زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ...

63
www.irantarikh.com ِ ﮔﻠﺸﻦ راز ﺷﺒﺴﺘﺮي ﻣﺤﻤﻮد ﺷﻴﺦ) ﺳﺎل ﺗﺄﻟﻴﻒ717 ﻗﻤﺮي ﻫﺠﺮي( ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و: ﺧﻨﺠﻲ اﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦِ ﻧﺸﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ وب در اﻳﺮان ﺳﺎﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺦwww.irantarikh.com

Upload: others

Post on 19-Feb-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

راز گلشن

شيخ محمود شبستري ) هجري قمري717تأليف سال (

اميرحسين خنجي: و مقابلهتصحيح

تاريخ سايت ايران در وب الكترونيكنشرwww.irantarikh.com

Page 2: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

Page 3: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

مقدمهجـان را فكـرت آموخـت هبه نـام آن كـ

دو عــالم گــشت روشــن ز فــضلش هــرالعـــينه در يـــك طرفـــ ي كـــهئتوانـــا

رتش دم بـــر قلـــم زدقـــد چـــو قـــافــالم از آن دم گـــشت پيـــدا هـــر دو عـ

ــ در آدم شــد يزـپديــد ايــن عقــل و تميديــد يــك شــخص معــينا چــو خــود ر

كلــي يــك ســفر كــرد ز جــزوي ســويديــــد امــــر اعتبــــاري جهــــان راو امــر از يــك نفــس شــد جهــان خلــق

جايگــه آمــد شــدن نيــست ولــي آنــه اصــل خــويش راجــع گــشت اشــيا ب

ه يـــك دماهللا قـــديمي كـــو بـــ يتعـــالــق ــان خل ــد جه ــي ش ــا يك ــر اينج و ام

ست ايـن صـورت غيـر ا وهم تو همه از ــر يكــي خــط ــه آخ ــا ب اســت از اول تانبيـــا چـــون ســـاربانند در ايـــن رهــشان ــاالر وز ايـ ــشته سـ ــا گـ ــيد مـ سـ احمـــد گـــشت ظـــاهرمـــيم احـــد در

ــه ــراغ دل ب ــت چ ــان برافروخ ــور ج نآدم گــشت گلــشن ز فيــضش خــاك

ــاف و ــونين ز كـ ــد آورد كـ ــون پديـ نـــش ــزاران نقـ ــدم زد هـ ــوح عـ ــر لـ بـ

ــدا جــــان آدم وز آن دم ــد هويــ شــدانــست از آن اصــل همــه چيــز كــه تــا

تــا خــود چيــستم مــن تفكــر كــرد بــاز بــر عــالم گــذر كــرد ز آنجــاو

ــد ــو واح ــاري چ ــداد س ــشته در اع گدم كــه آمــد بــاز پــس شــد كــه هــم آنبنگــري جــز آمــدن نيــست شــدن چــونــك ــه ي ــدا هم ــان و پي ــد پنه ــز ش چي

ــاز ــد آغــ ــالم كنــ ــام دو عــ و انجــو بـــسيار انـــدكي شـــد يكـــي بـــسيار

دايــره اســت از ســرعت ســير طــهكــه نقجهـــان گـــشته مـــسافر بـــر او خلـــقــل و ــ دليــــ ــدرهنمــــ اي كارواننــــــم او اول ــار ه ــن ك ــر در اي ــم او آخ هــن ــر در ايـ ــين آخـ ــد عـ دور اول آمـ

Page 4: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

4

احـد يـك مـيم فـرق اسـت ز احمد تـا ــتم ــر او خـ ــن راه بـ ــان ايـ ــده پايـ آمـ

ــام ــع مق ــشايش جم ــعدلگ ــت جم اســده او ــي ش ــه از پ ــا جمل ــيش و دله پ

ــن ره ــيش در اي ــس و پ ــاز از پ ــا ب اوليخــويش چــون گــشتند واقــف بــه حــد وحــدت گفــت انــا الحــقبحــر يكــي ازعلـــم ظـــاهر بـــود حاصـــل يكـــي را

بــرآورد و هــدف شــد يكــي گــوهر ت اين سخن بـاز گفكل جزو و يكي در زلف و خـال و خـط بيـان كـرد يكي از

ــي از ــست يك ــت و ئه ــود گف ــدار خ پنــون ــخنها چ ــه س ــقب ــاد وف ــزل افت من

ايـن معنـي اسـت حيـران كو اندر كسي

انــدر آن يــك مــيم غــرق اســت جهــانيــده در او ــزل شـ ــوا«منـ ــي ادعـ » اهللالـ

فــزايش شــمع جمــع اســت جــان جمــالــت ــه دســ ــن گرفتــ ــا دامــ ويدلهــ

ــشاني ــويش داده نـ ــزل خـ ــد از منـ انـدر معـــروف و عـــارف ســـخن گفتنـــد

زورق و ســـيرقـــرب و بعـــد يكـــي ازــشاني داد ــشك نــ ــاحلي واز خــ ســ

ــي ــد يك ــدف ش ــزد ص ــت آن ن بگذاشــر ــي ك ــديم و د يك ــدثاز ق ــازمح آغشــمع و شــاهد را عيــان كــرد شــراب و

ــي ــستغرقيك ــشت و م ــت گ ـــار ب زنخاليــــق مــــشكل افتــــاد فهــــامدر ا

آن دانـــــستنباشـــــدش ضـــــرورت

Page 5: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

در سبب نظم كتابــت ــته هف ــال گذش ــصد س و ده از هفت

ــ ــارس ــسان ولي ب ــف و اح ــزاران لط هــي ــشهور بزرگ ــست م ــا ه ــدر آنج كانــان را ــور جه ــان را ن ــور و ج ــيس عين

ــل ــه اهـ ــ همـ ــان از كـ ــخراسـ هه و مـــشته ــه نبـ ــ نامـ ــي ئـ ــاب معنـ ي در بـ

ــا ــارت در آنجـ ــد از عبـ ــشكلي چنـ مـــم ــه نظ ــك ب ــك ي ــيده ي آورده و پرس

ــز ــلكـ ــي اهـ ــاب معنـ ــش و اربـ دانـحقيقـــت مـــشكلي چنـــد ز اســـرار

يـــشم در تحيـــرفكـــر خو نخـــست ازــود ــه بـ ــشاني چـ ــاز فكـــرت را نـ آغـ

ــدامين ــر ك ــرط فك ــا را ش ــت م راه اس مــرا از مــن خبــر كــن؟مــن كــه باشــم

ــودمــسافر چــون رهــرو كــدام اســت ب ــركــه شــد بــر وحــدت واقــف آخــر س و عـارف ذات پـاك اسـت اگر معـروف

اســت انــا الحــقنطــقرا نقطــهكــدامين را گوينــــد واصــــل چــــرا مخلــــوق

جب بـه هـم چيـست و وا وصال ممكن آنكه علمـش سـاحل آمـد چه بحر است

ــرت ــوال ز هجـ ــاه شـ ــان در مـ ناگهـــيد از ــان رسـ ــل خراسـ ــدمت اهـ خـــواع ــه ان ــشم ب ــون چ ــر چ ــورةهن ه

ســــالكان ســــيد حــــسيني امــــامــن ــد در اي ــه گفتن ــصر از هم ــه او :ع ب

ــتاده ــ فرســـ ــيربـــ ــاب معنـــ اربـــاصـــــحاب اشـــــارت ز مـــــشكلهاي

ــاني ــظ جهـ ــدر لفـ ــي انـ ــدكمعنـ انـــ ــي الي دارمؤســ ــاب معنــ ــدر بــ انــ

ــويم در ــر خردمنـــ بگـ ــضور هـ دحـآنكــه گوينــدش تفكــر اســت چــه چيــزتفكــــر را چــــه خــــواني ســــرانجام

گنـاه اســت يـك آنطاعــت و ايـن چـرا »انـدر خـود سـفر كـن «دارد چه معنـي

ــه را ــ ك ــه او م ــويم ك ــام اســتردگ تمــه ــاي چـ ــر شناسـ ــارف آخـ ــد عـ آمـ

ـ برسر چه سودا ت خـاك اسـ شت اين م ـ هـرزه ؟يئچه گـو رمـز مطلـق؟ ود آن ب

ت حاصـل او چـون گـش سلوك و سـير بيش وكم چيـست عد و ب رب و قحديث

چـــه گـــوهر حاصـــل آمـــد ز قعـــر او

Page 6: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

6

دارد آن معنــي بيــان كــن صــدف چــونـ چه جزو است ستآنكـه او ازكـل فزون

از هـم چـون جـدا شـد محدث قديم و ــ دو عــالم مــا شــك ي اهللا اســت بــيوس

شد آنگـه ايـن محـال اسـت ي ثابت ئدوــالم ــر عـ ــودي اگـ ــود وجـ ــدارد خـ نـ

كن كه اين و آن چگونـه اسـت تو ثابت ــد ــه خواه ــي ز چ ــرد معن ــارتآم ن عب

زلـف و خـط و خـال از سـر چه جويد شمع و شاهد را چه معني است شراب و

ــار ــت و زن ــوي ب ــن ك ــايي در اي و ترس گزاف ايـن جملـه گفتنـد ؟وييگ مي چه

ــق را ــار محقـ ــود كـ ــي بـ ــازي كـ مجـــو حــل ــسي ك ــشكلم را ك ــن م ــد اي كن

ــول آن ــاه رسـ ــد ناگـ ــه را برخوانـ نامـــزان جم در آن ــس عزي ــر مجل ــه حاض ل

بــــود مــــرد كارديــــده يكــــي كــــوــا ــرا گفتــ ــوابي گــــوي در دم مــ جــ

ين مــسائلاچــه حاجــت كــ بــدو گفــتمولئولـــي بـــر وفـــق مـــس بلـــي گفتـــا

الحـــاح ايـــشان كـــردم آغـــاز پـــس ازــك ــه ي ــع ب ــان جم ــه مي ــسيارلحظ بــون از ــد كن ــه دارن ــساني ك لطــف و اح

آن دريـــا نـــشان كـــن كجـــا زو مـــوجــ ــق جـ ــ ستنطريـ ــزو چونـ ستآن جـ

عـالم شـد آن ديگـر خـدا شـد كه ايـن ــد ــين ش ــك مع ــر ي ــر ه ــت به حقيقــاي ــه ج ــت چ ــصال اس ــصال و انف ات

ــشت ــالي گ ــنودي خي ــت و ش ــر گف هــار ــالم باژگونـــه اســـت وگرنـــه كـ عـ

ــه دار ــارت دك ــب اش ســوي چــشم و لــدر مقامــات اســت و احــوال كــسي كان

شـدن آخـر چـه دعـوي اسـت خراباتي برگـوي ؟ ورنـه چيـست .است همه كفر

ــه در وي ــيخ كـ ــد بـ ــي نهفتنـ تحقيقـ اســـرارگفتارشـــان جـــز مغـــز مـــدان

كــــنم جــــان و دلــــم را نثــــار اوفــــواهاحــــوال او حــــالي در ا فتــــادــدين ــاظر ب ــشته ن ــر يــك گ درويــش ه

ايــن معنــي شــنيده بــار ز مــا صــد نفـــع گيرنـــد اهـــل عـــالم كـــز آنجـــابارهـــــا انـــــدر رســـــائل نبـــــشتمــو ــ ز تــ ــداريم مــ ــوم ميــ مولأمنظــ

ــه ــواب نامــ ــاظ جــ ــازدر الفــ ايجــفكـــر و تكـــرار جملـــه را بـــي بگفـــتم

ــن ــن ايـ ــد ز مـ ــا در گذارنـ خردگيهـ

Page 7: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

7

ــد ــه دانن ــ هم ــ يناك ــس درهم ــرك ة عمطـــبعم اگـــر چـــه بـــود قـــادر بـــر آنــر ــه نث ــساخت ب ــسيار مي ــب ب ارچــه كت

قافيـــه معنـــي نـــسنجد عـــروض وــاني ــد معـ ــرف نايـ ــدر حـ ــز انـ هرگـ

ــا از ــو م ــا چ ــود در تنگن ــرف خ يمئحسخن كزباب شكراسـت است اين رنه فخ

ــرا از ــد مـ ــار نايـ ــود عـ ــاعري خـ شـــنااگرچــه ز ــطي ــال نم ســرارم ا صــد ع

بــر ســبيل اتفــاق اســت ولــي ايــن ــي ــواب الجعلـ ــه جـ ــه در دمملـ نامـ

نامــه را بــستد بــه اعــزاز رســول آنعزيـــــزي كارفرمـــــاي دگربـــــاره

كــه گفتــي در بيــان آر همــان معنــي در اوقــــات آن مجــــالي نميديــــدم

ـ كه وصف آن ستبـه گفـت وگـو محالــر ــل ولـــي بـ ــول قائـ ــق قـ ــنوفـ ديـ

ــ ــائپـ ــ آن تـ ــود روشنـ ــرارـشـ تر اســـون و ــه ع ــد ب ــق خداون ــضل و توفي ف

حضرت چو نام نامـه درخواسـت دل از ــضرت ــو ح ــام چ ــرد ن ــشنك ــه گل نام ي بـــازئـــ همگـــرفتم شـــ از آن گلـــشنگلهــــا شــــكفته اســــت در او راز دل

ــيچ ــرده هـ ــعر نكـ ــتن شـ ــصد گفـ قـنبــــود اال بــــه نــــادر ولــــي گفــــتن

مثنـــوي هرگـــز نپرداخـــت بـــه نظـــمــر ــه ه ــد ظر ب ــي نگنج ــي درون معن ف

قلـــزم انـــدر ظـــرف نايـــد كـــه بحـــرــرا چيـــزي دگـــر بـــر وي فـــزاييم چـ

ــزد ــه ن ــت ب ــذر اس ــد ع ــل دل تمهي اهــد ــه در ص ــد ك ــار ناي ــون عط ــرن چ ق

ــود ــكبـ ــار يـ ــان عطـ ــمه از دكـ شـ اســتاسـتراق ديــو از فرشـته نـه چـون

بــه يــك نــه بــيش نــه كــم نبــشتم يــكــاز وز آن ــد ب ــاز ش ــد ب ــه آم ــي ك راه

ــا ــرا گفتـ ــر آن مـ ــزاي بـ ــزي بيفـ چيـــم ــين علـ ــان آر ز عـ ــين عيـ ــا عـ بـبــــدو از ذوق حــــالي كــــه پــــردازم

ن چـه حـال اسـت Ĥكه صاحبحال داند ك ــردم ــؤالنكــ ــائلرد ســ ــن ســ ديــــد ــوط درآمـ ــار ئطـ ــه گفتـ ــبعم بـ طـــتم ــد بگفـ ــاعتي چنـ ــه را در سـ جملـ

سـت اين گلـشن ما ابه دل كـ جواب آمد ــود ز ــن نآش ــه روش ــا جمل ــشم دله چ

ز رااو را گلــــــشن نهــــــادم نــــــامكـسي ديگـر نگفتـه اسـت كه تا اكنـون

Page 8: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

8

ــن ــان سوسـ ــه گويا زبـ ــتااو جملـ ســـهأت ــشم دل يكايـــك مـــل كـــن بـ چـ

ــول ــين منقـ ــايق ببـ ــول و حقـ و معقـــشم ــه چ ــوار ب ــر در او خ ــري منگ منك

ــشان ــت نـ ــي اسـ ــي ناسپاسـ ناشناسـ مـا كنـد يـاد كـز جملـه آن يناغرض ز ــام ــه ن ــتم و پا ب ــردم خ ــويش ك ــانخ ي

ــرگس ــون نـ ــه بينا عيـ ــتااو جملـ سـبرخيــزد از پــيش تــو ايــن شــك كــه تــا

ــصفي ــردهمــ ــم كــ ــايقدر علــ دقــگــردد انــدر چــشم تــو خــار كــه گلهــا در حــق شناســي اســت حــقشناســاييگويــدم رحمــت بــر او بــاد عزيــزي

ــت ــي عاقبــ ــردان الهــ ــود گــ محمــ

Page 9: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤالــر ــست از فكـ ــشم در تنخـ ــر خويـ حيـ

اسـت آنكـه خواننـدش تفكـر؟ چه چيـز ــاز ــود آغـ ــه بـ ــشاني؟چـ ــرت را نـ فكـ

ســــرانجام تفكــــر را چــــه خــــواني؟

جوابد تفكـــره بـــوچـــ مـــرا گفتـــي بگـــو

از باطــل ســوي حــق رفــتن ،تفكــرــان ــصنيف حكيم ــد ت ــن كردن ــدر اي كانحاصــل شــود در دل تــصور كــه چــون

بگــذري هنگــام فكــرت وز او چــونرتدبـــــد بهــــر بــــو نĤتــــصور كــــــب ــوم ز ترتيـــ ــصورهاي معلـــ تـــ

ــون ــدم چ ــدر مق ــادر ،پ ــو م ــالي چ تــب ــي ترتي ــون ول ــه و چ ــذكور از چ م

ــاره ــست ت دگربـ ــر نيـ ــدأدر آن گـ ييـــ ــن دور ويره ــا ك ــت آن ره دراز اس

ــنوادي درآ در ــانيايمــــــ زمــــــوحــدت شــهود اســتاز كــه محقــق راــز ــي ك ــد دل ــفا دي ــور و ص ــت ن معرف

ــي ــن معنـ ــز ايـ ــر كـ ــدم در تحيـ بمانـانــدر بديــدن كــل مطلــق بــه جــزو

ــد ــين گفتنـ ــف چنـ ــام تعريـ در هنگـــام ــستين نــ ــذك نخــ ــد تــ روي باشــــام وي ــود نـ ــ بـ ــدر عـ ــرترفانـ عبـ

ــل ــزد اهـ ــه نـ ــر بـ ــد تفكـ ــل آمـ عقـ مفهــــومنــــامفهوم شــــود تــــصديقفرزنـــد، اي بـــرادر نتيجـــه هـــست

ــو ــاجبــ ــانون د محتــ ــتعمال قــ اســــه ــر آيين ــد ه ــض تقلي ــد مح ــه باش كيـك زمـان تـرك عـصا كـن چو موسي

گمـــاني بـــي» اهللانـــي انـــا «شـــنو ــور وجــود اســت نخــستين ــر ن نظــره ب

ــزي ــه ز هــر چي ــدك ــد اول خــدا دي دي

Page 10: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

10

ــو ــربـ ــد د فكـ ــرط تجريـ ــو را شـ نكـايـــزد راه ننمـــودرا كـــه هـــر آنكـــس

ــيم ــران حك ــست حي ــون ه ــسفي چ فلــان ــات مـــي از امكـ واجـــبكنـــد اثبـــد گهــــي از ــوسيرور دارد ســ معكــ

ــش ــو عقل ــستي چ ــرد در ه ــلك توغــور ــ ظه ــت ةجمل ــد اس ــه ض ــيا ب اش

ــو ــو نب ــا دچ ــد و همت ــق را ض ذات حممكــــن از واجــــب نمونــــه نــــدارد

تابــانكــه او خورشــيد زهــي نــادان

ــر ــيد ب ــر خورش ــال اگ ــك ح ــوديي بــستي ــسي كــ ندان ــت اك ــو اوس ين پرت

فــروغ نــور حــق دان جهــان جملــه ــور حــق ــل چــو ن ــل و تحوي ــدارد نق ن

ــائم تــو پنــداري جهــان خــود هــست قــسي ــو كـ ــل كـ ــديش دارد عقـ دورانـ

ــش ز ــضولي ئدورانديـــ ــل فـــ عقـــنيـــست تـــاب نـــور آن روي خـــرد راــشم ــود دو چ ــون ب ــسفي چ ــولفل اح

ــد راه ز ــايي آمــــ ــشبيهنابينــــ تــــ كفــر اســت و باطــلســبب نآتناســخ ز اعتـــزال اســـتطريـــق را كـــو كـــسي

ــه ــس آنگ ــه پ ــ لمع ــد ئ ــرق تايي ي از بمنطـــق هـــيچ نگـــشود ز اســـتعمال

ز اشــــيا غيــــر امكــــان بينــــد نمــــيــن ــدر ذات از اي ــران شــد ان واجــبحي

ــدر ــي ان ــوس گه ــشته محب ــسل گ تسلپــــايش در تسلــــسل فــــرو پيچيــــد

اســتنــدنــه ماننــد و نــه ولــي حــق راــا ــدانم تــ ــي او را نــ ــه دانــ چگونــ

نــــه؟دانــــيش آخــــر چگو چگونــــهــور ــه نـ ــا بـ ــد در بيابـ ــمع جويـ نشـ

ــ ــك شـ ــه يـ ــودي عاع او بـ ــوال بـ منـ

ــودي هــيچ ــا پوســت نب ــرق از مغــز ت فــدر وي ــدا حــق ان ــانئز پي ي اســت پنهــدر ــد انــ ــديل نيايــ ــر و تبــ او تغييــ

خويـــشتن پيوســـته دائـــم بـــه ذاتــسي ــيش دارد بــ ــشتگي در پــ سرگــ

فلـــسفي ديگـــر حلـــولي يكـــي شـــداو چـــشم دگـــر جـــوي بـــرو از بهـــرمعطــلق شــد ديــدن حــ ز وحــدت

ــك ــشمي ز ي ــات چ ــهاســت ادراك تنزيچــشمي گــشت حاصــل تنــگ كــه آن از

تنـصيب از هـر كمـال اسـ بياكمه چو

Page 11: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

11

ظـــاهردو چـــشم اهـــل رمـــد داردنــــدارد ذوق توحيــــد كــــو كالمــــي

ــرچ ــيش در او ه ــم و ب ــد از ك آن بگفتنــش ــزه ذات ــون من ــه و چ ــد و چ از چن

ــه از ــز م كـ ــد جـ ــاهر نبينـ ــاهرظـ ظـــاريكي ــه ت ــت از ب ــيمدر اس ــدغ تقلي

ــشاني ــد داده نـ ــد از ديـ ــويشةانـ خـــأنه ــالي شـــ ــا تعـــ ــون يعمـــ قولـــ

Page 12: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤالــرط راه ــا را ش ــر م ــدامين فك ــت؟ك اس

گنــاه اســت؟يــك آن طاعــت و چــرا ايــن

جوابــر»ءآال«در ــرط راه اســت فك ــردن ش ك

ــو ــل د در ذاتبـ ــشه باطـ ــق انديـ حـ از ذات اسـت آيـات چو روشـن گـشته

بـــه نـــور اوســـت پيـــدا همـــه عـــالمذات انــــدر مظــــاهر نگنجــــد نــــوررا بــا حــق همــي بــاش رهــا كــن عقــل

كه نـور حـق دليـل اسـت در آن موضع ــه ــته گرچـ ــربدارد فرشـ ــاهقـ درگـ

ــور او ــو نـ ــكچـ ــسوزد ملـ ــر بـ را پـــو ــوربــ ــرد در ذات د نــ ــور خــ انــــو ــصر چ ــردد مب ــك گ ــصر نزدي ــا ب ب

ــر ــياهي گ ــت س ــور ذات اس ــداني ن بــز ــيه ج ــابض س ــست ق ــصر ني ــور ب ن

ــسبت ــه ن ــاك چ ــالم پ ــا ع ــاك را ب خــي ــيه رويـ ــن سـ ــالم ز ممكـ در دو عـ

ــواد ــد الو س ــي ال ــه ف ــشج ارين دروي

گنــاه اســتمحــض ولــي در ذات حــق حاصــلدان تحــصيل محــال محــض ــردد ذات او روشــــن ز آيــــات نگــ

ــا او ــدا كجــ ــالم هويــ ــردد از عــ گــــه ســ ــاهر حاتبك ــست ق ــش ه جالل

ــ ــاب خ ــه ت ــاش ورك ــدارد چــشم خف نــاي ــه ج ــت چ ــل اس ــوي جبرئي گفتگــد در ــام نگنجــ ــي «مقــ ــعلــ » اهللامــ

ــرد را ــسوزد خـ ــر بـ ــا و سـ ــه پـ جملـــه ســان ــة ســر در چــشمچــشم ب ور خــصر ز ــردد بــ ــك گــ ادراك آن تاريــ

درون آب حيــات اســت بــه تــاريكي ــذار ــر بگ ــ نظ ــست اك ــر ني ين جــاي نظــه ادراك ــز از درك ك ــت عج ادراكاس

ــز ــدا هرگــ ــم جــ ــشد واهللا اعلــ نــــم ــواد اعظ ــيش س ــم و ب ــي ك ــد ب آم

Page 13: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

13

كتـه باريـك گويم كه هست اين ن مي چه

تاريـــكميـــان روز روشـــنشـــب

ــ در ايــن ي اســتمــشهد كــه انــوار تجلــه ــواهي ك ــر خ ــي چــشم اگ ــةبين ور خــر ــشم س ــو چ ــت چ ــدارد طاق ــابن ت

ــون ــد از او چـ ــر نمايـ ــني كمتـ روشـــدم ــ عـ ــق ةآيينـ ــت مطلـ ــستي اسـ هـ

ــون ــدم چ ــل ع ــستي را مقاب ــشت ه گت پديــدارثــراز ايــن ك شــد آن وحــدتيكــــي دارد بــــدايت عــــدد گرچــــه

ــود صــافي عــدم در ذات خــود چــون بــديث ــزا «ح ــت كن ــوان » كن ــرو خ را ف

ــه ــدم آيين ــس ، ع ــالم عك ــسان، ع و انعكـسي و او نـور ديـده اسـت تو چشم ــان ــاني جه ــسان جه ــد و ان ــسان ش ان

ــاربنگــري در اصــل چــو نيكــو ــن ك ايــان كــرد دســي قحــديث ايــن معنــي بي

ــان را ــه جه ــر آيين ــه س ــر ب ــ س ي دانئقطـــره را دل بـــر شـــكافي اگـــر يـــك

جزوي ز خاك ار بنگـري راسـت به هر ي همچنــد فيــل اســتئــ پــشه بــه اعــضا

ــه درون ــ حبـ ــد ئـ ــرمن آمـ ــد خـ ي صـي در جـــاي جـــانيئـــ پـــشه بـــه پـــر

ولــي نــا گفــتن اولــي اســت سـخن دارم ــت ــو را حاج ــف ت ــسم د ت ــا ج ــرد ب يگ

ــوان ــيد تـ ــد در آبخورشـ ــان ديـ تابـــالي مــــي در ادراك فزايــــد تــــو حــــز او ــق اپيدا ك ــابش ح ــس ت ــت عك س

ــدر حــال در او عكــسي حاصــلشــد انــ يكــي را چــون ــسيارمش ردي گــشت ب

ــو ولــــيكن ــز نهايــــتدنبــ ش هرگــــا ــي از او بـ ــنج مخفـ ــد گـ ــاهر آمـ ظـ

پنهــــانببينــــي گــــنج پيــــداناكــــه عكس در وي شـخص پنهـان چو چشم

اسـت نـور ديـده كـس نديـده هبه ديـد د بيــــانيتــــر نبــــو پــــاكيزه از ايــــن

بيننـده هـم ديـده اسـت و ديـدار هم او عيــان كــرديبــصرو بــي يــسمع بــي بــه

ــك ــر ي ــه ه ــر هذر ب ــد مه ــاندر ص تاب صــافياز آن صــد بحــر بــرون آيــد

ســـت اآدم انـــدر وي هويـــدا هـــزارانــ قطــرهء در اســما ــل اســت ئ ــد ني ي مانن

ارزن آمـــــد يـــــك دل جهـــــاني در چــــــشم آســــــمانيةنقطــــــ درون

Page 14: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

14

ــ ــآ هبـ ــ ردين خـ ــد حبـ ــه آمـ دلةكـمجمـــع گـــشته هـــر دو عـــال در او در

ــال ــين عـ ــته مببـ ــم سرشـ ــه در هـ همـبــه هــم چــون دانــه و بــر همــه بــا هــم

ــع ــم جم ــه ه ــ ب ــده در نقط ــالةآم حــين ــم ازل عــ ــا هــ ــاد بــ ــد افتــ ابــــك ــر ي ــن د ز ه ــه زي ــسلنقط ور مسلــك ــر ي ــه د ز ه ــشتهنقط ــروري گ دايــر يـــك ــاي اگـ ــري از جـ ذره را برگيـ

ــشان همــه سرگــشته و يــك جــزو از ايــين ــوس تعـ ــرده محبـ ــي را كـ هريكـ

ــو ــو گ ــسند يئت ــير و حب ــا در س دائمــه در ــم در آرام همــ ــبش و دائــ جنــــه از ــاه همـ ــته آگـ ــود پيوسـ ذات خـ

هــــر ذره پنهــــانةپــــرد بــــه زيــــر

ــد دو ــالم را خداونـ ــزل اعـ ــت منـ ســـيس ــي ابلــ ــاه آدم گهــ ــردد گــ گــ

ديـــو و ديـــو انـــدر فرشـــته ك درملـــمن ز كــــافرؤمن و مــــؤمــــ ز كــــافرــه د ــ ورهمـ ــان روز و مـ ــالزمـ ه و سـ

ــسي ــزول عيــــ ــاد آدم نــــ و ايجــــــزاران ــكل هـ ــيشـ ــ مـ ــگـ لشكردد مـــم او ــم او در د هـ ــز هـ ــايرورمركـ سـ

ــد ــل يابـ ــراپاي خلـ ــالم سـ ــه عـ همـــاده پـــاي از بـــرون ــدننهـ ــانحـ امكـ

ــه جزويــ ــشته مــ تب ــي گ يوسأز كلــته ــه پيوسـ ــسند كـ ــع و لبـ ــان خلـ ميـ

ــاز ــه آغـ ــام نـ ــه انجـ ــدا نـ ــي پييـ يكـــا ــاه وز آنجـ ــه درگـ ــا بـ ــرده تـ راه بـ فــــزاي روي جانــــان جــــان جمــــال

همـــين لفظـــي شـــنيدي تـــو از عـــالمــستي ــه دان ــي چ ــا ز معن ــورت ي ز صــيمرغ ــو س ــا بگ ــوه ق ــود ف و ك ــه ب چ

ن نيـست پيـدا Ĥآن جهـان كـ كدام اسـت ــال ــين ع ــدي مهم ــه دي ــر ك ــود آخ نبلقـــا كـــدام اســـتكـــه جاب بيـــا بنمـــا

مغــــارب را بينــــديش مــــشارق بــــا

از عــالم چــه ديــدي بيــا برگــو كــه آخــرت چــون اســت دنيــي چــه باشــدچـــه بـــوددوزخ و اعـــراف بهـــشت و

اينجــاالبــود يــك ســ كــه يــك روزشآخـــر شـــنيدي» تبـــصرونمـــا ال«نـــه

جابلـــسا كـــدام اســـت شـــهرجهـــانــن ــو اي ــال چ ــيش ع ــي ب ــدارد از يك م ن

Page 15: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

15

ــان ــثلهن «بيــ ــاس » مــ ــن عبــ از ابــخوابي و ايـن ديـدن خيـال اسـت تو در

حـشر چـون گـردي تـو بيـدار به صـبح احـــول چـــشمخيـــال چـــو برخيـــزدــيد ــو خورش ــان چ ــر نه ــدت چه بنماي

ــد يــك ــر ســنگفت ــاب از او ب خــارهتتــواني كــه كــردن مــي بكــن اكنــون

ــه ــ مـــي چـ ــالگـ ــديث عـ دلمويم حـــان آن ــاجز جهـ ــده عـ تـــو و تـــو مانـ

محبوســان بــه يــك منــزل نشــسته چــوــون ــستي چ ــوي ا نش ــان در ك ــارزن دب

جهــــان آغــــشته در خــــون دليــــرانزجـــاي العفهـــم از ديـــن چـــه كـــرديــون ــان چ ــصات ع زن ــد ناق ــل و دينن قبـــرون آي و ســـفر كـــن اگـــر مـــرديــا روز ــل مياسـ ــدر مراحـ ــب انـ و شـــا ــل آس ــن خلي ــب ك ــق را طل ــرو ح بــا ــتاره بـ ــيد سـ ــه و خورشـ ــرمـ اكبـ

يــن همــه اي راهــرو روي از بگــردان عمـران در ايـن راه ي يموسـ و يا چـون اســتفــاني طــور وقفــه انــدر تــو را تــاــت ــو كــاه اســت كهربــا ذات حقيق ت

هــستي هرســد بــر كــو تجلــي گــر

ــس ــنو پ ــشناس ش ــك ب ــشتن را ني خويــر آنچــه ــده ه ــال اســت دي اي از وي مثهمــه وهــم اســت و پنــدار ينابــداني كــ

ــين و ــردد زمــ ــمان گــ ــدلآســ مبــــور ــد نـ ــد و مـــ نمانـ ــرناهيـ ه و مهـــون ــود چ ــشم ش ــاره رنپ ــاره پ ــين پ گ

نتــواني چــه ســود آن را كــه دانــي چــوــو را اي ــشيب تـ ــل سرنـ ــاي در گـ پـ

محرومتـــر كـــس ديـــده هرگـــز ز تـــوــت ــه دس ــز ب ــسته عج ــويش ب ــاي خ پ

ــي ــار داري نمـ ــشتن عـ ــل خويـ ز جهـسرپوشـــيده ننهـــي پـــاي بيـــرون تـــو

داري تـو جـايز جهـل مـي كه بـر خـود ــردان ــرا مــ ــد رهچــ ــشان گزيننــ ايــ

ن گـذر كـن آزآيـد بـه پيـشت هر آنـچ همـــراه و رواحـــل مـــشو موقـــوف

ــن شــبي را ــه شــب ك روز و روزي را بــل د حـــس وبـــو ــور خيـــال و عقـ انـ

ــشه ــين ال«هميـ ــب اآلفلـ ــوي» احـ گـ» اهللانـــا انـــي«بـــشنوي بـــرو تـــا

ــي« جــواب اســت» لــن ترانــي « تــو»ارن اسـت جز اين انديـشه هرجـا شـد تبـاه

ــستيخــاك شــود چــون ره هــستي ز پ

Page 16: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

16

ــدا ــاهي ئي گ ــه ش ــك جذب ــردد از ي گ » هـــــانيام«از ســـــراي بـــــرون آي

»اســرا«بــرو انــدر پــي خواجــه بــه ــن ــذاري ك ــون گ ــاف و ن ــونين ز ك ك تـو را هـرچ آن بخـواهي دهد حـق مـر

لحظــه دهــد كــوهي بــه كــاهي يــكبــهــق ــو مطلـ ــديث بگـ ــيمـــن ر«حـ »آنـ

تفــــرج كــــن همــــه آيــــات كبــــراــر ــرب قــاف نــشين ب ــين «ق قوس قــاب«

ــدت ــيا ك نماينــ ــه اشــ ــاههمــ يمــ

بــه نــزد آنكــه جــانش در تجلــي اســت چـون حروفـست وجوهر عراب ا عرض

اي خـاص مي چـون سـوره عـال از او هر ــستين ــل نخـ ــتش عقـ ــآيـ ــد كـ ل آمـ

ــسد ــلوم نفـ ــت كـ ــد آيـ ــورآمـ نـــت در ــيم آي ــان س ــرش رحم ــد ع او شــس از وي ــت ج پ ــماني اس ــاي آس رمه

ــاز ــن بـ ــر كـ ــ نظـ ــر رمدر جـ عناصـــودپــس از ر بــص ــرم عن ــودج ســه مول

ــر ــه آخ ــاز ب ــشت ن ــسان گ ــس ان ل نف

عاركــــان و طبــــاي مــــشو محبــــوس ســـماواتخلـــقدر تفكـــر كـــن تـــو

ره كـه تـا خـود عـرش اعظـم ببين يك رحمــاننــامش عــرش كردنــدچــرا

ــرا در ــادام چ ــر دو م ــن ه ــشند اي جنبــر دل ــت مگ ــسيط اس ــرش ب ــز ع مرك

ــالي اســت ــق تع ــاب ح ــالم كت ــه ع همــو ــب همچـ ــات و مراتـ ــستآيـ قوفـ

فاتحــه و آن ديگــر اخــالص آن يكــي زــه در وي ــاء ك ــو ب ــسملهمچ ــدب آمــت كــه چــون ــورمــصباح شــد از غاي نرســــي همــــي دانكت آيــــچهــــارم ــبع ةســور كــه در وي ســاني اســت الم ث

رآيتـــي هـــستند بـــاه كـــه هـــر يـــكــو ــه نت ــات انك ــن آي ــرد اي ــدودك محــر ــرآنآمــد آخــر خــتم »نــاس«كــه ب ق

ــرون آي و ــنايع بـ ــن در صـ ــر كـ نظـ

ــا ممــدوح حــق گــردي در آيــات كــه ت هـــر دو عـــالممحـــيط چگونـــه شـــد

ــسبت ــه ن ــب چ ــا قل ــساندارد او ب انــك ــه يـ ــه ن كـ ــيلحظـ ــد آرامگ مـ يرنـ

محـيط اسـت وريـن د انقطه و نآن چو كه

Page 17: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

17

ــد در ــبان برآيـ ــيش شـ ــم و بـ روزي كـمـــــدور اجـــــسام جنـــــبش از او در

همچــو دوالب بــه مغــرب ز مــشرق تــا اعظــمو شــبي ايــن چــرخ بــه هــر روز

ــالك وز او ــان اف ــدين س ــم ب ــر ه ديگــرعكس ــي بـ ــرخ دورولـ ــس چـ اطلـ

ــدل ــيمعـ ــت كرسـ ــروج اسـ ذات البـــل مــو بــاح ــ ث وزا و خرچنــگر و بــا ج

پـس كمـان اسـت عقـرب و دگر ميـزان ــك ــت ي ــد ثواب ــست و چارن ــزار و بي ه

ــتم ــه هف ــوان پاســبان اســتچــرخ ب كيــو ــنجمبـ ــاي د پـ ــريخ را جـ فلـــك مـ

ــره ــيم زهــ ــارد ســ ــاي عطــ دوم جــــز ــ ل راح جــاز دي و د ــشتري ب ــو و م ل

ــل مــاح ــرام ب ــاي به ــد ج ــرب آم عقـ رهچو زه ور و ميـزان سـاخت گوشـه ث

خــود ديــدرا همجــنس قمــر خرچنــگــر را ــازل قم ــد من ــشت آم ــست و ه بي

قـديم اسـت رجـون ع پس از وي همچو ــر ــر در فكـ ــرد اگـ ــردي مـ ــلگـ كامـ

ــق ــالم ح ــدين اســت ك ــاطق ب ــي ن همدارد حكمـــت اي خـــامه وجـــود پـــش ايــن كــاربنگــري در اصــل ولــي چــون

ــو ــراپاي ت ــش س ــرد دروي ــرش اي م عــرا ــشتندچـ ــريـــك ر گـ ه نيـــك بنگـ

خــور و خــواب دائــم بــي همــي گردنــدمتمــــامي گــــرد عــــال دور كنــــد

ــرخ ــه چ ــردان ب ــند گ ــي باش ــدر هم انمقـــوس يـــن هـــشت اگردنـــد همـــي

ــ كــه آن را ــه ف ــه تفــاوت ن روج اســتننـگ وهمچـو شـير و خوشـه آ بر او بـر

دي و ز ج د وت آنجا نشان اسـت لو و حــر ــه ب ــد ك ــويش دارن ــام خ ــي مق كرســ ــان اســت رجيسشــشم ب ــا و مك را ج

ــارم ــه چــ ــاب بــ ــالآفتــ م آراي عــــر ــر بـ ــشت وارد قمـ ــا گـ ــرخ دنيـ چـ

حــوت كــرد انجــام و آغــاز وس وبــه قــــد ــاي آرام اسـ ــد جـ ــيد را شـ خورشـ

ــت ــارد رفـ ــه عطـ ــوزا و خوشـ در جـقـده بگزيـد س شد يـك ع رأ چون ذنب

آفتــــاب آنگــــه مقابــــل شــــود بــــا علـــيم اســـت كـــو ز تقـــدير عزيـــزي

ــه ــر آيين ــه ه ــوك ــل ئگ ــست باط ي نيديـدن از ضـعف يقـين اسـت كه باطـل

ــد د ــودر نباشــ ــراموجــ ــر و بهــ تيــــك را ــار فلـ ــم جبـ ــدر حكـ ــي انـ بينـ

Page 18: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

18

نـصيب اسـت ايمـان بـي منجم چـون ز ــي ــدب نم ــ ين ــر ك ــضر ين امگ ــرخ اخ چ

ــر گويــد كــه از شــكل غريــب اســت اثــم و ــه حك ــر ب ــشته ام ــق گ ــسخر ح م

ــست ــويي ه ــو گ ــالك ت ــن اف دوار ايي دانـــاي داورئـــ لحظـــه وز او هـــر

ــ هــر آنچــه در اســتهمكــان و در زمانــب ــكواكـ ــد ر گـ ــل كمالنـ ــه اهـ همـ

ــ همــه درجــاي ــو س شــكالون و اير و لحــضيض و گــه در اوجنــد چــرا گــه در

ــر آتــش چــرخ ازدل چــه شــد آخــر پــه ــم همـ ــاده انجـ ــردان پيـ ــر او گـ بـ

و آب و آتـــش و خـــاك عناصـــر بـــاد خــويشيكــي در منــزل مــالزم هــر

ــار ــع چهــ ــداد در طبــ ــزاضــ مراكــــر ــالف ه ــي در ذات و صــورت مخ يكــه ــد سـ ــه مواليـ ــشانگانـ ــشته ز ايـ گـ

ــوله ــه ي رايــــ ــاده در ميانــــ نهــــــه از ــر و همـــ ــم امـــ داور دادحكـــــاد از ــاده جمـ ــاك اوفتـ ــر خـ ــر بـ قهـ

جـــانور از صـــدق و اخـــالص زوعنـــ داور داده اقــــرارحكــــم همــــه بــــر

فخـار شب چون چرخ به گردش روز و ــل ــرف ز آب وگ ــك ظ ــد ي ــركن ديگو از يــك كارخانــه اســت ز يــك اســتاد

ــر ــرا ه ــه در چ ــص و ولحظ ــدنق بالنــشتند ــرا گـ ــف چـ ــر مختلـ ــال آخـ حـفتـــاده گـــاه زوجنـــد گهـــي تنهـــا

ــوق ــستز شـ ــشاكش كيـ ــدر كـ او انـــاال و ــي بـ ــاده گهـ ــيب اوفتـ ــه شـ گـخــود در زيــر افــالك گرفتــه جــاي يـــك ذره پـــس و پـــيش بننهـــد پـــايآمـده، كـس ديـده هرگـز؟ به هم جمـع ــك ــده ي ــرورت ش ــم ض ــز از حك چي

ــه ــاد آنگـ ــوان جمـ ــاه حيـ ــات آنگـ نبـــورت ــوفيانه ز صـ ــافي صـ ــشته صـ گـــان ــه جـ ــتاده و گـــشته بـ ــسخراسـ مـــات از ــستاده نبـ ــاي ايـ ــر پـ ــر بـ مهـ

ــ ــايئپ ــخاص ابق ــوع و اش ــنس و ن جــر او را ــشته طلب م ــب گ ــارروز و ش ك

ــه اصــل خــويش ــه مــادر را يــك ره نيــك بنگــر ب ــد بــاز و مــادر ك پــدر ش

Page 19: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

19

بـين به سر در خـويش مـي جهان را سر آدمپيــــدا نفــــس در آخــــر گــــشت

ــت ــر علـ ــه آخـ ــا نـ ــرئغـ ي در آخـي ضــــد نورنــــدهــــولج لــــومي وظ

آينـــه باشـــد مكـــدر چـــو پـــشت از چــــارم افــــالك شــــعاع آفتــــاب

ماليـــك معبـــودعكـــس تـــو بـــوديتـــو جـــانيتنـــي پـــيش د از هـــربـــو گـــــشتند امـــــرت را مـــــسخر از آن

ــالتــــو مغــــز ن در ميــــانيآمي ز عــشــمالي گــشت مــسكن تــو را ربــع

ــان ــلجه ــرماي عق ــان س ــتا توةو ج س هـستي اسـت نيـستي كـو عـين ببين آن ــ ــو يطبيعـ تـــو ده هـــزار اســـت تقـ

آالتيــك شــده موقــوف وز آن هــرــكان ــران پزشـ ــشتند حيـ ــدر آن گـ انـ

ــرده ــيچكس ر نب ــار ه ــن ك ــوي اي ه س و قـسمي اسـت حظيهر يكي ز حق با

قـــــائماســـــمند موجـــــودات از آنــه مبــد ن مــصدري شــدآهــر يكــي زأ بدر شـــده مـــد اول هـــم بـــĤك از آن در

ــسته از آن ــه ا دانـ ــو جملـ ــمااي تـ سـو علــــم و ارادت ر قــــدرتظهــــو

بــين بــه آخــر پــيش مــي هــر آنــچ آمــدــل ــال ذاتطفيـ ــر دو عـ ــد هـ ماو شـ

ــردد ــي گ ــاهر هم ــويش ظ ــه ذات خ بــر ــيكن مظهــ ــ ولــ ــدينعــ ظهورنــ

ــد روي ــر نمايـ ــخص از روي ديگـ شـــردد ــاك نگ ــر خ ــر س ــز ب ــنعكس ج م

ــشتي ــسجود از آن گـ ــو مـ ــكتـ ماليـبـــسته بـــا تـــو ريـــسماني وز او درمــضمرســت ايكــي در تو هــركــه جــان

ــود ــدان خ ــاني ب ــان جه ــو ج ــه ت را كــه دل در ــن ك ــد از ت ــب چــپ باش جانســـتا توةآســـمان پيرايـــ زمـــين وــدي را ــو ذات بلن ــر ك ــنگ ــستي اس ت پ

ــت ارادي ــمار اس ــصر و ش ــر از ح برتــضا و ــوارح و ز اعــ ــاتز رجــ باطــ

انــــسانماندنــــد در تــــشريح فــــروخـويش هـر يـك كـرده اقـرار به عجـز

هـر يـك بـه اسـمي اسـت أمبـد معاد و ــدان ــسبيح بــ ــمند در تــ ــماســ دائــ

ــت ــه وق ــد ب ــون دري ش ــشتن چ بازگمعـــاش از در بـــه در شـــد اگرچـــه در

مـــسما عكـــسصـــورت كـــه هـــستي صــاحب ســعادتةاي بنــد ســتاتوبــه

Page 20: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

20

ــميعي و ــصيري، سـ ــيبـ ــاحـ و گويـــي اول ــين زهـ ــه عـ ــد كـ ــر آمـ آخـــو از خــود ــدر گمــاني ت روز و شــب ان

تفكــــر شــــد تحيــــر چــــو انجــــام

ــا داري ــا بق ــك از آنج ــود لي ــه از خ ن ظــاهر آمــد كــه عــين زهــي بــاطن ــر ــان بهت ــي هم ــود را م ــه خ ــداني ك ن

ــا ــث در اينجـ ــتم شـــد بحـ ــخـ ر تفكـ

Page 21: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤالــن ــر ك ــن خب ــرا از م ــن؟ م ــم م ــه باش ك

؟»انــدر خـود ســفر كــن «چـه معنــي دارد

جواب چيست »من«از من كه الؤدگر كردي س ــست ــو ه ــارت مط چ ــد در اش ــق آي ل

ــت ــزحقيقـ ــينكـ ــين تعـ ــد معـ شـــو ــن و تـ ــارض مـ ــوديم ذاتعـ وجـ

دان اشـــباح و ارواح همـــه يـــك نـــورــو گــو ــارت»مــن«لفــظ يئت در هــر عب

ــردي ــو ك ــرد را چ ــود خ ــشواي خ پيخواجــه خــود را نيــك بــشناس بــرو اي

ــن« ــر » م ــو برت ــد ت ــن آم ــان و ت از جنه انسان اسـت مخـصوص »من«به لفظ

ــي ره ــر ا يك ــو برت ــان ش ــون و مك ز كــط ــ ز خـ ــاي «ي يوهمـ ــت»هـ هويـــ ــرو راه د درنمانــــ ــه رهــــ ميانــــ

امكــان چــو دوزخ،بهــشت د هــستيبــو تــو را ايــن پــرده از پــيش چــو برخيــزدــن«شــريعت از همــه حكــم ســتا تو»م

كيـست »مـن «كن تـا كـه مرا از من خبر ــظ ــه لف ــن«ب ــارت » م ــد از وي عب كنن»مـــن«اي در عبـــارت گفتـــه تـــو او را وجـــوديممـــشكاتهـــاي مـــشبكــه از ــصباح گـ ــه ز مـ ــدا گـ ــه پيـ آيينـ

باشـــد اشـــارت مـــي بـــه ســـوي روحــي ــي ز نم ــزو دان ــود را ج ــويش خ خ

ــو ــه نبـ ــاس دكـ ــد آمـ ــي ماننـ فربهـــزاي ــردو ز اج ــن ه ــه اي ــن«ك ــد»م آم

جان اسـت مخـصوص آن بهي ئگو كه تا بگذار و خود در خود جهـان شـو جهان

يــتؤ رود در وقــتشــ مــي دو چــشميــقشــود » هــو« »هــاي«چــو لحبــه اهللام

ــو ــن و تـ ــد مـ ــان ماننـ ــرزخ در ميـ بـ مـــذهب و كـــيشحكـــم نمانـــد نيـــز

ــن ــه اي ــست ك ــنةبرب ســتا تو جــان و ت

Page 22: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

22

ــن« ــون»مـ ــو چـ ــ تـ ــهنمانـ د در ميانـــين ــتع ــين ةنقط ــر ع ــت ب ــي اس وهمــودو خ ــو هطـ ــيش نبـ ــالكد راهبـ سـ

ت در گذشـــتنهويـــ» هـــاي«يـــك از فـراد مـشهد يكـي شـد جمـع و ا در اين وحــدت آمــدجمعــي كــه عــين تــو آن

ــن ــو ره شناســد كــسي اي ــرد ك ــذر ك گ

خانــه و ديــرونــشت چــه ك چــه كعبــه»غـين « تـو شـود »عـين « نقطه از اين يك

ــه ــر چـ ــدين م اگـ ــدارد آن چنـ كهالـــحراي ــستي در ن دوم صــ ــتنوهــ شــ

ــد ــو واح ــين چ ــدر ع ــاري ان ــدادس اعــو ــين آنچ ــه ع ــد ك ــرتواح ــدكث آم

ســفر كــردســوي كلــي يــك ويز جــز

Page 23: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال مسافر چـون بـود ؟ رهـرو كـدام اسـت ؟ ــرد تمــام اســت ؟ كــه را گــويم كــه او م

جواب

ــي ــر گفتـ ــست در راه دگـ ــسافر كيـ مـبگــــذرد زود كــــو دبــــو مــــسافر آنكـــشفي دان ز امكـــانســـير ســـلوكش

ــازلســــير بــــه عكــــس اول در منــ

كــه تــا چــون گــشت موجــود بــدان اولــواردر ا ــدا طــ ــود پيــ ــادي بــ جمــــ ــهپ ــدرت س آنگ ــرد او ز ق ــشي ك جنب

ــي ــه طفل ــال ب ــساس ع ــاز اح ــرد ب مك شــد بــر وي مرتــب چــو جزويــات

ــدر ــد ان ــضب ش ــهوت غ ــدا و ش او پيــد ــل آمـ ــه فعـ ــه بـ ــفتهاي ذميمـ صـ

ــزل را ــو تنـ ــه بـ ــن نقطـ ــفلد ايـ اســـد از ــي شـ ــرت بـ ــال كثـ ــت افعـ نهايـ

ــردد ــر گـ ــداگـ ــن دام مقيـ ــدر ايـ انـــوري ــر نـ ــال وگـ ــد از عـ ــانمرسـ جـ

ــ كــو كــسي اصــل خــويش آگــاه د زشود چـون آتـش از دود شـ ز خود صافي ـ بـه تـرك سوي واجـب ين و نقـصان ش

ــارو ــل د تــ ــسان كامــ ــردد او انــ گــ

انــسان كامــل گــشت مولــود اوكــز ــس از روح ــا پـ ــشت دانـ ــافي گـ اضـ

شـد ز حـق صـاحب ارادت پس از وي ــواس در او ــد وسـ ــل شـ ــالمبالفعـ عـ

ــات ــه كليــ ــ بــ ــرد از مركــ بره بــبخل وحرص ونخـوت يشان خاست وزا

هيمــــهدد و ديــــو و ب بتــــر شــــد از وحــدت مقابــل ةنقطــ كــه شــد بــا

ــشت ــل گ ــدايت مقاب ــا ب ــن رو ب از ايــي ــه گمراهـ ــو بـ ــر ز بـ ــاماد كمتـ نعـ

ــيض ــه جز ف ــان ذب ــس بره ــا از عك ي

Page 24: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

24

ــف ــا لط ــش ب ــق دل ــردد ح ــراز گ همــا ــه يــ ــي ز جذبــ ــان حقيقــ ز برهــ

ــك ــد ي ــت كن ــرجع ــ فينج از س ارجــه ــه توبـ ــردد در آن دم بـ ــصف گـ متـــال ــاك ز افعــ ــود پــ ــده شــ نكوهيــ

ــد ــو يابـ ــفات چـ ــاتي از صـ ــد نجـ بـقـــدرت جـــزويش در كـــل نمانـــد

مرضـــاي حـــق شـــود ضـــ ارادت بـــاــم ــائي ز علــ ــد رهــ ــشتن يابــ خويــ

يكبـــاره هـــستي را بـــه تـــاراج دهـــدــون ــد چـ ــ رسـ ــه اول ةنقطـ ــر بـ آخـ

آمـــد ولـــي مـــاه نبـــي چـــون آفتـــاب

كمــال خــويش صــافي اســت نبــوت درــد واليــــت در ــيده بايــ ولــــي پوشــ

پيـــروي چـــون همـــدم آمـــد ولـــي ازــون «ز ــتم تحبــ ــد او راه» ان كنــ يابــ

ــردد خلـــوت در آن ــرا محبـــوب گـ ســـو ــابعبــ ــي د تــ ــي از روي معنــ ولــ

ــه ــي آنگ ــام ول ــه اتم ــارش ب ــد ك رس ــ ــام ك ــرد تم ــت سي م ــزاس ــك امي تم

ــاهي ــس آنگ ــسافت پ ــد او م ــه ببري ك

ــي ــردد از آن راهـ ــاز گـ ــد بـ ــه آمـ كـبـــه ايمـــان حقيقـــي رهـــي يابـــد

ــوي ــلع رخ آرد ســـ ــرار اينـيـــ بـــــود در ــطا شـــــ ي ز اوالد آدمفصـــــنبــي آيــد بــر افــالك چــو ادريــس نــوح از آن صــاحب ثبــاتي شــود چــون

شـــود صـــاحب توكـــل خليـــل آســـاــون ــم رود چ ــاب اعظ ــدر ب ــي ان موس

ــساي ــو عيـ ــمائي چـ ــردد سـ ــي گـ نبـــد از ــ درآيـ ــراج ئپـ ــه معـ ــد بـ احمـــا ــ در آنج ــكه ن ــد مل ــ گنج ــله ن رسم

ــردد ــل گـ ــدر مقابـ ــي «انـ ــع لـ »اهللامـا نــه مخفــي اســتاو پيــد واليــت انــدر

ــدر ــي انــ ــد ولــ ــدا نمايــ ــي پيــ نبــــد نبــــي را در ــرم آمــ واليــــت محــ

ــه ــ بـــ ــبكم «ةخلوتخانـــ » اهللايحبـــيكبــارگي مجــذوب گــردد بــه حــق

ــد ــود عابـ ــي بـ ــوي معنـ ــي در كـ ولـــه ــازوكـ ــام اآغـ ــاز از انجـ ــردد بـ گـ

ــواجگي ك ــا خـ ــد بـ ــار نـ ــيكـ غالمـ

ــر ــق ب ــد ح ــت نه ــاج خالف ــرش ت س

Page 25: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

25

او بعـــد از فنـــا بـــاز ي يابـــدئبقـــاــريعت را ــ شـ ــازد شـ ــويش سـ عار خـ

ــود ــت خــ ــام حقيقــ ذات او دانمقــــالق ــه اخ ــوف ب ــشته موص ــده گ حمي

ولـــي او از همـــه دور همـــه بـــا او

سراســـر مغـــز بـــادام تبـــه گـــردد پخته شد بي پوست نيكوسـت ولي چون ــريعت ــت پوســت ش ــد حقيق ــز آم ، مغ

مغــز اســتســالك نقــص در راهخلــل خــويش پيوســتيقــين چــو عــارف بــا

ــدر ــودش انـ ــد وجـ ــالم نپايـ ــن عـ ايـــا ــر ب ــابش خــ وگ ــد ت ــت تاب ورپوس

ــردد ــي گـ ــاك درختـ او از آب و از خـبـــرون آيـــد دگـــر بـــار همـــان دانـــه

ــو ــهچ بــير ح ــر س ــط ب ــجر خ ــدش شمكمـــلدايـــره ســـالك چـــو شـــد درشـــود ماننـــد پرگــــار دگـــر بـــاره

د ايـــن كـــز روي معنـــينبـــو تناســـخــ ــألوا د و قـ ــ سـ ــالوا مـ ــا النو قـ ههايـ

از آدم آمــــــد نبــــــوت را ظهــــــور

بـــاقي تـــا ســـفر كـــرد واليـــت بـــود

ره ديگــــر بــــه آغــــازانجــــام رود زثـــار خـــويش ســـازد د راطريقـــت

ــامع ــده جـ ــان شـ ــر و ايمـ ــان كفـ ميـزهـد و تقـوي بـوده معـروف به علـم و ــر ــه زيـ ــه بـ ــ قبـ ــاي سـ ــستورترهـ مـ

ــت ــرش از پوس ــام گ ــرون آوري خ بي

ــزش ــر مغ ــر آري برك اگ ــت ب ــي پوس نآن باشــــد طريقــــت ميــــان ايــــن و

پوست نغز است پخته شد بي چو مغزش مغـز و پوسـت بشكـست رسيده گـشت

ــ بـــرون رفـــت و ــددگـ ــز نيايـ ر هرگـــن ــ در اي ــر أشن ــك دور ديگ ــد ي ت كن

ــاخش ــه ش ــالك ك ــه اف ــذرد از جمل بگگـــشته از تقـــدير جبـــار يكـــي صـــدــر شــدز خــط د ز نقطــه خــط وري دگ آخـــر بـــه اول ةنقطـــ رســـد هـــم

ــر آن ــار ب ــر ك ــود ب ــه اول ب ــاري ك كاســـت در عـــين تجلـــي ظهـــورات

ــلف ــي الب قيـ ــوع الـ ــي الرجـ ــ هـ هدايـ

ــود ــالش در وجــ ــاتم كمــ ــدخــ آمــــردجهــان د چــو نقطــه در وري دگــر ك

Page 26: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

26

ــل او ــور كـ ــاتم ظهـ ــه خـ ــد بـ باشـــا ــود اوليـ ــضوند ء وجـ ــو عـ او را چـ

ــو او از ــسبت چ ــد ن ــه ياب ــامخواج تــود او ــالم شــ ــر دو عــ ــداي هــ مقتــ

ــ ــاب وچ ــور آفت ــد ن ــدا ش ــب ج از ش

ــاره ز ــر بـــ ــرخد دگـــ ارو دور چـــــو ــوربـ ــيد د نـ ــي خورشـ ــمنبـ اعظـ

ــاريخ ــر تــ ــال اگــ ــوانيعــ م را بخــــ ــور ز خ ــردم ظه ــايهور ه ــ س ــدئ ي ش

ــان ــهزمـ ــت خواجـ ــتواوقـ ــوداسـ بـ راســت بــر قامــت اســتوابــه خــط

ــرد او ــو ك ــراط چ ــر ص ــتب ــق اقام حــايه ــودش سـ ــ نبـ ــياهيĤكـ ن دارد سـ

ــه ــان ورا قبل ــت مي ــرق اس ــرب و ش غان شـد مـسلمان چـو شـيط او به دسـت ــب ــ مراتـ ــر پايـ ــه زيـ ــتةجملـ اوسـ

ــد ــورش ش ــايه گــستر ز ن واليــت ســايه ــر س ــل ز ه ــشت حاص ــه اول گ كــر ــون هـ ــال كنـ ــد ز عـ ــتمي باشـ امـــون ــي چـ ــود نبـ ــوت بـ ــلدر نبـ اكمـــد ــت ش ــاهر والي ــه ظ ــاتم جمل ــه خ ب

م شـــود پـــر امـــن و ايمـــانعـــال از او

ــه او ــرددبــ ــالم گــ ــامي دور عــ تمــاست و ايشان همچـو جزونـد ل كه او ك

ــت اواز او ــد رحمـ ــاهر آيـ ــامظـ عـ آدماز اوالد خليفـــــــــه گـــــــــردد

طلــوع و اســتوا شــد تــو را صــبح و ــصر ــدار زوال و ع ــد پدي ــرب ش و مغ

ــي ــه از موسـ ــه ز آدم گـ ــد و گـ پديـــب را ــي مراتــ ــاز دانــ ــك بــ يكايــ

ــ ــه ه آنك ــن را پاي ــراج دي ــ مع ــدئ ي شصطفي و ظلمـت ظـل كه از هـر بـود مـ پيش و پـس چـپ و راسـت ندارد سايه

ــر ــه ام ــتقم «ب ــي» فاس ــت م ــت قام داشــور ــي نــ ــ زهــ ــدا ظــ ــيلخــ الهــ

ــرا در ــان ازيـ ــورميـ ــت نـ ــرق اسـ غـپــاي او شــد ســايه پنهــان بــه زيــر اوســـتةخاكيـــان از ســـاي وجـــودــشار ــامـ ــار ق بـ ــد برابـــ مغـ رب شـ

ــد ــر شـ ــل در آخـ ــر مقابـ ــي ديگـ يكـمقابـــــل در نبـــــوت رســـــولي را

ــو ــربـ ــضل د از هـ ــار افـ ــي ناچـ ولـــر اول ــر ب ــد آخ ــتم آم ــم خ ــه ه نقط

ــاد و ــان جمـ ــد از او جـ ــانور يابـ جـ

Page 27: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

27

كـــافرجهـــان يـــك نفـــس نمانـــد درــو حـــق وحـــدت واقـــفســـر د از بـ

حقيقـــي جملـــه ظـــاهر شـــود عـــدلــه در او ــدا نمايــــد وجــ ــقپيــ مطلــ

Page 28: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال كــه شــد بــر ســر وحــدت واقــف آخــر؟ــر؟ ــارف آخـ ــد عـ ــه آمـ ــاي چـ شناسـ

جواب

ــر ــكــسي ب وحــدت گــشت واقــفر ســارف ــت دل عـ ــود اسـ ــاي وجـ شناسـ

حقيقـي هـست نـشناخت به جز هـست همـه خـار اسـت و خاشـاك وجود تـو دل را فــــرو روبةـانـــــوخـبــــرو ت

ــو ــو ت ــد چ ــدر آي ــدي او ان ــرون ش بيــس ــو يك ــوب از ك ــشت محب ــل گ نوافــاندرون ــت ج ــان ياف ــوب او مك محب

ــا ــستي ت ــو ز ه ــر او شــ ب ــاقي ب يند بنـــي ز خــــود دور نگردا موانـــع تــــا

م چهـار اسـت در ايـن عـال موانع چـون ــستين ــاس نخ ــداث و انج ــاكي از اح پ

ــاكي ــوم پ ــت س ــه اس ــالق ذميم ز اخــارم ــاك چهـ ــر ئپـ ــرسـ ــت از غيـ اسـكــرد حاصــل ايــن طهــارات كــو هــر آن

ــود ــا خـ ــو تـ ــازي تـ ــي در نبـ را بكلـ

ــ كـــه او واقـــف در مواقـــفنـــشد انـاو را در شــهود اســت مطلــقوجــودــست رو از آن ــت ئه ــاك درباخ ــود پ خ

ــداز ــرون ان ــاك ب ــه را پ ــود جمل از خــا كـــن مقـــام و جـــاي محبـــوب مهيـــي ــو ب ــه ت ــال ب ــو جم ــد ت ــود نماي خ

ــه ــه جــاروب ي نفــي»ال»ب ــرد او خان كر نــشان يافــتو بــي يبــص عسمز بــي يــ

ــم ــورت نيابـــد علـ ــعـــارف صـ ين عـــ درون ــور دل نةخانـــ ــدت نـــ ايـــ

كـردن از وي هـم چهـار اسـت طهارت وســــواسز شــــرمعــــصيت و دوم از

آدمـي همچـون بهيمـه اسـت كه بـا وي ــا ــه اينج ــي ك ــيمنته ــ م ــگ يررددش س

ســـزاوار مناجـــات شـــود بـــي شـــكشـــود هرگـــز نمـــازي نمـــازت كـــي

Page 29: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

29

ــ چــو ذاتــت ــاك گــردد از همــه ش ينپ ميانــــه هــــيچ تمييــــز نمانــــد در

ــقـــرت گـــردد آنگـــه نمـــازت ينالعـ و عارف جملـه يـك چيـز شود معروف

Page 30: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال ارف ذات پـاك اسـت اگر معـروف و عـ

چه سودا در سر اين مشت خـاك اسـت؟

جوابــت ــر نعمـ ــن بـ ــي مكـ ــق ناسپاسـ حـ

دريـاب .معروف و عارف نيـست جز او دعجــــب نبــــو يــــدكــــه ذره دارد امطـــرتمقـــام و حـــال ف بـــه يـــاد آور

ايــزد كــه را گفــت » مالــست بــربك «سرشـــتند كـــه گلهـــا مـــي در آن روزي

ــر آن ــو اگـ ــك ره بخـ ــه را يـ انينامـــستي ــو ب ــدگي دوش ت ــد بن ــد عه عقــق ــالم ح ــت ك ــشته اس ــدان گ ــزلب من

اي حــق را بــه آغــاز ديــده اگــر تــو ــا صــــفاتش را ببــــين امــــروز اينجــ خـــود ضـــايع مگـــردان وگرنـــه رنـــج

ــاورت ــدارد بــ ــهنــ ــوان ا ز اكمــ لــ

ــپيد و زرد ــاهي س ــبز و ك ــرخ و س و ســور ــر تـــا كـ بـــدحالمـــادرزاد نگـ

ــور كــه تــو حــق را ــه ن حــق شناســيبــيكن خــاك ــي ول ــ م ــد ز خ ــابياب ور ت خورشــيدمهــر و نــور هــواي تــاب

بــاز دانــي اصــل فكــرت كــز آنجــا گفـت » بلـي «ه آن سـاعت كه بود آخر ك

ــه دل ــص در بــ ــتندةقــ ــان نوشــ ايمــــداني كــه مــي هــر آن چيــزي خــواهي بــردي ــاداني فرامـــوش ولـــي كـ ــه نـ بـ

ــادت ــه يـــ ــد اول كـــ آورد از عهـــهـــم تـــواني ديـــدنش بـــاز در اينجـــاــا ــه تـ ــردا كـ ــواني ديـــد فـ ذاتـــش تـ

ز قــــرآن» يهــــدالت «بــــرو بنيــــوش

ي نقــل و برهــانئگــو وگــر صــد ســالــزد وي ــه نـ ــز بـ ــد جـ ــياهينباشـ سـ

ــ ــا بينـ ــود از كا كجـ ــلشـ ــ كحـ الحـ

Page 31: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

31

قبــــا ع احــــوالديــــدن خــــرد ازــلوراي ــ عقــ ــسانطــ وري دارد انــ

ــسان ــشبـ ــن آتـ ــنگ و آهـ ــدر سـ انـاوفتـاد ايـن سـنگ و آهــن چـو بـر هـم

مجمـــوع پيـــدا گـــردد ايـــن راز از آن الهــــي نقــــشةنــــسخ ي تــــوئتــــو

دنيـــاكـــور مـــادرزاد د چـــونبـــو ــشناسد ــه بـ ــه كـ ــان آن بـ ــرار پنهـ اسـ

ايــزد انــدر جــان و در تــن نهــاده اســتــورش هــر ــال ز ن م گــشت روشــندو عبـــرو خـــود را برانـــداز چـــو دانـــستي

خويش هـر چيـزي كـه خـواهي بجو از

Page 32: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال اســت انــا الحــق؟نطــق را نقطــهكــدامين ؟رمــز مطلــقئي؟ هــرزه بــود آن چــه گــو

جواب

ــا الحــق كــشف ــق ان اســرار اســت مطلــه ذرات ــال همـ ــصور عـ ــو منـ م همچـ

تــــسبيح و تهليلنــــد دائــــم در ايــــنــر تــو آســان اگــر خــواهي كــه گــردد بــردي ــو ك ــه چ ــشتن را پنب ــاري خوي ك

ــرآور ــ بــ ــدارت از گــــوشةپنبــ پنــاز حـــق بـــر دوامـــت آيـــد نـــدا مـــي

ــن ئواد درآ در ــاه ايمـــ ــه ناگـــ كـــــدروا با ــ شـــ ــيانـــ االحق از درختـــ

نيــست شــكي را كــه انــدردل هــرآنكســانان ــو تيــ ــزاوار بــ ــق را ســ د حــ

ي نيــستئــحــق را دو جنــاب حــضرتچيــز يــك هــست اوي تــو و مــا و مــن

خـالي ازخـود چـون خـال شـد هرآنكو هالـــكبـــاقي غيـــر شـــود بـــا وجـــه

ــول و ــر حلــ ــاد از غيــ ــزداتحــ خيــ

تـا گويـد انـا الحـق جز از حـق كيـست مـست گيـر و خـواه مخمـور تو خواهي

ــي ــدين معنـ ــي بـ ــائ همـ ــند قـ مباشـ»را يـك ره فـرو خـوان »ان من شـيئ و

وار ايـــن دم بـــرآري حـــالج تـــو هـــمــداي ــار«نــ ــد القهــ ــوش» واحــ بنيــ

ــشتي ــرا گـ ــوف چـ ــو موقـ ــتتـ قيامـ» اهللانــــا انــــي«يــــدت گودرختــــي

ــو ــرا نبــــ روا از نيكبختــــــي دچــــكـه هـستي جـز يكـي نيـست يقين داند

پنـدار هم و غايب و است و كه هو غيب نيست يئ»وت« و »ما«و» من« حضرتندرآ

يچ تمييــزنباشــد هــ كــه در وحــدت انــدر او صــوت و صــدا شــد انــا الحــق

ــردد ــي گ ــ يك ــلوك و س ــالكس ير و سير خيـــزدهمـــه از ســـ ولـــي وحـــدت

Page 33: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

33

كـــز هـــستي جـــدا شـــد بـــودتعـــينــول و ــاد حل ــت اتح ــال اس ــا مح اينج

اسـت »مـود ن «كثـرت در خلـق و وجودانــــدر برابــــر يئــــ بنــــه آيينــــه

يكــي ره بــازبين تــا چيــست آن عكــســستم ــن ه ــين چــو م ــه ذات خــود مع ب

مهــستي آخــر چــون شــود ضــ عــدم بــانيـست مـستقبل مـه و سـال چو ماضـي همـي گـشته سـاري اسـت و يكي نقطـه

كيـست دگـر صـحرا اندراين» من« از جزــ ــانيرع اســت جــوهر زو مركــب ض ف

اجـسام از عمق اسـت عرض و و زطولجـنس اسـت اصـل جملـه عـالم از اين

نيـست ديگـر هـستي الحـق جز از حـق از هـــستي جـــدا كـــن همـــي ومـــودن

بنــده نــه بنــده خــدا شــد نــه حــق شــدـ عـين يئدو كه در وحدت الل اسـت ض

اسـت »بـود « مايـد عـين ن مي نه هرچ آن ديگـــرببـــين آن شـــخص در او بنگـــر

كيست آن عكـس نه آن پس و اينست نهــدانم ــانـ ــاي تـ ــد سـ ــه باشـ ــنةچـ مـ

ــور ــد ن ــم نباش ــا ه ــر دو ب و ظلمــت ه حــالةغيــر از آن يــك نقطــ چــه باشــدــو آن را ــاري تـ ــر جـ ــرده نهـ ــام كـ نـكه تا صـوت و صـدا چيـست بگو با من

ــود ــي ب ــو ك ــود بگ ــا خ ــو ي ــب ك مركــون ــودي چ ــدام وج ــد ز اع ــد آم پديــ چـــو دانـــستي مالزبيـــار ايمـــان و فـ

والحـق انـا و گـر خـواهي الحـق گـو ه ــ ــن اي هنـ ــنا كـ ــود را آشـ ــه خـ بيگانـ

Page 34: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤالــل ــد واصــ ــوق را گوينــ ــرا مخلــ چــ سلوك و سـير او چـون گـشت حاصـل؟

جواب

ــتوصــال حــق ز ي اســتئ جــدا خلقيدگـــرد امكـــان برفـــشان چـــو ممكـــنعـالم چـون خيـال اسـت وجود هـر دو

اسـت آن كـو گـشت واصـل نه مخلوق ــي راه ــدم ك ــاب ع ــن ب ــدر اي ــد ان ياب

ـ ه بـود عدم چـ ا حـق واصـل آيـد كـه بعــدم پيوســته ســاكن تــو معــدوم و

ــت ــر جان ــاه اگ ــي آگ ــن معن ــود زي شــيچ ــدارد ه ــوهر ن ــيج ــرض ب ــع ين ع

كانــدر ايــن فــن كــرد تــصنيف حكيمــيــول ــدوم يهي ــز مع ــست ج ــقچي مطل

ـ هيـول بـي چو صـورت م نيـست دي در قــسام ــده اج ــال ش ــدوم ع ــن دو مع م زي

را بـــي كـــم و بـــيشتماهيتـــ ببـــينــن در ــر ك ــت نظ ــان حقيق ــوي امك س

كمال خـويش سـاري اسـت وجود اندر

ــه ــود بيگان ــنا ز خ ــشتن آش ــتئگ ي اســب ــز واج ــه ج ــ ب ــزي نمان ــر چي ددگ

بقــا عــين زوال اســت كــه در وقــت ســـخن را مـــرد كامـــل نگويـــد ايـــنــسبت ــه ن ــا چ ــاك را ب ــابربخ اربو ســـلوكي حاصـــل آيـــد وز او ســـير

ــ ــه واجــب ك ــدوم يب ممكــنرســد معزمــــــان اســــــتغفراهللا ي درئبگــــــوــرض د عــو ــه ال چــه ب ــيك ــانيبق ين زم

عرض و عمقش كـرد تعريـف به طول و ــه ــي ك ــ م ــه اوردد گ ــب ــورت محق ق ص

ــز ــولي ني ــست هي ــدم ني ــز ع ــي او ج بمعـدوم از ايـشان نيـست معلـوم كه جز

و نه موجود اسـت در خـويش نه معدوم ــه او ــي ك ــصان ب ــين نق ــد ع ــستي آم ه

ــت ــا نيعـ ــور هـ ــارامـ ــت اعتبـ ي اسـ

Page 35: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

35

ــود امــــور ــاري نيــــست موجــ اعتبــــان را ــستي جــز مجــازي جه ــست ه ني

ــزاران ــ ه ــيش اشن ــه در پ ه داري خواج

ــزو ــث ج ــل نــ ز بح ــسانشĤتو ك انــاري ــا بخــ ــردد ز دريــ ــع گــ مرتفــــعاع ــارم شــ ــرخ چــ ــاب از چــ آفتــ

ــي ــد گرمـ ــاال كنـ ــزم بـ ــر ره عـ دگــ چو بـا مايـشان شـود خـاك و هـوا ضــ ــديل ذايغــ ــردد ز تبــ ــانور گــ جــ

ــك ــود ي ــوار ش ــردد در اط ــه و گ نطفــس ــور نف ــو ن ــد چ ــن آي ــر ت ــا ب گوي

ــل و ــرجــوان و ك شــود طف هــل و كمپيــد آنگــه پــاكاجــل از حــضرت رس

ــ ــزايههمـ ــال اجـ ــدعـ ــون نباتنـ م چـ

ــو ــان چ ــاز زم ــود ب ــر وي ش ــذرد ب بگــك ــر ي ــز رود ه ــوي مرك ــشان س از اي

است وحـدت ليـك پرخـون چو دريايي بــــاران ز دريــــاةقطــــر نگــــر تــــا

و بـــاران و نـــم و گـــل بخـــار و ابـــرقطــره بــود آخــر در اول همــه يــك

جـرام عقل و نفـس و چـرخ و ا جهان از

و يــك چيــز اســت معــدود عــدد بــسيار او لهــو اســت و بــازي سراســر كــار

ــ ــدبـ ــد رو آمـ ــديش شـ ــود را بينـ خـ

ــك ــويم ي ــان بگ ــدا و پنه ــك پي ــه ي بــق ــر ح ــه ام ــحرا ب ــه ص ــارد ب ــرو ب ف

افتـــد شـــود تركيـــب بـــا هـــم بـــر اوــزد ــه اودر آويـــ ــا بـــ آن آب دريـــ

ــد ــرون آيـ ــات بـ ــرم نبـ ــبز و خـ سـانـــسان و يابـــد بـــاز تحليـــل خـــورد

ــار ووزا ــر بـ ــدا دگـ ــود پيـ ــسان شـ انـو روشــن آيــد يكــي جــسم لطيــف

ــم ــد علـ ــدبيرأو ر بيابـ ــم و تـ ي و فهـــاكي ــاك رود پ ــاكي خ ــه پ ــاكوب ا خ

ــره ــه يـــك قطـ ــد كـ ــاي حياتنـ ز دريـ

ــام ــه انجـ ــاز همـ ــو آغـ ــشان همچـ ايـطبيعـــت خـــوي مركـــز كـــه نگـــذارد

ــز ــزدك ــوج او خي ــزاران م ــونه مجنــه يافــت ــدين شــكل و اســما چگون چن

ــات و ــانور نبــ ــسانجــ ــلانــ كامــممثــلايــن همــه اشــيا او شــدكــز

قطــره دان زآغــاز و انجــام چــو آن يــك

Page 36: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

36

در رســد در چــرخ و انجــم اجــل چــونمـس بر زنـد گـردد جهـان ط چو موجي ــال از ــار خي ــك ب ــه ي ــزد ب ــيش برخي پــو را ــق ت ــل رب ــه حاص ــود آن لحظ ي ش

خيــال اســتجايگــه رفــع وصــال ايــن خــويش بگذشــتدز حــ و ممكــنمگــ

ر معـــاني گـــشت فـــايقد كـــو هـــرآن

همـــه در نيـــستي گـــم شـــود هـــستيــردد ــين گ ــان «يق ــك ــنم ل ــتغ »مساأل ب

و ديــــارحــــق در دار نمانــــد غيــــرـ »تو «شوي تو بي ي بـا دوسـت واصـل ئپـيش برخيـزد وصـال اسـت چو غير از

واجب شد و نـه واجـب او گـشت نه او ــ ــد كـ ــو ينانگويـ ــايقبـ ــب حقـ د قلـ

Page 37: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال وصال ممكن و واجـب بـه هـم چيـست؟

عد و بيش و كم چيست؟ رب و ب حديث ق

جوابــشنو ــيشحــديث ز مــن ب بــي كــم و ب

ــستي را ــدم شــد چــو ه ــوري در ع ظه نـور اسـت رشرا كـو »هـست «آن قريب

دخـــود در تـــو رســـان اگـــر نـــوري ز نـابود تـو را زيـن بـود چه حاصـل مـر

ــ ــسي د زونترسـ ــو كـ ــد كـ را شناســـوف ــد خـ ــر نمانـ ــاگـ ــهگـ ردي روانـ

ــو را از ــاك اســت ت آتــش دوزخ چــه بــروزدرر از آتـــــش ــالص برفـــ خـــ

تـو چيـزي نيـست در پـيش تو را غيـر ــر در ــار اگـ ــردي گرفتـ ــشتن گـ خويـ

ــو ــافد ي درئتـ ــزو سـ ــستي جـ لور هـم بــر تــو طــاري اســتعــال هــاي تعــينــو از آن ــت ئگ ــار اس ــود اختي ــرا خ ي م

دســت جــان نهادنــد بــه زمــام تــن ــداني كــ ــش رهينان ــت آت ــتي اس پرس

ــ ــويز نزديك ــويش ت ــادي از خ دور افتقرب و بعـد و بـيش و كـم شـد از آنجا ست دور اسـت هـ كزي »نيست «بعيد آن

د خــــود وارهانــــئهــــست تــــو را ازگاهيــت خــوف و گــه رجــا بــود كــز او

ــل از ــه طف ــاي ك ــي ةس ــود م ــد خ هراســب ــد اســ ــه نخواهــ ــازي تازيانــ تــ

جـان تـو پـاك اسـت تن و گر از هستي د انــدر وي چــه ســوزدنبــوي چــو غــش

وجـــود خـــود بينـــديش ولـــيكن ازــو ــال حجــاب ت ــار شــود ع ــك ب ــه ي م ب

ــو ــ يئتـ ــا بـ ــدت مقابـــ ةنقطـ ل وحـ »كيست من همچو« شيطان چو يئگو آناز

ــن ــبمــن ت و جــانم ســوار اســت مركن نهادنـــدآبـــر مـــن ز همـــه تكليـــف

آفت و شـومي ز هـستي اسـت همه اين

Page 38: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

38

اختيــــار اي مــــرد عاقــــل كــــدامينتوســت يكــسر همچــو نــابود چــو بــودــسي ــو ك ــد را ك ــود نباش ــود از خ وجــه را ــالم ك ــه ع ــدر جمل ــو ان ــدي ت دي

ــه را شــد ــه ام ك ــدحاصــل آخــر جمل يــب ــب مراتــ ــل مراتــ ــاقي و اهــ بــ

ــالم ــقث ــاي ح ــه ج ــدر هم ــناس ان شچيـست »قدر«خويشتن پرس اين لزحا

را كه مذهب غيـر جبـر اسـت هرآنكس يـزدان و اهـرمن گفـت گبـر نĤچنان كـ افعــال را نــسبت مجــازي اســت بــه مــا

ــو ــودي تـ ــد نبـ ــت آفريدنـ ــه فعلـ كـــدرت ــه ق ــي ب ــر حــق ب ــاي ب ســبب دان

ــشته ــدر گ ــن مق ــان و از ت ــيش از ج پــصد ــي هفت ــت يك ــاله طاع ــزاران س ه

معــصيت نــور و صــفا ديــد دگــر ازــر عجــب ــن ت ــه اي ــركآنك ــاز ت مورأ مــر آن ــر ز م ــيديگ ــون منه ــشته ملع گ

كبريــــايي الابــــالي اســــت جنــــابانـــدر ازل اي مـــرد نااهـــل چــه بـــود

خــدا چــون و چــرا گفــت بــاكــو كــسيــد ــون ورا زيب ــه و چ ــد از چ ــه پرس ك

همـــه در كبريـــايي اســـت خداونـــدي

ــسي را ــو كـ ــو كـ ــذد ببـ ــلالـ ات باطـاختيـــارت از كجـــا بـــود ي كـــهئنگـــو

ــه ذات ــد ب ــد نباش ــك و ب ــويش ني خــك دم ــه ي ــم ك ــي غ ــت ب ــادماني ياف ش

ــد ــه مان ــ ك ــالي ت ــدر كم ــدان ــه جاوي ا ب واهللا غالـــب،امـــر حـــق بـــه زيـــر

خويـــشتن بيـــرون منـــه پـــاي ز حـــدــوز آنجــا ــدر«ازدان كاهــل ب ــست»ق كي

كــو ماننــد گبــر اســت نبــي فرمــود گفـت »مـن « و »او« نـادان احمـق مر آن

اسـت در حقيقت لهو و بازي نسب خود بهــــر كــــاري برگزيدنــــد تــــو را ازخــويش حكمــي كــرده مطلــق بــه علــم

ري معــــينيكــــي كــــا بــــراي هــــرــه جــاي آورد و كــردش طــوق لعنــت ب

ــه ــو توب ــور چ ــرد ن ــطفي«ك ــد» اص ديــور شــد از الطــاف حــق مرحــوم و مغف

تـو بـي چنـد و چـه و چـون زهي فعـل خيــــالي اســــتقياســــات منــــزه از

شـد محمـد و آن ابوجهـل كه ايـن يـك حــضرتش را ناســزا گفــت چــو مــشرك

اعتـــراض از بنـــده مـــوزون نباشـــدــت ــه عل ــق ن ــلالي ــد فع ــت خ ايي اس

Page 39: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

39

ــزاوار ــت س ــر اس ــف و قه ــدايي لط خــت ــت كرامـ ــطرار اسـ ــي را اضـ آدمـ

ــيچ ــوده ه ــز نب ــزش هرگ ــودچي از خــدارد ــ نــ ــشته مــ ــار و گــ مورأاختيــ

عدلـست كه عين علـم و نه ظلمست اين ن ســبب تكليــف كردنــدآز بــه شــرعت

تكليــف حــق عــاجز شــوي تــو چــو ازرهــايي يــابي از خــويش بــه كليــت

ــان ــرو جـ ــضا ده بـ ــن در قـ ــدر تـ پـ

ــيكن ــر ول ــدگي در جب ــر بن ــتجه اســه ز ــو نآن ــار اســت ك ــصيبي ز اختي را ن

ــه ــس آنگ ــد پ ــك و از ب ــدش از ني پرســسكي زهــي ــار نم ــه شــد مخت ــورك مجب

وفضلست لطف محض كه اين ستجور نهخـــودت تعريـــف كردنـــد كـــه از ذات

ــار ــك ب ــه ي ــو ب ــرون روي ت ــان بي از ميبــه حــق اي مــرد درويــش غنــي گــردي

ــه ــديرا بــ ــا دهتقــ ــي رضــ ت يزدانــ

Page 40: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال چه بحر است آنكه نطقـش سـاحل آمـد؟

قعـــر او چـــه گـــوهر حاصـــل آمـــد؟ ز

جوابــستياســت يكــي دريا ــق،ه ســاحل نط

شـــهواردرهـــزاران بـــه هـــر مـــوجيمـــوج خيـــزد هـــر دم از وي هـــزاران

ــم ــود عل ــاي ژرف اســت وج از آن دريــون ــاني چـ ــزل معـ ــا تنـ ــد اينجـ كنـ

انـــدر مـــاه نيـــسان شـــنيدم مـــن كـــه

افـــراز بحـــر آيــد بـــر قعـــرز شــيب ــاري ــا بخــ ــردد ز دريــ ــع گــ مرتفــ

ــدر ــد ان ــره چك ــانش قط ــ ده ــدئ ي چنــر ــا قعـ ــر رود بـ ــي پـ ــا دلـ ــا بـ دريـ

ــر ــه قعـ ــواص بـ ــدر رود غـ ــاانـ دريـ سـت او هـستي چـو دريا تو سـاحل تن

ــواص ــرد غ ــت خ ــيم اس ــر عظ آن بحرا ماننــد يــك ظــرف دل آمــد علــم

جـــواهر دانـــش دل صـــدف حـــرف وــزد ــرون ري ــصز ب ــل و ان ــار و نق خب

ي هرگــز كــم از وي ئــ نگــردد قطــره اسـت ازصـوت وحـرف دراو دل غالف

تمثـــــلآن را از ضــــرورت باشــــد

عمــــاناز قعــــر صــــدف بــــاال رودــر ــه روي بحـ ــاز بـ ــن بـ ــشيند دهـ بنـ

ــارد ــرو بـ ــالي فـ ــق تعـ ــر حـ ــه امـ بـ او بــه صــد بنــد دهــان شــود بــسته ــاران يكــــي دةقطــــر شــــود آن ر بــ

ي الالولــــــــوبــــــــرون ل داز آن آر

سـت ا اسما و بـاران علـم بخارش فـيض ــه او را ــيم اســت ك صــد جــواهر در گلدل صوت است بـا حـرف با علم صدف

Page 41: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

41

ــ ــرددنف ــرق س گ ــون ب ــعروان چ الم

ــشك ــن نصــدف ب ــرون ك ــهواردرب شــا ــت ب ــت لغ ــرف اش ــا ص ــو ب قاق و نح

جمله عمر خـود در ايـن كـرد كو هر آن ــ ــشر وزشز ج ــاد در دســت ق ــبز افت س

پوسـت ناپختـه اسـت هـر مغـز بلي بي

ــان ــن جـ ــوش ز مـ ــد بنيـ ــرادر پنـ بـــال ــه ع ــالم ك ــتدر دو ع م ســروري ياف

ــ ــل كـ ــر نĤعمـ ــداز سـ ــوال باشـ احـكــه از آب و گــل آيــد ولــي كــاري

و جان بنگر چـه فـرق اسـت يان جسم مــا ــال از اينجـ ــوال و اعمـ ــاز دان احـ بـــم ــه عل ــي ن ــل دني ــه دارد مي اســت آنك

ــم ــردد علـ ــا آز نگـ ــع بـ ــز جمـ هرگـــن ــوم دي ــت عل ــته اس ــالق فرش ز اخ

ــديث ــت ح ــين اس ــر هم ــصطفي آخ مــه درون ــ خان ي چــون هــست صــورتئ

دلةروي تختــــــ بــــــرو بــــــزدايتحـــصيل كـــن علـــم وراثـــت از او

ــق ــاب ح ــوان ا كت ــاق بخ ــس و آف ز نفــول خ ــكاصـ ــق نيـ ــدالت لـ ــد عـ آمـ

ــد زو ــا رسـ ــامع وحرفهـ ــوش سـ ا گـ

ــيفكن ــت بـ ــز،پوسـ ــردار مغـ ــز بـ نغـــيه ــ مـ ــرام رددگـ ــه پيـ ــرفهمـ ن حـ

ــرزه ــه ه ــرف ب ــرص ــرد عم ــازنين ك نــز ــد مغ ــو هــر نياب پوســت نشكــست ك

ــم ــم ز عل ــد عل ــاهر آم ــز ظ ــن نغ دي

ديـن كـوش دل بـرو در علـم به جان و ــر ــر كهت ــ اگ ــت ب ــري ياف د از وي مهت

قـــال باشـــد ز علـــم بـــسي بهتـــر ن كـار ازدل آيـد Ĥعلم اسـت كـ نه چون

اسـت غرب گيري آن چو شرق را اينگرــسبت ــه ن ــوم ب ــا عل ــال ب ــا ح ــال ب ق

ــورت ــه ص ــي ك ــست معن ــا ني دارد امسـگ از خـود دور انـداز خـواهي كمل

سـگ سرشـت اسـت كـو دلي نباشد در كــه البتــه چنــين اســت نكــو بــشنو

ــته ــرورت فرشـ ــدر وي ضـ ــد انـ نايـــا ــه ت ــازد ك ــكس ــزل مل ــو من ــيش ت پــر ــي ز بهـ ــرت مـ ــت آخـ ــن حراثـ كـ

ــو ــزين ش ــالق م ــه اخ ــل جمل ــه اص ب شـجاعت وعفـت و پس از وي حكمت

Page 42: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

42

گفتــار اســت و كــردار حكيمــي راســتــه حكمــت ــه ب باشــدش جــان و دل آگشــهوت خــود كــرده مــستور بــه عفــت

و تكبــــرذلصــــافي از شــــجاع وــون ــدالت چـ ــ عـ ــدشـ عار ذات او شـ

نيكــو در ميانــه اســت همــه اخــالق صــراط مــستقيم اســت ميانــه چــون ــاريكي ــه ب ــشير ب ــوي و شم ــزي م و تي

يكـــي دارد ز اضـــداد عـــدالت چـــون نهفــت اســتســريعــدد بــه زيــر هــر

ــان ــزچنـ ــا كـ ــد دوزخ مهيـ ــم شـ ظلـنــور و رحمــت آمــد جــزاي عــدل،

ــور ــو ظهـ ــت ئنيكـ ــدال اسـ ي در اعتـــب ــونمرك ــز چ ــك چي ــد ي ــود مانن شــسيط ــذ بــ ــردد الــ ــد گــ ات را ماننــ

اســتا اجــزكــه از تركيــب نــه پيونــديــو آب و ــافي چ ــاره ص ــود يكب ــل ش گ اجـــزاي اركـــانسويت تـــچـــو يابـــد عــديلســوي تــن وقــت ت شــعاع جــان

چـرخ چـارمين اسـت چه خـور بـه اگرــاي ــزد خــ طبيعته ــصر ن ــستعن ور ني

از وي گـرم و سـرد اسـت عناصر جمله ــش ــود حكم ــاه ب ــون ش ــادلروان چ ع

ــو كــسي ــدين چــار ك ــردد ب متــصف گد و نـــه نيـــز ابلـــهباشـــگـربــــز نـــه ــره خمــود از وي شــده دور همچــونش

ــرا ــشمبــ ــ ذاتــ ــوربن و از جــ تهــــم ــدارد ظل ــد از آن خ، ن ــو ش ــش نك لق

ــه اســت كــه از افــراط و تفــريطش كرانــر دو ــت ز ه ــيم اس ــر جح ــانبش قع جــه روي ــر ن ــر او دي ــودن ب ــشتن و ب گ

آمــد ايــن اضــداد ز اعــداد همــي هفــتــت از آن ــت اس ــز هف ــاي دوزخ ني دره

هميـــشه عـــدل را جـــا هـــشت آمـــدبلعـــن و ظلمـــت آمـــد ســـزاي ظلـــم،ــدالت جــسم ــص ع ــال اســترا اق ي كم

ــزا ــز ز اجـ ــل و تمييـ ــردد فعـ دور گـــان ــنميــ ــردد ايــ ــد گــ و آن پيونــ

سـت ا مبـرا جـسميت وصف كه روح از بـــدو روح اضـــافي رســـد از حـــق

ــال در او ــروغ عــ ــرد فــ ــانگيــ م جــ و زمــين آمــد بــه تمثيــل چــو خورشــيد

ــعاعش ــشانور شـ ــين اســـتيبخـ زمـتر نيـست وخشك و سرد و گرم كواكب

و سـبز و آل و زرد اسـت سپيد و سـرخ ــه خــارج ــه داخــل كــه ن تــوان گفــتن ن

Page 43: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

43

تعـــديل شـــد اركـــان موافـــق چـــو ازــوي ــاح معنــ ــن نكــ ــاد در ديــ افتــ

مــي پديــد آمــد فــصاحت از ايــشانــت از ــان مالحــ ــي جهــ ــالي بــ مثــ

زدعلــــمنيكــــويي بــــه شهرســــتان حسن او شهـسوار اسـت رخش گهي بر

است خوانندش مالحـت شخص در چوــاه ــي و شـ ــوانگر ولـ ــش و تـ و درويـ

ــسندرون ــست حـ ــوان چيـ روي نيكـــق ــز از حـ ــي جـ ــايي مـ ــد دلربـ نيايـ

ــهوت ــا شــ ــد كجــ ــردم ربايــ دل مــــ ــقالمث ــاي ح ــه ج ــدر هم ــناس ان ش

كـسوت حـق بـين و حـق دان حق اندر

ــس ــا گــشت عاشــق ز حــسنش نف گوي كلـــي داد كـــابين نفـــس جهـــان را

و اخــالق و صــباحت علــوم و نطــق رنـــــد الابـــــالي درآمـــــد همچـــــو

ــب ــه ترتيـ ــال همـ ــم زدعـ ــه هـ م را بـ اســـت تيـــغ آبـــدارنطـــق گهـــي بـــا

اســت گوينــدش بالغــت چــو در لفــظــه در ــسخر همـ ــم او مـ ــت حكـ تحـ

است تنها گويي آن چيـست نه آن حسن نيــست كــس را در خــدايي كــه شــركت

ــه ــه حــق گ ــي ك ــل م ــه ز باط ــد گ نمايخويـــشتن بيـــرون منـــه پـــاي ز حـــد

ــدر ــق ان ــار ح ــد ك ــل آم ــيطانباط ش

Page 44: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال چه جزو است آنكه او از كل فزون است؟

ــستن آن ــق ج ــت؟ طري ــون اس ــزو چ ج

جواب وجود آن جزو دان كز كـل فـزون اسـت

ــو ــي بــ ــرت برونــ ــود را كثــ د موجــ وجــود كــل ز كثــرت گــشت ظــاهر ــت ــودي در حقيقـ ــل وجـ ــدارد كـ نـــسيار ــاهر هــست ب چــو كــل از روي ظــستي ــزو ه ــد ج ــب آم ــر واج ــه آخ ن وجــــود كــــل كثيــــر واحــــد آيــــد

شد هستيي كـان اجتمـاعي اسـت عرض ددبه هر جزوي ز كـل كـان نيـست گـر

العـين ه جهان كـل اسـت و در هـر طرفـ بــــاره شــــود پيــــدا جهــــاني دگــــر

كهنـه پيـر اسـت ايـن به هر لحظه جوان نپايـــد در آن چيـــزي دو ســـاعت مـــي

ــ ي نــه ايــن اســتبــرالكت ولــيكن طام از آن تــا ايــن بــسي فــرق اســت زنهــار نظـــر بگـــشاي در تفـــصيل و اجمـــال

كه موجود است كل وين بـاژگون اسـت كــه از وحــدت نــدارد جــز درونــي

ــ ــزو اس ــدت ج ــه او در وح ــائرك ت س كــه او چــون عارضــي شــد بــر حقيقــتــدار ــه مق ــر ب ــود كمت ــزو خ ــود از ج بــتي ــرد او را زيردسـ ــستي كـ ــه هـ كـ

نمايــــد كثيــــر از روي كثــــرت مــــي سوي عدم بالـذات سـاعي اسـت عرض

ــردد ــست گ ــان ني ــدر دم ز امك ــل ان ك عــــدم گــــردد و ال يبقــــي زمــــانينــماني ــين و آسـ ــه زمـ ــر لحظـ ــه هـ بـ

تبه هـر دم انـدر او حـشر و نـشير اسـ ميـــرد بزايـــد مـــيدر آن ســـاعت كـــه ن يـوم ديـن اسـت آكه اين يوم عمـل و

ــاداني مكـــن خـــود را گرفتـــار بـــه نـــال ــه و س ــاعت و روز و م ــر در س نگ

Page 45: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

45

ــه ــواهي ك ــر خ ــداني اگ ــي ب ــن معن اي زيــر و باالســتر جهــان از دز هــرچ آنست يـك شـخص معـين اتو جهان چون انــسان را ممــات اســتنــوع ســه گونــهــر ــاتآز دو ديگ ــت ن مم ــاري اس اختي

زنـــدگي باشـــد مقابـــل چـــو مـــرگ وــان را ــرگ جهـ ــست مـ ــارينيـ اختيـمبـــدلگـــردد لحظـــه مـــي ولـــي هـــر

ــچ آن ــر آن ــدا ه ــشر پي ــدر ح ــردد ان گزمـين سـر آسـمان اسـت تـو چـون تن

كـه سختـست انهايياست اسـتخو چوكوهوقـــت مـــردن از نـــدامت تنـــت در

ــاغ ــردد دمـ ــره گـ ــان تيـ ــفته و جـ آشـمـ تسام وي هـم چـو دريـا گـردد از خ

ــود از ــان ش ــ ج ــسكين نك ــرد م ش اي مــه هــم ــا ســاق ب ــده گــردد ســاق ب پيچي

ــه كليــت جــدا شــد چــو روح از ــن ب تــدين ــال بـ ــال عـ ــد حـ ــوال باشـ ممنـست بـاقي جملـه فـاني اسـت ارا بقا حق

ــه ــ«ب ــل م ــاك ــانن عليه ــرد» ف ــان ك بيــود ــادبــ ــدامو ا ايجــ ــالمعــ دو عــ

ــق ــشه خل ــق همي ــت در خل ــد اس جديفـــضل حـــق تعـــالي هميـــشه فـــيض

ــست ــم ه ــو را ه ــدگاني ت ــرگ و زن مــالش در ــت مث ــو پيداس ــان ت ــن و ج ت

گشته چـون جـان او تـو را تـن تو او را ذات اسـت ن برحـسب آيكي هرلحظه و

ضــطراري اســتمــر او را ا ســيم مــردنــد ــوع آم ــزل ســه ن ــاتش در ســه من حي

ــه آن را ــال كـ ــه عـ ــو دارياز همـ م تـــم ــر هــ ــد اول در آخــ ــود ماننــ شــ

ــو در ــي ز تـ ــزع مـ ــدا نـ ــردد هويـ گـ جـان اسـت انجـم و خورشـيد حواست

و اطرافــت درخــت اســت نباتــت مــويزمـــين روز قيامـــت بلـــرزد چـــون چــو انجــم خيــره گــردد حواســت هــم

ــ تــو در وي اغرقــه گــشته بــي ســر و پــستي ــين ز سـ ــشم رنگـ ــتخوانها پـ اسـشـود از جفـت خـود طـاق همه جفتـي

ــت ــ «زمين ــصاع صب ــف ــد» يرف الت شبينــي در آن دم خــويش مــي كــه تــو در

اســت» ثــاني المســبع«جملــه در بيــانشــي ل« ــد ف ــق جدي ــرد » خل ــان ك ــم عي ه

آدم ابـــن نفـــسبعـــث چـــو خلـــق وــه ــد اســت و گرچ ــرش مدي ــدت عم م

ــود ــ ازبـ ــود اأشـ ــدر ن خـ ــنـ يتجلـ

Page 46: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

46

ــو از آن ــاد و تكميـــلجانـــب بـ د ايجـــيكن چــو ــن ول ا دنيــورگذشــت ايــن ط

ــر ــه ه ــضرورت ك ــي بال ــه بين ــزي ك چيــال ــين وصـ ــين عـ ــتاولـ ــراق اسـ فـ

ــاهر چــون ظــاهروفــق بــر فتــدمظوجــــود آمــــد ولــــيكن بقــــا اســــمــچ آن ــن دار هــر آن ــالقوه در اي هــست ب

كــه اول گــشت صــادر ز تــو هــر فعــلـ به هـر بـاري راگـر نفـع اسـت اگـر ضحالهــا بــا خــوي گــردد بــه عــادت

ــشه از آن ــسان پيـ ــت انـ ــا را آموخـ هـمــــدخرو اقــــوال همــــه افعــــال

گـــردي از پيـــراهن تـــن چـــو عريـــانــد ــت باشـ ــي تنـ ــيكن بـ ــدورت ولـ كـجـــا ضـــماير شـــود آن همـــه پيـــدا خـــاصعـــالم بـــه وفـــق دگـــر بـــاره

عنـــصر در اينجـــا قـــوتكـــزچنـــان ــالق ــه اخـ ــان همـ ــالم جـ ــو در عـ تـ

ــين ــستي تعــ ــردد ز هــ ــع گــ مرتفــمرگــــت انــــدر دار حيــــوان دنمانــــ

ــو ــا وب ــو چــون دل د پ ــر و چــشم ت ســوار ــد انـ ــي كنـ ــو تجلـ ــر تـ ــق بـ حـ

ــالم ــي تــو دو ع ــم زن ــه بــر ه را هم

د هــر لحظــه تبــديلجانــب بــو وز ايــناد در دار عقبــــبــــو بقــــاي كــــل

دارد از معنـــي و صـــورت م دو عـــالــر آن ــر ز م ــاقع«ديگ ــد اهللا ب اســت» نــي در اول ــر مــ ــين آخــ ــد عــ نمايــد ســائر چــو ســاكنن بــوĤكــ يئبــه جــا م بــه يــك بــارآيــد در آن عــال بــه فعــل

ــه ــردي ب ــر آن گ ــادر ب ــد ق ــاري چن بمـــدخرتـــو چيـــزي شـــود در نفـــس

ــدت ــه م ــوه ب ــردد مي ــبوي گ ــا خوش هــشه وز آن ــرد انديـ ــب كـ ــا را تركيـ هـ

انــــدر روز محــــشر هويــــدا گــــرددهنــر يكبــاره روشــن شــود عيــب و

از او چــون آب صــورت كــه بنمايــد »رائر الـــستبلـــي«آيـــت فـــرو خـــوانــالق ــود اخ ــخاص ش ــسام و اش ــو اج ت

گانـــه گـــشت پيـــدا مواليـــد ســـه نيـــرانگـــردد گـــاه گهـــي انـــوار

درنظــــر بــــاال و پـــــستي نمانــــد ــك ــه ي ــان ب ــب و ج ــد قال ــي برآي رنگ

ــافي ــود ص ــ ش ــورت گ ــت ص لز ظلمــي ــي ببينـ ــالي بـ ــق را تعـ ــت حـ جهـ

هـــا كنـــي تـــو نـــدانم تاچـــه مـــستي

Page 47: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

47

نـــديشد بيه بـــوچـــ» ربهـــممقاهســـ«ــربت ــي ش ــي ذوق زه ــذت زه ــي ل زه

خـويش باشـيم دم كـه مـا بـي خوشا آن عقــل نــه تقــوي نــه ادراك نــه ديــن نــه

لد آنجـا چـه سـنجد حور و خ بهشت و ديــدم و خــوردم از آن مــي چــو رويــت

باشــد خمــاري ئــي مــستي پــي هــر

ازخـويش گشتن چيست صافي » اهورط«زهـي دولـت زهـي شـوق زهي حيـرت

و درويــــش باشــــيم مطلــــقغنــــيــاده مــست ــر ســر خــاك فت ــران ب و حيــه ــه بيگانـ ــدد كـ ــوت نگنجـ ر آن خلـ

چـه خواهـد شـد پـس از وي ندانم تـا انديــشه دل خــون گــشت بــاري از ايــن

Page 48: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال قديم و محدث از هـم چـون جـدا شـد؟ كـه ايـن عـالم شــد آن ديگـر خـدا شــد؟

جواب

از هم خود جـدا نيـست محدث قديم و ســتاو ايــن ماننــد عنقا همــه آن اســتگــردد ايــن محــال اســت عــدم موجــودــن ــه آن اي ــه ايــن شــود آن ن گــردد و نجملـه امـر اعتبـاري اسـت جهان خـود

ــك ــرو يـ ــ بـ ــردان ةنقطـ ــش بگـ آتـــر در ــي گ ــار يك ــه ناچ ــد ب ــمار آي ش

ــديث ــا«ح ــوي اهللا م ــن » س ــا ك را رهخيالـست چـون كين درآن يشك دار چه

هـــستي بـــود يكتـــا عـــدم ماننـــد اخــــتالف و كثــــرت شــــان ظهــــور

ــر ــود ه ــد وج ــود واح ــون ب ــي چ يك

ائمـا نيـست اسـت بـاقي د كه از هـستي ستامــسما جملــه اســم بــي جــز ازحــقــود از ــت وج ــزال اس ــستي الي روي هــه ا ــكالهمـ ــان شـ ــو آسـ ــردد برتـ گـور ساري اسـت نقطه كه اندرد كچوآن ي

ــه بينــــي ــره از ســــرعت آن كــ دايــــد ــردد واحــ ــسيار نگــ ــداد بــ از اعــ

ن جـدا كـن آخـويش ايـن را ز به عقـل ـ كه با وحدت ي عـين محـال اسـت دوئ

پيــداز نــسبت گــشت همــه كثــرت ــدا ــده پيــ ــون شــ ــانز بوقلمــ امكــ

حـــق گـــشت شـــاهديتحـــدانو بـــه

Page 49: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤالــل ــد اه ــه خواه ــي ز چ ــارآمعن تن عب

ــشم و ــوي چ ــه س ــارت ك ــب دارد اش ل ســر زلــف و خــط و خــال چــه جويــد از

انـدر مقامـات اسـت و احـوال كـسي كـه

جوابدر عـالم عيـان اسـت هر آن چيزي كـه

زلف وخط وخـال وابروسـت چون جهانجمــال و گــه جــالل اســت هتجلــي گــ

تعـالي لطـف و قهـر اسـت صفات حق مـسموع آمـد ايـن الفـاظ چو محسوس

معنـــــي نهايـــــت نـــــدارد عـــــالمــي ــر آن معن ــدا ه ــد از ذوق پي ــه ش كنـــد تفـــسير معنـــي كچـــو اهـــل دلزآن عالم چوسـايه اسـت ا كه محسوسات

مـــؤولخـــود الفـــاظ بـــه نـــزد مـــن؟ محسوسات خاص ازعرف عام است نه

عقــل كردنــد ر جهــاند نظــر چــون رعايــــت كــــرد عاقــــل تناســــب را

ــشبيه كلـــي نيـــست ممكـــن ولـــي تـ

آفتــاب آن جهــان اســت چــو عكــسي زكه هر چيزي به جاي خويش نيكوسـت

ــف ــت رخ و زل ــال اس ــاني را مث آن معن دو بهــر اســتآبتــان را ز رخ و زلــف

بهر محسوس اسـت موضـوع نخست از ــد ــا بينـ ــت كجـ ــظ غايـ ــر او را لفـ مـ

ــر ــا تعبيــ ــد او را كجــ ــي يابــ لفظــمعنـــي تعبيـــر نـــد كبـــه ماننـــدي

دايـه اسـت طفل وآن ماننـد ن وكه اين چ معنـــي فتـــاد از وضـــع اول بـــر آن

عـام كـان معنـي كـدام اسـت چه دانـد ــا ــد از آنجــ ــا را نقــــل كردنــ لفظهــ

ــوي ــظ چــو س ــازل لف ــشت ن ــي گ معنبــاش ســاكن جــوي آن مــي ز جــست و

Page 50: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

50

ق نيـست كـسي را بـر تـو د بدين معني خـــودي زنهـــار زنهـــار ولـــي تـــا بـــا

اهـل دل را درسـه حالـست كه رخصت شناسد ايـن سـه حالـت كو هر آن كس واجيـــدنيـــست احـــوال م تـــو را گـــرــازي ــت مجـ ــوال حقيقـ ــست احـ نيـاهـل تحقيـق دوسـت نايـد ز گزاف اي

ــع ــتم وضــ ــاني بگفــ ــاظ و معــ الفــمعـــاني ســـوي غايـــت نظـــر كـــن در

كــن خــاص از آن تــشبيه مــي بــه وجــهــن ــد اي ــو ش ــرر چ ــسر مق ــده يك قاع

ــشم ــز چ ــر ك ــدا نگ ــست پي ــاهد چي ش

ــستي ز چــشمش ــاري و م خاســت بيمدلهـا مـست و مخمـور ز چشم اوسـت

ــشم او ــوار ز چـ ــا جگرخـ ــه دلهـ همـــشمش ــه چ ــد ب ــالم در نياي ــه ع گرچ

ــي از ــوازد دمــ ــا نــ ــي دلهــ مردمــجـان دمـد درآب و درخـاك به شوخي ــر ــه از او ه ــزه دام و دان ــ غم ــدئ ي شــزه ــي ز غم ــارت م ــه غ ــستي ب ــد ه ده

ــا در جــوش ز چــشمش ــمخــون م دائربايـــد چـــشم او دل مـــي بـــه غمـــزه

مذهب اينجا غير حق نيـست كه صاحب ــارات ــه عبـــ ــريعت را نگـــ دار شـــالل اســتو آن ديگــر د كرفنــا و ســ ــد ــعبدانــ ــت وضــ ــاظ و داللــ الفــ

ــافر ــشو كـ ــد مـ ــه تقليـ ــاداني بـ ز نـــس ــر ك ــه ه ــت ن ــرار طريق ــد اس ياب

كـشف بايـد يـا كـه تـصديق مر اين را ــو را ــسته ت ــداني ، سرب ــواهي ب ــر خ گ

يكايــــك كــــن رعايــــت لــــوازم راكـــن هـــا تنزيـــه مـــي وجـــه ز ديگـــر

ــايم ز ــر نآنمــ ــد ديگــ ــالي چنــ مثــ

ــدينجا رعايــــت كــــن ــوازم را بــ لــستيپيــدا عــين هــ ز لعلــش گــشت

ــت ــل اوس ــستور ز لع ــه م ــا جمل جانهــش ــب لعلـ ــار لـ ــان بيمـ ــفاي جـ شـ

ــر ــبش هـ ــد لـ ــي نمايـ ــاعتي لطفـ سـچارگـــان را چـــاره ســـازد بـــي دمـــي

زنـــد آتـــش بـــر افـــالك بـــه دم دادنـ گوشــه وز او هـر ي شــدئــ خانـه ي مــيئ

ــه ــه بوس ــي ب ــارت م ــازش عم ــد ب كن دائـــمجـــان مـــا مـــدهوش ز لعلـــش

ــشوه ــه ع ــي ب ــان م ــل او ج ــد لع فزاي

Page 51: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

51

ــو از چــشم ــو چ ــبش ج ــاريئو ل ي كنــزه ــال ز غمــ ــازدعــ ــار ســ مي را كــــك ــزه از او ي ــا ، غم ــان دادن از م و ج

عــالم شــد حــشر » لبــصر لمــح با«ز ــد چــو از چــشم ــشه كردن ــبش اندي و ل

ــد در ــستي نياي ــه ه ــشمش جمل دو چهمـه مـستي اسـت يـا خـواب وجود ما

فتشــگاز ايــن صــد گونــه ا خــرد دارد

ــان بــس دراز اســت حــديث زلــف جانــن ــرس از م ــف مپ ــحــديث زل رچين پ

ــدش ــخن دوش ز ق ــتم س ــتي گف راســژي بــر ــتي زو گــشت غالــب ك راس

او گـــشته مسلـــسل از همـــه دلهـــا هــزاران دل ز هــر ســو معلــق صــد

دشانرفـــزلفـــين مـــشكين ب گـــر اوبگـــذاردش پيوســـته ســـاكن وگـــر

ــو دام ــه چـ ــيفتنـ ــ مـ ــرد شـ اوچنبـببريــده شــد زلفــش چــه غــم بــود اگــر

عقــــل ره زدكــــاروان چــــو او بــــراو يــــك لحظــــه آرام زلــــف نيابــــد

كـرد روزو شـب خود صد زلفو رويزخمـــــرمآن دم شـــــد آدم درلگـــــ

آن گويــد آري، كــه نــهگويــد مــر ايــنــه بوســه ــي ب ــان جــان م ــر زم ــوازد ه ن

ــك ــه و ا وز او يـ ــابوسـ ــتادن از مـ ســـخ روح ــشت آدم ز نفـــ ــدا گـــ پيـــ

پرســـتي پيـــشه كردنـــد مـــي جهـــانيآيـد آخـر خـواب و مـستي در او چون

ــسبت ــه ن ــاب چ ــا رب ارب ــاك را ب خ چـرا گفـت » ينـي علـي ع لتـصنع و «كه

ن جـاي راز اسـت Ĥاو ك پرسي از چه مي ــدم ــانين جنبانيــــ ــر مجــــ زنجيــــ

ــش ــر زلفـ ــوش سـ ــا فروپـ ــرا گفتـ مـــد راه وز او در ــبپــــيچش آمــ طالــ

مقلقــــلاز او بــــوده همــــه جانهــــاــك دل ــشد يـ ــرون از حلقـــ نـ اوةبـ

ــال ــه عـ ــافر نمانـــ م دربـ ــي كـ ديكـــ ــس د درنمان ــك نف ــان ي ــجه منؤ م

ــوخي ــه ش ــر ب ــن س ــرد از ت ــاز ك اوبكـم شـد انـدر روز افـزود كه گر شـب ــت ــه دس ــش ب ــره زد خوي ــر وي گ تن بــام ــام گهـــي بـ آورد گـــاهي كنـــد شـ

هــاي بوالعجــب كــرد بازيچــه بــسيــه دادش ــر كـ ــف معطـ ــوي آن زلـ بـ

Page 52: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

52

ــا ــشاني دل مـــ ــش نـــ دارد از زلفـــــر ــر گرفتــ از او ه ــار از س ــه ك هلحظ

ــشوش از آن ــش مـ ــردد دل از زلفـ گـ

حــسن خــدايي اســت رخ اينجــا مظهــركــشيد انــدر نكــويي رخــش خطــي

ــد ــط آمـ ــبزه خـ ــال سـ ــانمزار عـ جـــاريك ــن ئ ز تـ ــب كـ ــش روز شـ زلفـــضر ــي وار ازخــ ــام بــ ــشاني مقــ نــ

شــك ش بينــي تــو بــيطــخ اگـر روي و ــش ــال ز زلفــ ــار عــ ــازداني كــ م بــ

ــ ــر خط ــسي گ ــد شك ــو دي از روي نكــسار ــر رخ ــبعاو مگ ســت الم ــاني اس ثــر ــه زيـ ــو نهفتـ ــر مـ ــازئهـ ي از او بـ

عــرش رحمــان قلبــت نآ ببــين بــر ــر آن رخ ــ ب ــسيط اســتةنقط خــالش بــد ــط از او شـ ــالم ور دخـ ــر دو عـ هـ پرخـــون تبـــاه اســـتدل از آن حـــال

دل جز خون شدن نيـست ز خالش حال ــدت در ــه وح ــرت ب ــيچ كث ــد ه نباشــال ــدانم خـ ــت نـ ــس دل ماسـ او عكـ

ــال ــدا ز عكـــس خـ او دل گـــشت پيـ

ــود ــه خ ــاكن ن ك ــيس ــ م ــانيگ ردد زمهخويـــــشتن دل برگرفتـــــ ز جـــــان

رويــش دلــي دارد بــر آتــش كــه از

ــط ــراد از خ ــاب م ــت جن ــايي اس كبريــا ــه از م ــوبرويي ك ــرون خ ــست بي ني

ــامش دار از آن ــد نــ ــواكردنــ ن حيــــ ــشم شز خط ــن ةچ ــب ك ــوان طل حي

ش آب زنـــدگانيخطـــ بخـــور چـــونــرت ــداني كثـ ــدت يكايـــك بـ از وحـ

ســــر مــــبهمش بــــازخواني ز خطــــــط دل مــــن روي ــداو در خــ او ديــاز او بحـر معـاني اسـت كه هـر حرفـي

رازمبحــــر علــــم از عــــال هــــزاران

زيبــــاي جانــــان ز خــــط عــــارض محــيط اســت ورد مركــزكــه اصــل نفـــس و قلـــب آدمخـــط وز او شـــد

ــس ــه عك ــ ك ــالةنقط ــت خ ــياه اس ســزل ــز آن من ــست ره ك ــرون شــدن ني بي

ــه ــو دو نقط ــل نب ــدر اص ــدتد ان وحــا دل ــس و ي ــالعك ــت خ روي زيباس

دل آنجـــا شـــد هويـــدا و يـــا عكـــس

Page 53: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

53

ــدر ــت در دل دل انـ ــا اوسـ روي او يـ مـا عكـس آن خـال ايـن دل اگر هست مخمـورش خرابـست چـشم گهي چون

مـاه اسـت چو آن روي چو گهي روشن ـ گهي مـسجد د گـاهي كنـشت اسـت و بشـــود از هفـــتم افـــالك گهـــي برتـــرــ ــس از زه ــار دپ ــر ب ــردد دگ و ورع گ

مــشكلپوشــيده شــد ايــن راز بــه مــنــر ــي ا چ ــال م ــف ح ــر مختل ــد آخ باش

او در اضـطراب اسـت زلـف گهي چون چــون خــال ســياه اســت كگهــي تاريــد گــاهي بهــشت اســتبــو گهــي دوزخ خـــاكة تـــودبـــه زيـــر گهـــي افتـــد

شــمع و شــاهد را طلبكــار شــراب و

Page 54: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤال شراب و شمع و شاهد را چه معني است؟

تي شـدن آخـر چـه دعـوي اسـت؟ خرابا

جوابشاهد عين معني اسـت شراب و شمع و ــمع ــراب و ش ــ ش ــان س ــور عرف كر و ن

ــشــمع، جاجــه ز شــراب اينجــا صباح مدل موســي شــرر شــد ز شــاهد بــر اسـت اسـري جام و نـور شراب و شمع

خــودي دركــش زمــاني بــي شــراب

ــا ــي ت ــور م ــشت وارهانــ بخ دز خويكه جـامش روي يـار اسـت شرابي خور ســاغر و جــام طلــب بــي شــرابي را

ز جـــام وجـــه بـــاقي شـــرابي خـــورــور آنط ــو ه ــي ب ــزد م ــك وث هــستي ل

را ز ســرديوارهــان خــود بخــور مــي

ــسي ــو ك ــق دور ك ــاه ح ــد از درگ افتــه آدم را ــد ك ــدد ش ــد م ــت ص ز ظلم

ي اســتصــورتي او را تجلــ كــه در هــركــه از كــس نيــست پنهــان ببــين شــاهد

ــو ــاهدبــ ــروغ د شــ ــورفــ ارواح نــــش ــرابش آت ــد ش ــجر ش ــمعش ش و ش

همــان آيــات كبــري اســت ولــي شــاهد

خـــود يـــابي امـــاني مگـــر از دســـتدبـــا دريـــا رســـان وجـــود قطـــره

ــه چــشم ــست پيال ــادهم ــوار اســت ب خخــوار و ســاقي آشــام هشــراب بــاد

ــ« ــممقاهسـ ــاقيااو را» ربهـ ــت سـ سـپــاكي دهــد در وقــت مــستي تــو رامـستي بـه اسـت از نيـك مـردي كه بد

او را بهتـــر از نـــور حجـــاب ظلمـــت

ــور ــيس ز نـ ــونابلـ ــد ملعـ ــد شـ ابـ

Page 55: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

55

ــ اگـــــر دل را زدوده اســـــتةآيينـــپرتــوي چــون بــر مــي افتــاد ز رويــش

در او شــكل حبــاب اســت جــانجهـان كــل حيــران و مــدهوشعقــل شــده زو اوسـت خانـة خـم چـو يـك مهمه عـال

وماليك مست وجان مـست مست خردــك ــشته از وي د فلـ ــاپويسرگـ ر تكـــك ــوز مالي ــاكةخــورده صــاف از ك پوشن يك جرعـه سـرخ آگشته ز عناصر

ــوي ــه ز ب ــ جرع ــاك ئ ــر خ ــاد ب ي كافتــن ز عكــس او ــت ت ــان ياف ــرده ج پژماز او سرگـــشته دائـــم لـــقجهـــاني خــي از ــوي د يكـ ــد بـ ــل آمـ ردش ناقـــي از ــه يك ــ جرع ــادق ئ ــده ص ي گردي

ــر ــار يكــي ديگ ــك ب ــه ي ــرده ب ــرو ب ف بـــازجملـــه و مانـــده دهـــن كـــشيده

بــار آشــاميده هــستي را بــه يــك درــارغ ــد شــده ف ــاتز زه خــشك و طام

از خــود رهــايي اســت خرابــاتي شــدن

انـــــدت از خرابـــــات داده نـــــشانيــات از ــان خراب ــيجه ــت ب ــالي اس مث جـــان اســـت مـــرغآشـــيان خرابـــات

بيند اندروي چه سـود اسـت خودرا چوحبـــابي بـــر وي افتـــاد بـــسي شـــكل

ــابش ــائي را ق حبـ ــت اوليـ ــاب اسـ بـــاد ــسفت ــوش ه نف ــه در گ ــل را حلق ك

ــر ــ ذره دل هــ ــئــ اوســــتةي پيمانــزمين مست آسـمان مـست هوا مست و ــوا در دل ــه ام هـ ــدبـ ــوييـ ــي بـ يكـ

ردي بـر ايـن خـاك ريختـه د به جرعـه ــه ــاده گـ ــش فتـ ــه در آتـ در آب و گـ

آدمـــي تـــا شـــد بـــر افـــالك برآمـــدافـــسرده روان يافـــتجـــان شز تـــاب

ــان و مــان خــود برگــشته دائــم ز خــي از ــد يكـ ــل آمـ ــه عاقـ ــيم جرعـ نـ

ــك ــي از ي ــق يك ــشته عاش ــراحي گ صــه و ســاقي و مــي مــي مــي و خــوار خان

ــي ــادل زهــ ــد دريــ ــرافرازرنــ ســيافتــــه ز اقــــرار و انكــــار فراغــــت پيـــــر خرابـــــاتندامـــــ گرفتـــــه

اسـت پارسايي خود ر و كفراست خوديــه ــدالت «كـ ــقاط اوحيـ ــافات االسـ »ضـ

ــام ــقان مقــ ــت عاشــ ــالي اســ الابــ المكــــان اســــتآســــتان خرابــــات

Page 56: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

56

ــاتي ــت خراب ــراب اس ــدر خ ــراب ان خاســت بــي حــد و نهايــت خرابــاتي

شـــتابي در وي مـــي اگــر صـــد ســـال ــدر گرو ــي ان ــر ه ــي س ــا و ب ــي پ او ب

خـــودي در ســـر گرفتـــه بـــي شـــرابلـب و كـام خورده هـر يـك بـي شرابي

ــديث و ــات ح ــطح و طام ــاجراي ش مــوي ــه بـ ــ رديد بـ ــت دادهئـ ي از دسـ

كـــوه و تـــسبيح و مـــسواكر عـــصا وــان آب و ــزان ميـ ــان و خيـ ــل افتـ گـ

ــي از ــي در گهـ ــالمسرخوشـ ــازعـ نـــي از ــوار گهـ ــه ديـ ــياهي رو بـ روسـ

جانــاناع از شــوقمســ گهــي انــدر ــر ــه ه ــنيده ب ــرب ش ــه از مط ــه ك نغم

حرف اسـت آخر صوت و نه سماع جان لـــق ده تـــوبيـــرون كـــشيده د رز ســـ

ــسته ــرو شـ ــاف فـ ــدان صـ ــروق بـ مـــي ــي يك ــورده از م ــه خ ــافپيمان ص

ــان ــه مژگ ــاك ب ــل خ زبمــاك ر ــه پ فتخمـــــار رنـــــدانمـــــندا گرفتـــــه

مريدي اين چه قيد است چهچه شيخي هه و مـــتـــو باشـــد در كـــ ياگـــر رو

صــحراي او عــالم ســراب اســت كــه درــازش ــه آغ ــت ن ــه غاي ــده ن ــسي دي ك

نـــه خـــود را بازيـــابي نـــه كـــس را وــ ــافر منؤهمـــه نـــه مـ و نـــه نيـــز كـ

ــ ــه ت ــه ركب ــر گرفت ــر و ش ــه خي جمليافتــــه از ننــــگ و از نــــام فراغـــت كرامــــاتو نــــور خلــــوتخيــــالــاده ز ذوق نيـــــستي مـــــست اوفتـــ

ــرده ــرو ك ــه د گ ــ ب ــه را پ اكردي جمل خــون از ديــده ريــزاناشــك بــه جــاي

گـــردن افـــرازشـــاطران شـــده چـــونــر ســـرخ گهـــي از داررويـــي بـــر سـ

گـردان و سـر چـون چـرخ شده بي پـا ــدي ــدو وجـ ــال بـ ــيدهاز آن عـ م رسـ

شـگرف اسـت سـري ي ئ پرده كه در هر ــشته ــرد گ ــو مج ــر ب ــگ و ه ــر رن از هــگ ــه رنـ ــبز و ازرق همـ ــياه و سـ سـ

ــده ز ــوف نآش ــاف ئص ــافي ز اوص صــر ــچ آنز ه ــه دي ــك نگفت ده از صــد ي

ــيخي ــزار م و زشـ ــشته بيـ ــدي گـ ريــ جاي چه اسـت يدزهدوتقوي اين چه ش

و ترســـايي تـــو را بـــه بـــت و زنـــار

Page 57: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

www.irantarikh.com

سؤالــائي درايــن كــوي ــت و زنــار و ترس ب

!ورنـه چيـست؟ برگـوي . همه كفر اسـت

جوابعشق اسـت و وحـدت بت اينجا مظهر

د قـائم بـه هـستي ديـن بـو چو كفـر و ــيا ــو اش ــاهر چ ــستي را مظ ــست ه ه

كـــن اي مـــرد عاقـــل نكـــو انديـــشهبــدان كــايزد تعــالي خــالق اوســت

كه باشد محض خيـر اسـت وجود آنجا بدانـستي كـه بـت چيـست مسلمان گر

بـــت آگـــاه گـــشتي وگـــر مـــشرك زــد او از ــت نديـ ــق االبـ ــاهرخلـ ظـ

ــر ــم گ ــو ه ــق ت ــي ح ــانزو ببين پنهمجـــازي گـــشت بيـــزار ز اســـالمــر ــاني درون ه ــي ج ــان بت ــت پنه اس

ــر ــشه كف ــت همي ــق اس ــسبيح ح در ت

ــه ــي چ ــ م ــادم از راهگ ــه دور افت ويم كــدان خــوبي ــه آراســت رب ــت را ك خ ب

ــو ـــارد بـ ــستنزنـ ــد بـ ــدمت عقـ خـ ــد ــود توحيـ ــت شـ ــين بـ ــتي عـ پرسـ

يكــي بــت باشــد آخــر از آن جملــهــت از ــه ب ــست باطــل ك ــستي ني روي ه

صـادر گـشت نيكوسـت چـه هر ز نيكو است در وي آن ز غيـر اسـت شري وگر

پرسـتي اسـت ديـن در بـت بدانستي كـه خـــود گمـــراه گـــشتي كجـــا در ديـــن

ــت ــدين عل ــرع ب ــدر ش ــد ان ــافش ر كانــدر نخواننــدت مــسلمان بــه شــرع

ــر ــه را كفـ ــدار كـ ــد پديـ ــي شـ حقيقـ ايمــاني اســت پنهــان كفــر بــه زيــر

ــي مــن وان « ــاينجاچــه گفــت»يءش ستدق

ــد ــذرهم بعـ ــت فـ ــا جائـ ــل مـ اهللاقـخواست پرست ار حق نمي بت كه گشتي

Page 58: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

58

و هم او گفت و هـم او بـود هم او كرد ــين و يكــي گــوي و يكــي دان يكــي ب

ويم ايــن بــشنو ز قــرآنگــ مــي نــه مــن

ــردم ــر ك ــار نظ ــر ك ــل ه ــدم اص بديــل ــد اهــ ــش را نباشــ ــؤولدانــ مــ

ــان ــد مي ــردي دربن ــه م ــردان ب چــون مــه ــشب ــمرخ ــان عل ــادتو چوگ عب

ــق ــه خلـ ــر چـ ــد اگـ ــسيار آفريدنـ بـعلـم و مـادر هـست اعمـال پدر چـون

ــي نباشــد ــست ب ــسان شــكي ني ــدر ان پــن ــا ك ــ ترهــاتره ــات و ش طح و طام

ــدر حــق كرامــات تــو پرســتي اســت انزباب فقـر اسـت ه ا ن ن Ĥدر اين هرچيز ك

ــيس ــين ز ابلــ ــعادت لعــ ــي ســ بــارت آيــد گــاهي از بــام ديــو گــه ازــي ــد همـ ــوال دانـ ــو احـ ــانز تـ پنهـ

سي تــوامــام و در پــ شــد ابليــست گــر در خودنمــايي اســت كرامــات تــو

ــسي ــو ك ــنايي ارا ك ــا حــق آش ســت بــو در خ همــه روي ــارت ــق اســت زنه ل

ــا ــو ب ــردي چ ــسخ گ ــشيني م ــه ن عامبــا عامــت ســر و كــار مبــادا هــيچ

ــرد و ــو ك ــود نك ــو ب ــت و نك ــو گف نكــتم ــدين خ ــان ب ــرع ايم ــد اصــل و ف آم

نيــست انــدر خلــق رحمــان تفــاوت

ــشان ــد نـ ــدمت آمـ ــد خـ ــارعقـ زنـمگـــر بـــر وضـــع اول ز هـــر چيـــزي

ــرز درآ در ــوا «ةمـــ ــدي اوفـــ »بعهـــ ربــــا گــــوي ســــعادت ز ميــــدان در

ــو را از ــد تـ ــار آفريدنـ ــن كـ ــر ايـ بهـــان ــه س ــين ب الع ــرت ــوال ق ــت اح اسجهـان بـيش از يكـي نيـست مسيح اندر ــال ــباب خيــ ــور و اســ ــاتنــ كرامــهستي اسـت جب و ع ريا و و كبر جزاين

ــباب ــه اس ــت هم ــر اس ــتدراج و مك اسرق عـــادتهــزاران خــ شــود صــادر ــي در دل ــدام گهـ ــه در انـ ــشيند گـ نـ

ــر و د دردر آر ــو كف ــصيان ت ــسق و ع فبــدينها كــي رســي تـــو بــدو لــيكن

و اين دعـوي خـدايي اسـت تو فرعوني هرگـــــز از وي خودنمـــــايي نيايـــــد

را بــدين علــت گرفتــار مكــن خــود ــسخ گــردي چــه جــاي مــسخ يكــسر ن

ســار فطــرت شــوي ناگــه نگــون كــه از

Page 59: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

59

ــردي ــر تلــف ك ــازنين عم ــرزه ن ــه ه بــت ــه جمعي ــب كر ب ــشويش لق ــد ت دن

ســـروري اكنـــون بـــه جهـــال فتـــاده

ــال ــر دجـ ــورنگـ ــه اعـ ــا چگونـ تـــساس ــرد حـ ــازبين اي مـ ــه بـ نمونـ

ــگ آن خــر خــران را ــه در تن ــين هم بــه ــص چــو خواج ــرد ةق ــان ك ــر زم آخ

اكنون كـه كـور و كـر شـبان شـد ببينانـــدر ميانـــه رفـــق و آزرم نمانـــد

عــالم بــاژگون اســت همــه احــوال تقـت اسـ كارباب لعن وطـرد وم يكس

ــضر ــيخ ــ م ــدك ــالحشت آن فرزن ط خـود كـردي تـو اي خـر شيخوا كنون »ال يعـــرف الهـــر مـــن البـــر«و چـــو ا

بــاب خــود پــور نــشان و گــر داردبخـت اسـت راي و نيـك نيـك كـو پسر

كــوديــن كــي گــردد آن ولــيكن شــيخديـــن آمـــوختن بـــود مريـــدي علـــم

ــسي از ــ ك ــز م ــم آموخــت هرگ رده عل

ــرا در دل ــي آ م ــد هم ــزي ــارك ــن ك ايمعنــي كــه مــن شــهرت نــدارم نآنــه ز

ــين عمــر نگــويي در ــا چن چــه كــاري بــري را ــش خ ــي ري ــردي زه ــشوا ك پيــن ــه بــ از اي ــردم جمل ــشتند م دحالگ

اســــت در عــــالم نمونــــه فرســــتاده

ــر ــست او راخ ــامش ه ــه ن ــساسك جآهنــگ آن خــر جهــل پــيش شــده ازجـا از ايـن معنـي نـشان كـرد به چندين

همـــه بــر آســمان شـــد علــوم ديــن ــي ــرم دارد نمـ ــاهلي شـ ــسي از جـ كـ

عــاقلي بنگــر كــه چــون اســت اگــر تــود اكنـون شـيخ وقـت اسـت ب ، پدر نيكو صـــالحد پـــدر بـــا جـــدبـــ كـــه او راخـري هـست از تـو خرتـر از خري را ك

ــاك ــه پـ ــ چگونـ ــگردانـ ــو را سـ رد تــ نـور «بـود چـون چه گـويم »ي نـور علــوه ــ چــو مي ــده و س درخــت اســترزب

از بـــد بـــد ز نيكـــو ندانـــد نيـــك نـــور افـــروختن بـــود چـــراغ دل زــستر ــز ز خاكـ ــراغ افروخـــت هرگـ چـ

ميــــان خــــويش زنــــار ببنــــدم بــــر

ــ كـــه دارم ارمليـــك از وي هـــست عـ

Page 60: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

60

خسيس آمـد در ايـن كـار شريكم چون

الهــــامم از حــــق رســــيد دگربــــارهــر ــاس اگــ ــوكنــ ــكنبــ د در ممالــ

ــسيت ــود جنـ ــر بـ ــتآخـ ــعلـ م ضـــك از ــز وليـ ــل بگريـ ــحبت نااهـ صـ

ــا عـــادت عبـــادت نگـــردد جمـــع بـ

ــرض ــايي غـ ــدم ز ترسـ ــد ديـ تجريـجـان اسـت وحـدت ديـر جناب قدس

ــار اهللا حز رو ــن كـ ــشت ايـ ــدا گـ پيـــم از اهللا ــاني اســت ه ــو ج ــيش ت در پــابي ــر ي ــس اگ ناســوتخــالص از نف مجرد چـون ملـك شـد كو هر آن كس

ــو ــوسبـ ــلد محبـ ــيرخواره طفـ شـ

بــالغ و مــرد ســفر شــد چــو گــشت او سـفلي اسـت امتـو را چـون عناصر مر

ــه ــاه از آن گفت ــسي گ ــت عي ــرا اس اســان ــم ج ــو ه ــو ت ــدر ش ــدر ســوي پ پــواهي ــر خ ــرد اگ ــا ك ــو عنق ــرواز چ پ

ــان ــه دون ــدار ب ــاي غ ــن دني ــر اي ده متناســب را طلــب كــنچــه بــود نــسب

بهتــر از شــهرت بــه بــسيار خمــولم

ــر ــه ب ــي د ك ــر از ابله ــت مگي قحكمــق ــه خلـ ــك همـ ــدر مهالـ ــد انـ اوفتنـ

ــد ــين آمــ ــان چنــ ــم.جهــ واهللا اعلــــادت ــز عبـ ــادت بپرهيـ ــواهي از عـ خـــادت ــادت مـــي عبـ ــذر ز عـ كنـــي بگـ

ــالص از ــر خــ ــدم ةبقــ ــد ديــ تقليــــيمرغ ــه سـ ــت كـ ــيان اسـ ــا را آشـ بقـــه از روح ــدسكـ ــدار القـ ــد پديـ آمـ

ــه از ــدوس ك ــشاني اســتق ــدر وي ن انــي در ــاب درآيـ ــدس جنـ ــوتقـ الهـ اهللا بـــر چـــارم فلـــك شـــد چـــو روح

انــــدر گــــاهواره بــــه نــــزد مــــادر

اســـت همـــراه پـــدر شـــد اگـــر مـــردــد و ــو فرزن ــاي ع ت ــدر آب ــوي اســتپ ل

پــــدر دارم بــــه بــــاال كــــه آهنــــگدر شـــوه همراهـــان بـــ در رفتنـــده بـــ

پـــيش كـــركس انـــداز جيفـــهجهـــانيد داد مــردار را نــشا كــه جــز ســگ

ــق ر ــه ح ــركو ب ــآور و ت ــنس ن ب ك

Page 61: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

61

فــرو شــد كــو نيــستي هر بــه بحــر نـسبت كـه پيـدا شـد ز شـهوت آن هر

نبــــودي در ميانــــه اگــــر شــــهوتــهوت ــو ش ــد چ ــارگر ش ــه ك در ميان

كــه مــادر يــا پــدر كيــست گــويم نمــيــاده ــواهر نهــ ــام خــ ــصي را نــ ناقــ

فرزنـــد خـــوانيرا عـــدوي خـــويشبگـو تـا خـال و عـم كيـست مرا باري انــد كــه بــا تــو در طريــق رفيقــاني

ــ ــوي ج ــه ك ــك د ب ــر ي ــشيني اگ دم نــه ــت هم ــد اس ــسون و بن ــسانه و اف اف

وارهـان خـود را چـو مـردان به مـردي ــرع ار ــد ز ش ــه مان ــك دقيق ــلي همم

را زنهــــار مگــــذار حقــــوق شــــرعــ زر و زن غـــــمةنيـــــست اال مايـــ

و مــذاهبز هــر قيــد حنيفــي شــو در نظــر اغيــار و غيــر اســت تــو را تــا

ــزد ــو برخي ــشت چ ــسوتز پي ــرك غيــم نمــي ــه هــستي دان ــه هــر حــالي ك ب

ــار ــاقوس بـــت و زنـ ــايي و نـ و ترسـ خــاصةكــه گــردي بنــد اگــر خــواهيرا ز راه خـــويش برگيـــر بـــرو خـــود

ر مـا چـون هـست كـاف نفـس به بـاطن

ــال« ــسابا فـ ــد » نـ ــد وقـــت او شـ نقـحاصــلي جــز كبــر و نخــوت نــداردــسب ــا ن ــي ه ــه م ــسانه جمل ــشتي ف گ

ــادر ــي م ــد يك ــدر ش ــر پ ــد آن ديگ شايـشان بـه عـزت بايـدت زيـست كه بـا

ــرادر حــــسودي را لقــــب كــــرده بــــود ــواني ز خـ ــشاوند خـ ــه خويـ بيگانـم چيـست حاصلي جز درد و غ وز ايشان انــد بــرادر هــم رفيــق زل ايپــي هــ مــن چــه گــويم تــا چــه بينــي از ايــشان

خواجه كه اينهـا ريـشخند اسـت به جان كـــس ضـــايع مگـــردان ولـــيكن حـــقــن معطــل شــوي در هــر دو كــون از دي

ــيكن ــدار ولـ ــم نگهـ ــشتن را هـ خويـــا ــه ج ــس ب ــون عي ــذار چ ــريمايبگ م ديــــن ماننــــد راهــــبديــــر درآ درــر در ــين اگ ــسجدي آن ع ــر اســتم دي

ــر ــود به ــورت ش ــسجد ص ــو م ــرت ديــس ــالف نف ــه ر خ ــن ك ــافر ك ــتيك ســد ــارت ش ــا اش ــه ب ــركهم ــاموست ن

بــراي صــدق و اخــالص مهيــا شــو ــر ــه ه ــر ب ــر گي ــان ز س ــه درآ ايم لحظ

ــي ــشو راض ــ م ــالم ه اب ــن اس ــاهري ظ

Page 62: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

گلشن راز

www.irantarikh.com

62

ــر ــو ه ــردان ز ن ــازه گ ــان ت ــه ايم لحظد زايـــ كفـــرزكـــد بـــو بـــسا ايمـــان

معه و نـــاموس بگـــذار ســـ ريـــا وــا ــر م ــو پي ــر چ ــدر كف ــو ان ــرديش ف

ــه ــار ب ــك ب ــه ي ــازاده ده دل را ب ترس

ــه ــا بچ ــت ترس ــاه ب ــت ب ــوري اس رنشــــاقيجملــــه دلهــــا را و كنــــد او

ـ ةكـه از يـك نغمـ زهي مطرب وش خ

كـــه او از يـــك پيالـــه زهـــي ســـاقيــبانه رود در ــست شـــ ــه مـــ خانقـــ

همـــسجد آيـــد در ســـحرگا وگـــر درــست رود در ــون م ــه چ ــستورمدرس م

ــشته ز عـــشقش ــاره گـ ــدان بيچـ زاهـدگــر را كــافر او كــرد منؤيكــي مــ

ــات از ــشته خرابـ ــور گـ ــبش معمـ لـمـــن از وي شـــد ميـــسر همـــه كـــار

ــو ــسلمان ش ــسلمان م ــو م ــسلمان ش مــه كفــر ــدكــزاســت آن ن او ايمــان فزايخرقــــه و بربنــــد زنــــار بــــيفكن

ــردي ــر مـ ــردي اگـ ــه مـ ــده دل را بـ بـ ز هـــر اقـــرار و انكـــار مجـــرد شـــود

ــه از روي ــاهر كـــ ــان دارد مظـــ بتـــ

ــردد ــي گـ ــيگهـ ــاقي مغنـ ــاه سـ گـ

خـــرمن صـــد زاهـــد آتـــش زنـــد درــي ــد ب ــود كن ــاله خ ــاد س ــد هفت دو ص

ــسون ــد افــ ــسانه كنــ ــوفي را فــ صــــذارد در ــرد بنگــ ــاهاو يــــك مــ آگــــه از وي ــور فقيـ ــاره مخمـ ــود بيچـ شـــان و ــان ز خـ ــومـ ــشته خـ د آواره گـــر از شــور و شــر او كــرد همــه عــالم پنـــور گـــشته رخـــش پر مـــساجد ازخـــالص از نفـــس كـــافر بـــدو ديـــدم

ب دانش خـود صـد دلم از جـداشـت ح

آن مــــه ســــحرگاه درمدرآمــــد ازخلــوت جــان گــشت روشــن ز رويــش

ر رخ خـــوبش نگـــاهي دچـــو كـــردم

ت جب و ز عو تلبـيس و پنداشـت نخو خـــواب غفلـــت كـــرد آگـــاه مـــرا از

ــا خــود چيــستم مــن بــدو ديــدم كــه تميـــــان جـــــانم آهـــــي برآمـــــد از

Page 63: زارِﻦﺸﻠﮔ - hpaba.comhpaba.com/magazine/golshanraz.pdf · ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺖـﺧﻮﻣآ تﺮـﻜﻓ ار نﺎـﺟ ﻪـﻛ نآ مﺎـﻧ ﻪﺑ ﻦــﺷور

رازگلشن

www.irantarikh.com

63

ــا ــرا گفتـ ــالوس مـ ــياد سـ ــه اي شـ كـپنداشـت لـم و زهـد و كبـر و ع ببين تا

ــردن ــر ك ــاعت نظ ــيم س ــم ن ــه روي ب

ــي ــالم آراي علــ ــه رخ آن عــ الجملــــد ــيه شـ ــت سـ ــانم از خجالـ روي جـ

ماه كـز روي چـو خورشـيد چو ديد آن ــي ــن داد يك ــه م ــرد و ب ــر ك ــه پ پيمان

بـوي رنـگ و بـي از مـي بـي كنون گفت

ــ ــاك و چـ ــه را پـ ــاميدم آن پيمانـ آشـــه ــون ن ــستم كن ــه ه ــود ن ــستم در خ نيسـري خـوش چـشم او دارم گهي چون ــي ا ــود در گز گه ــخــوي خ ــنم م نلخ

عمـرت انـدر نـام و نـاموس به سر شد نارســـيده از كـــه واداشـــت تـــو را ايــي ــت ارزد همـ ــاله طاعـ ــزاران سـ هـ

ســـراپاينمـــود آن دم مـــرا بـــا مـــن

ــر ــوت عمــ ــت ز فــ ــام بطالــ و ايــز جـــان خـــويش اميـــد بريـــدم مـــنوي آتـــش در مـــن افتـــاد كـــه از آب

هـــستي فـــرو شـــويةتختـــ نقـــوش

ز مـــستي بـــر ســـر خـــاك در افتـــادمــشيارم ــه ه ــستم ن ــه م ــورم ن ــه مخم نــون ــي چ ــشوش گه ــم م ــف او باش زل

ــي ا ــنز گهــ ــشنم مــ روي او در گلــ