geo/article.php?id=14829. moZiebulia 15.11.2014

5.grigol vaSaZe - 8 maiss mTeli kacobrioba faSizmze gamarjvebis dRes

aRniSnavs da ruseTi aqac gamonaklisia

http://www.ambebi.ge/politika/35895-grigol-vashadze-8-maiss-mtheli-kacobrioba-

fashizmze-gamarjvebis-dghes-aghnishnavs-da-rusethi-aqac-gamonaklisia.html#ixzz32lW

6. TbilisSi sabWoTa okupaciis muzeumi gaixsna 27.05.2006 movlenebis

qronologia - 2004 weli. liberali lustracia stalinze debatebis

fonze , 17.02.2007. sivil jorjia.

<http://www.civil.ge/geo/article.php?id=14829> moZiebulia 11.12.2013

7. თოლორდავა კ. კმარა ანუ 10 ნაბიჯი თავისუფლებისაკენ. ცხელი შოკოლადი

http://shokoladi.ge/content/kmara-anu-10-nabiji-tavisuplebisken?page=10 (ნანახია

20.11.2008)

8. medvedevma qarTvel veteranebs samamulo omSi gamarjvebis 64-e

wlisTavi miuloca 08.05.2009. http://internet.ge/v3-

0/index.php?action=news&category=3&news=46172. moZiebulia 20.04.2012

9. merabiSvili ”komersantSi” gamoqveynebul intervius ganmartavs. 10.04.2010.

sivil jorjia. Tbilisi <http://civil.ge/geo/article.php?id=22577> moZiebulia

20.04.2012

Page 170: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

170

10. stalinis Zegli SesaZloa muzeumSi gadaitanon 03.10.08 rusTavi 2

<http://www.rustavi2.com.ge/news/news_textg.php?rec_start=128&rec_start_nav=11&id_news=

28153&pg=&srch_w=&im=main&srch=1&ct=0&wth=0&l=0&ddd>= moZiebulia

11.12.2013

11. parlamenti ministrebs jerjerobiT erTsulovnad amtkicebs. 22 noe.'01 .

<http://www.civil.ge/geo/category.php?id=84>. saqarTvelos parlamentis

dadgenileba lustraciis meqanizmis SemuSavebis droebiTi

saxelmwifo komisiis Seqmnis Sesaxeb. 1998.20.02.

<https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=39052>

moZiebulia 10.12.2012

12. represirebulTa reabilitacia saqarTveloSi - 29 ivlisi, 2011

http://24saati.ge/news/story/18719-represirebulta-reabilitatsia-

saqartveloshi#sthash.ZFH1YQWb.dpuf <http://24saati.ge/news/story/18719-

13. rurua, n. 25.06.10. stalini iyo politikuri damnaSave Tbilisi. ji-eiC-eni.

http://ghn.ge/news-17700.html moZiebulia 11.12.2013

.ge/content/article/24547737.html>moZiebulia 20.04.2012 moZiebulia 1.12.2013

14. ruxaZe v. koleqtiuri mexsiereba. 30.01.2010. 24 saaTi.

http://www.24saati.ge/weekend/story/2904-koleqtiuri-mekhsiereba moZiebulia

10.05.2011

15. uSiSroebis ministri valeri xaburZania miiCnevs. 18.01.2003. radio

„Tavisufleba“. <http://www.radiotavisupleba.ge/archive/geo-

%20news/20030118/1001/1001.html?id=1525951> moZiebulia 11.12.2013

16. cxelaZe n. gvWirdeba Tu ara kanoni lustraciis Sesaxeb. netgazeTi.

2010.03.03 http://www.netgazeti.ge/GE/issue0/law/1031/ moZiebulia 10.12.2012

Page 171: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

171

17. xuciZe, n. 30.10.2005. opozicia lustraciis kanonis miRebas iTxovs.

sivil jorjia <http://www.civil.ge/geo/article.php?id=11163> moZiebulia

11.12.2013

18. xuciZe, n. 18.11.2005 giga bokeria problemebsa da prioritetebze. sivil

jorjia <http://www.civil.ge/geo/article.php?id=14840> moZiebulia 11.12.2013

19. SezRuduli lustracia. 15.06.2011. liberali.

http://liberali.ge/ge/liberali/articles/106763/>. moZiebulia 11.12.2013

20. CxeiZe, T. rogor iwereba istoriuli simarTle,

<http://netgazeti.ge/GE/25/News/2344/> moZiebulia 11.12.2013

21. ქრონოლოგია - 2004წელი. ლიბერალი http://www.civil.ge/geo/_print.php?id=8525

22. monumenti monumentis wil 25.12.2010.

<http://www.liberali.ge/ge/liberali/articles/104410/>. moZiebulia 7.12.2013

<http://www.radiotavisupleba.ge/content/article/1547061.html> moZiebulia 5.12.2014

23. ლუსტრაცია სტალინზე დებატების ფონზე , 17.02.2007. "სივილ ჯორჯია".

http://www.civil.ge/geo/article.php?id=14829

24. Стратегия национальной безопасности Российской Федерации до 2020 года

http://news.kremlin.ru/ref_notes/424

25. В Доме-музее Сталина откроют музей российской оккупации

http://www.interfax.by/article/27874 25.09.08

26. Алленова, О. Глава (07.04.2010). МВД Грузии: война пока не закончена.

http://www.kommersant.ru/doc/1350011. Acceced 17.07.2010

Page 172: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

172

27. Леонидова А. Фальсификация истории: дебаты в России о начале Второй мировой

войны 15 .11.2009 http://www.golos-ameriki.ru/content/history-discussion-2009-10-

15-64395017/662299.html

28. Нарышкин: историческая комиссия не будет принуждать историков 31.05.2009

http://www.gazeta.ru/news/lenta/2009/05/31/n_1367492.shtml

29. Дмитрий Медведев научит россиян истории. 22 мая 2009

http://www.seychas.com.ua/news_print/2009/5/21/8480.htm

30. КОВАЛoВ С.Н. 2008. Вымыслы и фальсификации в оценках роли ссср накануне и

с началом Второй мировой войны. Военно-исторический журнал" - №7

http://www.mil.ru/info/1068/11278/11845/25231/46968/52839/index.shtml#ПРОТИВ

%20ЛЖИ%20И%20ФАЛЬСИФИКАЦИЙ

31. Минобороны РФ отказалось от статьи о вине Польши во Второй мировой войне.

05.06.2009 http://flot2017.com/ru/news/7187

32. Медведев решил бороться с "фальсификацией истории". 19 мая 2009

http://www.bbc.co.uk/russian/russia/2009/05/090519_medvedev_history.shtml

33. Филиппов А. В. 2007. Новейшая история России. 1945—2006 гг. Книга для

учителя http://www.prosv.ru/umk/istoriya/index.html

Page 173: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

173

34. Российские ученые нашли ложь в учебниках целых двенадцати своих

постсоветских соседей, среди которых и Украина. Украинские учебники в РФ

считают мультиками. 2.12. 2009 http://ru.tsn.ua/ukrayina/rossiya-obvinila-dvenadtsat-

stran-sosedei-v-falsifikatsii-istorii.html

35. Фальсификация истории: дебаты в России о начале Второй мировой войны 15

.11.2009.

http://www1.voanews.com/russian/news/russia/history_discussion_2009_10_15-

64395017.html

36. Нарышкин: историческая комиссия не будет принуждать историков 31.05.2009

http://www.gazeta.ru/news/lenta/2009/05/31/n_1367492.shtml

37. Iraq's de-Baathification still haunts the country. 12 Mar 2013.

http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2013/03/201331055338463426.html

38. IRIS 2002-1:13/28 Czech Republic Validity of “Lustration Act” Confirmed Jan Fučík

http://merlin.obs.coe.int/iris/2002/1/article28.en.html

39. Tomiuc, Eugen. 2002. "Hungary: Government Proposes Further Opening of

Communist-Era Files." Radio Free Europe/Radio Liberty Online Reports, June 27.

www.rferl.org/nca/features/20002.

40. TRUTH, JUSTICE AND REPARATION: ESTABLISHING AN EFFECTIVE TRUTH

COMMISSION 11 June 2007 Amnesty International

http://www.amnesty.org/en/library/info/POL30/009/2007/en

damuSavebuli mixeil saakaSvilis mimarTvebi

1. 10.09.2004 saqarTvelos prezidentis sajaro gamosvla afxazeTis umaRlesi sabWos wevrebTan Sexvedraze

2. 26.05.2004 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sajaro gamosvla saqarTvelos damoukideblobis dRisadmi miZRvnil aRlumze

3. 23.02.2004 saqarTvelos prezidentis sajaro gamosvla jorj vaSingtonis saxelobis universitetSi

Page 174: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

174

4. 26.05.2005 mixeil sakaSvilis sajaro gamosvla saqarTvelos damoukideblobisadmi miZRvnil aRlumze

5. 24.02.2005 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili parlamentSi wlis saangariSo moxsenebiT gamovida

6. 23.11.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis mimarTva forumze ”evropis gaTavisuflebis axali talRa, demokratia da transformacia”

7. 22.11.2005 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saerTaSoriso forumi ”evropis gaTavisuflebis axali talRa, demokratia da transformacia” gaxsna

8. 10.07.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla baTumSi saerTaSoriso konferenciaze - “saqarTvelos mTavrobis iniciativa samxreT oseTis konfliqtis mSvidobian daregulirebasTan dakavSirebiT”

9. 29.10.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla biznesmenTa forumze

10. 26.05.2005 25 maiss saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma wlis Semajamebeli brifingi gamarTa

10.05.2005 prezident mixeil saakaSvilis misalmeba amerikis SeerTebul Statebis prezidentisadmi

11. 15.09.2005 saqarTvelos prezidentis gamosvla gaeros generaluri asambleis mesamoce sesiaze

12. 03.06.2005 Выступление Президента Грузии

Михаила Саакашвили на саммите СНГ в

Тбилиси 13. 10.10.2005saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilisa da litvis

prezidentis valdas adamkusis erToblivi preskonferencia 14. 20.11.2005saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla

zugdidSi 15. 21.04.2005saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla

Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo universitetis iuridiul fakultetze

16. 01.04.2005saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saxelmwifo kancelariaSi brifingi gamarTa

17. 26.07.2005 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili konstituciuri usafrTxoebis departamentSi samarTaldamcavi sruqturebis warmomadgenlebs Sexvda

18. 25.09.2005 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma pervelkurselebs sityviT mimarTa

19. 03.05.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis mimarTva qarTveli erisadmi. Tbilisis sakrebuloSi saqarTvelos prezidenti umaRlesi saswavleblebis studentebs Sexvda

20. 11.09.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla patriotTa pirvel erovnul forumze

Page 175: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

175

21. 04.07.2005 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saxelmwifo teqnikur universitetSi Jani kalandaZis saxelobis auditoria gaxsna

22. 09.12.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla quTaisSi zurab Jvanias saxelobis administraciuli skolis gaxsnaze

23. 31.05.2005 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saqarTvelos teritoriidan ruseTis samxedro bazebis gayvanasTan dakavSirebiT or qveyanas Soris miRweuli SeTanxmebis Taobaze brifingi gamarTa

24. 28.12.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla biznesmenebTan erTad gamarTul saqvelmoqmedo vaxSamze

25. 16.02.2005 saqarTvelos prezidentis sajaro gamosvla ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi

26. 23.09.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla erovnuli uSiSroebis sabWos sxdomaze

27. 21.11.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla samebis sakaTedro taZarSi

28. 31.12.2005 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sazogado moRvaweebi Rirsebis ordenebiTa da medlebiT daajildova

29. 04.08.2005 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla SvedeTSi gamarTul saerTaSoriso forumze

30. 04.11.2005 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma gia xeviaSvili ltolvilTa da gansaxlebis ministrad waradgina

31. 23.01.2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma axali airturbinuli eleqtrosadguri gaxsna

32. 22.01.2006mixeil saakaSvilma gazsadenis afeTqebasTan dakavSirebiT telekompania ”bi-bi-si”-sTvis komentari gaakeTa

33. 20.01.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla eneTmecnierebis xelnawerTa institutSi

34. 27.01.2006 saqarTvelos prezidentma energomomaragebis sakiTxebze TaTbiri gamarTa

35. 19.01.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla energetikis sabWos sxdomaze

35.05.2005 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sagangebo gancxadeba gaakeTa

36. 26.01.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sagangebo gancxadeba

37. 22.01.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sagangebo gancxadeba

38. 21.01.2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili sakrebulos wevrebs Sexvda

39. 22.01.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla uSiSroebis sabWos sxdomaze

Page 176: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

176

40. 24.01.2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da SvedeTis premier-ministrma ioran personma erToblivi brifingi gamarTes

41. 25.02.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla qarTvel iunkerTa xsovnisadmi miZRvnil RonisZiebaze

42. 03.02.2006 saqarTvelos prezidentis gamosvla miunhenis 42-e saerTaSoriso konferenciisadmi miZRvnil sadilze

43. 23.02.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sityva mosamarTleTa ficis dadebis ceremoniaze

44. 14.02.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis yovelwliuri Semajamebeli moxseneba parlamentis sagazafxulo sesiaze

45. 18.02.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla saqarTvelos usafrTxoebis forumze

46. 21.02.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gancxadeba uSiSroebis sabWos sxdomaze

47. 24.02.2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos sxdoma gamarTa

48. 17.03.2006saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma brifingi gamarTa 49. 14.03.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis misasalmebeli

sityva TurqeTis respublikis prezidentis ahmeT nejdeT sezeris mimarT

50. 27.03.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla uSiSroebis sabWos sxdomaze

51. 09.04.2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma 9 aprilis dResTan dakavSirebiT gancxadeba gaakeTa

52. 06.04.2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili rusTavis „azotis“ qarxanas ewvia

53. 25.04.2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma energetikuli komisiis sxdoma gamarTa

54. 08.04.2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili regionaluri mediis warmomadgenlebs Sexvda

55. 03.04.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla sagareo saqmeTa saministroSi

56. 18.04.2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saparlamento umravlesobis warmomadgenlebs Sexvda

57. 26.05.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sajaro gamosvla saqarTvelos damoukideblobisadmi miZRvnil aRlumze

58. 06.05.2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili aWaris mTavrobis saxlTan sityviT gamovida

59. 06.05.2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma baTumSi, evropis moedanze axal monuments Cauyara safuZveli

60. 11.05.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis misasalmebeli sityva estoneTis prezidentis arnold ruutelis mimarT

61. 10.05.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla mTavrobis sxdomaze

Page 177: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

177

62. 03.05.2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili zurab Jvanias saxelobis saxelmwifo administrirebis skolis kursdamTavrebulebs Sexvda

63. 27.05.2006 saqarTvelos prezidentma saqvelmoqmedo vaxSamze biznesmenebs sityviT mimarTa

64. 07.05.2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakSvilma da xorvatiis respublikis prezidentma stiepan mesiCma erToblivi brifingi gamarTes

65. 14.06.2006 saqarTvelosa da ruseTis prezidentebis erToblivi brifingi 13.07.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sajaro gamosvla

baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenis prezentaciaze 66. 28.07.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sagangebo

gancxadeba kodoris xeobaSi mimdinare movlenebTan dakavSirebiT 67. 12.07.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis Sexvedra

masobrivi informaciis saSualebebTan 68. 17.07.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sagangebo

gancxadeba 69. 05.08.2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saqarTvelos

ekonomikuri ganviTarebis axali proeqtis prezentacia gamarTa 70. 15.08.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla

mTavrobis sxdomaze 71. 02.08.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla

poloneTis respublikis prezidentTan erTad gamarTul brifingze 72. 22.08.2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saCxeris samxedro

bazis gaxsnas daeswro 73. 30.09.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla

sakonstitucio sasamarTloSi 74. 11/23/2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla

Tavisuflebis monumentis gaxsnis sazeimo ceremoniaze 75. 11/14/2006 saqarTvelos prezidentis batoni mixeil saakaSvilis mimarTva

evroparlamentisadmi 76. 11/9/2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili sastumro

„interkontinentalis“ mSeneblobis dawyebis ceremonias daeswro 77. 02.11.2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili israelSi qarTul

diasporas Sexvda 78. 11/11/2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma mTavrobaSi

ganxorcielebul sakadro cvlilebebTan dakavSirebiT preskonferencia gamarTa

79. 28.12.2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla biznesmenebTan gamarTul saqvelmoqmedo vaxSamze

80. 12/26/2006 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili Tbilisis saxelmwifo universitetis studentebs Sexvda

81. 12/9/2006 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma axali satumros mSeneblobis Taobaze kontraqti gaaforma

Page 178: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

178

82. 12/9/2006 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla zurab Jvanias dabadebis dRisadmi miZRvnil RonisZiebaze saqarTvelos parlamentSi

83. 31.01.2007 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili mTavrobis sxdomas daeswro

84. 25.01.2007 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili siRnaRSi axali proeqtis prezentacias daeswro

85. 17.01.2007 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis misasalmebeli sityva mosamarTleTa ficis dadebis ceremoniaze

86. 23.02.2007 saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili sainformacio saSualebebis warmomadgenlebs Sexvda

87. 22.02.2007 saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla senakis samxedro bazaze

88. 14.03.2007 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma zemo afxazeTis mosaxleobas sityviT mimarTa

89. 12.03.2007 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma kodorSi ganviTarebul movlenebTan dakavSirebiT, erovnuli uSiSroebis sabWos sxdomaze gancxadeba gaakeTa

90. 02.03.2007 saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da ukrainis prezidentma viqtor iuSCenkom erToblivi preskonferencia gamarTes

91. 26.03.2007-konfliqtis zonebSi arsebul situaciasTan dakavSirebiT, uSiSroebis sabWos sxdomaze saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma gancxadeba gaakeTa

92. 28.03.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili parlamentis opoziciis warmomadgenlebs Sexvda

93. 02.04.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili senakSi Tavdacvis saministros meore qveiTi brigadis bazaze sityviT gamovida

94. 04.04.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili samxedro qalaqis mSeneblobis gaxsnas daeswro

95. 06.04.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma kanonproeqtis - droebiTi administraciuli erTeulebis Seqmnis Taobaze gancxadeba gaakeTa

96. 16.04.2007-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis misasalmebeli sityva poloneTis prezidentis lex kaCinskisadmi

97. 17.04.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili muxrovanis sawvrTnel bazas ewvia

98. 18.04.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma erovnul olimpiadebSi gamarjvebulebs sityviT mimarTa

99. 20.04.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma natos saparlamento asambleis 65-e „rouz-rosis“ seminari gaxsna

100. 23.04.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos sxdomas daeswro

Page 179: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

179

101. 30.04.2007-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla vazianis samxedro bazaze

102. 03.05.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma gaTavisuflebuli studentebi Rirsebis medlebiT daajildova

103. 06.05.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma baTumis farmacevtuli qarxana ”baTfarma” gaxsna

104. 06.05.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma baTumis universitetis studentebs sityviT mimarTa

105. 07.05.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da estoneTis prezidentma tomas hendrik ilvesma erToblivi preskonferencia gamarTes

106. 26.05.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili Savi zRvis universitetis gaxsnis ceremonias daeswro

107. 26.05.2007-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla saqarTvelos damoukideblobis dRisadmi miZRvnil aRlumze

108. 26.05.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma baTumis aeroporti gaxsna

109. 26.06.2007-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla energokonferenciaze ”energetikuli usafrTxoeba, axali sazRvrebi”

110. 05.07.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili Tbilisis sakrebulos wevrebis winaSe sityviT warsdga

111. 20.07.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma konfliqtebis daregulirebis sakiTxebSi saxelmwifo ministris Tanamdebobaze daviT baqraZe waradgina

112. 23.07.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma Tavdacvis saministros oficrebs sityviT mimarTa

113. 06.09.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili mTavrobis wevrebs Sexvda

114. 07.09.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma xelvaCauris raionSi samkervalo qarxana gaxsna

115. 12.09.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili borjomSi adgilobriv pedagogebs Sexvda

116. 17.09.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma samtrediaSi irakli quTaTelaZis saxelobis skola gaxsna

117. 27.09.2007-saqarTvelos prezidentis misi aRmatebuleba mixeil saakaSvilis gamosvla gaerTianebuli erebis organizaciis generaluri asambleis 62-e yovelwliur sxomaze

118. 29.09.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sakeni-Wuberis axladaSenebuli gza gaxsna

119. 01.11.2007-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma Tbilisi samiti 2007: ”vaSenoT evropis aRmosavleTi” gaxsna

Page 180: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

180

120. 05.11.2007-saqarTvelos preZidentis mixeil saakaSvilis interviu saqarTvelos sazogadoebrivi mauwyeblis JurnalistTan daviT afrasiZesTan

121. 07.11.2007-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gancxadeba 122. 08.11.2007-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sagangebo

gancxadeba 123. 15.11.2007-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili samedicino sferos

warmomadgenlebs Sexvda 124. 22.11.2007-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis misasalmebeli

sityva TurqeTis respublikis prezidentisadmi 125. 24.11.2007-mixeil saakaSvili: ''xvalidan saqarTvelos prezidentis

winasaarCevno kampanias viwyeb'' 126. 25.11.2007-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sityva ”erTiani

nacionaluri moZraobis” partiis yrilobaze 127. 26.11.2007-saqarTvelos prezidentis movaleobis Semsruleblis, nino

burjanaZis mimarTva saqarTvelos mosaxleobisadmi 128. 03.12.2007-saqarTvelos prezidentis movaleobis Semsruleblis, nino

burjanaZis sagangebo brifingi 129. 24.12.2007-prezidentis movaleobis Semsrulebelma nino burjanaZem

brifingi gamarTa 130. 20.01.2008-mixeil saakaSvilis sityva, warmoTqmuli ficis dadebis sazeimo

ceremonialze 131. 24.01.2008-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla evropis

sabWos saparlamento asambleis sxdomaze 132. 30.01.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili regionuli mediis

warmomadgenlebs Sexvda 133. 31.01.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili generalur

prokurors da saxalxo damcvels kancelariaSi Sexvda 134. 01.02.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma ganaxlebuli

mTavrobis pirveli sxdoma gaxsna 135. 26.02.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili devnilebsa da 90-

iani wlebis omebis veteranebs Sexvda 136. 08.03.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma ema gogoxia,

malxaz basilaia da daviT woworia Rirsebis ordenebiT daajildova

137. 08.03.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma erovnuli uSiSroebis sabWos sxdoma gamarTa

138. 31.03.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma mosaxleobas mTavrobis 50-dRiani programis pirveli angariSi warudgina

139. 01.04.2008-nato-s samitze gamgzavrebis win, saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma gancxadeba gaakeTa

140. 08.04.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saCxeris samTo momzadebis skolis kursdamTavrebulebs Sexvda

Page 181: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

181

141. 21.04.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sagangebo gancxadeba gaakeTa

142. 21.04.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakSvilma nino burjanaZis gancxadebasTan dakavSirebiT komentari gaakeTa

143. 23.04.2008-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis mimarTva qarTveli xalxisadmi

144. 24.04.2008-saqarTvelSi axladakreditebul diplomatebTan saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma gancxadeba gaakeTa

145. 29.04.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma afxaz da os mosaxleobas samSvidobo iniciativiT mimarTa

146. 03.05.2008-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla erTiani nacionaluri moZraobis yrilobaze

147. 12.05.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili evrokavSiris qveynebis warmomadgenlebs Sexvda

148. 16.05.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma yulevSi axali terminali gaxsna

149. 18.05.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili 31-e qarxnis personals Sexvda

150. 20.05.2008-saqarTvelos prezidentma mosaxleobas bagratis taZris ezodan mimarTa

151. 22.05.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma simSvidisa da aqtiurobisTvis mosaxleobas madloba gadauxada

152. 26.05.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da poloneTis prezidentma lex kaCinskim erToblivi presonferencia gamarTes

153. 30.05.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili momavali saparlamento umravlesobis wevrebs Sexvda

154. 06.06.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da evrokavSiris umaRlesma warmomadgenelma sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi xavier solanam erToblivi preskonferencia gamarTes

155. 07.06.2008-saqarTvelos prezidentma axladarCeuli parlamentis pirveli sxdoma gaxsna

156. 12.06.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili baqteriofags estumra

157. 28.06.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma preskonferencia gamarTa

158. 29.06.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili sofel skraSi mosaxleobas Sexvda

159. 30.06.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili aWaris universitetSi studentebs Sexvda

160. 02.07.2008-suam-is samitis monawileebma erToblivi brifingi gamarTes 161. 08.07.2008-saqarTvelos prezidentis administraciaSi uSiSroebis sabWos

sxdoma gaimarTa

Page 182: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

182

162. 10.07.2008-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilisa da amerikis SeerTebuli Statebis saxelmwifo mdivnis kondoliza raisis brifingi

163. 18.07.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da germaniis sagareo saqmeTa ministrma frank-valter Stainmaierma erToblivi preskonferencia gamarTes

164. 07.08.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sagangebo gancxadeba gaakeTa

165. 08.08.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sayovelTao mobilizacia gamoacxada

166. 08.08.2008-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis mimarTva saqarTvelos mosaxleobisadmi

167. 09.08.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saparlamento opoziciis warmomadgenlebs Sexvda (2)

168. 09.08.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili ucxouri mediis warmomadgenlebs Sexvda (2)

169. 09.08.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos sxdoma gamarTa

170. 10.08.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvilma da safrangeTis sagareo saqmeTa ministrma bernar kuSnerma erToblivi brifingi gamarTes

171. 10.08.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma qarTul sazogadoebriobas mimarTa

172. 11.08.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma am droisaTvis arsebuli viTareba Seafasa

173. 11.08.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sxdoma gamarTa

174. 11.08.2008-saqarTvelos prezidenti: ''demonstrireba movaxdinoT imis, risic eSinia mters - Cveni erTianobis!''

175. 12.08.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma arsebul viTarebasTan dakavSirebiT preskonferencia gamarTa

176. 12.08.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma evropel liderebTan erTad saqarTvelos parlamentis win Sekrebil sazogadoebas mimarTa

177. 01.09.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma cocxali jaWvis monawileebs Tavisuflebis moadnidan mimarTa

178. 01.09.2008-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis mimarTva 179. 04.09.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da amerikis

SeerTebuli Statebis vice-prezidentma dik Ceinim erToblivi preskonferencia gamarTes

180. 08.09.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma kaxeTis regionSi axali gubernatori waradgina

Page 183: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

183

181. 09.09.2008-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis, safrangeTis prezidentis nikola sarkozisa da evrokomisiis prezidentis xose manuel barosos erToblivi preskonferencia

182. 10.09.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili gorSi Sida qarTlis gubernatorsa da gamgeblebs Sexvda

183. 16.09.2008-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilisa da nato-s generaluri mdivnis iaap de hoop sxeferis erToblivi preskonferencia

184. 16.09.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saqarTvelos parlamentis winaSe wliuri angariSiT wardga

185. 18.09.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili biznesmenebs sastumroSi „qorTiard marioti“ Sexvda

186. 18.09.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili biznesmenebs sastumroSi „qorTiard marioti“ Sexvda

187. 24.09.2008-saqarTvelos prezidentis misi aRmatebuleba mixeil saakaSvilis gamosvla gaerTianebuli erebis organizaciis generaluri asambleis 63-e yovelwliur sxomaze

188. 30.09.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili da somxeTis respublikis prezidenti serJ sargsiani presis warmomadgenlebs Sexvdnen

189. 01.10.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili qarTuli telekompaniebis Jurnalistebs Sexvda

190. 06.10.2008-saqarTvelos prezidentma werovanSi mimdinare mSenebloba moinaxula da devnilebs mimarTa

191. 10.10.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da safrangeTis sagareo saqmeTa ministrma bernard kuSnerma erToblivi preskonferencia gamarTes

192. 27.10.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saparlamento umravlesobis wevrebs Sexvda

193. 04.11.2008-saqarTvelos prezidentma Tavdacvis saministros gaerTianebuli Stabis axali ufrosebi waradgina

194. 08.11.2008-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili antikrizisuli sabWos wevrebs Sexvda

195. 24.11.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da poloneTis prezidentma lex kaCinskim erToblivi preskonferencia gamarTes

196. 28.11.2008-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da daniis premier-ministrma anders rasmusenma erToblivi preskonferencia gamarTes

197. Dekemberi ewera fails sadac noembris gamosvlebi iyo 198. 01.01.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saqarTvelos

mosaxleobas axali weli miuloca 199. 11.01.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma amerikasa da

saqarTvelos Soris gaformebul qartiasTan dakavSirebiT preskonferencia gamarTa

Page 184: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

184

200. 23.01.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma xalxis SekiTxvebs pirdapir eTerSi upasuxa

201. 28.01.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili baTumSi ''Ti-bi-si bankis'' filialis gaxsnas daeswro

202. 28.01.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma saswrafo samedicino samsaxuris TanamSromlebs iubile miuloca

203. 30.01.2009-saqarTvelos prezidentma mTavrobas premier-ministris axali kandidatura dausaxela

204. 12.02.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma opoziciis SekiTxvebs upasuxa

205. 16.02.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sadazRvevo iniciativasTan dakavSirebuli sakiTxebi ministrebTan erTad ganixila

206. 25.02.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili sxvadasxva umaRlesi saswavleblis studentebs Sexvda

207. 02.03.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili eleqtromoZravi Semadgenlobis saremonto qarxanas estumra

208. 05.03.2009-sarfSi saqarTvelo-TurqeTis erToblivi sabaJo-gamSvebi punqti gaixsna

209. 10.03.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sastumro "SeratonSi" Sekrebil mewarmeebs mimarTa

210. 10.03.2009-saqarTvelos prezidenti daRupuli mebrZolebis ojaxebs Sexvda

211. 13.03.2009-sastumroSi ”Seraton metexi palasi” foTSi pirveli Tavisufali industriuli zonis proeqtis prezentacias saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili daeswro

212. 31.03.2009-saqarTvelos prezidentma samgoris raionSi policiis axali Senoba gaxsna

213. 31.03.2009-amerikis SeerTebuli Statebis SeiaraRebuli Zalebis gaerTianebuli Stabis Tavmjdomaris moadgilem, generalma jeims karTraiTma da saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma erToblivi brifingi gamarTes

214. 10.04.2009-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gancxadeba 215. 10.04.2009-qarTulma da Turqulma mxareebma axal energetikul proeqts

moaweres xeli 216. 20.04.2009-mixeil saakaSvilma wminda giorgis ordenebiT gaerTianebuli

Stabis xelmZRvaneli devi WankotaZe da misi moadgile daviT nairaSvili daajilodova

217. 23.04.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili sawarmo ”interplastis” TanamSromlebs Sexvda

218. 05.05.2009-saqarTvelos prezidentma muxrovanis samxedro bazaze amboxebis gamo sagangebo gancxadeba gaakeTa

219. 06.05.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili gaerTianebuli Stabis wevrebs Sexvda

Page 185: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

185

220. 11.05.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma baTumSi operis Senobis mSeneblobas Cauyara safuZveli

221. 18.05.2009-mixeil saakaSvili winandalSi saparlamento umravlesobis wevrebs Sexvda

222. 20.05.2009-mixeil saakaSvili foTis industriul zonaSi mosaxleobas Sexvda

223. 26.05.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma muxaTgverdis samxedro-sasaflao memoriali gaxsna

224. 26.05.2009-saqarTvelos prezidentma baTumSi sahaero moZraobis marTvis axali taueris mSeneblobas Cauyara safuZveli

225. 15.06.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saparlamento umravlesobas Sexvda

226. 10.06.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma mTavrobis sxdoma gamarTa

227. 19.06.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma upasuxa toq-Sou-s ”pozicia” SekiTxvebs

228. 20.07.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili saqarTvelos parlamentis winaSe warsdga

229. 22.07.2009-saqarTvelos prezidentisa da amerikis SeerTebuli Statebis vice-prezidentis mier oficialur sadilze warmoTqmuli sadRegrZeloebi

230. 23.07.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili da aSS-is vice-prezidenti jo baideni devnil bavSvebs Sexvdnen

231. 07.08.2009-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis warmoTqmuli sityva ruseT-saqarTvelos omis wlisTavisadmi miZRvnil RonisZiebaze

232. 07.08.2009-saqarTvelos prezidentma litvis sagareo saqmeTa yofili ministri wminda giorgis ordeniT daajildova

233. 02.09.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili sastumro ''redisonis'' gaxsnas daeswro

234. 03.09.2009-saqarTvelos prezidentma werovanSi qaRaldis sawarmo gaxsna 235. 09.09.2009-saqarTvelos prezidentma saministroebis mier warmodgenili

stendebi TelavSi daaTvaliera 236. 11.09.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili Terjolis

mosaxleobas Sexvda 237. 01.10.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili kala ubnis

reabilitaciis process daeswro 238. 02.10.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili mcxeTaSi

istoriuli qalaqis proeqtis prezentacias daeswro 239. 06.10.2009-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma sakanonmdeblo

organoSi ekonomikuri paketi waradgina 240. 12.10.2009-prezidentis sasaxleSi uSiSroebis sabWos sxdoma gaimarTa

Page 186: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

186

241. 23.10.2009-saqarTvelos prezidentma da germaniis elCma omis dros dazaralebuli mosaxleobisTvis gorTan axlos axali dasaxleba gaxsnes

242. 11.11.2009-saqarTvelos prezidentma mTavrobis gafarToebuli sxdoma kaxeTSi gamarTa

243. 13.11.2009-prezidentis sasaxleSi uSiSroebis gafarToebuli sxdoma gaimarTa

244. 05.12.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili baTumSi sakonstitucio sasamarTlos estumra

245. 08.12.2009-mixeil saakaSvilma avlabris sasaxleSi megzeveebi Rirsebis ordenebiT daajildova

246. 09.12.2009-saqarTvelos prezidenti bonSi evropis saxalxo partiis kongresze sityviT gamovida

247. 18.12.2009-saqarTvelos prezidenti klimatur cvlilebebTan dakavSirebiT kopenhagenSi gamarTul konferenciaze sityviT gamovida

248. 26.12.2009-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili erovnuli gvardiis axali Senobis gaxsnas daeswro

249. 01.01.2010-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis saaxalwlo milocva

250. 21.01.2010-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma estoneTis sagareo saqmeTa saministroSi leqcia waikiTxa

251. 22.01.2010-saqarTvelos prezidentma estoneTis did savaWro centrSi qarTuli Rvinis kuTxe moinaxula

252. 14.03.2010-mixeil saakaSvili ''qronikis'' imitirebul gamoSvebas gamoexmaura

253. 21.03.2010-saqarTvelos prezidenti gamarjvebul ragbistebs Sexvda 254. 06.05.2010-Sinagan saqmeTa saministros axal SenobasTan gamarTul

aRlumze saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili sityviT gamovida

255. 06.05.2010-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili baTumSi adgilobriv mosaxleobas Sexvda

256. 17.05.2010-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma TurqeTis premier ministri rejif Taif erdoRani oqros sawmisis ordeniT daajildova

257. 21.05.2010-saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvili parlamentis umravlesobas Sexvda

258. 26.05.2010-saqarTvelos prezidentis sityva damoukideblobis dRisadmi miZRvnil aRlumze

259. 30.05.2010-saqarTvelos prezidentma gigi ugulavas saarCevno StabSi Sekrebil sazogadoebas mimarTa

260. 01.06.2010-saqarTvelos prezidentma iusticiis saministroSi prokurorebi Rirsebis ordenebiT daajildova

261. 12.06.2010-saqarTvelos prezidenti quTaisSi zurab Jvanias saxelobis saxelmwifo administrirebis skolis kusdamTavrebulebs Sexvda

Page 187: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

187

262. 15.06.2010-baTumSi saparlamento umravlesobis gasvliTi sxdoma gaimarTa 263. 29.06.2010-prezidentis sasaxleSi erovnuli uSiSroebis sabWos sxdoma

gaimarTa 264. 05.07.2010-mixeil saakaSvilisa da hilari klintonis erToblivi

preskonferencia 265. 15.07.2010-mixeil saakaSvilma da bernar kuSnerma erToblivi

preskonferencia gamarTes 266. 15.07.2010-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma da evrokavSiris

sagareo saqmeTa komisarma baronesa qeTrin eStonma erToblivi preskonferencia gamarTes

267. 18.07.2010-saqarTvelosa da azerbaijanis prezidentebma erToblivi preskonferencia gamarTes

268. 20.07.2010-saqarTvelos prezidentma mTavrobis sxdomas yvarelSi uxelmZRvanela

269. 21.07.2010-saqarTvelos prezidenti soflis meurneobis saministros warmomadgenlebs Sexvda

270. 22.07.2010-saqarTvelos prezidenti ganaTlebisa da mecnierebis saministros warmomadgenlebs Sexvda

271. 26.07.2010-saqarTvelos prezidenti sasjelaRsrulebis, probaciisa da iuridiuli daxmarebis saministros xelmZRvanelebs Sexvda

272. 27.07.2010-saqarTvelos prezidentma finansTa saministroSi gamarTa Sexvedra

273. 27.07.2010-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma ukrainis umaRlesi radis deputati iakov tabaCniki brwyinvalebis saprezidento ordeniT daajildova

274. 04.08.2010-saqarTvelos prezidenti kaTalikos patriarqTan erTad muxaTgverdis ZmaTa sasaflaoze mivida

275. 26.08.2010-mixeil saakaSvili sadamrigeblo saaTis programaSi monawile pedagogebs Sexvda

276. 27.08.2010-saqarTvelos prezidentis inicirebuli programis” eTnikuri umciresobisTvis umaRlesi ganaTlebis miRebis waxaliseba” pirveli Sedegi

277. 03.09.2010-saqarTvelos prezidentis Sexvedra saqarTvelos umaRlesi sakanonmdeblo organos umravlesobis wevrebTan anakliaSi

278. 11.09.2010-baTumSi mTavrobis gasvliT sxdoma gaimarTa 279. 13.09.2010-mixeil saakaSvili quTaisSi kadetTa axali korpusis gaxsnas

daeswro 280. 21.09.2010-saqarTvelos prezidentis gamosvla „aTaswleulis ganviTarebis

miznebis" samitze 281. 23.09.2010-mixeil saakaSvilis sityva, warmoTqmuli niu-iorkis

universitetSi 282. 24.09.2010-misi aRmatebulebis, saqarTvelos prezidentis mixeil

saakaSvilis sityva warmoTqmuli gaeros generaluri asambleis 65-e sesiaze

Page 188: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

188

283. 08.11.2010-mixeil saakaSvili Tavisufali universitetis studentebs da profesor-maswavleblebs Sexvda

284. 09.11.2010-saqarTvelos prezidenti Sss-is TanamSromlebs Sexvda 285. 13.11.2010-saqarTvelos prezidentma investorebs qobuleTis Tavisufal

turistul zonaSi sastumroebis mSeneblobis dawyeba miuloca 286. 14.11.2010-saqarTvelos prezidenti yvarlis tbasTan msoflio bankis

warmomadgenlebs Sexvda 287. 15.11.2010-saqarTvelos prezidentma mixeil saakaSvilma axalqalaqis

mosaxleobas sityviT mimarTa 288. 16.11.2010-saqarTvelos prezidentma quTaisis operis Teatris win

quTaisis mosaxleobas mimarTa 289. 23.11.2010-saqarTvelos prezidentisa da evroparlamentis prezidentis

erToblivi preskonferencia 290. 23.11.2010-saqarTvelos prezidenti evroparlamentarebis winaSe sityviT

warsda 291. 30.11.2010-saqarTvelos prezidentma anakliaSi masobriv mSeneblobas

Cauyara safuZveli 292. 01.12.2010-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla euTos

samitze 293. 03.12.2010-saqarTvelos prezidentma gaformebis ekonomikuri zona (gez-i)

axal SenobaSi gaxsna 294. 09.12.2010-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gamosvla gaeros

klimatis cvlilebis CarCo konvenciis mxareTa me-16 konferenciaze 295. 17.12.2010-saqarTvelos prezidentma mTavrobis sxdoma saTafliis

nakrZalSi gamarTa 296. 24.12.2010-saqarTvelos prezidentma mTavrobis sxdoma mestiaSi gamarTa 297. 27.12.2010-saqarTvelos prezidentis gamosvla saxelmwifo dacvis

specialuri samsaxuris wvevamdelebis ficis dadebis ceremoniaze 298. 01.01.2011-saqarTvelos prezidentma mosaxleobas axali weli miuloca 299. 13.01.2011-saqarTvelos prezidentma senatori jozef libermani wminda

giorgis saxelobis gamarjvebis ordeniT daajildova 300. 14.01.2011-saqarTvelos prezidenti mewarmeobis amerikul institutSi (AEI)

gamarTul konferenciaze sityviT gamovida 301. 06.02.2011-mixeil saakaSvili: ”mSvidoba erTaderTi mizania, xolo

politikuri dialogi - erTaderTi gza mis misaRwevad” 302. 25.02.2011-saqarTvelos prezidenti okupaciis muzeumSi kadetTa korpuss

Sexvda 303. 28.02.2011-saqarTvelos prezidentma foTSi gaformebis ekonomikuri zona

gaxsna 304. 08.03.2011-saqarTvelos prezidenti rusTavSi pensionrebs Sexvda 305. 11.03.2011-mixeil saakaSvilma da donald trampma erToblivi

preskonferencia gamarTes 306. 18.03.2011-saqarTvelos prezidenti brukingsis institutSi sityviT

warsdga

Page 189: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

189

307. 21.03.2011-saqarTvelos prezidentma marneulis mosaxleobas novruz bairamis dResaswauli miuloca

308. 25.03.2011-saqarTvelos prezidentma Sss-is oficrebi vaxtang gorgaslis I xarisxis ordeniT daajildova

309. 02.04.2011-saqarTvelos prezidenti sofel argveTis mosaxleobas Sexvda 310. 09.04.2011-saqarTvelos prezidentma prezidentis sasaxleSi studentebs

umaspinZla 311. 18.04.2011-mixeil saakaSvili taZrisis axladaSenebul skolaSi

sertificirebul pedagogebs Sexvda 312. 22.04.2011-saqarTvelos prezidentma foTSi radaris gaxsnis ceremoniaze

sazogadoebas sityviT mimarTa 313. 04.05.2011-saqarTvelosa da litvis prezidentebma gancxadebebi gaakeTes 314. 06.05.2011-baTumis axal bulvarSi, policiis dRisadmi miZRvnil aRlumze

saqarTvelos prezidenti sityviT gamovida 315. 10.05.2011-saqarTvelos prezidenti sertificirebul pedagogebs

prezidentis sasaxleSi Sexvda 316. 11.05.2011-saqarTvelos prezidenti erovnuli biznesdajildoebis

"merkuri- 2011" ceremonials daeswro 317. 19.05.2011-saqarTvelos prezidentma da evroparlamentis prezidentma

erToblivi preskonferencia gamarTes 318. 23.05.2011-saqarTvelosa da ungreTis prezidentebma erToblivi

preskonferencia gamarTes 319. 24.05.2011-saqarTvelos prezidentma riyis parkis gaxsnaze Sekrebil

sazogadoebas mimarTa 320. 26.05.2011-saqarTvelos prezidenti baTumSi, iusticiis saxlis gaxsnis

ceremonialze sityviT gamovida 321. 26.05.2011-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sajaro gamosvla

saqarTvelos damoukideblobisadmi miZRvnil aRlumze 322. 26.05.2011-aRlumis dawyebamde saqarTvelos prezidentma gancxadeba

gaakeTa 323. 31.05.2011-saqarTvelos prezidentma da TurqeTis premier-ministrma

sarfis sabaJo-gamSvebi punqti sazeimo viTarebaSi gaxsnes 324. 05.06.2011-saqarTvelos prezidentma ganaxlebul erovnul galereaSi myof

sazogadoebas sityviT mimarTa 325. 06.06.2011-saqarTvelos prezidentma saqvelmoqmedo vaxSamze Sekrebil

stumrebs sityviT mimarTa 326. 07.06.2011-saqarTvelos prezidenti anakliis patrioTa banaks estumra 327. 13.06.2011-saqarTvelos prezidenti moswavleTa saukeTeso aseuls Sexvda 328. 14.06.2011-saqarTvelos prezidentma rusTavSi iusticiis saxlis win

Sekrebil sazogadoebas mimarTa 329. 16.06.2011-saqarTvelos prezidentma ambrolauris mcxovreblebs mimarTa 330. 18.06.2011-saqarTvelos prezidentma safrangeTis TanamSromlobis

ministri wminda giorgis gamarjvebis ordeniT daajildova

Page 190: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

190

331. 24.06.2011-saqarTvelos prezidentma sakonstitucio sasamarTlos mosamarTleebs iubile miuloca

332. 25.06.2011-mixeil saakaSvilma qarTvel mezRvaurebs mimarTa 333. 04.07.2011-saqarTvelosa da estoneTis prezidentebma erToblivi

gancxadebebi gaakeTes 334. 06.07.2011-saqarTvelos prezidentma aleqsandre lomaia wminda giorgis

saxelobis gamarjvebis ordeniT daajildova 335. 19.07.2011-saqarTvelos prezidentma italiis sagangebo da

sruluflebiani elCi Rirsebis ordeniT daajildova 336. 20.07.2011-saqarTvelos prezidentma baTumSi kidev erTi msoflio brendis

sastumro Radisson Blu oficialurad gaxsna 337. 22.07.2011-saqarTvelos prezidenti saerTaSoriso konferenciaze

„saqarTvelos evropuli gza" sityviT gamovida 338. 26.07.2011-saqarTvelosa da poloneTis prezidentebma erToblivi

brifingi gamarTes 339. 01.08.2011-mixeil saakaSvilma saqarTvelos ramdenime moqalaqes axali,

eleqtronuli piradobis mowmoba piradad gadasca 340. 09.08.2011-saqarTvelos prezidentma anakliis patriotTa banakSi

sxvadsxva erovnebis mozardebs mimarTa 341. 22.08.2011-saqarTvelos prezidentma axali zRvispira kurorti anaklia

sazeimo viTarebaSi gaxsna 342. 07.09.2011-saqarTvelos prezidenti saerTaSoriso ekonomikur forumze

sityviT gamovida 343. 07.09.2011-saqarTvelos prezidentis gamosvla axalgazrda liderTa

samitze 344. 12.09.2011-saqarTvelos prezidenti erovnuli gamocdebis mixedviT aT

saukeTeso pirvelkursels esaubra 345. 13.09.2011-saqarTvelos prezidentma mestiaSi axladgaxsnil iusticiis

saxlTan Sekrebil sazogadoebas 346. mimarTa 347. 14.09.2011-saqarTvelos prezidentma foTis saerTaSoriso aeroportis

mniSvnelobaze isaubra 348. 16.09.2011-saqarTvelos prezidenti gorSi erovnuli Tavdacvis akademiis

gaxsnaze sityviT gamovida 349. 16.09.2011-saqarTvelos prezidentma rus diriJors saqarTvelos

moqalaqis pasporti gadasca 350. 20.09.2011-saqarTvelos prezidentis sityva konkordias pirvel samitze 351. 22.09.2011-saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis sityva gaeros

generaluri asambleis 66-e sesiaze 352. 05.10.2011-saqarTvelos prezidentma pedagogebs profesiuli dRe miuloca 353. 07.10.2011-saqarTvelosa da safrangeTis prezidentebis gamosvla

Tavisuflebis moedanze 354. 10.10.2011-mixeil saakaSvilis sityva Forum 2000-ze

Page 191: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

191

355. 17.10.2011-saqarTvelos prezidentma devnilebs foTSi axalsaxloba miuloca

356. 19.10.2011-mixeil saakaSvili: ,,Cveni warmateba es aris im konkretuli reformebis Sedegi, romlebsac Cven bolo wlebSi yvelani erTad vaxorcielebT“

357. 21.10.2011-mixeil saakaSvili: ,,aseTi qarTvelebi marTlac saukuneSi erTxel ibadebian... es aris didi danakargi’’

358. 26.10.2011-mTavrobis sxdomaze saqarTvelos strategiuli ganviTarebis 10-punqtiani samoqmedo gegma ganixiles

359. 28.10.2011-saqarTvelos prezidentma tyibulelebs tyibulqalaqoba miuloca

360. 07.11.2011-saqarTvelos prezidentma parlamentis umravlesobis wevrebs mimarTa

361. 10.11.2011-Crdiloatlantikuri sabWos sxdoma baTumSi natos generalurma mdivanma da saqarTvelos prezidentma gaxsnes

362. 10.11.2011-saqarTvelos prezidentma da nato-s generalurma mdivanma erToblivi preskonferencia gamarTes

363. 11.11.2011-mixeil saakaSvili „saerTaSoriso demokratTa gaerTianebis“ konferenciaze sityviT gamovida

364. 15.11.2011-saqarTvelos prezidenti „saqarTvelos bankis“ saTavo ofisis gaxsnis ceremonialze sityviT gamovida

365. 16.11.2011-mixeil saakaSvilma da qeTrin eStonma mediisTvis erToblivi gancxadebebi gaakeTes

366. 16.11.2011-saqarTvelos prezidenti "ilias tbis" sazeimo gaxsnas daeswro 367. 17.11.2011-saqarTvelos prezidentis mimarTva evroparlamentis

rezoluciasTan dakavSirebiT 368. 19.11.2011-mixeil saakaSvili: winandalSi Rvinis saerTaSoriso

institutis gaxsna Zalian didi mniSvnelobis politikuri movlenaa 369. 22.11.2011-quTaisis saxelmwifo istoriuli muzeumis axal SenobaSi

saqarTvelos prezidenti inteligenciis warmomadgenlebs Sexvda 370. 22.11.2011-quTaisis axladgasnil mTavrobis saxlSi pirveli sxdoma

saqarTvelos prezidentis xelmZRvanelobiT gaimarTa 371. 23.11.2011-prezidentis mimarTva 372. 23.11.2011-mixeil saakaSvilis mier warmoTqmuli sityva brwyinvalebis

saprezidento ordenebis gadacemis ceremonialze 373. 23.11.2011-saqarTvelos prezidenti riyeze ronald reiganis qandakebis

gaxsnis ceremonialze sityviT gamovida 374. 23.11.2011-saqarTvelos prezidentma Tbilisis axali ubnis prezentaciaze

Sekrebil sazogadoebas mimarTa 375. 25.11.2011-mixeil saakaSvilisa da kSiStof lisekis erToblivi

gancxadebebi, kSiStof lisekis dajildoebis ceremonialze 376. 25.11.2011-saqarTvelos prezidentma pedagogebTan Sexvedrisas

iniciativebsa da axal proeqtebze isaubra

Page 192: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

192

377. 29.11.2011-saqarTvelosa da somxeTis prezidentebma erToblivi gancxadebebi gaakeTes

378. 01.12.2011-mixeil saakaSvilis gamosvla yirgizeTis axladarCeuli prezidentis saxeliT gamarTul miRebaze

379. 03.12.2011-saqarTvelos prezidentma gldanSi gadamzadebis centris mSeneblobis dawyebis RonisZiebaze Sekrebil mosaxleobas mimarTa

380. 04.12.2011-saqarTvelos prezidentma zugdidis mosaxleobas sityviT mimarTa

381. 07.12.2011-saqarTvelos prezidenti evropis saxalxo partiis yrilobaze sityviT gamovida

382. 08.12.2011-mixeil saakaSvili: Cemi qveyana bevri TqvenganisTvis didi aRmoCena iqneba

383. 12.12.2011-saqarTvelos prezidentma erovnuli uSiSroebis sabWos sxdoma gamarTa

384. 14.12.2011-saqarTvelos prezidenti evrokavSirSi poloneTis Tavmjdomareobis dasrulebasTan dakavSirebiT gamarTul oficialur miRebaze sityviT gamovida

385. 15.12.2011-saqarTvelos prezidentis gamosvla saerTaSoriso forumze, saxelwodebiT „evropis ganviTarebis dReebi“

386. 16.12.2011-saqarTvelos prezidenti guriis adgilobrivi xelisuflebis warmomadgenlebs Sexvda

387. 16.12.2011-mixeil saakaSvilma ozurgeTis centrSi mosaxleobas mimarTa 388. 25.12.2011--mixeil saakaSvili: „Tqven qarTuli saxelmwifoebriobis elCebi

xarT“ 389. 26.12.2011-mixeil saakaSvili: „axalcixe unda gaxdes axali aRmSeneblobis

mTavari gvirgvini“ 390. 29.12.2011-saqarTvelos prezidenti qedis mosaxleobas Sexvda 391. 05.01.2012-mixeil saakaSvili: „Cven varT RirsebiT aRsavse sazogadoeba,

romelic midis win!“ 392. 05.01.2012-saqarTvelos prezidentma gardabnis mosaxleobas mimarTa 393. 11.01.2012-saqarTvelos prezidentma goris mosaxleobas mimarTa 394. 13.01.2012-saqarTvelos prezidentma da TurqeTis premier-ministrma

erToblivi preskonferencia gamarTes 395. 14.01.2012-mixeil saakaSvili: Cven gvaqvs saxelmwifo aparati, romliTac

saqarTvelos TiToeulma moqalaqem SeiZleba iamayos 396. 21.01.2012-saqarTvelos prezidentma rusTavis mosaxleobas mimarTa 397. 21.01.2012-mixeil saakaSvili: rusTavi saerTaSoriso masStabiT

warmatebis etalonad unda vaqcioT 398. 29.01.2012-saqarTvelos prezideni samitis Basecamp monawileebis winaSe

sityviT warsdga 399. 30.01.2012-saqarTvelos prezidentma amerikel kolegasTan Sexvedris

Sedegebi Seafasa 400. 01.02.2012-saqarTvelos prezidentis gamosvla SeerTebuli Statebis

mSvidobis institutSi

Page 193: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

193

401. leqcia saxelwodebiT „Semdegi dRe: prezidenti saakaSvili postrevoluciur sazogadoebasa da imis Taobaze, Tu ra modis arabuli gazafxulis Semdeg“

402. 02.02.2012-saqarTvelos prezidentis gamosvla jorjTaunis universitetSi 403. 03.02.2012-mixeil saakaSvilma amerikis SeerTebuli Statebis sazRvao

akademiis warmomadgenlebsa da studentebs mimarTa 404. 05.02.2012-mixeil saakaSvilma miunxenis usafrTxoebis konferenciis

monawileebs sityviT mimarTa 405. 09.02.2012-saqarTvelos prezidentma mecnierebis damsaxurebuli moRvawe

guram tatiSvili daajildova 406. 13.02.2012-saqarTvelos prezidenti parlamentis umravlesobis wevrebs

Sexvda 407. 17.02.2012-mixeil saakaSvilma cageris mosaxleobas sityviT mimarTa 408. 20.02.2012-saqarTvelos prezidentma helmandis provinciaSi, bazaze

„Sukvani“ ISAF-is programaSi monawile qarTvel samxedroebs mimarTa

409. 02.03.2012-mixeil saakaSvilma studentebs mimarTa da axali iniciativebi gaacno

410. 05.03.2012-saqarTvelos prezidentma axmetis mosaxleobas mimarTa 411. 06.03.2012-saqarTvelosa da azerbaijanis prezidentebma erToblivi

gancxadebebi gaakeTes 412. 07.03.2012-saqarTvelos prezidentis gamosvla azerbaijanis respublikis

parlamentSi 413. 12.03.2012-saqarTvelos prezidenti Telavis mosaxleobas Sexvda 414. 15.03.2012-saqarTvelos prezidentma wnorSi adgilobriv mosaxleobas

mimarTa 415. 19.03.2012-saqarTvelos prezidenti umaRlesi da profesiuli

saswavleblebis studentebs Sexvda 416. 27.03.2012-saqarTvelos prezidentis sityva warmoTqmuli birTvuli

usafrTxoebis samitze 417. 02.04.2012-mixeil saakaSvili: „Cvens saqmes veravin ver gaakeTebs -

saqarTvelos aqvs potenciali, radgan es niWieri adamianebis qveyanaa“

418. 03.04.2012-saqarTvelos prezidentisa da natos generaluri mdivnis erToblivi preskonferencia

419. 06.04.2012-mixeil saakaSvilma qveyanaSi Semotanil sasoflo-sameurneo daniSnulebis teqnikasTan dakavSirebiT gancxadeba gaakeTa

420. 09.04.2012-saqarTvelos prezidenti yazbegis mosaxleobas Sexvda 421. 09.04.2012-mixeil saakaSvilma saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis

warmomadgenlebs mimarTa 422. 11.04.2012-saqarTvelos prezidentma samxedro-samecniero teqnikuri

centris „delta“ personals mimarTa 423. 13.04.2012-saqarTvelos prezidentma ozurgeTSi mosaxleobas mimarTa

Page 194: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

194

424. 14.04.2012-saqarTvelos prezidentma programis „qarTuli ena momavali warmatebisTvis“ monawile pedagogebsa da moswavleebs mimarTa

425. 17.04.2012-saqarTvelos prezidentma qarTvel ers maxaTas mTaze axali taZris mSeneblobis dawyeba miuloca

426. 19.04.2012-saqarTvelos prezidentma qobuleTis axali kolejis studentebs mimarTa

427. 20.04.2012-saqarTvelos prezidentma winandalSi Sekrebil sazogadoebas axali sastumros mSenebloba miuloca

428. 21.04.2012-mixeil saakaSvilma donald trampi brwyinvalebis saprezidento ordeniT daajildova

429. 22.04.2012-mixeil saakaSvilma da donald trampma „tramp Taueris“ proeqtis prezentaciisas erToblivi gancxadebebi gaakeTes

430. 23.04.2012-saqarTvelos prezidentma WuberSi mosaxleobas mimarTa 431. 27.04.2012-saqarTvelos prezidentma norC mecnierTa da gamomgonebelTa

olimpiadis monawileebs mimarTa 432. 29.04.2012-saqarTvelos prezidentma rusTavis axal avtodromze Sekrebil

sazogadoebas mimarTa 433. 02.05.2012-saqarTvelos prezidentma quTaisis ganaxlebul TeatrSi

Sekrebil sazogadoebas mimarTa 434. 04.05.2012-mixeil saakaSvili: "aris organoebi, romelTa gaTiSviT

organizmi veRar cocxlobs - aseTi organoa saqarTvelosTvis aWara."

435. 06.05.2012-saqarTvelos prezidenti policiis dRisadmi miZRvnil aRlumze sityviT gamovida

436. 09.05.2012-saqarTvelos prezidentis gamosvla msoflio turizmis organizaciis saerTaSoriso konferenciaze

437. 10.05.2012-mixeil saakaSvilma ilia WavWavaZis saxl-muzeumSi Sekrebil sazogadoebas mimarTa

438. 11.05.2012-saqarTvelos prezidentma erovnuli biznesdajildoebis „merkuri-2012“ monawileebs mimarTa

439. 18.05.2012-mixeil saakaSvilma prinstonis universitetSi sajaro leqcia waikiTxa Temaze „saqarTvelos demokratiuli transformacia: precedenti yofili sabWoTa kavSiris qveynebisaTvis“

440. 21.05.2012-saqarTvelos prezidentma axalgazrda atlantikosebs mimarTa 441. 22.05.2012-saqarTvelos prezidentma da nato-s generalurma mdivanma

erToblivi preskonferencia gamarTes 442. 24.05.2012-mixeil saakaSvili: „yvela CvenganisTvis, vinc civi rkinis

fardis miRma gaizarda, ronald reigani yovelTvis iyo da darCeba Tavisuflebis idead“

443. 26.05.2012-saqarTvelos prezidenti quTaisSi parlamentis pirvel sazeimo sxdomaze sityviT gamovida

444. 28.05.2012-saqarTvelos prezidentma quTaisSi Sekrebil mosaxleobas mimarTa

445. 03.06.2012-mixeil saakaSvilma ucxoel studentebs sityviT mimarTa

Page 195: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

195

446. 05.06.2012-mixeil saakaSvilma da hilari klintonma presisTvis erToblivi gancxadebebi gaakeTes

447. 07.06.2012-saqarTvelos prezidentma warCinebul moswavleebsa da maswavleblebs mimarTa

448. 11.06.2012-mixeil saakaSvilma studentebs axali studenturi baraTis "gaimartive cxovreba" koncefcia gaacno

449. 14.06.2012-saqarTvelos prezidentma samedicino konferenciis „medea 2012“ monawileebs mimarTa

450. 25.06.2012-saqarTvelos prezidentma qarTvel mezRvaurebs mimarTa 451. 25.06.2012-mixeil saakaSvili: „Cven pativs vcemT xalxis Tavisufal nebas

da arCevanis Tavisuflebas“ 452. 01.07.2012-saqarTvelos prezidentma kadetebs mimarTa 453. 04.07.2012-saqarTvelos prezidentma ganaTlebisa da mecnierebis

saministros TanamSromlebs axali ministri warudgina 454. 04.07.2012-saqarTvelos prezidentma da evropuli sabWos prezidentma

erToblivi gancxadebebi gaakeTes 455. 10.07.2012-saqarTvelos prezidentisa da evropis saxalxo partiis

prezidentis erToblivi gancxadebebi 456. 17.07.2012-saqarTvelos prezidentma gldanis mosaxleobas mimarTa 457. 19.07.2012-saqarTvelos prezidentma mTavrobis wevrebTan stiqiis

Sedegebis aRmofxvris RonisZiebebTan dakavSirebiT isaubra 458. 19.07.2012-saqarTvelos prezidentma mTavrobis wevrebs sagangebo

davalebebi misca 459. 30.07.2012-saqarTvelos prezidenti: „yvelaferi, rac ar gvklavs, mxolod

gvaZlierebs“ 460. 04.08.2012-saqarTvelos prezidentma beSumSi mosaxleobas mimarTa 461. 06.08.2012-mixeil saakaSvilma karaleTis mosaxleobas sityviT mimarTa 462. 07.08.2012-saqarTvelos prezidentis gamosvla daviT aRmaSeneblis

saxelobis erovnuli Tavdacvis akademiaSi 463. 08.08.2012-saqarTvelos prezidentma foTis portSi Sekrebil

sazogadoebas mimarTa 464. 09.08.2012-saqarTvelos prezidentma axalcxeSi adgilobrivebs mimarTa 465. 12.08.2012-saqarTvelos prezidenti: Cveni didgori jer kidev win aris! 466. 12.08.2012-saqarTvelos prezidentma da aSS-is senatorma sazogadoebas

mimarTes 467. 15.08.2012-saqarTvelos prezidentma rusTavis mosaxleobas mimarTa 468. 16.08.2012-mixeil saakaSvili - "rabaTis cixe Cveni aRmSeneblobis

namdvili gvirgvinia" 469. 17.08.2012-saqarTvelos prezidentma bagratis taZris ezoSi Sekrebil

sazogadoebas mimarTa 470. 19.08.2012-saqarTvelos prezidentma baxmaroSi mosaxleobas mimarTa 471. 20.08.2012-saqarTvelos prezidentma baTumis maJoritari deputatobis

kandidatad giorgi baramiZe waradgina

Page 196: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

196

472. 21.08.2012-mixeil saakaSvili: „Cven yvelafers vakeTebT imisTvis, rom Tqvens Taobas gza gavuxsnaT ukeTesi cxovrebisken!“

473. 22.08.2012-saqarTvelos prezidentma gorSi mosaxleobas mimarTa 474. 25.08.2012-saqarTvelos prezidentma umaRles saswavleblebSi Cabareba

warCinebul studentebs miuloca 475. 28.08.2012-mixeil saakaSvilma quTaisis aeroportSi Sekrebil

sazogadoebas mimarTa 476. 29.08.2012-saqarTvelos prezidentis gancxadeba 477. 04.09.2012-saqarTvelos prezidentma Tbilisis saerTaSoriso aeroportSi

Sekrebil sazogadoebas mimarTa 478. 06.09.2012-saqarTvelos prezidentma Tbilisi+35 konferenciis

monawileebs mimarTa 479. 06.09.2012-saqarTvelos prezidentisa da nato-s generaluri mdivnis

erToblivi preskonferencia 480. 12.09.2012-mixeil saakaSvilma sertificirebul pedagogebs mimarTa 481. 14.09.2012-saqarTvelos prezidentis mimarTva ganaxlebuli bagratis

taZridan 482. 16.09.2012-saqarTvelos prezidenti: „Tu Cven yvelani erTad davdgebiT

ise, rogorc axla vdgavarT am taZarSi, Cven aRvadgenT erTian, Zlier saqarTvelos“

483. 17.09.2012-saqarTvelos prezidentma mosaxleobas mimarTa da axali saswavlo wlis dawyeba miuloca

484. 18.09.2012-saqarTvelos prezidentma foTelebs axali qarxnis mSeneblobis dawyeba miuloca

485. 19.09.2012-saqarTvelos prezidentma penitenciur sistemaSi gansaxorcielebel cvlilebebTan dakavSirebiT sagangebo TaTbiri gamarTa

486. 19.09.2012-saqarTvelos prezidentis sagangebo gancxadeba 487. 20.09.2012-mixeil saakaSvilma samxedro mosamsaxureebsa da maTi ojaxis

wevrebs mimarTa 488. 21.09.2012-saqarTvelos prezidentma iusticiis saxlis gaxsnaze Sekrebil

sazogadoebas mimarTa 489. 25.09.2012-saqarTvelos prezidentis gamosvla gaeros generaluri

asambleis 67-e sesiaze 490. 26.09.2012-saqarTvelos prezidentma gldanis axal profesiul centrSi

Sekrebil sazogadoebas mimarTa 491. 01.10.2012-saqarTvelos prezidentis gancxadeba 492. 09.10.2012-saqarTvelos prezidentma da premier-ministrobis kandidatma

erToblivi gancxadebebi gaakeTes 493. 21.10.2012-me-8 mowvevis parlamentis pirveli sxdoma saqarTvelos

prezidentma gaxsna 494. 12.11.2012-saqarTvelos prezidenti nato-s saparlamento asambleis

yovelwliur sesiaze sityviT gamovida 495. 14.11.2012-mixeil saakaSvilisa da martin Sulcis erToblivi brifingi

Page 197: ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti …press.tsu.ge/data/image_db_innova/socialur_politikuri/...7 koncefciaSic ki hpova asaxva (internet wyaro # 26). garda amisa, Seiqmna

197

496. 23.11.2012-saqarTvelos prezidenti: "Cven ar gvaqvs dro da energia, rom vangrioT sanam ar mivaRwevT Cvens saboloo mizans: keTildReobiT aRsavse, demokratiul evropul saxls Cveni ojaxebisa da SvilebisTvis."

497. 27.11.2012-saqarTvelos prezidentma kievSi saerTaSoriso konferenciis monawileebs sityviT mimarTa

498. 07.12.2012-mixeil saakaSvilma kavkasiologTa saerTaSoriso konferenciis monawileebs mimarTa

499. 09.12.2012-saqarTvelos prezidenti: „Zalian frTxilad unda viyoT maSin, rodesac saqme exeba ebraelebs da israels“

500. 17.12.2012-saqarTvelos prezidentis mimarTva strasburgSi TviTmmarTvelobis sxdomaze

501. 19.12.2012-saqarTvelos prezidenti: "bolomde vibrZoleb TqvenTan erTad imisTvis, rom saqarTvelom ganviTareba ar Sewyvitos"

502. 20.12.2012-saqarTvelos prezidenti: „xalxma misca xma ara qaossa da Zaladobas, aramed socialuri mdgomareobis gaumjobesebas“

503. 23.12.2012-mixeil saakaSvili: Cven unda viaroT mxolod win, raTa veRaravin verasdros dagvabrunos ukan