INTERNET’e GİRİŞInternet Haftası

Nisan 2000

Umut Al

Hacettepe Üniversitesi

Kütüphanecilik Bölümü

umutal@hacettepe.edu.tr

INTERNET NEDİR ?INTERNET NEDİR ?

Ağların ağıBağımsız, ayrı ayrı yönetilen ağlarDünyada yaklaşık 50 milyon bilgisayar

INTERNET’e bağlı 300 milyonu aşkın kullanıcı Internet’teki belge sayısı 200 milyon civarında Organizasyonların karışımı

TÜRKİYE’de INTERNET

Tanışma yılı 1993Yaklaşık 60 bin bilgisayar Internet’e

bağlıYaklaşık 450 bin kullanıcı8 bin web sitesi varBİLGİ OTOYOLU

BİLGİ OTOYOLUBİLGİ OTOYOLU

Ulusal Bilgi Altyapısı-okulları, evleri, işyerlerini, hastaneleri, laboratuvarları v.b. fiber optik ya da bakır kablolarla bağlayan ağlar

Bilgi -Yaşamsaldır

-Kalkınmanın kan damarları

-Ekonomide rekabet edebilmenin “olmazsa olmaz” koşulu

NASIL ÇALIŞIR ?NASIL ÇALIŞIR ?

Yönetim Gevşek merkezi otorite (IETF, ISOCS) Katı teknolojiler

-bilgisayar, fiber optik kablolar v.s. Yumuşak teknolojiler

-Protokoller, adresler v.s. (Örn. TCP/IP protokolu)

YUMUŞAK TEKNOLOJİYUMUŞAK TEKNOLOJİINTERNET PROTOKOLLERİINTERNET PROTOKOLLERİ

TCP/IP iletişim protokolleri şu kullanıcı fonksiyonlarını sağlar:

-elektronik posta (e-posta ya da e-mail)

-uzak giriş (Telnet)

-dosya aktarımı (FTP)

PROTOKOLLER PROTOKOLLER ADRESLEMEYİ BELİRLERADRESLEMEYİ BELİRLER

Doğru kişiyi ya da makineyi tanımlamada kullanılır İki tip Internet adresi vardır:

-IP sayısal adres (örn., 128.32.159.12)

-alan adı (örn., hun.edu.tr) Bir adresin bileşenleri:

-ISO kodu ( .tr Türkiye )

-alan adı ( .edu, .com, .mil, .org, .k12, v.d.)

-alt alan adı ( hun., bilkent., metu., trt., gibi)

INTERNET BAĞLANTI INTERNET BAĞLANTI TÜRLERİTÜRLERİ

Dial-up (Çevirmeli)-Telefon hatları kullanılır, tek PC’ler ya da yerel ağlar için uygun bağlantı türüdür

Kiralık hatlar-Daha pahalı, yüksek veri trafiği için uygundur

Diğer (örn., X25 Protokolü)-Paket anahtarlamalı ağ, fiyat veri trafiğine göre değişir

INTERNET ÜZERİNDEKİ INTERNET ÜZERİNDEKİ BİLGİ KAYNAKLARIBİLGİ KAYNAKLARI

Kütüphane katalogları ve bibliyografik veri tabanları

Elektronik dokümanlar ve dergiler Elektronik tartışma listeleri ve haber öbekleri Yazılım arşivleri Ses ve görüntü arşivleri Kullanıcı bilgileri

INTERNET HİZMETLERİ VE INTERNET HİZMETLERİ VE ARAÇLARIARAÇLARI

Elektronik posta Gerçek zamanlı uygulamalar (telnet, rlogin,

IRC) Dosya aktarımı Tartışma listeleri ve haber öbekleri Gopher World-Wide Web

E-POSTAE-POSTA

Kişilerarası iletişim Elektronik tartışmalar E-posta okuyucuları/yansıtıcıları:

-Netscape Communicator

-MS Exchange (Windows 95)

-Pegasus

-Pine

-Eudora

- ...

E-POSTA KULLANIM E-POSTA KULLANIM KURALLARIKURALLARI

Mesajınızı göndermeden önce bir kez düşünün

Cevap yazmadan önce iki kez düşünün Size gelen bir mesajı başkasına

yönlendirmeden önce üç kez düşünün Başkasına kızarak eleştirici/yerici cevap

yazmadan önce bir gece bekleyin

AĞ GÖRGÜ KURALLARI AĞ GÖRGÜ KURALLARI (NETIQUETTE)(NETIQUETTE)

İstenmeyen reklam amaçlı mesajlar E-posta filtreleme programları

-Win95 Mail Utilities/add-ons

http://www.windows95.com/apps/mailutils.html

E-Filtre yazılımı (http://catalog.com/tsw/efilter) Suratların kullanımı (“smileys”)

kullanımı :-) ;-), BAĞIRMAK v.b.

ELEKTRONİK ELEKTRONİK TARTIŞMALARTARTIŞMALAR

Bireylerin devamlı olarak katkıda bulundukları elektronik tarışmaları içeren konu temelli tartışmalar

Nasıl çalışır ?

-Listeler: mesajlar posta kutunuza gelir

-Bülten tahtaları: mesajların bulunduğu siteyi siz ziyaret edersiniz.

Liste sunucuları (listserv, listproc, majordomo…) Sıkça sorulan sorular (FAQs)

ELEKTRONİK ELEKTRONİK TARTIŞMALARTARTIŞMALAR

Üye olmak için: Liste sunucusuna “sub” komutunu içeren bir mesaj gönderin:

To: listproc@metu.edu.tr

Message: sub kutup-l Umut Al Listeye mesaj göndermek için: liste adresine

mesaj gönderin

To: kutup-l@metu.edu.tr

(ve mesajın geri kalan kısmı)

TELNET (UZAKTAN GİRİŞ)TELNET (UZAKTAN GİRİŞ)

Uzak sistemlere gerçek zamanlı erişim

- özel hesaplara ya da halka açık sistemlere

- hız sorun değil

- mesafe farketmez Kütüphane katalogları, tam metin veri

tabanları, veri dosyaları (istatistikler, astronomi ile ilgili veriler vs.)

FTP (Internet Dosya Aktarımı)FTP (Internet Dosya Aktarımı)

• Internet’e bağlı bir bilgisayardan diğerine dosya aktarma işlemi

• Değişik ortamlarda dosya aktarılabilir

• Bilinmesi gerekenler: Bağlanılacak bilgisayarın IP adresi, dosyanın yeri ve adı

WORLD-WIDE WEBWORLD-WIDE WEB

Internet’te bilgi keşif ve erişim için bir hipermedya istemci sunucu sistemi

Kullanımı kolay Grafik, ses, görüntü, hareketli görüntü,

metin erişimi desteği sağlar Aklınıza gelebilecek her konuda web

sayfalarına erişmek olanaklı

WEB DİZİNLEME WEB DİZİNLEME SERVİSLERİ/ARAMA SERVİSLERİ/ARAMA

MOTORLARIMOTORLARI

Alta Vista, Yahoo, Web Crawler, Lycos Infoseek, excite, InkTomi, HotBot ...

SÜPER ARAMA MOTORLARISÜPER ARAMA MOTORLARIDogpile, MetaCrawler, SuperSeek, ...

TÜRKÇE İÇERİKLİ ARAMA TÜRKÇE İÇERİKLİ ARAMA MOTORLARIMOTORLARI

find.egenet.com.trwww.arama.comwww.basla.comwww.indexturkiye.comwww.telerehber.comwww.turkvista.com

NEREDEN BAŞLAMALI ?NEREDEN BAŞLAMALI ?

Bağlanın ! Tartışma listelerine abone olun Konferans ve seminerlere katılın Öğrendikleriniz kullanın Deneyin ve hata yapın !

NASIL GÜNCEL KALINABİLİR ?NASIL GÜNCEL KALINABİLİR ?

Elektronik tartışmalara katılın Ağ dostlukları kurmaya çalışın Temel dergi ve bültenleri izleyin Internet’le ilgili derneklerin etkinliklerine

katılın (TRUUG, ISOC, CNI, Inet-tr vd.)

INTERNET’e GİRİŞInternet Haftası

Nisan 2000

Umut Al

Hacettepe Üniversitesi

Kütüphanecilik Bölümü

umutal@hacettepe.edu.tr