Osservazzjoni tal-prezzijiet għall-konsumaturi – l-HICPL-indiċi tal-prezzijiet għall-konsumaturi huwa indikatur ekonomiku imfassal biex ikejjel il-bidliet fi l-prezzijiet li l-familji jħallsu għall-prodotti u servizzi. Jeżisti Indiċi Armonizzat ta’ Prezzijiet għall-Konsumaturi (Harmonised Index of Consumer Prices - HICP) għaż-żona ta’ l-euro. Kull xahar, l-uffi ċċji nazzjonali ta’ l-istatistika fi ż-żona ta’ l-euro jużaw metodi ‘armonizzati’ biex jirreġistraw il-prezzijiet għall-konsumaturi għal fi rxa ta’ prodotti u servizzi – magħruf bħala l-‘basket’. Jinġabru aktar minn miljun osservazzjoni ta’ prezzijiet fi x-xahar, għal basket li jinkludi aktar minn 100 oġġett, li kull wieħed minnhom għandu piż li jirrifl etti l-kontribut tiegħu għan-nefqa fi x-xahar tal-familji; it-tabella tagħti eżempji. L-Eurostat, l-Uffi ċċju ta’ l-Istatistika tal-Komunitajiet Ewropej, juża l-informazzjoni mill-uffi ċċji ta’ l-istatistika nazzjonali biex jaħdem l-HICP għaż-żona ta’ l-euro kollha.L-indiċi ta’ prezzijiet tal-konsumaturi għandhom diversi użi – per eżempju, biex jiġi aġġustat il-livell tal-penzjonijiet, tal-benefi ċċji tal-protezzjoni soċjali u tal-kera (magħruf bħala indexing). L-HICP għandu rwol importanti bħala gwida għall-politika monetarja, billi huwa l-miżura ewlenija wżata mill-Bank Ċentrali Ewropew biex jevalwa l-istabilità tal-prezzijiet fi ż-żona ta’ l-euro.

Il-Bank Ċentrali Ewropew u l-euroIl-BĊE jistabbilixxi l-politika monetarja fi ż-żona ta’ l-euro u jaġixxi b’mod indipendenti biex iżomm stabilità fi l-prezzijiet. Permezz ta’ l-HICP ta’ kull xahar, il-BĊE u l-banek ċentrali nazzjonali jissorveljaw l-infl azzjoni fi l-prezzijiet u jikkontrollaw ir-rati ta’ l-imgħax fundamentali fi ż-żona ta’ l-euro, li jiddeterminaw il-prezz tas-self u u b’hekk għandhom infl uwenza qawwija iżda li ddum ma jkollha eff ett fuq il-prezzijiet u l-infl azzjoni. Il-BĊE jimmira għal rata annwali ta’ infl azzjoni fi l-prezzijiet, hekk kif imkejla bl-HICP, ta’ madwar, iżda li tkun inqas minn, 2%. Din hija r-rata ottimali li tippermetti lill-ekonomija taż-żona ta’ l-euro biex tgawdi mill-benefi ċċji kollha ta’ l-istabilità. Is-suċċess ta’ l-unjoni ekonomika u monetarja u tal-BĊE fi l-kontroll ta’ l-infl azzjoni fi l-prezzijiet jidher mir-rata stabbli ta’ infl azzjoni li kien hemm minn meta l-BĊE beda jopera f’Jannar tas-sena 1999 – madwar 2%, ħafna inqas milli fi d-deċennji ta’ qabel (ara l-graff ).

L-euro jġib ukoll benefi ċċji oħrajn li huma aktar diretti għaċ-ċittadini. Munita unika tippermetti li jsiru paraguni fi l-prezzijiet madwar iż-żona ta’ l-euro kollha, u b’hekk iżżid il-kompetizzjoni u żżomm il-prezzijiet irħas. L-ivjaġġar huwa wkoll ħafna aktar faċli u orħos, billi l-ispejjeż tal-kambju tal-valuta spiċċaw.

Għal aktar tagħrif:

Direttorat Ġenerali għall-Aff arijiet Ekonomiċi u Finanzjarji tal-Kummissjoni Ewropeahttp://europa.eu.int/comm/economy_fi nance/index_en.htm

Eurostat – L-Uffi ċċju ta’ l-Istatistika tal-Komunitajiet Ewropejhttp://europa.eu.int/comm/eurostat/

Il-Bank Ċentrali Ewropewhttp://www.ecb.int/

Il-Kummissjoni Ewropeahttp://europa.eu.int/comm/index_en.htm

L-eurohttp://europa.eu.int/euro

Il-prezzijiet għolew minħabba l-euro?Il-perċezzjonijiet u r-realtà

Graff 2:L-infl azzjoni fi ż-żona ta’ l-euro mis-snin 70 ‘l hawn Wara l-infl azzjoni għolja fi s-snin 70, it-tħejjijiet għall-EMU għenu biex l-infl azzjoni tonqos matul id-deċennji ta’ wara, li laħqet il-livell ottimu ta’ madwar 2% fi s-sena.

Sors: adattat minn informazzjoni miksuba mill-Eurostat/BĊE

II-KummissjoniEwropea

II-KummissjoniEwropea

Rata

ta’ i

nfl a

zzjo

ni %

fi s-

sena

Twaqqif tal-BĊE

Gruppi ewlenin ta’l-HICP

Li jinkludu Piż %

Ħobż u ċereali, ħxejjex, eċċ.

Inbid, birra, eċċ.

Aċċessorji ta’ l-ilbies, servizzi ta’ skarpan, eċċ.

Kera, elettriku, eċċ.

Twapet, għamara, tagħmir tad-dar, eċċ.

Mediċini, kura tas-snien, eċċ.

Partijiet tal-karrozzi, biljetti tal-ferroviji, eċċ.

Kontijiet tat-telefon, eċċ.

Tiswija ta’ strumenti tal-mużika, pjanti tal-ġnien, eċċ.

Kotba, eċċ.

Ristoranti u kafetteriji, eċċ.

Parrukkiera, assigurazzjoni tad-djar, protezzjoni soċjali, eċċ.

Ikel u xorb mhux alkoħoliku

Alkoħol u tabakk

Ilbies u żraben

Djar

Tagħmir tad-dar

Saħħa

Trasport

Komunikazzjoni

Divertiment u kultura

Edukazzjoni

Lukandi u ristoranti

Diversi

15.4

4.1

7.4

15.0

7.7

4.1

15.3

2.8

9.5

1.0

9.5

8.2

100.0

KC-7

0-05

-956

-MT-

1

Rata ta’ infl azzjoni baxxa li ġġib stabilità fi l-prezzijiet hija importanti għalina għaliex tħeġġeġ l-investiment fi t-tul li jwassal għal tkabbir ekonomiku. Din ittejjeb ukoll il-koeżjoni soċjali billi ma tħallix li jkun hemm diff erenzi kbar fi d-distribuzzjoni tal-ġid. Għal dawn ir-raġunijiet, it-Trattat ta’ l-UE jipprovdi għaż-żamma ta’ prezzijiet stabbli bħala għan ewlieni ta’ l-unjoni ekonomika u monetarja (EMU). Għaldaqstant, biex iżomm il-prezzijiet stabbli, il-Bank Ċentrali Ewropew jimmira għal rata ta’ infl azzjoni ta’ madwar 2% bħala l-livell ottimali għaż-żona ta’ l-euro (ara l-paragrafu Il-Bank Ċentrali Ewropew u l-euro fl -aħħar paġna).

Jekk inħarsu lejn il-basket HICP qabel u wara l-introduzzjoni tal-karti tal-fl us u l-muniti ta’ l-euro naraw illi xi oġġetti wrew żjieda mhux tas-soltu fi l-prezzijiet. Per eżempju, xi ristoranti, kafetteriji u ħwienet tax-xagħar kellhom żjidiet sinifi kanti fi l-prezzijiet, bl-istess mod bħas-servizzi ta’ tiswija tal-karrozzi u tad-djar, u l-isport u d-divertiment. Dawn iż-żjidiet fi l-prezzijiet kienu kkonċentrati f’servizzi lokali fi ħdan komunitajiet fejn hemm ftit kompetizzjoni. Wieħed jista’ jgħid li dawn iż-żjidiet seħħew minħabba l-euro, billi xi bejjiegħa bl-imnut żgħar ħadu l-opportunità biex jgħollu l-prezzijiet tagħhom fl -istess ħin meta ddaħħlu l-karti tal-fl us u l-muniti ta’ l-euro. Min-naħa l-oħra ħafna prezzijiet oħrajn baqgħu stabbli jew, fi l-każ ta’ ħafna prodotti manifatturati bħal kompjuters u apparat tar-ritratti jew ta’ l-isterjo, il-prezzijiet komplew jaqgħu, parzjalment minħabba li t-teknoloġija roħsot.

Dawn iż-żjidiet mhux tas-soltu fi l-prezzijiet aff ettwaw għadd ta’ oġġetti żgħar li nixtru ta’ spiss. L-aff arijiet żgħar li nixtru ta’ kuljum bi fl us kontanti jaff ettwaw il-mod kif naraw l-infl azzjoni fi l-prezzijiet ħafna aktar minn aff arijiet li nixtru anqas ta’ spiss, bħal kompjuter ġdid, jew l-ispejjeż ta’ assigurazzjoni jew kera. Għalkemm l-impatt tagħhom fuq l-għoli tal-ħajja huwa inqas – għax jiff urmaw biss parti żgħira mill-basket HICP - il-mod kif inħarsu lejn iż-żjidiet fi l-prezzijiet matul il-bidla għall-euro iktar toqrob lejn kif żdiedu l-prezzijiet ta’ dawn l-oġġetti li jinxtraw ta’ spiss milli lejn kif żdiedu l-prezzijiet tal-basket kollu. Dan juri li waqt li n-nies għandhom raġunijiet validi għall-impressjoni ta’ żjidiet mifruxa fi l-prezzijiet matul il-bidla għall-euro, fi r-realtà dawn kienu limitati u kellhom biss eff ett żgħir fuq l-għoli tal-ħajja.

Meta, il-prezzijiet għolew meta bdejna nħallsu bl-euro?

Il-ħajja hija aktar għalja bl-euro? Iva, ċerti prezzijiet għolew, iżda l-prezzijiet jogħlew kważi kull sena minħabba l-inflazzjoni li m’hijiex marbuta mal-bidla fil-munita. L-infl azzjoni medja fi l-prezzijiet fl -2002, is-sena li fi ha daħal l-euro fi fl us kontanti, kienet ta’ 2.3%, l-istess bħas-sena ta’ qabel. Dan ifi sser li basket ta’ fi rxa wiesgħa ta’ prodotti mis-supermarket li fl -2001 kien jiswa €100 ġie jiswa, bħala medja, €102.3 fl -2002 .

Il-bidla għall-euro kellha x’taqsam mal-prezzijiet aktar għoljin li nħallsu llum?

Iva – iżda ftit. Fil-fatt, iż-żjieda medja fi l-prezzijiet għall-konsumaturi minħabba l-bidla għall-euro hija stmata li kienet biss minn 0.1 sa 0.3% ta’ l-infl azzjoni normali ta’ 2.3% għas-sena. Għaldaqstant, jekk iż-żjieda medja fi l-prezzijiet kienet ta’ 2.3 euro għal basket ta’ €100 li nixtru mis-supermarket, allura mhux aktar minn tletin ċenteżmu ta’ euro minn din iż-żjieda kienu minħabba d-dħul ta’ l-euro. Il-bqija kienu minħabba fatturi oħrajn.

Dawn huma medji! Xi ngħidu għall-prezzijiet li lkoll inħallsu fi r-realtà?

Xi ftit prezzijiet individwali għolew ħafna – iżda l-biċċa l-kbira ma għolewx u xi oħrajn roħsu. Il-bidliet fi l-prezzijiet li nistgħu ngħidu li ġraw minħabba d-dħul ta’ l-euro fi fl us kontanti jvarjaw skond is-settur, per eżempju l-prezzijiet ta’ l-ikel u t-taxxi ma żdiedux minħabba l-euro. Iżda l-ispejjeż fuq tiswijiet ta‘ karrozzi, qtugħ tax-xagħar u xi servizzi oħrajn fi l-fatt għolew minħabba l-euro. Dawn iż-żjidiet fi l-prezzijiet seħħew l-aktar fi ħwienet żgħar u servizzi lokali li setgħu japprofi ttaw ruħhom mill-introduzzjoni ta’ l-euro biex jgħollu l-prezzijiet tagħhom – minkejja appelli biex dan ma jsirx. Il-punt importanti hu li l-introduzzjoni ta’ l-euro fi fl us kontanti ftit żiedet l-infl azzjoni u l-għoli tal-ħajja għall-biċċa l-kbira taċ-ċittadini fi ż-żona ta’ l-euro.

Allura għalfejn kulħadd donnu jemmen illi l-euro għolliet il-prezzijiet?

Madwar l-Ewropa, ħafna minna huma konvinti illi l-euro ġab miegħu żjidiet kbar fi l-prezzijiet. L-istħarriġ ta’ l-opinjoni fost il-konsumaturi juri dan biċ-ċar. Iżda, fi r-realtà, ħsibna li kien hemm żjieda fi l-prezzijiet ferm ikbar mill-infl azzjoni attwali fi l-prezzijiet – anki f’pajjiżi fejn l-infl azzjoni naqset. Għandna din il-perċezzjoni billi, meta bdejna nużaw l-euro fi fl us kontanti, kienu l-prezzijiet ta’ aff arijiet li nixtru ta’ spiss u li ma jiswewx ħafna li għolew b’mod mhux tas-soltu, bħal xi kikkra kafè minn kafetterija, il-ħobż, xi tiswija fi l-

karrozza, xi biljett għal avveniment sportiv jew għand tax-xagħar.

Dawn l-aff arijiet li nixtru ta’ kuljum jinfl uwenzaw il-perċezzjoni tagħna aktar minn aff arijiet li nixtru anqas ta’ spiss, iżda li huma akbar, fejn ma kien hemm ebda żjieda fi l-prezzijiet jew ftit. L-impressjonijiet tagħna dwar l-infl azzjoni jiġu ff urmati meta nħallsu għal aff arijiet żgħar, bil-fl us li jkollna fi l-but.

X’passi ttieħdu biex jitwaqqfu ż-żjidiet mingħajr ġustifi kazzjoni tal-prezzijiet u x’jista’ jsir fi l-ġejjieni?

Fit-tħejjija għall-bidla tal-fl us, il-Kummissjoni Ewropea u l-awtoritajiet nazzjonali ħadu miżuri biex jiżguraw konverżjoni eżatta tal-prezzijiet, f ’ħidma mal-banek ċentrali, l-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi u l-industrija tal-bejgħ bl-imnut biex jiġu evitati żjidiet abbużivi fi l-prezzijiet. Per eżempju, il-muniti taċ-ċenteżmu u taż-żewġ ċenteżmi ta’ l-euro tqassmu b’mod mifrux ħafna lill-bejjiegħa bl-imnut sabiex dawn ikollhom inqas tentazzjoni li jgħollu l-prezzijiet għad-dritt. Dawn il-miżuri kienu eff ettivi ħafna u ż-żjidiet mingħajr ġustifi kazzjoni fi l-prezzijiet kienu limitati għal ħwienet u servizzi lokali li ma kienux jaqgħu taħt arranġamenti nazzjonali jew settorjali u li kellhom ftit kompetizzjoni lokali. Hekk kif l-Istati Membri l-oħra jadottaw l-euro, ser tingħata attenzjoni partikolari lil dawn is-setturi problematiċi sabiex jiġu evitati żjidiet abbużivi fi l-prezzijiet.

Il-Kummissjoni Ewropea tissorvelja b’mod regolari l-prezzijiet għall-konsumaturi għall-istess fi rxa ta’ aff arijiet tad-dar – magħruf bħala “il-basket’. L-Eurostat, li huwa l-Uffi ċċju ta’ l-Istatistika tal-Komunitajiet Ewropej, jiġbor indiċi tal-prezzijiet medji għall-konsumaturi għaż-żona ta’ l-euro, l-‘HICP’ (ara l-paragrafu Osservazzjoni tal-prezzijiet għall-konsumatur I l-HICP fl -aħħar paġna). Il-bidliet fl -HICP juru bidliet fl -infl azzjoni tal-prezzijiet għall-konsumatur. Fl-2002, is-sena meta bdejna nużaw karti tal-fl us u l-muniti ta’ l-euro, l-infl azzjoni fi l-prezzijiet għall-konsumatur kienet ta’ 2.3%, kif ikkalkulata skond il-basket HICP. Iżda l-biċċa l-kbira ta’ din iż-żjieda kienet minħabba prezzijiet aktar għoljin taż-żejt importat, taxxi ogħla fuq it-tabakk, kif ukoll minħabba l-eff etti tat-temp ħażin u ta’ nkwiet ikkaġunat minn mard tal-bhejjem fuq xi prezzijiet ta’ l-ikel. Mill-infl azzjoni fi l-prezzijiet ta’ 2.3%, bejn 0.1 u 0.3% biss kienet minħabba l-bidla għall-euro.

Minbarra l-prezzijiet attwali, il-Kummissjoni tissorvelja wkoll il-perċezzjonijiet tagħna ta’ l-infl azzjoni fi l-prezzijiet. Kull xahar, 20 000 konsumatur fl -UE jiġu mitluba jagħtu l-impressjonijiet tagħhom dwar jekk il-prezzijiet ta’ l-aff arijiet ta’ kuljum għolewx jew roħsux. Meta nqabblu dan “l-isħarriġ tal-konsumaturi armonizzat” ma’ l-infl azzjoni attwali fi l-prezzijiet, kif muri fi l-graff nru 1, jidher illi għal bosta snin il-perċezzjoni tal-konsumaturi dwar l-infl azzjoni kienet pjuttost qrib ta’ l-infl azzjoni attwali fi l-prezzijiet. Madanakollu, meta bdejna nużaw l-euro fi fl us kontanti inħolqot “diff erenza bejn l-infl azzjoni fi r-realtà u kif narawha” – b’sopravalutazzjoni sistematika ta’ l-infl azzjoni attwali min-naħa tal-konsumaturi.

Miżuri oħrajn jinkludu: il-wiri ta’ prezzijiet fi l-ħwienet kemm fi l-munita nazzjonali kif ukoll fl -euro, qabel u wara l-bidla, sabiex il-konsumaturi jkunu jistgħu jqabblu l-prezzijiet; ftehim ma’ l-industrija dwar sistemi ta’ prezzijiet li jgħinu lill-konsumaturi; u t-tmexxija ta’ kampanji ta’ tagħrif estensivi għall-pubbliku ġenerali. Dawn il-miżuri kienu eff ettivi, iżda l-aktar li taw reazzjoni pożittiva kienu d-distributuri l-kbar u d-ditti li għandhom katina ta‘ supermarkets. Kien ħafna aktar diffi ċli biex jintlaħqu l-ħwienet u s-servizzi lokali.

Il-prezzijiet għolew minħabba l-euro?

Il-perċezzjonijiet u r-realtà

jan.

199

6

jan.

199

7

jan.

199

8

jan.

199

9

jan.

200

0

jan.

200

1

jan.

200

2

jan.

200

3

jan.

200

4

jan.

200

5

L-introduzzjoni ta’ l-euro fi fl us kontanti

Bila

nċ ta

’ kif

jara

wha

l-ko

nsum

atur

i

Rati

ta’ b

idla

ann

wal

i

id-diff erenza bejn l-infl azzjoni fi r-realtà u kif narawha

il-perċezzjoni tagħna dwar l-infl azzjoni

l-infl azzjoni attwali

Graff 1: Id-diff erenza bejn l-infl azzjoni fi r-realtà u kif narawha

Sors: servizzi tal-Kummissjoni=