immanuel wallerstein sosyal bilimlere yeniden bakmak

8/7/2019 Immanuel Wallerstein Sosyal Bilimlere Yeniden Bakmak

1/37

Yayn ilkeleri, izinler ve abonelik hakknda ayrntl bilgi: E-mail: [email protected] Web: www.uidergisi.com

Uluslararas likiler Konseyi Dernei | Uluslararas likiler Dergisi Stz Cad. No. 43, TOBB-ETBinas,Oda No. 364, 06560Stz| ANKARATel: (312) 2924108 | Faks: (312) 2924325 | Web: www.uidergisi.com | E- Posta: [email protected]

Immanuel Wallerstein: Sosyal BilimlereYeniden Bakmak

Elin Aktoprak

Ar. Gr ., Ankara niversitesi, Siyasal BilgilerFakltesi,Uluslararas likiler Blm

Bu makaleye atf iin: Aktoprak, Elin, ImmanuelWallerstein: Sosyal Bilimlere Yeniden Bakmak,Uluslararas likiler , Cilt 1, Say 4 (K 2004), s. 23-

58.

Bu makalenin tm haklar Uluslararas likiler Konseyi Derneine aittir. nceden yazl izinalnmadan hi bir iletiim, kopyalama ya da yayn sistemi kullanlarak yeniden yaymlanamaz,

oaltlamaz, datlamaz, satlamaz veya herhangi bir ekilde kamunun cretli/cretsizkullanmna sunulamaz. Akademik ve haber amal ksa alntlar bu kuraln dndadr. Aksi belirtilmedii sreceUluslararas likiler de yaynlanan yazlarda belirtilen fikirler yalnzca yazarna/yazarlarna aittir. UK Derneini, editrleri ve dier yazarlar balamaz.
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]://www.uidergisi.com/http://www.uidergisi.com/http://www.uidergisi.com/http://www.uidergisi.com/mailto:[email protected]


2/37

Immanuel W allerstein: Sosyal Bil imlereYeniden Bakmak

E 1 ~ i nA K TO P R A K

QZET

Immanuel WalJerstein, dunya-sistem analizi temelinde gelitirdigi tezleriyle dunyaylallfjzlagelmifjanlama ve algi lama birimlerimizi farkillafjtlran onde gelen

sosyalbilimcilerden biridir. Bu

makalenin amaCI, Wallerstein'm temel tezlerinin klsaca apklanmasmdan oteye gitmemektedir. Burerrevede ilk bolUmde dunya-sistem analizi ve Wallerstein'm sosyal bilim anlaYlfjl ele almmakta,ikinci bolUmde modern dunya-sistemi incelenmektedir. Wallerstein'a gore modern dunya-sistemibir kapitalist dunya-ekonomidir. Bu nedenle ikinci boliim dahilinde Wallerstein'm kapitalizm vejeokiiltiir anlaYI1 ile smtj, Irk, ulusal ve etnik kimlikhakkmdakigorufjlerine de deginilecektir.

Anahtar Kel imeler : Dunya-Sistem Analizi, Modern Dunya Sistemi, Kapitalist DunyaEkonomi, Jeokultur.

Immanuel W alle rs te in : R eapproch ingSodal Sciences

ABSTRACT

Immanuel Wallerstein is one of the distinguished social scientists differentiating our general wayof understanding and perceiving the world by developing the thesis that is based on world-systemanalysis. The aim of this article is limited to a short explanation of his approach. In this context, inthe first chapter Wallerstein's world-system analysis and social sciences approach will be dealtwith and in the second chapter modern world-system will be examined. Wallerstein considers

modern world-system as a capitalist world-economy. Hence, Wallerstein's perception oncapitalism and geoculture and his opinions on class, race, national and ethnic identity will be heldin the second chapter.

Keywords : World-System Analyses, Modern World-System, Capitalist World-Economy,Geoculture .

An kara lJ nive rsitesi Siyasal Bilgiler Fakiiltesi, Uluslararasli l i ~ k i l e rBOliimii A r a ~ t I T m aGorevlisi.


3/37

U L U S L A R A R A S l l l l ~ K I L E R

Giri

Giiniimiizde sosyal bilimler alanmda tezleri iizerinde ve tezleri iizerindenen onemli tarhgmalarm yaplldlgl onde gelen isimlerden birisi ImmanuelWallerstein'dlr. G e l i ~ t i r d i g iDiinya-Sistem Analizi (World-System Analysis)19l9mda


4/37

Sosyal Bilirnlere Yeniden Balcrnalc

i lerleyen ) ' l l larda bunyesinde Fernand Braudel Merkezi 'ni kuracaglBi ng ha m pto n U niversitesi 'ne gec;tiginde Yll1976'dlr.

Avrupa g e n i ~ l e m e s i n i nekonomik ve toplumsal tarihlnin yeni birsentezini yaratma giriimi olarak gorUlebilecek Modern Diinya-SistemiHeasIl uniine kavuan Wallerstein,S 1970'lerden itibaren diinyaya DiinyaSistem Analizi olarak adlandlrdlgl bir perspektif tenbakmaya b a ~ l a m l h r .Wallerstein 'm bundan boyle yapacagl tUm akademik c;a1wmalarmc;erc;evesiarhk bell idir. Modern Diinya-Sistemi 'nin yaymlanmasmdan bir yllsomasosyolojinin en yiiksek odUlii Sorokin OdUlii 'nii kazanan Wallerstein'myaklalml, Weber 'den bu yana gelimeye dair en onemIi kuramsal Hade

olarak nitelendirilmektedir.6Wallerstein 'a gore onemli entelekil lel kararlarmdan biri , sosyal

bil imlerdeki aynmlan kaldmp atmak olmutur. Ger


5/37

U l U S L A R A R A S I I ! . l ~ K I I . E R

anlaYlfllru reddetmekten ziyade,bu sosyal bilim a n l a Y l ~ m mtekligine kaqn,farkh bir perspektif sunmakta; klasik sosya! bilimcileri at gozlukkdni


6/37

SosyaZ Bilimlere Yeniden Bakmak

toplumlan iizerine


7/37

UlUSLARARASliLl$K1iEll

azaltacak, ahClian


8/37

Bu


9/37

U L U S L A R A R A S l i L I ~ K I L E R

ilerleyen zamam olarak k a v r a m s a l 1 a ~ t m r .U ~ i i n c i ive en akan zaman iseolaylann zamandlr (evhlements).23 da

zaman anlayl,:nm benimseyerek, olaylann konjonktiirelve uzun vadeli egilimlere y e r l e ~ t i r i l m e d i g isiirece hic;bir anlam

t a ~ n m a d l g m lsavunmaktadlr. 24

Braudel, geleneksel tarihl siireklilige k a r ~ lkesin bir zamam ayncahkhkllan bir a n l a y l ~olarak g o r m i i ~ve "uzun siire"yi sosyal bilimlerinepistemolojik anahtan 01arak kabul e t m i ~ t i r . 2 5Wallerstein da bu anahtankullanacakhr. Yapllar hakkmda kafamlz bir netlige k a v u ~ m a d a n ,daha

bir ~ e y i ,mesela mikro tarihleri ya da metinleri veya oy verme

kahplanm analiz etmeye g i r i ~ e b i l e c e g i m i z einanmamakta,26 bir durumuyaplsal, c,;evrimsel ve 01gusal olarak ele almanm bizi daha dogru bir sonucabelirtmek tedir.

Wallerstein'm geleneksel bilim a n l a y l ~ m d a nu z a k l a ~ a r a kfarkh birepistemoloji izlemesine katklda bulunan bir diger isim de Ilya Pdgogine'dir.Braudel, siirekliligi inkar eden hakim tarih anlaYlma, Prigogine iseNewtoncu bilime k a r ~ lmiicadele etmektedir.

Denge durumunu istisnai bir ~ e y olarak goren k a r m a ~ n k h kbiliminin

onde gelen isimlerinden bid olan Prigogine, bilimin k a r m a ~ l k h g adayall,determinizmin ve dolaylslyla c;oktan k a r a r l a ~ t m l m l ~bir geleceginrasyonalitesinin otesine giden yem bir rasyonalite bic;imine g e c ; i ~siiredi ~ i n d eoldugunu soyier ve gelecegin verili olmamasmm teme1de bir umutkaynagl olduguna inamr.27 Newtoncu bilim, sabit dinamik sistem1eriaC;lklamaktadlr, fakat tarihsel gerc;ekligin tiimii sabit dinamik sistemlerdeyatmamaktadlr. Sabit olmayan sistemler de vardlr ve bunlarda ilk k o ~ u l l a rfarkh sonuc;lar dogurmaktadlr. i ~ t ebu ilk k o ~ u l l a r metkisi Newtoncu bilimtarafmdan a r a ~ h n i m a m l ~ h r . 2 8

Yeni bilime gore,

"Gerc;eklik karmalkttr. Ve gerc;eklik temelde bir nedenden dolaYlk a r m a ~ l k t 1 r :zaman oku (time arrow). Her ~ e y her ~ e y ietkiler ve zamangec;tikc;e, her ~ e ydedigimiz ~ e yde k a r ~ lkonmaz bic;imde g e n i ~ l e r .Birc;ok ~ e ysilinmesine ya da b u l a m k l a ~ m a s m aragmen, bir anlamda hlc;bir ~ e yortadankalkmaz. Evren kendi diizenli diizensizligi ya da diizensiz diizeni ic;inde

23 Georg G. Iggers, Bilimsel Nesnellikten Posimodernizme Yirminci Yiizyllda Tarih YaZlml, c;ev. Giil


10/37

Sosyal Bilimlere Yeniden Bakmak

yoluna devam eder-bir hayah vardlr. Kendi kendine yerleen, eyleri birtutan, gorunugte bir tutarhhk yaratan sonsuz sayldagec;ici duzenli

desenleri vardlr k u ~ k u s u z .Ama bunlarm hiC;biri kusu rsuz degildir,c;iinku kusursuz duzen tabU ki olUm demektir ve zaten kahcl bir duzenhic;:bir zaman varOlmamlgtlr. Kusursuz duzen, tamm geregi bilinen evreninotesinde olan Tann'yla kastedebilecegimiz geydir. Demek ki atomlar,galaksiler, yap llarmda ki i


11/37

UlUSLARARASlltl$KlLER

de di inya ol


12/37


13/37

U L U S L A R A R A S I I L l ~ K i L E R

Bugiin var olmayan mini-sistemler d l ~ m d a k itek sistem tiirii ise diinyaDunya sistemi ya ortak bir siyasi sistem da ortak bi r ekonomik

sistem temelinde ~ e k i l l e n e r e kiki farkh isim alacaktlr.Diinya-imparatorluklar c:;ok g e n i ~siyasi yapllardlr ve slmrlan ic:;inde

farkh pe k c:;ok "kiiltur" 41 barmdlrmaktadlr.


14/37

Sosyal BilimlereYeniden Bakmak

Modem Diinya-Sistemi

Wallerstein i


15/37

U l . U S L A R A R A S I I L l ~ K I L f R

Bah A vrupa'yl k a p i t a l i s t 1 e ~ t i r e nise feodalitenin krizi, feodal sistemiayakta tutan senyorler, Kilise ve devletlerin e ~ z a m a n h< ; o k u ~ u d u r .Koylu

ayaklanmalarmm artmasl He koyli.ilerin toprak sampledk a r ~ n s m d a

gu


16/37

SosyaZ Bilimlere Yeniden Bakmak

As ya'd aki devletlerin hernen hernen hepsi yeni diinya-ekonorninin ileyh,ineuygun bi r stat ii sahibi olrnulardlr.53

1917 Rus Devrirni ile birlikte devrirnci rniicadeleler donerni balarken,U u . v ~ , , , ~ 'bi r ekilde sanayilerni k apitalist du nya -eko no rnin in birligi d e

balarnaktadlr. Rus Devrirninin savundugu tezler ne olursa olsun artIkdunya modern diinya-sisterni i


17/37

ULUSLARARASlltl$KILEIl

da o l m a m l ~ t l r . gorecegimiz gibi zincirdeki tiim halkalarmmetalatmimamasl durumunda genellikle


18/37

Sosyal Bilimlere YenidenBakmak

yan-c;evre ve c;evre olarak ekillenmilerdir. Merkez ve c;evre,bur juvazinin arhga e l koyma s is teminin c;ok onemli bir pan;asidir ve

merkezin c;evrenin arh-degerine el koyma stirecinde merkez tilkelerinprole taryasl da c;evrenin somtirtilmesine katkldabulunmaktadir. DolaYlslylaWallerstein 'a gore kapitalizm sadece artI-degerin ic;iden iverene degil,c;evreden de m erke ze tahsis edilmesidir.59

. Dtinya ekonomisindeki eksensel iboltimtintin mekansal bir iboltimtinede yol ac;maslyla ortaya C;lkan merkez ve c;evre kavramlan f a r k h l a ~ m l tiretim maliyetleri ile ilgili kavramlardlr. Aym emek miktan yaamlanbolgeye gore farkh piyasa degerleri tiretmektedir. DolaYlslyla farkhdevle tlerde eit olm ayan bir b urjuva-p roletarya d aglhm l olu.maktadlr.

Farkh iiretim stirec;lerinin mekansal olarakuzak alanlarda yerlemesive d e g i ~ m e zbir ozell ik degildir ama normal bir ozellik olma


19/37

U L U S L A R A R A S I I L I ~ K I L E R

ozgii bir kavramdlr ve Wallerstein 'm orta slmfla i lgil i tezleri temelindeg e l i ~ m i ~ t i r .Aym orta smlfm toplu m dak i iki temel sImf, yani al t ve ust simf

arasmda tampon gorevi gormesi, dengeleyici birunsur oimasl gibi, yan-


20/37

SosyalBilirnlereYenidenBakmak

M odern devlet in en onemli ozelliklerinden biri egemenlik iddiasldlr. Bu,16. yiizylld an beri sadece dev letle degil, devletlerarasl sistemlede ilgili bir

"Egemenlik teoride, yerli (ve anayasal baklmdan uygun)otoritelerin iilke slllirlan dahilinde yapmaYl kararlahrdlklan~ e y l e r iyapmahakkl demektir."67 Ancak hic;bir modern devlet, kendi ic;inde kendiotoritesine ,yonelik bir direnc; oldugundan bed Hili olarak ic;te egemeno l m a m l ~ h r .Bu direnci klrm ak ic;in devlet iktidanrun en temel ogesi, kenditopraklannda ke nd i yarg l g iiciiniin gec;erliligio l m u ~ t u r .Bir devle t He digerbir dev letin ilikilerinde o rtakbi r ge


21/37

ULUSLARARASlill$KILER

edebilecektir. Ozellikle halkm devletin m e ~ r u i y e t i n einancml yitirdigibu ikilem de vletin geri pla na dumesini destekleyecektir. Yine

de, kapitalist dunya-ekonomi varoldugu muddeh;e,yukanda a


22/37

Sasyal Bilimlere Yeniden Bakmak

Hegemon gucun ortaya


23/37

U L U S L A R A R A S I I L l ~ K I I . E R

saglamak i


24/37


etmektedir. Bu nedenle diinya sisteminin kadrolan bu fikirleri daha biiyiikbi r biitun' i ~ i n d ebogarak zaptetmek i ~ i ndaha geni bir jeokiiltiiriingelitirilmesi ihtiyaClm h i s s e t m i ~ l e r d i r . 8 4Bu yeni jeokiiltiiriingelitirilmesindeki anahtar da liberal ideoloji olmu;;tur.

Wallerstein' a gore II ideoloji, ~ o k saylda insam harekete g e ~ i r m e y i

hedefleyen kapsamh, uzun vadeli bir siyasi program" anlamml ta;;Ir. 85

ideoloji bir diinya g o r i i ~ i i(Weltanschaung) degildir. Franslz Devrimi'nitakiben ideolojilerin ortaya ~ l k m a s lyeni diinya g o r i i ~ i i n e ,yani modernligeverilen < ; e ~ i t l itepkilerle i l i ~ k i l i d i r .Franslz Devrimi'nin yarattlgi yeniliginiistesinden gelebilmek i ~ i nbelli siyasi stratejilerin gerekli oldugu d i i ~ i i n c e s i

temelinde liberalizm,muhafazakarhk ve sosyalizm ~ e k i l l e n m e y eb a ~ l a m l ; ; t 1 r .Bu kavrarnlarm kullamlmaya b a ~ l a n m a s li ~ i n ise 19. yiiZyIh beklemekgerekecektir.

Wallerstein, Fransiz Devrimi sonrasmda bu i i ~ ideolojinin oznesinin dehalk oldugunu belirtir. Halkm nesnesi ise devlettir. Her iic:;ii desoylemlerinde her ne kadar devlete k a r ~ lhalkm tarafmda olduklanmbelirtse de, ashnda i i ~ i i n i i nde siyasi prograrnlanm g e f ( ; e k l e ~ t i r m e ki ~ i n

devlet hizmetlerine ihtiyacl vardlr. Bu a n l a ~ I l d l k t a nsonra u ~ i ide devleta n l a y l ~ l a n m

soylernlerinet a ~ l m l ~ t l r .

Sosyalistlere gore devlet, genel iradeninuygulaYlclslyken, muhafazakarlara gore gene! iradeye k a r ~ lgelenekselhaklarm koruyucusu, liberallere gore ise bireysel haklarm serpilmesine izinveren k o ~ u l l a r myaratlClsldlr. 86

Muhafazakarhk modernligin g e l i ~ i n ebir tepki olarak zaran slmrlama vey a k l a ~ m a k t aolan d e g i ~ i k l i k l e r imiimkiin old u k ~ aengelleme p e ~ i n d ebirideolojidir. Devletin yenilik


25/37

kararlarmda aramyordu. 88 Sistemin jeokiiltiiriinii o l u ~ t u r m a k

liberalizm oldu.

Sermayenin SlmrSIZ birikimine ve yeniden iiretimine deger verenliberaller en uygun luzla d e g i ~ i m d e nyanaydllar. Bu d e g i ~ i m ,akllCl, siireklive bilin


26/37


Wallerstein' a gore sol un 19. yiizyllda kendini bilinc;li bir ~ e k i l d eorgiitlemeye bal?ladlgl giinden bed varolan temel ac;:maZl, sistemden

yararlanmayanlann el?it derecede I?evkle bu sistemi donii!?tiirmeyivarsaymasldtr. Oysa, bilgisizlik, korku ve ilgisizligin

yanmda, bireysel ylikselme olanagl, 'ezilenlerin uyamk bir azmhgl ic;:in birC ; l k l ~yolu saglamaktadlr. Aynca, sistemden faydalanamayanlarm ekonomikve asked aC;ldan sistemden faydalananlardan daha giic;siiz olduklanm daunutmamak gerekir. 92

Wallerstein'm bu aC;lklamasmdan anlayacaglmlz gibi, bugiin bildigimiztemel lie; ideoloji de kapitalist sistemin jeokiiltiirii ic;indedir. DolaYlslyla bunedenle, bu sistem ic;inde sosyalist bir devrimin yaratacagl etki ya da nekadar sosyalist olacagl veya boyle kalacagl tartll?mahdlr. Degil?mesi gerekentek tek devletler degit sistemdir.

Bugiin "Marksizm-Leninizmin naHan dikmekte olul?unun sebebi, biitiingelil?meci ideolojiledn naHan dikmekte olul?udur ..Ne var ki, Marksizm birulusal g e l i ~ m eideolojisi olarak yola e ; l k m a m l ~ h rve sadece bu daraltlcltarzda a n l a ~ 1 1 m a y amahkum degildir."93 Belli devletlerde resmi devletdoktrini haline gelen sosyalizm, birkac; devlet iktidanm ele gec;irdigindedegil, diinya sisteminin jeokiiltiirii haline geldiginde zafere ula!?acaktlr.

Sistem K a r ~ t t lHareketler

"Basklya muhalefet, hlyerar!?ik toplumsal sistemlerin varhglyla e ~ z a m a n holmu;;tur. Muhalefet siirekHdir, ama e;ogu kez gizil bir haldedir. Ezilenlerkendi muhalefetlerini arahkslz bir bic;imde ifade etmekte -politik, ekonomikve ideolojik baklmdan- c;ok zaYlftIr. Ne var ki bildigimiz gibi, basklmnozellikle bo;;a


27/37

ULUSLARARASIILI$KiLER

edi lmekte ve bunu yaparken varolan jeokiiltiire kaqn tepkilere l e ~ t i r e lbir' l " " ' ' ' ' ~ ' ' ; ;dile getirilmektedir.

Franslz D evrim i'nin ozgiirliik, e ~ i t 1 i k ,k a r d e ~ l i kumutlanm yerinea O ' h ' l " 1 Y 1 0 ve FranSlZ Devrimi 'nin smlrlarm m iistesinden gelm ec;:abasmda olanbir h alk devrimidir. 1968 ise hem Franslz hem de Rus D evrimi 'nin ozgi inamac;:lanm yerine getirme vesmlrlanmn i istesinden gelm e g i r i ~ i m i d i r .1848, 'bugiin "eski sol" dedigimiz ilk sosyalistlerin k u r u m s a l l a ~ m a s m ayolac;:arken; 1968, yeni m uhalif toplu m sal harek etlerik u r u m s a l l a ~ t 1 r m l ~ h r , 9 5

"1848'in b a ~ a r d l g l~ e y , sistem k a r ~ l t 1hareketlerin temel bir poHtikstratejiye -toplumu ve diinyayr d o n i i ~ t i i r m eyolundaki vazgec;;ilmez aradurak olarak ( ~ uya da bu yolla) devlet iktidanm ele gec;:irme eklindekidolayslz amaca ulama stratejisine-dogru tarihsel d o n i i ~01mutur."96 Buyold a k azam lan i lk zafer ise 191 7'dir.Bu nu baka devletlerde iktidara gelenya da iktidara ortak olan diger sosyalist partiler izler. Amabu hareketlerklsa vadede diinya sisteminin temel ilkelerine kan;n bir siyasi enerjiyiharekete gec;:irmi olsa da, orta .vadede, bizzat devlet ik t idanm elegec;:irdikleri ic;:in kapitalist diiny a ekon om isininc;:evrimsel yenilenmesinin birpan;asl haline g e l m i ~ l e r d i r .Uzun vadede ise sistemin yaplsal bunahmmakatklda bulunurlar. i ~ t ebu da yeni hareketlerin, eski hareketlerin diinyasisteminin stabil izasyonunda oyn adlk lan ,roW sorgu lam alan na yolac;:mlhr.97

1960'lann sonuna gelindiginde, diinya sisteminin yapIslaC;:lsmdan -oyhakk l, egeme nlik ve refah devleti, ulusa l kalkm ma v asltaslyla diinyac ; : a h ~ a ns lmf la rmm uysa lla tmlmas l- s lmr lara u l a ~ d m l ~ h r . 9 81945-60'larda BahAvrupa Sosyal Demokrat partileri i ~ c ; : islmfmm orgiitlii hale gelmesi veyaam standardmm yiikselmesi gibi pek c;:ok hedefine ulatIysa da iicretliemegin biiyiiyen iic;: kesimine seslenmekte zorlanmaktadlr:m a a ~ hmeslek

sahipleri, " k a d m l a m l ~ "hizmet sektorii ve " e t n i k l e ~ t i r i l m i ~ "vaslfs lz /yanvaslfh i ~ g i i c i i . 9 9

1968, liberal jeokiiltiiriin farkma varmamn ~ o k u d u r .Eski hareketleriniyimserligi y i t m i ~ t i r .Arhk insanlar c;:ocuklannm kendilerinden daha iyi birdiinyada yaayacagl umudunu yitirmi, kendilerinden daha kotii birdi inyada yaayacaklan ko rkusunut a ~ n m a y abalamllardlr.10o

95 Ibid., s. 96.96 Ibid. , s. 99.97 Wallerstein, Jeopolitik ve Jeokiiltiir: D e g i ~ r n e k t eOlan Diinya-Sistern Ozerine Denerneier, s .64.98Wallerstein,Liberalizmden Sonra, s. '227.99 Arrighi et al., Sistern K a r ~ l t lHareketler, s. 88.100 Wallerstein, "States? Sovereignty? The Dilemmas of Capitalists in an Age of Transition"

48


28/37


1968, onciiliigiinii biiyiik ol


29/37

U L U S L A R A R A S I I L l ~ K I L E R

kiiltiiret dinsel, etnik ya da toplumsal kurumlarm kan;nt kutbu olarak bize~ ' " j ' ' ' H C ' ' 'bile aldahcl bir goriif;itiir.105

iic; biiyuk tek tannh dinde bulan, Newtoncu bilim tarafmdanve felsefi rengini A ydmlama slrasmda alan evrenselcilik, modern

sistemi jeokiiltiiriinii oluf;ituran en onemli unsurlardan biridir.Bahfnm BahlI olmayan toplumlara, gu


30/37

Sosya/ Bilimlere Yeniden Bakmak

degigtirilmeleri gerektigini a


31/37

ULUSLARARASllll$KllER

go ren her gru b un , tale plerin in m e;;rula;;tmlmaSl olarakmilliyeh.;:i duygu lanC;:lkan vardlr. Dahasl politikalanrun etkisini arhran idari

tekbic;:imlilik devletlerin yararmadlr. Milliyeh;ilik boyle devlet diizeyindetekbic;imliliklerin dllavurumu,itici gi id i ve sonucudur."1l2

Bir devletin "ulus" oimasI,0 devletin devletlerarasl hiyerar;;ideki yerinide belirleyen bir unsurdur. Irksal kategorile;;me m ~ r k e z - < ; e v r eili;;kisinikoruma ve Hade etmenin bir tarzlyken, milliyet


32/37


mucadele bi


33/37

ULUSLARARASIII.I$KILER

klsml denetim maliyetine harcanmak yefine iireticiyefazla den etim mali yeti gerektiren em ek daha az

masrafh olmaktadlr. Dolaylslyla burjuvazi i


34/37

Sosyal Bilimlere Yeniden Ba/cmak

etkili olmaktadlr. Bu nedenle ir;;verenler proleterletirme konusundaisteksizdirler. C i n s e / y a ~ agore i ~ b o l i i m i i n i i nyam Slra, etnik aynmlaryoluyla da, etnil} gruplan i ~ g i i c i iic;inde, yaptlgl i ~ e k a r ~ l h kreel iicret

farkh olan roHere baglamaya c ; a h ~ m l ~ l a r d l r .Etniklik, yan-proleterhane yaplslm p e k i ~ t i r m e k t e d i r .Bu tiir etnik bir aynmm, emek


35/37

U L U S L A R A R A S I I L i ~ K I U : R

A vrupam erkezci l ige k a r ~ lolsa da, Avrupa merkezl i bi r analiz yapmayadevam etmektedir.

Sistemin yap lslm devlet ve sm lflardan baglmslz gorm esi ve merkez-


36/37


W allerstein' a gore k i i r e s e l l e ~ m egiiniimiize ozgii degildir. 19. yiizyllmbar;;mdan beri kap italizm biitiin yerkiireyi ka psa yanbi r diinya-ekonomidir,yani kiireseldir. 0 giinden bugiine devletin si irekli bir d i i ~ i i ~i ~ i n d eoldugunu soylem ek ise y a n h ~olacaktIr. D evlet onem kaybetmektedir, ~ i i n k i im e ~ r u i y e t i n iyit irmektedir. 5lradan insanm devlet tarafmdan ugrahldlglhayal kmkhklan, onu devlete slrtIru donm eyeve etnik ya da dinsel grup laraslgmmaya gotUrmektedir. Mevcut sistemleu z l a ~ m a y lr e d d e d i ~ i nrengi deetnik ya da dinsel olm aktadlr ki, aslmd abu gruplar i ~ i nsosyal miicadeleninbir diger klllfIdlr.


37/37

ULUSLARARASliLI$KILER

sorgulayan ve sorularma kendi h;inde mantlkh cevaplar bulanWallerstein/m, kurguladlgl sistem dahllinde vardlgl gelecekle ilgilivarsaYlmlarmm dogru

immanuel wallerstein sosyal bilimlere yeniden bakmak

Documents