ISSN: 2538-4384; Geographical Researches Quarterly Journal. 2018;33(3):8-23

C I T A T I O N L I N K S

Copyright© 2018. This open-access article is published under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 Interna-tional License which permits Share (copy and redistribute the material in any medium or format) and Adapt (remix, transform, and build upon the material) under the Attribution-NonCommercial terms.

Determining the Behavioral Pattern of Security Reinforcement in the Islamic Republic of Iran by VIKOR Model

[Adel & Rajabzadeh; 2012] Applied Decision Making ...; [Amanpour & Mavedat; 2015] Classification and assessment of the spatial the range of healthy sustainable urban development approach using ...; [Asgari; 2003] Regionalism and regional ...; [Assarian Nejad; 2012] Interview at National Defense ...; [Ataei; 2010] Multi-criteria Decision ...; [Boozan; 1999] People, governments and ...; [Chatterjee, et al.; 2009] Selection of materials using compromise ranking and ...; [Dodds; 2000] Geopolitics in a ...; [Dolby; 2004] Future resources and extreme ...; [Eftekhari; 2000] National security police dimensions, articles on national security ...; [Eftekhary; 2005] The fundamental stages of thought in national security ...; [Elliot & Reginald; 1988] The arms control,disarmament, and military ...; [Fazli, et al.; 2011] Evaluation of the quality of public sector services by the combined method ...; [Hafeznia; 2012] Interview at Tarbiat ...; [Hafeznia; 2006] Geopolitical Principles and ...; [Haftendorn & Tayeb; 1992] Security dilemma: Theorizing and creating rules for ...; [Jalinousi; 2006] Strategic developments in the persian Gulf ...; [Karimi & Ahmadvand; 2013] Modeling the developmental levels of rural areas in the central part of ...; [Khairgo, et al.; 2016] Assessment and prioritization of the quality dimensions of educational services based on the servoal model using ...; [Kupchan & Kupchan; 1995] The promise of collective ...; [Luciani; 1988] The economic content of ...; [Mandel; 2008] The changing face of national security ...; [Maoz; 2000] Regional ...; [Marsh & Stoker; 2005] Methodology and Theory in ...; [Mckinlay, et al.; 2001] Global problems ...; [Moradian; 2009] Threats and ...; [Morz; 1980] Beyond ...; [Moshirzadeh & Ebrahimi; 2010] The evolution of concepts in international ...; [Nikpour, et al.; 2015] Evaluation of sustainable urban development indicators with emphasis on justice in ...; [Opricovic & Tzeng; 2004] Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis ...; [Ranjbar; 1999] Security considerations in the foreign policy of the Islamic ...; [Rao; 2008] A decision making methodology for material selection using an improved ...; [Roshandel; 2009] National Security and International ...; [Soleimani, et al.; 2015] Explaining the factors affecting the instability ...; [Tajik; 1998] Regulation in dispersion, a discussion on Iran’s national ...; [Tajik; 2002] Introduction to National Security ...; [Vaezi & Dadandish; 2011] The necessity of establishing regional security arrangements in the caucasus ...; [Wolfers; 1962] National security an ambiguous ...; [Zarei, et al.; 2015] Analysis and categorization of development levels in rural areas of dashti country of Iran with ...

Introduction and Background Countries partake of different behavioral patterns to provide and reinforce their national security. One of the important issues regarding his type of security is the de-termination of a security pattern for the public, national, regional, international levels. This pattern stems from various factors, which, not only do they differ for different countries, but also their importance & influence on behavioral patterns of security reinforcement differ.Aims therefor, a long side prioritizing these patterns, it is important to take into considera-tion their importance and weight.Methodology The present research endeavors to analyze and determine the behavioral pattern for security reinforcement in the Islamic Republic of Iran, by using one of the various of multi-attribute decision making methods.Conclusion The results of the research suggest a multi-faceted pattern (collective security) as the most appropriate pattern for security reinforcement in the Islamic Republic of Iran.

A B S T R A C TA R T I C L E I N F O

Article TypeOriginal Research

AuthorsHadipour M.* MA,Hafeznia M.1 PhD

Keywords Security; The Islamic Republic of Iran; Vikor Model

*CorrespondenceAddress: NO. 4, Royan Alley, Kesha-varz Boulevard, Tehran, Iran. Postal Code: 1415983341Phone: -Fax: -meysamhadipoor54@yahoo.com

*Department of Political Geogra-phy, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran1Department of Political Geogra-phy, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

Article HistoryReceived: December 15, 2017 Accepted: September 21, 2018 ePublished: December 09, 2018

How to cite this articleHadipour M, Hafeznia M. Deter-mining the Behavioral Pattern of Security Reinforcement in the Is-lamic Republic of Iran by VIKOR Model. Geographical Researches Quarterly Journal.2018;33(3):8-23.

130 یاپی، شماره پ1397زییو سوم، شماره سوم، پا یسال س ،ییایجغراف قاتیفصلنامه تحق

Hadipour M. MA ، ایرانتهران ،دانشگاه تربیت مدرسدانشکده علوم انسانی، ،جغرافیای سیاسی ،کارشناس ارشد ،میثم هادی پور

Hafeznia M. PhD مدرس، تهران، ایراندانشگاه تربیت دانشکده علوم انسانی، ، استاد، گروه جغرافیای سیاسی،محمدرضا حافظ نیادکتر Meysamhadipoor54@yahoo.com

Vikorکوریمدل و با استفاده ازران یا یاسالم یت جمهوریامن تأمین یرفتار یالگو نییتع

30/6/1397 پذیرش نهایی: 24/9/1396دریافت مقاله:

.8310.29252/geores.33. :DOI

دهیچک

در سووو یتویامن ین الگووییتع .دهندیمقرار مورداستفادهرا یمتفاوت یرفتار یالگوها یت ملیامن تأمین یکشورها برا مقدمه:

ن عوامول یوا .گورددمیمنبعث یکه از عوامل مختلف هستکشورها موردتوجه یاز مسائل اساس یو جهان یامنوقه، ی، ملیعموم

ز یونت یوامن توأمین یرفتار ین عوامل بر الگوهایا تأثیرت و یزان اهمیگر متفاوت هستند بلکه میبه کشور د یاز کشور تنهانه

.متفاوت است

های شاخصت و وزن یزان اهمیمامنیت جمهوری اسالمی ایران تأمینتعیین الگوی رفتاری عالوه بر این پژوهشاهداف:

کند.را نیز مشخص میامینت در جمهوری اسالمی ایران تأمینبر الگوی رفتاری تأثیرگذار

از یکیبا استفاده از ران یا یاسالم یجمهورت یامن تأمین یرفتار ین الگوییتعو یبررسدر یپژوهش حاضر سعها: روشمواد و

.کور( داردی)مدل و چند شاخصه گیریتصمیم هایروشانواع مختلف

ت استیامن تأمین یالگو برا ترینمناسب( یت جمعی)امن چندجانبه یالگو دهدیپژوهش نشان م هاییافته پایاندر گیری: نتیجه

یالگو تواندمیپژوهشگران حوزه امنیت موردنظر هایشاخص به توجه با یاسیس واحد کی عنوانبه رانیاو جمهوری اسالمی

.دهد قرار موردتوجه خود یمل تیامن تأمین یبرا را یجمع تیامن

کوریران، مدل ویا یاسالم یت، جمهوریامن :کلیدی گانواژ

مقدمه

مهم یهااز دغدغه یکیسب آن، همواره کت یفکیو یو خارج یدر ابعاد داخل یتیامن یگذاراستیت و سیده امنیپد

، منافع یتیامن - یدفاع ی، همکاری، تجانس ساختارییایت جغرافیوضع بر اساسشور کجهان بوده است و هر یشورهاک

داشته است تا یسع ،تیدات مشترک و فهم مشترک از امنی، تهدیاسیس یدئولوژی، ایت اقتصادی، وضعیمشترک، افکار عموم

رد.یگ ارک به جانبههمهت یل امنیتحصو جهت یخود را طراح یتیاست امنیس

. باشدمیدر هر عرصه «هافوریت»و «هااولویت»ن ییک، تعیاستراتژ یو عمل یر نظرید و تدبیهرگونه تمه تردیدبی

زان یم .گرددنمیک نظام ممکن ی یهافوریتو هااولویت یص علمی، جز در پرتو تشخین استراتژیم و تدوی، ترسدیگریانببه

ت آن نظام در خارج کردن یزان موفقیا مبم یتنگاتنگ و مستق یطارتباکارآمد، یتیامن هایاستراتژیک نظام در اتخاذ یت یموفق

آن در قرار دادنو سویکنخبگان از یشخص هایمشرباز چنبره «هافوریت»و «هااولویت»ص ین و تشخییاقتدار تع

.(Tajik, 2002) استگر یو کارشناسانه از جانب د یعلم هایروشچارچوب

130یاپی، شماره پ97 زیی، شماره سوم، پا33سال ،ییایجغراف قاتیفصلنامه تحق /10

یتحوالت و روندها واسوهبهرو است که روبه یمتعدد یتیامن هایچالشخود با یرامونیط پیران در محیا یاسالم یجمهور

گونههیچاست که شدهواقع یاز در حوزهین یاران از منظر منوقهیا یاسالم ین جمهوریشود. عالوه بر اید میتولباز یامنوقه

بعد از ویژهبهجهان در سراسر یات منوقهیامن یهاشرفت نظامیپ رغمبهدار و توافق شده در آن وجود ندارد. یپا یتیبات امنیترت

& Vaezi) است شدهینهنهاد یتیبات امنیران فاقد ترتیا یرامونی، هنوز منوقه پشدنجهانی درروندان جنگ سرد و یپا

Dadandish, 2011) یمتصماز است که ین باشدمیران یا یاسالم یت جمهوریکه متوجه موجود یتیامن هایچالش. با توجه به

وجود دارد یمتعدد هایروش، یعلم ازنظر .ت را انتخاب کنندیامن تأمین یالگو تریننزدیکن و یبهتر گذارانسیاستو یرانگ

ط و امکانات، از یمولوب از شرا برداریبهره یبرا ییمناسب و عقال الگوهایو هاسیاستدر انتخاب توانندیم گذاراناستیسکه

« چند شاخصه گیریتصمیم» هایروش .چند شاخصه هستند گیریتصمیم هایروش، هاروشن یا ازجمله رند.یکمک بگ هاآن

ک ین الگوها، انتخاب ی. در اروندیم به کارموجود، هایگزینهان ینه از میگز ترینمناسبانتخاب منظوربهبوده و گرانتخاب

)از نوع یخاص هایتصمیمچند شاخصه به گیریتصمیم، یف کلیک تعریدر موجود مدنظر است. هایگزینهن ینه از بیگز

ص متضاد انجام شود( خن چند شاید بیموجود )که گاه با هایگزینهن یا انتخاب از بیو گذاریاولویت، یابی( مانند ارزیحیترج

در وه یک شی عنوانبهکور یوروش .کور استیچند شاخصه مدل و گیریتصمیم هایروشو هامدلاز یکی .گرددمیاطالق

یش برارو یناز ان مراجع یتا ا قرار دارد تیامن تأمین یالگوها درزمینه یرگ یمتصمو گذاراستیسمراجع یدسترس، برا

ند.ینما ت استفادهیامن تأمین ین الگوهاییتع و بندیاولویت

پیشینه تحقیق

صورت یچندان هایپژوهش ،هاسیاست بندیاولویت و یتیامن مسائل در گیریتصمیم هایروش کارگیریبه خصوص در

حوزه در است کرده جلب خود به را محققان از یاریبس توجه ریاخ هایسال در که کوریو مدل با رابوه در اما است گرفته

این از یریکارگهب در را مقاله نیا بودن عیبد و قوت نقاط از یکی توانمی و است نگرفته صورت یپژوهش کار تیامن مسائل

:شودمی اشاره اندکرده استفاده شروازاین که یهایپژوهش از یبرخ به حالینباا .کرد ذکر شرو

از گیریبهره با سروکوآل یالگو بر یآموزش خدمات تیفیک ابعاد بندیاولویت و یابی( ارز1395همکاران ) و رگویخ

و یمیکر ؛(Khairgo, Nourbakhsh, & Mohammadi, 2016) (یعل امام دانشگاه: یمورد موالعه) vikor-ahp یبیترک کردیرو

,Karimi & Ahmadvand) راحمدیبو شهرستان مرکزی بخش ییروستا مناطق یافتگیتوسعه سوو سازیمدل( 1392) احمدوند

,Nikpour) خدمات عیتوز در عدالت بر تأکید با یشهر داریپا توسعه هایشاخص یابی( ارز1394همکاران ) و کپورین؛ (2013

Malekshahi, & Razqi, 2015) با یدشت شهرستان ییروستا مناطق در توسعه یبندسوح و لی( تحل1395همکاران ) و یزارع؛

عوامل نییتب( 1394همکاران ) و یمانیسل ؛(Zarei, Mahdavi Hajilouei, Stelaji, & Sarver, 2015) یفاز کردیرو بر تأکید

و امانپور؛ (Soleimani, Bouzar-Majri, Javan, & Anabestani, 2015) رانیا در ییروستا هایسکونتگاه یداریناپا بر مؤثر

کور،یو-یانتروپ هایتکنیک از استفاده با یشهر داریپا توسعه کردیرو با سالم شهر ییفضا یابیارز و بندی( طبقه1396) مودت

gis (Amanpour & Mavedat, 2015) و سیتاپس

روش پژوهش

(،یی)خوداتکا جانبهیکت یامن تأمینمختلف یرفتار ین الگوهایکه از ب استن پرسش یبه ا ییپاسخگو ین نوشتار در پیا

، منافع یتیامن -یدفاع ی، همکاری، تجانس ساختارییایت جغرافیوضع هایمؤلفه( با توجه به جمعیدستهچندجانبه )دوجانبه و

یت؛ کدام الگو برایدات مشترک و فهم مشترک از امنی، تهدیاسیس یدئولوژی، ایت اقتصادی، وضعیمشترک، افکار عموم

DOI: 10.29252/geores.33.3.8 11 /کوریو با استفاده از مدل رانیا یاسالم یجمهور تیامن نیتأم یرفتار یالگو نییتع

تأمین یرفتار ین الگوییتع یبرا یشاخص سازدر یپژوهش حاضر سع است. ترمناسبران یا یاسالم یت جمهوریامن تأمین

یفیتوصق یتحقروش ن راستا یدر ا .باشدمی حوزه امنیت اساتیدمبتنی بر مصاحبه با شدهگرفته به کار هایشاخصو ت نداردیامن

هایسایتات، یکتب، مقاالت، نشر یکه با بررس ایکتابخانه صورتبهاطالعات یگردآوروه یش نیهمچن .است یلیتحل –

با توجه به حضور کارشناسان و . باشدیم یتیو امن ین دانشگاهیتن از متخصص 50ات نظر ازو روش پرسشنامه با استفاده ینترنتیا

نظرات از این مدل استفاده وتحلیلیهتجزتوافقی، برای حلراهخبرگان مختلف در این تحقیق و توانایی مدل ویکور در ارائه

حداقل و حداکثر مولوبیت کهآنآل نزدیک است و به علت موجهی است که به جواب ایده حلراهتوافقی، حلراه د.دگرمی

ان بایدر پا. (Fazli, Teimouri, & Khodaee, 2011) گیردمیقرار گیرندگانتصمیم یرشموردپذ، برداردرا در تأسف

.است شدهپرداختهپژوهش سؤال وتحلیلتجزیهبه موردنظراز منابع آمدهدستبه هایافتهاز گیریبهره

مفاهیم و مبانی نظری

: 1تیامن -1

مؤیدت، خود یف گوناگون از امنیاجماع نظر وجود ندارد و وجود تعار یم در علوم انسانیاز مفاه یاریت، مانند بسیدرباره امن

درباره توانمی ینباوجودا داندمیمبهم یو ولفرز آن را مفهوم نیافتهتوسعه یت را مفهومین راستا بوزان امنیدر ا ،ن نکته استیا

.ف را مور کردین تعاریت ایامن

د یاز ترد یی( و رهایت ذهنی)امن یمنی(، احساس اینیت عیحفاظت در مقابل خور )امن یلغو ازنظرت را یبوزان امن یبار

هایارزشه ید علینبود تهد ینات به معیولفرز امن ازنظر. (Boozan, 1999) کندمیان ی( بیشخص هایدریافت)اعتماد به

امنیت را رهایی نسبی از مورز. (Moshirzadeh & Ebrahimi, 2010; Wolfers, 1962) است (کشور یمنافع اساس) شدهکسب

:کندمیف یتعر هگوناینت را یک امنیتیپلم ژئویا در کتاب اصول و مفاهیحافظ ن .(Morz, 1980) داندمی بخشیانزتهدیدات

خود جملهمنانسان یو جمع یفرد یازهایت و نیموجود کنندهتضمینستم یس یت عبارت است از حفظ تعادل کارکردیامن

. (M. R. Hafeznia, 2006) و ترس گردد یجاد نگرانیمانع از ا کهنحویبهت یامن

اما ؛ (Boozan, 1999) گرددمیف یگر کشورها تعریت دیبدون توجه به امن یت هر کشوریت، امنیاز امن یسنت یدر تلق

را یت متقابل جدا باشد زیاز امن تواندمین یت ملیو امن کندمی یرویکس پ یاهیچهمه یت برایامن ت در دوره مدرن از قاعدهیامن

درمجموعآنچه .باشد میعمو تواندمیت تنها یامن ،مور است یاس جهانیدر مق یو عوامل ناامن المللیبینمناسبات کههنگامی

یها زمینه در تواندمی دین تهدیا که د استیک کشور در دفع تهدی ییناتوا قراردادمدنظر توانمیت یف امنیتعر عنوانبه

باشد. یو جهان ایمنوقه ،یمل ،یو در سوو داخل محیویزیستو ی، نظامیاجتماع، ی، اقتصادیاسیمختلف س

درواقع بندیتقسیمن یا .اندم کردهیتقس یو داخل یت ملیت را به دو بخش امنیامن ک،یشمندان کالسیاند :تیسطوح امن

تحوالت کهدرحالی ؛گوناگون مبذول داشته است هایعرصهن کشورها در یو روابط ب ایمنوقهو یبه تحوالت جهان یتوجه اندک

را در یدیالزامات و مالحظات جد یداخل یو حت یمل و ایمنوقه ،یدر سوو جهان یتیامن هایحوزهدر شدهحادثرات ییو تغ

م یتقس یو جهان ایمنوقه، ی، ملیت را به چهار سوح عمومیامن توانمی روازاین .ت فراهم آورده استیابعاد امنن ییل و تبیتحل

ست. ین یکدیگرن سوو از یا یا عدم وابستگیاستقالل و یبه معن بندیتقسیمن یالبته ا .کرد

ک ین آن ضرورت دارد نسبت به تفکح ارکاین و تشرییتب منظوربهو یت عمومیدرک بهتر امن یبرا: 2یت عمومیامن

ت اقدام نمود.یر سوو امنیآن با سا یمفهوم یمرزها

1 Security 2 Public Security

130یاپی، شماره پ97 زیی، شماره سوم، پا33سال ،ییایجغراف قاتیفصلنامه تحق /12

ن یاست و بر ا شدهیفتعر یت ملی، در نقوه مقابل امنییایار جغرافیبر اساس مع یت داخلی: امنیداخل - یعمومت یامن الف(

ث منبع، جهت و نوع یاز ح یت داخلی. امن(Boozan, 1999) شودمیشامل را قرار دارند یرا که در قلمرو مل یمبنا همه موضوعات

ی، هماهنگیمل یت، وحدت و آشتیمی، آرامش، صمیت اجتماعیشامل امن عمدتاًکشور مربوط شده و ید به داخل مرزهایتهد

دار حکومت و ملت و یو حکومت، مناسبات حسنه و پا یاسیستم سیس ی، بقایو اجتماع یاسی، ثبات و قرار سیاسیس یروهاین

.شودمیر آن ینظا

. واحد باشدمی هاهویت ینینشهمتکثر و یحاصل نوع یت اجتماعیدر امن ی: مفهوم اجتماعیاجتماع - یعموم تیمنا ب(

حال .باشدمی موردنظر یو مذهب ی، قومیت در سوح ملیاست و حفظ هو یت اجتماعیا هوی هاهویت، یت اجتماعیل امنیتحل

یحقوق تأسیسات، یجبران یهاسیاستن سازوکارها رفته و افزون بر ی، فراتر از ایث موضوعیاز ح «یت عمومیامن» کهآن

یت عمومیاز امن یبخش یت اجتماعیکه امن شودمیف مشخص ین تعری؛ با اگیردبرمیز در ی... را ن ات ویحاکم بر جامعه، اخالق

.(Moradian, 2009) نان خاطر در شهروندان استیجاد اطمیا یداشته و در پ یت جبرانیاست که ماه

یهستند، ول یمیگر، هر دو جزو کلمات قدید یهادر زبان هاآن یهاز معادلیت و نیو امن یکلمات مل : 1یت ملیامن

یاریاز همان آغاز دوران رواج خود، همانند بس یت ملیشود. واژه امنید محسوب میده جدیک پدیگر یکدیبا هاآنب یترک

م یگر مفاهیانند دم یت ملیدارد، اما امن روشن یمفهوم ییاست که گو شدهگرفتهبه کار یاگونهبه، ینیگر از اصوالحات عید

را یت ملیکه امن ین کسانیاز نخست یکی ن مفهوم است.یها و کشورها از ابرداشت متفاوت افراد، گروه ی، دارایعلوم انسان

ت است که در صورت اجتناب از جنگ، یامن یدارا یک ملت وقتی" :گویدمیپمن یپمن است. لیف کرده است والتر لیتعر

الیوت و .(Rosandel, 2009) "ش ببردیپ آن راخود را حفظ کند و در صورت اقدام به جنگ بتواند یاساس هایارزشبتواند

آزادی و رهایی مولق و نسبی یک کشور از احتمال حمله مسلحانه یا تخریب سیاسی و نویسندمیرجینالد در تعریف امنیت ملی

.(Elliot & Reginald, 1988) گیردمیقرار موردحمله زمانی کهو نابودکننده مؤثراقتصادی همراه با توانایی ملت در واکنش

.(Luciani, 1988) ف کرده استیدر برابر تجاوز از خارج از کشور تعرمقاومت ییرا به توانا یت ملیامن یانیلوس

: کندمیم ین شر تقسیرا در پنج مقوله به ا یت ملیرابرت ماندل امن

گر یکدیاز مقاصد هاآنز برداشت یو ن هادولتمسلحانه یو دفاع یتهاجم هایتواناییبه اثرات متقابل : 2یت نظامیامن الف(

مربوط است.

ت یمشروع هاآناست که به هاییایدئولوژیو یحکومت هایسیستم، هادولت یناظر بر ثبات سازمان :3یاسیت سیامن ب(

بخشد.یم

از تحول یقبولقابلط یبا شرا یت و عرف ملی، زبان، فرهنگ، مذهب، هویسنت الگوهایت حفظ ی: به قابل4یت اجتماعیج(امن

مربوط است.

یبدان متک یات بشریکه تمام ح یضرور یبانیستم پشتیس عنوانبه یط جهانی: ناظر بر حفظ مح5محیویزیستت ید(امن

است.

و رفاه ید ملیتول ییاز توانا یقبولقابلحفظ سوو یالزم برا بازارهایه و یبه منابع مال یدسترس یعنی :6یدت اقتصایه(امن

(Mandel, 2008).

1 National security 2 Military Security 3 Political Security 4 Social Security 5 Environmental Security 6 Economic Security

DOI: 10.29252/geores.33.3.8 13 /کوریو با استفاده از مدل رانیا یاسالم یجمهور تیامن نیتأم یرفتار یالگو نییتع

از عصر روشنگری الخصوصعلی را خیتار بستر در یمل تیامن هایگفتمان یکل بندیتقسیم کی در :ملیامنیت هایگفتمان

از نوع متأثر)در گفتمان سنتی امنیت .نمود بندیتقسیم مدرنپستبه سه گفتمان اصلی سنتی، مدرن و توانمیرا ، تاکنون

دولت، مقتدرترین و مشهورترین معمار ساختار اجتماعی جامعه است. در این گفتمان تهدید نظامی، جدی تلقی (ایدئولوژی آن

مشیخطو بر اساس دهدمیخود و تصمیم سازان دیگر را تشکیل گیریتصمیمدولت ملی با رفتار عینی و ملموس؛ شودمی

در اصلی مقصود ترتیب بدین و است تامنی سلبی وجه بر تأکید گفتمانی چنین در پردازدمیآشکار و معین به ستیزش صریح

به نیل در یسنت درگفتمان آنچه برخالف .(Ranjbar, 1999) تهدیدزاست فرآیندهای دفع بلکه ،ساز یتیامن نهاد ایجاد نه رفتار،

امنیت تالش برای نیل به سوحی از اطمینان خاطر مدرن، گفتمان در تهدیدزاست؛ فرآیندهای دفع بر تأکید یملامنیت تحصیل

محوری نکته و است ملی حکومت هایمسئولیت جزء یمل امنیت اساس، این بر برای تحصیل و صیانت منافع ملی مدنظر است.

است میسر مقدمات انجام و سازوکار تأسیس با تهدیدات دفعاین تعریف بیشتر تعقیب روانی و مادی ایمنی است در این گفتمان

عنوانبه دولت مقوله از نیزامنیت مدرنپست گفتمان .(Eftekhari, 2000) شودمیممکن ایمنی تعقیب با تهدید دفع اساساً و

امنیت و نیستند امنیت اصلی موضوع هادولت دیگر که است بر آن کرده گذرامنیت از سوحی به نیل در اجتماعی نهاد یگانه

گفتمان ،گراییواقع گفتمان جایبه کوشندمی ملی امنیت یموالعه در هامدرنپست نیست. یافتنیدست هادولت درون در صرفاً

بر مبتنی .باشد متقابل فهم بر مبتنی روابط این اساس و نمایند جایگزین را کشورها متقابل روابط و همکاری بر مبتنی جدیدی

افزایش سایه در تمل امنیت یک که است استوار فرض این بر ملیامنیت هایسیاست ؛ملی امنیت موالعات در مدرنپست گفتمان

.(Jalinousi, 2006; Tajik, 1998) کندمی پیدا افزایش جوارهم هایتمل دیگر امنیت

ایمنوقهک نظام ی یاست که اعضا یت ملیرات از امنیو تعب مجموعه تمام تصورات ،ایمنوقهت یامن : 1ایمنطقهت یامن

ک منوقه، یاز مجموعه سوو کشمکش در تواندمی ایمنوقه ناامنیا یت ین امنیبنابرا .برندمیخاص آن را به کار یدرزمان

درک یجمع یزهاایبر اساس ن ایمنوقهت یامن. (Eftekhary, 2005) دیبه دست آ یجمع هایاتحادیهو نهادها و یاعتبارات نظام

ت بر اساس مقابله با ین نوع امنیا .است دارمعنیعضو منوقه یکشورها یو برا یافتهتکامل یکیتیک منوقه ژئوپلیشده در

است مانند سازمان تأمینو یدتولقابلمرکب از دول منوقه یک ساختار سازمانیمنوقه در چارچوب یرونیو ب یدات درونیتهد

.(Maoz, 2000) اروپا یدفاع

:شودمیر مشخص یز یژگیدر هر زمان با سه و ایمنوقهت ینسوح ام

منوقه. یبا اعضا یو خارج یداخل هایکشمکشت ی( شدت و اهم1

منوقه. یبا اعضا یریدر درگ یتیو امن یدر مسائل نظام یانسان یرویزان منابع و نی( سوح و م2

.(Asgari, 2003) گر منوقهید یدر ارتباط با اعضا یجمعت یامن یگر نهادهایو توافق با د یتی( حد و سوح توافقات امن3

و هادولتر یت سایک کشور، با امنیت ی، داللت بر آن دارد که امنیت ملی، برخالف امنیت جهانیامن : 2یت جهانیامن

ک ی هایاقدامکه اندوابستهخود به هم یتیچنان در امور امن هادولتدارد. یکیوند نزدیگر پیک دولت دیت یبا امن کمدست

یبه دنبال بروز دو جنگ جهان یت جهانیامن. (Haftendorn & Tayeb, 1992) گذاردمی تأثیر یگریت دیبر امن یسختبهدولت

دا کرد.یشد و توجه به آن ضرورت پ دارمعنیستم یقرن بمه اول یاول و دوم در ن

:است شدهپرداختهت یاز سه بعد به مفهوم امن یت جهانیدر امن

دارد. مدنظررا یث قلمرو، گستره جهانی( از ح1

.نمایدمیف یتعر یمل یت آن را فراتر از مرزهایث ماهی( از ح2

1 Regional Security 2 Global Security

130یاپی، شماره پ97 زیی، شماره سوم، پا33سال ،ییایجغراف قاتیفصلنامه تحق /14

.(Mckinlay, Robert, & Little, 2001) باشدمیابعاد ی( ناظر بر تمام3

یتیدات امنیتهد هایسرچشمه -2

دارند یهایسرچشمه المللیبیناس یمق و چه در ایمنوقهاس یچه در مق یت جمعیا امنیک دولت و یت یامن برعلیهدات یتهد

از: اندعبارتکه

ع و ید، نحوه توزیزان تولیر، میرات در ذخاییل بروز تغیبه دل محیویزیستو )منابع انرژی،منابع کانی(یعی( منابع طب1

منابع. کنندگانعرضهمناسبات بین تقاضاکنندگان و ،یدسترس

.یو فرهنگ ی، علمی، اجتماعیاقتصاد ی( توسعه نابرابر2

ره در حوزه یو غ یکیدئولوژی، اینی، دی، قومی، اجتماعی، اقتصادیاسیگران مختلف سین بازی( تعارض و تضاد منافع، ب3

.یو معنو یماد هایارزش

.یو مکان ی، محلی، درون ملی، ملایمنوقه، یدر سوو مختلف جهان یاسیگران سیدر روابط باز ی( فقدان موازنه قو4

;Dodds, 2000; Dolby, 2004) یو مل ایمنوقه، یاس جهانیدر مق گسترعدالتکارآمد و یاسیت سیری( فقدان نظام مد5

M. R. Hafeznia, 2006).

تیامن تأمین یرفتار یالگوها -3

سامان دهد و از سوی دیگر، مبنایی هاایدهبه افکار و تواندمی سویکطراحی الگوهای منظم برای تبیین و توضیح مسائل از

هستند که ییکردهایو رو هاشیوه ،یرفتار یالگوها .(Marsh & Stoker, 2005) بودبرای تنظیم و هماهنگی رفتارها خواهد

ن الگوها ی. اکنندمیگر اتخاذ یکدیاست، قدرت و منفعت نسبت به یا، سیه اصول چندگانه جغرافیبر پا یاسیگران مختلف سیباز

ا دشمن، یگر اعم از دوست یکدیر آن نسبت به یو نظا ینید ی، نهادهایاسی، رهبران سهادولتگران مختلف اعم از یتوسط باز

و ایمنوقه، ی، ملیمزبور شامل سوو محل یالگوها یفضائ یا قلمروهایو ییایو سوو جغراف شودمیا همکار اتخاذ یب یرق

ایمنوقه) المللبینگران در سوح روابط یباز یرفتار یاز الگوها یکی یتیامن یالگو .(M. R. Hafeznia, 2006) باشدمی یجهان

، یمورد هدف طراح یایجغراف یکشور در سوح و فضا یت ملیمنافع امن یریگیت و پیامن تأمین باهدفکه است ( یو جهان

.(Assarian Nejad, 2012) شودیگذاشته م مورداجراو یسامانده

ف کرد:یر تعریمات زیدر تقس توانمیرا گیرندمیخود به کار یت ملیامن تأمین یگران برایکه باز یرفتار یالگوها

است یخود متک هایتواناییت به یامن تأمین یکشور برا یکآنکه در یی(: الگویی)خوداتکا جانبهیکت یامن یالگو (1

(m. Hafeznia, 2012). تأمین یبرا یدولت مل است(، یافتهتجلیز ین گراییواقع یهاهی)که در نظر ییخوداتکا یتیامن یدر الگو

کسو،یاز ن الگویا یبر مبنا چراکه. کندمیه یشتن تکیخو یهایاش، به نحو کامل بر منابع و توانمندیمنافع ملشبرد یت و پیامن

و قدرت هادولتگر اصل مسئله ید یزند و از سویدور م هادولتان یت در مناسبات میحول قدرت و امن اساساًالملل نیاست بیس

به هاآن یابیت است و ارزیامن تأمینابزار ترینمهم قدرت، ،روازایناست. هاآنت یمن، عدم ایآنارش یامدهایبا توجه به پ هاآن

است. یقدرت نظام یمبنا

گیردمیدات مشترک شکل یله با تهددو کشور جهت مقاب یتیامن یازهایکه بر اساس ن ییت دوجانبه: الگویامن یالگو (2

(M. R. Hafeznia, 2006). اشاره کرد. کایآمر متحدهایاالتدوجانبه ژاپن و یتیمان امنیپبه توانمی هاپیمانن یازجمله ا

حفظ یبرا یت هنجارها و مقررات خاصیکه در آن، کشورها موافق رعا یی(: الگوجمعیدسته) ت چندجانبهیامن یالگو (3

مان یپ یاساس یمعنا. (Kupchan & Kupchan, 1995) از تجاوز هستند یریجلوگ یبرا باهم یثبات و در صورت لزوم همراه

DOI: 10.29252/geores.33.3.8 15 /کوریو با استفاده از مدل رانیا یاسالم یجمهور تیامن نیتأم یرفتار یالگو نییتع

ا چند نفر یک ی کهدرصورتیکه پذیرندمی ،مفروض جمعیدستهت یمان امنیک پی ،عضو کشورهایآن است که یت جمعیامن

اگر ،رندیرد/گیقرار گ موردحملهستند یست/نیمان نیکه عضو آن پ ییا کشورهایجانب کشور همه اعضاء از بعضاًا یو از اعضا

کرده و یرا حمله و تجاوز به خود تلق باشد، آن خود پیمانهمه از تجاوز ب آمدهعملبهف یبا تعارموابق شدهانجامحمله و تجاوز

.زندیبه مقابله با متجاوز برخ جمعیدسته طوربه

کوریمدل و

,Chatterjee) چند معیاره و کاربردی است گیریتصمیم هایروشچندمعیاره و یکی از سازیبهینهمعنی یکور به و

Athawale, & Chakraborty, 2009) .یقتواف حلراه» و ارهیچند مع سازیبهینه یبه معن یک کلمه صربیاز کوریواژه و»

ن یا 2007و 2004، 2003، 2002 یهادر سالرا ارائه و ویکور روش 1988در سال 2و تزنگ 1کیکوویاپر .است شدهگرفته

یارهایبا مع یاره است، مسائلیچندمع گیریتصمیممسائل یتوافق ریزیبرنامهبر ین روش که مبتنیا روش را توسعه دادند.

ک ی هایبرتریان یو ب ییقادر به شناسا گیرندهتصمیمکه فرد یوی. در شرادهدمیقرار یابینامتناسب و ناسازگار را مورد ارز

,Ataei) مور شود گیریتصمیم یبرا مؤثر یابزار عنوانبه تواندمین روش یست، ایآن ن یمسئله در زمان شروع و طراح

2010; Opricovic & Tzeng, 2004; Rao, 2008).

:مدلمراحل انجام

سیل ماتری( تشک1

میس تصمیماتراس کردن یمق ی( ب2

شودمیاستفاده AHPکه از روش معیارهان وزن یی(تع3

میس تصمیار در ماتریهر مع یجود براور میان مقادین مقدار از مین و بهترین بدتریی(تع4

R و S(محاسبه مقدار 5

Q( محاسبه مقدار 6

گیردمیصورت یب نزولیبه ترت بندیرتبهن یکه در ا Q و R و Sر یبر اساس مقاد هاگزینه بندیرتبه( 7

.(Adel & Rajabzadeh, 2012) یینه نهای( انتخاب گز8

و گذاراناستیس کهطوریبهت است یکشورها مسئله امن هاینگرانیاز یکیاستنباط کرد توانمی یاز مجموع مباحث نظر

.هستند یو جهان ایمنوقه ،یمل ،یشرفت کشور خود در سوو داخلیحفظ و پ یت برایامن تأمین درصددزان همواره یربرنامه

ازآنجاکه .اندقرار داده مورداستفادهرا یمتفاوت یو راهکارها الگوها یت ملیحفظ و کسب امن یو حال برا درگذشتهکشورها

ن ینادرست بودن ا هایهزینه ،گذاردمیش ینما ا بهیک کشور را در دنی یکل هایگیریجهتت یامن تأمین یرفتار یالگوها

هرکدامو ارزش دهیوزن ک کشوری یت ملیدر امن مؤثر یو پارامترها هایشاخص درستیبهد یلذا با .باشدمیار باال یالگوها بس

یعلم ازنظر ن کرد.ییت را تعیامن تأمینمناسب یرفتار یالگو هاآن بر اساسسپس نموده و مشخصرا هاشاخصن یاز ا

.رندیبگ به کارند توانمیت یامن تأمین یرفتار یدر انتخاب الگوها یتیامن گذاراناستیسوجود دارد که یمتعدد هایروش

یچون دقت باال و سادگ ییهاتیاز مز چند شاخصه گیریتصمیمگر یبه فنون دکور است که نسبت یمدل و هاروشن یازجمله ا

.برخوردار است

1 Opricovic 2 Tzeng

130یاپی، شماره پ97 زیی، شماره سوم، پا33سال ،ییایجغراف قاتیفصلنامه تحق /16

قیتحق هاییافته

کوریران با استفاده از مدل ویا یاسالم یجمهور یرفتار ین الگوییمراحل تع

سیل ماتریتشک.1

ت یدر حوزه امن یو نظام ین دانشگاهیبا متخصص هاشاخصن ییتع ی، برایبا انجام موالعات نظر زمانهمن مرحله یدر ا

الزم به ذکر است که ،مرتبط با موضوع انتخاب شود هایشاخصو نظرات آنان هادیدگاهمصاحبه و مشورت شد تا با استفاده از

1 موجود در جدول الگوهایو هاشاخصن اساس یبر ا .باشند اثربخشی یدارا هامؤلفهاست که شدهانتخاب ایگونهبهها شاخص

ت اخذ یدر حوزه امن یو نظام یو کارشناسان دانشگاه نظرانصاحب تن از 50 یآرا، سپس با استفاده از پرسشنامه و دیطر گرد

است. شدهدادهر نشان یس زیدر ماتر هاآنن یانگیشد که م

نظر کارشناسان نیانگیبر م یمبتنامنیت تأمینرفتاری هایمؤلفهو هاشاخص میتصم سیماتر -1جدول

شاخص

مؤلفه

وضعیت

جغرافیایی

تجانس

ساختاری

های همکاری

دفاعی امنیتی

منافع

مشترک

افکار

عمومی

وضعیت

اقتصادی

ایدئولوژی

سیاسی

تهدیدات

مشترک

فهم مشترک

از امنیت

20/3 12/3 31/5 46/5 26/4 79/2 67/2 31/5 24/5 جانبهامنیت یک

23/6 15/6 16/5 34/5 52/4 79/5 47/5 60/5 41/5 امنیت دوجانبه

امنیت چندجانبه

)جمعی(04/6 05/6 15/8 68/7 77/5 12/6 20/5 85/8 83/8

میس تصمیاس کردن ماتریمق یب. 2

خودکار در گام ششم انجام خواهد شد. طوربهم یتصمس یاس کردن ماتریمق ین مدل بیدر ا

هاشاخصس وزن ین ماترییتع.3

ن یرا مشخص کرد در ا هاآند وزن یبا هاشاخص یت نسبیان اهمیب یبرا: AHP مدل بر اساس هاشاخص یوزن ده الف(

ق از ین تحقیژه و مانند آن وجود دارد که در ایشانون، بردار و یآنتروپ، AHP ،ANP، LINMAPمانند یمتعدد هایروشنه یزم

و یتن از خبرگان نظام 50آرا وسیلهبهنامه در قالب پرسش هاشاخصمرحله وزن نیاست. در ا شدهاستفاده AHPروش

است. شدهمحاسبهر یس زیماتر صورتبهر آن یاست که مقاد شدهتعیینت یدر حوزه امن یدانشگاه

AHPبر اساس نظر کارشناسان با روش هاشاخص یده وزن -2جدول

فهم مشترک

تیاز امن

دات یتهد

مشترک

یدئولوژیا

یاسیس

ت یوضع

یاقتصاد

افکار

عمومی

منافع

مشترک

هایهمکاری

یتیامن یدفاع

تجانس

یساختار

ت یوضع

ییایجغراف هاشاخص

ییایت جغرافیوضع 1 837/0 806/0 787/0 692/0 629/0 460/0 440/0 451/0

یتجانس ساختار 194/1 1 866/0 625/0 688/0 610/0 454/0 441/0 613/0

یتیامن یدفاع هایهمکاری 240/1 153/1 1 581/0 537/0 545/0 499/0 479/0 550/0

منافع مشترک 269/1 610/1 719/1 1 847/0 748/0 645/0 546/0 582/0

یافکار عموم 444/1 493/1 730/1 213/1 1 550/0 556/0 465/0 666/0

یت اقتصادیوضع 588/1 710/1 833/1 336/1 951/1 1 950/0 595/0 691/0

یاسیس یدئولوژیا 169/2 188/2 002/2 549/1 917/1 081/1 1 600/0 698/0

دات مشترکیتهد 420/2 262/2 954/1 830/1 145/2 678/1 709/1 1 564/0

تیفهم مشترک از امن 545/2 630/1 703/1 795/1 629/1 457/1 429/1 509/1 1

مجموع 872/14 887/13 617/13 720/10 410/11 301/8 706/7 081/6 819/5

DOI: 10.29252/geores.33.3.8 17 /کوریو با استفاده از مدل رانیا یاسالم یجمهور تیامن نیتأم یرفتار یالگو نییتع

نه برتر استفاده خواهد یص گزیتشخ یدر مرحله قبل، برا آمدهدستبه هایوزناز ،ن مرحلهیدر ا: س نرمال شدهیب( ماتر

.شودمیشاخص مشخص ترینمهم عنوانبه 168/0 دات مشترک با مقداریشاخص تهد 3شد که با توجه به جدول

AHPمستخرج از روش هاشاخصنرمال شده وزن سیماتر -3 جدول

وزن

معیارها

فهم

مشترک

از

تیامن

دات یتهد

مشترک

یدئولوژیا

یاسیس

ت یوضع

یاقتصاد

افکار

یعموم

منافع

مشترک

هایهمکاری

یتیامن یدفاع

تجانس

یساختار

ت یوضع

یایجغراف هاشاخص

یایت جغرافیوضع 067/0 060/0 059/0 073/0 060/0 075/0 059/0 072/0 077/0 067/0

یتجانس ساختار 080/0 072/0 063/0 058/0 060/0 073/0 059/0 072/0 105/0 071/0

یتیامن یدفاع هایهمکاری 083/0 083/0 073/0 054/0 047/0 065/0 064/0 078/0 094/0 071/0

منافع مشترک 085/0 115/0 126/0 093/0 074/0 090/0 083/0 089/0 100/0 095/0

یافکار عموم 097/0 107/0 127/0 113/0 087/0 066/0 072/0 076/0 114/0 095/0

یت اقتصادیوضع 106/0 123/0 134/0 124/0 171/0 120/0 123/0 097/0 118/0 124/0

یاسیس یدئولوژیا 145/0 157/0 147/0 144/0 168/0 130/0 129/0 098/0 119/0 137/0

دات مشترکیتهد 162/0 162/0 143/0 170/0 188/0 202/0 221/0 164/0 097/0 168/0

تیفهم مشترک از امن 171/0 117/0 125/0 167/0 142/0 175/0 185/0 248/0 171/0 167/0

مجموع 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

نشان ین سازگاریا .شودمینظرات متخصص مشخص ین مرحله نرخ سازگاریدر ا: نینظرات متخصص یج( نرخ سازگار

اعتماد کرد. ،اندکردهلحاظ باهم هاشاخص یسه زوجیکه متخصصان در مقا یازاتیو امت هااولویتبه توانمیا یکه آ دهدمی

ر مقدار یباشد با توجه به جداول ز 1/0کمتر از شدهمحاسبهد مقدار یبا یرانگ یمتصمنظرات یزان سازگارینشان دادن م یبرا

.برخوردار است ییباال ین از سازگاریگفت نظرات متخصص توانمین یاست بنابرا 015/0 ن آزمون برابر بایدر ا ینرخ سازگار

AHP درروش هاشاخصدرباره کارشناسان نظرات یسازگار زانیم -4جدول

فهم مشترک

تیاز امن

دات یتهد

مشترک

یدئولوژیا

یاسیس

ت یوضع

یاقتصاد

افکار

یعموم

منافع

مشترک

هایهمکاری

یتیامن یدفاع

تجانس

یساختار

ت یوضع

یایجغراف هاشاخص

ییایت جغرافیوضع 067/0 060/0 057/0 075/0 066/0 078/0 063/0 074/0 075/0

یتجانس ساختار 080/0 071/0 062/0 059/0 065/0 076/0 062/0 074/0 102/0

یتیامن یدفاع هایهمکاری 083/0 082/0 071/0 055/0 051/0 067/0 068/0 080/0 092/0

منافع مشترک 085/0 115/0 123/0 095/0 081/0 093/0 089/0 091/0 097/0

یافکار عموم 097/0 107/0 124/0 115/0 095/0 068/0 076/0 078/0 111/0

یت اقتصادیوضع 107/0 122/0 131/0 127/0 187/0 124/0 131/0 100/0 115/0

یاسیس یدئولوژیا 146/0 156/0 143/0 147/0 183/0 134/0 137/0 101/0 116/0

دات مشترکیتهد 163/0 162/0 140/0 174/0 205/0 209/0 235/0 168/0 094/0

تیفهم مشترک از امن 171/0 116/0 122/0 171/0 156/0 181/0 197/0 253/0 167/0

130یاپی، شماره پ97 زیی، شماره سوم، پا33سال ،ییایجغراف قاتیفصلنامه تحق /18

کارشناسان نظرات از هاشاخص بردار سازگاری و بردار مجموع وزن -5جدول

هاردیفمتوسط جمع هاردیفجمع هاشاخص

WSV C.V

175/9 618/0 وضعیت جغرافیایی

145/9 655/0 تجانس ساختاری

130/9 654/0 دفاعی امنیتی هایهمکاری

141/9 872/0 منافع مشترک

136/9 875/0 افکار عمومی

211/9 147/1 وضعیت اقتصادی

195/9 268/1 ایدئولوژی سیاسی

237/9 553/1 تهدیدات مشترک

196/9 537/1 فهم مشترک از امنیت

هانرخ سازگاری شاخص

Lambda Max 17446/9

Consistency Index 021807/0 شاخص سازگاری

Consistency Ratio 01504/0 نرخ سازگاری

میس تصمیهر شاخص در ماتر یر موجود برایان مقادین مقدار از میرتن و بدین بهترییتع .1

که در مرحله اول تشکیل شد گیریتصمیممقدار در هر شاخص را در جدول ماتریس ترینپاییندر این مرحله باالترین و

است. مشاهدهقابل 6. این مقادیر در جدول کنیممیمشخص

بهترین نیبدتر

𝐴𝑖 (1معادله )− = 𝑀𝐼𝑁 𝐴𝑖𝑗 𝐴𝑖

∗ = 𝑀𝐴𝑋 𝐴𝑖𝑗

هاشاخصدر هرکدام از هامؤلفه مقدار نیو بدتر نیبهتر میس تصمیماتر -6 جدول

فهم مشترک

از امنیت

تهدیدات

مشترک

ایدئولوژی

سیاسی

وضعیت

اقتصادی

افکار

عمومی

منافع

مشترک

های همکاری

دفاعی امنیتی

تجانس

ساختاری

وضعیت

جغرافیایی

شاخص

مؤلفه

جانبهامنیت یک 24/5 31/5 67/2 79/2 26/4 46/5 31/5 12/3 20/3

امنیت دوجانبه 41/5 60/5 47/5 79/5 52/4 34/5 16/5 15/6 23/6

امنیت چندجانبه)جمعی( 04/6 05/6 15/8 68/7 77/5 12/6 20/5 85/8 83/8

میتصم سیماتر در شاخص هر یبرا موجود ریمقاد انیم از مقدار نیبدتر و نیبهتر

بهترین مقدار 04/6 05/6 15/8 68/7 77/5 12/6 31/5 85/8 82/8

بدترین مقدار 24/5 31/5 67/2 79/2 26/4 35/5 95/4 12/3 20/3

rو Sمحاسبه مقدار .2( محاسبه یتی)شاخص نارضا Rjت( و ی)شاخص مولوب Sjد ارزش یبا ،ن مقدار در هر شاخصیین و پاین باالترییبعد از تع

.شود

DOI: 10.29252/geores.33.3.8 19 /کوریو با استفاده از مدل رانیا یاسالم یجمهور تیامن نیتأم یرفتار یالگو نییتع

شودمیمحاسبه Sمقدار 2 معادلهن مرحله برابر یدر ا ؛دهدمیرا نشان حلراهنه نسبت به یفاصله گز S مقدار: S1مقدار الف(

مربوط جانبهیکو بدترین مقدار آن به امنیت چندجانبهبه گزینه امنیت Sبهترین مقدار آمدهدستبه هایداده بر اساسکه

.شودمی

𝑆𝑗 = ∑ 𝑤𝑖(𝐴𝑖∗ − 𝐴𝑖𝑗)/(𝐴𝑖

∗ − 𝐴𝑖−)

𝑛

𝑖=1

(2) معادله

Rمقدار 3 معادلهدهد؛ در این مرحله موابق با حل منفی نشان میها نسبت به راهفاصله گزینه Rمقدار : R 2ب( مقدار

به گزینه امنیت چندجانبه و بدترین مقدار آن به امنیت Rآمده بهترین مقدار دستهای بهشود که بر اساس دادهمحاسبه می

شود.جانبه مربوط مییک

𝑅𝑗 = 𝑀𝐴𝑋 ∑ 𝑤𝑖(𝐴𝑖∗ − 𝐴𝑖𝑗)/(𝐴𝑖

∗ − 𝐴𝑖−)

𝑛

𝑖=1

(3معادله )

S ،Rمقدار -7جدول

Sمقدار

Sمقدارفهم مشترک

از امنیت

تهدیدات

مشترک

ایدئولوژی

سیاسی

وضعیت

اقتصادی

افکار

عمومی

منافع

مشترک

های همکاری

دفاعی امنیتی

تجانس

ساختاری

وضعیت

جغرافیایی sمقدار

842/0 167/0 168/0 0 105/0 095/0 095/0 071/0 071/0 067/0 امنیت

جانبهیک

667/0 076/0 079/0 137/0 124/0 079/0 036/0 035/0 044/0 053/0 امنیت

دوجانبه

096/0 0 0 096/0 0 0 0 0 0 0 امنیت

چندجانبه

بهترین مقدار 096/0

بدترین مقدار 842/0

R مقدار

Rمقدارفهم مشترک

از امنیت

تهدیدات

مشترک

ایدئولوژی

سیاسی

وضعیت

اقتصادی

افکار

عمومی

منافع

مشترک

های همکاری

دفاعی امنیتی

تجانس

ساختاری

وضعت

جغرافیایی Rمقدار

168/0 167/0 168/0 0 105/0 095/0 095/0 071/0 071/0 067/0 امنیت

جانبهیک

124/0 076/0 079/0 137/0 124/0 079/0 036/0 035/0 044/0 053/0 امنیت

دوجانبه

096/0 0 0 096/0 0 0 0 0 0 0 امنیت

چندجانبه

بهترین مقدار 096/0

بدترین مقدار 168/0

1 Utility measure 2 Regret measure

130یاپی، شماره پ97 زیی، شماره سوم، پا33سال ،ییایجغراف قاتیفصلنامه تحق /20

Qمحاسبه مقدار .3

Q تابعی ترکیبی است کهR وS را با وزنV مقادیر. کندیمیکی Q بر اساس ( ( که در آن ) 3رابوهJSj =Min+ S ،)

(JR j =min +R ( ،)JSj = Max -S( و )JR j =max -R )و باشدیمV وزنی است که بر اساس میزان حداکثر عنوانبه

.شودیمتوافق گروه بین صفر و یک تعیین

QJ = V(SJ – S+ )/(S− − S+ ) + (1 − V)(RJ – R+ )/(R−

− R+ ) (4معادله )

Qمقدار -8جدول

Q 0 1/0 2/0 3/0 4/0 5/0 6/0 7/0 8/0 9/0 1مقدار

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 جانبهیکامنیت

764/0 746/0 727/0 708/0 690/0 671/0 653/0 634/0 615/0 597/0 578/0 دوجانبهامنیت

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 چندجانبهامنیت

Qو S ،R ریمقادبر اساس هاگزینه بندیرتبه .4

در گاه اول را دارد.یجا چندجانبهت یامنمقادیر ن است که در هر سه مورد یاز جداول باال استنباط کرد ا توانمیآنچه که

، باشدیم 1برابر جانبهیکامنیت مؤلفهو 667/0امنیت دوجانبه برابر با مؤلفهامنیت جمعی برابر با صفر، مؤلفهامتیاز Sمقادیر

1برابر با جانبهیکامنیت مؤلفهو 124/0برابر با دوجانبهامنیت مؤلفهامنیت جمعی برابر با صفر، مؤلفهامتیاز Rدر مقادیر

جانبهیک تیامن مؤلفهو 671/0برابر با دوجانبه تیامن مؤلفهبرابر با صفر، یجمع تیامن مؤلفه Qدر مقادیر یتاًنهاباشد و می

.باشدمی 1برابر با

یینه نهایانتخاب گز .5

نه دوم یگز یبراA که مقدار قبولقابلاز یامت گویدمیدر شرط اول :گیردمیصورت بر اساس دو شرط یینه نهایانتخاب گز

یمنها هاگزینهتعداد بریمتقسک یبرابر است با DQکه در آن ،باشدDQ یمساو تربزرگد ینه اول بایگز یبرا Aمقدار یمنها

1= 5/0) کی ⁄ (1 − در قبولقابلثبات گویدمیشرط دوم .ک برقرار استیپس شرط .(675/0 - 0= 671/0 ≥ (3

توجه به جدول ن مقدار را داشته باشد که با یبهتر Q و R ،Sن شکل در هر سه جدول ید به بهترینه اول بایگز گیریتصمیم

ن مقدار را دارد یدر هر سه مورد بهتر (ی)جمع چندجانبهت ینه امنیمرحله قبل گز

گیرینتیجه

امنیت تأمین)جمعی( را برای چندجانبهکه خبرگان نظامی و دانشگاهی امنیت این است گرفت نتیجه توانمی آنچه

امنیتی، منافع مشترک، - وضعیت جغرافیایی، تجانس ساختاری، همکاری دفاعی هایشاخصجمهوری اسالمی ایران با توجه به

.انددانستهافکار عمومی، وضعیت اقتصادی، ایدئولوژی سیاسی، تهدیدات مشترک و فهم مشترک از امنیت مناسب

است. بقای این کشور با تمام فردمنحصربهو موقعیت ویژه و گاه اهآرمانجمهوری اسالمی ایران، کشوری با هویت،

و منابع هافرصتایران در حوزه داخلی و خارجی یگردعبارتبهآن است. مؤثرتر آفرینینقشتوسعه و درگرومختصات آن

، هاآسیبدر مقابل .استفاده نمایدخود بلندمدتپشتوانه تحقق اهداف عنوانبه هاآنتواند از در اختیار دارد که می توجهیقابل

و مهم است. توجهقابلآن نیز هایچالشتهدیدها و

DOI: 10.29252/geores.33.3.8 21 /کوریو با استفاده از مدل رانیا یاسالم یجمهور تیامن نیتأم یرفتار یالگو نییتع

هاییافتهامنیتی هستیم. هایمجموعهامروزه شاهد به وجود آمدن هرچه بیشتر شرایط همگرایی بازیگران سیاسی به شکل

عنوانبهجمهوری اسالمی ایران ،دانشگاهی در حوزه امنیتنظرات متخصصین نظامی و که طبق دهدمیپژوهش حاضر نیز نشان

امنیتی، منافع مشترک، افکار - وضعیت جغرافیایی، تجانس ساختاری، همکاری دفاعی هایشاخصیک واحد سیاسی با توجه به

برای را جمعی الگوی امنیت تواندمیعمومی، وضعیت اقتصادی، ایدئولوژی سیاسی، تهدیدات مشترک و فهم مشترک از امنیت

وفصلحل جهت در جهانی و ایمنوقه بازیگران سایر با مشارکت و با همکاریو قرار دهد موردتوجهخود امنیت ملی تأمین

اقدام نماید. امنیتی هایمعضل و هایچالش

گاهگره تواندمیاست و برخوردارجمهوری اسالمی ایران از یک موقعیت مرکزی نسبت به کشورهای مجاور خود

ژئوپلیتیکی هایحوزه)در حوزه امنیت( و فعال شدن ایمنوقه هایائتالفاطراف خود بوده و در پیدایش هایحوزهمواصالتی

داشته باشد. مؤثرینقش

:شوندمیزیر هستند که در قالب نقشه سیاسی نیز نمایش داده یو کشورها هاحوزه مجاور ایران شامل هایحوزه

ارمنستان، گرجستان و روسیه شامل کشورهای جمهوری اسالمی ایران، حوزه قفقاز آناتولی: -

عمانشامل جمهوری اسالمی ایران، عراق، کویت، عربستان، امارات متحده عربی، قور، بحرین و :فارسیجخلحوزه -

شامل جمهوری اسالمی ایران، پاکستان، هند، عمان و امارات متحده عربیحوزه دریای عمان و اقیانوس هند: -

شامل جمهوری اسالمی ایران، پاکستان و افغانستانحوزه فالت ایران: -

شامل کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان حوزه آسیای مرکزی: -

شامل کشورهای جمهوری اسالمی ایران، ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و آذربایجانحوزه دریای خزر: -

جمهوری اسالمی ایران، ونزوئال، کوبا و کره شمالی کشورهای معارض آمریکا: -

عمان، فلسوین، قور، اردن، کویت، لبنان، امارات متحده عربی، جمهوری اسالمی ایران، بحرین، عراق، قلمرو جهان اسالم: -

، جمهوری دموکراتیک صحرا،نیجر ،چاد ،مصر، لیبی، تونس، الجزایر، مراکش، موریتانی، سودان یمن، عربستان سعودی، سوریه،

اتیوپی، برونئی، اندونزی، مالزی،آلبانی و بوسنی سومالی، ،گامیبیا ،گینه کوناکری ،مالی ،سنگال

انمجاور ایر هایحوزه -1شکل

منبع: نگارنده

130یاپی، شماره پ97 زیی، شماره سوم، پا33سال ،ییایجغراف قاتیفصلنامه تحق /22

شاخص با استفاده از تواندمیهستند و ایران باهمهایی و تجانس هاتفاوتدر ارتباط است دارای هاآنکه ایران با ییهاحوزه

بپردازد. هاحوزهخبرگان( به تعریف الگوی امنیت جمعی با هر یک از این ازنظرعامل ترینمهم) تهدیدات مشترک

،(دوممحمدرضا حافظ نیا )نویسنده ،(%50پژوهشگر اصلی ) ،، مسئول(اولمیثم هادی پور )نویسنده :سهم نویسندگان

.(%50پژوهشگر اصلی )

و مآخذ منابعAdel, A., & Rajabzadeh, A. (2012). Applied Decision Making, MADM Approach (Fifth ed.). Tehran: Danesh.

(Persian)

Amanpour, S., & Mavedat, E. (2015). Classification and assessment of the spatial the range of healthy

sustainable urban development approach using techniques Entropy-VIKOR, TOPSIS and GIS (Case

study of Yazd province). Social Welfare, 15(58), 63-90. (Persian)

Asgari, M. (2003). Regionalism and regional security paradigm. Political and Economic Information Magazine,

17(7-8), 54-63. (Persian)

Assarian Nejad, H. (2012). Interview at National Defense University, Tehran. (Persian)

Ataei, M. (2010). Multi-criteria Decision Making. Shahrood: Shahrood University Publication. (Persian)

Boozan, B. (1999). People, governments and panic, (Research Institute of Strategic Studies, Trans.). Tehran:

Research Institute of Strategic Studies. (Persian)

Chatterjee, P., Athawale, V. M., & Chakraborty, S. (2009). Selection of materials using compromise ranking and

outranking methods. Materials & Design, 30(10), 4043-4053.

Dodds, K. (2000). Geopolitics in a changing world. Harlow, United Kingdom: Pearson Education Limited.

Dolby, S. (2004). Future resources and extreme warfare (F. Baheri, Trans.). Tehran: Dialogue Monthly.

(Persian)

Eftekhari, A. (2000). National security police dimensions, articles on national security and the role of police

(First ed.). Tehran: Naja. (Persian)

Eftekhary, A. A. (2005). The fundamental stages of thought in national security studies. Tehran: Research

Institute of Strategic Studies. (Persian)

Elliot, J., & Reginald, R. (1988). The arms control,disarmament, and military security dictionary (First ed.).

California: Abc-Clio, inc.

Fazli, S., Teimouri, A., & Khodaee, H. (2011). Evaluation of the quality of public sector services by the

combined method (VIKOR) and fuzzy approach. Improvement Management Studies, 21(65), 73-103.

(Persian)

Hafeznia, M. (2012). Interview at Tarbiat Modares University, Tehran. (Persian)

Hafeznia, M. R. (2006). Geopolitical Principles and Concepts. Mashhad: Papoli Publications. (Persian)

Haftendorn, H., & Tayeb, A. (1992). Security dilemma: Theorizing and creating rules for international security.

Foreign Policy Magazine, 6(4). (Persian)

Jalinousi, A. (2006). Strategic developments in the persian Gulf, a political security approach. Political

Knowledge Quarterly, 2(3), 39-58. (Persian)

Karimi, F., & Ahmadvand, M. (2013). Modeling the developmental levels of rural areas in the central part of

Boyerahmad city. Journal of Applied Geographical Sciences, 14(33), 91 -111. (Persian)

Khairgo, M., Nourbakhsh, I., & Mohammadi, A. (2016). Assessment and prioritization of the quality dimensions

of educational services based on the servoal model using the AHP-VIKOR combined approach (case

study: Imam Ali's Officer University). Military Management Quarterly, 16(61), 113-134. (Persian)

Kupchan, C. A., & Kupchan, C. A. (1995). The promise of collective security. International Security, 20(1), 52-

61.

Luciani, G. (1988). The economic content of security. Journal of Public Policy, 8(2), 151-173.

Mandel, R. (2008). The changing face of national security: a conceptual analysis (Strategic Studies Institute,

Trans.). Tehran: Strategic Studies Institute. (Persian)

Maoz, Z. (2000). Regional security (D. Olamaei, Trans.). Tehran: Islamic Revolutionary Guards Corps, School

of Command, Higher War. (Persian)

Marsh, D., & Stoker, J. (2005). Methodology and Theory in Political Science (A. M. Hajiyosofi, Trans.). Tehran:

Strategic Studies Institute. (Persian)

Mckinlay, R., Robert, D., & Little, R. (2001). Global problems and world order (A. Eftekhari, Trans.). Tehran:

Strategic Studies Institute. (Persian)

Moradian, M. (2009). Threats and Security (Definitions and Concepts). Tehran: Shahid Sepahbod Sayyad

Shirazi Educational and Research Center. (Persian)

DOI: 10.29252/geores.33.3.8 23 /کوریو با استفاده از مدل رانیا یاسالم یجمهور تیامن نیتأم یرفتار یالگو نییتع

Morz, j. (1980). Beyond security. New York: International Peace Academy.

Moshirzadeh, H., & Ebrahimi, N. (2010). The evolution of concepts in international relations. Tehran: Strategic

Studies Institute. (Persian)

Nikpour, A., Malekshahi, G., & Razqi, F. (2015). Evaluation of sustainable urban development indicators with

emphasis on justice in distribution of services. Journal of Urban Planning and Research, 6(22), 125 -

138. (Persian)

Opricovic, S., & Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of

VIKOR and TOPSIS. European journal of operational research, 156(2), 445-455.

[DOI:10.1016/S0377-2217(03)00020-1]

Ranjbar, M. (1999). Security considerations in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran (First ed.).

Tehran: Research Institute of Strategic Studies. (Persian)

Rao, R. V. (2008). A decision making methodology for material selection using an improved compromise

ranking method. Materials & Design, 29(10), 1949-1954. [DOI:10.1016/j.matdes.2008.04.019]

Rosandel, J. (2009). National Security and International System. Tehran: Samt Publication.

Soleimani, M., Bouzar-Majri, K., Javan, J., & Anabestani, A. A. (2015). Explaining the factors affecting the

instability of rural settlements in Iran. Quarterly Journal of Rural Planning and Research, 4(3), 21 -38.

(Persian)

Tajik, M. R. (1998). Regulation in dispersion, a discussion on Iran's national security. Strategic Studies

Quarterly, 1(2), 117-128. (Persian)

Tajik, M. R. (2002). Introduction to National Security Strategies (Vol. I). Tehran: Golban. (Persian)

Vaezi, M., & Dadandish, P. (2011). The necessity of establishing regional security arrangements in the caucasus:

A new approach. Quarterly Journal of Central and Caucasus Studies, 74, 169-202. (Persian)

Wolfers, A. (1962). National security an ambiguous symbol. Maryland, USA: John Hopkins University Press.

Zarei, Y., Mahdavi Hajilouei, M., Stelaji, A., & Sarver, R. (2015). Analysis and categorization of development

levels in rural areas of dashti country of Iran with emphasis on fuzzy approach. Journal of Village and

Development, 19(1), 95-114. (Persian)