❐ Direkt (Konvansiyonel yöntemler)✺ En sık kullanılan yöntemdir.

❐ Dijital Radyografi✺ Görüntü arşivlenmesi ve transferi kolaylaşmıştır.

❐ Konvansiyonel Tomografi✺ BT, MR ve US sonrası kullanılmamaktadır.

❐ Artrografi ✺ Büyük ölçüde yerini MR’a bırakmıştır.

www.radyolojiteknikerleri.com

İskelet Sistemi Radyolojisiİskelet Sistemi Radyolojisi

❐ Bilgisayarlı Tomografi✺ Aksiyel, koronal ve sagittal planlarda inceleme

❐ Manyetik Rezonans Görüntüleme✺ Kemik iliği, yumuşak doku, eklem patolojilerinde

❐ Ultrasonografi✺ Yumuşak doku, eklem patolojilerinde

✺ KKÇ, tendon/ligaman yaralanmaları, İİAB

❐ Anjiografi/Girişimsel Yöntemler✺ Lezyonların vasküleritesini belirlemek/tedavi

İskelet Sistemi Radyolojisiİskelet Sistemi Radyolojisi

Terminoloji ve AnatomiTerminoloji ve Anatomi

❐ RADYOOPAK

✺ X-ışınını FAZLA attenüasyona uğratan yapı

✺ Korteks > Medulla >periost

❐ RADYOLÜSENT

✺ X-ışınını AZ attenüasyona uğratan yapı

✺ Eklem kıkırdağı, epifiz plağı

❐ Osteoblastik aktivite = osteoskleroz

✺ Periostal, endosteal, spongiöz

✺ Fokal, diffüz

❐ Osteoklastik aktivite = osteoporoz/osteoliz

✺ Osteoporozda kemikte yapısal değişiklik olur

✺ Kemik dokusunda kayıp=osteoliz

OsteomyelitOsteomyelit

❐ Medulla en sık etkilenir.

❐ Stafilokok, streptokok, h. influenza, klebsiella, psödomonas en sık etken bakterilerdir.

❐ Yayılım yolları:

✺ Hematojen

✺ Derin y. doku enfeksiyonları

✺ Açık kırıklar, penetran yaralanmalar

✺ DM’da fissür/ülserasyonlar

OsteomyelitOsteomyelit

❐ İlk 24-48 saat: Y. doku şişliği ve yağ planlarında silinme

❐ 7-10 gün: Medullada destrüktif alan, periost reaksiyonu, çevresel zayıf kemik oluşumu

❐ 2-6 hafta: Destrüksiyonda ilerleme, skleroz ve periost reaksiyonunda artış

❐ 6 haftadan sonra: “Kronik aktif osteomyelit”. İnvolukrum, sekestrum, sinüs traktı oluşumu.

OsteomyelitOsteomyelit

❐ Brodie absesi: Subakut dönemde medüller abse

❐ Garre osteomyeliti: Aşırı periost reaksiyonu, kortikal kalınlaşma

❐ İyileşmiş osteomyelit odağı: İyi sınırlı radyolüsent veya sklerotik alan

Septik ArtritSeptik Artrit

❐ YAYILIM: Hematojen, Komşu osteomyelit odağından, direkt (penetran yaralanma, cerrahi vs)

❐ SIK TUTULAN: Kalça, sakroiliak eklem

❐ Pyojen enfeksiyonların seyri hızlıdır (1-2 hf).

❐ Tüberkülozda seyir yavaştır (1-2 ay).

❐ Akut dönemde: Radyografi normal !

❐ Kıkırdak yıkımı, ekleme komşu kemikte erozyonlar, destrüksiyon, effüzyon (US ile)

❐ Tedavi edilmezse => ankiloz

SpondilodiskitSpondilodiskit

❐ YAYILIM: Hematojen, penetran yaralanma, cerrahi

❐ ETKEN: Stafilokok, streptekok, salmonella, klebsiella, brusella, tbc

❐ Pyojen enfeksiyonlarda hızlı seyir.

❐ Vertebra plağına yakın başlar, disk aralığına yayılır.

❐ Erken dönemde: disk yüksekliği azalma, vert. plakta destrüksiyon

❐ Geç dönemde: Kollaps, gibozite, paravert. abse

❐ İyileşmiş olgularda: Skleroz, ankiloz, osteofitler

Kemik TümörleriKemik Tümörleri

RADYOLOJİK DEĞERLENDİRME:

❐ Hastanın yaşı, cinsiyeti ve klinik öykü

❐ Kemiğin tipi ve tutulan bölge✺ Uzun veya kısa tübüler- yassı; apendiküler-aksiyel kemik

❐ Kemik içi lokalizasyonu✺ Epifizer, metafizer, diafizer

✺ Kortikal, medüller, periostal, parosteal

❐ Soliter, multifokal

❐ Lezyonun agresifliği

Kemik TümörleriKemik Tümörleri

BENİGN MALİGN

Yavaş büyürler Hızlı büyürler

Geçiş zonu keskin Permeatif, infiltratif

Periost reaksiyonugenellikle yok

Agresif periost reaksiyonu

Yumuşak doku yayılımı yok Yumuşak doku yayılımı sık

Kemik TümörleriKemik Tümörleri

PERİOST REAKSİYONU TİPLERİ

❐ Elevasyon veya hafif lameller kalınlaşma

❐ Kalın lameller (Soğan zarı)

❐ Codman üçgeni

❐ Güneş ışını tarzında

KEMİK TÜMÖRLERİKEMİK TÜMÖRLERİKöken aldığı doku Benign Malign

? Basit kemik kisti -

Vasküler Anevrizmalkemik kisti

Hemanjiom

Anjiosarkom

Fibröz Fibröz kortikaldefekt

Nonossifiyefibrom

Fibröz displazi

Fibrosarkom

KEMİK TÜMÖRLERİKEMİK TÜMÖRLERİ

Köken aldığıdoku

Benign Malign

Kartilaj Kondrom

KondroblastomKondormiksoidfibrom

Kondrosarkom

Osteoid Osteom

OsteoblastomOsteokondrom

Osteosarkom

KEMİK TÜMÖRLERİKEMİK TÜMÖRLERİKöken aldığıdoku

Benign Malign

Kemik İliği EozinofilikgranülomDev h. tm.

Ewing sarkom

Multipl MyelomNon-Hodgkin L.

M. fibrözhistiositom

LösemiRetikülüm h.sarkom

Lenfosarkom

Basit Kemik KistiBasit Kemik Kisti

❐ 1. ve 2. dekat

❐ Humerus, femur

❐ Epifiz plağının hemen altında

❐ Medüller yerleşimli

Anevrizmal Kemik KistiAnevrizmal Kemik Kisti

❐ 1. ve 2. dekat

❐ Uzun kemikler ve vertebra

❐Metafiz / medüller

❐ Multiloküle / ekspansif

Fibröz kortikal defekt/Nonossifiye Fibröz kortikal defekt/Nonossifiye fibromfibrom

❐ 1. Dekatda sık

❐ Klinik bulgu vermez.

❐ Distal femur/proksimal tibia

❐ Eksentrik yerleşimli

❐ Nonossifiye fibrom geniştir.

Kartilaj Kökenli TümörlerKartilaj Kökenli Tümörler

❐ Kıkırdak matriks içerirler ve sık kalsifiye olurlar.

❐ Enkondrom: 3-4. dekatta sık. Tübüler kemiklerde (parmaklarda).

❐ Kondroblastom: 2. dekat. Büyüme plağı kapanmadan epifizde yerleşir.

❐ Kondromiksoid tümör: 2-3 dekat. Periartiküler, eksentrik yerleşimli.

OsteokondromOsteokondrom

❐ 1-3. dekatlarda sık

❐ Osseöz/kartilaj

❐ Uzun kemiklerde büyüme plağına yakın

❐ Vertebra, pelvis, skapula ve kostalarda

❐ Soliter ve multipl (herediter multipl osteokondromatozis)

❐ Pelvik ve skapula yerleşimli olanlarda malign dejenerasyon riski yüksek.

Osteoid OsteomOsteoid Osteom

❐ En sık 2. dekatda sık.

❐ Periferi osteoid madde, santralinde vasküler/ fibröz nidus

❐ Kortikal, medüller ve parosteal

❐ Femur boynu, tibia proksimali

❐ Dev = Osteoblastom

Dev Hücreli TümörDev Hücreli Tümör

❐ En sık 3-4. dekatda sık.

❐ Femur ve tibiada periartiküler

❐ Malign davranış gösterir.

❐ İyi sınırlı, eksentrik, ekspansildir.

❐ Küretaj sonrası nüks sık.

Osteosarkom Osteosarkom

❐ En sık 2-3.dekatlarda görülür.

❐ 60-70. yaşlarda ikinci bir pik yapar.

❐ Çocuklarda uzun kemiklerin uç kısımlarında sık yerleşir.

❐ Malign kemik tümörü özelliklerini taşır.

❐ Genellikle medüller eksentrik yerleşimlidirler, ancak juktakortikal, parosteal yerleşim gösterebilirler.

❐ Multipl odakta görülebilirler.

Ewing Sarkom Ewing Sarkom ❐ En sık 10 -25 yaşları arasında (<5 ve >30 çok

nadir)

❐Erkek/Kadın: 2/1

❐Klinik olarak enfeksiyonu taklit edebilir.

❐Femur, tibia ve fibula gibi uzun kemiklerde sık

❐Diafizde permeatif destrüksiyon yapar. 1/3 olguda diffuz sleroza yolaçabilir.

❐Soğan zarı veya ışınsal periost reaksiyonuna neden olabilir.

❐Kemikten kemiğe en sık metastaz yapan tm.

KondrosarkomKondrosarkom

❐ Kartilaj kökenli malign kemik tm.

❐ 50-60 yaşlarda sık.

❐ Pelvik kemikler, femur, tibia ve humerus.

❐ Primer olabilir veya enkondrom/osteokondrom gibi benign tümörlerden çıkabilir.

❐ Santral veya periferik yerleşimli olabilirler.

Multipl MyelomMultipl Myelom ❐ Erişkin döneminde en sık görülen malign kemik tm.

❐ Genellikle 40 yaşının üzerinde sık

❐ Vertebralar, kostalar, karyal kemikler, pelvis ve femur

❐ Vertebralarda yaygın demineralizasyon, kompresyon fraktürleri, y. doku kitlesi

❐ Çevresinde skleroz olmayan litik lezyonlardır.

Metastatik Kemik TümörleriMetastatik Kemik Tümörleri

❐ Meme, prostat, akc, böbrek ve tiroid tm’leri

❐ Litik, sklerotik veya miks tipte olabilirler.

❐ Prostat = sklerotik, akc, meme = litik veya miks, böbrek, tiroid =litik, ekspansif

❐ Tüm kemiklerde görülebilir. En sık vertebralar !

❐ Senil osteoporoz ve m. myelomdan ayırt edilmesi gerekir.

❐ Diske yayılmaması spondilodiskitden ayırtedilmesini sağlar.

Dejeneratif OsteoartritDejeneratif Osteoartrit

❐ Hyalin kartilajın non-inflammatuar dejenerasyonu

❐ Primer ve Sekonder

❐ Apofizer eklemler, kalça ve diz eklemleri, 1. karpometokarpal, 1. metotarsofalangial ve DİF eklemleri

❐ Eklem aralığında daralma, subkondal skleroz ve kistik oluşumlar ve osteofitler görülür.

❐ Ayak bileği ve omuz ekleminde primer dej. artrit çok nadirdir.

Dejeneratif spondiloartritDejeneratif spondiloartrit

❐ Disk, vertebral plak, korpus, apofizer eklemler, intervertebral ligamanlar etkilenir.

❐ Disk aralığı ve apofizer eklemlerde daralma,

❐ Subkondral skleroz ve hipertrofi, osteofit oluşumu

❐Vakum fenomeni

❐ Ligamanlarda kalsifikasyon

❐ Disk hernisi

❐ Spinal stenoz

❐ Spondilolistezis

İnflammatuar Artropatilerİnflammatuar Artropatiler

❐ En sık görülen RA’dir. Simetrik tutulum gösterir.

❐ Elde:Karpal, radyokarpal, radyoulnar, MKF ve PİF

❐ Ayakta: MTF, Baş parmak interfalangial.

❐ Tipik özelliği sinovyal hipertrofi (pannus) nedeni ile oluşan marjinal (kıkırdağın örtmediği) kesimlerde erozyondur.

❐ Eklem aralğında daralma, periartiküler osteoporoz, effüzyon görülür. Geç dönemde ankiloz, subluksasyon ve deformasyonlar görülür.

Object 3

İnflammatuar Artropatilerİnflammatuar Artropatiler

❐ Psöriatik artropati, Ankilozan spondilit, Reiter S.

❐ Radyolojik paternleri RA’den farklıdır.

❐ Reiter S. ayaklar ellerden daha sık tutulur.

❐ Psöriatik artritte DİF tutulum sıktır.

❐ Sakroiliit sık görülür. A. spondilit’de bilateral-simetrik, diğerlerinde asimetrik tutulum.

❐ A.Spondilitte paraspinal lig. ossifikasyonuna bağlı bambu kamışı görünümü olur.

Diğer ArtropatilerDiğer Artropatiler

❐ Gut hastalığı : Ürat kristallerinin (tofüs) birikimi ile eklemlerde ve komşu kemiklerde erozyonlar

❐ Renal osteodistrofi: Eroziv artropati, brown tm., y.doku kalsifikasyonu

OsteonekrozOsteonekroz

❐ Avasküler veya iskemik kemik nekrozudur.

❐ Subkondral kemikte kan akımının azalması sonucu ortaya çıkar.

❐ Diafizde ve metafizde olursa kemik infarktı denir.

❐ Ety: Travma, sistemik hast., steroidler, artritler ve idyopatiktir (Legg-Calve-Perthes gibi).

OsteonekrozOsteonekroz❐ Legg-Calve-Perthes Femur başı

❐ Freiberg hastalığı İkinci metatars başı

❐ Kienboch hastalığı Lunat kemik

❐ Osgood-Schlatter Tibial tüberositaz

❐ Scheuermann Vertebral epifiz

OsteonekrozOsteonekroz

❐ Konvansiyonel radyografide geç bulgu verir. Erken dönemde subkondral kistler görülebilir. Geç dönemde kollaps ve deformasyon.

❐ MRG ile konvansiyonel radyografiye göre çok erken dönemde yakalanır.

Paget HastalığıPaget Hastalığı

❐ Etyolojisi ?. Orta ve ileri yaşta görülür.

❐ Bifazik seyir gösterir. Erken dönemde osteoporoz - “sıcak dönem” Geç dönemde ise osteoskleroz “soğuk dönem”

❐ Erken dönemde kalvaryal kemiklerde “osteoporozis sirkumskripta” görünümü oluşur.

❐ Geç dönemde “kaba pajetoid kemik oluşumu”

❐ Uzun kemiklerde bir uçtan başlayıp ilerler. Tibia ‘da ise orta kesimden başlar.

Paget HastalığıPaget Hastalığı

KOMPLİKASYONLAR❐ Deformiteler

❐ Fraktürler

❐ Neoplazm (%10-15 osteosarkom)

❐ Osteoartroz

❐ Nörolojik bozukluklar

❐ Sağırlık

❐ Spinal stenoz