Siileyman 6zfdfCumhuriyet Savclsl

(HrJ 3tA)

Stileyman OZfOfCumhuriyet Savcrsr

inriyeTi TEDBIRLER(HUMK 101-113/A)

A*ara2ffi2

TURHAN TiT,lBEVi YAYINLARI

Turhan KitabeviBastm-Yayrn Tic. Ltd. $ti'

Ytiksel Cad. No: 8/3206650 KralaY-ANKARA

Tel: 418 82 59 Faks: 418 75 9l

Birinci Basr, Nisan 2002ISBN 975-6809-57-4Baskr: Eda Matbaast

TeL 3412294Kapak Tasanmr: Ozlem SanYlldrz

Anlcara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitiisii Ozel Huhtk Arubilim Da-tmda .'Yiiksek Lisans" tezi olaiak hanrlatun bu galtsma, Dr. Ramazan Arslan,

Prof,, Dr. Ejder Ylmaz ve Prof, Dr' $anat Gorgiin'den oluSan iuri heyeti huzurun-

daiayunuimuq ve baganlt bulunarak oybirlipi ile labul edilmistir'

Bu yaprtrn telif hakkr Turhan Kitabevi Basrm Yayrn Ltd. $ti'ne aittir. 5846 sayrh Fikir ve

Sanat Eserleri Kanunu htlkiimlerine gore yazanndan ve yayrnevinden yaztlt izin ahnmadan bu

yapltm, herhangi bir b6ltimti u"yu tuitu-i iktibas edilemez, fotokopi ile golaltrlamaz ve bastla-

ma:L.

"Geng yaSta, eramudan aynlankardeSim Sinan Ozkdk' tinaziz hattrasrna"

olvsoz"ihtiyati redbirler" baghkh bu gahgma, Ankara universitesi Sosyal Bi-

limler Enstittisii Ozel Hukuk Anabilim Dah'nda tamamladr[rm ..yiiksek Li-sans" tezidit Tez, Prof. Dr. Ramazan Arslan, prof. Dr. Ejder yrlmaz ve prof.Dr. $anal Gdrgiin'den olugan juri heyeti huzurunda 29.6.1990 tarihinde sunul-mut ve oybirliEi ile kabul edilmiqtir. Kabul tarihinden bugiine kadar konu ileilgili olarak yayrnlanan bazt Yargrtay kararlan ve kaynaklar tezin.orjinallipinibozmayacak gekilde metne iglenmig olup, aynca uygulamada faydair olacagrdi.igtincesiyle ilgili mevzuat, dilekge ve karar drnekleri ile igtihatlar gahgmayaeklenmigtir.

Tezin hazthk ve kabul agamasmda yardrmlannr esirgemeyen ve yaprcrelegtirileriyle yol gdsteren tez darugmanrm prof. Dr. Ramazan Arslan'a, juriB1gkanr Prof. Dr. Ejder Yrlmaz ve iiye Prof. Dr. $anal G6rgiin'e; tezin kitaphaline getirilmesi igin beni tegvik eden ve yardrmda bulunan krymetli meslekta-glm ve arkadagrm, Yargrtay cumhuriyet savcrsr Dr. Qetin Arslan'a; yo$un ga-lrgmalanm srasmda kendilerine daha az znryn ayrmamr hoggdrtiyle kargrlayanve de.stelini esirgemeyen egim Dr. Ozgti Ozk6k ile gocuklanm ozgen ve Ege-men Ozkcik'e ve aynca kitabrn yayrnlanmasrnda emegi gegen Turhan Kitabevigahganlarma sonsuz tegekkiirler....

iskenderun, 12.03.2002

. Siileyman OZKOKIskenderun Cumhuriyet Savcrsl

V

iqiNnnrir,nnBibliyografya...................Krsaltmalar..ciN$.

BiRNCi BOLUMiHriylri TEDBiR MUESSESESi

$ l. cENEL BILGILER...A) iHTiYATi rEoeiR KAVRAMT..B) iHTiYATi TEDBIRLERIN TURK HUKUKUNDA DUZENLENI-

$i..................I- Hukuk UsulU Muhakemeleri Kanunundaki Diizenleme............II- Ozel Kanunlardaki Diizenlemeler....,.......irrriyeri TEDBIRLERIN BENzER vruessgsBT.ERLE KAR-$rLA$TrRrLMASr...........I- ihtiyati Tedbirler-Teminat............II- ihtiyati Tedbirler-Delillerin Tespiti..........m- ihtiyati Tedbirler-ihtiyati Haciz....IV- ihtiyati Tedbirler-Terekede Koruma Onlemleri..V- ihtiyati Tedbirler-Hacizde MuhafazaTedbirleri..VI- ihtiyati Tedbirler-iflasta Muhafaza Tedbirleri.....VII- ihtiyati Tedbirler-Yiiriltmenin DwduruImasr.............................VIII- ihtiyati Tedbirler-Tevdi Yeri Tayini...........iHrivari TEDBIRLERiN AMAcr........I- Genel Olarak ihtiyati Tedbirlerin Amacr..........

1. Klasik Gc)ri.ig...........2. Modern Gdrti9...........

II- Jauernig'inTasnifi..........1. Teminat Amagk ihtiyati Tedbirler......2. Diizenleme Amagh ihtiyati Tedbirler.,....3. Eda (ifa) Amagh ihtiyati Tedbirler......

III- HUMK'daki D0zenlemenin ihtiyati Tedbirlerin Amacr Bakr-mmdan De$erlendirilmesi..............

$ 2. iHTiyATi TEDBIRLERIN MUHTEVASI....................A) GENEL OLARAK.....................:...

I- Teminat Amagh itrtiyati Tedbirlerin Muhtevasr....II- Diiaenleme Amagh ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast....III- Eda Amagh ihtiyati Tedbirlerin Muhtevasr....

B) HUKUK USULU MUHAKEMELEN KANUNUNA GORE iH-TiYATi TEDBiRLERIN MUHTEVASI....................I- Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu m. 101/1....

1. Gawimenkul Uzerine ihtiyati Tedbir Konulmasr2. Menkul ve Gawimenkul Malm Yediemine Tes1imi............

XIIIXVIIXIX

I1

2c)

D)

677

,7

88899

l01l1lll

235J45)

1515l6l8

t2l3

VII

a- Menkul lvlalln Yediemine Teslimi...b- Gayrimenkuliin Yediemine Teslimi......c- Yedieminin Segilmesi ve Malm Teslim Edilmesi.........d- Yedieminin Hak ve Borglan........e- Yedieminin Hukuki ve Cezai Sorumlulu$uII- Qekigmeli geyin Muhafazasr (Korunmasr) igin Gerekli Ted_

birler (m. lDll2)...........III- Nafaka Davalannda ihtiyati Tedbirler (m. l0l/3)....IV- Boganma ve Aynlft Davasrnda ihtiyati Tedbirler (m.

r0r/4).........V- Gecikmesinde Tehlike veya Onemli Zarar OlacaSr Anlagrlan

Hallerde Ihtiyati Tedbirler (m. 103).......C) iHTiYATi TEDBiR KARAzu VERiLEMEYECEK OLAN HAL-LER..

iKiNCi BOLUMirrriylri TEDBiR UsULU$ 3. coREVLi VE YETKILI MAHKENmA) GOREVLI MAHKEMEI- Ozel Mahkemelerde ihtiyati Tedbirler....

f . ig Mahkemelerinde ihtiyati Tedbirler......2. Ticaret Mahkemelerinde ihtiyati Tedbirler......3. Kadastro Mahkemelerinde ihtiyati Tedbirler......4. lcraTetkik Merciinde ihtiyati Tedbirler......

l8l8r9202l

2222

z5

23

26

3l31tz32325ZJJ34353535375t37JI3840404I424243

$4.

II- Genel Mahkemelerde ihtiyati Tedbirler......B) YETKILI MAHKEMEI- Dava Agrlmadan Once

44444546

VM

5 J.

UqUNCU BOLUMisriyari rnnsin KARART vEBU KARARIN ynniNr cnrinilvrnsi licn,lsr;iHriyari TEDBIR KARARr...... 4sA) iHriynri rposiR KARARTNTN ieenici....... 4sB) iHriyeriTEDBIRKARARrNrNNirelici.... 50c) iuriyeri rpnsiR KARAzuNTN uururra1sni........................... s0I- Esas Davaya Tesirinin Olmamasr..... 50II- Zamanagrmrna Etkisi......... 5lm- Hak Diigiiriici.i Siireyi Muhafaza Etmemesi..... 52IV- Kesin HtikUm Tegkil Etmemesi..............................:................. 52V- ipotek Alacakhsrnr Etkilememesi............ 53VI- Hacze igtirak Derecelerinin Tegkilinde Dikkate Alrnmama-

VII-VIII-IX-X-

iuriyari

Hacizve Satrqa Etkisiihtiyati Tedbire Miidahale Edilememesiihtiyati Tedbir Kararr Temyiz Edilemez.Derdestlik......TEDBIR KARARININ YERINE GETiRiLMESi (ICRA.

5353535354

s6. sD................ ssA) GENEL OLARAK.... 55B) iuriyari TEDBIR KARARINTN yERiNE GETiRILMESI.......... 56c) iuriyari TEDBIR KARARTNTN isriNABE yoLU il,p ypni-NE GETIRILMESi............ .. s6D) iHTiYATi TEDBIR KARARININ YERiNE GETIRILMESi SE-KiLLEN VE USUL.... ............................. s7I- ihtiyati Tedbir Kararrnrn Yerine Getirilmesi gekilleri............. Sj[- ihtiyati Tedbir Kararrnrn Yerine Getirilmesinde Usul............. 5gE) iHriyeri TEDBIR KARARTNIN yERiNE GETIRILMESiNEiLi$KiN isrir.RrleRDA $iKAyET HAKKr.. s9I- Genel Olarak ............!r:...... 59il- $ikayette Taraflar........ 60m- girketin Yaprlacagr ve inceleneceli Yer........... .. 60IV- $ikayetin Yapllmasr ve incelenmesi Usu1ti........ 6lV- gikayet Hakkrnda Verilecek Karar............ 62F) iHriyeri TEDBiR KARARINT yERiNE GETiRMEKLE G0_REVLI MEMURUN SORUMLULUGU.......,.... 62c) iHriynri TEDBiRDEN DocAN isrirxRr DAVALARr.......... 62

$ 7. iHTiYATi TEDBiR GiDERLEN 64A) GENEL OLARAK.... 64B) iuriyariTEDBiRGIDERLERININQE$iTLERI......................... 64I- ihtiyati Tedbir Karan Almmasr igin yaprlan Giderler.... 64II- ihtiyati Tedbir Kararrnrn Yerine Getirilmesi iqin yaprlanGiderler........ 65c) iHTiyATi TEDBIR GiDERLERINiN TAHSiLi............................. 66

68iHTiYATi TEDBiRE MUHALEFETs8.

x

DORDUNCU BOLUMinriy.lri rnnninix soNA nn*rnsi

$ 9. iHriyeri rrnsiRiN soNA nRrcsi......A) iHriy.a,ri rposiRiN rBNoir.iGNDEN soNA 8Rwsi...........I- On Giin iginde Dava Agrlmamasr (m.109)........

1. Genel BiIgi.............2. ihtivati Tedbirin Sona Ermesi.3. ihtivati Tedbirin Devam Etmesi

II- HUkUm Verilmesiyle ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi.m- Usule iligkin Nihai Kararlarda ihtiyati Tedbirin

s1""""""""" """"":"""""ry- Hakem Karannrn Verilmesiyle Ihtiyati Tedbirin Sona Erme-si"""""""""

V- Dosyanm iglemden Kaldnlmasr Halinde ihtiyati TedbirinSona Ermesi.

VI- Afet Tarihinden Once Verilmig Olan ihtiyati TedbirlerinSona Ermesi.

B) iHriyeri TEDBIRiN MAHKEME KARART iLE soNA ERME-si.................I- ihtiyati Tedbir Karanna itira2.............

1. Genel Olarak..........2. itiraz Nedenleri............3. itirazrn Yapilmasr ve incelenmesi Usulti........4. itirazUzerine Verilecek Kararlar........

U- Teminat Kargrhgrnda ihtiyati Tedbirin Kaldnlmasr.III- Durum ve gartlarrn De[igmesi Nedeniyle ihtiyati TedbirinKaldrrlmasr.

$ 10.

BE$NCI BoLUMHAKSIZ iTTTiYITi TEDBiRDEN DOLAYI

TAZMiNAT DAVASIHAKSIZ iTTTiYETi TEDBIRDEN DOLAYI TAZMiNAT DAVA-SI.A)B)c)

II- ihtiyati Tedbirin Haksz Olmasr..........UI- 7-arar............IV- Uygun illiyet BaSr...V- KusursuzSorumluluk..ZAMANA$Mr.................... .....................YARGILAMA USI.'LU....

7l7l

Kalkma-

7l7II5t)75

79797980808182

,11

78

79

79

83

85858686

8787889090929393

D)E)

GENEL OLARAK....DAVA HAKKININ NO6UTVTU...TAZMiNAT DAVASININ $ARTLARI..I- ihtiyati Tedbir Karannm Yerine Getirilmig (icra Edilmig)

Olmasr.........

I- Davanm Taraflan

.ii r .lf,ig Ecsn i'11," v 9 ty.;*

D)E)

$ 12.

$ 13.

$ ll.

II- G0revli ve Yetkili Mahkeme.....1. Gdrevli Mahkeme.....2. Yetkili Mahkeme.....

MENFI TESPIT DAVASINDA HAKSIZ iTTTiYETi TEDBIRDENDOLAYI TAZMINAT DAVASI......GENEL Bir.Gi..........MAHKEME KENDiLiG1NDEN TAZMNNTR KARAR VEREBI-LiR..............MAHKEMENiN TAZMNATA HOKMETMEMi$ OLMASI HA-LINDE VEYA FAZLA ZARAR iqiN AYRI TAZMNAT DAVASIAqTLMASI..TNZUINATIN TEMINATTAN OOENTVMSIHAKSIZ iHTiYETi TEDBIRDEN DOLAYI TAZMiNAT DAVASIiiK m"72,IVisriHrEr DAVASINDA HAKSIZ iUTiYATi TEDBIRDEN DO-LAYI TAZMINAT DAVASI.....,............A) GENELBiLGi..........B) YEDi GUN iqiNDE iSTIHKAK DAVASI AqILMAMA-

sL................O icna rprriK MERCiiNiN rezuiNATA HUKMETMEMI$OLMASI HALiNDE VEYA FIZLA ZARAR iQiN AYPJTAZMINAT DAVASI AQILMASI..

D) MAL BEDELNIN HAKSIZ OLARAK ERTELENMESi NE-DENIYLE TAZMINAT

E) HAKSIZ isriveri TEDBiRDEN DOLAYI TAZMNAT DA-VASI iiK M. 97,X,XIII

HAKSTZ iHrivAri TEDBiRE iLi$KN DI6ER TAZMINAT DA-VALARI......A) HAKSIZ iHTtYATi HACIZDEN DOLAYI TAZMiNAT DA-

VASI............B) HAKSIZ TECAWZUN DEF'i KARARINDAN DOLAYI

TAZMiNAT DAVASI......c) HAKSIZ wnUrVrpvi DURDURMA KARARINDAN DO-

LAYr TAZMiNRT OAVASI..................soNuq....... ro7

EKLER: I.iLGILiMEVZUAT. iII/ 1086 Sayrh Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu.'.""' 113/ 2OO4 Sayrh icra ve iflas Kanunu.....'.. 119/ 4721Sayrh Tilrk Medeni Kanunu....'..' 128/ 818 Sayrh Borglar Kanunu........ 133/ 6762 Sayrh Tiirk Ticaret Kanunu.......' 135

' / 634 Sayrh Kat Mulkiyeti Kanunu.'...... 137/ 735 Sayrh Tiirk Ceza Kanunu 138/ 831Sayrh SularHakkrndaKanun...........'..'.. 139/ 1602 Sayrh Askeri Yiiksek idare Mahkemesi Kanunu"' 140

949495

9696

96

9798

99

A)B)

c)

r01

t02

t02

103

103

104

105

100100

100

XI

/ 2247 Sayrh Uyugmazhk Mahkemesinin Kurulugu ve igleyiqi Hak-kmda Kanun .. 1412499 Sayh Sermaye Piyasasr Kanunu........ 1422577 Sayfi idari Yargrlama Usul[ Kanunu......... 1432822 Sayft Toplu ig S0zlegmesi, Grev ve Lokaw Kanunu.............. 1452886 Sayrh Devlet ihale Kanunu 1462918 Sayrh Karayollan Trafik Kanunu................... 1472924 Sayft Orman Kdyliilerinin Kalkrnmalannrn DesteklenmesiHakkrnda Kanun.......... 148294 Sayfi Kamulagtrrma Kanunu...... 1493091 Sayrlr Tagrnmaz Mal Zilyetlisine Yaprlan Tecaviizlerin On-lenmesi Hakkrnda Kanun....,..... 1503213 Sayh Maden Kanunu........ l5l3402 Sayrh Kadastro Kanunu........ l1z3780 Sayrh Milli Korunma Kanunu...... .. 1534389 Sayrh Bankalar Kanunu........ lS44473 Sayrh Yangm, Yersarsmtrsl, Seylap veya Heyelan SebebiyleMahkeme ve adliye Dairelerinde Ziyaa Ugrayan Dosyalar Hak-krnda Yaprlacak Muamelelere Dair Kanun.......... 1564686 Sayrh Milletlerarasr Tahkim Kanunu......... lS75846 Sayrh Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu....... 1587269 Sayft Umumi Hayata Miiessir Afetler Dolayrsryle AhnacakTedbirlerle Yaprlacak Yardrmlara Dair Kanun.. 159r' Patent Haklannrn Korunmasr hakkrnda 551 Sayrh Kanun Hiik-miinde Kararname... ....-............... 160r' Endiistriyel Tasanmlann Korunmasr Hakklnda 554 Sayrh KanunHiikmiinde Kararname... 161r' Co$rafi igaretlerin Korunmasr Hakkrnda 555 Sayrh Kanun Hiik-mi.inde Kararname... 1.62/ Markalann Korunmasr Hakkrnda 556 Sayrh Kanun HiikmiindeKararname... .. 163

2. DILEKQE vE KARAR ORNerLsni.................... 1653. iQTIHATLAR................ l8l

xII

ninlivocRAFYA-

AKIN, YaSar: ihtiyati Haciz mi? Tedbir mi istemeli? TYK 1953/53, s. 1323-1327.AKYAZAN, Srtkr: iflas talebi Uzerine Muhafaza Tedbirleri, ABD 1953/3, s. 205AKYAZAN, Srtkr: ihtiyati Haciz ve Hacze igtirak Dereceleri, istanbul 1958.ALIKA$iFO6LU, Kemalettir/GUNEl, Y. Metin: Son De[igiklikleriyle igtihath

Notlu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, Manisa 1982.ALTUN, Cevdet: Tedbir Yolu ile Protestonun Durdurulmasr ve Sonuglan, Bursa

BD 1983/1, s. 6-7.ANSAY, S. $akir: Hukuk Yargrlama Usulleri, 7. Baskt, Ankara 1960.ARSI,AN, Ramazan: icra ve iflas Hukukunda ihale ve ihalenin Feshi, Ankara

1984.ATASAYAN, Tacettin: Hukuk Muhakemeleri Usuli.i ve igtihatlar Ktilliyatr, istan-

bul 1954.AYDINER, Hidayet: Davayr Kazandrk Amma Miiddeabihi Kaybettik, Buna Sebep

Olan Kanun Maddesi (IilINff( m. LlZ), AD 1946/8, s. 818-827.AYAN, $efildDOGRUER, Tank: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve Segilmig

igtihatlar, Ankara I 954.BELGESAY, M. Regit: Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu $erhi, 1. Cilt, 2. Bas-

kr, istanbul 1939 (Belgesay-$erh).BELGESAY, M. Regit: Bir Mahkemenin Verdi$i Tedbir Karart, Davanrn Esastnt

Gtirmeye SelAhiyetsiz Oldu[una Dair Verecepi Kararla Ortadan Kalkar Mr?Ve Mahkemenin ihtiyati Tedbir Karan ile icrayr Geri Brrakrp Btrakamaya-ca!,r Meselesi, iBD 1935 I l0- 1 | , s. 4693-4699.

BERKI, $akir: Hukuk Muhakemeleri Usulii, Ankara 1959.BERKi, $akir: ihtiyati Tedbir Sebebiyle Tazminat Davast, Miiruruzamanrn Mebdei,

Juristictio 195713. s. 280-281.BERKIN, Necmeddin: ihtiyati Haciz, istanbul 1962.BERKiN, Necmeddin: Tatbikatgrlara Medeni Usul Hukuku Rehberi, istanbul l98l

(Berkin-Rehber).BERKIN, Necmeddin: Tatbikatgrlara icra Hukuku Rehberi, istanbul 1981.BiLGE, Necip/ONEN, Ergun: Medeni Yargrlama Hukuku Dersleri, 3. Baskt, Anka-

ra 1978.BILGE, Necip/ARSLAN, Ramazan: Yargrtay igtihat Birlegtirme Kararlan l;r[rnda

Hukuk Muhakemeleri Usulii Kanunu. Ankara 1976.

' Birden gok yollama yaprlan aynr yazara ait kaynaklar igin yaprlan krsaltmalarpararftez iginde belirtilmigtir.

XIT

cuRA, Aykut: Kargrlagtrrmah olarak ihtiyati redbir ve ihtiyati Haciz, Bursa BD1983/11, s. l-3.

QAGA, Tahir: Yiirtitmenin Durdurulmasna Dair, sorumluluk Hukukunda yeniGeligmeler III. Semporyumu, istanbul 1980, s.27-M.

QATALKAYA, CEVdEI/TARIKOGULLARI, AbdUrrAhMAN/OZCAN. M. HAMdi:Yeni igtihath Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, Ankara 1965.

QENBERCI, Mustafa: i9 Matrkemeleri Kanunu gerhi, Ankara 1969.QETNKAYA, Mehmet: ihtiyati Tedbirler, AD lg7 2l I l, s. 77 3-77 g.quBUKGiL, oktay: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun l04'tincii Maddesi-

nin Tatbikatr Hakkrnd4 ABD 196012, s.34-37.DEMIRHAN, H. orhan/TAZEBAY, ilksev: Hukuk Muhakemeleri Usulii

Usulle ilgili Kanun ve igtihatlar, Ankara 1965.DINQER, Seldmi/KAZANCI, Sadi: HaSiyeli Hukuk usulti Muhakemeleri

ve 2. Ciltler, 2. Baskr, Ankara

Kanunu,

Kanunu,Istanbul 1954.

DOGANAY, ismail: T0rk Ticaret Kanunu gerhi, I1981, 3. Cilt, Ankara 1979.

ERDEMIR, ilter: Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu gerhi, 2. Baskq Ankara1998.

ERDOGAN, celal: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve ilgili Mevzuat, Ankara1985.

ERGLINEY, Hilmi: Tiirk Hukukunda Liigat ve Istrlahlar, istanbul 1973.EROGLU, Sevilay: Haksrz Rekabet Hukuku ile Fikri ve Srnai Miilkiyet Hukukunda

ihtiyati Tedbirler, istanbul 1999.EROGLU, Sevilay: Haksrz Rekabete itigtin ihtiyati redbirler, (izmir BD 2000/1, s.

39-68ERSOY, Rrfat: izahh Notlu igtihath Hukuk usulii Muhakemeleri Kanunu. Ankara

r976.ERTEM, Salih: icra iflas Uukukundan Onemli Bahisler, Adanal944.ESMER, Galip: Mevzuatrmzda Gayrimenkul Hiikiimleri ve Tapu Sicili, 4. Baskr,

Ankara 1983.FIRAT, E. opuz: ihtiyati Tedbir Kararlanna Uyulmamasr Halinde Tiirk ceza Ka-

nununun 526'nq Maddesinin uygulanabilmesi olumlulufu, AD 1962/7-g, s.810-815.

IMRE, Zahit: Kusursuz Mesuliyet Halleri, istanbul 1949.INAN, Ahmet: Notlu ve izatrtr Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu

hatlar, Ankara 1969.ve ilgili igti-

KANETI, Selim: isvigre Federal Mahkemesinin Borglar Hukuku Kararlal, l. cilt,Ankara 1968.

KARAFAKIH, i. Hakkr: Hukuk Muhakemeleri usul0 Esaslan, Ankara 1952.KARAHASAN, M. Regit: Sorumluluk Hukuku, istanbul 1995.

KARAOK, Hasan: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve Buna Ait igtihatlar, 2.Baskr, istanbul 1957.

KIYAK, Fahrettin: Temyiz 2. CezaDairesinin Karan: ihtiyati Tedbir Kararrna Mu-halefet Ttirk Ceza Kanununun 526 nu Maddesini ihlal Etmez, TKi 1957/3, s.22r.

KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulti, 6 ciltlistanbul 2001.KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulii El Kitabr, istanbul 1995.KURU, Baki: icrave iflas Hukuku, 1. Cilt, Ankara 1988.KURU, BakilARSI-AN, Ramazan/Yn-MAZ, Ejder: Medeni Usul Hukuku Ders

Kitabr, Ankara 1989.KURU, BakilARSLAN, Ramazan/YILMAZ, Ejder: icra ve iflas Hukuku Ders Ki-

tabr,Ankara 1986.MAYATURK, H. Hamdi: ihtiyati Tedbirden Do[an Tazminat Davalannda Haksrz

Muamele ve MuhtemelZanar iddiasr, igo t938/t, s.21-27.MULKUS, Halil: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati HaczinUygulama Yeri, ABD 1969/3, s.

3rr-3r2.OLGAQ, Senai: Emsal igtihatlarla Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu, Ankara

1977.OKIEM, imran: igtihath Hukuk Usuli,i Muhakemeleri Kanunu, 2. Baskr, Ankara

1943.ONDER, Akil: ihtiyati Tedbirler, AD 1943/3, s. 121-139.ONOER, Akil: Miras Hiiktimlerinden Terekeye Miiteallik ihtiyati Tedbirler, AD

194314 s.205-213.OZOb$, Orhan: idari Yargrda Ytiriitmenin Durdurulmasr ve Nitelipi, Sorumluluk

Hukukunda Yeni Geligmeler III. Sempozyumu, istanbul 1980, s. 9-26.OZKAN, Hasan: Ansiklopedik Hukuk Rehberi, 1. Baskr, II. Cilt, Ankara 1999.OZKAN, Hasan: Agrklamah-igtihath ihtiyati Tedbir, Delil Tesbiti ve ihtiyati Haciz

ile Kamu Alacalrnrn tahsilinde ihtiyati Haciz,2. Baskt, Ankara 1997.OZVtgR, ihsar/qORBALI, Halim: 3402 Sayrh Kadastro Kanunu $erhi, Ankara

1988.6ZTEK, EsaI/KAZANCI, Sadi: Nazari ve Tatbiki igtihath Hukuk Usulii Muhake-

meleri Kanunu, Ankara 1957.ffiiARI, N. Ruhi: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Haciz, AD 1956/3, s.361-372.PEKCANTTEZ,HakaI: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2000.POSTACIOGLU, E. ilhan: Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6. Baskt, istanbul 1975.POSTACIOGLU, E. ilhan: Banka Teminat Mektuplannrn Odenmesi ihtiyati Tedbir

Karan ile Durdurulabilir Mi? idare Hukuku ve ilimler Dergisi 1982/3, s.175-182.

XV

REiSOGLU, Seza: Teminat Mektuplannrn Odenmesinin ihtiyati Tedbir Karan ileOnlenmesi ve Sonuglan (Prof. Dr. Haluk rando[an'rnHatrrasrna Arma[an,Ankara 1990, s. 471481\.

SALDIRIM, Mustafa: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati HacizLJzerine Kargrlagtrrmah Birinceleme, ABD 199912-3, s. 204-223.

slNMAZ, Burhan/KARATAg, izzet: igtihatlarla Hukuk usulti Muhakemeleri Ka-nunu, Ankara L987.

$AMiLOGLU, Muzaffer: Hukuk igtihatlar Ltigatr, Ankara 1970.$ENER, Esat: Tereke Hakkrnda ihtiyati Tedbirler ve Mirasrn Resmen idaresi, yD

1977/2, s.81-94.$ENPOLAT, N. Kemal: Uygulamada ihtiyati redbir ve ihtiyati Haciz, iBD lggzl4-

5-6, s. 280-286.TEOMAN, Omer: icra Edilmig Bir Anonim ortakhk Genel Kurul Karannm Uygu-

lanmasmtn Durdurulmasr Konusunda Mahkemece ihtiyati Tedbir Kararr Ve-rilip Verilemeyecegi, Yasa199613 s.394 vd.

TANDOGAN, Haluk: Kusura Dayanmayan S<izlegme Drgr Sorumluluk, Ankara1981.

TORE, H. Futuhi: ihtiyati redbir ve ihtiyati Haciz Nedeniyle Agrlacak razminatDavalan, AD 197611-2, s. 125-132; ABD t974l\, s. 910-917.

TURHAN, Turgut: Davactntn ve Davaya Kafilamn Teminat Gcisterme Yiiktimltilii-!ii, Osman Fazrl Berki Arma[aru, Ar*ara 1977.

UMAR, Bilge: Hukuk Usuli.i Muhakemeleri Kanunumuzun Mehaz Neuchdtel Kan-tonundaki Tatbikatr, istanbul 1 967.

USLU, T. Azmi: Yeni Hukuk Liigafi, istanbul 1964.usMAN, Fakir: ihtiyati redbir ve ihtiyati Hacizden Do[an Tazminat Davalarr

Uzerine Bir Inceleme, Konya BD I 975, s. 8- I 0.usrrxoaG, Saim: ihtiyati redbirler, istanbul I 9g I (Usti.inda[-Tedbirler).usrtrNoec,. Saim: Medeni yargrlama Hukuku, r ve 2. cilt, 4. Baskr, istanbul

1 989 (Usttinda!-Yargrlama).usrtnvoeG, Saim: ihtiyati redbirden Dolayr Tazminat Davasr, iuHFM 1962ll,

s. 27 7 -28 | (Ustiinda!-Dava).usrtluec, Saim/TULUAy, Metin: ilmi ve Kazai igtihatlarla Agrklamal Hukuk

Usulii Muhakemeleri Kanunu, istanbul 1969.YILMAZ, Ejder: Hukuk Sdzliipii, 5. Baskt, Ankara 1996.YTLMAZ, Ejder: Davada inanca, AUHF 50.yrr Arma[anr, Ankara 1977, s.3gl-

4ro.YTLMAZ, Ejder/YILMAZ, Umit:Ornekreriyre Adli yazr ve yazgma Usulleri,

Ankara 1988.YTLMAZ, orhan: ihtiyati redbirler,2. Baskr, Konya l9g5 (yrlmaz-Tedbirler).YILMAZ, orhan: ihtiyati Tedbirlerde Gdrev ve yetki, yD 1977/3-4. s.267-27g.

XVI

ABDADAny Maha$aAYiMKBKbkzBursa BD:

KISALTMALAR

Ankara Barosu DergisiAdalet DergisiAnayasa MahkemesiAgafrAskeri Ytiksek idare Mahkemesi KanunuBorglar KanunuBakmrzBursa Barosu DergisiCtimleCeza DairesiCeza Genel KuruluDarugtay DergisiDipnotFikir ve Sanat Eserleri KanunuHukuk DairesiHukuk Genel KuruluHukuk Usulii Muhakemeleri Kanunuistanbul Barosu Dergisiicra iflas Dairesiicra iflas Kanunuilmi ve Kazai igtihatlar Dergisiistanbul Universitesi Hukuk Faktiltesi Mecmuasridari Yargrlama Usulii Kanunui2mir Barosu DergisiKazai igtihat DergisiKanunKargrlagtrnnrz

Konya BD: Konya Barosu DergisiMaddeNaklenNumaraResmi GazeteResmi Kararlar Dergisi

t/

CDCGKDDdnFSEKIIDHGKHUMKinpiiniiKiripiUnrvrivuriz BDJuristictioKKarg

mnaknoRGRKD

XVII

TCKTDTiKTMKTTKTYKUMKvdYasaYdnYrgYKYKDyukZPO

Tiirk Ceza KanunuTicaret DergisiTiirk iqtihatlar KtlliyatrTtirk Medeni KanunuTiirk Ticaret KanunuTatbikatta Yargrtay KanunuUyuqmazhk Mahkemesi KanunuVe devamtYasa Hukuk DergisiHukuk ve Ticaret Mahkemeleri Yazr iqleri Ytinetmeli[iYargrtay DergisiYargtay KararlanYargrtay Kararlan DergisiYukanZivilprozessordnung (Alman Hukuk Usulii MuhakemeleriKanunu)

cintsTarihsel geligim iginde hak sahibi, hakkrnr rinceleri kendi gi.iciine

dayanarak elde edebiliyordu. Zaman iginde bu yoldan vazgegilerek haksahibinin hakkrnr hulcuk kurallanna g<ire almasl esasl kabul edilmigtir.Bu esas gergevesinde hak sahibi hakkrnr ararken, devletin bu ig igin g<i-revlendirdili yargr organlanna (mahkemelere) bagvurarak hukuki ko-runma talebinde bulunacaktrr.

Bagkasr tarafindan hakkr ihlal edilen veya tehlikeye sokulan veyakendisinden haksrz bir talepte bulunulan kimsenin yargr organlanna(mahkemelere) baqvurarak htrkuki korunma isteme konusunda yetkisi,yani dava hakkr. vardr. Bu hak, bir temel hak olarak anayasalar ile gii-vence altrna almmrgtrr. Nitekim, Ttirkiye Cumhuriyeti Anayasasrnrn 36nct maddesinde bu hak, "Herkes, me$ru vasrta ve yollardan faydalanmaksuretiyle yargl mercileri rintinde davacr veya davah olarak iddia ve sa-vunma ile adil yargrlanma hakkrna sahiptir" geklinde anayasal giivenceyekavugturulmu$tur.

Hak sahibine dava hakkrmn tarunmasr ve bu hakkrn anayasal gii-venceye kawgturulmasr hakkm elde edilebihnesi igin yeterli de[ildir.Hakkrn elde edilebilmesi igin dava hakkrnrn teminat altrna almmasr ka-dar, bu hakkrn kullanrlmasr durumunda yargr organlannca (matrkemeler-ce) verilecek kararlann aynen icrasmr sallayacak tedbirlerin de almmasrgerekli ve zorunludtx. Bizzat hak almayr yasaklayan Devlet, hak sahibi-nin hakkrnr elde edebilmesi igin gerekli tedbirleri de almak zorundadrr.Sdziinii etti[imiz bu tedbirler hak sahibine gegici hulcuki korunma salla-yacaktrr. Kanunlanmrzda bu nitelikte diizenlemeler mevcuttur (meseld,ihtiyati tedbirler, ihtiyati haciz, yiirtitmenin durdurulmasr, hacizde veiflasta muhafaza tedbirleri, tereke hakkrndaki tedbirler vs.)

Biz bu galr$mamuda siiztinii etti[imiz tedbirlerden "ihtiyati Ted-birler"i inceleyece[iz.

Konu olarak, "ihtiyati Tedbirler"i segmemizin gegitli nedenleri var-drr.

Her geyden <ince bu mtiessese, deSiqen diinyanrn ortadan gftardrfrgok gegitli problemler. kargrsmda, uygulamada tinemli bir rol oynar halegelmigtir. Gerek hukuki ve gerek ticari iglerde, bu tedbirlere biiyiik cilgii-de ihtiyag duyulmasr nedeniyle, mahkemeler gok sayrda ihtiyati tedbir

talepleri ile kargr kargrya kalmrglardrr. Bu ihtiyati tedbir taleplerindekiartrgm nedenlerinden birisi de hig giiphesiz ki, adli mekanizmanrn ihti-yaglan en krsa zamanda kargrlayamamasl nedeniyle davalann uzamasl-drr.

ihtiyati tedbir taleplerindeki artrgrn bir sonucu olarak birtakrm qiip-heli ve ihtilaflr sorunlar da hulcuk hayatna girmigtir. Bu arada uygulama-da ortaya grkan ihtiyati tedbir taleplerindeki artrg tinemli usul hukukumeselelerinin ortaya grkmasma sebebiyet vermigtir. ihtiyati tedbir talebiiizerine mahkemelerce verilen kararlara karqr temyiz kanun yolunun agrkolmamasr nedeniyle Yargrtayrn hukuk uygulamasr da bulunamamrgtrr.Bunlarrn drqmda, kanunlanmvdayer alan ve ihtiyati tedbire iligkin bulu-nan hi.iktimlerin yetersiz olmasr ve diper yandan da bu kararlara kargrYargrtaya baqvurulamamasl nedeniyle, bu alanda farkh mahkeme karar-lan ortaya grkmrqtrr. Aynca bu alanda yazlan yazlar ve eserler yeterliolmadrlr gibi, miiesseseyi de tam olarak aydmlatamamrgtu. Biz bu so-runlan belirlemeye ve griztimlerini gristermeye gahgacafrz.

Ihtiyati tedbirleri konu edinen bu gahgmamz beg brili.imden olug-maktadrr.

Birinci bciltimde ihtiyati tedbir miiessesesi genel olarak incerene-cektir. Bu boliimde ihtiyati tedbir kavramr, ihtiyati tedbirlerin Ti.irk hu-lcukunda dtizenlenigi, ihtiyati tedbirlerin amaglan ve ihtiyati tedbirlerinmuhtevasr aynntrh olarak incelenecektir.

ikinci boltimde, "ihtiyati Tedbir Usuli.i" baghlr altrnda, grirevli veyetkili mahkeme, ihtiyati tedbir talebi ve bu talebin incelenmesi konulanagrklanacaktrr.

ugtincti boli.im, "ihtiyati redbir Karan ve Bu Karann yerine Geti-rilmesi" baqh[rnr tagrmaktadr. Bu baghk altrnda ihtiyati tedbir karan,ihtiyati tedbir karanrun yerine getirilmesi (icrasr), ihtiyati tedbir giderlerive ihtiyati tedbire muhalefet incelenecektir.

Ddrdtincii bdliimde, ihtiyati tedbiri sona erdiren sebepler incelene-cektir.

Beginci bdltimde ise, haksz ihtiyati tedbirden dolayr agrlan tazmi-nat davalan incelenecektir.

Qahgmamrz da esas itibariyle ulkemizdeki kanuni dtizenleme veyargr organlannrn kararlan g<iz rintinde tutulmugtur. Bu arada imk6n <il-giisiinde ozellikle Alman hukukundaki durum da incelenmigtir.

XX

Birinci B6li.iminriy.rri rnonin vrtinssnsnsi

$ 1. GENEL nir,Cirnna; inrivari rposin KAVRAMTBir davanrn agilmasr ile hukme ballanmasr arasrnda uzunca bir zamana

ihtiyag vardrr. Bu uzun zaman siiresince ve hatta dava agrlmadan dnce, fiili du-rumlar o gekilde geligebilir veya geligtirilebilir ki, davacrrun dava sonunda haklgrkmasrna rafmen, elde edilen hiikmiin infazmr sa[layamamasr sdzkonusu ola-bilir. Bunun yanrnda davanm devamr stiresince de bazt gegici tedbirlerin aln-masr zorunlu olabilir.

igte, davacrnrn davasmr kazanmasr durumunda, dava konusu geye kavug-maslnl garanti altrna ahnak igin, dava agrhnadan cince veya dava srrasrnda h6-kim tarafindan emredilebilen, gegici nitelikteki tedbirlere ihtiyati tedbirler de-nir.l

ihtiyati tedbir dava agrlmadan 6nce veya sonra istenebilir. Bunun igintedbir isteyen mahkemeye bagvurur. Talebi hakh gorilli.irse mahkemece ihtiyatitedbir kararr verilir. Daha sonra ihtiyati tedbirin gegidine gcire ihtiyatr tedbirkararr yerine getirilir.

B) iHTiyATi TEDBiRLenN TUm HUKUKLTNDA DUZENLENi$Iihtiyati tedbirler, genel olarak Hukuk usulii Muhakemereri Kanununda

diizenlenmig olmakla beraber (HUMK m. 101-l l3lA). 6zel kanunlarda da ihti-yati tedbirlere iligkin hiiktimler vardr.

I- Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunundaki Diizenlemeihtiyati tedbirler, Hukuk Usuli.i Muhakemeleri Kanununun 101-ll3/A

maddeleri arastnda, genel olarak diizenlenmigtir. Bu di.izenlemeyi ilerde aynntrlrolarak inceleyeceliz. ilerde de g<iriilebileceSi gibi, bu diizenleme birgok bukt*-dan yetersiz kalmaktadrr.

t Diger tanrmlar igin bkz. Ttirk Hukuk Liigatr s 153; AKyAZAN, Srtkr: ihtiyati Ha-ciz ve Haeze igtirak Dereceleri, istanbul 1958, s. 4; ERGtrNEy, Hilmi: Turk Hu-kukunda Liigat ve Istrlahlar, istanbul 1973, s. 210; USLU, T. Azmi: yeni HukukLugatr, istafibul 1964, s.144; yILMAZ,Ejder: Hukuk Sozltigii, 5. Baskr, Ankara1996, s. 368; YILMAZ, Orhan: ihtiyati Tedbirler, 2. Baskr, Konya 1985, s. 15(YILMAZ-Tedbirler); PEKCAI{,TEZ, Hakan: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2000.s. 456.

S L Genel Bilgiler

Usul kanunundaki bu genel diizenleme yanrnda, diler kanunlarda da ihti-yati tedbirlere iligkin hiikiimler mevcuttur. Usul kanunundaki dtizenleme ilebunlar arasrndaki genellik-dzellik iligkisi vardr. Hukuk Usulii MuhakemeleriKanunundaki ihtiyati tedbirlere iligkin hiikiimler genel nitelikte olup, difer ka-nunlardakiler ise 6zel niteliktedir. Bu nedenle, di$er kanunlarda ihtiyati tedbir-lere iligkin 6zel htikiim bulunrpayan hallerde usul kanunundaki genel htkiimleruygulanacaktrr." Yani, ihtiyati tedbirler igin <izel hiikiimler dngciriilmiig^ ise, arfikihtiyati tedbirleri diizenleyen genel hiikiimler uygulama alanr bulamaz.'

II- Ozel Kanunlardaki. DtizenlemeOzel kanunlarda yer alan ihtiyati tedbirlere iligkin htikiimler tespit edebil-

di$imiz kadarryla gunlardr:TMK m. 420,637; TTK m. 63,140,382,435,504, 880, 887; iiK m. 28,

72tll-il1,97,257-268; 634 sayrh K. Ek m.2;831 sayrh K. m. 5; 2247 sayfiK..m.22;2499 sayftK. m.46/a;2822 sayft K. m. 16, 41,46/2;2886 sayrh K. m.26/II;2924 sayrh K. m. 3/II, 8; 2942 sayrh K. m. 20/l; 3091 sayrh K. m. 13,14;3213 sayrh K. m.40,41;3402 sayrh K. m.25,40; 3780 sayrh K. rn.6g;4389 sayrh K. m. 14,17,20;4473 sayrh K. m. l5; 4686 sayrh K. m.6; 5846 sayrhK. m. 77;7269 sayrh K. m. l9lIII; 551 sayrh KHK. m. l5l-153; 554 sayrhKHK. m.63-65; 555 sayrh KHK. m.34-36;556 sayrh KHK. m.76-784

Buraya kadar, ihtiyati tedbirlere iligkin dzel diizenlemeleri tespit edebil-dilimiz dlgtide belirttik. Bunlann drgrnda TMK' nun 589 uncu maddesinin iistbagh[rnda, tereke hakkrnda ahnacak tedbirler "Koruma Onlemleri" otarak nite-lendirilmig ise de, bu tedbirler, Hukuk usulti Muhakemeleri Kanununun l0l-ll3lA maddeleri anlamnda ihtiyati tedbir de[ildir.5 yargrtay da bu g0riigtedir.6

c) igrffari TEDBIRLERIN seNZeR MUESSESELERLE KAR$r_LA$TIRILMASI

Kanunlartmrzda ihtiyati tedbir niteliginde olmamakla beraber, ona benze-yen ve ona yakln sonuglar do$uran bazr miiessese ve hiiktimler de vardr. Hatta

3

4

l

KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulii, 4. Cilt, 6. Baskr, istanbul200l., s. 4315(KURU-IV); USTUNOA6, Saim: ihtiyati Tedbirler, istanbul 1981, s. Z (USTUN-DAc-Tedbirler); YILMAZ-Tedbirler s. 15.USfUNOnc, Tedbirler s. 15.Aynca bkz. Posta Qekleri Ttiz[pU m.26/tt (RG 1.7.1969 sayr 13237).4721 sayljr Ttirk Medeni Kanunu 08.12.2001 tarih ve 24607 sayfi Resmi Gazetedeyayrmlanmrg ve 01.01.2002 tarihinde yiiriirl0ge girmig olup, 17.02.1926 tarihli ve743 sayrh riirk Kanunu Medenisini yuriirliikten kaldrrmrgtrr . Ayrrca bkz. aga s. 54.Bkz. HGK 21.9.t966,2/852-24r (Si 1967t231 s. 155_159); HcK 22.11.1966,2/238-534 (iKiD t97o/tt2 s. 8449-8500); Aynca bkz. 2. IID Lr.t2.tg7o,5693t65r2 (RKD l97ll3-4 s.78; ABD r97U3 s.473).

$ L Genel Bilgiler

bir gegit ihtiyati tedbir olan ihtiyati haciz ile ihtiyati tedbir miiessesesinin bilefarklarr vardrr.

I- ihtiyati Tedbirler-TeminatTeminat, dava agan, davaya katrlan veya icra takibinde bulunan kimsenin,

haksrz grkmasr halinde kargr tarafin zararlarrm kargrlamak igin, gekig_meye dahilolmayan bir mal veya nakdi kargrhk olarak gdstermesinden ibarettir.' Teminattada bir tedbir niteligi varsa d4 bu ihtiyati tedbirlerden farkh bir nitelik taqrr. ihti-yati tedbir, uyugmazhk konusu hakkrnda ahnan bir tedbirdir; oysa teminat, davakonusunun drgrnda kalan ve ondan bagka bir geydir."

II- ihtiyati Tedbirler-Delillerin TespitiDelillerin tespiti, ileride agrlacak veya agtlmtq olan bir dava ile ilgili de-

lillerin, bazl gartlar altrnda, zamanrndan 6nce toplanrp emniyet alttna allnmastntsaflamak igin kabul edilmig bir m0essesedir.' Delillerin tespitinde, davanrnkarara ba$anmasrna yardrmcr olacak delillerin kaybolmasrnt dnlemek igin ted-bir ahnmaktadrr. Oysa ihtiyati tedbirler sOzkonusu oldu$unda, dava konusu olanmal veya hakkrn elde edilebilmesi igin o mal veya hakka tedbir konulmakta-drr.'u Dolayrsryla delillerin tespiti, gerek konusu gerek gayesi bakrmrndan ihti-yati tedbirlerden farkhdrr.

III- ihtiyati Tedbirler-ihtiyati Hacizihtivati tedbirler ile ihtivati haciz miiessesesinin ortak vonleri olmakla be-

raber,rr birbirinden farkh yOnleri de vardrr. Her iki tedbir ge.gidinde de sdzltimuhakeme gerekmeksizin karar verilebilir (HUMK m. 105/[; IIK m. 258/II) vekarar igin dnemli vakralann tam olarak ispatrna gerek yoktur. Bu ortak 6zellik-lere ra[men her iki mtiessese, dzellikle amaglan, konulan ve tabi olduklarr hii-kiimler bakrmrndan birbirinden farkhdrr. Uygulamada her iki miiessese arasrn-

ll

Teminat igin bkz. KURU-IV s. 41544214; TURHAN, Turgut: Davactnm veyaDavaya Katilanrn Teminat G0sterme YUktim0, Osman Fazrl Berki Armapant, An-kara 1977, s. 853-905; YILMAZ, Ejder: Davada inanca, AUHF 50. Yrl Armalant,Ankara 1977, s. 38 1-410.ANSAY, S. $akir: Hukuk Yargrlama Usulleri, 7. Baskt, Ankara 1960. s. 195; Ber-kin, Necmeddin: Tatbikatgrlara Medeni Usul Hukuku Rehberi, istanbul 1981, s. 514(BERKiN-Rehber); BiLGE, NecipiONEN, Ergun: Medeni Yargrlama HukukuDersleri, 3. Baskr, Ankara 1978, s. 368; YILMAZ-Tedbirler s. 16.KURU-IV s. 4426.ANSAY s. 195; BERKiN-Rehber s. 514; BiLGE/ONBN s. 368; KURU-IV s.4421 .; Yn-MAZ-Tedbirler s. I 6.uSftrNOad-Tedbirler s. 5 vd.

o

l0

$ L Genel Bilgiler

daki farklara dikkat edilmemekte,12 ihtiyati haciz karan verilmesi gereken hal-lerde ihtiyati tedbir karan verilmektedir.r3 Bu nedenle her iki miiessese arasln-daki farklan belirrnekle yarar vardr.

ihtiyati haciz sadece paru alacaklanna iligkin dava veya icra takiplerindesdzkonusu oldu[u halde, ihtiyati tedbirler kural olarak icra takiplerinden bagkageylere (haklara, menkullere ve gayrimenkullere) iligkin davalarda ahnrr.

ihtiyati tedbirde dava konusu olan gey (mesel6 menkur, gayrimenkur mal)igin, dnleyici veya koruyucu nitelikte tedbir almr; oysa ihtiyati hacizde, ala-caklrya heniiz kesin haciz isteme yetkisinin (iiK m. 3i, 87) gelmedigi bir do-nemde, borglunun mallanna gegici olarak el konulmak suretiyle, alacaklnrnpara alacaprnm zamanlnda (dava veya icra takibi sonunda) ddenmesi emniyetaltma almr.

ihtiyati hacizde ihtiyaten haczedilen mallar, alacakhlann agtr[r veya yap-tt[r (veya agmayl veya yapmayr dtigi.indi.isi.i) bir dava veya icra takibinin konuiupara alacafirdrr. Oysa ihtiyati tedbirde tizerine ihtiyati tedbir konulan mallar,davacr ve davah arasmda gekigmeli olup, davacnrn agmr$ oldufiu veya ilerdeagmayl diigiindtilii bir davanrn konusudur.

ihtiyati tedbirde, dava konusu olan ve kime ait ordu[u taraflar arasmdagekigmeli bulunan mal igin emniyet (muhafaza) tedbiri ahnrr. ihtiyati hacizdeise, dava veya icra takibi konusu olan para alacaptnrn ilerde, davi (veya icratakibi) sonunda <idenmesini emniyet (gtivence) altrna almak igin, dava konusu(veya icra takibi) konusu para ile higbir ilgisi olmayan ve davahya (borgluya)ait oldulu taraflar arasmda gekigmeli bulunmayan mallara el konuiur (uurnuitu.ihtiyaten haczedilir).

IV- ihtiyati Tedbirler-Terekede Koruma OnlemleriTerekede koruma dnlemleri (TMK m. 589 vd), terekenin korunmasrnr ve

hak sahiplerine ulagmasrnr saSlar.Bu tedbirlerin iki gayesi vardr. Bunlardanbiri, terekenin miras btrakantn dliimti zamanmdaki hati ite dondurulup tereke-

tz $unu hemen belirtelim ki, ihtiyati haciz ile ihtiyati tedbir arasrndaki fark, daha yenitarihlerin iir0niidtir. Zva, rhtiyati haciz miiessesesi, tarihi baglangrcrnda her iki te-minat olgusunu da birlikte ihtiva ediyordu (BAUR; Studien zum enistweilisenRechtsschutz, Tiibingen 1967, s. t; UsrCrNoad-Tedbirler s. 5 den naklen). Eiki-den bizim hukukumuzda da her iki miiessese HUMK'da diizenlenmigti. Daha son-ralarr ihtiyati haciz miiessesesi HUMK'dan grkartrlmrg ve iiK,nun 2s7-26g incimaddeleri arasrnda ay'rnttlt olarak dtlzenlenmigtir. Yargrtay bir karannda "ihtiyatihaciz icra takip iglemi olmayrp yaprlacak icra takibinden veya agrlacak davadan 0n-ce uygulanan ve HUMK'nun 105 ve bunu izleyen maddesinde diizenlenen ihtiyatitedbir benzeri daha etkili bir iglemdir" demek suretiyle iki mi.iessese arasrndakibenzerligiyle dikkat gekmigtir. Bkz. HGK 16.02.2000, tz-49/94 (yKD zoCf,fi2 s.r8l l-1817).13 KURU-IV s. 4411; PEKCANITEZ s. 466 Ayrrca bkz. aga s. 29 dn. 134.

den higbir geyin kaybolmamasrm ve kagrnlmamasrnr saflamak; di[eri ise, don-durulan terekenin mirasgrlara intikalini iaSlamaktrr.

Terekedeki koruma dnlemlerira ile usuldeki ihtiyati tedbirler arasrnda ga-ye ve konu bakrmrndan farklar vardr. Usuldeki ihtiyiti tedbirlere hAkim rei-enkarar veremez; sadece istek iizerine karar verebilii. Terekeye iligkin korumaonlemlerini ise, hdkim.gerek istek iizerine gerek resen almak iorundadrr. Ayrrcadava agrlmadan cince istenen ihtiyati tedbJrler igin l0 giin iginde dava agmakgele-kli oldulu halde, tereke hakkrndaki koruma cinlemlerinde bciyle biryorun-luluk yoktur.

Ahnan tedbirlerin sona ermesi de farkhdrr. Terekede koruma cinlemleri,tedbiri gerektiren hallerin ortadan kalkmasr halinde sulh hdkiminin terekeyi haksahiplerine teslim etmesiyle sona erer. Oysa ihtiyati tedbirlerde tedbirin kalk-masr daha de[igiktir. \

Terekedeki koruma onlemlerine iligkin iglemler, idari iglere iliqkin otdu-lundan bu konudaki kararlar temyiz edilebilir. Oysa ihtiyati tedbirlere iligkinkararlar temyiz edilemezler

ihtiyati tedbirlerde, tedbirin konusunu tegkil eden geylerin aynr gekigmelioldulu halde,,.terekedeki tedbirlerin konusunuiegkil eden-qeylerin aynrnda 9e-kigme yoktur."

V- ihtiyati Tedbirler-Hacizde Muhafaza TedbirleriAlacakhnrn alaca[trun tahsil edilebilmesi igin, haczedilen mallarrn aynen

muhafazast ve icra dairesinin emrine hazrr bulundurulmasr gerekir. Bunun iginalrnan.tedbirlerle (iiK m.88-9r) ihtiyati tedbirler, gerek koiulan ve gerek ga-yeleri bakrmrndan birbirinden farkhdrr.16 Hacizdeki muhafaza tedbirle;r7, ha;izkonulan mallann muhafaza altrna almmasr ve icra memurunun gerektilinde bumallart el altrnda tutabilmesi imkanrnr saflar. Bu tedbirler haizedilen mallarbakrmmdan scizkonusudur.

VI- ihtiyati Tedbirter-iflasta Muhafaza TedbirleriiiK'nun 159 uncu maddesine g<ire, iflas talebi harinde mahkeme ilk once

alacakltlann menfaati igin zaruri g<irdti[ii bi.itiin muhafaza tedbirlerini emrede-bilir. Eler borglu <ideme emrine itiraz eimemigse (iiK m. 156), alacakhnrn tale-bi tizerine, mahkeme mutlaka bu tedbirlere karar vermeye mecburdur. Bu ted_

$ l. Genel Bilgiler

t4 Tereke hakkrndaki tedbirler igin bkz. ONDEn, Akil: Miras Hiikiimlerinden Tereke-ye Miiteallik ihtiyati redbirler, AD lg43/4, s. 205-213; $ENER, Esat: Tereke Hak-krnda ihtiyati redbirler ve Mirasm Resmen idaresi yD 19i7lz,s. gl-94.15 YTLMAZ-Tedbirler s.20.t6 YILMAZ-Tedbirler s. lg.t7 Hacizde muhafaza tedbirleri igin bkz. KURU, Baki/ARSLAN, Ramaza;r,'lILMAZ,Ejder: icra ve iflas Hukuku Ders Kitab; Ankara 19g6, s. Zlg,Z2l,Z32.

$ l. Genel Bilgiler

birler iflas dairesince yerine getirilir. Defter tutulmasma karar verilebilmesi igin,alacaklmrn teminat gdsterme zorunlululu yoktur. Ticaret mahkemesi, deftertutma drgrndaki bir muhafaza tedbiri isteyen alacakhdan teminat vermesini iste-yebilir; borglu <ideme emrine itiraz etmemig veya alacak bir ilama baflr ise te-minat aranmaz. Aynca devlet ve adli yardtmdan istifade eden kimseler teminatgdstermek zorunda delildir.

iiK'nun 159 uncu maddesindeki tedbirler iflas davasrnrn agrlmasr 0zerinealacakhlann menfaatlerini korumak igin zaruri gcirtilen ve istek olmasa bile,hdkimin kendili[inden alabilecepi tedbirlerdir. Bu tedbirler kamu diizeni ileilgili olup,. resen almmasr gerekir. Qiinkfi bu tedbirler, sadece iflas talebindebulunan alacaklmm de[il, bo'rglunun btitiin alacakhlannm menfaatini ilgilen-dirmektedir. Oysa usuldeki ihtiyati tedbirler kamu diizeni ile ilgili olmaytp,dolrudan do[ruya gahsi hak ve grkarlan ilgilendirdipinden, ancak taraflanniste[i iizerine ahnabilir.'o

rr'Il- ihtiyati Tedbirter-Yiiriitmenin DurdurulmasrBir idari iglemin iptali igin dava agrlmasr, idari iglemin icrasrnt durdur-

maz. idari iglemin icrasrnr durdurabilmek igin yi.irtitmenin durdurulmasr gerekir.Yiiriitmenin durdurulmasr, iptali istenen bir idari iglemin uygulanmastnt

belli bir stire igin, en geg dava sonuglanncaya kadar erteleyen gegici bir <inlem-dir. Yiiriitmenin durdurulmasr gegic^i bir tinlem olup, belli kogullarrn varlrprhalinde, dava agrldlktan sonra allnlr.''

Ytirtitmenin durdurulmasrnrn ihtiyati tedbirlerden farkh bir miiessese o-lup olmadr[r tarhgmahdu.

Bir g<iriige gcire, "yii^rUtmenin durdurulmasr, ihtiyati tedbir niteli$inde is-tisnai bir usul hiikmtidiir."-

Bizim de katrldr[rmrz di$er bir gdriige gdre ise, "yiirttmenin durdurulma-sr miiessesesi idari yarglya ozgii ve onun <inemli bir dava ttirti olan iptal davala-nnrn aynlmaz bir unsuru olarak, adli yargrda yer alan ihtiyati tedbirlerden fark-hdrr. Bu iki mtiessese arasmda usul, amag, konu, sonug ve yerine getirme gibihususlarda onemli farklar bulunmaktadrr. Bu farklar her iki miiessesenin aynrsavrlmasma olanak v emez" .2r

t920

AKYAZAN, Srtkr: iflas Talebi Uzerine Muhafaza Tedbirleri (ABD 1955/3, s. 205vd).Bkz. IYUK m. 27; AYiMK m. 62.KURU-IV s. 4409; Ayrrca bkz. Any. Mah'nin 13.3.1964 giin ve 19 sayrh kararr(Any. Mah. Kararlan Dergisi 196512 s.7l).QAGA, Tahir: Yiir0tmenin Durdurulmasma Dair, Sorumluluk Hukukunda YeniGeligmeler, IIL Semporyumu, istanbul 1980, s. 35; OZDE$, Orhan: idari YargrdaYiirUtmenin Durdurulmasr ve Niteli[i (Sorumluluk Hukukunda Yeni Geligmeler,III. Sempozyumu, istanbul 1980, s. l7).

S L Genel Bilgiler

Yargttay, yiiriitmenin durdurulmasr kararlannrn da ihtiyati tedbir karannitelilinde oldufu gdriigiindedir. Yargtay'a g6re, 'li.iriitmenin durdurulmasrkararlan gerek amag ve gerek nitelik ydniinden ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbirkararlarr ile eg anlamdadt...""".

Wn- intiyati Tedbirler-Tevdi Yeri TayiniBK m. 9l'de, "Alacakll mUtemerrit oldu[u takdirde borglu hasar ve mas-

raflart alacakhya ait olmak iizere vereceli geyi tevdi'ederek borcundan beraatedebilir. Tevdi edilecek yeri, tediye yerindeki hakim tayin eder. Fakat ticariegya, hakimin karan olmakstzn dahi bir ardiyeye tevdi edilebilir" hi.ikmii yeralmaktadrr. .

Tevdi yerinin tayini, alacakh ile borglu arasrndaki iligkiyi de[igtirmeyen,kanun tarafindan borgluya tanmmrg bir yoldur. Tevdi yeri tayinine iligkin olarakmahkemece verilen kararlar da nihai karar niteli[inde olmadl[rndan temyizedilemezler.23 '

Tevdi yeri tayininde de bir tedbir nitelili var ise de, bu usul hukukundakiihtiyati tedbirlerden farkhdrr. ihtiyati tedbirlerin konusu menkulve gayrimenkulmallar olugturabildi[i halde, tevdi yeri tayininde niteli[i itibariylegayrimenkuller tevdi olunamazlar.

D) iHTiYATi TEDBIRLERIN AMACrI- Genel Olarak ihtiyati Tedbirlerin Amacrihtiyati tedbirlerin amact'konusunda savunulan gcirtigleri klasik ve mo-

dern gdriigler olarak belirtebiliriz.

I. Klasik GdriiSBu gdriige g<ire, ihtiyati tedbirler ancak teminat amacr ile.konabilir. Ah-

nacak tedbir alacakhyr tatmin amacl gi.idemez. Bu durumda, kural olarak ihti-yati,tedbirler, sadece temin edici (himaye edici) bir fonksiyona sahip olabilir-ler.^ Ihtiyati tedbir ile alacakhnrn tatmini de$il, sonraki tatminin gimdidentemini sdzkonusu olabilir. Aynca ihtiyati tedbir esas davanrn yerine gegemeye-celi gibi, onu telafi de edemez." Bu gdriigii savunanlara gcire, ihtiyati tedbirler

22 Bkz.4. HD l?.10.197i, S}gt/g6g7 (KARAHASAN, M. Regit: Sorumluluk Huku--- ku, istanbul 1995, s. 1205);4 HD 9.11.1959, 661317954 (KURU-IV s. 4411):23 Bkz. 6. HD 2.3.1956, rg3gn453 (yllMAz-Tedbirler s. 22).u Bu gtlrilgii savunan hukukgular bu kurala zorunlu hallerde bazl istisnalar tanryarak,

kurahn bazr hallerde ihlaline de mtlsaade ederler (Aynr giirUgte aynca bkz.STEIN/JONAS: Komrirentar 1ur TO,19. Auflage, vor g 916, I, I ve vor g 935, I,t; USftniOeG-Tedbirler s. I I dn. 3den naklen)25 Ancak Alman Hukukunda belirtildigine gdre, bOyle bir telafi (esas davarun yerinegegme) gbk sayrda meydana gelmektedir. Tedbir almdrkran sonra esas da,";nrn iz-lenmesine artrk ihtiyag gOriilmemektedir. (LEIPOLD, Dieter: Grundlagen des

$ L Genel Bilgi.Ier

maddi hukuk talebinden grkan sonuca gdre hem daha azr verirler ve hern dedaha bagka bir muhtevaya sahiptirler.'o Bu gcirtigti savunanlar ihtiyati tedbirleringegici nitelikte olmalanndan hareket ederek bu sonuglara varmaktadrlar.

2. Modern Gi)riiSModern hukukgular, klasik goriigiin ortaya koydu[u "tedbir ile tatmin de-

Sil, temin sozkonusudur" kurahnrn higbir gey sdylemedi$ini ve bu soztin yanhqoldu[unu belirtmekted irler."' Bunlara gore, ihtiyati tedbirlerin yeknesak qekildeteminat amagh oldu$u do$masrndan vazgegmek gerekir. Zira, alacakhnrn hak-ktnrn ancak tatmin ile temin edilece[i bir gok hal diigtini.ilebilir. Hatta kuralolarak alacaklrnrn hakkr temin edilmekle beraber, alacakhyr tatmin etmeyi he-defleyen ihtiyati tedbirlerin de mevcut olmasr gerekir.

Bu d0gi.inceyi savunan hukukgulara gcire, ihtiyati tedbirlerin esas amacr-ntn teminat oldufu ve tatmin amacrnln ise istisna bulundu[u kabul edilerek yolagrkrldr[rnda, bu istisnalann nasrl srnrrlandrrrlaca[r sorunu ortaya grkacak ve busorunu g<izecek pratik bir krstas da bulunmayacaktrr. Bunun yerine, ihtiyatitedbirlerin gegici niteligi ve amaglan da dikkate alrnarak, ihtiyati tedbir mtiesse-sesinin kapsamrna giren tedbirler belirlenmelidir.'o

Bu goriig agrsrndan, Alman Hukukunda ozellikle Jauernig'in ayrnmr 6-nem tagrmaktadlr.

II- Jauernig'in TasnifiJauernig, tig ayrr amag giiden ihtiyati tedbir ttirtin0n mevcut oldu[unu ka-

bul etmektedir. Jauernig'e gore, ihtiyati tedbirler teminat amagh, diizenlemeamagh ve eda amagh olabilirler.

1. Teminat Amagh ihtiyati TedbirlerBu tedbirlerle mevcut durum muhafaza edilmek suretiyle bir tarafin hakkrnrn

gergeklegmesi sa[lanr veya hakkrn gergeklegmesinin esash olgtide a$rlagtrrrlmasr-na engel olunur. Bu ttir tedbirlerin ,unacl, bir hakkrn mtistakbel gergeklegmesiningtivenlik altma alnmasrdrr; yoksa, bu hakkrn bizzat gergeklegtirilmesi deSil. Buamag gergevesinde mevcut durumun bir de[igikli[e u$atrlmasr da caiz-

e-instweiligen Rechtsschutz, Miinchen 1971, s. 3; STEIN/JONAS, vor g 935, IV, l;USftnqnAG-Tedbirler s. il den naklen).Tedbir maddi hukuktan grkan hukuki sorlucu aynen saElayamaz (onu rirtemez);ancak, tedbir maddi hukuka iligkin bazt yan mukellefiyetleri drtebilir (BAUR s. 50:USftfNOa6-Tedbirler s. I I dn. 3 den naklen).JALIERNIG: Der zultissige Inhalt einstweiliger Verfiigungen, ZZp,7915-6, s. 323;USfUNnAC-Tedbirler s. l2 den naklen).JAUERNIG, s.324; USftfNOed-Tedbirler s. l2 den naklen).

$ L Genel Bilgiler g

dir.2eTeminat amagll tedbirler ile dava konusunun esas dava sonuglanrncayakadar rnuhafazasr ve boylelikle hakkrn temini sa[lanmrg olur.

2. Diizenleme Amagh ihtiyati TedbirlerBu tiir tedbirlerin arnacl, gegici bir durumu adli yoldan diizenlemektir.3O

Ozel likle si.irekli hukuki iligkiler-bakrmmdan bdyle tedbirlere ihtiyag duyulabi-lir. Mahkeme zaruri oldugu takdirde, bir hukuki iligkiyi ihtiyati tedbir ile dii-zenleyebilir. Bu suretle, ihtiyati tedbir hukuki iligkiyi yeniden inga etmektedir.Tedbirin maddi hukuktan grkmasr gereme1.. Burada tedbir, e-."iil*ig hukukisonuglar igin bir bagka sebep tegkil eder.31 Ancak emredilen tedbirin maddihukuka gcire talep edilebilecek olanrn gevresinde bulunmasr gerekecektir.

Dtizenleme amaglt ihtiyati tedbirlerde, gelecekte yerine getirilmesi gere-kecek bir edimin teminat altma almmasrndan gok, hukuki barigrn muhafizasrhedef tutulur. Bu nedenle dtizenleme amagh tedbirler, bir diizenleme gerektirenllgkuki iligkiye ba[lanmrglardrr. Adli yargrnrn gcirev alanma giren her hukukiiligki bir diizenleme tedbirinin konusunu tetkil eaebilir.32

3. Eda (ifa) Amagh ihtiyati TedbirterBu tedbirlerin amacr, bir hakkr gegici olarak gergeklegtirmektir. yani ala-

caklrrun gegici olarak tatmini sdzkonusudur. Bu nitetigiyte teminat amagh ihti-yati tedbirlerden aynhrlar. Bu ti.ir tedbirlerin hangi hallerde verilece[ine iligtlnbir 6lgi.i bulmak zordur.33 Bu nedenle bu tiir tedbiilerin sayrsr delige5'itir. nciytebir tedbirin verilmesini hakh g<isteren ozel sebeplerin uuiltg, halinde karar ve-rilebilmelidir.3a $artlara g<ire,-dava konusu olan istemin g"egici olarak yerine

33

Teminat amagh tedbiri, Alman usul Kanunu m. 935'de tanrmlamrg, m. 93g,de isemahkemenin, bu amaca ulagmak igin hangi tedbirlerin gerekli oldu$unu serbestgetakdir edece$ine definildikten sonra, maddenin ikinci frkrasrnda ise, bu amagl ted-birler igin bazr Ornekler de verilmigtir IUSfffNOAC-Tedbirler s. l3).Alman usul Kanununun 940 lncr maddesine gore, "ihtiyati tedbirler, gekigmelihukuki iligki hakkrnda gegici bir durumun diizenlenmesi amacr ile dahi; gayet budtzenleme, dzellikle stirekli hukuki iligkilerde esash sakrncalardan kagmmak veyatehdit eden bir kuvveti 0nlemek igin veya baqka sebeplerden dturii zorunlu g6riili.ir-se kabule gayandrr." Bu htikiimde alacaklrrun hakknrn sadece temin edilecilindenbahsedilmedifi igin, "bu tedbir tiiriiniin srf temin edici karaktere sahip oldugununkabul edilmesinin dogru olamayacagma deginilmektedir (JAUERNIG, s. 33i us-TLINDAc-Tedbirler s. l4 den naklen).STEIN/JONASS 938, I; USTLINDAG-Tedbirler s. 30 ve 3l den naklen.STEIN/JONAS$ 940, II; USfCTNOIG-teabirter s. 32 ve 33 den naklen.USftrNOad-Tedbirler s. 15.STEIN/JONAS$ 935,IV, l;USTLjNDAG-Tedbirler s. 15 den naklen.

t0 $ I. Genel Bilgiler

saplayacak tanda bir ihtiyati tedbir karanntn verilebilmesi caiz'

III- HUMK'daki Diizenlemenin ihtiyati Tedbirlerin Amacr Bakr'mrndan De[erlendirilmesi

Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun 1Ol inci maddesinde 4 bent ha-linde ahnacak tedbirler belirtiltniq, 103 tincii maddede ise, "101 ve 102 ncimaddelerde gdsterilen hallerden bagka tehirinde tehlike veya miihim bir zararolaca[r anlagrlan hallerde tehlike veya zarail defi igin hdkim icap eden ihtiyatitedbirlerin icrastna karar verebilir" denmigtir.

Hdkirn, 103 iincii madde htikmiine dayanarak ancak, ihtiyati tedbir yolu ileafunabilmesi miimktin tedbirleri alabilir. Dolayrsryla, ihtiyati tedbirlerin amaglarlkonusunda belirtilen hususlar bizim hukukumuz agrsmdan da tinem ta;rr.

Usul Kanunumuzun 101 inci maddesinin I ve 2 nci bentlerinde yer alan ted-birler, teminat amagh ihtiyati tedbirlere delinen <irneklerdir. Ancak bu bentlerdeteminat amagh tedbirlerin dzellikleri hakkrnda bir agrklama yaprlmamlgtr.,Burada,dava konusu muayyen bir geyin teminine iligkin tedbir ornekleri verilmigtir.'o

101 inci maddenin 3 i.incti bendinde ise, ihtiyati tedbir yolu ile, borglu ol-dulu iddia edilen kiginin bir miktar paia ddemesine karar verilmektedir. Kanunbu-trtilcmti ile eda amagh bir tedbire deginmektedir.3?

101 inci maddenin 4 iincii bendinde ise, aynhk ve boganma davasl iizeri-ne, Medeni Kanun gerelince icap eden tedbirlerin ihtiyati tedbir yolu ile ahn-masr da agrkga dngdriilm{igtiir. Bu tedbirler baskrn karakterleri itibariyle dti-zenleyici tasarruf niteliEinde{ir. Zira bu tedbirler ile gegici nitelikte yeni du-rumlar yaratr lmr g olmaktadlr.'o

Gdrtildii[ii gibi, Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu'nun l0l inci mad-desi geqitli bentlerinde her iig amagh ihtiyati tedbir tiiriine drnekler vermigtir.Aynca, 101 inci maddede sayrlan tedbirlerin ahnabilmesi igin, bagka garta dagerek gciriilmemigtir. Bundan hareketle, h6kim 103 tincti madde gergevesindeieminai, dtizenleme ve eda amagh ihtiyaii tedbirler alabilecektir.3!

35 UMAR, BiLGE: Hukuk Usulil Muhakemeleri Kanunumuzun Mehaz NeuchfltelKantonundaki Tatbikatr. istanbul 1967. s.51, no: 81.USfUNOe6-Tedbirler s. 16.Nitekim, Alman Hukukunda, Usul Kanunumuzun l0l inci maddesinin 3 iincti ben-dinin sa[ladrpr ve eda amagh oldu[una detindi[imiz bu olanak Onceleri hukuk tat-bikatmca kabul edilmig; sonra ise, bu tedbirler arttk pozitif esaslara baglanmr$tr.(STEIN/JONAS$ 935, tV; USfCTNoAG-Tedbirler s. 17 den naklen).usfuNneG-Tedbirler s. I 7.USf trNne6-Tedbirler s. I 9.

getirilmesini

36

5t

38

39

$ 2. ihtfyati Tedbirlerin Muhtevast

$ 2. ir{TiyATi TEDBinr,nniN MUHTEVAST

Bkz. aga. s. 24; Alman Hukukunda bir srnai tegebbiisiin dahi yediadle tevdi edilerekidare edilebilrnesinin m0mkiin olup olmadrgr tartlgmahdr. Bunu reddedenlere gdre,smai tegebbiis bir biitiin olarak cebri icraya tabi bulunmadrlr igin, bunun biryediadil tarafindan, tedbir olarak idaresine karar verilmesi de mtimktin delildir.Buna mukabil teminat tedbirlerinde Onemli olan mtlstakbel icrann garanti altrna a-lmmast de$il, hakkrn miistakbel gergeklegtirilmesidir. Srnai tegebbiis borglar huku-kuna iligkin bir talebin konusu olursa, ihtilaf vukuunda garanti edilmek gerekir. Bu-nun igin de en uygun gekil yediadle tevdi olarak ifade edilmektedir (JAUERNIG s.328, STEIN/JONAS$ 938, II, t; uSfCrNOad-tedbirler s. 23 naklen).Bkz. aSa. s.22.BAUR, s. 51; JAUERNIG, s. 328; STEIN/JONAS$ 935, Iv, +; UsrtrNoaG-Tedbirler s.27 den naklen. Asli igtinap taleplerinin ihtiyati tedbir yolu ile gergek-Iegtirilmesinin miimkiin olmadrlrna iligkin bu teorik agrklamalara ra[men, AlmanHukuk tatbikatr bu smrlan a$mrltr. Ornek olarak zikredilmek gerekirse, bir ihtiraberah veya markarun ihlalinden dolayr bir geyin siir0m veya imalinden igtinaba ilig-kin talep, bir igletmeyi zarara sokan hukuka aykn agrklamalann yasaklanmasr, hay-

il

A) GENEL OLARAKihtiyati tedbirler, esas dava sonuglanmadan 6nce, dava konusu mal veya

hakka hemen etki edebilecek bir giice sahiptirler. Bu nedenle ihtiyati tedbirleiinmuhtevast tespit edilirken dikkatli olmak gerekir. Heni.iz igin esair hakkrnda birkarar olmadt[mdan, ahnacak tedbirler, esas hakkrndaki davanrn alacaklya sa$-!ay.}ca$ sonucu sallayamamahdrr. Aynca almacak olan ihtiyati tedbirler, esishakkrndaki davanrn stirtincemede kalmasrna da yol agmamairdrr. Bu durumdaihtiyati tedbirlerin muhtevasr tespit edilirken, ihtiyati tedbirlerin amaglannagdre yaprlan tasnifin esas almmasl uygun olacaktlr.

I- Teminat Amagh ihtiyati Tedbirlerin MuhtevasrHukuk usulii Muhakemeleri Kanunu'nun l0l inci maddesinin 1 ve 2 nci

bendi drgrnda ahnacak olan teminat amagh ihtiyati tedbirlerin neler olacalrnr,Kanunumuz tayin etmemigtir. Bu durumda, 103 tincti madde dikkate ahnirsa,diler teminat amagh tedbirleri hdkim serbestge takdir edecektir.

Bu,tedbirler, yediemin tayin edilerek mahn muhafaza ve idaresinin onaverilmesi*, kargr tarafa bazr fiillerin emredilmesi veya yasaklanmasr geklindeolabilir.. Aynca mallarm muhafazasma ydnelik tedbirlir de arrnabilir.a'

Teminat amagh tedbirler, hasmrn bir fiili yapmasl veya bir fiiri yapmak-tan kagrnmasr geklinde de olabilir. Bir fiilin yaprlmasnrn veya yaprlmimasrnrnemredilmesi geklindeki tedbirlerin sadece bir hakkrn miistakbel geigeklegmesinitemin edecek nitelikte olmasr gerekir; yoksa bizzat hakkrn gergekligmeiini de-[il. Bu ryq9.nl,e" bdyle bir tedbire biiyiik dlgiide bir yan (tali) miikeliefiyet esastegkil edebilir."'Bir fiilin emredilmesi veya yasaklanmasr di[er amagh iedbirlergergevesinde de mtimktindiir.

4l

t2 $ 2. ihttyati Tedbirlerin Muhtevast

Borglunun bir fiili yapmaktan kagrnmasrna iligkin bir ihtiyati tedbirin lti-zumu, bilhassa rekabet hukukuna iligkin ihtilaflar ile kiqili[in korunmasrna iliq-kin ihtilaflarda kendini gdsterir. Bir rekabet yasa$r akdetmig olan kimse, rekabettegkil eden fiilleri yapmaya baglarsa, rekabet yasafrnr ihlal etmig olur. Bu du-rumda bir ihtiyati tedbir ile muhtemelen haksrz rekabet frilini igleyebilmek iginyer aradrgrna iligkin bir ilandan vazgegmesi emredilebilir."'

Alman Hukukundaki dtigtincelere gdre, yasaklanan veya yaprlmasl emre-dilen fiiller srrf fiili nitelikte olabilece[i gibi, hukuki ip.lemlerde olabilir. Buhukuki iqlemler hem usuli ve hem de usul drgr olabilir.* Usul drgr hukuki ig-lemlere, bir hakkrn veya bir geyin temlikinin, ayni yiikler ile tahdidinin yasak-lanmasr verilebilir. Menkuller bakrmmdan. muhafaza veya yediemine tevdiigeklinde ihtiyati tedbir karan verilmesi uygun olur.as nynca gayrimenkullerbakrmmdan verilecek devrin yasaklanmasrna iliqkin bir karar, tapu kutiigiinekaydedi ldi gi takdirde etkili olabilir.*

II- Diizenleme Amagh ihtiyati Tedbirlerin MuhtevastAdli yargrnrn gdrev alanrna giren her hukuki iligki bir diizenleme tedbiri-

nin konusunu teqkil edebilir. Bu amagh tedbirler s0rekli borg iligkilerinde; dzel-likle kira, hasrlat kirasr ve girket iligkilerinde uygulama alanr bulmaktadr.aTHukuki iligki kavramrnm genig yorumlanmasr gerekir. Borglar hukuku ve ailehukuku yanmda, biitiin mutlak haklar buraya girer. Hukuki iligki taraflar arasm-da hi.ikiim do[uraca[rndan tedbir de, taraflar arasmda aknacaktrr; iigiincii kigilerhakkrnda almamaz. Mutlak haklar sdzkonusu ise, tedbir bu hakkr ihlal edenaleyhine almmahdr.$

Dtizenleyici tedbirler, kira iligkilerinde ve keza komguluk iligkilerinde 6-zellikle dnem arz eder. Mesel6, tiim ev sahiplerinin ortak kullanrlmasrna tahsisedilmig olan gey veya yerlerden, bu istifadenin gergeklegmesini mahkeme em-redebilir.

irtifak hakkrnm veya hapis hakktntn kullanrlmasr da di.izenleme amaglrbir ihtiyati tedbirle, gegici olarak di.izenlenebilir. Bir kimsenin mi.ilkiyeti bagka-

siyet krrcr iddialarrn yaprlmasmdan kagrnma, tedbir yoluyla emredilebilmektedir.Bu kararlan tasvip eden hukukgulara gdre, b0yle tedbirleri hakh g6steren sebeplerde vardr. Gergekten de bu tedbirlerin ahndr!,r hallerde hadise gok kere ihtilafszdtr,bilhassa haksz rekabet ihtilaflannda. Bu nedenle de mahkemenin, taraflarr alr yii-riiyen muhakemeye havale etmesi iEin bir sebep yoktur (STEIN/JONAS vor $ 935,tV, +; USttiNDAc-Tedbirler s. 4l den naklen)Baur s. S t; USftfNOAG-Tedbirler s. 23 den naklen.STEIN/JONAS$ 938, II, 2; USTUNDAG-Tedbirler s. 23 den naklen.Bkz. aga. s. l8 vd.Bkz. a9a. s. 16 vd.STEIN/JONAS $ 940,II; USTLiNDAG-tedbirler s. 33 den naklen.STEIN/JONAS $ 940, tt, z; USttiNDAG-Tedbirler s. 34 den naklen.

45

46

47

48

$ 2. ihttyati Tedbirlerin Muhtevast

BERKiN-Rehber s. 510STEIN/JONAS$ 938, t, 2c; UST{iNDAG-Tedbirler s. 32 den naklen.STEIN/JONAS$ 938,I, Zc; USftiNOAG-tedbirler s. 32 den naklen.Alman Hukuk Tatbikatrnda da, bir gerikin ihracr davasrnda, bir ihtiyati tedbir ilegegici ihraca karar verilebilmesi milmkiln g6rUlmemigtir. Aynr esaslann bir gerikinidare ve temsil yetkilerinin kaldrrlmasrna itignn auuaaa da yuruyecegi kabul edil-mektedir. Bu husus ao|qin{9 tartrgmahdr (JAUERNIG ,. irs;-srnIN/JoNAS $93 8, I, 2c; Usf trNpaG-Tedbirler i. : t aen naklen;,STEIN/JONAS$ 938, I, 2c; USTUNDAG-Tedbirler s. 32 den naklen.SrEIN/JONAS$ 935,IV 2b USTUNDRG-tedbirler s. 32 den naklen.

l3

sma.ait oldulu iddia edilen araziden gegqgsi,veya o arazideki kuyudan su 9ek-mesi bir dtizenleme tedbirinin konusu olabilir.ae '.. . Dtizenleyici tedbirlere girketler hukukundan ornek verecek olursak, birgerikin igyerlerine girmesi, ticari defterleri incelemesi, hatta oy hakkrnr kullan-masr ihtiyati tedbir yolu. ile yasaklanabilir-so Bir g".ikin girketten ihracr veyayetkilerinin kaldrrlmast iglemlerinin gegerlilili etrafinda bir ihtilaf va.ru, e"cicibir tedbirle eski duruma gdre hareketiditmesine karar verilebilit'i ruiui 3rrl"t

ihrag davasrnda, ihtiyati tedbir ile idare ve temsil yetkisinin kaldrnlmasr y;i;;;gidilmemesi uygun 9l*.t' $erikin idare ve temsii yetkisini kottiye kullanmasriddiasr kargtsrnda, ihtiyati tedbir olarak gerikin yetkilerinin srnrlandrnlmasrveya bu yetkilerin kullanrlmasrna bir diper gerikin igtirakinin emredilebilmesisrizkonusu olabilir. Ancak ahnacak bu iedbirlerle amaca ulagrlamayacak ise,mahkeme en son ihtimal olarak, gerikin bu sfatmrn gegici otarak kald]rrlmasrnakarar verebilmelidir.'

Diizenleme amagh tedbirlerde mahkeme, ihtilaflr hukuki iligkiyi sadecegegici olarak dtizenlemeye dikkat etmek zorundadr. Mahkeme bu- tiii bir ted-birle hukuki iligkiyi kesin olarak bertaraf etmemeye gahqmahdrr.

III- Eda (ifa) Amagtr ihtiyati Tedbirlerin MuhtevasrEda amagh tedbirlerin muhtevasma, dncelikle bir miktar paranm ridenme-

sine iligkin ihtiyati tedbirler girer. Bunlarrn bagrnda nafaka alacaklarr yer alr.Bir-miktar paranm ddenmesine iligkin ihtiyati iedbirler sadece nafakaialeple-rinde sdzkonusu olmaz. Bunun drginda, bu amagh bir tedbir, parayamahkumi-yete 6zel bir liizumun mevcut olmasr halinde de verilebilmelidir. Ancak bctylebir tedbirin ahnabilmesi ]o!n,- {agaklnrn paraya hemen kavugmasmr geiektiienbirdurumun ve ayrrca bdyle bir.ihtiyati tedbiiile gare bulunalilecek bir zarurethalinin mevcut olmasl gerekir.sa B<iyre bir zaruret durumunun, alacaklmrn ya-gammr idame ettirebilmesi veya sa$hlrnr koruyabilmesi igin paraya ihtiyacr'bulunan hallerde, mevcut sayrlmasr gereLi.. Ahnacak bu tedbir, zaruret halinigidermeye._elverigli olmahdrr. Haksri bir fiilden dolayr zarara ugayan lehine,ihtiyati tedbir ile, nafakasr igin gerekli olan bir miktar paraya karai vlrebilece[igibi; haksrz fiillerden zarar gdrenin bir defahk (mesela ameiiyat masraflal iginj,

49

50

5l52

53

54

t4 $ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

bir miktar paraya ihtiyacr bulunan hallerde de, borglu bu miktara tedbir yolu ilemahkum edilebilir.ss-Eda amagh bir tedbirle saptanacak miktar zaruret haliniortadan kaldrrmak igin gerekli olant agamayaca[r gibi, ihtilaf konusu olan tiimmiktara tedbir yoluyla htkmetmek de mtimki.in olmayacaktrr. H,tikmedilecek enyi.iksek miktar rornut olayrn ozelliklerine gtire de$igibilecektir.56 ihtiyati tedbiristeyenin bu agamada hakh olup olmadr[r heniiz kesin olarak belli olmadrfirndanbu tiir bir tedbire karar verirken mahkeme, taraflann mali durumunu ve tedbiristeyenin haksrz grkmasr halinde, aldr[r miktart geri 6deme imkantnt aragttrmaltve ona giire bir miktar tespit etmelidir.

Siirekli borg iligkilerinde, zaman unsuru bilhassa orremli oldu[u igin bualanda gegici tedbirler ile muvakkat edim teslimlerinin emredilebilmesi gerekir.Aksi takdirde. mahkeme mtinferit edimlerinin ifasmrn derdest davaya ra[menihtiyati tedbir yolu ile karara ba[lanmasr talebini reddetseydi; bu durum golukez, esas dava sonunda ahnan kararr, alacakh igin faydaslzhale getirebilecek-tl.-

Zilyetligi gasp fiili sonucu ele gegiren kiginin, bir ihtiyatitedbir ile geyi i-ade etmeye mahkum edilmesi miimkiin de$ildir.'o B<iyle bir durumda maltnyediemine teslim edilmesine iligkin bir ihtiyati tedbir karan verilmesi uygunolur. Mahn gaspr halinde, kanun koyucu aradan zaman gegmemiq olmast qar-tryla zilyedin derhal kuwet kullanarak mah geri almast imkdnrnr tantmtgttr(TMK m. 981)...Dolayrsryla bu durumda mah gasbedilen mah almtgsa davaagmasma gerek kalmayacakttr. Mah gasbedilen mah alamamrg ve aradan dazaman gegmigse, dava agmasr gerekecelinden ihtiyati tedbir ile mahn yediemi-ne teslim edilmesini istemesi uygun olacaktrr.

Alacakhnrn ya$amlnl saplamak igin, ihtilaflr geye zorunlu qekilde ihtiyacrvarsa, bu hallerde de ihtiyati tedbir ile qeyin gegici olarak teslimine karar verile-bilmesi gerekir." Ancak bu durumda mahn teslim edildili kigi, mah kullanabi-lecek ania onu ti.iketemeyecektir.$

Borglu tarafindan bizzat yerine getirilmesi gereken bir borcun sciz konusuoldu$u hallerde, ihtiyati tedbir ile borcun yerine getirilmesi emredilemez. Eper

STEIN/JONAS$ 935 IV 2c; USTUNDAG-Tedbirler s. 37den naklen.Alman Hukuk Tatbikatnda, nafaka talepleri sOz konusu oldu[u hallerde, tedbiryolu ile hiikmedilecek en yiiksek miktann bulunmasrnda baskm gOriig olarak, ha-cizden masun slnr esas ahndr$r halde, bazen de sosyal yardtm kurallan veya igsiz-lik yardrmrna dayanrlarak bu miktann tespiti yoluna gidilmektedir. Aynca somuthalin Ozelliklerinin esas alurmasr gerektipini savunanlar da mevcuttur (STE-IN/JONAS$ 935 IV za;USf$NoAG-tedbirler s. 39dan naklen).USftfNoe6-Tedbirler s. 30.Alman Hukukunda bunun mtirnkiin oldulu belirtilmektedir (STEIN/JONAS$ 935IV 3 USTUNDAG-Tedbirler s. 39dan naklen).S I'EIN/JONAS$ 935 IV 3 USTUNDAG-Tedbirler s. 40dan naklen.JAI-IERNIG s. 337: USftfNOe6-Tedbirler s. 40 dan naklen.

55

56

)/58

59

60

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

KURU-lv s.4319; Alman Hukukunda borglunun qahsen yapmakla yiikiimlti olma-dr[r bir ftilin icrastna, eda amagh tedbirler ile karar verilebilece[i dtiguncesinde o-lan muellifler vardr (JAUERNIG s. 339 vd.). Buna mukabil, diger bazr hukukgula-ra g0re ise, bu friller bizzat ister borglu tarafindan ve isterse bir iigiincii gahrs tara-findan yaprlabilecek nitelikte olsun, bunlar arasrnda bir fark yoktur. Her iki fiilenicrasma da bir ihtiyati tedbir ile karar verilemez (srEIN/JoNASg 935, IV, 5; us-TUNDAG-Tedbirler s. 42 naklen).Alman Hukukunda hakim fikir, igginin igyerine tekar dOnmesine mahkumiyetitazammun eden bir ihtiyati tedbirin verilebileceli merkezindedir (STEIN/JONAS$ 935, lY,2ve dn. 106 da anrlan hukukgular; USfUNpnG-Tedbirler s. 5g dennaklen).USf t-fNOnC-Tedbirler s. 5 8Buradaki "ve" kelimesi "veya" olarak anlagrlmaktadr (KURU-IV s.4293).Buradaki "haciz" terimi, teknik alanda olmayrp, tedbir konusu mahn bagkalannadewini Onlemek igin, menkul veya gayrimenkul mala "el konulmasr" anlamrndadr;nitekim Kaynak N<igatel usul Kanununun (bizim l0l/l'in kargrhfr olan) 94. mad-desinin (a) bendinde, sadece hem yediemin hem de el koyma anlamma gelen"sequestre" kelimesi kullanrlmrg, haciz "saisie" kelimesine hig yer verilmemigtir(KURU-IV s. 4293). BILGE/ONEN'e gOre, "haciz kelimesi teknik manada de[il,tasamrf hakkrnrn tahdidi, feragrn meni manasrnda kullanrlmlfhr" (BiLGE/ONENs. 369). POSTACIO6LU, "burada hacizden maksat, ferapdan mendir" demektedir.(POSTACIOGLU, E. ilhan: Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6. Baskr, istanbul 1975,s. 488). USftfNpeG ise, "Buradakihaciz sOzii yersizdir" demektedir pSfUN-DA6, Saim: MedeniYargrlama Hukuku, istanbuliggg, t. 4g3 (USTuNdRc yar-grlama).

15

borg, borglunun drgrndaki kimselerce de yaprlabilecek nitelikte ise, alacaklrihtiyati tedbir yolu ile masrafi borgluya ait olmak tizere borcun kendisi tarafin-danbizzatveya iigiincii kigiler aracrhpryla yerine getirilmesine izin verilmesiniisteyebilir"'; yoksa, borglunun fiili yapmaya zorlinmasr mi.imktin deSildir. Bunedenle hizmet akdinde,"iggiyi igyerine dcinrneye zorlayacaknitelikte bir ihtiyatitedbir karan verilemez." Aynca ihtiyati tedbir ile iqginin bir bagka igte gahgma-sr da yasaklanamar.ut

B) HUKUK USULU MUHAKEMELERI KANTINLINA GORE iHTi-YATI TEDBIRLENTN UUUTEVASI

Hukuk usuli.i Muhakemeleri Kanununun r0r inci maddesinde d6rt benthalinde ve 103 iincii maddesinde, ihtiyati tedbirlerin muhtevasrnrn tesbitindeyardrmcr olacak dtizenleme mevcuttur.

I- Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu m. l0l/1Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanununun 101 inci maddesinin birinci

bendi, "Menkul vee gayrimenkul mallann aynl miinazaah ise bunun ha.cii6i

63

64

65

16 $ 2. ihttyatt Tedbirlerin Muhtevasr

veya* yediadle tevdiine", tedbir yolu ile karar verilebilecelini belirtmektedir.Dikkat edilecek olursa bu bent, Tiirk Medeni Kanunun 1010 ve 1011 inci mad-deleri ile irtibat kurmamrgtr. Bu bent, menkul ve gayrimenkullerin aynr ihtilaflrolan hallerde ne gibi tedbirlerin almaca[rna delinmiqtir. Menkul veyagayrimenkullere iligkin ihtilaflar gahsi nitelikte ise, almacak tedbirler acabanasrl olacaktrr? Bir giiriige grire, Kanun aynt miinazaah maldan sdz etti$ igin bubende gdre, gahsi haklara iligt<in tedbir abnamaz.6T Bizimde katrldrlrmrz di[erbir gdriige gdre ise, Kanundaki "a5ml miinazaalt" sdzii, menkul veya gayrimen-kul mal tizerindeki mtlkiyet veya ayni bir hak iddiasr anlammda olmayrp; birmal iizerinde dper tarafin tanrmadr[r veya tehlikeye koydu[u herhangi bir hakanlamrndadrr.uo Kanun, bu bende gti-re ihtiyati tedbirlerin ahnabilmesi igin bag-kaca gartr da gerekli gdrmemektedir.o'

1. Gayrimenkul (Izerine ihtiyati Tedbir KonulmastGayrimenkuller hakkrnda ihtiyati tedbir olarak tapu siciline gerh verilme-

si (TMK m. 1010/2, iiK m. 91), gegici tescil gerhi (TMK m.1011) ve devrinyasaklanmasr (feraldan men) sdzkonusu olabilir.

Mahkeme ihtiyati tedbir olarak, gayrimenkule iligkin tasamrf yetkisi kr-srtlamalanrun tapu siciline gerh verilmesine karar verebilir (TMK m.1010/2, iiKm.91).

Bundan balkq mahkeme ihtiyati tedbir olarak gegici tescil gerhin! de ka-rar verebilir (TMK m.1011). Gayrimenkuliin aynr ihtilaflr ise ve iddia edilen birayni hakkrn giivence altrna almmasr gerekiyorsa, mahkeme ihtiyatitedbir olarakgegici tescil gerhine karar verebilir. Gegici tescil gerhine ve gerhe iligkin olarakverilen ihtiyati tedbir kararr tapu kiitii[iine iglendi$i takdirde aleniyet kazanrr vegayrimenkul iizerinde sonradan hak iktisap edenlerin iyi niyet iddialarrnr onler.Ancak her iki tedbir de, gayrimenkuliin bagkasrna devredilmesine engel delil-dir. Bu durum ise davacr igin sakrncahdr. Davacmrn, gayrimenkulii devralanakarqr davasrnr yiiriitme imkdnr varsa da, bu uzun zaman alr ve zahmetlidir.Btiyle bir durum davanm uzamaslna, z:rman ve gider sarfina neden olacaktrr.

Dava konusu olan (veya yaprlacak olan) ve aynl taraflar arasmda gekig-meli bulunan bir gayrimenkuliin baqkasma devredilmesini dnlemek igin mah-

66

67Buradaki "veya" kelimesi "ve" olarak anlagrlmaktadr (KURU-IV s.4293\.BERKiN-Rehber s. 515; BILGE/ONEN s. 369; QETINKAYA, Mehmet: lhtiyatiTedbirler (AD 97 A I I. 7 7 3 -7 7 8); YILMAZ-Tedbirler s. 57.BELGESAY, M. Regit Hukuk Usul0 Muhakemeleri Kanunu gerhi l. Cilt, 2. Baskr,istanbul 1939, s. 283 (BELGESAY-$erh); Onder, Akrl: ihtiyati Tedbirler (AD194313 s. 12l-139).Kanun koyucu, davacrnm talebinin davah tarafindan mevcut durum detigtirilmeksuretiyle tehlikeye diigiirillecepini karine olarak kabul etmig ve bunun neticesi ola-rak da, bagkaca $art aranmasma gerek g0rmeksizin belirtilen defterlerin verilmesiniongtirmtigtilr gSffruOa6-tedbirler s. 20).

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Federal Mahkemeye gcire, briyle bir tedbir kural olarak Federal Medeni Hukukayabancrdr. Federal Medeni Hukuk 3 iinc0 kigileri tapu kiitiiliine iligkin rasamrflarkargntnda ancak MK'un 920 ve 921 inci maddelerinde de yer alan gerh miiessesesiile korumuqtur. Bu gerhler de tasamrf tahditlerinin gerhi ve muvakkat tescillerinqerhidir (UsruNDA6-Yargrlama s. 484). Medeni Kanunumuzda da bOyle bir ted-bir 0ng0rtilmemigtir. Ancak, HUMK'nun 186 ncr maddesinin sistemi kargrsrnda,Alman Hukukunun aksine Ttirk Hukukunda bOyle bir tedbire ihtiyag vardr. AlmanHukukunda, dava konusu gerhin temliki HUMK m. 186 dan farkh gekilde diizen-lenmigtir.POSTACIOGLU, s. 49 1 ; USTUNDAG-yargrlama s. 484.BERKiN-Rehber s. 516; BILGE/ONEN s. 370; KURU-III s. 3056; USrtrNned-Yargrlama s. 484; USftfNOad-Tedbirler s.25 vd; Karg. pOSTACTOGLU s. 491.KURU-IV s.4304; Tapu ve Kadastro Genel Miidiirlitfti,7.7.1965 giin ve l39osayrh genelgesinde, haciz ve ihtiyati hacizde fera$den men s"Llilje i.rrr tedbir veri-lemeyecegini, ihtiyati tedbirde ise, durumun ri;Lri olou$unu agrkga belirtmigtir(KURU-IV s. 4300; USrlrNOed-rr4lilier s. 25 dn. 10).KURU-IV s, 4j^.t. ^ ,^.-a DRz. HGK 30.6.1973, t-444t965 (iKiD 1973i153 s.2237-'.r^:t).KURU-IV s.4301.Bkz. HGK 2.6.t971,4-487t350 (iKlD t972n35 s.930-934).

T7

kemece, gayrimenkuliin bagkasrna devrinin yasaklanmasrna (fera$dan men'ine)karar verilmesi uygun olur.'u Uygulamada, gayrimenkute itigtcin ihtilaf iste;gahsi ister ayni olsun, ihtiyati tedbir olarak, gayrimenkuliin baskasrna devrininyasaklanmasrna (feraldan men'ine) karar verilmektedir.Tr Kanaatimizce buuygulama, Hukuk usulii Muhakemeleri Kanununun 186 ncr maddesinin sebeooldu[u sakmcalan <inledili igin menfaatler dengesine de uygundur.T2

Mahkemece verilmig olan, gayrimenkultin bagkasrna devrinin yasaklan-masrna iligkin ihtiyati tedbir karanrun tapu kiitiigiine kaydedilmesindln sonra,gayrimenkul iizerinde iigiinci.i gahrs lehine hak do[urucu iglem yapilamaz.13Tapu memuru bdyle bir durumda tigtinci.i gahrs lehine bir iglem yaparsi sorumluolur.-Aynca tapu kiitii$ine kayrth olan ihtiyati tedbir kararrnaragmen, her nesuretle olursa olsun gayrimenkulii devralan [gtincii gahrs iyi niyet iddiasrndabulunamaz.Tn Bdyle b-iidurumda davacr davasmr tigiincti qahsa tegmil edebile-ce[i gibi, davahya kargr tazrninat davasr olarak da stirdtirebitir 6ruMr m. l g6).Aynca -ugradr[r zarardan dolayr, Devletin sorumlulu[una iligkin bir tazminatdavasr da agabilir.

Tapu memurunun gdrevini ihmal ederek, mahkemenin gdnderdili ihtiyatitedbir karannr higbir iglem yapmadan (hacizler siciline kaydetmeden) bekletme-si sonucu, dava konusu gayrimenkul davah tarafrndan figiinci.i bir kigiye devre-dilir ve bu nedenle (dzellikle iigiincii kiginin iyi niyetli olmasr nedeniyle; dava-cmrn tapu iptali ve tescil davasr reddedilirse, davacr bundan dolay u$radr[rz:;rartn odenmesi igin, TMK m. 1007'ye g6re Devletin.sorumluluguna iligkinbir tazminat davasr agabilir.T5 Yargrtay da bu gtiriigtedir.T6

7l72

73

7<

76

18 $ 2. Ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

IIK'na.g6,re, gemi siciline kayrth gemiler de gayrimenkul olarak kabul e-dilmektedir (lIK m. Z3lson ve m. 136). Geminin aynr miinazaah ise, malikingemi i.izerindeki tasarruflannr smrlamak iizere verilen ihtiyati tedbir kararrgemi siciline gerh verilir (TTK m. 880). Bu gerh geminin satl$ ve devrini <inlerise de, geminin sefere grkmasr bu tiir bir tedbirle engellenemez. Bunun igin ay-nca, geminin seferden men edilmesine de karar verilmesi gerekir. Bu karar ilgilimercilere tebli[ edilmek suretiyle temin edilir."

Gayrimenkuller hakkrnda verilen ihtiyati tedbir kararr tapu dairelerindeozel bir sicil olmadr[rndan, "hacizler siciline" kaydedilmektedir.'o

2. Menkul veya Gayrimenkul Mahn Yediemine TeslimiGayrimenkuller hakkrnda yukarrda belirfti[imiz tedbirlere ilave olarak

bazr durumlarda gayrimenkuliin yediemine teslimi sozkonusu olabilir. Bunundrgrnda menkul mahn bagkasrna devrini onlemek igin, menkul mala el konulma-srna ve yediemine teslimine karar verilebilir. $imdi menkul ve gayrimenkullerigin, hangi hallerde yediemine teslimin gerekli oldu[unu inceleyebiliriz.

a- Menkul Malm Yediemine TeslimiMahkeme, dava konusu olan ve aynr taraflar arasrnda gekigmeli bulunan

bir menkul mahn, dava srasmda bagkasrna devrini <inlemek igin, menkul malael konulmaslna ve yediemine teslimine karar verebilir. Ancak menkul mallnyediemine teslimi, gok daha basit bir tevdiin giigltiklerle kargrlagmasr halindegerekli olacaktrr.?t Bu nedenle, iir m. 88 burala kryasen uygulanacaktrr8o Mu-hafaza ve saklanmasr miimkiin olan mallar, icra, mahkeme veya banka kasasm-da saklanmak suretiyle muhafaza edilir. Muhafaza ve saklanmasr miimkiin ol-mayan menkul mallar, her iki tarafin muvafakati halinde, taraflardan birine ye-diemin olarak brrakrlabilir. Her iki tarafin yada taraflardan birinin muvafakatiyoksa, mahkeme bu menkul malm taraflardan birine teslimine karar veremez.Taraflar anlagamazlarsa mallar 3. bir kigiye yediemin olarak brrakllrr. ihtiyatitedbir devam ettili stirece taraflardan higbiri yediemine teslim edilmiq olanmenkul mal iizerinde tasarrufta bulunamaz; yani, menkul mah bagkasma devre-demez.

b- Gayrimenkulun Yediemine TeslimiGayrimenkultin idare ve igletilmesinin gerekli oldu[u hallerde, yukanda

belirttifimiz ve gayrimenkul hakkrnda ahnacak tedbirler yeterli de[ildir. Taraf-

77 DOGANAY, ismail: Tiirk Ticaret Kanunu $erhi,3. Cilt, Ankara 1979, s. l0l.?8 ESMER, Galip: Mevzuatrmrzda Gayrimenkul Hukiimler ve Tapu Sicili, 4. Baskr,Ankara 1983, s.508.1e STEIN/JONAS$ 938, II, l; uSTUNDAd-Tedbirler s. 2t den naklen.80 Adalet Bakanhpr da, 2.8.1948 gUn ve 671109-10 sayrh genelgesi ile aynr ycindegOrtig belirtmigtir. (KURU -lY s. 429 4).

$ 2. Ihtiyati Tedbirlerin Muhtevasr

lar arastnda aynr gekigmeli olan gayrimenkul, semere veren (ekili tarla gibi)veya gelir getiren (kiraya verilmig ev gibi) bir gayrimenkul ise, mahkeme, ihti-yati tedbir olarak gayrirnenkuli.in devrinin yasaklanmasrna ve bir yediemineteslimine de karar verebilir. Bu durumda yedieminin sorevleri sadecegayrimenkulii muhafaza etmekten ibaret degitdii.sr Uzerine if,tiyati tedbir ko-nulan gayrimenkulde igletmesi bulunan kigi dava sonuna kadar o igletmeninsahibi olarak kalmakta devam ettipinden, ihtiyati tedbir kararr son buluncayakadar, o igletmenin vergi miikellefi ohaftta devam eder.82 ihtiyati tedbir yoluile grkanhp yediemine teslim edilen gayrimenkule tekrar giren taraf, ihtiyatitedbire muhalefet etmis olur.o'

c- Yedieminin S.gitr.ri ve Malm Teslim EdilmesiYedieminin nasrl ve ne qekilde segilece[i konusunda kanunlanmrzdaher-

hangi bir hi.ikiim mevcut deSildir. ihtiyati tedbir kararr ile yedieminin belirlen-mesi ve iicret takdir edilmesi doSu defildir. Ancak mahkeme yedieminin, ta-raflarm muvafakati ile segilmesinq karar verebilir. Yedieminin segilmesi veticretinin takdir edilmesi ihtiyati tedbir kararmr yerine getiren memur tarafindanyaprhnahd^rr. Qi.inki.i, yedieminin segimi karann yerine getirilmesine iliqkin birmeseledir.oo

Taraflar anlagarak bir yediemin belirlemiglerse, mal yediemin olarak okimseye teslim edilir. Bu takdirde ihtiyati tedbir kararrnr yerine getirmekle 96-revli memur, taraflann muvafakati veya hAkimin kararr olmakstztn yedieminide[igtiremez. Taraflar yediemin konusunda anlagamazlarsa, ihtiyati tedbir kara-nnt yerine getirmekle gtirevli memur yedi"emini seger. Yaprlan bu segme igle-mine kargr, taraflarrn gikayet haklarr vardrr.o'

Yediemin segilen kiginin medeni haklarr kullanma ehliyetine sahip, giive-nilir ve mala zarar vermesi halinde zaran odeyebilecek mali gtice sahip bir kim-se olmasr gerekir.s6 Aynca yedieminin, malm idare ve igletilmesinin ge3ektipidurumlarda bunlan gergeklegtirebilecek nitelikte olmasr da gereklidir.

Yediemin segilen kigi, yedieminli[i kabule mecbur mudur? Bu konu hak-krnda kanunlarrmrzda genel bir hi.iki.im yoktur. Bazt ozel kanunlarda agtk hii-kiim vardrr.tt Bu durumda, ozel bir kanun hi.ikmii bulunmayan hallerde, yedie-minli[i kabul zorunlu de[ildir, denilebilir. Ancak bu konuda yasal diizenlemeyaprlarak vasili[i kabul miikellefiyeti gibi yedieminlili kabul miikellefiyeti

8r Bkz. aga. s.20 vd.82 Danrgtay 4.D 14.3.1972,233/1590 (DD 1973/8 s. 148-149;KURU-IV s.4307).83 Bkz. aga. s.68 vd.84 YTLMAZ-Tedbirler s. 149.85 Bkz. aga. s.60 vd.86 YILMAZ-Tedbirler s. 149.8't Mesel6: Orman Kanunu'na gore koy muhtarlart, ihtiyar heyeti uyeleri, belediyeleryedieminlipe kabule mecburdurlar (683lsayrh Orman Kanunu m. 84).

I9

20 $ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

88 YILMAZ-Tedbirler s. 150.8e Yrg. Bagkanlar Kurulunun 4.3.1976 gtn ve 72/ll3 sayrh karan (KURU-lvs. 4305).

: STEIN/JoNAS$ 938, II, l; USTUNDAd-Tedbirter s.22den naklen." Yn-MAz-Tedbirler s. 159.ez KURU-IV s.4305.e3 YllMAz-Tedbirler s. 159.

kabul edilmesi uygun olur.88 Hakh sebeplerin varh$r ve yedieminin bagvurmasrhalinde, mahkemece bu miikellefiyet kaldrnlabilmelidir.

ihtiyati tedbir nedeniyle yediemine tevdiin hukuki nitelili nedir? Bu hu-sus tartrymahdrr. Bir gdriige gore, yediemine tevdii bir kamu tasarrufudur. yar-grtay bir karannda bu gdriigti savunmugtur.8n Diger bir gdrtige g6re ise, yedie-min ile alacakh arasmda sdzlegme benzeri bir ilig[i dolarlm Bir E'agka g6rii9 ise,yediemine tevdii vedianrn bir nevidir; ancak, gayesi vi gartlarr bakrmindan ve-diadan aynlr demektedir.'' Bizim de katrldr[rmrz di$er bir gdrtige gdre ise,yediemine tevdii vedia, hizmet veya vekalet sdzlegmesinden olugan bir karmas<izlegmesidir." Bu sozlegmelerdeki <jzellikle vedia akdindeki hi.iki.imler, uy-duklarr gran{a yediemine tevdii hakkmda da uygulanr. yedieminli$in kabuledilecegine dair herhangi bir genel htikiim bulunmadrgmdan, yediemine tevdiibir kamu tasamrfu olarak nitelendirilemez. Bu durumda mahkeme (veya ihtiyatitedbir karannr yerine getiren memur).ile yediemin arasrnda bir scizleqme iligki-sinin oldu[unu kabul etmek gerekir. ihtiyati tedbir nedeniyle yediemine tevdiiile-BK m.-47.L'deki "yediemine tevdii" arasrnda benzerlik vardri. Ancak, ihtiyatitedbir nedeniyle yediemine tevdiide sadece mahn muhafazasr s<jzkonusu olma-yp gerektilinde idare ve igletmeside sdzkonusudur. Dolayrsryla bunun iginyedieminin eme[ini ve igg<irme gtici.inti ortaya koymasr gerekecektir. ihtiyatitedbir nedeniyle yediemine tevdiide muhafaza ve iggdrmi unsurlan biraradabulunmaktadrr.

d- Yedieminin Hak ve BorglarrYedieminin hak ve borglan, usul kanununda di.izenlemigtir. Dolayrsryla

vedia akdinde tevdi edilenin hak ve borglarrna iligkin hiiki.imlir (BK m. 465-471), uyduklan oranda burada da uygulanacaktrr.e3

Yediemin kendisine teslim edilen mah saklamak, muhafaza etmek, gere-kiyorsa idare ve igletmesini gergeklegtirmek zorundadrr. Yediemin kendisineteslim edilen mah emin bir yerde, iyi bir gekilde muhafaza etmek zorundadr.Muhafazanrn nasrl-yaprlmasr gerekeceli egyanrn niteliline ve halin icabrna goretayin edilmelidir. Mahn idare ve igletilmesi gerekiyorsa, yediemin bunlari dayapacaktrr. Gayrimenkulil kiraya vermek, kiralarr tahsil etmek, gerekti[indehapis hakkrnr kullanmak, ihtarname gekmek, tabii semere ve mahirlleri tipla-mak, yeni mahsul igin topralr ekime hazrrlamak gibi igler idare ve igletme kav-

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

e4 YILMAZ-Tedbirler s. 159; Ayrrca bkz. TD 31.1.1961,2682t325 (Si 1961/158 s.

2l

ramlna dahildir.ea Tagrnmaz bir fabrika veya otel ise igletilmesi, diikkan ise ga-Itgttnlmast gerekir' Yediemin-gahgtrF siir! iginde igr"h"nin Ui.iti.in iglemleriniyapmakla yiikiimltidtir. Meseld, yediemin igietmede gahganlann iicretlerini ri-demek, i.icretlerinden..y:lgi..yg so.syal sigorfa primi kesintisi yapmak ve ilgilidairelere yatlrmakla yiikiim liidiir.esYedieminin gdrevlerinin neler oldulunun ihtiyati tedbir karannda veya

l1il,"li#{9i.,.k*gmr yerine getiren m"irurun kaiarrnda ui,r.qu berirtilmesigereKr'-" Yediemin.idare ve iqletme ile ilgi[i gcirevlerini kdtiiye kullanrrsa,HUMK m. 113/A hi.ikmtine g6recezalandrrlr.,,Yediemin taraflann muvafakati halinde veya boyre bir durum yoksa, hd_kimin kararr ile mah taraflardan birine teslim edebilir. Taraflann muvafakativeya hdkimin karan olmadan, yediemin mah teslim etmemelidir. yediemin

belirtilen hususlar gergeklegmed-en mah bagkasrna teslim etmigse, hukuki vecezai sorumlulufu dogar-. Bciyle bir durumda davayr u*i"i" i*ufl yedieminekargr tazminat davasr agabilir.-Yedieminin bu

-borglarr yannda, yaptlgr igten dorayr yedieminlik ticreti-

l^t:J,.^11,T"" vp r,aRtrEr giderrerin odenmeiini isieme n*lt nuJ"; ayrrca, bun-lar cidenrnceye kadar hapis hakkrnr kullanmasr da mtmkiindiir.es

e- Yedieminin Hukuki ve Cezai SorumlulupuBazr durumlarda yedieminin sorumlululu do[abilir. Bu sorumluruk hu-kuki veya cezai olabilir.Yediemin kendisine teslim edilen bir mah iyi muhafaza etmezse, malrbagkas.rna satarsa veya.mah hasara ugratrsa bundan dog ui ^r,,it*, t*griu-ur.zorundadr. Ayrrca yedieminin, kendisine muhafaza igif ;;.il; mah kullanma_

:Tgal dolayr bir zarar.meydanl germigse, bunu <idemeri g"r.ki., ihi-ry",t ;;;birin haksrz olmasr halinde, yedieininin.utt iyi muhafaza"etmemesinoen dosanzararlardan, ihtiyati tedbir isteyen sorumlu iutulamaz.rm yediemin taraflannmuvafakati _veya hdkimin karan olmadan mah teslim eaeist- uunoun aolanzararlan da kargrlamak zorundadr. r0l

95

96

o7

98

99

100

l0l

4747-4749).KURU-IV s. 4307; yedieminDolayrsryla vergi beyannamesiyuk. s. 19 dn. 82.KURU-IV s.4307.ykt. 4-cD 5.4.1977,2104/2220 (iKiD rg77/202 s. 5623;yri) D77/10 s. 1478).Bkz. aga. s.65.HGK 28.4. 197 6, 4-5 I7 | tZ7 7 $n_MAz-Tedbirler s. I 63).Bkz. aga. s. 88 dn. 38.Blrz. 4. IID 29.5. I 95 3, 33 57 | 5225 (KURU_IV s. 429 6).

teslim edilen igletmenin vergi miikellefi deSildir.verme yUkiimliiliilii yediemine ait degildir. Bkz.

22 $ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Yedieminlik gdrevini kdtiiye kullanmak sugtur. Yani, yediemin kendisineteslim edilmig olan ihtiyati tedbir konusu mah kendisinin veya baqkastntn men-faati igin saklar (gizler), sahibine veya baqkalanna verir veya tebdil eder veyagerekenlere teslimden kagmtr ise cezalandrrllrr (TCK m. 276). Yediemin busugu ihmal veya tedbirsizlikten dolayr iglemigse, TCK m. 27613 uygulanr.

ihtiyati tedbirin hukuken kalkmlg oldu[u hallerde, yedieminin ihtiyatitedbirin kalkrp kalkmadr[rnr takdir yetkisi yoktur. Bu nedenle taraflarm muva-fakati veya h6kimin karart olmadan, yediemin malt teslim etmemelidir. Egerteslim derse, TCK m.276'yagcir^e^ cezalandtnlmast gerekir.l02 Yargttay, kararla-nnda aksi g<iriigii savunmugtur.t" Bu maddeye gdre yedieminin cezalandrnla-bilmesi igin mahn resmen teslim edilmig olmast ve bunun bir tutanakla tesbitigerekir.

II- Qekigmeli $eyin Muhafazasr (Korunmasr) igin Gerekli Tedbirler(r0u2\

Mahkeme ihtiyati tedbir yolu ile, gekigmeli geyin muhafazasr igin gerekliher tiirlii tedbirin altnmastna karar verebilir (m. l0ll2). Bu bende gore altnacakolan tedbirler, gekigmeli geyin oldu[u gibi muhafazastna yonelik olup, teminatamagftdrr.10a Mesel6, dava konusu geyin milhiirlenmesi, kilit altrna altnmast, maliigi.inci.i kiginin elinde ise bunun mahkeme karart olmaksrzrn hi9 kimseye veril-memesi igin o kimseye ihtarda bulunulmasr, miidahalenin dnlenmesi davalann-da gayrimenkule dava siiresince miidahale edilmemesi gibi tedbirlerdir' Ancak,harabolmak tehlikesine maruzbir mahn tamiri talebi bu-bende girmez.r05

Bu bende gcire ahnacak tedbirleri hdkim tayin edecektir. Yukarrda saydr-

$rmrz ornekler kanunda yer almamaktadrr. Bu bende grire verilecek tedbirin,mahn niteli[ine ve durumuna uygun olmast gerekir. Muhafazanrn gerekli olupolmadr[rnr tespit igin keqif yaprlabilir.'""

III- Nafaka Davalartnda ihtiyati Tedbirler (m. 101/3)

Dava agtlmadan once, tedbir kabilinden bir miktar nafakaya, ancak miis-takil nafaka davasr agrlabilen hallerde karar verilebilir. Hdkimin bu bende gdre,tedbir kabilinden olmak iizere bir miktar nafakaya hiikmedebilmesi igin, once-,iikle miistakil bir nafaka davasrnrn agrhp agrlmayaca[tnt tespit etmesi gerekir.

ro2 KURU-IY s.4362.'03 Bkz.4. cD 31.5.1968,292513479 (iKiD 1968195 s.6473-6747);4. cD 1.6.1976,

37r9t3i65 (iKiD 1976/190 s. 4854-4855); 4. CD 26.12.1978, 64331650r (r979t6s. 900); 4. CD 8.11.1985, 783718087 (YKD 1986/10 s. 1551-1552); 4. CD14.5.1986, 33031353r (YKD 1986/11 s. 1717-1718).

loo Bkz. vuk. s. 8 ve 10.tot Bkz. aga. s.44 dn.2l8.t06 BERKN-Rehber s. 517; BiLGE/ONEN s. 370; Aksi gdriig, KARAFAKiH, i. Hak-

kr: Hukuk Muhakemeleri UsulU Esaslart, Ankara 1952, s.267.

40 $ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi

Mahkeme kural olarak, iki tarafi derhal davet edip dinlendikten sonra, ih-tiyati tedbir talebi hakkrnda karannr verir.ss Taraflar veya kargr taraf mahkeme-ye gelmese bile, mahkeme acele olarak ihtiyati tedbir talebi hakkrnda kararrntverir (m. 105, L c.2). ihtiyati tedbir talebi iizerine hdkim, durugma yaprlmasrnakarar verdili takdirde, taraflann ga$rrlmasr, dinlenmesi, delillerin incelenmesive karann verilmesi zam n alrr. Bu donem iginde zarar meydana gelebilir. Buhallerde mahkeme zorunlu g<irtiyorsa, ihtiyati tedbir incelemesinin sonuna ka-dar, gegici olarak tedbir karan verebilmetidir.s6 Ancak, uygulamada kargr tarafga$nlmadan ihtiyati tedbir talebi hakklnda karar verilmekte, daha sonra yapllanitiraz tizerine aynnfi h inceleme yaprlmaktadrr.

ihtiyati tedbir muhakemesinde taraflar gelmedili takdirde, dosyanrn ig-lemden kaldrrrlmasr usuliine bagvurulamaz. Qiinki.i, ihtiyati tedbir durugmasrnaher iki taraf davet edilmelerine ra[men gelmeseler bile, mahkeme, ihtiyati tedbirtalebi hakkrnda gerekli karan verir (m. 105,I,c.2).H6kim, ibraz edilen delilleriinceleyerek, ihtiyati tedbir talebini kabul veya reddeder. Kargr taraf durugmanrnyaprlacalr giin gelmese bile, savunmaslnl ve varsa itirazlartmyazilr olarak du-ru$ma gi.intinden tince bildirmelidir.

Acele veya davacmm hakkrnrn derhal korunmasrntn zorunlu oldufiu hal-lerde, mahkeme, iki tarafi davet etmeden (yani durugma yaprlmadan) ihtiyatitedbir karan verebilir (m. 105,II). ihtiyati tedbir karannrn, durugma yaprlmadanevrak tizerinde verilebilmesi igin, iqin acele olmasr ve talepte bulunarun hakkr-nrn d6rhal korunmasmrn zorunlu olmasl gerekti[i gibi, delillerin dilekgeye ek-lenmig bulunmasr da gereklidir. Durugma yaprlmadan verilen ihtiyati tedbirkaran haztr olan tarafin yiiziine kargr ve hazrr olmayan tarafin yoklulunda ve-rilmigtir. Bu durumda ihtiyati tedbir karannrn hazrr bulunmayan tarafa tebli[edilmesi_gerekir. Yoklulunda ihtiyati tedbir karan verilen taraf, bu karara itirazedebilir.5T

ihtiyati tedbir iste$inden <jtiirii verilen dilekgeler ile y_aprlan savunma veincelemeler davanln esaslna girme geklinde nitelendirilemez.'o Ancak. taraflannihtiyati tedbir durugmasr srraslndaki ikrarlarr da mahkeme igi ikrar sayrlrr."

Hdkimin durugmasz ihtiyati tedbir karan vermesi ret sebebi sayrlamaz.60

HUMK'nun 73 iincii maddesinde dUzenlenen ve Alman literattiriinde "Dasrechtliche Geh0r" adrnr tagryan, mahkeme hiikmiinUn ancak, iaraflar dinlendiktenve durugma yaprldrktan sonra verilebilece[i ilkesi, ihtiyati tedbirlerde uygulanma-yabilir. Zira, aleyhine tedbir alman, sonraki muhakemede bu tedbirler hakkrnda va-ziyet alabilmek bakrmmdan yetkili krhnmrgtrr (USTUNDAG-Tedbirler s. 47).YILMAZ-Tedbirler s. 53.Bkz. aga. s.79.Bkz.2. HD 9.1.19?5, 8686/13l (iKiD 1975/175 s.3640-3641; iBD t975lr-2 s.99-100).KURU-IV s. 4326 dn. I I l.Bkz. HGK 6.6.1951, 4-198160 (YILMAZ-Tedbirler s.52).

56

tl58

59

60

$ 4. Ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi 39

talebinin hangi hakka dayanarak ve hangi uyugmazhk igin istendipi, bu talebihakh krlan sebepler ve istenen ihtiyati teauir gegidi yairlmahdrr.fr DilekEededelillerin gcisterilmesi ve varsa dilekgeye eklenmesi gerekir. ihtiyati tedbii di-lekgesi karqr taraf saytsmdan bir fazla olarak verilir ve dilekgenin bir niishasrkural olarak kargr tarafa tebli! edilir.a8 Uygulamada ihtiyati iedbir i.ig gekildetalep edilmektedir. ihtiyati tedbir talebi bagrmsrz dilekgeyle, dava dilekgesiyleveya durugmada sozlti o^lqak yaprlmaktadrr. Scizlii ihtiyati tedbir talepleiinimahkemeler, ozellikle nafaka taleplerinde kabul etmektedirler. Bu durumda arakaran ile ihtiyati tedbire .karar verilmekte ve kararm sureti de eklenerek icradairesine bildirilmektedir.ae Ancak bu uygulama kanuna uyk,.rJir.id

-

Boganma ve ayrrhk davastntn gciri.ilmesi srrasrnda dahi tedbir nafakaslnrndilekge ile istenmesi gerekir.'' HUMK'nun 105 inci maddesi kargrsrnda talebinsozli.i yaprlmamasr, dilekgeyle yaprlmasr gereklidir. ihtiyati tedbirin dava dilek-gesi ile istenmesine gelince, burra vasal blanak bir engel yoktur. Dolayrsryla,ihtiyati tedbir dava dilekgesi ile istenmiqse, oncelikte Uu-t<onua a karar ue.il*esig"t"\y. ihtiyati tedbir hakkrnda karar- verilmeden esas dava karara ballana-maz."-

. .Dava ptl1?qT. <ince ihtiyati tedbir talebinde burunandan, bagvurma vekarar harcr allnlr." Ihtiyati tedbire karar verilip verilmeyecepi bu agamada belliolmadrprndan, -dilekgeye teminat yatrrrldr[rni iligkin Letge"nin eklenmesi zo_runlu depildir. ihtiyati tedbire karai verildili tukAiiA., mahfemece, istek sahibi-nin t-eminat yatrnp yatlrmayacapr, yatrraca[sa-ne miktar ve ne cins teminat yatr-raca[r ihtiyati tedbir karannda belirtilecektir.5o Ayrrca mahkeme karann yerinegetiri I mesini, teminat yatrma $artlna ballayabilir.

B) iHriyATi TEDBIR TALEBINN iNcpr_ENrrlesiI- Genel Olarakihtiyati tedbir talebi tizerine mahkeme gerekli incelemeyi yaparak bir ka-

rar verecektir. itrtiyati tedbir talepleri incelenirken basit yargrlarira usulii uygu-lanrr (m. 105 ve 507).

4'l

48

49

50

5l52

53

54

KURU-IV s.4325.Qzu.nzu, dilekgenin tek niisha olabilecelini ileri surmugtiir 1ozuAru, s. 367).QETiNKAYA s.783.QETINKAYA s. 783; YILMAZ-Tedbirler s. 28.YILMAZ-Tedbirler s. 28.YILMAZ, "ihtiyatitedbirin dava dilekgesi ile istenmesi kanuna aykrldr. Biiyle birdurumda ihtiyati tedbir talebi usulden reddedilmedir" derken (yiLWLz-Tedbirler?..2T; F.rtem, "Bu yola gidilirse, davanrn esaslna girilmeden, oncelikle ihtiyati ted-bir hakkrnda bir karar verildikren sonra davanrn esaslna girilmesi uygun olur,, de-mektedir (YILMAZ-Tedbirler s. 27 den naklen). Ayrrca bkz. aga. s. 5'g-ve 59.Bkz. Harglar Kanunu, I sayrh Tarife A, I ve A, III. 2/d.Bkz. a;a. s.49.

38 $ 4. ihtiati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi

lince tedbir nafakasr istenemez. Dava agrlmamlg olmasrna ragmen, bdyle biristem varsa mahkemece tedbir nafakasrna karar verilemez.

Tedbir, esas hakkmdaki dava heniiz agrlmadan dnce ahnmrqsa, bu tedbiruygulansrn veya uygulanmasm karann verildi$i tarihten itibaren on giin igindeesas hakktndaki davanrn agrlmasr gerekir. Bu siire iginde davanrn agrlmamrgolmasr, esas davanrn reddini gerektirmez, sadece ihtiyati tedbir kendili$indenkalkar," Ihtiyati tedbir isteyen, kararm verildili tarihten itibaren on giin igindedava agarsa, dava agtr[rna dair bir belge ahp, bunu ihtiyati ted.bir karannr icraedecek olan memura vererek dosyaya koydurtmak zorundadrr.* Ihtiyati tedbirkararr verilirken esas hakkrndaki davanrn agrlmasr igin bir siire tayin edilmesiyasaya aykndrr.ar

Adli tatilde ihtiyati tedbir istenebilece[i gibi, ihtiyati tedbir kararr da ve-rilebilir (m.17611).

Konkordato mtihleti iginde borgluya kargr ihtiyati tedbir kararr ahnabi-lir.az Bu arada, ihtiyati tedbir yoluyla da olsa, borgluya kargr baqlamrg olan ta-kiplerin konkordato mi.ihletinin bitiminden sonraki dtjnem iginde durdurulmasr-na veya borgluya kargr yeni takip yaprlamayaca[rna karar verilemez (iiK m.287lson)."'

Miiflisin taraf oldu$u davalarda, iflas agrldrktan sonra da ihtiyati tedbirkaran verilebilir.a Hiikiim verildikten sonra, ihtiyati tedbir istenemez. Yargr-tay'dan da ihtiyati tedbir istenemez. Qiinkii kanun, ona ancak icranrn ertelenme-si yetkisini tanrmrgtrr. Uygulamada Yargrtay'rn ihtiyati tedbir karan verdilivaki de[ildir.o' Aynca bakmakta oldulu davayr sonuglandrran mahkeme, hii-kiimden sonra davanm temviz incelenmesi slrasrnda avnl dava konusu hakkrndaihtiyati tedbir karan veremez.#

III- ihtiyati Tedbir Talebinin $ekliihtiyati tedbir karan verilmesi mahkemeden dilekge ile istenir (m.

105).Kanun, ihtiyati tedbir talebinin esas hakkrndaki davadan cince veya sonrayaprlmasr arasrnda bir ayrnm yaprlmaksrzrn, ihtiyati tedbir talebinin dilekge ileyaprlmasr gerektilini belirtmigtir. ihtiyati tedbir dilekgesinin gekli ve igeri[ikanunda belirtilmemigtir. ihtiyati tedbir dilekgesinde, di[er dilekgedeki husus-lardan (taraflarrn kimlikleri, adresleri, mahkemenin adr) bagka, ihtiyati tedbir

3e Bkz. aga. s.71 vd.40 Bkz. aga. s.74.4r Bkz. 6. r+.D25.2.1980,79-roogzt1602 (yKD t980t4 s. r222-t223).42 KURU-IV s.4336.43 Bkz. yuk. s.27.44 KURU-IV s.4335.45 Karafakih s. 268; ERSOY, Rrfat: izahh Notlu igtihath Hukuk Usulii MuhakemeleriKanunu, Ankara 1976,s.327. Aksi g0rU9, BELGESAY-$erh s.280.46 Bkz. aga. s.76 dn.31.

$ 4. Ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi 3'I

$ 4. +rriyATi TEDBin rar,rni vr nu TALEBiNINCELENMESI

ihtiyati tedbir kararr, ancak bu konudaki talep iizerine verilir. ihtiyatited-bir talebi tizerine mahkemece gerekli inceleme yaprlr. gimdi ihtiyaii t"dbittalebini ve bunun incelemesini agrklayabiliriz.

A) iHTiyATi TEDBiR TALEBIl- intiyati Tedbir Talep Edebitecek Olanlarihtiyati tedbir talep edebilecekler ve bunlann nitelikleri hakkrnda kanun-

da.hiiki.im olmadrlrndan, genel hiikilmlerin uygulanmasr gerekir. Bu durumdaihtiyati ledbir talep edebilmek igin her geyden <jnce fiil ehliyetine (medeni hak-larr kullanma ehliyetine) sahip olmak gerekir. Aynca, ihtiyati tedbir talep ede-cek olan kimsenin dava ehliyetine de sahip olmasr gerekir. Dava ehliyetine sa-hip olmayanlann taraf oldulu (veya olaca[r) davalarda ihtiyati tedbir, kanunitemsilci tarafindan talep edilebilir. Dava ehliyetine sahip olmayanlar dava aQa-mayacaklanna gcire, bu kigiler ihtiyati tedbir de isteyemeyeceklerdir.'u qunki.i,dava agrlmadan cince almacak ihtiyati tedbir karanndan sonra on giin igindedava agrlmasr zorunlulu[u vardr.

ihtiyati tedbir isteyenin dava ehliyetine sahip olmasr yanrnda, ihtiyatitedbir istemekte bir hukuki yarannm da olmasr geiekir. Hukuki yu.u. yoksuistem reddedilmelidir.

Dava agrlmadan once ancak, dava agacak olan taraf mahkemeden ihtiyatitedbir isteyebilir. Dava agrldrktan sonra ise her iki taraf da ihtiyati tedbir isteye-bilir."

Gergek kigiler gibi tiizel kigiler de ihtiyati tedbir talebinde bulunabilirler.A19ak tiizel kigiler ihtiyati tedbir istemlerini yetkili organlan aracrhpryla ger-geklegtirirler. Vekil, mtivekkil adrna ihtiyati tedbir tale6inde Uutunaoitii. viki-lin, ihtiyati tedbir isteyebilmesi igin dava vekaletnamesinde ihtiyati redbir igintizel yetkinin bulunmasrna ve bu yetkinin vekaletnamede agrkga belirtilmesinegerei yoktur.38

II- ihtiyati Tedbir Talebinin ZamantKural olarak, dava agrlmadan dnce veya dava agrldrktan sonra ihtiyati

tedbir istenebilir (m. 10412, m. 109). Kural bu olmakla beraber, boganma veaynhk davast agtlmadan once mahkemeden l0l inci maddenin dordtincii bendigere$ince ihtiyati tedbir karan verilemez. Dolayrsryla boganma ve aynhk davasragrlmadan <ince mahkemeden Tiirk Medeni Kanunun 169 uncu middesi gere-

36 YILMAZ-Tedbirlers. 25.3't Bkz. TD 22.1t.1952,6074/s4zs (TiK 1953/l s.375-376).38 KURU-IV s. 4325;Aynca btz. Hinar m. oz.

36 S 3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

veren, davaya bakan mahkemeden bagka bir mahkeme hakimine tevbih cezaslverilmigtir.30

Dava agrldrktan sonra her ttirlii ihtiyati tedbir davaya bakan mahkemedenistenebilecek ise de; Yargrtay, 743 sayir Tiirk Kanunu Medenisinin yi.iri.irltikteoldu[u ddnemde verdi[i kararlannda, hakkmda boganma davast agrlmrq olanegin, tedbir niteliEinde olmak iizere nafaka tayini igin herhangi bir asliye hukukmahkemesine bagvurabilecefine, bu gegit davalarda yetkinin sdz konusu olma-dr[rna karar vermigtir." Kanaatimizce, b] davalarda alman tedbir nafakasr igingenel kuraldan ayrrlmaya gerek yoktur." Yani, HUMK m. 104 h[kmii buradada gegerlidir.

Davaya bakan mahkemenin hdkimi, reddedilmig (m.29) olsa bile, ihtiyatitedbir kararr verebilir. Qtinkti, ihtiyati tedbir karan verilmesi acele iglerdendir."

Davaya bakmakta olan mahkeme, ihtiyati tedbirin bagka bir yetde dahaazmasrafla ve daha gabuk yerine getirilmesini miimki.in g6rtirse, bu hususta kararverilmek iizere o yer maht etneiini istinabe3a edebilir (m. 104/lI, c. 2). istinabeedilen mahkeme, ihtiyati tedbir karan verip vermemekte serbesttir.3s

Yiiksek Hakimler Kurulu, 3. B0liim, L4.12.I977,1881248; KURU-IV s.4323'Bka. 2 lfD s.7.1974. 463514440 (iBD 1975/l -2 s. 69-70; YKD 1975/8 s. 84-85;RKD 197419-12 s.307-309; iKiD 19741],67 s.3099; ABD 197416 s. ll56-1157).Aynr yonde,2. lD 9.12.1976,970418781 (IBD l977ll-3 s. 120-l2t; ifin19771196s.5252),2.LfD7.3.1975,359713872(ABD 197512s.248-249). Yargttavbu kararlannda HUMK'nun 500 iincti maddesini ktyasen uygulamrqtr. Ancak bumadde daha sonra, 15.5.1985 giim ve 3222 sayfi Kanun ile yiirilrl[kten kaldrtlmtg-tr (Bkz. RG 15.6.1985 sayr 18785). Bu durumda genel kuraldan aynlmaya gerekyoktur.Ayrrca 4721 sayir Ttirk Medeni Kanununun 169 uncu maddesi boqanma ve ayrtltkdavasr agrldtgrnda gegici $nlemleri hakimin resen alacaStm belirtmig olup bu ha-kimde asrl davaya bakan hakim oldupundan, boganma davasr agrldil<tan sonra ki na-faka taleplerini de boganma davasma bakan hakim karara baplayacaktu.Bkz. HUMK. m.36,II.HUMK m. l04,II, c.2'deki naip terimiANSAY s. 197; BELGESAY-$erh s. 290; BiLGE/oNeN s. 373; QETINKAYA,s.781: Onder s. 132.

30

JT

JJ

34

35

S 3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

mesinden.ihtpati tedbir istenildi[ine ve ihtiyati tedbir kararr verildigine rast-tanmaKtadlr.--.

B) YETKiLI trlat{KpupI- Dava Agrlmadan OnceDava agrlmadan 6nce ihtiyati tedbir, esas dava igin yetkili olan mahke-

rn"g:-n istenebilecegi gibi, bu tedbirin en az masrafla ve en gabuk nerede y.iin.getirilmesi mi.imktin ise o yer mahkemesinden de istenebilii (m. 104,I). Iiu du_rumda, ihtiyati tedbir isteyenin, ihtiyati tedbir karannm verildigi tarihten itiba-ren on gtn iginde esas hakkrndaki davasrnr agmasl gerekir 1m. tde;.

ihtiyati tedbirlerde, yer itibariyle yetki kurah usul kanunumuzun 104 tin-cti_.maddesiyle bertaraf edilmig olup; dava agrlmadan 6nce istenecek ihtivatitedbir talepleri bakrmrndan kanun, srnrlayrcr bir yetki hiikmii koymamrgtir.trDolayrsryla dava agtlma{-an dnceki itrtly-ati tedbir taleplerinin yltkisizliktendolayr reddi caiz de[ildir.27

II- Dava Agrldlktan Sonra

_ Dava agrldrktan sonra her ti.irlii tedbir, yalnrzdavaya bakmakta olan mah_kemeden istenebilir (m. l04,II). Dava agrldrktan sonra, davaya bakan mahke-meden bagka bir mahkeme, dava konusu uyugmazhkta itgiti oiarak ihtiyati ted-bir karan veremez. Dava agrldrktan sonra, irrtiyati tedbir f-*, u.*ek veya bukararda.degigiklik yapmak yalnrz dauayT bakan mahkemeye ait oldugundan,baqka bir mahkemenin_(!tta aynr yerdeki birden fazla mahkemenin hdklmininjo dava konusu hakkrnda ikinci bir ihtiyati tedbir karan vermesi (tedbir i:zerinetedbir koymasr) mtimkiin delildir; dava agrldrktan sonra, davaya bakan mahke_meden bas\p -bir mahkemenin vermig otdugu b6yle bir ihtiyati tedbir karange9ersrzdrr.-- yargrtay da bu gortigtedir." Bir olayda, bdyle bir tedbir kararr

[U*n_U_, bu uygulamayr kanuna aykn bulmaktadrr (KURU_IV s. 4323).!$vt{lnun yetki y0niinden vermig oldulu serbesti nedeniyle, tatbikatta tedbir kararrelde edilinceye kadar muhtelif yerlerdeki mahkemeler muracaai edildiEi goriilmektedir.Dokrinde, BILGE/oNEN bunu dosal kargrlarken (BiLGryoNENsIsT:l; usruN_DA6, baz hallerde kesin hilkiim itirt nedini ile tedbir isteminin reddinin dtigiinulebi-lecetini belirterek aksi giirugii savunmuqtur (isruNDA6-Tedbirler s. 56).Ancak ihtiyati haciz bundan istisnadr. Bkz. iif m. 25g.9y-B_U[G1L] Okray: HUMK. 104. Maddesinin Tatbikatr Hakkmda, ABD 1960/2, s.34-37 ; KURU-IV s. 4322).".-.ihtiyati tedbir kara'Bozk* Asliye Hukuk Mahkemesinin 1977/92 esasrndakayth gayrimenkul tescili davasr esas alnarak istenmigtir. HUMK,nun 104/sonmaddesi geregince dava agrldrktan sonra bu mahkeme raiafindan verilmig bir ihti_yati tedbir karan olmadrlr gOzetilmeden, hukuki gegerliligi olmayan Sulh HukukMahkemesi tarafindan verilmig ihtiyati tedbire aayanrtarat<-olugmayan sugtan sanr_!m mahkumiyetine karar verilmesi yasaya aykrndr" 7. cD Ii.5.1979,3713/3650(YKD 197911s. 1089).

35

26

21

28

34 S 3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

mesine iligkin karan da hukuki nitelili bakrmrndan bir ihtiyati tedbir karandrr.r8Borglunun takibin iptali igin icra tetkik merciine baqvurmasr icra takibini dur-durmaz. Takibin iptali talebini inceleyen tetkik mercii,bu konuda verecefi karara kadar takibin durdurulmasr hakkmda bir ihtiyati ted-bir kararr veremei (iiK m. 72lIlI kryasen)re. Borglunun, iiK'nun 168 inci mad-desinin 4 tincii bendine gcire, kambiyo senedindeki imzarun kendisine ait olma-dr[r yolundaki itirazr, safigtan bagka icra takip muamelelerini durdurmaz. Fakattetkik mercii durugmadan dnce yapaca[r incelernede, borglunun itiraz dilekgesikapsamrndan veya ekledigi belgelerden edindi[i kanaate gore itirazr ciddi bu-lursa, alacakhya teblile gerek grirmeden itirazla ilgili karanna kadar icra takibi-nin gegici olarak durdurulmasma karar verebilir (IIK m. 170ll,2).

II- Genel Mahkemelerde ihtiyati TedbirlerAsliye ve sulh hukuk mahkemeleri genel mahkemeler olup, bunlann go-

revlerine giren igler mutlak veya nisbi gdreve giren igler (yani, mamelek huku-kundan do[an de[er ve miktara gdre gdrevin tayin ve tespit edildili igler) olmakiizere aynlirgtrr.m

Mutlak gdreve giren iqlerde, ancak davanrn esasrnl gorme[e gdrevli mah-keme dava agrlmadan cince ihtiyati tedbir karan verebilir.-' Taksim ve izaleigiiyu sulh hukuk mahkemesinin gorevine giren iglerden olup, asliye hukuk mah-kemesi bu husus hakkrnda karar veremeyeceli gibi, ihtiyati tedbir karan daveremez. Yargrtayrn gdriigi.i de bu yoldadtr." Nisbi gtireve giren igler (yani,mamelek hukukundan dolan de[er ve miktara g6re gorevin tayin ve tespit edil-dipi igler) bakrmmdan uygulamada ve doktrinde farkh iki gdrtig vardrr. Bu farkhgdriigler dava agrlmadan once istenen tedbirler baktmmdan sdz konusu olup,dava agrldrktan sonra ihtiyati tedbire, davaya bakan mahkeme tarafindan kararverilir. Bir gdriige gore, dava agrlmadan once istenen ihtiyati tedbirlerde gcirevsdz konusu olamaz; ihtiyati tedbir sulh veya asliye hukuk mahkemesinden iste-nebilir.z3 Bizim de katridrgrmrz diger bii giiriigl gore ise, ihtiyati tedbirlerdegorevin, usuliin genel hiikiimlerine gore tayin edilmesi gerekir.'" Yani, davanlnesasr hakkrnda hangi mahkeme gdrevli ise, tedbir de o mahkemeden istenmeli-dir. Uygulamada, asliye mahkemesinin gdrevine giren davalar iEin sulh mah-kemesinden veya sulh mahkemesinin gdrevine giren davalar igin asliye mahke-

18 Bkz. iiK m.97,X; Ayrrca bkz. a9a. s. 102.re KURU, Baki: icra ve iflas Hukuku, Ankara 1988, s.225.20 YILMAZ-Tedbirler s. 41.2t YILMAZ-Tedbirler s. 41.22 Bkz. 5. HD I 3. 10. t9 50, 3525 / .... (YILMAZ-Tedbirler s. 39).23 BELGESAY-gerh s. 289; ozuAzu, s. 371.24 Bkz. yuk. s.31 dn. 142.

S 3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme JJ

karannrn gekli ve ydntemi madde kapsamrnda agrklanmamrgtrr. Bu durumdausul.kanunumuzda yer alan genel nitelikteki hiikiimler kadastio mahkemelerin-de de g<iz dniinde bulundurulur. Kadastro mahkemesinden ancak, tutanalrndiizenlendi$i tarihten sonra ihtiyati tedbir istenebilir.rr Qi.inkii, Kadastro Mah-kemesinin z?man agmmdan gdrevi bu tarihten so*u buqiur. nagka bir deyigre,kadastro mahkemelerinin ihtiyati te,dbir vermesi grirevi iut*u!* atizenlendigitarihten sonra baglar.'z-Tutanalrn dtizenlendigi drih ile davarirn agrldrlr tari-harastnda, kadastro mahkemesjnden ihtiyati ted-bir karan ahndrlr takdirdi karartarihinden itibaren l0 gtin iginde kadaitro mahkemesinde dav"a agrlmadrlr tak-dirde kendililinden hi.iki.imsiiz talrr. Askr ilanrndan cince ihtiyati tedbir karal:r:11" dava agrldr[r takdirde, kadasho h6kimi, derhal kadastro ,tidti.ttigtind.nilgili kadastro tutanaklarll .g.etifterek, gerekli askr ilanrnr yaptrrdrktan-sonra,Kadastro Kanununda <in gdrtitdtilti geki ldi davay r sonug l and rirr.'

Kadastro mahkemesince verilen ihtiyati tedbir kararlal, mahkemece he-men o yerin kadastro ve tapu sicili mtidi.irliiklerine bildirilir. Bunun drgrnda tapusicil.memurlu[una gelen ihtiyati tedbir kararlarma iligkin talepler, derhal tapusiciline iglenmekle beraber, kadasho tutanagrna da gegirilmekie tizerine resenkadastro miidiirli.i$iine veya dava agrlmrg ise -kadastro-rnuttt"111"rin" UiiJirifir.it '

4. icra Tetkik Merciinde ihtiyati Tedbirlericra tetkik merciinin ihtiyati tedbir karan verip veremeyeceli konusundakanunlanmtzda herhangi bir h{ikiim yoktur.Ancak, icra tetkik mercii de rjzel birmahkeme olup, gdrevine giren davaiarda ihtiyatiiedbir turun u"i"tili.j; y;;_

gttay bir karannda, icra tetkik merciinin Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunun-9-l!.huFlSeri kryasen uygulayarak ihtiyari tedbir kara'vermesini uygun bul-mugtur.'" lhalenin feshi talebini inceleyen icra tetkik mercii, ahcr adrna tescileai[nig olan gayrimenkuliin bagkasrna devredilmesini yasaklamak igin, ihtiyatitedbir karan verebilir.t6 Bunun drgrnda hacizden do[an ittittkal Javalarrnda icratetkik merciinin verdili takibin ertelenmesi karan,-niteligi itibariyle bir ihtiyatil"d.uil karandr.rT Ayrrca icra tetkik merciinin, istihkak"davasr konusu mahnbedelinin yargrlama sonuna kadar <idenmemesi veya teminat ilaigrhgrnda 6den_

Bkz. 16. HD 27.t0.t987,1681/1757 (iKiD 1988/330 s. 5756_5757).ozMEN, ihsan/Qorbarr, Halim: 340i sayrh Kadasffo Kanunu gerli, Ankara l9gg,s. 839.Bk2.3402 sayrh Kadastro Kanunu m. 25 ve 40.KURU-IV s. 4324; ytLMAZ, "icra hdkimlikleri mahkeme niteliginde olmadrfrn_d3n' kural olarak ihtiyati tedbir kararr veremezler. Bununla beraber] icra h6kimlikle-rine icra iglerine m0nhasr -9l1ak uzere ihtiyati tedbir karan verebilmek yetkisinitanrmak lazrmdr" demektedir (yllMAz-Tedbirler s. 36).Bkz. iiD 20.5.1947, t948/lgot (yllMAz_Tedbirler s. 36).KI]RU-IV s.4324.KIJRU-IV s.4324.

l5t6t7

32 $ 3. Gdrevli ve Yetkili Mahkeme

kemeler gcirevlerine girmeyen dava ve iglere bakamayacaklarr gibi bu dava veigler hakkrnda da ihtiyati tedbir karan veremezler.

I- Ozel Mahkemelerde ihtiyati TedbirlerOzel mahkemeler gcirevlerine girmeyen iglere bakamazlar ve bu igler

hakkrnda ihtiyatitedbir karan da veremezler.

f . ig Mahkemelerinde ihtiyati Tedbirlerig Mahkemeleri Kanununun 15 inci maddesinde, "Bu Kanunda sarahat

bulunmayan hallerde Hukuk Muhakemeleri Usulii Kanunu hiiktimleri uygula-nrr" denmektedir. Bu maddeye gdre, ig Mahkemeleri gdrevlerine giren iglerdeihtiyati.tedbir karan verebilirler. Yargrtay da bu gdrtigtedir.u Aynca, 2822 sayirToplu ig Scizlegmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 46 ncr maddesine gore, igMahkemesi, karar verilen veya uygulanmakta olan bir grevin ve lokavtrn kanundrgr olup olmadt[rnrn tespiti igin agrlan davada, tespit kararrnrn kesinleqmesinekadar, dava konusu grev veya lokavtrn ihtiyati tedbir olarak durdurulmasrnakarar verebilecektir. Ayrrca aynr kanunun 16 ncr maddesine grire, yetki belgesialmmadan yaprldrlr iddiasryla bir toplu sozlegmenin hiiktimsiizliilii ileri stirtil-miig ise, hdkim talep tizerine, gerekli goriirse toplu ig srizlegmesinin uygulanma-srnr dava sonuna kadar durdurabilir.

2. Ticaret Mahkemelerinde ihtiyati TedbirlerMi.istakil ticaret mahkemeleri olan yerlerdee, ticaret mahkemeleri ancak

grirevlerine giren iglerde ihtiyati tedbir karan verebilirler. Mi.istakil ticaret mah-kemesi olmayan yerlerde, ticari davalara sulh veya asliye hukuk mahkemelerin-de bahldr$rndan sorun grkmaz. Agairda genel mahkemelerde ihtiyati tedbirkonusunda belirtilen agrklamalar bu durumda da gegerlidir.

3. Kadostro Mah kemelerinde ihtiyati TedbirlerKadastro Kanununun 25lC maddesinde yer alan hiiktim. kadastro mah-

kemelerini de ihtiyati tedbir kararr vermekle g6revlendirmi$tir.10 Ancak tedbir

8 Bkz. iiD 14.1.1971,83/188 (RKD t97ll2 s.63-64); aynr yonde Iio tz.6lgat,566215858; liO 21.0.t968, 6960t6758; iiO 14.10.1969, 9293/... (yrLMAZ-Tedbirler s. 35).e Ankara, istanbul, izrnir,Adana, Mersin, Antalya, Konya, Bursa, Kad*Oy, Beyo$lu,ve Kargryaka da miistakil ticaret mahkemeleri vardrr.r0 3402 sayrh Kadastro Kanunu yiiriirl[$e girmeden Once, tapulamadan dogan dava veiglere tapulama mahkemeleri, eski 2613 sayrh Kadasfio Kanunrurdan dolan dava veiglere de kadasto mahkemesi yetkisine sahip asliye mahkemeleri bakryordu. Her ikimahkemenin gOrev alanlarr farkhydr. 3402 sayfi Kadastro Kanunu iki mahkerneyibirlegtirerek tek bir mahkeme haline dOniigtiirmiigtiir. (KURU; Baki/ARSLAN, Rama-zanNlLMA\ Ejder: Medeni Usul Hukuku Ders KitabL Ankara 1989, s. 565-568).

ikinci B<iltiminriv.q.ri rnunin usul,u

g r. c0nnyr,i vn ynrrir,i MAHKEMEihtiyati tedbirler mahkemelerce verilecek olan kararlara dayanrr ve ahnan

fedbirler ihtiyati tedbir kararrnda agrkga belirtilir. ihtiyati tedbir karan vermek,yalnrz mahkemelere ait bir gdrev ve yetkidir. Bu nedenle hakemler ozel birdi.izenleme yoksa ihtiyati tedbir karan veremezler. Hakemlerde gdriilen iglereiligkin ihtiyati tedbir karan verme yetkisi de kural olarak mahkemelere aittir.'

A) GOREVLI MAHKEMEihtiyati tedbirlere hangi mahkemece karar verilecegi konusunda, Hukuk U-

suli.i Muhakemeleri Kanununda tizel bir hiiktim bulunmamalctadr. Bazr rizel ka-nunlarda ise bu konuda agrk hi.iki.imler mevcuttur. Bu durum kargrsmda, ihtiyatitedbirler hakkrnda da genel kuralm uygulanmasr gerekir. Yani, davanln esaslbakrmrndan hangi mahkeme g6revli ise, ihtiyati tedbir de o mahkemeden istene-bilir.' Dolayrsryla mahkemelerin, kendi gcirevlerine girmeyen davalara iligkinolarak istenen ihtiyati tedbir taleplerini kendiliklerinden reddetmeleri gerekir.'

Genel mahkemeler, ozel mahkemelerin gcirevine giren bir igte ihtiyati ted-bir karan veremezler. 6zel mahkemeler genel mahkemelerin gorevine girln iglerebakamazlar ve ihtiyati tedbir karan veremezler.* Yargltay da bu gtiri.iqtedir.)

Doktrinde, "ihtiyati tedbirlerde gorev ve yetki bahis konusu de$ildir" 96-riigfi ileri stiri.ilmiigse deo, bu goriige katllmak miimkiin de[ildir.' Qiinkii, mah-kemelerin gorevine giren dava ve iqler kanunlarda agrkga belirtilmig olup, mah-

ANSAY s. 197; BERKiN-Rehber s. 507; BiLGE/ONEN s. 367; QETiNKAYA,s.782; KARAFAKIH, s.269 KURU-IV s. 4323: yllMAZ-Tedbirler s. 38. Bu ku-ralm istisnasrm, 4686 sayrh Kanunun 6. maddesi olugturmaktadr. Bkz. yuk. s. 28.BiLGE/ONEN s. 372; QETINKAvA s, 782; ERDEMiR s. 780; KARAFAKIH,s.269; KURU-IV s.4323 ; $ENPOLAT, N. Kemal: Uygulamada ihtiyati Tedbir veihtiyati Haciz, iBD 198714-5-6, s. 280-286; yllMAZ-Tedbirler s. 39; BERKiN-Rehber s.521.KURU-IV s.4323.BERKiN-Rehber s.521: YILMAZ-Tedbirler s. 32.Bkz. 9. HD 16.5.1968,1328/7648 (QENBERCI, Mustafa: ig Mahkemeleri Kanunu$erhi, Ankara 1969, s. 177),2. HD 25.10.1965.4929/5010 (Qenberci s. 162).BELGESAY-$erh s. 289; oZUARI, N. Ruhi: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Haciz, AD195613. s.361-372.QETINKAYA s.782.

{ 2. ihttyatt Tedbirlerin Muhtevan 29

iglemlerine kargr, iiK'nu gikayet ve itirazyollannr kabul etmig olup; bu gikayetve itirazlar hakkrnda karar verecek olan icra tetkik mercii hAkimli$idir. Kanun,icra tetkik mercii hdkimine, icra iglerinde bu gekilde inceleme ve mtdahale yet-kisi verdilinden, genel mahkemelerin ihtiyati tedbir karan ile icra iglerine mii-dahale etmelerine kural olarak cevaz verilemez. Ancak, kanunlarda agrkga be-lirtilen hallerde (mesel6, iiK m. 72), mahkemeler icra igleri hakkrnda ihtiyatitedbir karan verebilirler.

28 $ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Davanm esaslnr gdztimleyecek veya boyle bir sonug doluracak bigimdeihtivati tedbir karan verilemez."'

Sahtelik iddiasrna dayarun menfi tespit davasmda, takibin durdurulmasrhakkrnda ihtiyati tedbir karan verilemez; giinkii, takip kendilipinden durur. Butiir bir davada iif m. 72 depil, HUMK m.317 uygulanrr. Bu maddeye gore ise,sahteli[i, iddia olunan senedin yazrldrprnr gdrenlerin tanrk olarak dinlenmesinekarar verilmiqse, sahtelili iddia olunan senet sahtelik davasr sonuglanrncayakadar higbir igleme dayanak yapilamaz Ancak bu senede dayanrlarak ewelcealmmrq olan ihtiyati tedbirlere halel gelmez ve gerekti[inde senet sahibi hakkr-run korunmasr igin sair ihtiyati tedbirlere de baqvurabilir. Bu durumda, icratakibi kendilipinden.4.uracagr igin, aynca takibin durdurulmasr igin ihtiyati ted-bir kararr verilemez."'

Hakemlerce goriilen veya gciriilmesi gereken igler hakkrnda, hakemler ih-tiyati tedbir karan veremezler. Kural bu olmakla birlikte 4686 sayrh Milletlera-rasr Tahkim Kanununun kapsamma giren uyugmazhkla ilgili olarak, aynr kanu-nun 6. maddesinde belirtilen gartlarla hakem veya hakem kurulu tahkim yargr-lamasl srasmda ihtiyati tedbire karar verebilecektir. "'Bu maddeye g6re hakemveya hakem kurulu, cebri icra organlart tarafindan icrasr ya da diler resmi ma-kamlar tarafindan yerine getirilmesi gereken ihtiyati tedbir karan veremeyece[igibi, i.igtincii kiqileri ba$ayan ihtiyati tedbir karan da veremez.

Para alacaklarr igin de ihtiyati tedbir karan verilemez. Bu tiir bir alacak i-9in, gartlan varsa ancak ihtiyati haciz istenebilir.l33

Kanunda agrk hiiktim bulunmayan hallerde, icra iglgrinin seyrini etkileye-cek--gekilde ihtiyati tedbir karan verilmemesi gerekir."" Yargrtay bir karann-da"', bizim de katrldr[rmrz bu gor0gii desteklemig ise de, uygulamada mahke-meler icra iqleri hakkrnda HUMK m. 103'e dayanarak ihtiyati tedbir kararrvermekte olup; Yargrtay igtihatlarr da uygulama yontinde seyretmektedirr36 icra

l3l

Bkz. aga. s. 50, KURU-IY s.4312-4314. Kanunlann agrkga Ong0rdillii bazr ihtiyatitedbir hallerinde, dava konusu uyugmazh$rn esaslnl g0ziimleyerek nitelikte sonugdopuracak ihtiyati tedbir kararr verilebilir. Bkz. mesela TK m 63; Fikir ve Sanat E-serleri Kanunu m. 77.YILMAT-T""' ' r s.82.Ta,^" kem veya hakem kurulunun verdipi ihtiyati tedbir karannr yeri-

taraf, ihtiyati tedbir verilmesi istemiyle yetkili mahkerneninYetkili mahkeme gerekirse bagka bir mahkemeyi istinabe ede-'rk Usulii Muhakemeleri Kanununa gdre istemde bulunmarayh Kanun igin bkz. RG 5.7.2001 sayr24453).n. l13.

9217035 (YILMAZ-Tedbirler s. 8l).'8112674: 12. HD 28.11.1976, 10455112227; 12. HDMAZ-Tedbirler s. 82).

$ 2. ihttyatt Tedbirlerin Muhtevqsr

'" Aynca bkz. aga. s. 95 vd.''" Bu hiikum, 3494 sayir Kanunun 56 ncr maddesi ile iiK'nun 2g]. ncimaddesinefikra olarak eklenmigtir (3494 sayrh Kanun igin bkz. RG 25. I L l ggg sayrt2e Bkz.4. HD l8.l.l 968, lt4o0l6s-t laao D68/2 s. 323-324:Aynca bkz.

27

Ancak igletme hakkr ile bir biittin tegkil eden I inci fikradayazilrtesis, vasrta,alet ve malzemenin tamamt veya gftarrlmrg cevherlerle bu cevherlerin bakivele-ri ve curufu iizerine hacizveya ihtiyati tedbir konulabilir.,, ,.Madenin tamamrnaveya grkanlmrg cevherlerle bakiye yr$mr ve ci,irufuna gerek haciz veya ihtiyatitedbir konulmast ve gerekse bunlarrn icraen satrgma tegebbi.is editmesi hallerin-de alacakh veya icra dairesince madenin faaliyeti duidurulamayaca$r gibi bufaaliyette miidahale de edilemez."

- 7269 sayh Umumi Hayata Miiessir Afetrer Dolayrsryla Ahnacak Ted-birlerle Yaprlacak Yardrmlara Dair Kanun m. 19/III; .,Takdir

"jil"n krymete kargrildn si.iresinin bitiminden itibaren 7 gtin iginde taqrnmaz mahn bulundugu yerdellAsliye Hukuk Mahkemesine dava agrlabilir. Davanrn agrldr[r tarihtenltibaren 8giin iginde taraflar mahkemeye ga$rlrrlar. Bu davalar basiimuhakeme usultinetabidir ve di[er davalara tercihli olarak gdrtiltir. Davanrn agrlmasr ve temyiz tale-bi, bl kanuna gcire yaprlacak iglemleri ve inqaat iqlerini higbir surette durdurmaz.Bu davalar dolayrsryla, mahkemelerce ihtiyati tedbir kararr verilemez.,'. 831 sayrh Sular Hakkrnda Kanun m. 5: "...idare heyetleri bu itirazlarr heriqten tince tetkik eder ve hallederler. Bu kararlarla, giintinde itiraz olunmayan veidare amiri tarafindan da tasdik olunmug bulunan [ararlar katidir ve bu suretletespit olunan- intifa payrna razr olmayanlar mahkemeye mtiracaat edebilirler. $ukadar ki, mahkemeden aksine kat'i karar ahnrncaya kadar komisyonun kararlaltatbik olunur."

icra ve iflas Kanunu m.72/rr: "icra takibinden sonra agrlan menfi tespitdavastnda ilrtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasma karar verilemez. Ancak,borglu g6cikmeden do[an zararlan kargrlamak ve alaca[rn yiizde onbegindenaga[r olmamak iizere g<isterece[i teminat kargrh[rnda, mahkemeden ihtivjti ted-bir yoluyla. icra vemesindeki paranrn alacakhya verilmemesini isteyebilii.urrr; ^.287lson: "ihtiyati tedbir yoluyla da olsa borgluya kargr baglamrg olun takiplerinkonkordato miihletinin bitiminden sonraki donem igin de'durdurulmarrnu u"yuborgluya karqr yeniden takip yaprlamayacapma karar verilemez."t2t

Adliye mahkemeleri, yalnrz adriyargyaait davalar hakkrnda ihtiyati ted-bir kararr verebilirler; adli yargr drgrnda kalan davalar hakkrnda ihtiyaii tedbirkararr veremezler. Bu nedenle adliye mahkemeleri idari yargrya ail, (meselaDanrgtayrn g<irevine giren) davalar hakkrnda ihtiyati tedbir ku.iiu"r.rn izler.t'n

Egler tarafindan birbirlerine kargr agrlan boqanma ve ayrrhk davalan dr-gmdaki davalarda da Tiirk Medeni Kanunundaki hiikumler gOr .iniind" bulun-durulmak suretiyle gerekli tedbirler ahnabilecektir.

lft Mahkemesinin 2.12.1954 giin ve 95/108 sayrh igtihadr (ADi954/3

26 $ 2. Ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Dava konusu bozulmaya elverigli bir gey olup, bunun dava sonuna kadarbeklenmesi halinde bozulmasr tehlikesi varsa, mahkeme, ihtiyati tedbir yolu ileo geyin safilmasrna ve bedelinin dava sonuna kadar saklanmaslna karar verebi-lir. Mahn krymetinin stiratle di.igmesi veya muhafazaslnln masraflr olmasr ha-linde de, o mahn ihtiyati tedbir yolu ile satrlmasrna ve bedelinin dava sonunakadar saklanmaslna karar verilebilit.ttt Taraflardan birinin iste[i tizerine veyaihtiyati tedbir karannr yerine getiren memurun durumu bildirmesi tizerine,mahkemece gerekli inceleme yaprlarak karar verilir.

Bu maddeve sdre ahnacak tedbirler konusunda hdkimin takdir hakkr var-d rr.t26

C) iHTiYATi TEDBiR KARAzu VERILEMEYECEK OLAN HALLERKural olarak, her davada ihtiyati tedbir karan verilebilir. Ancak bazr hal-

lerde ihtiyati.tedbir karan verilemeyece[i 6zel bir kanun hiikmtiyle kabul edil-mig olabilir. Ihtiyati tedbir karan verilemeyecek olan haller gunlardrr:

- 2886 sayrh Devlet ihale Kanunu m.261III: "Her ne suretle olursa olsunidarece ahnan teminatlar haczedilemez ve ihtiyati tedbir konulamaz."

- 2924 sayrh Orman Ktiyltilerinin Kalkrnmalannrn Desteklenmesi Hak-krnda Kanun m. 3/II ve 8: "6831 sayrh Orman Kanununun 2 nci maddesinin Abendi kapsamma giren yerler igin orman srnrrlan drgrna grkarma ile orman sr-nrrlamasr ve tespit, tefrik ve tescil istemlerine kargr yaprlan itirazlar ve agrlandavalar bu Kanuna giire yaprlacak iglemleri durdurmaz. Bu konuyla ilgili dava-larda ytiriitmeyi durdurma ve ihtiyati tedbir karan verilemez." "Bu kanunun 7nci maddesindeki yiikiimliiliikleri yanh uyanya ra[men yerine getirmeyenlerigin Tarrm ve Orman Bakanhlrnca kendi tagrnmaz mallarr karqrhfrndan fazlaverilen taqlnmaz mallann geri almmasrna karar verilir. Geri alma karan hakkrn-da ihtiyati tedbir karan verilemez. Ancak ilgililerin dava agma hakkr sakhdrr."

- 2942 saytlt Kamulagtrrma Kanunu m. 20lI: "16, l7 ve 19 uncu maddele-re dayanrlarak lehine kamulagtrrma yaprlan idare adrna tapu dairesince tesciledilen taglnmaz mahn bogaltrlmasr idarece icra memurundan istenir. icra memu-ru ta$mmaz mah onbeq gi.in iginde bogaltmalannr igindekilere tebli! eder. Busi.ire iginde tagmmaz mal bogaltrlmazsa icraca bogaltrlrr. ltiraz ve gikayet bo-qaltmayr durdurmaz ve mahkemece ihtiyati tedbir kararr verilemez."

- 3213 sayrh Maden Kanunu m. 40 ve 4l: "Maden igletmesinde gerekliolan kuyular, ocaklar ve galeriler ile makineler, binalar, yer altrnda ve yer iis-tiinde kullanrlan her tiirlii nakil vasrtalarr, madenin grkanlmasr, temizlenmesi,izalesi gibi cevherin krymetlendirilmesine yarayan alet ve tesisler ve bir senelikigletme malzemesinin i.izerine mtinferiden hacizveya ihtiyati tedbir konulamaz.

KURU-IV s. 431l; Adalet Bakanhlr 7.8.1945 giin ve 2027 sayfi genelgesi ile aynrgdrtiqe katrlmrgtrr (KURU-IV s.4312 dn. 59).Bkz. aga. s.43.

t25

t26

TMK m. 420 uyarrnca agtlan vesayet davalannda, krsrtlanmasl istenenkimsenin medeni haklan kullanmaktan gegici olarak men edilmesi ve kendisinebir temsilci tayini sdzkonusu olabilir.rte- -

. Bagkasrnm arazisine;aprldrgr iddia olunan ingaatrn gegici olarak durdu-rulmasrna karar verilebilir. t 4

Senedin kargrhksrz oldu$undan bahiste menfi tespit davasr agrlmadan 6nceveya agrldrktan sonra bu senedin protesto edilmemesi veya protesto gekilmesinindurdurulmasr geklinde ihtiyatitedbir kararr verilmesi dogu depildir. Bu durumda,protestonun Merkezi.Bankasma bildirilmemesi geklinde bir ifitiyati tedbir karariverilmesi dosu olur.l2l Anca!^bu durum geklei bakrmrndan srilkonusu olamaz.9utu.13l-67 sayrh Kanununr2z,9 uncu maddesine g6re, muhatap banka, yeterlikpr]q olmadrlr igin gekin ddenmedilini ve hesap-sahibi hakkilda gerelen bil-gileri T.c. Merkez bankasrna bildirmek zorundadrr. Bildirme, hesap sahibinindtizel.tme hakkr yok ise gekin ibraz tarihinden, diizeltrne hakkr var ise, diizeltmesiiresi sona erd_ili tarihtel itilap1 on i9 giinti iginde yaprlrr. T.c. Merkez Bankas;durumu en fazla otuz iggiinii iginde bankalar driyurui. '

Davacmm iddiasrna g<ire, ihtira beratma kendisinin sahip bulundulu birgeyin bagkast tarafindan imal edilmesinin ve satrlmasmrn dnlenmesi igin igrlandavaya bakan mahkeme,.ihtiyati tedbir yolu ile (ve teminat kargrhfrnda), davastiresince davalmm o geyi imal etmesini ve satmairnr yasaklayabilir.Yt,

ihtiyati tedbir kararr ile ana gayrimenkultn kat miilkiyetine gevrilmesiogdunllabjleceli gibi; aynca ana gayrimenkuliin belli bir payr iizerinde iddiaedilen bir hakkrn muhafazasr da ternin edilebilir. Bu amagia,'iddia edilen hakihtiyati tedbir ile, sdzkonusy 9.1-1n,Bgya ve ona tahsis edilmig otun balrmsrz b6-liimtin kiittik sahifesine nakledi lir.tu -

rte lrysAy s. 197; BiLGE/dNEN s. 371; QETNKAvA s.778; BELGESAy-gerhs.288.

$ 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevasr

QETINKAYA s.778;ERDEMIR, ilter: Hukuk usulii Muhakemeleri Kanunu gerhi,2. Baskr Ankara 1998, s. 777; posrAcIoGLU s.492. yargrtay igtihatlan da buyrindedir. Bkz. mesel6, 7 . cD t7 .t I . 198 I , 6309/6346 (rD ies ilz sz ,. ne_l rc1;7 . CD 2.ll. l98 l, 622616165 (yKD 1982/l s. 13 l); 1 5. I{D 20.12.197 8, 234U2433(YKD 1979/s s. 692-693).DOGANAY-II s. 1542-1543; ALTUN, cevdet: Tedbir yolu ile protestonun Durdu-rulmasr ve Sonuglarl Bursa BD 1983/l s. 6-7.3167 sayrh Qekle Odemelerin Ditzenlenmesi ve Qek Hamilerinin Korunmasr Hak-kmda Kanun (RG 3.4.1985, sayr 18714).N0gatel Kanton Mahkemesinin 20.1.1955 gilnlii karan (Umar s. 66); Ayrrca bkz.FSEK m. TT.Markalann , patent haklarrnrn, cogafi igaretlerin ve endustriyel tasa-nmlann korunmast igin verilecek ihtiyati tedbirlerle ilgili olarak ozel hukiimler ige-ren 551,554,555 ve 556 sayrh KHK.ler dikkate ahnmahdrr.ESMER. s.221.

tm

t22

t23

24 $ 2. Ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast

Bu maddenin kapsamr belirlenirken yukanda amag v€ muhteva konusun-da yaptr[rmn agrklamalann dikkate almmasr uygun olur."' H6kim bu bendedayanaral teminat, diizenleme ve eda amagh tedbirlere karar verebilecektir.rra

Bu maddede "mthim bir zarar"dan sdz edilmekte ise de, bundan 6nemlisayrlamayacak zararlartn dnlenm-esi igin ihtiyati tedbir karan verilemeyece[ianlammr grkarmamak ldzrmdrr."'Bir ihtiyati tedbire ancak, kanunda 6ngdri.il-miig olan biiti.in gartlarrn fiilen mevcut olmasr halinde karar verilece[i sdylene-mez. Zira bu gartlara riayeti saplamakta herhangi bir kamu yaran mevcut delil-dir. Bundan 6tiirii, ihtiyati tedbir muhakemesinde de feragat, kabul ve sulh ya-prlabilir.l16 Aynca tehlike ve zarar kavramlan kigiye gore degigebilen kavramlaroldu$undan, bu konuyu takdir, hAkime ait bir yetkidir.

Bu maddeye g<ire verilen ihtiyati tedbir kararlannm, ihtilafin niteligine,mahn btinyesine ve taraflann menfaatine uygun olmast gerekir.

Bu maddeye gdre ahnabilecek tedbirlere gunlan ornek olarak verebiliriz.TMK m. 24 uyarnca kigilik hakkrna saldrrr dolayrsryla agrlan davalarda,

yazilarrn,tecavizmektuplarrnm yaymlanmasr gegici olarak durdurulabilir.rrTTMK m. 346-348 uyartnca gocu$un korunmast ve velayetin kaldtnlmasr

davalannda, gocu[un gegici olarak bir y-ere yerlegtirilmesi istenebilir.r18

rr3 Uygulamada, 103 ii'ncU maddenin kapsammtn genig tutulmast nedeniyle, ihtiyatihaciz ve ihtiyati tedbir m0essesesi birbirine karrgtnlmaktadr. Bir alacak davasmda(mesel6, trafik kazalan sebebiyle agrlan tazminat davalannda) gartlarr varsa ancakve sadece ihtiyati haciz karan verilmesi gerekirken; uygulamada, alacak davalart i-gin ihtiyati tedbir karan verilmektedir (QETINKAYA s. 778). Bu uygulama nede-niyle, 103 iincii maddenin, temelinde miilkiyet gekigmesi olan ihtilaflarda uygula-nacapr g0r09U ileri siir[lmiigtiir $rAULKUS, Halis: ihtiyati Tedbir ve ihtiyati HaczinUygulama Yeri, ABD 1969/3 s. 311-312). Ancak bu gOriig, ihtiyati tedbirlerin uy-gulama alanrnr gok daralurtr igin, kabul edilmemelidir.ttn Bkz. yuk. s. 10.n5 BERKiN-Rehber s. 520; Aksi g0riigte usrtrNpec-Tedbirler s. 19.tt6 srEINiJoNASg 935, II, 5 ve 6; UsrUNnac-Tedbirler s. 19 dan naklen.tt7 ANSAY s. 197; BiLGE/ONEN s. 371. TMK'nun 24 iincti maddesi, "Hukuka aykrrrolarak kigilik hakkrna saldrrlan kimse, hakimden, saldrtda bulunanlara kargt ko-mnmaslnl isteyebilir. Kigilik hakkr zedelenen kimsenin rrzasr, daha iist[n nitelikte6zel veya kamusal yarar ya da kanunun verdipi bir yetkinin kullarulmasr sebeple-rinden biriyle hakh krhnmadrkga, kigilik haklarrna yaprlan her saldm hukuka aykt-rrdr." TMK'nun 25 inci maddesi ise," Davacr hakimden saldrn tehlikesinin tinlen-mesini, si.irmekte olan saldurya son verilmesini, sona ermig olsa bile etkileri devameden saldrmrn hukuka aykrnhprnm tespitini isteyebilir. Davact bunlarla birliktediizeltmenin veya kararm iigiinc0 kigilere bildirilmesi ya da yayrmlanmasr istemin-de de bulunabilir..." hiikmilnii ihtiva etmektedir. Bu hiikiimlere gOre, kigilik hakkr-nrn korunmasr igin gerekli olan ihtiyati tedbirlere karar verilebilecektir.ttt gILGB/ONEN s. 371: YILMAZ Tedbirler s. 6?.

0 2. ihtiyati Tedbirlerin Muhtevast z)

$ayet mtistakil bir nafaka davasr.agrlamryorsa, bu bende gore tedbir olarak, birmiktar.nafaka;loa karar verilemez.'u'Bu durumda Ttrk Medeni Kanunda yer alannafakalardan''o, mtistakil agrlabilen evlatlrk (TMK m.314 delaletiyle i. ze+1,birli[in korunmasr (TMKm.l95-197),gocuk nafakasr (TVK m. 33i; ile yardrmnafakasrnda (TMK m.364), dava agrlmadan cince tedbir klbilinden olmak i.izerebir miktar nafakaya karar verilebilir.',e Tedbir (TMK m. 169), iqtirak (TMKm.182) ve yoksulluk nafakalarrna (TMK m. 175) bu bende gore karar verile-mez. Bu tiir nafakalar ancak boganma ve aynhk davasr agrldrktan sonra, davasrrasrnda istenebilir.rro Mahkemenin, nafaka miktarrnrn tayin ve tesbiti konu-sunda takdir yetkisi vardrr.

rv-Boqanma ve Ayrrhk Davasmda ihtiyati redbirrer (m. 101/4)

- Bu bende gcire tedbir karan verebilmek igin, cincelikle boganma ve ayl6kdavasrnm agrlmlg olmasr gerekir.trr Bu bent Medeni Kanuna yoilama yupt,g,igin, ahnacak tedbirler Tiirk Medeni Kanununa gore tespit edilecektir. gun-agore, hdkim, davanrn agrlmasrndan sonra gereklf tedbirliri alrr. Bu tedbirler<izellikle eglerin bannmasma gegimine, eg6rin mallannrn y<inetimine ve go-cuklann bakrm ve korunmasrna iligkin olabilir (TMK rn. ioe;. Aynca davasiiresince, gocuklarrn taraflardan birinin himayesine brrakrlmasr ve ligisel ilig-kinin. de ona gore diizenlenmesi mtimktindtii. Velayet hakkr ile buna iligkinmeselelerin dtizenlenmesi bu bent kapsamma girmez. Velayet hakkrnrn kimeverileceli, boganma kararma ba[h olarak Ttirk Medeni Kanunun l g2 inci rnad-desjne gore tayin edilir. Tiirk Medqni Kanununun 169 uncu maddesine dayanantedbir nafakasr da bu bende girer.r12

v- Gecikmesinde Tehlike veya onemri zarar olacafr Anlagrlan Hal-lerde ihtiyati Tedbirter (m. fOS)

usul Kanunumuzun laymr$ oldufiu ihtiyati tedbirler tahdidi depildir, yu-karrda i nce led i pim iz ihtiy ati ted b irlerden baglia, gecikme s i nd e teh I i ke-veya mii-him zarar.olaca$r anlagrlan hallerde mahkeme, bu tehtike ve zaran onlemek igingerekli tedbirlerin ahnmasma karar verebilir (m. 103).

'ot QETiNKAy A s. 777; ytlMAZ-Tedbirler s. 64.t08 ledbir nafakasr (TMK m. 169), birli[in korunmasr nafakasr (TMK. m. 195-197),igtirak nafakasr (TMK m. 182), yoksulluk nafakasr (TMK m. lls-ne1, evlathk na_fakasr (TMK m. 314 delaletiyle 364), yardrm nafakasr (TMK m.364), gocuk nafa-kasr (TMK m.333).r'e BERKiN-Rehber r. stz;QETINKAYA s.777;yrlMAZ-Tedbirler s. 64.Ir0 gitGg/ONEN'in belirttiSi gibi, dava evlilik birliginin korunmasrna yiinelik ise a1-nacak tedbir nafakasrnrn dayana[r tig0ncii bent, boganma ve aynhk iavasrna y6ne_lik ise dorduncu bent olacaktrr (BILGE/ONEN s. git).Itt YILMAZ-Tedbirler s. 63.ttz YTLMAz-Tedbirler s. 63.

$ l. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi 4t

II- incelemenin Kapsam ve SlnrrrMahkeme miicerret iddia iizerine ihtiyati tedbir karan veremez.u, yapa_

ca$r inceleme sonucunda ihtiyati tedbir karan verilmesini gerektirecek durumutespit edecektir. Mahkeme ihtiyati tedbir karan verirk"n, .iu, dava hakkrndakikanaatini ihtiyati tedbir talebi ile srnrh olarak agrklayacaktrr. Mahkeme ihtiyatitedbir talebini incelerken, tedbir isteginin kabuie deler olup olmadrfirnr takdiredebilmek ve tedbirle smrrh olmak lzere davan,n !ra.rna'girebilir".62 intiyutitedbir talebini inceleyen hdkim, esas dava hakkrndaki htikmini.i peginen ihsasetmekten kagrnmahdrr. yani mahkeme, ihtiyati tedbir isteyenin hakh olup ol_madr[rna iliqkin kanaatini yalntz ihtiyati tedbirle srnrrh olarak uqtLiu*;iiltr.e,Hattabazr hallerde ihtiyati tedbir_kararr verebilmek igin, davanrn esasma girmezorunlrrlugu hig yoktur. Mesela, boganma davasr srrasrnda tedbir nafakasiiste-nirse, boganma sebepleri araqtlnlmadan, yani davanrn esaslna girilmeden yalntzmali ve sosyal durum.inc.elenerek nafakaya karar verilir 1m. ioV:;. in.Lrr*.sonucunda mahkemenin ihtiyati tedbir karan verebilmeri igin ihtiyati tedbiristeyenin hakkrnr muhtemel grirmesi gerektigi gibi, ihtiyati tedbir nedenlerini degegerli gdrmesi gerekir.*

Alman Hukukunda, diizenleme amagrr tedbirlerde, igin esasr hakkrndaherhangi bir aragtrrma gerekmeksizin de tedbirin verilip u"ril.ry.""gi tartrgrl-maktadrr. Alman Usul Kanununun 940 rncr maddesind^e, mevcui uiri"t u.yuhukuki mtinasebetten de$il de, bir ihtilaflr hukuki mtinasebetten bahsedilmisolmasrnm bu di.igtinceye destek niteligini haiz oldulu belirtilmiqtir.ur gu hukukgevresinde, tedbir ile yaratrlan mtidahale ne kadarlgrr olacaksa igin esasrnrn,inanlltr derecede isbattrun daha a[rr esaslara tabi tutulmasr da onerilmektedir.Hatta mahkemeler uygulamasrndanbazt drneklere gore, tedbir ile hasmrn men-faatlerine mi.idahalenin aErrhlr ve tedbirin gegidi d-e igln esasrna yiinelik arag-ttrmada esnek davranrp davranmamanrn bir <ilgeli olacaktrr.66 Baur, istisnai bazrhallerde hukuki incelemen_in derinligine bir gekllde yaprlmasrndan vazgegebil-rye$edr1 Baur'a grire,_birhakortakhfr veya gahrs toplulufu iginde dtize-ni'gegi-ci olarak ayakta tutabilmek igin verilecek ihtiyati tedbirlJr ill, uyelik huk-uku-nun gegici olarak dtzenlenmesi amacma y<ineiik tedbirlerde boyl-e hareket edi-

6loz

63

64

65

66

QETINKAYA s. 783; YILMAZ-Tedbirler s. 56.Fakat davayr esastan g0ziimleyecek nitelikte ihtiyati tedbir karan veremez. Bkz.yuk. s. 35.KURU-IV s. 4327; Bu konuda, Neuchater remyiz Mahkemesi 25.6.1957 giinlukararmda, "Hdkim, davanrn esasr hakkmda hiikmiinii peqinen ihdas edemez. Fakatbu kurahn srkr bigimde uygulanmamasr gerekir...." demigtir (Umar s. 219).YILMAZ-Tedbirler s. 29.Alman Hukuk Tatbikaturda, igin esasr hakkrnda bir aragtrma yaprlmaksrzrn tedbirkararr verilebilecegi kabul edilmektedir (LEIPOLD, s. zi-is: usrtrNDAG-Tedbirler s. 48 den naklen).I-EIOPOLD, s.24-25; USfffNpnd-Tedbirler s. 48 den naklen.

42 $ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi

lebilir.6T Baur'a gdre, bu hallerde miidahale zaruridir. Ama, miidahalenin zamanitibariyle bu denli zaruri olmadr$ hallerde mi.idahalenin aprrhlrna gore, farkhtarzda bir hukuki durum incelemesi gerekecektir. Bdylece bir hukukgu, bu alan-daki tedbir istekleri kargrsrnda sadece miidahalenin agrrh[r de$il; bilakis miida-halenin zaman itibariyle zarurili[i esasma da dayanmaktadtr.oo Ancak, Baur'unbu tezi diger hukukguiar tarafindin kabul edilmig degildir.6e

III- ihtiyati Tedbirde ispatihtiyati tedbir talebinde bulunan, talebi doguran vakralan hakikate yakrn

giisterecek dlgtide ispat yiikti altrndadrr. Fakat buradaki isbatrn tam bir ispatolmadr[r konusunda iot<irinOe fikir birli[i vardr.7o ihtiyati tedbirde, tedbir. ka-ru.t n"rilebilmesinin gartlanndan birini di esas hakkrn varhlr tegkil eder. ihti-yati tedbirde temini istenen hakkrn ispatr gerekir ise de, burada esas hakklnvarh[rna h6kimin inandrnlmasr de[il, sadece onda, iddianrn ihtimal dahilindeoldu[una (baskrn gekilde) bir intiba uyandlrtlmasr yetecektir." Yani, ihtiyatitedbir isteyenin iddia etti$i hakkrn mevcut oldu[u konusunda mahkemeyi iknaetmesi ve bu hakkm varh[rnrn tehlikede oldu$unu kuvvetle muhtemel gdster-mesi gerekir. Ancak bazr hallerde "hakkm tehlikede oldu[unun kuvvetle muh-temel gdsterilmesi" garfi aranmaz.T2Ihtiyatitedbir isteyen, talebini hakh klacakdelilleri gdstermek suretiyle bu ispatr gergeklegtirecektir. Ihtiyati tedbire itftazdaise,-itiraz ve defilerin isbatrnr aleyhine tedbir karan talep edilmig olan taraf ta-flr.''

IV- ihtiyati Tedbirde Baqvurulabilecek Delillerihtiyati tedbirde tam bir ispat sdz konusu olmadr[rndan, ihtiyati tedbir ka-

ran verebilmek igin davanm ispatrna elverigli delil bulunmast zorunlu de[ildir.'"Sadece ihtiyati tedbir talebini hakh gdsterecek delillere bagvurulabilir. Ihtiyati

67 Baur'a gOre, bir hak ortakhlr veya gahs birligi iginde her kim ki, davranq veyaigtinaplarr ile nizamr bozar, acaba o hakh olarak mt hareket etmigtir, hususu aragtt-nlmakszrn ihtiyati tedbire karar verilebilmelidir (Baur s. S+; USfUNpnG-Tedbirler s. 49 dan naklen).BAU& s. :+;UStUNDAG-Tedbirler s.49 dan naklen.Baur'un istisna olarak zikretti[i hallerde dahi bir tedbirin verilebilmesi igin, hdki-min hukuka aykrn ihlali mutlaka saptamasl gerekir, denmektedir. (LEIPOLD s. 26-27 de belirtilen hukukgular; USfCrNneG-Tedbirler s. 49 dan naklen).ANSAY s. 198; BERKiN-Rehber s. 524; BILGE/oNEN s. 374; QETNKAYA,s. 783; ERDEMIR s. 781; KARAFAKiH, s. 666;KURU-IV s.4326;uSrtruneG-Yargrlama s. 485; YILMAZ-Tedbirler s. 28.LEIPOLDA, s.22-23:USffiNOeC-Tedbirler s. 48 den naklen.Mesel6, bkz. TTK m. 880,887.USft-lNnnC-Tedbirler s. 47.Bkz. vuk. s.4i .

6E

69

70

'tl11

74

$ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi 43

tedbir isteyenin, delillerini ihtiyati tedbir dilekgesine eklemesi gerekir. ihtiyatitedbirde her tiirlti delile bagvuiulamaz. Bir kere mahkeme y.rin o"litini kabuledemez" .Qtnkii, yemin davanm esasrnl halleden ve on_a ron n"."n bir delildir. ijacele oldulu igin kural olarak tanrk da dinleyemez.ti en.ullrtisnai hallerde(mesela kegif srrasmda) tanrk dinlenebilir. Mahkeme <incelikle yazrl delillerii:."_:t:L"-.*ul* !:, ?'ig? gerekiyorsa keeif yapabileceli eiui, uliiiritiv" J, u"i_vurabrlr.'' thtiyati tedbir srrasmdaki kegfin de h6kim tarifindan yupilrnug g.."_kir. "

V- ihtiyati Tedbirde H0kimin Takdir Hakla. Yffi"me ihtiyati tedbir talebini incelerken, tedbir istelinin kabule de[erolup olmadrlrnr takdir 9$e9e!igibi, tedbir istelini uygun gtirE"gii takdirde han_gi tedbire karar verecegini di liendisi takdir .i.".nfi. ai.." iar.imin ihtiyatitedbir.karan verilip verilmemesi konusunda da takdir hakkr vardrr. Kanun ko_yucu 103 i.incii maddeye g6re almacak tedbirlerin muhtevasrnrn tespiti ve ge_nigligi konusunda da hdkime geniq rakdir hakh uer-itiir. rir'maddeye grireteminat, diizenleme ve eda amagh tedbirler ahnabilecek ir" d", bunlarrn nelerolabilecesini hdkim takdir edecektir. Durum boyre olmakra blraber hdkimintakdir hakklnrn bazl srrurlarr da vardr.

. Yuka'da agrkladrfirmn gibi, tedbir karan verebilmek igin tarep garttrr;ancak, talepte muayyen bir tedbirin belirtilmesi, kural olarak l"J aLgild;.;dBuna ra[men ruayygn bir tedbir tarep edirmiq ise, hekim i;;; u^veva oravauygul bir bapka tedbire karar verebilir; ama daha gola hiik;;;.;;rr Ee;amagh bir tedbir sdzkonusu ise muayyen bir edimin uly"un eJilmesi gerekir. Budurumda hakim, daha aza ueya istenbne hi.ikmedebili.; iut u 9o! i u"y:ubagka birgeye artrk hiikmedemez.* Krsacasr tedbir, temini istenen tateUln srrurlal igindebulunmalrdrl.tt Q.un\ti, HUMK'nun 74 iincti maddesinde yer alan ..talepre bas-hllk" kurah burada da uygulanrr.

- Hdkim, ihtiyati tedbir isteyenin esas davayr kazanmasr halinde dahi eldeedemeyece[i hakla., ihtiyati tedbir kararr ile tigluyu ur.'Hakim, maddi hu_Iilllr|lgltgtl: grgJ diizenlemelerre ihtiyati tedb'ir Lu.un u".il..eyecefi berir-tllmr$"" lse, hdkim ihtiyati tedbir kararr veremez. Dolayrsryla h6kim bu srnrrlarlaba!hdrr.

'-: QETINKAYA s.l84;ytlMAZ-Tedbirler s. 51.:: KURU-IV s.4326.,yllMAZ-Tedbirler s. 52.:: Bkz. HGK 10.11.1973, S-l157t87t (yllMAz-Tedbirler s. 52).78 Bkz. yuk. s. 39.

:: JAUERMG s.322;srEIN/JoNAS$ 935, II, 2; usnrNDAc-Tedbirrer s. 46.": STEIN/JONAS$ 935,il, Z; USfinOnc_Tedbirler s. 46 dan naklen.": KARAFAKIH, s. 70; USftfNOeC-Tedbirler s. 28.6z USTUNDAd-Tedbirler s. 2g.83 Bkz. yuk. s.26 vd.

44 $ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi

C) iHTiYATi TEDBiR TALEBiNDE BULLTNANIN TEMNATGOSTERMESi

I- Teminat Gdsterme Yiikiimliilii$iihtiyati tedbir talebinde bulunanm ilerde haksrz grkmast ihtimali vardr.

Bu durumda kargr taraf haksrz ihtiyatitedbirden dolayr zararau$rayabilir.8a igtebu zarann karqrlanabilmesi igin, ihtiyati tedbir talebinde bulunan, kural olarakteminat gtlstermek zorundadr.

Nelerin teminat olarak gdsterilebilece[i, HUMK m. 96'da belirtilmigtir.Buna g6re, para, hisse senetleri, tahviller, gayrimenkul rehnio',-muteber bir ban-ka kefileti ve noterden onayh bir kefalet sozlegmesi ile gdsterilen kefil teminatolarak gdsterilebilir. Ozel kanun hiikiimleriyle baqka gekilde teminat gdsteril-mesinehtsaade edildili hallerde, o ozel htikiimle kabul edilen teminatlardanbiri de gdsterilebilir.so

ihtiyati tedbir talebinde bulunanm, ihtiyati tedbir dilekgesine teminat ya-trrdr[ma iilqtcin belgeyi eklemesi zorunlu de[ildir. Qtinkli bu- aqamada tedbirekarai verilip verilrneyece$i belli de$ildir. Hikim ihtiyati te{pi1 karart vermigise, bu karannda teminatln cins ve miktannt da belirtmelidir'o' Davantn devamettigi stire iginde, davada ve delillerde ortaya grkan defiqikliklere gdre ve taraf-larrn gdriigleri de ahnmak suretiyle teminat arttrtlr veya azalttlrr.

ihtiyati tedbir isteyenin vermesi gereken teminatrn miktan tespit edilir-ken, ihtiyati tedbirin haksrz gftmasr halinde kargt tarafin u[rayabilece[i bi.itiinzararlar

-diXkate ahnmahdrr. Yoksa teminattn miktan, dava masraflarlyla stnr-

landrrrlamaz.tt Hakim temin olunacakzayq ve ziyantn miktannr yaklagrk olaraktayin eder, teminat bu miktar igin verilir.8e

Yabancrlarrn teminat yatrrma ytikiimliiliikleri 2675 sayrh Milletlerarasl6zel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkrnda Kanununun 32. maddesinde diizenlen-migtir. Bu maddeye gore, Tiirk mahkemesinde dava aqan, davaya katllan veyaicra takibinde bulunan yabanct gergek ve tiizel kigiler yargrlama ve takip gider-leriyle kargr tarafin zarar ve ziyanmr kargrlamak iizere mahkemenin belirleyece-[i tLminati gdstermek zorundadrlar. Mahkeme, dava veya takibin niteliline ve

Bkz. aga. s. 88.ihtiyati tedbir isteyen, teminat olarak bir gayrimenkuliinii ipotek etmek istedi$inibildirir ve mahkeme bu ipotepi teminat olarak kabul edip (m. 96) gayrimenkul iize-rine ipotek konulmasura karar verirse, ihtiyati tedbir isteyen tapu sicilinde tek taraflrbir beyanr ile gayrimenkultine ipotek konulmasmt saplayabilmelidir. Aynca mah-keme yazrlacak bir yasr ile de gayrimenkul iizerine ipotek konulmasr sa[lanabilir.Meseld, menfi tesbit davasrnda (iiK m. 72,ll,lll) ve istihkak iddiasrnda (iix m.97,III,IV) teminatla ilgili Ozel hiikiim vardr.Bkz. aga. s.49.BELGESAY-$erh s.298.BELGESAY-$erh s.299,

84

85

87

88

89

$ 4. Ihtiyatt Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi 45

duruma gdre davacry4 davaya katrlanr veya takip iste[inde bulunanr kargrhkhhkesaslna gdre teminat gdstermekten muaf tutabilir.

HAkim, ihtiyati tedbir karannm yerine getirilmesini teminatrn yatlnlmasrgartma baplayabilir. Bdyle yapmaml$ olsa bile, teminat yatrnlmadan tedbir ka-ran yerine getirilmemelidir.

II- Teminat Giisterme Yiikiimtiitii[iiniin istisnalarrihtiyati tedbir talebinde bulunan, kural olarak teminat gostermek zorun-

dadrr. Ancak bu kurahn bazr istisnalan da vardr. $imdi bunlarr inceleyebiliriz.Hergeyden 6nce mahkeme, ihtiyati tedbir talebinde bulunanr teminat

gostermekten muaf tutabilir. ihtiyati tedbir isteyenin hakh oldu[unu g<isterenkuvvetli deliller varsa, .mahkeme, ihtiyati tedbir isteyeni teminattan muaf tuta-bilir. Bu durumda ihtiyati tedbir karan teminat gtisterilmeden verilir (m. I10, c.2). ihtiyati tedbirin yriin. getirilmesi higbir turirusebebiyet vermeyecekse veyazararrn 9ok dnemsiz olaca[r anlagrhyorsa veya ihtiyati tedbir talep edenin hakkragft ise, teminat gosterilmesine gerek olmadr[rna karar verilebilir.m ihtiyatitedbir isteyenin mali durumunun gergeklegecek zaran tazmine kafi olmasr, te-minat ahnmamasr igin tek bagrna yeterti sebep sayrla^ar.nt

Nafaka davalarrnda da ihtiyati tedbir olarak nafaka ddenmesine (m.l}l13,4), teminatsz olarak karar verilmelidir.e2 Qiinkii, Ttrkiye'nin de onayla-dr[r Nafaka Alacaklannrn Yabancr Memleketlerde Tahsili Ile Ilgili Sozlegmesi-nin 9 uncu maddesinin 2 nci bendine gdre, "Yabancr veya gayri mukim alacak-hlar dava masraflan igin ne teminat akgesi yatrrmaya ne de bagka tiirlii birtediyat veya tevdiatta bulunmaya mecbur edilemezler""

ihtiyati tedbir isteyen devletea ise, devletin teminat gdstermesine gerekyoktur (m. 110, c.2).

2499 sayft Sermaye Piyasasr Kanununun 46la maddesi gere[ince, yapl-lan ihtiyati tedbir istemlerinde Sermaye Piyasasr Kurulu teminattan muaf-ttr.Aynca, 4389 sayrh Bankalar Kanununun 14 - 4. a, b; 5.c;20- 6. d maddele-rinde teminat aranmayaca$rna iligkin 6zel diizenlemeler vardrr.

ihtiyati tedbir isteyen, adli yardrmdan istifade eden bir kigi ise, ihtiyatitedbir igin teminat gdstermek zorunda de[ildir; yani, teminat gdstermekten mu-aftrr (m. ll0, c.2; m. 465,I). Dava gcirtililrken adli yardrm kararr kaldrrrlrrsa (m.

eo BELGESAY-gerhs.299.er Aksi goru$rc, BELGESAY-$erh s.299.ez ANSAv s. 198;eETiNKAyA s.783; posrAcIoGLU s.493.e3 Bkz. RG 18.3.1971 sayrl3782,s. 12-16.e4 Kanun, yalnz Devlet'in teminat g6stermekten muaf oldulunu dngOrmiigtiir. Bunedenle il Ozel idaresi, belediye ve kOy gibi kamu tiizel kigileri, buradaki Devlet te-rimine dahil degildir. Fakat mahkeme, m. I l0 c. 2'deki takdir yetkisini kullanarakbelediye veya kOy gibi kamu tilzel kigilerini teminat gOstermekten muaf tutabilir.

470), mahkerne ihtiyati tedbir koydurmug olan tarafin teminat gcistermesinekarar verebilir." Adli yardrmdan istifade edenin ihtiyati tedbir talJbi incelenir-ken, daha derinlemesine bir aragtlrma yaprlmasr yerinde olur.e6

III- Giisterilen Teminatrn iadesiihtiyati tedbir talebinde bulunan kimse teminat gostermiq olmasrna ra!-

men, ileriki agamalarda teminatrn iadesini isterse ne yaprlacaktrr?Doktrinde, teminattn iadesi konusunda gegitli gdriigler ileri siirtihntiqti.ir.Bir gdri.ige gore, teminatrn iadesine ilrtiyati^redbir kararrnr yerine getiren

memur tarafindan karar verilmig olmasr gerekir.nt Ancak bu goiiige katrhnakmi.imkiin deSildir. Qtinkti, temilatrn iadesi ihtiyati tedbir kararrnr yerine getirenmemurun gdrevleri dtgrndadrr.e8 Diler bir gririig olarak, temirratrn duuu yilu il.geri verilmesi savunulmaktadrr. Bu gortge gcire, teminat gosteren tarai agmrgoldugu esas davada haksrz gtkarsa teminat ancak kargr taiafin muvafakatl ilegeri verilebilir. tehine teminat gqlterilen taraf muvafakat etmezse, geri vermekonusunda dava agrlmasr gerekir." Bizirnde katrldr[rnrrz diler bir goriige g6reise, teminatln tedbir karannt veren veya esas hakkrnda hiikiim veren mahkeme-nin karan ile iade edilmesi gerekir.'* Bu goriige gore ayrr bir dava agrhnasrnagerek yoktur. Bu gori.ig dolrultusunda teminatrn iadesini inceleyebiliriz.

Kargl tarafin muvafakati varsa, teminat her zarnan iade edilebilir. Kargrtarafin muvafakati yoksa durum ne olacaktrr? Bu durum teminatrn iadesi.ihtiyati tedbir karanntn icra edilmig olup olmamasrna gcire farkh olacaktrr. An-cak her iki durumda da teminatrn iadesi hdkim karan ile olur. ihtiyati tedbir igingosterilen teminatrn iadesi istenirse hAkim gerekli kararr verir.

ihtiyati tedbir isteyen taraf, ihtiyati tedbir karannr icra ettirmeden, ilrtiyatitedbir karanndan vazgegerse mahkeme, kargr tarafa tebligat yaprnaya gerekgormeden yatrrdrlr teminatur kendisine geri verilmesine karar verir iyoir. rn.44).

ihtiyati tedbir on gi.in iginde dava agrlmamasr nedeniyre kalkmrg ise,r0rihtiyati tedbire karar veren mahkeme kargr tarafa, uygulr bir itire verir. ilu stireiginde kargr taraf tanninat davasr agmazsa, teminat 6unu gdstermig olan tarafa

46 S 4. ihtiyqti Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenntesi

Bkz 4. HD 2t.12.1972, | 47 82t9794 (iBD 197 3 t3 _4 s. 486_487).Aynr gdri.igte, BELGESAy-gerh s.299;ONDER s. 137.ERTEM, Salih: icra iflas Kanunundan Onemli Bahisler, Adana 1944, s. gg.YILMAZ-Tedbirler s. 146.Adalet Bakanhlr 20.11.1940, 10942 sayh tamiminde bu gOrugti ileri si.irmugtiir(YILMAZ- Tedbirler s. 146).ANSAY s. 199; BELGESAy-gerh s. 47; ERDEMiR s. zSO; KURU_IV s. 4405_4406; YILMAZ-Tedbirler s. I 46.Bkz. aga. s.7l vd.

95

96

9't

98

99

l0l

$ 4. ihtiyati Tedbir Talebi ve Bu Talebin incelenmesi 4l

geri verilir (Y<in. rn.44). Kargr taraf tazminat davasr agarsa bu davanrn sonucgbeklenir.

ihtiyati tedbir karan yerine getirildikten sonra, teminatrn iadesi istenirse,asll dava devam ederken, kargt tarafin muvafakati olmadan teminatrn iadesinekarar verilemez. Asrl dava sonuglanmrg ise gegitli ihtimaller vardrr. Bir kereihtiyati tedbir karannt alan kirnse asrl davadan haklr grkmrq ve bu hi.ikiinr ke-sinlegmig olabilir; bu takdirde teminat kendisine iade edilir. Asrl davadan kargrtaraf hakh grkmrq ve bu karar kesinlegmig ise, bu kimsenin haksrz ihtiyati ted-birden dolayr tazminat davasr agrp agmadrlrna bakrlrr. Tazminat davisrnr ag-mrgsa, bu davanrn sonuglanmasr beklenecektir. Tazminat davasrnr agmamrg ise,bu takdirde mahkemece bu kigiye tebligat yaptnlmasr gerekir. yaprlacak butebligat ile, kargt tarafin teminatrn iadesi konusunda ya muvafakatini bildirrnesiya da belli bir si.ire iginde dava agarak, dava agtrgrna dair alaca[r yanyt ibrazetmesi, aksi takdirde teminatm iade edilecegi ihtar olunur. Ne kadar stire bekle-nece[ini hAkim tayin edecektir. verilen stire iginde dava agmazsa veya muvafa-katini bildirirse teminat ihtiyati tedbir karannl alan kimseye iade edilir. Davaagrlrrsa davanrn sonucu beklenir.

Kargl tarafin, hakslz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agtrgr hal-lerde teminat dava sonuna kadar iade edilmez. Haksrz ihtiyati tedbirden dolayragtlan tazminat davaslnrn sonucunda, ihtiyati tedbir kararrnt alan kaybederieteminat ker.rdisine iade edilmez. Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat dava-srnl kazanan davacr, dava sonucunda alaca[r ilamr icraya koymahdrr liir m.32). Karqr taraf borcunu yedi gi.in iginde ddemezse, icra memuru davalrnrnmahkemedeki teminatrnr <jncelikle haczederek paraya gevirir. Teminat, borcuddemeye yetmezse, haksrz ihtiyati tedbir karan alanrn bagka rnallan da ltacze-dilir.

Teminatrn geri verilmesi, haksrz ihtiyati tedbirden dolan sorumlulu$uortadan kaldrmaz. Zarar gdren kimse, zamana$lml stiresi iginde tazminatdavasragabilir.r02

ro2 Bkz. aga. s.92.

Ugtincii Bdli.imiHriy,tri rpnnin KARART vE BU KARARTN yERiNE

cEriRiLMESi (icRASr)

g s. irrriv.q.ri rnnnin r,q,RARrihtiyati tedbir talebi iizerine, mahkemece gerekli inceleme yaprlrr. ince-

leme sonucunda, mahkeme ihtiyati tedbir talebini hakh g<iri.irse, ihtiyati tedbirkarart verir. ihtiyati tedbir talebini hakh gcirmezse, tecl-'bir isteminin reddinekarar verir.

A) iHTiyATi TEDBIR KARARTNIN iQsniGiilrtiyati tedbir karannda nelerin yer almasr gerektifi, kanunda belirtilme-

migtir.' Bu kararda'nelerin yer almasr gerektigini belirlemek gerekir. Her gey-den 6nce, bir mahkeme karannda yer almasr gereken genel bilgiler (m. 388-),ihtiyati tedbir karannda da yer alacaktrr. Hdkimin ve katibin ad ve soyadr vesicil numarast kararda yer alr. Ayrrca ihtiyati tedbir isteyen ile kargr tarafin vevarsa vekillerinin adr, soyadr ve adresleri yazlr. ihtiyati tedbir kararmda bugenel bilgilerin drgrnda, hangi tedbirin ahnmasrna karar verildi$i, tereddtt u-yandrmayacak gekilde agrkga yazrlmahdrr. Teminat konusunun da kararda be-lirtilmesi gerekir. ihtiyati tedbir isteyenin yatrrmasr gereken teminatrn cinsi vemiktarr belirtilerek, karann yerine getirilmesinin bu teminatln yatrnlmasr gartrnaballanmasr uygun olur. Mahkeme, ihtiyati tedbir isteyeni teminattan muaf tut-mufsa kararrnda bunu da belirtmelidir. Kararm yerine getirilmesi igin kimintayin edildi[inin de kararda belirtilmesi gerekir. ihtiyati tedbir gideri ve davaagrlmadan once istenen ihtiyati tedbirlerde vekil varsa maktu vekalet iicretihakkrnda da bir karar verilmesi gerekir.

Her iki tarafin veya kargr tarafrn yoklu[unda verilen ihtiyati tedbir karan-ntn kargt tarafa tebli! edilmesi gerekir. Qiinkii, kanunun ongordii[ti itiraz imkd-nr ancak bu yolla gergeklegebilecektir.'

Ancak, ihtiyati haciz karannda yer alacak hususlar iif m.260,damigtir.ihtiyati tedbir karan 0rnekleri igin bkz. YILMAZ,EjdeTNE-MAZ,riyle Adli Yaztve Yazryma Usulleri, Ankara 1988, s. 367 vd.Bkz. aga. s. 79 vd.

agrkga belirtil-

Umit: Ornekle-

50 $ 5. Ihtiyati Tedbir Karart

B) iHTiyATi TEDBIR KARARTNTN NiTELiciihtiyati tedbir mahkemenin vermig oldu[u ihtiyati tedbir kararrna dayanrr.

Mahkemenin vermig oldu$u bu ihtiyati tedbir kararr gegici nitelikte olup; duru-ma gore de[igtirilebilir ve hatta tamamen kaldrrrlabilir.o Bu kararlar geEici ol-dulundan, en geg esas hakkrnda verilen karann kesinlegmesine kadar (bu karar-da belirtilme gartryla) devam edebilir.5 ihtiyati tedbir kararr, dava sonucundaverilmig bir karar de[ildir; sadece hukuk davalarrna iligkin olarak verilen du-ru$ma dlgr bir ara karardtr. Bu niteliklerden dolayr, bu kararlarla davanrn esasrnrhalledecek nitelikte tedbirler kabui edilernez. Iiunun drgrnda bu kararlar bellihallerde kendiliklerinden, bazt hallerde ise mahkeme karan iie sona ererler.6Ayrrca aqalrda agrklayaca[rrnrz gibi, bu kararlar esas davayr etkilernez, kesinhiikiim tegkil etmez, temyiz edilemezler.

C) iHTiYATi TEDBIR KARARININ HUKUMLERIihtiyati tedbir kararrnur esas davaya higbir tesiri olmadr[r gibi, dava agrr-

masryla meydana gelen neticeleri de meydana getirmez.

I- Esas Davaya Tesirinin Olmamasr (Etkilememesi)ihtiyati tedbir karannur esas hakkrndaki davaya higbir tesiri ohnadr[r gi-

bi, esas hak iizerinde de herhangi bir tesiri yoktur. Bu nedenle, hakkln esasuunaragtlrlldr[l esas davada, ihtiyati tedbir muhakemesinde verilen sonugtan farkhbir sonuca ulagrlabilir. ihtiyati tedbir kararr verilrnesi veya verilmemesi, esasdavantn reddini gerektirnrez. Hatta dava agrlmadan 6nce verilen itrtiyati tedbirkarart i.izerine on gtinliik siire iginde esas hakkrnda davanln agrlmamrg olmasr,esas davanrn reddini gerektir"inez. Yargrtay da bu gdri.igtedii.T intiyiti tedbirmuhakemesinde uyugmazlrpr kesin olarak goziimleyen bir karar verilmesi demiimkiin de[ildir. ihtiyati tedbir karannrn esas divaya etkisi olmadr[rndan,ihtiyati tedbir karan verilmesine ra$men, esas davanrn reddedilmesi miimktn-diir. Mahkeme, esas davada hiikmiinii verirken, ihtiati tedbire esas tegkit edenfiili kabuller ve hukuki di.ipiincelerle baph de[ildir.r Ayrrca, ihtiyati tedbir iste-lini igeren dilekge, dava dilekgesi niteliginde olmadr[r igin istek bir dava gek-linde gdriiliip hiikme vanlamaz. Yargrtay'rn gdri.igii de bu ycindedir.e

5

6

7

Bkz. aga. s. 83.Bkz. aga. s.75.Bkz. aga. s.7l vd.Bkz. HGK 5.3.1942,3-38/38 (YK l94l-1942 s.236). Avrrcr bkz.6. HD 25.2.1930,l0082l 1602 (YKD I 980/9 s. 1222- 1223),USftfNOeC-Tedbirler s. 54.Bkz. HGK 17.11.1976,l-1016/2916 (YILMAZ-Tedbirler s. 85); Aynca bkz. L HD9 . 12. 197 4, I 1 009/92 80 (Y ILN{ Az-Tedbirler s. 85 ).

8

9

$ 5. Ihtiyati Tedbir Kararr 5t

II- Zamana$rmrna Etkisillrtiyati tedbir talebi zamanalrmlnr kesmez. Ancak, bu talep ijzerine mah-

kemece. verilen ihtiyati tedbir karamrn zamana$rmrnr kesip keirneyece[i tar-trgmahdrr.

Bir gori.ige gore, ihtiyati tedbir karan ile zamana$lml kesirir.r0 Bu gciriigegore, on giin iginde dava agrlmamrg olmasr nedeniyle ihtiyati tedbir kalkarsa,ihtiyati tedbir ile meydana gelen zamanagrml kesilmesi de htik1imsi;z lrale se-lir." Di[er bir g<irtige gcire ise, ihtiyati tedbir karan ile zamana$rmr kesilmei'2Qi.inki.i, ihtiyatitedbir karan, BK m. 133'de sayrlan zamana$rmrnr kesen sebep-lerden depildir.

Yargrtay eski kararlannda ihtiyati tedbir karan ile zamana$unrnrn kesil-meyece[i grirtigi.inti savunmuq'', yeni bir karannda ise, "BK rn. 136'da kesilmesebebi olarak miitalaa olunan emir ve hiiki.imden maksat, davanrn sonuglanma-stna mi.iessir durum meydana getirmesidir, Bu sebepledir ki, uygulanrada ihti-yati tedbirler zamana$rmrnr kesen sebep olarak kabul olunmaktidrr" demigtir.Yargrtay HGK'da kararlannda ihtiyati tedbirin fiilen zamanagunrnr durduraca$rsonucuna vanntsttr.'-

Kanaatimizce burada bir aylnm yapmak gerekir. Dava agrrmadan <jnceverilen ihtiyati tedbir karan ile zamanatrmr kesilemez. Qilnki.i, BK rn. 133'deyer alan zamanagtmtnt kesen sebepler arasrnda, ihtiyati tedbir karan sayllma-mtgtrr. BK m. 13312'de "Alacaklr ddva ve defi zrmnrnda mahkemeye veya ha-keme mtiracaat veya icrai takibat yahut iflas masasnla mi.idahale ile hakkrnrtalep eyledi$i halde." zamana$rmr kesilir, denrnektedir. Bu madde de davadansoz edilmektedir. Halbuki ihtiyati tedbir hukuki niteli[i itibariyle bir dava de-[ildir. ihtiyati tedbir ile lrak istenmez. Dava devam edJrken u"ril"n ihtiyati ted-bir kararlarrnrn ise, zamanagrmrnr kesmesi gerekir. Qiinkii, BK m. 13611'debelirtilen "hAkimin her emir ve hiikmii" ibaresine ihtiyati tedbir karan da gir-mektedir. Yargttay'tn yukanda belirttilimiz kararlarr bu ycinde deferlendi-ril-melidir.

l0ltt2l3

I4

KURU-IV s.4334.KURU-IV s.4335.BELGESAY-$erh s.278; BERKIN-Rehber s. 508; YILMAZ-Tedbirler s. 87.Bkz. 4. HD 18.4.1952, 2790t}0gg (TiK tg62^ s. 168-169); Ayrrca bkz. TD8.6.1937, 955/101 (YILMAZ-Tedbirler s. 87).Bkz.2. HD 5.3,1971,46611420 (RKD l97116-7 s.175-t7i). HcK 23.06.1993 tarihve 12-14l/470 sayrh kararrnda "Tedbir karan her ne kadar zamanaslmr kesen vedurduran sebepler arastnda gOsterilmemigse de, alacakh ytiniinden, bu karann varlr-gr satr$ igin agrlmasr imkansrz bir engel tegkil eder... Bu itibarla Merci Hakirnliginceolayda zanlana$lmlntn cereyan edemeyece$inin kabulii suretiyle hukum kurulmasrdogrudur..." demigtir. (ERDEMIR s.774-775). Aynr yrinde karar igin bkz. HGK3 t.3.t993, t2/3-t27 (iKiD I 9961428 S. 12023).

52 $ 5. Ihtiyati Tedbir Karart

III- Hak Diipiiriicii Siireyi Muhafaza Etmemesiihtiyati tedbir

-i steklerinin ve ihtiyati tedbir kararrnrn hak diigtiriicii siireye

higbir etkisi yoktur.'' Hak stiresinde kullanrlmazsa diiger. ihtiyatitedbir isteklerihakkrn kullanrlmaslna iligkin bir irade beyanr niteliginde olmadrlrndan, hakdiigiiri.icti stireyi muhafaza etmez. Zamanagrmr konusundaki tartrgma bu konudayoktur.

fV- Kesin Hiikiim Tegkil Etmemesiihtiyati tedbir kararlarr esas hak bakrmrndan kesin bir kanaate ulaqrlma-

dan ve tam bir ispat aranmadan verildi[i igin esas hakkrn varhpr bakrmrndanasla kesin htikiim tegkil etmez.'" Ihtiyati tedbir talebi, himayeyi hakh gdsterenbir sebebin mevcut olmamastndan otiirii reddedilirse, bu aradb ortaya grkan birtehlike tizerine yeniden ihtiyati tedbir iste[inde bulunabilir; yeni dogmug vakr-alara dayanarak ihtiyati tedbir talebinin yenilenmesi mi.imktindiir. ihtiyati tedbirtalebi, hakkrn muhtemel gosterilememesinden dolayr reddedilmig olabilir. Budurumda yeni vakralar do[mamrq olmadr[rndan, yeniden ihtiyati tedbir talebin-de bulunulamayaca[rnr soylemek do$ru de[ildir. Yeni vakralar do$mamtg ol-maslna rafimen, reddedilmig olan ihtiyati tedbir talebinin (esas hakkr gergegeyakrn gcisterrneye muktedir) yeni isp-at vasrtalannrn dermeyanr halinde yenile-nebilmesine imkdn tantmak gerekir." Yeni ispat vasrtalarr birinci kararm veril-dili esnada mevcut oldu[u halde, ihtiyati tedbir isteyen tarafindan dermeyanedilmemig (veya edilememiq) olan vasrtalar da olabilir.'d Bu arada, ilk ihtiyatitedbir talebi kabul edilmiq olmakla beraber kanunun ringordiili.i si.ire igindedava agrlmamasr nedeniyle ortadan kalkmrg olabilir. Bu durumda dahi yenidenihtiyati tedbir talep edilebilir. Ayrrca emredilmig olan tedbir, gayeye uygungdriinmezse, borglunun itirazr iizerine, yeni.vakralar dolmasrna gerek olmaksr-zn dahi, kaldrrrlabilir veya de[igtirilebilir.'" Bu gerekgeler kargrsrnda ihtiyatitedbirde kesin htikiim kabul edilemez. ihtiyati tedbirde kesin hiikmi.i kabui e-denler bile,z0 bu prensibin aynen uygulanmamasr gerekti[ini kabul etmektedir-ler.

15 Yn MAZ-Tedbirler s. 87.16 BELGESAy-gerh s. 278; BERKN-Rehber s. 508; BiLGE/ONEN s. 368; eETiN-KAYA s. 785; POSTACIOGLU s.488; yllMAZ-Tedbirler s. 87.

'.: STEIN/JONAS$ 916, ll,:b; ustUNDAd-Tedbirler sr54 den naklen.'o Alman Hukukunda, ihtiyati tedbirlerde de maddi anlamda kesin hiikmun kabuledilebilecegi belirtilmektedir (STEIN/JONAS$ 916, Il, l; UsiuNDA6-Tedbirters. 55 den naklen).re Bkz. aga. s. 79 vd.20 STEIN/JoNAS$ 916,II, :; usrtnoe6-Tedbirler s. 55 den naklen.

$ 5. ihtiyati Tedbir Karart

2t YILMAZ-Tedbirler s. gg.22 Bkz. iio 9.:.tgs9, t45z/t3t5 (yllMAz-Tedbirler s. 88); tio zzs)sse,17 OO/ 1695 (YILMAZ-Tedbirler s. 88).z) YILMAZ-Tedbirler s. 89.24 Bkz. 19 HD 2.10.1997 5654/7983 (ERDEMiR s .776); 12. HD 3.12.1980,6 | 5 8 / 8652; 12. HD 19 .3. 197 6, 85 I 0/ I 0302 (y n-M AZ-T edbirler s. 89).25 YILMAZ-Tedbirler s. g9.26 Bkz. 12. HD 18.10.1976, g42gn0215 (OLGAq, Senai: Emsal igtihattarla HukukUsul0 Muhakemeleri Kanunu, Ankara 1977.

:' Bkz. t2 HD I 3.3. 198 o, zl4otz4o2(yllMAz-Tedbirler s. 89).28 YILMAZ-Tedbirler s. 91.

53

v- ihtiyati redpir Kara'nrn ipotek Alacakhsrnr EtkilememesiBir gayrimenkul iizerinde ipotek kaydr varsa, ihtiyati tedbir kararr, ipotek

alaca-kltstnt etkilemez. Hatta mahn, alaca$rn tahsili igin satrlmasrnr bile etkile-mez." Yargrtayrn gdrtigii de bu yriniedir.zT

vI- ihtiyati redbir Kararlannrn Hacze igtirak Derecelerinin Tegki-linde Dikkate Ahnmamasr

. ihtiyati tedbir kararlannm, hacze igtirak derecelerinin teqkilinde dikkatealmacalrna dair iiK m. 100'de agrkhk yoLtur. Dolayrsryla, ihtiyati tedbir karar-lan hacze igtirak derecelerinin tegkilinde dikkate alinmaz.'3 yirgrtay da bu go-rtigtedir.'"

VII- ihtiyati Tedbir Kapannrn Hacizve Satrya EtkisiAynr gekigmeli bir mal tizerine ihtiyati tedbir konmug ise, bir alacaktan

dolayr bu mal tizerine haciz konabilir; ancak satrg yaprhnaz. Qtinkti, haciz konu-su mahn borgluya ait olup olmadr[r belli deEildir. Mahn borgluya ait oldu[ukesin olarak anlagrrsa o zaman satrg yaprlrr.s yargrtay bir karairnda, ihtivititedbir konulan malrn miilkiyeti ihtilaflr de[ilse satrg yiprlamaz26, demiEse'de;sonradan dolru olarak satrg yaprlabil ece$ini bel irtmi 9tii.27

VIII- Ihtiyati Tedbire Miidahale EditememesiGerek asli miidahale ve gerek fer'i miidahale igin, ortada agrlmrg bir da-

vanrn olmasr gerekir. Ihtiyati tedbirde ise bir dava sdzkonusu deEildir. Bu ne-denle ihtiyati tedbirlere miidahale edilemez.2s

IX- ihtiyati Tedbir Kararr Temyiz EdilemezHUMK. m. 427, nihai kararlar aleyh ine temy iz yoluna bagvurulabilece[i-

ni belinmigtir. Nihai kararlar yargrlamaya son veren ve hAkimin davadan eli-nigekmesini gerektiren kararlardr. Bu kararlar esasa veya usule iliqkin olabilir.Ihtiyati tedbir de ise nihai bir karar yoktur. Yukarda da belirttilimiz gibi ihtiyati

54 $ 5. ihtiyati Tedbir Karart

tedbir karan durugma drgr verilen bir ara kararrdrr. Mahkeme ihtiyati tedbir ka-rarrnr her zamar't deligtirebilir veya kaldrrabilir. ihtiyati tedbire iligkin kararlarkural olarak, durugma drgr bir ara karan olmalarr ve gegici nitelik tagrmalarrnedeniyle tek baglanna temyiz edilemezler. Bunlar ancak, nihai kararlarla bir-likte ternyiz edilebilir. ihtiyati tedbir kararr temyiz edilemeyece[i gibi, ihtiyatitedbir muhakemesinde verilen di[er kararlar da temyiz edilemez. Dolayrsrylaihtiyati tedbir talebinin reddine iligkin karar, ihtiyati tedbirin deliqtirilmesineveya kaldrrrlmasrna iligkin karar ve itiraz stizkonusu ise bunun iizerine verilenkararlar tek baqlarrna tenyiz edilemezler. Yargrtay igtihatlan da bu ydndedir.zeIhtiyati tedbirle ilgili olmak [izere verilen bazr kararlarrn temyiz edilebilece[i,Yargrtay tarafindan kabul edihnigtir. Bir kere, ihtiyati tedbir talebinin gorev yti-nlinden reddi hakkuidaki kararlar, dosyanrn mahkemenin elinden grkmaslnr ge-rektiren nihai kararlardan oldu$u igin femyiz edilebilir.3O Bunun drgrnda, ihtiyatitedbir istendi$i halde, igin esasrna girigilerek davanrn reddi hakkrndaki kararlar datek bagura ternyiz edilebilir.'' Ayrrca, istihkak davasrna bakan (veya bakacakolan) icra tetkik rnerciinin verdipi icra takibinin ertelenmesi karan da ternyiz edi-lebilir.-" Bunlar drgrnda, tereke hakkrndaki koruma onlemlerine iligkin kararlar(TMK m. 589 ve 690), HUMK m. 101-l l3lA anlamrnda ihtiyati tedbir olmayrp,aksine HUMK m. 427 anlamrnda nihai karar oldufundan temyizedilebilir.'"

X- DerdestlikBu konu ihtiyati tedbir muhakemesinde de onemlidir. Ancak bu konuda

bazr g0gli.ikler de ortaya gtkar. Zira, ihtiyati tedbir taleplerinde muayyen birnetice-i talebin ileri siirtilmesi mecburiyeti yoktur.'" Mevcut bir ihtiyati tedbirtalebi varken, aynt nitelikte ikinci bir talepte bulunulmamasl gerekir. Her ikimuhakemede ileri sii_rtilen neticei talepler birbirlerini ortmtiyorsa, derdestlikkabul edilmemelidir.3s Eler netice-i tatepler birbirini drtiiyorsa derdestlik kabuledilmelidir. Tiirk Hukukunda oldugu gibi, Alman Hukukunda da derdestlipinbaglangrcr, iqin ozelli$i icabr, talepte bulunuldu[u anda do[ar.36 Aynca mevcutbir ihtiyati tedbir karan varken aynl nitelikte ikinci bir ihtiyati tedbir karan ve-rilmemesi gerekir.

2e Bkz. HGK 2r.rt.lgv4, gz/tz-315 84t966 (ERDEMIR s.776) ll HD. 22.4.t986,2ll9l238t (KURU-IV s. 4355), 11. t{D 1.10.1979, 410814306 (YKD 1980/7s. 1 003- 1004); O. \D 22.2.1982, 7 931 1943 (YKD 1982/6 s. 800/801 ).30 Bkz.i.rD 12.r2.t965, 7ll838 (yllMAz-Tedbirler s. 92).3t Bkz. 5. HD 13.r0.r950,3s25t..., (TiK l95l/l s.432-433; ATASAYAN, Tacemin:Hukuk Muhakemeleri Usulii ve igtihatlar KUlliyatr, istanbul 1954, s. 270; Ersoy s.32t).32 Bkz. iir m.363/7;KURU-IV s.4332.33 KURU-IV s.4332; Aynca bkz. yuk. s. 2 dn. 5.

rr STEIN/JONASg 935,il,3b; USruNoac-Tedbirter s. 47 den naklen.36 usruNoac-Tedbirlers.47.

$ 6. Ihtiyati Tedbir Kararmrn yerine Getit ilmesi

Bkz. aga. s. 56,ihtiyati hacizde ise, alacaklt, ihtiyati haciz karannrn verildigi tarihten itibaren ongun iginde karart veren mahkemenin yargr geyresindeki icra dairesinden kararrn in-fazmr istemeye mecburdur. Aksi halde kirar kendilisinden kalkar (iiK m. 26 I ).BELGESAY-gerh s. 297; KURU-IV s. 4336.BELcESAY-gerh s. 298; KURU-IV s. 4336.KURU-IV s.4336.Aynr gciriigte: BELGESAy-gerh s.298; KURU-IV s.4336.Bkz. HUMK m. 81, m. 176lt;KIIRU-IV s.4338.BELGESAY-gerh s.293.Bkz. aga. s. 87.

55

$ a. iglivaTi TEDBiR KARARININ YERiNE GETiRILMESi(icRAsr)Mahkemece ihtiyati tedbir karan verilmig olmasr hakkrn korunabilmesi i-gin tek bagtna yeterli depildir. Hakkrn korurrabilmesi igin, mahkernece verilmigolan ihtiyati tedbir kara'nrn yerine getirilmesi (icrasr) g"r"kir.

A) GENEL OLARAKMahkerneden ihtiyati tedbir karan alan taraf bu kararrn yerine getirihne_

sini, ihtiyati tedbir kararrnr yerine getirmekle gorevli memurdi.rt id;;;;k;;Bu istem yaprlmadan <ince, mahkernece yatrrilmasura karar verilen terniuatrnyatrrrlmasr gerekir.ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesini istemek igin, kanunda bellibir stire cingdri.ilmemiqtir.3s Bu nedenlJlehine ihtiyati tedbir kararr verilen taraf,bu karann yerine getirilmesini her zaman isteyebirir.3e nn"ut, ihtiyati tedbiikaran acele olarak icra edilmek igin verilmig oldugundan, ,nuit"ni., ilrtit;t;tedbir kararr verirken,.bu.karartn yerine getiriimesinln belli'bir si.ire iginde iste-nebileceline; aksi halde,. ihtiyati tedbirin-kendili[inden kalkrnrg sayrlacagrna dakarar verebilmelidir.{ zira, ihtiyati tedbir kararnln bunu isteyen tarafin erindebir tehdit vasttast olarak kullanilmasr sakrncahdrr.o' Bu nedenle ihtiyati tedbirkararrnrn yerine getirihne-sini,istemek igin (iiK m.26l,ldeki gibi; ueili uir stire

ongciri.il mesi uygun olacaktrr.azihtiyati tedbir karannrn icrasr acele iglerden oldu[undan ihtiyati tedbir ka-

r.a1, resqi Calrgma saatleri drgtnda, resmi tatil giinleriide ve adli.tatil srrasrndada icra edilebilir.o'

-ihtiyati tedbir kararr.ve.bu_ karann yerine getirilmesine (icrasrna) iligkinbelgeler, esas dava dosyasr ile birlegtirilir (m. I l3l

ihtiyati tedbir karan, kargr tarafa teblip editmeksizin icra olunabilir.e. Aynca agagrda belirtece,Eimiz gibi, haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agrla_cak tazminat davastntn unsurlarrndan biri de, ihtiyati tedbir karalnrn yerinegetirilmig olmasrdrr.a5

37

38

39

40

4T

42

43

45

56 € 6. Ihtivati Tedbir Karanrun Yerine Getirilmesi

B) iHTiYATi TEDBiR KARARTNTN YERINE GETIRiLMESIihtiyati tedbir kararr, kural olarak icra dairesi tarafindan yerine getirilir

(icra olunur). Yani, ihtiyati tedbir karan alan taraf bu kararrn yerine getirilmesiigin, kural olarak(ihtiyati tedbir karannr veren mahkemenin bulundu[u yerdeki)icra dairesine bagvurur.a6 icra m0di.irti, hacizdeki hiikiimlere gore, ihtiyati tedbirkarannr zorla icra eder. Gerektilinde zabftadan da yardrm isteyebilir."'

Kural bu olmakla beraber, ihtiyati tedbir karannm veren mahkeme, bukarann yazr igleri mtidUr{i veya kdtiplerden biri tarafrndan yerine getirilmesinede karar verebilir (m. 106,I c.2). Bu hususun ihtiyati tedbir kararrnda belirtilme-si uygun olursa da, bu zorunlu defildir.a8 Sonraian karann altrna yazrlmak su-retiyle hdkim tarafindan belirlenmesi de mi.imki.indtir. ihtiyati tedbir kararrnryerine getirecek olan kimse ismen belirtilmig ise, bunun mazereti halinde hdki-min tasvibi ahnmadan bagka bir kimse tarafindan ihtiyati tedbir kararr yerinegetirilemez.ae

ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memura, y-aptrgr igten dolayr iicretverilemez; Harglar Kanununa gcire yol tazminatt verilir."

c) iHTiyATi TEDBIR KARARTNIN isrtNlesp yoLU ile vERiNr,GETIRILMESI

ihtiyati tedbir kararr kural olarak, bu kararr veren mahkemenin bulunduluyerdeki icra dairesi (veya_mahkemenin yazr igleri mtdtrii veya katibi) tarafin-dan yerine getirilmelidir.'' Ancak, iizerine ihtiyati tedbir konulmasrna kararverilen mal bagka yerde ise, ihtiyati tedbir karannr yerine getilmekle gorevlimemur, malrn bulundu$u yerdeki icra dairesini istinabe eder." Bu durumdaistinabe olunan icra dairesi, ihtiyati tedbir kararrnr icra eder ve sonucu istinabeeden icra dairesine (veya mahkemenin yazr igler mtidtirlti[tine) bildirir. ihtiyatitedbir karannrn icrasrna iliqkin evraklar istinabe eden icra dairesine (veya mah-

46 ihtiyati tedbir kararr, gayrimenkuliiLn bagkasrna devrinin yasaklanmasrna itigkin bir' tedbir igeriyorsa, bu durumda karann icrasr igin icra dairesine bagvurulmastna gerek' yoktur. QtinkU bu karar, mahkeme tarafindan do$ruca tapu dairesine bildirilir ve ta-, pu dairesi ihtiyati tedbiri hacizler siciline kaydeder (Bkz. yuk. s. 17 vd ve s. 57).41 Bkz. a;a. s. 59.46 BELGESAY-$erh s. 293; Doktrinde YILMAZ, "Hdkim, karann yazr igleri mudiirti

veya kdtiplerden biri tarafindan yerine getirilmesini istiyorsa tedbir karartnt verir-ken takdir hakkrnr o yolda kullanmahdrr. Sonradan kararrn altrna yazrlan bir yazr ilebunlarm gdrevlendirilmesi dolru delildir" diyerek aksi g0rUgii savunmugtur (YIL-MAZ-Tedbirler s. l2l).4e YLMAZ-Tedbirler s. t22.50 Bkz. aga. s.66.sr Bkz. yuk. s.56.52 Bkz. iiK. m. 26l,lI ve m. 79,II kryasen; KURU-IV s. 4339.

$ 6. Ihtiyati Tedbir Kararmtn yerine Getirilmesi 57

kemenin yazl igleri miidiirltiliine) gdnderilir.53 Doktrinde, ihtiyati tedbir konu-sunda verilecek kararda, \a1algh1ngi yer icra dairesi tarafinda'n yerine getirile-:"€ilil,gti191ilmeqi gerekridir5o, denmig ise de, bu griri.ige katrrmak mtimki.indegrrcrrr"". eunkii, her mahkeme veya icra dairesi bulunduklan yargr gevresiiginde.gdrev.yapabilir. _Bu durumda yukarrda yaptrgrmrz ag,klumula, dikkatealmmah; yani, iiK m.261kryasen uygulanmahdir.Ju "

Buradaki istinabe, ihtiyati tedbir kararrnrn yerine getirilmesine iligkin o-lup, ihtiyati te-4bir karanrun verilebilmesi igin bagia bir ierunut1"1n.rinin isti-ll?:.:9llr:sis7 ile ilgisi yoktur. orada, istinabe edilen .,iuhk"-", ihtiyati tedbi-re Kendlsr karar verir ve bu.karann yerine. getirilmesi de, dosudan iosruya omahkemenin bulundulu yerdeki icra iairesiriden istenir. ' q -

D) iHTiYATi TEDBIR KARARINTN YERiNE GETIRILMESi $EKiL-LERi VE USULI- ihtiyati redbir Kararrnrn yerine Getirilmesi gekileri

. ihtiyati tedbir ,$aprl1rrny.yerine getirilmesi, igerdikleri tedbirlere g6rede[ignrektedir. Bazr ihtiyati tedbir kararlannrn yerine getirilmesi mahkemedeny-anlacakb.ir yazt ile ilgili merciden istenir. Ban ihtiyiti tedbir kararlarrnda ise,ilgili merciden ihtiyati tedbir kara-nmn yerine getirilmesinin istenmesi yeterliolmayrp;.aynca yetkili memur tarafindan da fiilei yerine getirilmesi gerekir. Birkrsrm ihtiyati tedbir kararlan ise zorunlu olarak ic.a daires'ince yerinJgetirilir.

Sadece bir yazt ile yerine getirilmesi gereken ihtiyati tedbir kara.sozkonusu ise, mahkeme karann yerine getiriliesini ilgili merciden yazr ileister. Ancak bunun miimktin.olabilmesi igin ihtiyati tedbiiisteyenin bagvurmasrve ihtiyati tedbir kararrnda cins ve miktair belirtilen teminatrnlatrrrlmig olmasrgerekir. Teprnat yattnlmadan ihtiyati tedbir karan yerine getiriiemez. Bu ttr birihtiyati tedbir karannrn fiilen yerine getirilmesi gerekm"er.tt Mesela, icranrndurdurulmasr hakkrnda verilen ihtiyatiledbir kararinda, tagmmazrn el deligtir-mesini <inleyen ihtiyati tedbir karannda durum b<iyledii. Bu ttir bir kararsdzkonusu olduEunda,.karann <irnelinin de eklendipi bir yazryla tedbir kararr-ntn yerine getirilmesi ilgili merciden istenir. Bdyle 6i, y*, i.izerine ilgili merci,gerekli.iglemleri Ilpar. Mesela, icra dairesi icrayr duriurur; tapu daiiesi tagrn-mazlar hakkrnda TMK m. l0l0 ve gemiler hakkrnda gemi sicili dairesi rrK m.

53

54

55

56

57

58

Bkz. a;a s. 58.Ertem s. 80.YILMAZ-T edbirler s. 123.KURU-IV s. 4339; YE MAZ-Tedbirler s. I23.Bkz. HI"JMK m. 104,II, c.2; yuk. s. 36.YILMAZ-Tedbirler s. 125.

879 hiikmiine gore iglem yapar.sn Tedbirin bu Sekilde yerine getirilecefine ilig-kin Kadastro Kanununda ugtk nutti. vardrr.60

Bazl hallerde ihtiyati tedbir karanntn hem yazt ile hem fiilen yerine geti-ritmesi gerekir. Bu tiir bir yerine getirme, tedbir konulan malrn ozelli[indenkaynaklanmaktadlr. Mesela, trafik araglanntn el de$igtirmesini dnlemek iginverihniq olan bir ihtiyat tedbir karannrn yerine getirilmesi, sadece trafik kaydrnayazt yanlmasr ile tamamlanmtg olmaz. El de[igtirmenin dnlenmesi igin ayrlcatedbir karannrn fiilen de yerine getirilmesi, yani aracln yediemine teslim edil-mesi gerekir.6' Trafik kaydrna tedbir konmug bir arag, bagka bir borgtan dolaylhaciz konarak satrlabilir.o'Cayrimenkul malrn el de[igtirmesinin onlenmesi veyediemine teslimine iligkin bir ihtiyati tedbir karartnlnu' da, lrem yazr ile hemfiilen yerine getirilmesi.gerekir. Bu arada menkul mallara iligkin olarak verilenihtiyati tedbir kararlanuo, fiilen yerine getirilir. Verilen karara gore, mal yedie-mine teslim edilir veya muhafaza alttna altnlr.

Bazr ihtiyati tedbir kararlannrn ise miinhasrran icra dairesince yerine geti-rilmesi gerekir. Bu t0r ihtiyati tedbir kararlarr yazr igleri miidtirii veya katipler-den biri tarafindan yerine getirilemez. Karan, icra dairesinin yerine getirmesizorunludur. Bu durum tedbirlerin iizelli$inden kaynaklanmaktadtr.o' Tedbirnafakasrna veya ana-bab-a ile gocuklar arasrnda kigisel iligki kurulmasrna iligkinihtiyati tedbir kararlanuu, icra dairesince yerine getirilir. Boganma ve ayrthkdavasr devam ederken, kigisel iligkinin diizenlenmesi hakkrnda verilmig olanihtiyati tedbir kararlannrn icra dairesince yerine getirilmesi gerekir."'

II- ihtiyati Tedbir Kararlanntn Yerine Getirilmesinde Usulihtiyati tedbir kararlannrn yerine getirilmesinin nastl ve ne gekilde yapr-

lacafr konusunda kanunumuzda bir agrkhk yoktur.ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesi talebi stlzlii veya yaz;'h olarak,

ihtiyatitedbir karannr yerine getirmekle gdrevli memura iletilir. Tedbirin yerinegetirilmesi.sozlti olarak istenmigse, keyfiyetin bir tutanakla tespit eailmesi uy-gun olur. istem dilekge ile yaprlmrgsa, ihtiyati tedbir karartnm bir orneginineklenrnesi uygun olur. ihtiyati tedbir kararlannrn yerine^getirilmesi igin icrayabagvurma veya icranrn yerine getirilmesi harcr alrnmaz.uo Aynca ihtiyati tedbir

58 $ 6. ihtiyati Tedbir Kararmm Yerine Getirilmesi

se Bkz. TMK m. 1010. TTK m. 879: YILMAZ-Tedbirler s. 125.60 8k2.3402 sayrh Kadastro Kanunu m. 25 ve m. 40.6r YILMAZ-Tedbirler s. 125.62 Bkz12. HD 19.3.1976, 8510/10302 (oLGAq, s. 449-450).63 Bkz. vuk. s. 16 vd.64 Bkz. vuk. s. 16 vd.65 yu-Mez-redbirler s. t27.66 Bkz. yuk. s.23.6't YILMAZ-Tedbirler s. 128.68 Bkz. KURU-IV s.4338 dn. 164.

g 6. Ihtiyati Tedbir Kqrarmm yerine Getirilmest 59

kararlannrn-yerine getirilmesi. igin, takip.talebi diizenlenmesi de gerekli defiil_dir' Ayrrca bu kararlar^ilam niteliginde blmadrgrndan, icra emri tebli! edihneside yasaya aykrt olur.6e ihtiyati te-dbir kararmr yerine getirecek olan memururr,ihtiyati tedbir karannrn yeiine getirilmesi igin yap,rui"[-giJrrr"ri kargrlamakiizere bir miktar meblasr avans orarak armasr uygun orup, 6una y"td;i;;;-drr'70,ihtiyati t:.d.bil karartnrn fiilen yerine getirilmesi srrasrnda bir tutapak tutu-rur. rhtryatr tedbir karan, istinabe yolu ile yerine getiriliyor ise, tutulan tutanakistinabe eden icra dairesine (veya-mahkeme yazr-igteri mtaiiritigiine) g6nderi_lir'7r ihtiyati tedbirin.yerine getirilm"ri ,irur*au tutulan tutanagrn kargr tarafatebli[ edileceline iligkin kanunda bir hiikiirn yoktur. ar"ur., iltiivati tedbir kara-rrnrn yerine.getirildilinin.kargr tarafga <ilreniimesi igin, tuta,rulm teblili $arfirr.KlTSj'n I:Iin: getirirmesi srasrnda irtuLn tutanak, hazrr olan"taraflara o arrdatebli! editir. Taraflar hazrr degilse, ihtiyati tedbir [;;;,;;;"rine getirmeklegcirevli memur tutulan bu tutanilr daha sonra taraflara tebli[ etmeiio]..-ir"1ilv"titedbir karan daha tinc-e tebli$ edilmemigse tutulan bu tutaiakla beraber kargrtarafa tebl ig edilmelidir.

. ihtiyati tedbir karannrn fiiren yerine getirilmesi srrasrnda, buna engel o_lunmak istenirse; ihtiyati.tedbir kara'nr y.rln" getirrnet<te lorevti mem ur) za_brta kuvvetli ile kararr zorra yerine getiririrn. 106:lD. ctirevfr mlrnurun, ihtiyatitedbir karannr yerine getirmesine eigel olurrmug ise, bu husus ay' bir tutanaklatespit edilir. Gcirev_lilngmura kargr laprlan bu hareketler memura mukavemetsugunu tegkil eder.7z zabfta t<uvvetteiinden yararlanrlauilmesi ifirr, aylca kararalmmasl gerekmez.

E) iHTiYATi TEOEIN KARARININ YERINE GETiRiI-MESINEiLi$KiN iHrirarleRDA $iKAyET HAKKrI- Genel Olarak

., . ' itrtiyati tedbir karannrn yerine getirihnesinden, bazr ihtilaflar dolabilir.Ihtiyati tedbir kararrrun.yerine geririhiesi hatal, yupir,nig "lu-uiri, u"yu"uu if_Igqlgrin yaprlmasr miimkiin olm-ayabilir. Bunun atq,naa karar, yanhgtrkla tigiin_ci.i bir kiginin mahna uygulanmrg btuuitir. igte ihtiyati tedbir kJrarrnrn uygulan_masr ile _ilgili olarak 9wa grkan bu ihtilaflarrn iaileaitmesi gerekir. b""r"y,_styla da bunu sa$lamak igin zarara u$rayan gahrslara hakkrnrniun,no,u' g.r"-kir.

Bkz. 12. HD 29.6.t982, 5T08/5876 (yILMAz_Tedbirler s.7 37 /993 (YILMAZ,-Tedbirler s. I 28).Ertem s. 82;YILMAZ-Tedbirler s. 124.Bkz. yuk. s. 56.YILMAZ-Tedbirler s. 129.

70

7I7Z

r28); 12. HD 7.2.t978.

60 $ 6. ihtiyati Tedbir Kararmm Yerine Getirilmesi

. Kanunda gikayet yolunun kabul edildigine dair bir hiikiim olmamastnarapmen, gerek doktrint' ue gerek uygulamato bilyle bir kanun yolunu kabul et-mektedir.

ihtiyati tedbir karanna kargr yaprlan itiraz ile burada s<jziinii etti[imiz 9i-kayet birbirinden farkhdrr. itiraz ihtiyati tedbir karannm esasma iligkin oldu$uhaide; gikayet, bu karann yanhq uygulanmasrna ydnelik bir kanun yoludur.''

Kanunda gikayetle ilgili hiikiim olmadr$r gibi, gikayet siiresi hakkrnda dahiiki.im yoktur. iit<'nun 16 ncr maddesinde yer alan yedi-giinliik gikayet siiresiburada uygulanmaz. Tedbir karan devam etti[i stirece ve hiikiim verilene kadarqikayet hakkr kullanrlabilir.

II- $ikayette Taraflar$ikayet, ihtiyati tedbir kararrnrn yerine getirilmesi strasrnda yaprlan iq-

lemlere kaigr bagvurulan bir kanun yoludur. $ikayetgi, iglemden zarar gdrdjilii-nii iddia eden kigidir. gikayet hakkrnrn kullanrlabilmesi igin ilgilinin menfaati-nin olmasr gerekiidir. ihtiyati tedbir kararmr alan kimse, karqr taraf veya iigiincfikiqi menfaaii bulunmak qartryla qikayetgi olabilir. Ugiincti kiginin, ihtiyati tedbi-rin kendi malma uygulandr[rna iligkin olarak ileri siirece[i hususlar, gikayetinkapsamrnda yer alir. $ikayet olunan ise, lehine iglem yaprlan kigi ile birliktegikayet konusu iglemi yapan olmahdrr. $ikayet dilekgesinde, gikayet olunangOstlrihemig olsa bile, mahkeme ilgililerin yaprlan gikayete kargl cevaplanntalmahdr.

III- $ikayetin Yaprlaca$ ve incelenecefi Yerihtiyati tedbir kararr, kural olarak icra dairesince, istisnaen de kararda

gdsterilmek gartryla mahkeme yazr igleri mi.idtiri.i veya katibi tarafindan yerine

letirilir. Karann yerine getirilmesindeki bu ikililik, karann yerine getirilmesineitigt ig. ihtilaflardan dopin gikayetlerin inceleme merciinde farkhhk do[urmak-tadrr.'o

ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesine iligkin qikayetlerin incelen-mesi ve ku.u.u ballanmasr icia tetkik merciinin gorevi {rgrnda olup, ihtiyatitedbir karannt veren mahkemenin gcirevine girmektedir'" lhtiyati tedbir karan-nrn icra dairesince yerine getirilmig olmast bu durumu de[igtirmez. Yargttay

73 ERTEM, s. 84; KURU-IV s. 4339; usruNoeG-Yargrlama s. 486;Tedbirler s. 133 vd.

YILMAZ-

17.3.1983,134); iioBkz. 12 HD 5.5.1988,82891607r (ABD 1988/3 s.450-453); 12' HD

2198812069; 12. HD 1.12.1981, 724819180 (YILMAZ-Tedbirler s'4.10.196/., 10 146/10330 (ABD 196412 s. 2 1 1)'Bkz. aqa. s. 79.YILMAZ-Tedbirler s. 140.YILMAZ-Tedbirler s. 140'

't5

76

77

$ 6. Ihtiyati Tedbir Kararmm yerine Getirilmesi

78 Bkz. iiD r2.9.rg57, 4654/49s5; iin tz.to.ts 43,273s/280 (yrLMuz-Tedbirler s.139).Bkz. iiD 4.3.1963, 1303n287 (ABD lg63t2 s.280; irio tso+tt0 s.2914): iiD4.r0.1963, 10146/t0330 (ABD 1964/2 s. 2l l); iio za.tz.tg63, 13864/t3845-iKU_RU-IV s.4340); 12IfD t6.t2.r974,10800/110tO; i2. HD I.t2.tgll,72g4tgr8};i_iD 17.3.1983, 2183t2069 (yllMAz-Tedbirler s. lao); 12. Ho. 5.5.r988,82841607r (ABD 1988/3 s. 450-451); 12. riD.23.r.t989, ttr5ot6g7 (Mersin BD198915 s. 37); 12. HD 6.10.1989, 2756il1748 (yKD 1990/l s. 70); 12. ]HD.25.12.1997,14083n4541(iBD 1998/2 s. 544-545); 12. HD. 13.6.2000, g2tg/9825(KURU-IV s.4341).KLIRU-IV s.4339 dn. 172.Bkz. 12.ILD 24.5.r976,4346t6550 (yIiD D78t2 s. 338-339),Bkz. yuk. s. 60.Bkz. iiD 15.12.197 0, 12868/ 12529 (yllMAz_Tedbirler s. I 39).YILMAZ-Tedbirler s. 140.Bkz. HGK 5.7.1972,7-680t702 (ERSOY, s.309).

6l

eski igtihatlartnda,T8 ihtiyati tedbir karannm icra dairesince yerine getirilmesihalinde. yaprlacak gikayetlerin inceleme merciinin icra tetkik mercii olduEunubelirtmig ise de; yerlegmig igtihatlannda belirttiSimiz gciriigii ,uuun*uqtu;.7F---

ihtiyati tedbir karan istinabe yolu ile yerine getirilmig ise, bu halde, ihti-yati.tedbirin yerine getirilmesine iligkin gikayetler,'istinabe tlunun icra dairesi-nin bulundusu yerdeki mahkeme tarafrndin incerenip goziimlenir.ao -'-

IV- $ikayetin Yaprlmasr ve incelenmesi Usulii. $ikayet, gikayet olunanlartn sayrsmdan bk fazla diizenlenecek ditekge ileyaprlmahdrr. _$ikayet, dava niteliSinde olmadrfrndan, dilekgede HUMK'nun

179 uncu maddesindeki gartlar atanmaz. Dilekgele ilgiiilerin yanhg g<isterilmesiyeyl hig gdsterilmemesi gikayetin reddine neden oliaz. Qiiniti ortada bir davade$il' hatah yaprldrlr iddia edilen bir iglemin diizeltiimesine iligkin istemsozkonusudur. $ikayetin konu ve gayesi icra iglemlerinin diizeltilmesinden iba-rettir."' llgiLtblil adlan gosterilmemig olsa dahi, bunlarrn gagrrlarak dinlenme-leri gerekir.* $ikayetdilekgesi iizerine, ig niteli$i itibariyle diru$ma yaprlmasr-nr gerektirmiyorsa, hdkim evrak iizerinde inceleme yapuiak gereken karan verir.-Y.ggtoy {a bu gdriigtedir.B Hdkim durugma yaprlmasrna g"erek g<irmezse ilgi-lilerin-tayin,edecegi siirg icinde qikayet dileiglsindeti ljaiatara kargr cev'apvermelerini isteyebilir.o'ig nitelili itibariyle duiugma yaprlmasrnr g"r.kti.iyo.-sa, \eki}.!ir gi.in tayin eder. Tayin edilen gi.in, gikiyet ailft gesi ile 6'irlikte kargrtarafa teb.li[ edilir. Davetiyede, durugmaya gelmeyen.olursa, onun yoklu$undakarar verileceline iligkin ihtarrn yer almasr-gerekir. ihta' igermeyen daietiyetebli! edilerek taraf gelmeden durugma yapilarak karar veiilmesi halinde ia-vunma hakk ihlal edilmig olur. yargrtay da bu gdri.igtedir.ss Durugmada hazrrolanlar dinlenip ve sunulan delillerde incelendikten sonra gerekli karar verilir.

80

8l82

83

84

85

62 $ 6. ihtiyati Tedbir Kararmtn Yerine Getirilmesi

V- $ikayet Haklanda Verilecek KararHdkim yapaca$r inceleme sonucunda, gikayetin reddi veya gikayetin ka-

bulii ydntinde karar verir. Yaptlan inceleme sonunda, gikayet sebepleri yerindegdrtlmezse istem reddedilir. $ikayet sebepleri yerinde gciriiliirse duruma gdre,gikayet konusu iglemin bozulmasma veya iglemin diizeltilmesine karar verile-bileceli gibi; ihtiyati tedbir kararmr yerine getirmekle gcirevli kimsenin sebepsizolarak yapmadrfr veya geciktirdi[i iglemlerin yaprlmasr emredilebilir."" Ihtiyatitedbir karan temyiz edilemedi[i gibi, bu nevi kararlann yerine getirilmesineiligkin gikayetler hakkrnda verilen kararlar da tek baqlanna temyiz edilemez.o'Esas hakkrndaki kararla birlikte temyiz edilebilir.

F) iHTiyATi rpoein KARARTNT YERNE GETIRMEKLE GoREV-Li MEMURUN SORUMLULUGU

ihtiyati tedbir karannrn usultine uygun olarak yerine getirilmemesindendolayr, hukuki ve cezai sorumluluk do[abilir. ihtiyati tedbir karannr yerine ge-tirmekle g<irevli memur, kasrth olarak, ihtiyati tedbir karannr geg vey:l yanhgyerine getirmig ise, gdrevi kdtiiye kullanma sugqny iglemig- gt"!$ir. Aynca buigi bir menfaat kargrhsr yapmr$ ise ri.igvet sugunu iglemig olabilir.'

ihtiyati tedbir kararlnr yerine getirmekle gorevli memur, ihtiyati tedbirkararmm drgrna grkamaz.o" ihtiyati tedbir karannm yanhg uygulanmasmdanveya grirevi ihmal suretiyle geg uygulanmasrndan bir zarar do[mug ise, bu zara-nn tazmini serekir.-

G) IHTTYATI TEDBIRDEN DOGAN ISTIHKAK DAVALARIihtiyati tedbir karan, yanhghkla iigtncil bir kiginin mahna uygulanmrg o-

labilecefi gibi; ihtiyati tedbir karan do!ru uygulanmasma rafmen, tigtincii birkigi ihtiyati tedbir konulan mahn kendisine ait oldulu iddiasrnda bulunabilir.i$e, ihtiyati tedbir konan mahn kendisine ait oldu[u iddiasryla iigi.incii bir kigitarafindan agtlan, haksrz tecaviiziin dnlenmesi ve mahn teslimi amaclnl gi.idendavaya, ihtiyati tedbirden dopan istihkak davasr denir. Ugtincii kigi bu hususu,gikayet hakkrnr kullanarak halledebilir. Ancak..gikayet yoluna bagvurmadando[rudan dolruya dava agma imkanr da vardrr. Ugtincii kiginin gikayeti redde-dilirse, bu durumda dava agmak zorunda kalr.''

86 Bkz. iiK m. 17 klasen.8? YILMAZ-Tedbirier s. 140. Aynca bke. ll. ID 24.1:-l/91 89-8137/91-158 (ER-DEMIR s. 784-785).8E Yu-MAZ-Tedbirlei s. r3o.8e Bkz. HGK r5.g.rg7r,4-826/5tB (siD 1973/302 s. 144-t47).eo Yn MAZ-Tedbirler s. l3o.er Bkz. HGK 29.6.1966, t-625t208 (iKiD tg66t2l s. 4960-4961).

$ 6. Ihtiyati Tedbir Karanntn yerine Getirilmesi 63

ihtiyati tedbir kararmm yanhg uyguranmasrndan dolay I zararaulrayan u-qt!cti-9{rs1n gikayet hakkr olduEu gibi, bu qikayegen olumlu bir sonug ulamu-drlr takdirde istihkak davasr agml hikkr daiardtr.e?

- ihtiyati tedbir ile muhafaza altrna ahnan mallar hakkrnda i.igi.incti kigilerin

agacaklarr bu istihkak davalan, iclq tetkik merciinde de[il, genel hiikiimleregdre genel "mahkemelerde

g6rtiliir.n3 yargrtay kararlan d"a 'bri

konuyu agrkgabelirtmigtir.'o

ihtiyati tedbirden dofian istihkak davalan, uygulanan tedbirin kaldrllmasrsuretiyle haksrz tecavV=ve miidahalenin dnlenmesini ve mahn teslimini hedeftutan bir ayni davadrr.e5 Bu niteligi itibariyle ihtiyati tedbirden do[an istihkakdavalan, hacizden do$an istihkak davalarrndan farkhdrr. Hacizden -<lo!an istih-kak davalarr gahsi nitelikte olup, haczedilen mal iizerinden alaca[rn tah-sil edilipedilemeyece$ini tayine yaruyar-bir tespit davasrdr.e6

92

93

94

95

96

YILMAZ-Tedbirler s. 141.KURU-IV s. 4342: YILMAZ-Tedbirler s.Bkz. HcK 29.6.1966, l-6251208 (iKiD40631 4314 (RKD 1967/7 -r0 s. 247 -248t.YILMAZ-Tedbirler s. l4l.YILMAZ-Tedbirler s. 142.

t43.1966/71 s. 4960-496r); iiD 4.5.1967,

64 $ 7. ihtiyati Tedbir Giderleri

$ 7. iHTiYATi TEDBin cionnr,nniihtiyati tedbir giderleri, ihtiyati tedbir karannrn ahnmasr igin yaprlmrg o-

labilece[i gibi, ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesi igin de yaprlmrg olabi-lir.

A) GENEL OLARAKister dava agrlmadan 6nce ahnan ihtiyati tedbir dolayrslyla olsun, ister

dava agrldrktan sonra ahnan ihtiyati tedbir dolayrsryla yaprlmrg olsun, ihtiyatitedbir giderleri yargrlama giderlerindendir. Dava agrldrktan sonra yaprlan ihti-yati tedbir giderlerinde bir tereddi.it yoktur. Ancak dava agtlmadan 6nce altnanihtiyati tedbir karan dolayrsryla yaprlan giderlerin yargrlama gideri oldulu,uygulamada duraksamalara neden olmaktadr.'' Her iki durumda da yaprlangiderler, yargrlama giderlerindedir. Dolayrstyla esas hakhndaki dava agtlmadancince yaprlmrg olsa bile, ihtiyati tedbir giderleri yargrlama giderlerinden olup,dava konusuna dahil edilemezler. Ihtiyati tedbir giderleri trpkr delil tespiti gi-derleri gibi miitalaa edilmelidir. Yani, bu giderler dava konusuna eklenemez,ayrr takip konusu yapilamaz, ayrr bir dava ile istenemez.'o

B) iHTiyAri TEDBIR ciDERLERiNiN Qp$irmniihtiyati tedbir giderlerini iki grup altrnda topiamak milmkiindiir. Bunlar

ihtiyati tedbir karannm ahnmasr igin yapllan giderler ve ihtiyati tedbir karannrnyerine getirilmesi igin yaprlan giderlerdir. Bunlarr ayn ayn inceleyebiliriz.

I- ihtiyati Tedbir Kararr Ahnmasr igin Yaprlan GiderlerBu giderler ihtiyati tedbir kararr alabilmek igin, ihtiyati tedbir talebinde

bulunan tarafindan yaprlan giderlerdir. Bu giderleri agafrdakigibi belirtebiliriz.Her geyden 6nce dava agrlmadan rince ihtiyati tedbir talebinde bulunul-

du[u takdirdi, bagvurma harcr ve karar harcr pegin olarak ahnrr.ne Dava agrl-drktan sonra istenen ihtiyati tedbirlerde ise, aynca harg ahnmaz. ihtiyati tedbirkarannda, ihtiyati tedbir isteyenin talepte bulunurken ddemig oldu[u bagvurmave karar harcmrn karqr tarafa yi.ikletilmesine karar verilir; ayrrca harg tidenmesi-ne karar verilemez.rh itrtiyuii tedbir karannrn yerine geiirilmesi agamasrndaharg almmaz.tol

ihtiyati tedbir karannrn teblip edilmesi igin yaprlan giderler de burayadahildir. ihtiyati tedbir karan verebilmek igin kegif yaprlmasrna karar verilmig

e'| YILMAZ-Tedbirler s. 156.e6 Bkz. iBK 23.3.r976,1/r (yrg. igt< c. 5 s. 707).ee Bkz. Harglar Kanunu, I sayrh Tarife, A, I ve A, III 2d.Itr KURU-IV s.4330.ror Bkz. vuk. s.59 dn.68.

$ 7. Ihtiyati Tedbir Giderleri 65

y:..b.u.\.tif.vaprlmrgsa, lylln igin yaprran giderlerde buraya dahildir. Bu aradabilirkigi dinlenmig ise, bilirkigiye talair edilEn iicret de ilri("u t"ouir gideridir.. Dava agrlmadan onceki ihtiyati tedbir talebi, bir vekil aracrhlryla yaprl-

mrg..ise, mahkeme yargrlama gideri olarak (durugmarr veya durugmasrz kararverifmig..olma;rna qore) vekalet ilcretine karar verir.rot iara agrldrktan sonraistenen ihtivati tedbir igin, aynca vekaret [icreti istene ^"r; yui,ln , dava igin tekticret istene-bilir. r03

II'ihtiyati redbir Kararrnrn yerine Getirilmesi igin yaprranGiderler

ihtiyati tedbir karan altndrktan sonra bu kararrn yerine getirilmesi gere-kir' Bunun igin de bazr giderler yaprrmaktadrr. yaprlan uu giierterin mifta.,11',tli,"gPjlin 'c9qgin: ve ihtiyati tedbirin yerine getiritmZsine gcire degie_mektedir. lhtiyati tedbir karan, mahkemece ilgili merciye yazrlacak-bi, yuriii"y"Tll".getiriliyorsa, yaprlacak gider posta masrafindan ibarettir. Eger ihtiyatitedbir kararr.fiilen yerine getirilecekse yaprlacak giderler farkl olacaktrr. Me-sela, yediemine odenecek ticret ue rnariuflur, malin muhafazasr igin yaprlacakgiderler, ihtiyati tedbir. karannr yerine getirecek olanlara odenecek ybl'tazmi_natlan vs. sozkonusu olabilecektir.

. Mahkeme, ihtiyati tedbir olarak, mahn bir yere veya depoya konmasrnakarar vermiEse; iftiyati tedbir karar aran bunun igin yap,iacak'giierleri odeye-cektir. Kiralanan bu yerin kirasrnr ihtiyati tedbir [uruirnr yerine"getir"n *"*u,tespit eder; bu tespitjkarqr, gikayet mtimt<tinarir. y;.;;t"y a;;;gffi;#;.i,,i'*

Yediemine cidenen.ticrete iriqkin giderler de burada yer ahr. Mahn yedi_emine teslim edildili hallerde, yedieminin yapmr$ oldugu masraflar ve emefi-nin kargrhpr hak etti[i i.icret kendisine rideneceitir. yeAiJmin iicret istemedi[i"nedair yanh bir beyanda bulunmugsa kendisine iicret cidenmez. Ancak yap'trgrmasraflarm kendisine ddenrnesi gerekir. Yediemine odenecek ticret itrtiyaiitedbir.karannr yerine getiren memur tarafrndan tespit edilir. Tespit yaprlrr:kencincelikle taraflann rrza ve muvafakatlarrna gore belirlenen miktar esas almrr.B: .::ki19",.1":pit yaprlrsa, yediemin iicreti -kesinleqmig olur. yargrtay da bugoriigedir-'"' Bu gekilde tespit yaprlmazsa, ihtiyati tedbii kararrnr y.iin" getirenmemur, bilirkigi dinlemek suretiyle bu iicreti iespit eder. yediemine odenecekmiktar tespit edilirken, yedieminin yapacapr igler dikkate ahnrr. yediemine malteslim edilirken, iicret belirlenmemigie, bunun belirlenmesi igin ihtiyati tedbirkararmr yerine getiren memura bagvuruimasr gerekir.

103

104

105

Bkz. Avukathk Asgari Ucret Tarifeleri 2. krsrm, l. bOlum no I (RG 5.5.19g9, sayr20159\.Bkz. 4. HD 30.1.1967,976j/682 (KURU-IV s. 4331).Bkz. iiD 5.t0.t953, 4266/4643 (ytlMAz-Tedbirler s. 153).Bkz. iiD 7.7.1953,3765/4016 (yllMAz_Tedbirler s. 152).

66 $ 7. ihtiyati Tedbir Giderleri

ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memura, iicret verilmez; HarglarKanununa g6re yol tazminatr verilir.td

Bunun drgrnda vasrta igin ddenen miktarda buraya dahil edilir.ihtiyati tedbir karanrun yerine getirilmesi igin gerekli giderleri, ihtiyati

tedbir karannm yerine getirilmesini isteyen pegin olarak ddemek zorundadrr.Odenmezse istem hi.ikiimsiiz kalr ve ihtiyati tedbir karan yerine getirilmez. Bugiderlerin kargrlanmasr igin yeteri kadar paranrn mahkeme veznesine depo e-dilmesi uygun olur.'u'

c) iHTiyATi TEDBiR GIDERLERiNIN rausir-iGerek ihtiyati tedbirin almmasma iligkin giderleri gerek bu tedbir karan-

nrn yerine getirilmesine iligkin giderler, ihtiyati tedbir talebinde bulunan tara-findan ddenmektedir. Bu giderlerin kimin i.izerinde kalaca[rnr deligik olasrhkla-ra gdre incelemek uygun olur.

Dava agrlmadan 6nce istenen ihtiyati tedbir nedeniyle yaprlmrg olan gi-derler s6zkonusu olup da, ihtiyati tedbir isteyen siiresinde dava agmazsa, hdkimistek tizerine masraflan tedbir isteyen tarafa yilkler.''o Da\a agrlmrqsa, esasdavanm sonuglanmasr beklenir. Tedbir isteyen ihtiyati tedbir karannm harglarave vekalet iicretine iligkin bdltimi.in[ esas dava sonuglanmadan once icraya ko-yamM. Qtnkii, tedbir isteyenin d4vasrnda hakh olup olmadrfr, esas dava so-nuglanmadan 6n." belli degildir.'on Yargrtay da bu gtirtigtedir.rb'

ihtiyati tedbir talebinde bulunarun bu talebi reddedilmig ise, esas dava so-nucunda hakh grksa bile, ihtiyati tedbir muhakemesinde yaptrlr masraflar kenditizerinde kalrr.

ihtiyati tedbir karan verilmiq ve dava da devam etmekte ise, bu davanmsonucunda masraflara kimin katlanaca$ belirleneceklir. Esas hakkrndaki davayrihtiyati tedbir isteyen kaybetmig ise, ihtiyati tedbir giderleri kendi tizerinde ka-lrr. Davayr ihtiyati tedbir isteyen kazanmrqsa, bu durumda masraflar kural ola-rak kargr tarafa yiikletilecektir. ihtiyati tedbir karan alan taraf, esas hakkrndakidavada hakh grkarsa, mahkeme diper yargrlama giderlerinde oldu[u gibi, ihti-yati ted.bir giderlerinin de davada haksrz grkan tarafa yi.ikletilmesine karar vere-cektir."' Ancak tedbir almmasr kanunun bir htikmi.i ile tehlikenin ispatrndansoyutlanmtgsa veya kargt tarafin, talebin tehlikeye dtigi.irtilmesi anlamrna gele-cek bir davranrgr da yoksa, bu takdirde masraflann paylagtrrrlmasr uygun olur.

106

lo7108

109

ll0lll

Bkz. Adalet Bakanhfinrn 31.5.1955 giln ve 5418050 sayrh genelgesi (I(ARAOK,Hasan: Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ve Buna Ait igtihatlar,2. Baskr, istan-bul 1957, s. 851). Ayrtca bkz. Harglar Kanunu m. 34.ERTEM, s. 82; Yn-MAZ-Tedbirler s. 153.UMAR. s.245.KURU-IV s.4330.Bka12. HD 3.5.1976,292815410 (YKD 1978/11 s. 1843).Bka 4.lD 6.6.1979,3449n5l3 (Yasa 1980/10 s. 1439).

S 7. Iht$afi Tedbir Giderleri

KURU-IV s. 4331; YILMAZ-Tedbirler s. 158.Bkz. 4. HD 24.1 | . | 9 64, 125 54 I 5 5 46 (iKiD I 960/6 | s. 426t 4262).KURU-IV s.4295."...ihtiyati tedbir giderleri, mahkeme masraflan arasmda olup asrl davanrn bitimin-de haksrz grkacak tarafa yilkletilecektir. ihtiyati tedbir kararrnda menkul mallarrmuhafaza igin yediemin olarak verilecek kigiye ayda ....TL. verilecepi agrklandrgrnagOre, bir karann ahnmasrna ve muhafaza iglemi yaprlmasma neden olan davalmmyediemine takdir edilen bu ticreti 0nceden Odemig ve Odedipi bu para igin gerekti-$inde tedbir ka.':,:rr ahnmasrna sebebiyet verenlere mtiracaat etmesi gerekir. Mah-keme karanna dayanarak hizmet g0ren yedieminin kararda iicretin kimin tarafindanOdenece$inin belirtilmediginden sOz edilerek bu hizrnetin karqrhksrz brakrlmasrdilgtlniilemez." 4. HD 6,6.1979,3479/7513 (Yasa 1980/10 s. 1439).

67

Ihtiyati tedbir giderleri, ancak esas hakkrndaki davada istenebilir; ayrr birdava ile istenemez.rr= Bu husus ihtiyati tedbirin ve davanrn tarafi durumundaolanlar igin sdzkonusudur. Davanm tarafi durumunda bulunmayan ugi.incii kigi-lerin ihtiyati tedbir dolayrsryla almasr gereken bazr masraflar vardrr. Bu <izel-likle yediemin giderleri bakrmrndan dnemlidir. Mahkeme esas hakkrnda kararverirken yediemin giderleri hakkrnda da karar vermektedir. Ancak yedieminiicreti belirlenmeden esas hakkrndaki dava sonuglanmrg ve bu giderler hakkrndakarar verilmemig olabilir. Aynca yediemin iicret konusunda ihtiyati tedbir kara-nnr yerine getiren memura bagvurdulu halde, istemi reddedilmig olabilir. iqteboyle bir durumda yedieminin ayrr bir dava agmaktan bagka garesi kalmaz.Yargltay bir karannda oy goklupu ile bu gdriigii savunmugtur.r13 yediemin iic-reti belirlenmesine ra$men bu iicret ddenmemigse, yedieminin ayn bir davaagmaslna gerek yoktur. lhtiyati tedbir karan alan taraf, esas hakkrndaki davayrkazanmrg olsa bile, yediemine iicretini ddemek zorundadrr; daha sonra bunudavayr kaybeden taraftan isteyebilir.rra Yediemin ticreti peqin ahnmadan davakonusu mal yediemine teslim edilmig ve dava sonuglanmrg ise, yediemin, ihti-yati tedbir koydurmug olan taraftan i.icretini isteyebilecektir. yargrtay da bugdriiqtedir.ttt -

ttzll3l14ll5

68 $ 8. ihtiyatiTedbire Muhalefet

$ 8.IHTIYATI TEDBIRE MUHALEFETihtiyati tedbir karannrn uygulanmasr dolayrsryla verilen emre uymayan

veya o yolda ahnmrg tedbire aykn davrantgta bulunan kimse, eylemi TCK'nagore daha alrr bir cezayr gerektirmedi[i takdirde ait oldupu ceza mahkemesincebir aydan altr aya kadar hapisle cezalandrnlrr (m. I l3lA)""

Bu maddede gorevli mahkeme belinilmemiqtir. Ancak asrl gorevli mah-keme asliye ceza mahkemesi oldulundan, davanrn asliye ceza mahkemesindegtirtilmesi gerekir. Yani, gdrevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. t tt

ihtiyati tedbire muhalefet edenin cezalandrrlabilmesi ve bu maddeninuygulanabilmesi igin bazr gartlar gerekmektedir.

1. Hukuken Gegerli ve Sonradan Kalkmamrg Bir ihtiyati Tedbir KararrMevcut Olmahdrr.

ihtiyati tedbir karan gegersizrrs ise veya sonradan ortadan kalkmrgrre ise,buna aykrrr davranan kigi 113/A maddesine gdre cezalandrilamaz. Dava agrl-drktan sonra her ttirlii ihtiyati tedbire bu mahkeme tarafindan karar verilmesigerekirken, di[er bir mahkeme tarafindan ihtiyati tedbir kararr verilmig ise bukarar gegersizdir. Dolayrsryla bu hukuki gegerlilili olmayan tedbire aykrn hare-ket, sug tegkil etmez.'" Baglangrgta gegerli olarak verilmig olan ihtiyati tedbirkaran sonradan kalkmrg ise, kalkmrg olan ihtiyati tedbire aykrn davranan kigi bumaddeye gore cezalandrrrlamaz. "'

2.lhtiyati Tedbir Karan Yerine Getirilmip (icra Edilmiq) Olmahdrr.

3. ihtiyati Tedbir Kararrnrn Ve Bu Karann Yerine Getirildilinin SanrkTarafindan Olrenilmi g Olmasr Gerekir.

tr6 l7l1 sayrh Kanun ile usul kanunda yaprlan deligikli$e kadar, ihtiyati tedbire uy-mayanlar igin kanunda bir mUeyyide mevcut delildi. Mevcut bu boglugu doldurmakamacr ile, 1711 sayrh Kanun ile usul kanuna I l3lA maddesi eklenmigtir (Bkz. 171lsayrlt Kanunun Hiikiimet Gerekgesi). Bunun drgrnda Yargrtay, "selahiyettar merci-lerin emirlerine itaatsizlik" hali igin bazt cezalar koyan, TCK'nrn 526 nq maddesi-nin bu konuda uygulanamayacagrnr igtihat etmiqtir. Bkz. CGK 12.l1.1973,333/105(iBD t974lt-4 s. 193, ERDEMiR s. 790).rrt Bkz. 7. CD 10.2.1976, rto2tgg4 (yKD tg76t7 s: 1079-1080).t'8 Bkz. yuk. s. 35 dn. 164 civan.tle Bkz. aqa. s.71.tm Bkz.7. cD r5.5.19i9,3713/3650 (yKD tg79t7 s. 1089).

'2t Bkz. ccK 8.11.t976,4'13t465 (yKD 1978/10 s. 1702-1704). Aynca bkz. 7. cD12.12.1999,388/579 (YKD 1999/5 s. 721),7. CD 17.r1.1987, 9857/14064 (YKD1988/3 s. 430-431); 4. CD 14.5.1986, 330313531 (YKD 1986/l l s. l7 17-17 18); 7.CD 20.12.1985,319818272 (YKD 1986/5 s. 751);4. CD 8.11.1985, 7831/8081(Smmaz/Karata$ s. 272);7. CD 15.9.1981,4782/5286 (YKD l98l/ll s. 1510-1511).

9 8. Ihtr,ati Tedbire Muhalefbt

Ihtiyati tedbirin yerine getirilmesine iligkin olarak tutulan tutanak kargrtarafa tebli! edilmelidir. Qiinkti, sanrk bdylelikle ihtiyati tedbir cilrenecek veona muhalefet etti$ takdirde cezalandnlacaktrr. Sanrk ihtiyati tedbir kararrnl vebu karartn yerine getirildiSini d$rendikten sonra tedbire aykrn harekette bulu-nursa sug olugur. Yargrtay da bu g6ri.igtedir.

4. ilrtiyati Tedbir Karannr Yerine Getiren Memurun Verdigi Ernre uyul-mamasr veya Yerine Getirilmig olan Tedbire Aykrn Hareket Edilmig olmasrGerekir.

ihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle gorevli memurun verdi[i emirlereuyulmasr gerekir. Uyulmazsa bu maddedeki sug olugur. Bu emre uymayan aleyhinetedbir karan verilen taraf olabilece[i gibi ilgili tigiincii kigiler de (mesela yediemin)olabilir.r23 Tedbir karannm yerine getirilmesl srrasrnda, kaprnrn agrhnamasr gibihareketler, karara muhalefet sugunu tegkil etmez. Qi.inkii, bu agamada ihtiyati tedbirkarannt yerinegetirmekle gcirevli memurun zabrta kullanarak karan yerine getirmeirnkant vardv.lu Yerine getirilmig ihtiyati tedbire aykrrr davranrglar da I l3lA mad-desindeki sugu olugturur. Mesela, ihtiyati tedbir yolu ile grkarrldrlr birgayrimenkule tekrar giren kigi veya ihtiyati tedbir yolu ile durdurulan inqaata devameden taraf bu maddedeki sugu iglemig olur.t25 ilrtiyatitedbir kararr ile grkanldr[r birgayrimenkule tekrar giren kigi, TCK m. 309, I'e gore cezalandrnlamaz. eiinkii,ihtiyatitedbir kararlan TCK m. 309, I anlamrnda hiikiim nitelipinde degildir.r26

ihtiyati tedbire aykrrr davranrgta bulunan (ihtiyati tedbirle ilgili olmayan)i.igtinci.i kiqiler de bu maddeye g<ire cezalandrnlrr; fakat qartlarr varsa cezalarrTCK m. 6513'e gcire yanya indirilmelidir.r2T Fakat cGK ve 7. cD tedbire aykrndavrarugta bulunan tigiincti kigiler hakkrnda TCK m. 65/3 maddesi hi.ikmilntinuygulanamayaca[rna yeni igtihatlarrnda karar vermigtir.r28

69

t22t23124

t25

Bkz.7. CD 28.10.1976,826618304 (YKD 1977t5 s. 734).Bkz. yuk. s.2l dn.97.YILMAZ-Tedbirler s. 130; aynca bkz. yuk. s. 62.KURU-IV s. 4345 . "Sanrtrn iglettigi kOmiir ocagrndan grkan topraklan koy tiizelkigiligine ait meraya d6ktiigiinden bahisle mUdahalenin onlenmesi igin agrlan davasrrasrnda, davacrnrn talebi ile yaprlan kegifte "dava konusu ta$lnmaza toprak vek6mrir atma igleminin tedbiren durdurulmasrna" karar verilerek mahiyeti hazrr olansant$a anlatrlmaslna ralmen sanr$rn sonraki tarihlerde diizenlenmig olay tutanakla-rrndan faaliyetine devam ettigi anlagrlmrg olmakla HUMK I l3lA maddesindeki sugoluqur." Bkz. Yrg 7.CD24.1.1995 13098/7109, (YKD 1995t5 s. 831-832).Bkz. cGK 28.6.t965,4-295/273 (Si 1968/24t s. 496-498).KURU lV. s. 4346; ayncabkz.T CD. t7.t l.l98l, 6309t6346 (iKiD 1981/252 s.709,7 r0)Bkz. CGK 4.2.1991, 7/362-3 (Yasa l99ll2 s. 300-302, ERDEMiI{ s. 788-790);7.CD.26.05.1998, 142414680 (YKD 1998/10 s. 1565. 1566).

t26127

t28

$ 8. ihttyatf Tedbire Muhalefet

Boganma davasr srasmda istek iizerine HUMK. nun l0l/4 maddesi gere-gince gocu[un gegici velayetinin taraflardan birine verilmesine iligkin karar,aynr kanunun 106. maddesi uyarmca infaz olunan bir ihtiyati tedbir karan olup,infaz srasmda gocupun kagrnhp teslimden kagrmlmasr gartlarr varsa almmrgtedbire aykn dawanmak niteligini taqrdrSrndan, HUMK ll3/A maddesindekisugu oluitururt'n.

tze Br<2. z. cD r3.3.rggs, zsr8,t3zo3 (yKD Lgg6t t,s. 1 l7- I l9).

Diirdiincii Bdliiminriyari rnuniniN soNA ERMESi

S e. iHTiyAri rnnninix soNA ERMESiihtiyati tedbir karan, gegici nitelikte olup, aga[rda belirtecegimiz hallerde

kendili[inden veya hAkim kararr ile sona erer. Ancak belirtece[imiz hallerdeihtiyati tedbirin hukuken sona ermesi s6z konusudur. Hukuken sona ermig olanihtiyati tedbirin, bazr hallerde fiilen kaldrnlmasr da s<iz konusudur. ihtiyati ted-bir, esas hakkrnda karar verilmesiyle sona ermig ise, bu takdirde takip talebi ileildmrn icraya konmast ve icra emri tebligi suretiyle tedbirin fiilen kaldrnlmasr-nrn istenmesi gerekir.' Yargrtay da bu gdriigtedir.2 Di$er durumlarda hukukenkalkan ihtiyati tedbirin fiilen kaldrrrlmasr, ancak ihtiyati tedbir karannr yerinegetirmekle gdrevli memur tarafindan yaprlabilir.3

A) iHTiyATi TEDBIRiN KENDiLicNnnN soNA ERMESiAgaltda belirtece[imiz hallerde ihtiyati tedbir kendilipinden sona erer;

ihtiyati tedbirin sona ermesi igin hAkim kararrna gerek yoktur.

I- On Giin iginde Dava Agrlmamasr (m. 109)Dava agtlmadan 6nce aluran ihtiyati tedbir karan tizerine on gtin iginde e-

sas hakkrnda davantn agilmasr gerekir; dava agrlmadr[r takdirde ihtiyati tedbirkendililinden sona erer.

I. Genel Bilgi:ihtiyati tedbir kararr, dava agrlmadan 6nce verilmig ise, tedbir isteyenin

on giin iginde, esas hakkrndaki davasrnr agmasl gerekir.Kural bu olmakla bera-ber ihtiyati tedbirden sonra dava agmak igin kanunlarda daha uzun stire 6ng6-ri.ilmi.iq ise artrk genel hi.ikme g<ire depil <izel htikme gcire davanln stiresindeagrlrp agrlmadrlr tespit edilecektir. Mesela; 2499 say:Jr sermaye Piyasasr Kanu-nun 46/a maddesinde ve 4389 sayrh Bankalar Kanununun 14- 4. a maddesindetedbir tarihinden itibaren altr ay iginde dava agrlmasr gerekti[i belirtilmiqtir.

Iz

ERTEM, s. 86-87; YILMAZ-Tedbirler s. 108.Bkz. iiD 20.2.1955, 449/443; IiD 25.2.1958, llgl/1119 (ylLl",tAZ-Tedbirlers. 108).USftrNOnG-Usul s. 487: KURU-IV s. 4355.

72 $ 9. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

Bu siire hangi tarihten itibaren baqlayacaktrr?Bir gtirtige gore, ihtiyati tedbir karannm tefhim veya tebli[ tarihi, s0reye

baglanglg olarak kabul edilmelidir. ihtiyati tedbir karan, bunu isteyene tefhimedilmigse, on gtinliik si.ire teflrim tarihinden iglemeye baqlar. Buna kargrhk, ihti-yati tedbir kararr tedbir isteyenin yoklu[unda verilmig ise, m. 109'daki on giin-liik siire, ihtiyati tedbir karannrn, tedbir isteyene tebli! edildi[i tarihten itibareni glemeye baglamal rdrr.a

Bizim de katrldrgrmrz di[er bir gdrtige gore ise, on gtinltik stire ihtiyatitedbir karannrn verildili tarihten itibaren iglemeye baqlar.' Karann tefhim veyatebli! tarihi, s0reye baglangrg olarak kabul edilemez. Ayrrca, ihtiyati tedbir ka-rannrn bu siire iginde yerine getirilip getirilmemesinin de 6nemi yoktur. Ongiinliik stire, kanunlarda aksine bir htiktim yoksa, tedbir karannrn verildigi ta-rihten itibaren iglemeye baglar6; bu siirenin hesat,rnda, ihtiyati tedbir kara-nnrnverildi[i gi.in hesaba kafilamaz (m. 116/l).

Yargrtay da, on gi.inli.ik stirenin kararrn verildi[i tarihten itibaren iglemeyebaglayaca[r gdr0giindedir.'

Bu arada, ihtiyati tedbir karannda kararrn verildifi tarihten itibaren esashakktndaki davanrn agrlmasr igin, kanunda belirtilen siireden bagka bir siiretayin edilmesi mi.imktin delildir.o

Adli tatilde dava agrlabilece[inden (m. l76,II) ve ihtiyati tedbir de iste-nebilece[inden (m. 176,1), adli tatilde (veya daha once) verilen ihtiyati tedbirkarannrn verildi[i tarihten itibaren on gi.in iginde esas hakkmdaki davanrn agrl-masr gerekir. Bu on gtinli.ik silrenin bitimi adli tatilde rastlarsa, siire yedi gtindaha uzatrlmtg (m. 177) sayrlmaz.

ihtiyati tedbir isteyenin, bu on giinliik siire iginde davasrnr agtrktan sonra,dava agtrprna iligkin mahkemeden alacaSr belgeyi; aynl on gtinliik si.ire igindeihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle gdrevli memura verip ihtiyati tedbirdosyasrna koydurtmasr ve kargrhfrnda bir ilmuhaber almasr gerekir (m. 109,c.2)'ihtiyati tedbir isteyenin, boyle bir ilmuhaber almamrg olmasr, ihtiyati ted-bir higbir gekilde etkilemez; yani, ihtiyati tedbir kalkmrg sayrlmaz. B<iyle bir

7

8

9

KURU-IV s.4352.BiLGE/ONEN s. 377;uSftxoad-Usul s. 487; YILMAZ-Tedbirler s. 100.TTK'nun 140'mcr maddesine gtire, on giinlUk dava agma siiresi ihtiyati tedbir kara-nnrn verildi[i tarihten itibaren de$il, girketin tescil ve ildnr tarihinden itibaren igle-meye baglar.Bkz. CGK 8.11.1976,413/465 (YKD 1978/10 s. 1702- 1704).Bkz. 6. CD 25.2.1980, 10082/1602 (YKD 1980/9 s. 1222-1223).ihtiyati tedbir isteyenin on giinliik s0re iginde yapmasr gereken iglemler bundanibarettir. Bundan bagka, dava dilekgesinin aynr on giin iginde davahya teblig edil-mig olmasr, ihtiyati tedbirin devamrnr saglamak iqin gart de[ildir.

$ 9. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi j3

ilmuhaber, ihtiyati tedbir isteyenin, dava agtr[rna iligkin belgeyi (si.iresinde)ihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle gorevli memura u"trnig oldupunu is-pata yarar.lo

2. Ihtiyati Tedbirin Sona ErmesiIhtiyati tedbir isteyenin, ihtiyati tedbir karanntn verilmesinden itibaren on

giin iginde esas hakkmdaki davasrnl agmamasl halinde, ihtiyati tedbir hukuken(kendi lifiinden) ortadan kalkar.

ihtiyati tedbir isteyen, ihtiyati tedbir karannrn verildili tarihten itibarenon gtin iginde esas hakkrndaki davasrnl agmasrna ra$men, 109 uncu maddeyegore yapmasr gereken iglemleri hig yapmazsa veya geg yaparsa durum ne ola-caktrr?

Bir gdriige g<ire, esas hakkrndaki davanrn agrldr[rna iliqkin belgenin de ongiin iginde, ihtiyati tedbir dosyasma konulmasr gerekir; aksi halde, ihtiyati ted-bir kendili[inden kalkmrg sayrlr.lr Bu griri.igil savunanlara g<ire, 109 uncu mad-dedeki hiiktim emredici nitelik tagrmaktadrr. Dolayrsryla, siirenin gegmesindensonra, dava agrldl[rna iligkin belgenin ibraz edilmesi neticeye etkili de[ildirHatta bu gori.iqe gcire, on giinltik stire iginde dava agrldrktan sonra, dava agrlur-firna iligkin belgenin ihtiyati tedbir dosyasrna kondulunu gosteren birilmuhaberin almmasr da zorunludur.

Bizim de katrldrlrmrz diper gortige gclre ise, r09 uncu maddenin amacauygun olarak yorumlanmasl gerekir. Kanunun amacr ihtiyati tedbir karanndansonra davanm krsa bir siire (on giin) iginde agrlmasrnr saElamaktrr. Davanrnagrldrfrnrn bildirilmesi ltizumu ise, kangrklr[rn dntine gegmek, ozellikle kargrtarafin bagvurmasr halinde ihtiyati tedbir kararmr yerine getirmekle gorevlimemurun yapacagr iglemi hemen belirleyebilmesi igindir.12 Buna g6re, ihtiyatitedbir isteyen, on gtin iginde dava agtrlrna iligkin belgeyi ihtiyati tedbir karairnryerine getirmekle gcirevli rnemura verip dosyaya koydurdu$una dair birilmuhaber almaya mecburdur. Ancak, ihtiyati tedbir isteyen, boyle birilmuhaber almamrg ise, ihtiyati tedbir karan bundan etkilenmez. Bciyle-bir du-rumda, ihtiyati tedbir karannr yerine getirmekle gorevli memur, kargr tarafinbagvurusu iizerine, ihtiyati tedbir dosyasrnda on giin iginde dava agrldrprna dairbir belge gcirmezse, cinceden yerine getirmig oldu[u tedbiri fiilen kaldrnr.t3

Lehine ihtiyati tedbir karan verilen taraf, on gi.in iginde esas hakkrndakidavasmt agtrlrna iligkin belgeyi on giinliik stire gegtikten sonra ihtiyati tedbir

:: BELcESAy-gerh s.297; KURU-rV s.4356." BILGE/ONEN s. 378: ONDER s. 135.t2 KURU-IV s.4356.13 BELGESAy-gerh s. 296; BERKiN-Rehber s. 529; KARAFAKiH s. 270: KURU-IV s. 4356; Yn MAZ-Tedbirler s. tOl.

74 f 9. Ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

kararmr yerine getirmekle gtirevli memura verip ihtiyati tedbir dosyasrna koy-durursa, artrk memurun ihtiyati tedbiri kaldrrma yetkisi bulunmamahdrr.ra Qiin-kii, ihtiyati tedbir isteyen on gtin iginde dava agmrgtrr.

ihtiyati tedbir isteyenin, on giin iginde dava agmasma rapmen, aynr s0reiginde dava agtrlrna iligkin belgeyi ihtiyati tedbir dosyasrna koymamasr nede-niyle, kargr tarafin bagvurusu iizerine ihtiyati tedbir fiilen kaldrnlmrg olabilir.Bu durumda tedbirin kaldrrrlmasrnda memurun higbir kusuru ve sorumlu[uyoktur. ihtiyati tedbir karannr yerine getiren memurun ihtiyati tedbiri kaldrrma-smdan sonra, tedbir isteyen on giin iginde dava agtr[rna iliqkin belgeyi ibrazederse, ihtiyati tedbir karannrn tekrar yerine getirilmesi gerekir.rs Ancak, bu araddnemde mal iigiinci.i bir kigiye devredilirse, ihtiyati tedbir kararrnm yerinegetirilmesi imkdnsrzlagrr. Bu durumda dava, i.igi.incii kimseye kargr devam edile-cekse (m. 186), mahkemeden, iigiincii kiqiye kargr yeni bir ihtiyati tedbir kararrverilmesi istenmelidir.

Yargrtay, kararlannda birinci gdriigti benimsemig griziikmektedirr ? Ancakyeni tarihli bir karannda ikinci gririigti benimsemiqtir.ls

ihtiyati tedbir karannrn verildi[i tarihten itibaren on giin iginde esas hak-krnda davaoagrlmamasr sebebiyle hukuken (kendiliginden) kalkmrg sayrlan ihti-yati tedbir, fiilen devam etse bile, hukuken kalkmrg olan boyle bir ihtiyatitedbi-re aykn davranan kigi, artrk m. 113/A htikmtine gore cezalandmlamaz.re

On giinltik stire iginde esas hakkmda davanrn agrlmamasr nedeniyle ihti-yati tedbir sona ermigse, bundan zarar gdren kimse, ihtiyati tedbir koydurmugolan tarafa kargr tazminat davasr agabilir. Bu durumda ihtiyati tedbir haksrzkonulmug sayrlrr.4

t4 BELGESAY-$erh s. 296; KURU-IV s. 4357.15 Bu durumda, ihtiyati tedbir karannrn tekrar yerine getirilmesinden do$an giderlere,on gitur iginde dava agtt$rna iligkin belgeyi memura vermeyen davacr katlanacaktr;bu giderler kargr tarafa yilkletilemez (KURU-IV s. 4357).16 KURU-IV s.4357.t7 Bkz. t2. HD 7.6.1976, 5zog/7124 (yt<D tgTslz s. 240-241; Srnma/Karatag s.271);liD 18.9.1970, 854018529 (ABD 1971/6 s. 1000-1001; RKD 1971/3-4 s. 114-I 16; ERSOY, s. 32t); iip t0.0.tSSl,3484/3488 (ruRiSTiCTiO tqSglt0 s. 1455-14s6).r8 Bkz.7.CD 30.4.198t,25ttD943 (yKD 1981/8 s: 1065-1066).re Bkz. 7. cD z2.s.rgig, 3803t3797 (yy\D rglgtg s. 1379); 7. cD tg.6.rg7g,429114563 (YKD 1979/10 s. 1516); 7. CD 15.9.1981,487215286 (YKD l98l/11 s.1510-1511); 7. CD 22.9.1981,55741555 (YKD 1981/11 s. l5ll-1512).4. CD17.11.1987, 9857 114M4 (YKD 1988/3) s. 431. 4. CD 3.3.1988, 143411725 (YKD198317) s. 1035-1036 Ayncabkz. yuk. s.29 dn. 103.m Bkz. aga. s.87.

S 9. ihtiati Tedbirin Sona Ermesi

On gtin iginde esas hakkrnda dava agrlmamasr halinde sadece ihtiyatited-bir karan kalkmrg sayrlrr; yoksa, esas hakkmdaki dava bu siire sonunda da agr-labilir. on giinliik siire iginde esas hakkrndaki davanrn agrlmamrg olmasrnrn, ongtin gegtikten sonra agrlan davayabir etkisi yoktur.2l

3. intiyati Tedbirin Devam Etmesi:ihtiyati tedbir isteyen, ihtiyati tedbir karannm verildiSi tarihten itibaren

on gtin iginde esas hakkmdaki davasrnr agarsa ve 109 uncu maddeye gcire ya-prlmasr gereken iglemleri yaparsa, ihtiyati tedbir, dava si.iresince aevari eder.r,Ihtiy^ati tedbir karanndan sonra agrlacak davanm hakemlerde agrlmasr gereki-yort' ise, ihtiyati tedbir isteyenin ifitiyati tedbir karannrn verildigi tarihten itiba-ren on gi.in iginde m. 523'teki iglemlerden birini yapmasr gerekii. Fakat davacr-ntn bundan sonrada hakem kurulunun tegekkiili.i igin kendine dtigen iglemleriher defasrnda on giin iginde yapmasl ve nihayet hakem kurulu tegekki.ilii ettiktensonra da davasmr on gi.in iginde agmasr gerekir. B<iyle yaprlrrsa ihtiyati tedbirdevam eder.u

ihtiyati tedbir isteyen, ihtiyati tedbir karannrn verilmesinden itibaren ongtin iginde ceza davasrna miidahale ile tazminat isterse (CMUK m. 365) veyaceza mahkemesinde gahsi dava (CMUK m.344-364) agarsa, bununla da m. lb9hi.ikmtiniin gerepini yerine getirmig olur ve ihtiyati tedbir devam eder.2s

II- Hiikiim Verilmesiyle ihtiyati Tedbirin Sona ErmesiKural olarak, hi.iktim verilmesiyle (yani, hiikm0n davacrya teftrim veya

teblig edilmesiyle) ihtiyati tedbir kendilipinden kalkar (m. tt2\.xihtiyati tedbirin teminat kargrhfirnda kaldrnlmr$ olmasr halinde de27, hti-

ktim verilmesiyle, teminat iizerine devam etmekte olan ihtiyati tedbir kendili-linden kalkar. Yani davah m. I l l gereSince gdstermig oldulu terninatr gerialabilir.28

2t Bkz. vuk. s.50.:: Ayncabkz. yuk. s.72." Bkz. vuk. s.31.u KURIJ-IV s.43er,.: KURU-IV s. 4364;USTUNDA6-yargrlama s. 487.

Karg. KURU-lv s. 4365; YILMAZ-Tedbirler s. 43. Ayrrca bkg,. tz. HD. 5.5.19g8,828916071(ABD 1988/3 s. 450-451); 4. HD 15t0/987, 4144n478 (yasa 1988/t s.76-77).

:: Bkz. aea s. 82.6 KURU-IV s.4366.

75

76 $ f. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

Mahkemenin, hiikmiinde ihtiyati tedbirin kaldrrrlmrg oldu$unu agrkca be-lirtrnesine gerek yoktur. Hilktimde aksi yazrh de[ilse, ihtiyati tedbir htikmi.intefhim veya tebli! edilmesiyle kendiliginden kalkar.

Kural bu olmakla beraber bu kurahn istisnalan da vardtr:L Mahkeme ihtiyati tedbirin devamma karar verebilir. HUk0m, ilrtiyati

tedbir koydurmug olan tarafin lehine ise, mahkeme, davacrnrn talebi iizerine2e,hiikmtin icrasrnr sa$amak igin ihtiyati tedbirin uygun bir siire daha (veya hi.i-ki.im kesinleginceye kadar) devam etmesine karar verebilir (m. 112 c.2). H6kimancak tedbir karan alan lehine esastan hiiktm vermiq ise, tedbirin uygun birsiire devamrna karar verebilir. Aksi takdirde tedbirin devamma karar veremez.Yargrtay da bu gdriigtedir.3o

Mahkeme, ancak hiiki.imde ihtiyati tedbirin devamma karar verebilir. Bunedenle hiikiimden tince, ihtiyati tedbirin hiikiim kesinleginceye kadar devammakarar verilmig olmasrnrn higbir onemi yoktur. Aynca hiikiimde ihtiyati tedbirindevamrna karar vermeyi unutmuq olan mahkemenin sonradan, ihtiyati tedbirindevamrna karar vermesi mi.imkiin degildir.'-

2. Tedbir nafakasrna iligkin ihtiyati tedbir kararlan hiikiim kesinleqinceyekadar devam eder. Boganma davasrnrn reddine veya kabultine iligkin hiiki.imde,tedbir nafakasrnrn agrkga devamrna karar verilmemig olsa bile, tedbir nafakasrnailigkin ihtiyati tedbir kararr3z, boganma davasrna iligkin hiikiim kesinleginceyekadar devam eder. Yani, HUMK m. ll2 hiikmii, tedbir nafakasr igin uygulan-maz. Qtinkii, tedbir nafakalarr ahkamr gahsiyeye taalluk etmektedir. Yargrtayrnkoklegmip igtihatlarr bu ydndedir".

3. Gayrimenkul davalannda, mahkeme davacr lehine verdipi hiikmti ken-dililinden tapu dairesince bildirmekle yiikiimli.i oldu[undan (iiK m. 28), hii-

2e Bkz. BILGE/ONpN s. 378.30 Bkz. I I HD 30.05.tglg, 3097t3291 (iKiD t9lgt344 s. 6640-6643); I I HD20.06.1989 6598/3790 (iKiD 1993/395 s.9913-99r4). 8. HD 2s.4.1978,362814120(YKD 1978/8 s. 1305; Erdemir s. 357).3r "Bakmakta oldupu davayr sonuglandrran tapulama mahkemesinin HUMK nun 112nci maddesine gdre htikiimden sonra davanrn temyiz incelemesi srrasrnda aynl ta-$lnmaza iiigkin tedbir karan vermeyeceti gibi suga (yediemine teslim edilen malrgeri almak) esas alman 16.8.1976 gUnlU tedbir kararmm itiraz iizerine aynr mahke-menin 5.10.1976 giinli.i kararryla sug tarihinden gok 0nce kaldrnldrgr g6zetilmedenyasal unsurlart olugmayan sugtan sanrf,rn mahkumiyetine karar verilmesi bozmayrgerektirir..." 4. CD 19.10.1979,5189/5429 (YKD 1980/l s. 129). Aynr mahiyettebkz,14. HD 10.10.1988,4835/6414 (YKD 1989/4 s.540-541).32 Bkz. HUMK m. 101/4; ayrrca yuk. s. 23.33 Bkz.2. HD 3.6.1982,4483t4968 (yKD 1982/tz s: t642; irio tss:1265 s. 1552;1983/268 s. 1740; Yasa 1982/8 s. 1046); Aynca bkz. KURU-IV s. 4369 dn.248,249.250.

ktimde ihtiyati tedbir kararmm devamma iligkin bir agrkhk olmasa bile, ihtiyatitedbir (TMK m. 10!012 anlamrnda) devam edecek demektir.ia dg",gayrimenkule iligkin tedbir, gegici tescil gerhi veya gerh ise, hi.ikiimde agrkirkolmasa bile hiiki.im kesinleginceye kadar fiilen devam edecektir. Ancak bu du-rumda ihtiyati tedbir karanndan dolayr delil, yasa gere[i devam edecektir. Dev-rin yasaklanmasr (fera[dan men) geklinde bir ihiiyati tedbir s6z konusu ise,bunun devam edebilmesi igin htiki.imde agrkhk olmasr gerekir. Aksi'takdirdebunun yerine, iiK m. 28 deki diizenreme uygulanacaktrrlBunun 6nemi, ferap- .

dan men geklindeki bir tedbir kararr var iken, gayrimenkul bagkasma devredi-lemez; oysa iiK m. 28 hiikmti gayrimenkultin bagkasrna devrini engellemez.Sadece iyi niyet iddiasrnda bulunulamamasma yol agar.

Buraya kadar yaprlan agrklamalar esasa iligkin nihai kararlar ile davanrnkonusuz kalmast halinde verilen kararlar3s igin gegerlidir. Usule iligkin kararlar-da durumun ne olacagmr agalrda inceleyeceliz.

rrr- usule itigt<in Nihai Kararlarda intiyau redbirin KalkmasrUsule iligkin nihai kararla dava sona ermekte ise, bdyle bir karagn teftrim

veya teblili ile ihtiyati tedbir kendili[inden kalkar. Derdestlik itfuazrnnkabulti-ne ve davarun agrlmamrg sayrlmasrna (m. 194) veya dava gartlanndan birininnoksan olmast nedeniyle davanur usulden reddine iligkin karann teftrim veyatebligi ile ihtiyati tedbir kendiliginden kalkar.

usule iligkin nihai kararla dava sona ermemekte ise, bd,yle bir kararla ih-tiyati tedbir hemen kalkmaz. Bu durumda, ihtiyati tedbir kararinrn kalkmasr igindavanm agrlmamrg sayilmasr gereken zamana kadar beklemek gerekir.ru vtut-kemece, gdrevsizlik, yetkisizlik veya g<inderme karan verilen hillerde, davacr,bu karann kesinlegmesinden itibaren on giin iginde g<irevli, yetkili veya g6nde-rilen mahkemeye bagvunnazsa, dava agrlmamrq sayrlrr. Bu gekilde davanrn a-gtlmamrg saytlmast ile ihtiyati tedbir karan kendililinden sona erer. Davacrbelirtilen mahkemeye bagvurursa, gcirevsiz, yetkisii veya igbiiliimiine sahipolmayan mahkeme tarafindan verilen ihtiyati tedbir karan devam eder.37 eiinkii,llf :'Jff t'?i,f;lii:|ffi .ilfff llevebaevurmasrharindedavavade-

Bu arada mahkemenin, yargl yolunun caiz olmadrlrna iligkin olarak ver-dipi karar ile, varsa ihtiyati tedbir kararr kalkar. Hukuk mahkemesince verilen

$ f. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

:o- KURU-IV s.43z};yllMAz-Tedbirler s. 112.r) Bkz. KURU-IV s.4373.:: BERKiN-Rehber s. 529; KURU-ty s.4374;POSTACIO6LTJ s.497.:: KURU-rv s.4374 ; Aksi g0ru9: reneeeriH s. 27r.

Bkz. IID 21.5.19s1, 2598/279s (KURU-IV s. 437s);4. rrD 29.9.t953,32s2t3842(YILMAZ-Tedbirler s. 107).

78 $ f. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

btiyle bir kararda (yargr yolunun caiz olmadllr karannda), ihtiyati tedbirin de-vamrna karar verilem ei.Yani, m. 1 l2 c. 2 hiiktim burada uygulanmaz.3e

Hukuk mahkemeleri ile idare yargr mahkemeleri arastnda olumlu gdrevuyugmazhpr grkmasr ve bu uyugmazh$rn giderilmesi igin Uyugmazhk Mahke-mesine baqvurulmasr halinde{, hukuk mahkemesinin daha once vermiq oldu[uihtiyati tedbir kararr Uyugmazhk Mahkemesinin karanna kadar gegerli kalrr.Uyugmazhk Mahkemesi, ihtiyati tedbir karan vermig olan (veya davaya bak-makta olan) hukuk mahkemesinin gdrevsiz oldupuna karar verirse, ihtiyati ted-bir kararr, Uyugmazhk Mahkemesinin bu kararmtn davacrya bildirilmesindensonra da, (Uyuqmazhk Mahkemesince o dava igin gorevli oldufiuna karar veri-len Danrgtay tarafindan kaldrrrlmadrkga) altmrq gtin siire ile devam eder (UMKm. 22,I). Kendisine kargr ihtiyati tedbir karan verilmig bulunan tarafin iste[itizerine, hukuk mahkemesi (Uyugmazhk Mahkemesi karartndan dnce de) ihti-yati tedbirin kaldrrrlmaslna veya degigtirilmesine karar verebilir (UMK m.22,rr).

IV- Hakem Kararrnrn Verilmesiyle ihtiyati Tedbirin Sona ErmesiHakemler tarafindan verilen kararrn, davacrya tebliS edilmesiyle de ihti-

yati tedbir karan kendili[inden kalkar. Hakemler, kural olarak, ihtiyati tedbirkararr veremeyeceklerinden, m. 112 c.2 hiikmiine gtire, ihtiyatitedbirin uygunbir stire igin devamrna da karar veremezler.ar Bu nedenle, hakem karanntn da-vaclntn lehine olmast halinde, hakemlerin, ihtiyati tedbirin kendili[inden kalk-maslnr dnlemek igin (hakem karanntn kesinleqmeden icra edilerneyece[ini denazara alarak, rn. 536), hakem karartnt davactya teblif etmeden once, ihtiyatitedbir kararrnr vermig olan mahkemeden4z, ihtiyati tedbirin devamrna karar ve-rilmesini istemeleri uygun olur.a3 4686 sayrh Milletlerarasr Tahkim Kanunununkapsamrna giren uyugmazhklarla ilgili olarak ise tahkim yargrlamast dncesiveya tahkim yargrlamasr srasmda taraflardan birinin istemi tizerine mahkemeceverilen ihtiyati tedbir kararr , Kanunun 6. maddesi gere$ince hakem veya ha-kem kurulu kararrnm icra edilebilir hale gelmesiyle ya da davantn hakem veyahakem kurulu tarafindan reddedilmesi halinde kendililinden ortadan kalkar.

3e KURU-IV s- 4375; Yargrtay da bu gdriigtedir. Bkz. 8. HD 25.4.1978,362814120(YKD 1978/8 s. 1305-1306; Erdemir s. 787).40 B,k:-.2247 sayrh Uyugmazhk Mahkemesinin Kurulug ve igleyigi Hakkrnda Kanun(UMK) m. l0-13, 17,22.4t KURU-IV s.4375.42 Bkz. yuk. s. 31.43 KURU-IV s.4376.

$ 9. Ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

v- Dosyanrn rglemden Kaldrnlmasr Harinde ihtiyati redbirin SonaErmesi

Dosyast iglemden kaldrnlan bir davada ihtiyati tedbir karal verilmig ise,bu ihtiyati tedbir karannrn ne kadar si.ire ile gegerli kalaca[r konusundaHUMK'da htikiim yoktur. ihtiyati haciz karan bakrmrndan ise. iiK rn. 264.IV'te agrk bir hi.iktim yer almaktadrr. Bu durumda, iit< m. 264,rv htikmiini.in,ihtiyati tedbirler bakunrndan kryasen uygulanmasr gerekir.e Buna g6re, davadosyasrnm iglemden kaldrrrlmasr (m. a09) halinde, odavada verilmif olan ihti-yati tedbir bir ay silre ile gegerli kahr. Fakat dava, dosyanrn iglemden kaldrll-mastndan itibaren bir ay iginde yenilenmezse, ihtiyati tedbir hi.ikiimstiz kalrr(iiK m. 264,1v). Bu durumda g.rlki.t" ihtiyati tedbir fiilen de kaldrnlrr. Dava,dosyasr iglemden kaldrnlmrg bir dava olarak (m. 409, v'teki tig ay si.ire iginde,yani iki ay daha) derdest kalmakta devam eder.

vI- Afet Tarihinden once verilmiq oran ihtiyati redbirlerin sonaErmesi

4473 sayfi Kanunun o yerde uygulanmasrna baglandrlr tarihten itibarenbir ay si.ire ile ve dosyanrn yenilenmesi igin baqvurulmug ise yenileme iglemisonuglanmcayakadar oldu[u gibi kalrr. Bu ihtiyati tedbirin uzatrlmasr veya busiireden 6nce kaldrnlmasr mahkeme karanna baghdrr (4473 sayfi K. m. l5j.

B) iHTiYAri TPOgIRIN MAHKEME KARARI iT-P SONA ERMESiYukanda belirttigimiz hallerde mahkeme karan olmadan, ilrtiyati tedbir

karan kendili$inden sona ermektedir. Bazr durumlarda ise, ihtiyati tedbir karalmahkeme kara' ile sona ermektedir. $imdi bunlan inceleyebiliriz.

I- ihtiyati Tedbir Karanna itiraz1. Genel Olarak:ihtiyati tedbir.karan, taraflar davet edilip dinlendikten sonra, durugrna

yaprlarak verilmigse,as aleyhine ihtiyati tedbir kaiarr verilmig olan tarat bu ihti-yati tedbir karanna itiraz edemezou Buna kargrhk; ihtiyati tedbir karan kargrtarafin yoklu$unda verilmig ise, karqr taraf bu ihtiyati tedbir kararrna itiraz ede-bilir. (m. 107). Her iki tarafin yoklu[unda, ihtiyati tedbir kararr verilmigse, budurumda her iki tarafin da itirazyoluna bagvurabilmesi mtimktindtir,

ihtiyati tedbir karanna itiraz igin, kanunda bir siire kabul edilmemigtir.Dolayrsryla, mevcut durum kargrsmda, ihtiyati tedbir karanna itiraz bir slireye

44 KURU-IV s.43j6;yIlMAZ-Tedbirler s. 120.45 Bkz. yuk. s.40 vd.46 KURiJ-IV s. 4349. Buradaki itiraz, m.107-l0g anlammda itiraz olup, taraflann m.I I I'e gore ihtiyati tedbir karannrn depigtirilmesini istemeleri mtimki.indiir.

79

$ 9. ihttyati Tedbirin Sona Ermesi

balh d.epildir ve yargrlamanrn bitimine kadar ihtiyati tedbir karanna itiraz edi-lebilir.*'

2. itiraz Nedenleriihtiyati tedbir karanna hangi nedenlerle itiraz edilebilece[i, kanunda be-

lirtilmemigtir. Doktrinde, tedbir konulmasmrn caiz olmadt!t48, hakkrn mevcutolmadrgr, tedbirin iddia olunan hakla bir iligkisinin bulunmadr$, teminatm ye-tersiz oldu[uo', ihtiyati tedbire yetkisiz veya gOrevsiz mahkemenin karar verdi-gi,50 delilden yoksun miicerret bir iddia iizerine ihtiyati tedbir kararr verildiligeklinde drnekler verilmektedir. Aynca ihtiyati tedbir isteyenin ihtiyati tedbiristeyebilmek igin gerekli ehliyeti tagtmadr$r, hukuki yarannrn bulunmadr[r daitiraz olarak ileri siiriilebilir.

Teminat kargrh[rnda ihtiyati tedbirin kaldrnlmasrnrn istenmesi, tedbirekargr teknik anlamda bir itiraz sayrlmaz.5r Qiinkii, teminat kargrh,$rnda ihtiyatitedbirin kaldrnlmasrnm veya deligtirilmesinin istenmesi halinde,s2 tedbir koy-durtmug olan tarafin hakh olup olmadrlr incelenmeden ve bu hususta delil gds-terilmesi aranmadan karar verilir.

3. itiraztn Yapilmost ve incelenmesi Usuliiihtiyati tedbir karanna itiraz edilebilmesi igin bu karann tebli[ edilmiq

olmasr gerekir.53 ihtiyati tedbir karanna itiraz dilekge ile yaprlrr. Dilekge, ihti-yati tedbir kararmr veren veya dava agrlmrq ise davaya bakarf mahkemeye veri-lir. itiraz dilekgesine, yazrh deliller de eklenir (m. 108,I). itiraz edenden bag-vurma harcr ahnmaz. Dilekgenin bir niishast kargr tarafa tebli[ edilir. Itiraz,ihtiyati tedbir karannr vermiq olan mahkemeye yaprlrr. Ancak, dava agrlmadantince ihtiyati tedbir karan verilmig olup da, itiraz srrasrnda, esas hakkrndakidava agrlmrg ise, itiraz ihtiyati tedbir kararr vermiq olan mahkemeye de$il, da-vaya bakan mahkemeye yaprlmahdrr (m. 108,II c.l).

ihtiyati tedbir karanna dava agrlmadan cince itiraz edilmigse, ihtiyati ted-bir kararr veren mahkemenin on giin iginde taraflan davet ederek itirazt kanraba[lanmasr miimktin olmadrgrndan itiraz dilekgesinin de ihtiyati tedbir dosyasr

47

48

49

50

5l52

53

BELGESAY-$erh s. 294; BERKiN-Rehber s.527 KURU-IV s.4349;ONnpR s.133; Postacro[lu s. 494, YILMAZ-Tedbirler s. I18.Bkz. iiD 5.10.1970,8789i9181 (RKD 1970/ll-12 s. 197-198).BERKiN-Rehber s. 527,YILMAZ-Tedbirler s. 1 16.BERKiN-Rehber s. 528.Bkz. aqa. s. 82.BiLGE/ONEN s.375.

$ 9. Ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

ile birlikte davaya bakan mahkemeye gOnderilmesi gerekir.sa Durum b6yle o-lunca ihtiyati tedbir kararma yaprlan itirazr i9-celeyip karara ballama yltkisi,sadece davaya bakan mahkemeye ait olacaktrr.ss Ancak davaya bakan mahkeme104 tinci.i maddenin ikinci fikrasma g6re iglem yapabilir (m. l0g,II)

ihtiyati tedbir karan verilmesinden itibaren on giin iginde esas hakkrndakidava agrlmamrgsa, ihtiyati tedbir kararr kendili[inden kalkacalrndan, itirazmincelenmesine ve karara ba[lanmasrna gerek yoktur. ihtiyati tedbire, toplu mah-kemelerde naip hakim tarafindan karar verildi[i takdirde, itirazrn mahkemeheyetince incelenmesi ve heyetge karar verilmesi uygun olur.56

itirazdataraflarm ga$rrlmasr zorunludur. itiraz iizerine mahkeme, her ikitarafi davet edip dinlendikten sonra, itirazrkararaba[lar (m. l08,II c.3 ve c.4)t' .

Itirazrn incelenmesi hususunda da hakim, gerekli gdriirse bir bagka yer mahke-mesini istinabe edebilir.

Davanm agrldrlr mahkeme yetkisiz veya gcirevsiz olsa bile, ihtiyati tedbirkaranna yaprlan itirazr inceleyip karara ballayabilir.58

Adli tatil de olsa mahkeme ihtiyati tedbir karanna kargr yaprlan itirazr in-celeyip karara ba$lar.

itiraz, ihtiyati tedbir karannm yerine getirilmesini (icrasrnr) durdurmaz.Fakat mahkeme, itiraz iizerine ihtiyati tedbir kararmrn yerine getirilmesini (icra-srnr) gegici olarak durdurabilir (m. 107 c.2).

l. hiraz (Izerine Verilecek KararlarMahkeme, ihtiyati tedbir karanna kargr yaprlan itirazr hakh gormezse, iti-

razrn reddine karar verir. itirazr hakh gdriirse, ihtiyati tedbir karannm tamamenkaldrrlmasrna veya de$igtirilmesine de karar verebilir. itirazrn hakh olduluhallerde, ihtiyati tedbirin kaldrrrlmasr veya deligtirilmesi igin teminata liizumyoktur.

Mahkemenin, itiraz iizerine verdi$i kararlar temyiz edilemez. Bunlar an-cak esas htikiimle beraber temyiz edilebilirler. Yargrtay da bu gdriigtedir.se

KURU-IV s.4350; YILMAZ-Tedbirler s. l17.KURU-III s.4350.YILMAZ-Tedbirler s. I 17; Kaynak Kanunun uygulanmasmda da g0riig bu merkez-dedir (Umar s. 123 no. 17).uygulamada, ihtiyati tedbire itiraz dilekgesi havale edilerek dosyaya konmakta,olumlu veya olumsuz bir karar verilmemektedir. Bu gegit bir uygulama HUMK'nunagft hiikrniine aykrndf (oNDER s. 134; yllMAZ-Tedbirler s. I lg.KURU-IV s.4350.Bkz. 4. HD 27.11.1980, 13480/13734 (Yasa l98l/l s. lll-il2); Ayrrca bkz. ll.HD 1.10.1979, 410814306 (YKD 1980/7 s. 1003); l. HD 28.4.1969, 3479t2580

8l

54

55

56

57

58

59

82 $ f . ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

II- Teminat Kargrh[rnda ihtiyati Tedbirin Kaldrrrlmasr (m.111)Aleyhine ihtiyati tedbir karart verilmig olan taraf teminat (m. 96) gosterir-

se, davaya bakan mahkeme hal ve duruma gore, ihtiyati tedbiri de[igtirebilirveya kaldrrabilir (m. I 1 l; Karg, iif m. 266). Mahkemenin bu konuda verdi[ikarar da temyizedilemez.6o

Mahkeme, ihtiyati tedbirin teminat kargrh$rnda kaldrnlmasrna karar ver-mig olsa bile, aslurdaihtiyati tedbir teminat iizerinde devam etmektedir,6r

Teminat gosterihnesi, ihtiyati tedbir kararrnrn kaldrnlmasr veya de$igti-rilmesi igin tek bagrna yeterli depildir. Teminat kargrhlrnda ihtiyati tedbirindepigtirilebilmesi igin hal ve gartlarrn miisait olmast gerekir. Bunu h6kim takdiredecektir. Gosterilecek teminat, davactntn zararlarrm kargtlayacak miktardaolursa, ihtiyati tedbirin tamamen kaldrnhnasr uygun olur. Fakat, di$er tarafrngostereceli teminat, davactntn muhtemel zararrnr onlemeye k6fi gelmedifi tak-dirde, mahkeme, ihtiyati tedbir karartnt oldu[u gibi veya de$igtirerek muhafazaetmelidir.62 Tedbir nafakasrnda, teminat gristerilse bile ihtiyati tedbir kaldrnl-mar.o'Yrkrlma tehlikesi gosteren bir binanrn yrkrlmasr konusunda verilen ihti-yati tedbir karan, za'ar veya tehlike ihtirnali ortadan kalkmamrgsa teminat kar-grh[rnda kaldrnlamaz.@ Taraflar arasrnda gekigmeli ve muhafazast masraflt olanmenkultin deperi kadar teminat gdsterildili takdirde, menkul mal kargr tarafateslim edilebiiir.6s

Teminat i.izerinde devam etmekte olan ihtiyati tedbir, hiikmi.in verilme-siyle kendiliflinden ortadan kalkar; ancak bunun igin, teminat lizerinde devametmekte olan ihtiyati tedbirin devam etmesine mahkemece karar verilmemigolmasr gerekir.66

Bu arada, ihtiyatitedbir kararr verilebilmesi igin gdsterilen teminat ile bu-rada sdziinii etti[imiz teminat birbirinden farkhdrr. Her iki teminattn amaglartbirbirinden farkhdrr. Aynca HUMK m. 11 I'de teminat, aleyhine ihtiyati tedbirkaran verilen tarafindan gdsterildi$i halde, m. 110'da ihtiyati tedbir isteyentarafindan gdsterilmektedir.6T

60

6l62

63

65

66

6'l

(KURU-rV s. 4351); 7. HD 27.11.1952,4632/4414 (Si 1953/67 s. 1734); TD19.8.1950, 384713506 (YKD 1950/18 s.514).Bkz. meseld: ll.IID 1.12.1975,554316904 (YKD 1976/10 s. 1460).KURU-IV s.4365.BELGESAY-$erh s.300.YILMAZ-Tedbirler s. I 19.BELGESAY-$erh s.300.ERDEMIR S. 786.KURU-IV s.4365-4367.Bkz. yuk. s. 44.

$ 9. ihtiyati Tedbirin Sona Ermesi

III- Durum ve $artlann Deligmesi Nedeniyle ihtiyati Tedbirin Kal-dlnlmasr

Davanrn gdr0lmesi srasrnda, ihtiyati tedbir karan verilmesini gerektirendurum ve gartlann deligmesi sdzqkonusu ise, davaya bakmakta olan mahkeme(teminatsz olarak) ihtiyati tedbiri de[igtirebilir veya kaldrrabilir (m. I 1 1). Mah-kemenin bu konuda verece[i karar da temyiz edilemez.68 Durum ve gartlarrndeligmesi halinde, ihtiyati tedbir istek iizerine deligtirilebilir.6e Davanrn rslahrhalinde, durum ve gartlar de[igmig olabilir. Bu durumda degigen qartlara gdreihtiyati tedbir istek iizerine, gdzden gegirilmelidir.

Bkz. yuk. s.53.BiLGE/ONEN s. 379.

83

68

69

Beginci BdliimHAKSIZ iTTTiV,q.Ti TEDBiRDEN DOLAYI TAZMiNAT DAVASI

$ 10. HAKSZ irrriYATi TEDBiNNNN DOLAYI TAZMiNATDAVASI

A) GENEL OLARAKihtiyati tedbir isteyenin, tedbiri haksrz olarak koydu[u anlagrlrsa, kargr

taraf veya tigtncti ki$i, bu haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle-u$adrklarr zararrnddenmesini, ihtiyati tedbir koydurmug olan taraftan uy.t

-bi. talminat davasr ileisteyebilir. Nitekim bu zararlann kargrlanmasr igin, ihtiyati tedbir isteyenden

baqlangrgta bir teminat ahnacalr Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun l l0uncu maddesinde belirtilmigtir. Hiiktimde gdsterilen tazminat,6ncelikte temi-nattan kargr lanacaktr.

Haksrz ihtiyati tedbirden do$an tazminatdavasrnm hukuki dayanalr, Hu-kuk usulii Muhakemeleri Kanununun ilO uncu maddesi ile Borglar Kanununun4l vd. maddeleridir. Hukuk usulii Muhakemtileri Kanununun t io uncu madde_si, ihtiyati tedbirden do pan zararlmn, bu tedbiri isteyen kimse tarafindan tazminedilecelini gdsterir.r Ancak bu maddede haksrz ihtiyati tedbirden dolan zarar-lardan sorumlu olabilmenin gartlarr belirtilmemigtir. Dolayrsryle, haksiz ihtiyatitedbir koydurmuq olan tarafur sorumrurulu haksrz fiil sorumluluguna @K m. +tY9 ) got benzedi[i igin; kural olarak haksz fiiller hakkrndaki f,uktimlere t6bi-dir.- Bu dava, hakslz fiil davasrna benzeyen bir davadrr.3

ihtiyati tedbir koyduran tara{ esas hakkrndaki davayr kazanrsa, ihtiyatitedbir nedeniyle dava konusu mah kullanamamasmdan veya bagkasrna devre-dememesinden do[an zararrnr, haksrz fiil hiikiimlerine (tiK m. 4l vd.) giirekargr taraftan isteyebilir.

MAYATURK, H. Hamdi: ihtiyati redbirden Dogan Tazminat Davalarmda HaksrzMuamele ve Muhtemel Zarar iddiasr, igD t 939/t . s. 2l-27 .KURU.IV S. 4377; BiLGE/ONEN S. IO5; POSTACIOdLU S. 494; YILMAZ.Tedbirler s. 172.usrtrNoeG, Saim: ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat Davasr, iUHi-tvr 1962/1,s. 27 7 -281 (USTUNDAG-Dava).

86 $ 10. Halcu ihtiyati Tedbirden Dolay Tazntinat Davast

B) DAVA HAKKININ DOGUMUihtiyati tedbirden dofan zarann tazminini isteyebilmek igin, oncelikle da-

va hakkrnrn ne zarnan do$du[unun tespit edilmesi gerekir.

ihtiyati tedbirden do[an tazninat davalannda dava hakkr, tedbirin her-hangi bir surette kalktrgr veya esas hakkrnda verilen hiikmiin kesinlegtifi tarihte

4oosar.ihtiyati tedbir talebinde bulunuldu[u anda, heni.iz ortada bir zarar sciz ko-

nusu defiildir. Bu talep iizerine ihtiyati tedbir kararr verilmiq olmast da, bu zara-rm do[masrna sebep olmaz. Mahkeme tarafindan verilen ihtiyati tedbir karan-nrn yerine getirildi$i andan itibaren, zarar do$maya baglarnrqtrr. Ancak bu a;a-mada hentiz dava hakkr do$mamrgtrr. Q0nkii, heniiz bu aqamada ihtiyati tedbirinhaksrz olup olmadr[r belli olmadr[r gibi, zarar ve ziyanln kapsamtnt tespit et-mek de mi.imki.in de[ildir.'

Dava agrlmadan 6nce ihtiyati tedbir kararr alan ve bu karan yerine getirenkimse, on gtin iginde esas hakkrndaki davasrru agmazsa ihtiyati tedbir karankendilifinden kaikar; bu durumda zanr gdrentazminat davast aqabilir.6 ihtiyatitedbir karart alan hakh bir neden olmadan on giin iginde dava agmamtgsa bununneticelerine kattanacaktrr.T

ihtiyati tedbir kararr iizerine dava agrlmlg (veya devam etmekte) ise, budurumda, ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadrgr hiikmiin kesinlegmesi ile kesinolarak anlagrlacaktrr. Dolayrsryla bu durumda dava hakkr htikmi.in kesinlegtilitarihte dofmaktadrr.s

Esas hakkrndaki dava kesin bigirnde sonuglanmadan once, haksz ihtiyatitedbirden dolayr tazminat davasr agrlmrg ise, bu takdirde ihtiyati tedbir koydur-mug olan taraf tazminata mahkum edilemez.' Esas hakkrndaki davanrn sonu-cunda verilen hiiktim kesinleqmeden, ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadl[r ke-sin olarak anlagtlamaz.

C) TAZMNAT DAVASININ $ARTLARIihtiyati tedbirden do$an tazminat davasrnrn gartlan belirlenirken, kural

olarak hakstz fiiller hakkrndaki htiki.imler uygulanacakttr.'0 Yargrtay bir igtiha-

5

6't

d

YILMAZ-Tedbirler s. 166.YILMAZ-Tedbirler s. 166.KURU-IV s.4379:YILMAZ-Tedbirler s. 166; USfCTNOnG-Dava s. 281.YILMAZ-Tedbirler s. 168.Bkz. 4. HD 1.2.1978, 129511138 (KARAHASAN s. 1204); 4. HD 27.11.1974,4426/16288 (KARAHASAN, s. l2l$; a. HD 27.4.1955,94811982 (iBD 1955/8s. 383-384).Bkz. HGK 11.1.1956, 4-613 (ERSOY s. 339).Bkz. yuk. s. 85.

9

l0

$ 10. Haksu ihtiyati Tedbirden Dolayt Tazminat Davast gj

drndarr haksrz ihtiyati tedbir dolayrsryla agrlan tazminat davasrnrn gartlannrbelirtmigtir. Buna gcire, davanm garllannr aga$rdaki gibi incelemek mtimkiindtir.

r- ihtiyati redbir Kararrnrn Yerine Getirilmig (icra Edilmig) otmasrHaksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agrlabilmesi igin sadece

ihtiyati tedbir karannrn verilmig olmasr yeterli degildir. Aynca ihtiyati tedbirkarannrn yerine getirilmig olmasr da gereklidir.'' qi.inkii, tedbir karan yerinegetirilmeden, zararrn dopmasr mi.imki.in deEildir. Sonradan haksrz ahndrlr anla-grlsa bile, uygulanmayan veya bir zarar meydana getirmeyen tedbir kararr hak-krnda, o karan alan aleyhine tazminat davasr agrlmasr mtimkijn de[ildir.

II- ihtiyati Tedbirin Haksrz Olmasrihtiyati tedbir isteyenin sorumlu olabilmesi igin, ihtiyati tedbirin haksrz

olmasr gerekir. ihtiyati tedbir koyduran taraf esas hakkrndaki davayr kaybetmigise, ihtiyati tedbir haksrz demektir.r3 Davacrnrn ihtiyati tedbirle ilgili olarakagtr[r esas hakktndaki dava sonuglanmadan ve bu davada verilen hiikijm kesin-legmeden, ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadr[r kesin olarak anlagrlamaz.to Esashakkrndaki dava neticesi, bu davanrn konusu olan talep hakklnln mevcut olma-dl[l kesin olarak anlagrlrsa, cinceden ahnan ihtiyati tedbirin hakstz oldu[u vetedbir almrg olan kimsenin bu gegici himayeye dahi ldyrk olmadr[r ortaya grk-mrqttr.r5 Orne$in, davacr dava lionusu otomo-bil igin ihiiyati tedbii karari almrqve otomobil bir yediemine teslim edilmig, fakat mahkeme, dava konusu otomo-bilin davacrya delil, davahya ait oldu$una karar vermig ve bu karar kesinleg-tnigse'" veya davacr kendisinin oldu$unu iddia ettifii gayrimenkul iizerine yapr-lan inqaatrn durdurulmasr igin ihtiyati tedbir kararr almrg, fakat mahkeme,gayrimenkultin davahya ait olduSuna karar vermiqse ihtiyati tedbir haksrz de-mektir.rT Bu arada gunu da belirtmek gerekir ki, esas hakkrndaki davanrn krs-men kabul,edilmig olmast, davanrn ve ihtiyati tedbir karannrn haksrz olduSunugdstermez.'E

ll

t2IJ

Bkz.4. HD 28.3.1975,14582/41A6 (YILMAZ-Tedbirler s. 173); aynca bkz. 4. HD20.6.19 83, 5 17 2/ 63 44 (SINMAZ/KARATA$ s. 27 2, KARAHASAN s. I 200).KURU-IV s.4377; YILMAZ-Tedbirler s. 173.KURU-IV s.4378.Bkz. 4. llD 25.2.1980, llL9U237l (Yasa 1980/3 s. 408-409; KARAHASAN,s. l20l; ERDOGAN s. 82); 4. HD 2t.12.t979, 10794/14405 (KARAHASAN s.l2or - l2O2) ; 4. llD 27 .r | .197 4, M26 I I 6288 (KARAHASAN s. I 2 I 0).USfUNOeC-Dava s. 281.KURU-IV s.4378.KURU-IV s.4378.Bkz. HGK 30.3.1983, 11-1313/31I (Erdemir s, 793); 4. IID 20.6.1983, 5i726349(YKD 1983/11 s. 1616-1617).

IJ

l6

l8

88 $ 10. Haluu ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat Dqvast

Ihtiyati tedbir karan alan ve bu karan yerine getiren kimse on gi.in igindehakh bir sebep bulunmadr[r halde esas hakkmdaki davasrnl agmazsa, ihtiyatitedbir haksrz demektir.re Ancak bu durumda agrlan bir tazminat davasrnda esashakkrndaki davanrn si.iresinde agrlmamasma yol agan sebepler ile ihtiyati tedbirkararmrn alnmasmm hakh olup olmadrlr incelenmelidir.20 ihtiyati tedbir iste-yen kendi kusuruyla on gi.inltik siire iginde davasmr agmamlgsa tedbir haksrzdemektir. Bu durumda esas talebin gergekten mevcut olup olmadrprnm ince-lenmesine bile gerek yoktur. Ancak, ihtiyati tedbir isteyen kusuru olmaksrzm ongiin iginde dava agamamrqsa bu takdirde, ihtiyati tedbirin haksrz olup olmadr$-nrn belirlenmesi gerekir. Tazminat davasrndan 6nce, tedbirin dayandr[r madditalep hakkrnrn yoklu[u tespit edilmigse, bu meselenin tazrninat davasmda ayncatetkik konusu yaprlmamasr gerekir.''

lll- ZararHaksrz ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesinden (icrasrndan) dolayr,

kargr tarafin veya tigiincii kiginin bir zarar gdrmiig olmasr gerekir.zz Tarar gorenkargr taraf veya bir iigiincii kigi olabilir.t3 Haksz ihtiyati tedbir nedeniyle agrlantazminat davasmda, davacrnrn zararrnr ispat etmesi garttr. Davacr zarannr ispatedemezse, davanrn reddi gerekir.

Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr ddenmesi gereken zarar, ihtiyati tedbirkararrnm yerine getirildili tarih ile ihtiyati tedbir karanrun kalktr[r tarihu ara-srndaki d<inemde meydana gelen zarardrr.'s Tedbirin kalktrfr tarihten sonrameydana gelen zararlardan dolayr sorumluluk yoktur. Yargrtay da bu gdriigte-dir.'o

YILMAZ-Tedbirler s. 173. KURU'ya gdre, "ihtiyati tedbir isteyen m. 109'daki ongtlnlilk stireyi gegirmekle davasnm ve bununla koydurdu$u ihtiyati tedbirin hak-szhlmr kabul etmig demektir... ihtiyati tedbir koyduranr bundan do[an zaran Ode-mekle sorumlu tutmak menfaatler dengesine daha uygundur" (KURU-IV s. 4379).Bkz. 4, HD 14.3. 195 3, 157 31 1156 (YILMAZ-Tedbirler s. 167).USffnUeG-Dava s. 281. 4. HD 4.3. I 986, 685 /2012 (YKD 1 986/8, s. I I 33 vd); 5.HD 28.2.1989 | 54221 38s s (iKiD l 989/345 s. 67 l 8)Bkz. 4. HD 4.3.1986, 68512012 (YKD 1986/8, s. 1133 vd); 5. HD 28.2.1989rs4221385s (iKiD 1989/345 s.6718)4. HD 25.2.1980, ll 192/2371 (Yasa 1980/3 s. 408-409; ERDOGAN s. 82); 4. HD27.2.1975, 13954/2496 (iKiD 1976/183 s. 44484449; KARAHASAN s. t207;KURU-IV s.4381).Bkz. aga. s.93.Bkz. yuk. s.71 vd.KURU-IV s. 43 89; USfUNpn6-Yargrlama s. 485 ; YILMAZ-Tedbirler s. 17 4.Bkz.4. HD 15.10.1987,414417478 (Yasa 1988/l s. 76-77); Aynca bkz. 4. HD27.1.1987,8225/530 (iz. BD 1988/2s.66-67);4. HD 14.5.1963,1085715792 (iKiD1964146 s.66|..

nzl

23

u25

26

$ 10. Haluu ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat Dqvay g9

Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agrlan tazminat davasmda istenebilecekzarar, teminat ile srnrrh de$ildir. Zarar ihtiyati tedbir isteyenin yatrrdrlr temi-nattan azveya gok olabilir.''

Odenmesi gereken zarar, ahnmrg olan ihtiyati tedbir karannrn yerine geti-rilmesinden dofabilecegi gibi, tedbirin yerine getirilmesini durdurmak veyatedbirin kaldrrrlmasrnr sallamak igin gdsterilen teminat sebebiyle de doSabilir.2sihtiyati tedbir teminat kargrh[rnda kaldrnlmrg2e, ve ihtiyati teaLir koyduran tarafdavayt kaybetmigse, davalmrn isteyebilecePi zarar, ihtiyati tedbirin kaldrllma-srnr sallamak igin teminat gdstermek zorunda kalmrg olmasmdan dolayr ulradr-[r zarardrr (mesel6, davalmm bankadan aldr[r teminat mektubu igin bankayaodemig oldugu komisyon tutandrr). Qtnkii, ihtiyati tedbir teminat kargrhprndakaldrnlmrg ise de, aslmda dava sonuna kadar davalmm g<isterdipi teminaiiize-rinde devam etmig durumdadrr.3o

Zarartn kapsamtna mtispet ve menfi zararlarrn ti.imi.i girmel<tedir.3\ 7-ararmaddi veya manevi olabilir. Maddi zarur talep edebilmek igin, tedbir konulanmahn gahqabilir olmasr yahut ondan faydalanrlabilir bir durumda bulunmasr dagart de$ildir.32 Teminat mektubu nedeniyle yaprlan masraflar33, aracm yedie-minde kaldr[r siireye ait kdr yoksunlu[u zararrn kapsamrna dahildir. Haksrzihtiyati tedbir dolayrsryla u$anrlan kdr yoksunlu[u da zarar olarak istenebilir.Bu zarar hesap edilirken, m.4l varhlmm gelecekteki gogalma olasrhgr dikkateahnacak ve haksrz ihtiyati tedbirin bu golalmayr ne derecede engelledi[i belir-lenecektir. Hdkim, yoksun kahnan kazanu saptarken, tedbir nedeniyle yaprlma-yan upragrnm niteli[ine nazlrran elde edilmesi kuvvetle muhtemel griri.inen ka-zancr tesbite gahgmahdrr.3a ingaatm yaprlamama^s-r ve gecikmesi ytiziinden u$ra-nrlan kira yoksunlulu da zarar olarak istenebilir.35

Haksrz ihtiyati tedbir dolaysryla ulranrlan manevi zarannda istenmesimiimki.indi.ir. Manevi tazminat istemi, BK m. 49'daki gartlarrn gergeklegmesihalinde miimkiindiir. ihtiyati tedbir isteyen, bilerek veya alrr kusurlu oiarak,ihtiyati tedbirin dayanalr olan olayr yanhg bigimde mahkemeye g<isterir ise hak

27

28

29

30

3l

34

J)

Bkz. 4. I{D 28.3.197 5, 145821 4104 (KURU-IV s. 439 I ).USfUNOed-Dava s. 281.Bkz. yuk. s. 82. Aynca bkz. USTUNDAG-Dava s. 281.KURU-IV s. 4389; USftrUOAG-Dava s. 28 t.T6RE, H. Fiituhi: ihtiyati Haciz ve ihtiyati Tedbir Nedeniyle Agrlacak TazrninatDavalarr, AD 1976/l-2 s. 125-132, ABD t974/5 s. 910-917.Bkz 4. HD 2.t2.1965, t84t / 67 59 (iBD I 966lek s. I 37).Bkz. HGK 18.5.1979, 3-509/481(IKLD 1979/224 s.7058).Blrz^ 4.. ID 22.2.1979, 10565/2340 (YKD 197918 s. ll32); 4. HD 16.2.1979,26ll2M6 (Yasa 1979/4 s. 566-568); 4. HD 12.10.t978, 13027A1344 (KARAHA-SAN s. 1203): 4.ID 6.7 .1967 , 205015877 (ERSOY s. 339).Bkz 4. ID r.2.197 8, 129 5 / r 138 (KURU-IV s. 43 82).

90 $ 10. Haksu ihtiyati Tedbirden Dolayt Tqzminat Davast

kdtiiye kullanrlmrg olacaprndan, eylem hukuka aykrrr olur. Bu durumda manevitazminat BK m. 49'a g6re istenebilir.

IV- Uygun illiyet Ba[rHaksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr agan davacrnrn <idenme-

sini istedipi zarar lle haksrz ihtiyati tedbir arasrnda uygun illiyet balr bulunmasrgerekir.36Yani zarar haksrz ihtiyati tedbirin yerine getirilmesinin bir neticesiolmalrdrr. Haksrz ihtiyatitedbirden dolayr tazminat davasr aganln zaran ile hak-srz ihtiyati tedbir kararmrn yerine getirilmesi arasrnda uygun illiyet ba[r yoksa,haksrz ihtiyati tedbir koydurmug olan taraf tazminat odemekle sorumlu tutula-maz. Yargrtay da igtihatlannda uygun illiyet ba[rnrn bulunmasr gerektifini a-grkga belirtmektedir."'

Uygun illiyet balr yoksa veya illiyet bagr kesilmig ise haksrz ihtiyati ted-bir koyduran sorumlu tutulamaz. Zarar, ihtiyati tedbir koydurmug olar. tarafinde[il, yedieminin eyleminden do[mug ise illiyet balr kesilmigtir.3s Dolayrsrylaihtiyati tedbir koyduran taraf, bu zarcrdan sorumlu tutulamaz. ihtiyati tedbirkarannrn sona ermesinden sonraki d<jneme ait zararlar ile ihtiyati tedbir kararr-nrn yerine getirilmesi srasrnda uygun illiyet bagr yoktur.3e Qi.inkii zarar, ihtiyatitedbir kararr kalktrktan sonra gergeklegmigtir. Bu ddnemde meydana gelen za-rarlar genel hiiktimlere grire istenebilir. Dolayrsryla haksrz fiiller hakkrndakihiikiimler uygulanacak ve kusur gartr da aranacaktrr. Oysa haksrz ihtiyati tedbir-den do$an zararlarn tazmini igin kusur aranmaz.

V- Kusursuz SorumlulukHaksrz ihtiyati tedbirden dopan sorumlululun hangi esasa dayanaca[l

konusunda, HUMK'da agrk bir hiiktim yoktur. Kanun muhtenrel bir zarannkargrlanabilmesi igin, ihtiyati tedbir isteyenin teminat gdstermesi gerektiginibelirtmigtir (m. I l0). Bu durum kargrsmda, haksrz ihtiyati tedbirden do[an so-rumlululun hangi esasa dayanaca[rnt, doktrin ve Yargrtay igtihatlanna bakaraktespit etmek gerekir.

KURU-IV s.4391; TORE s.914; YILMAZ-Tedbirler s. 176; USMAN, Fakir: ihti-yati Tedbir ve ihtiyati Hacizden Dogan Tazminat Davalan Uzerine Bir inceleme,KonyaBD 1975. s.8-10;TOREs. 126.Bkz. HGK 4.5.1960, 4-29/214 (AD 1961/1-2 s. 179; KURU-IV s. 4392). Ayncabkz. 15. tD 20.12.1978,234112433 (YKD 197915 s. 692-693); 4 HD.20.6.1983,517216349 (SINI',IAZIKARATA$ s.272-273; YKD 1983/11 s. 16l7); yuk. s.99dn. 14.Bkz. HGK 28.4.1976, 4-517/1277 (iKiD 1976/187 s. 4713; YILMAZ-Tedbirlers. 163). Aynca bkz. yuk. s. 21.Bkz.4. HD 27.1.1987,8225/530 (iz. BD 198812 s. 66-67).

S 10. Haluu ihtiati Tedbirden Dolayt Tazminat Davasr gl

Haksrz ihtiyati tedbirden do$an sorumlulu[un hangi esasa dayanacagrkonusunda doktrinde iki gcirtig vardrr. Bunlar kuiura dayanan sorumluluk vekusursuz sorumluluk goriigleridir.{

Kusura dayanan sorumluluk vardrr diyenlere gore,ar bir kimsenin ihtiyatitedbir talep etmesi higbir zaman haksrz fiil tegkil etmez. Ancak ihtiyati tedbiristeyen hakh olmadrgr halde, haksrz ve k<itii niyetle mahkemeyi yanligh[a sevkederek ihtiyati tedbir kararr almrg ise bu hal haksrz bir fiil teqiil eder ve tazminborcu dofiurur. Esas hakkrndaki davada haksrz grkrlmrg olmasr ihtiyati tedbirkarannrn haksrz ve kritti niyetle aLnmrg oldu[unu giisteimez. Dolayrsryle zara-rtn tazmin edilebilmesi igin tedbir kararrnr alan tarafin kusurlu bir hitinin ispatedilmesi gerekir. Bu gdriige gcire, kusur sorumlulu[u asrl olup, kusursuz io-rumluluk kanunun tayin etti[i, istisnai hallerde sdz konusudur. Iianunda ihtiyatitedbirden do$an sorumlulufun kusursuz sorumluluk oldu$u hakkrnda herhangibir hiikiim mevcut defildir. Dolayrsryle buradaki sorumlul-ugun kusura dayanansorumluluk oldu[unu kabul etmek gerekir. Aynca m. I l0 hiikmii, kuiursuzsorumluluk hakkrnda konulmug bir hi.iktim de[ildir.

Kusursuz sorumluluk vardrr diyenlere gdreaz ise, haksrz ihtiyati tedbirkoydurmug. olan tarafin, bu tedbirden do[an zarard,an sorumlu tutulabilmesiigin, ihtiyati tedbiri kritii niyetle istemig ve koydurtmug olmasr veya bunda her-hangi bir ihmalinin bulunmasr gart deEildir. Haksrz ihtiyati tedblr koydurmugolan taraf kusurlu olmasa bile bundan do$an zaran kargrlamak zorundadrr. Bugoriigii kabul etmenin pratik faydasr davacrya (zarar gdreni) kusuru ispat et-mekten kurtarmasldrr.

Davacr, davalrrun k6tii niyetle tedbir aldr[rnr veya bu konuda ihmalininbulundulunu isbatla ytiki.imlii de[ildir. E[er talep edilen ihtiyati tedbir karalnmiligkin oldulu talep hakkr mevcut de$ilse veyaledbir alurdrgr esnada muacceldelilse, tedbir talep etmig olanrn kusurunun var orup ormadr$ina bakrlmaksrzrn,onu kendi fiili ile doBmug olan bu zararlardan sorumlu tutmak gerekir.a3 i-iK'nun 259 uncu maddesine gcire, haksrz ihtiyati hacizden dolayr tazminat da-vasmda kusursuz sorumluluk kabul edilmigtir. Bu maddedeki dtizenlemenintt'rnelinde yatan sebepler, ihtiyati tedbirden dolayr agrlan tazminat davasrnda da

40 Bu sorumluluk turleri hakkrnda genig bilgi igin bkz. IMRE, Zahit: Kusursuz Mesu-liyet Halleri, istanbul 1949; TANDodRN, i{aluk: Kusura Dayanmayan SdzlegmeDrgr Sorumluluk, Ankara 1981, KARAHASAN, Mustafa Regit: Sorumruluk Huku-ku istanbul 1995.ot MAYATURK s.23;yn-MAz-Tedbirler s, 85.42 BERKiN.RChbCT S. 529; BELGESAY-$Crh S. 298; BILGE/ONEN S. 379: CURA.Aykut: Kargrlagtrrmah Olarai. ihtiyati Tedbir ve ihtiyati Haciz, Bursa BD l9g3/l l;s. l-3; POSTACIOGLU s. 494; USMAN s. e; usttiNDA6-Dava s. 280; us-.^ TUNDAG-Yargrlama s.485; KURU-III s. 3l 14;KARAHASAN s. 845.43 usruNoac-iava s. 280.

92 $ 10. Haksu ihtiyati Tedbirden Dolayt Tazminqt Davast

gegerli olmaktadr. Doktrinde baskrn olan ve bizim de katrldr[rmrz bu gdriigegcire, haksz ihtiyati tedbirden do$an sorumluluk kusursuz sorumluluk ise de,hdkim, durumun gerepine (hal ve mevkiin icabrna) gdre, tazminatta bir indirmeyapabilir (BK m. 43,D.

Yargrtay, k6kle9mi9 igtihatlarryla, haksz ihtiyati tedbirden dolan tazsni-nat davalannda, kusursuz sorumluluk esasrnr kabul etmigtir.e

Haksrz ihtiyati tedbirden dolan kusursuz sorumluluk yalnrz maddi zararigindir. Buna kargrlft, haksz ihtiyati tedbirden zarar gdrenin manevi tazminatisteyebilmesi, ancak BK m. 49'daki gartlann gergeklegmesi halinde miimki,in-Aiirit

D) ZAMANA$IMIHaksrz ihtiyati tedbirden do[an tazminat davasma uygulanacak zamana-

grmr konusunda, herhangi bir dtizenleme mevcut depildir. O halde zamana$lml-nr tayin ve tespit doktrin ve uygulamaya kalmaktadrr.

Bu konuda iki gdriip ileri siiriilmtigtilr. Bir gdriige gdre, ihtiyati tedbirdendolan tazminat davast konusunda bir hiikiim olmadr[rna gcire, genel zamana$l-mmr dtizenleyen BK m. I25 burada da uygulanmaltdr.fi Dolayrsryle genel za-mana$lml siiresi olan 10 yrlhk stire kabul edilmelidir. Bizim de katrldr[rmrzdiler gdri.ige gdre ise, BK m. 60'da yer alan zzrnana$lmma iligkin hiikiim bura-da da uygulanmahdtr. Qiinkii, taraflar arasrndaki bu borg iligkisi bir akde de[il,almmrg olan ihtiyati tedbir ile ma[durun maddi menfaatlerine yaprlan haksrz birtecaviize dayanmaktadrr. ihtiyati tedbir bu niteli$iyle daha 9ok haksrz fiile ben-

44 Bkz. HGK 4.5.1960, 4-291214 (AD 196l/l-2 s. 179). Aynca bkz. TD 6.1.1970,108/40 (AKYAZAN s. l7-18);4 .I{D 17.10.1977,8891/9687 (KURU-IV s.4396;KARAHASAN s. 1205-1206); 4. IID 21.12.1979, 107941rM05 (KURU-IVs. 4396; KARAIIASAN s. l2Ol-12O2); 4. HD 9.4.1981, 1296147L6 (Bursa BD1981i13 s.2A-21; KARAHASAN s. 1200-1201; KURU-IV s.4397; Yasa 1981/4

. s. 536-53D; a. HD 20.6.1983, 5172/6349 (SINMAZ/KARATA$ s.272-273); 4.FID 4.3.1986, 685DOr2 (KARAHASAN s. 1198-1200); 13. IID 3.5.1992,1017/1983 (ERDEMIR s.792). Federal mahkeme kararlarnda kusursuz sorumlulu-pu kabul ettipi halde, daha sonra gOrtigiinil de$igtirmig ve buradaki sorumlulutunkusur sorumlululu olduSunu kabul etmigtir (KANETI, Selim: isvigre Federal Mah-kemesinin Borglar Hukuku Kararlan 1955-1964, Ankara 1968, s. 100-10l).4s Bkr,. 4. HD 22.2.1979, 1056512340 (yKD r979t8 s. 1132-1133; KARAHASANs. L2O2);4.1D 1.7.1986,42'1015265 (KARAHASAN s. 1198).46 BERKiN-Rehber s. 529.

$ 10. Haksu ihttyati Tedbirden Dolayt Tazminat Dava$ 93

zemektedir.4T Dolayrsryla. bu davada da, haksrz fiile iligkin bir yrlhk zamana$r-mmm uygulanmasl gerekir.s

Yargrtay, eski tarihli bir igtihadrn_daae l0 yrlhk zamanagrmr siiresini ka_bul etmig ise de, sonraki igtihatlanndans ikinci gdriigii benimseyerek I yrlhkzamana$lmlnr kabul etmigtir.

ihtiyati tedbir, 9l_giin iginde dava agrlmamrg olmasr nedeniyre karkmrg i-;e-, bu durumda bir yrlhk zamanaglmr, ihtiyati tedbirin kalktrlr tarihten itibarenptg.mlve baSlar.st Diger durumlardu *ruiug,'rnrn laglangrcr, ihtiyati tedbirinl€l\h$ tarih delil-esas_ htikmiin kesinlegtigitarihtit'2 Lui^usr r stiresi, davah|{rn:: doldupus3 andan itibaren iglemeye baqlar. yargrray igtihatlarr da buyonoeof.-'

E) YARGILAMA USTJLUf- Davamn Taraflan

_ Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr agrlacak olan tazminat davasmrn davacr_sr, aleyhine ihtiyati tedbir karan alman taraf olabileceli gibi, zarar glren,iigi.inciikigi de olabilir.ss, ihtiyati tedbirden zarar g6ren iigiincii kigi ise, dava agmakhakkr ona aiffir'56 Bu davanrn davalsr iseihaksrz ihtiyati traui. alarak zararasebebiyet veren taraftrr.57

Bkz. yuk. s. 85.B.iLG.E/ONEN S. 380; KURU.IV S. 44OI; TORE S. I33; POSTACIOGLU S. 494;USfUNOed-Dava s. 28 | ; ytLMAZ-tedbirter s. I 80.Bl,r.. 4. HD I7 .9.1948, 39 I 9/38 I 0 (KARAOK s. 223).Bkz. HGK 11.1.1956, 6/3 (JURISTICTIO lg57r3 r. zto-zat;. Ayrca bkz. 4. IID115,:l.,.eje, 77.6!!!sr (RKD re7lle s.280_281); ll r{D 22.3.1i7s: ll3/146e (yKD!97?!10 s. 1458-1460); TD 6.1.1970, tO8t4O (AKYAZAN s. 17-18); 11. IID12.12.1974,349t3592 (yKD 1978/4 s. 569_575; yKD 1978/11 s. 1829_1835;ABD 197612 s.2&-269).KURU-IV s.4405.BERKiN-REhbCr S. 529; BiLGE.ONEN S. 380; POSTACIOdLIJ 5.494;KURU-IVs.4402;TORE s. 133; yllMAZ_Tedbirler s. ti6.Bkz. yuk. s. 85.Blrz,.4.ID 1.2.1978,1295fl138 (KARAHASAN s. 1204); TD 30.11.1972, (RKD1973/9-n s. 368-369; BATIDER 1973/t s.176; KURU-rV s. 44oi). Ayrrca bkz.yuk. s.86. .KIJRU-IV s.4400; KARAFAKiH s.269.IIK a 259 da, borglu ile ug0ncu kigi arasrnda aymm gdzetilrnemigtir (TOREs. 126).

48

49

50

5l52

53

54

55

56

s7 Byu,.4.rD l2.5.tg76,B2o3t4}s5 (yro :_rl77t6s. 787_788).

94 $ 10. Halrsu ihttyati Tedbirden Dolay Tazminat Davast

II- Giirevli ve Yetkili MahkemeHakslz ihtiyati tedbirden do$an tazminat davalarrnda gdrevli ve yetkili

mahkeme konusunda kanunda bir agrkhk yoktur. Bu durumda gcirevli ve yetkilimahkemenin doktrin ve uygulamaya bakrlarak tayin ve tespit edilmesi gereke-cektir.

1. Gdrevli Mahkeme6zel mahkemelerin gorevi kanunlarda agrkga belirtilmigtir. Bu mahke-

meler kanunda belirtilen iglerden bagka iglere bakamazlar. Dolayrsryle ihtiyatitedbirden dogan tazminat davalan agrkga belirtilmedi[i igin, ozel mahkemelerbu davalara bakamazlar. Yargrtay da bu yiinde gortig belirtmigtir.s8

ihtiyati tedbir karan hangi mahkeme tarafindan verilmig olursa olsun,bundan dolan tazminat davalanntn gori.ilmesi ve htikme ba[lanmasr genel hti-ki.imlere g6re, hukuk mahkemelerine aittir.5e Genel hi.iktimlere ve tazminattnmiktanna gore, davanrn sulh veya asliye trukuk mahkemesine agtlmast zorunlu-dur. Yargrtay igtihatlan da bu yondedir.60 Ticaret mahkemeleri de, haksrz ihti-yati tedbirden dolan tazminat davalarrna bakamazlar.ol Yargttay eski tarihli birigtihadrnda62 ticaret mahkemesince verilen haksrz ihtiyati tedbirden dolayr mey-dana gelen zarartn tazmini amacryla agrlacak davantn ticaret mahkemesiningrirevine girdiSini belirtmiq ise de, sonraki tarihli bir baqk^a karannda ticaretmahkemeierinin bu tiir davalara bakamayacaprnr bel irmi gtir.63

Tedbir karannrn dayanrlarak agrlan tazminat davast, esas hakkrndaki da-vaya kargrhk olarak agrldl[r takdirde, davalar aynlarak gdrevsizlik karan veri-lemez.6o

Yaprlacak bir yasal di.izenleme ile mevcut boglu[un doldurulmasr kanaa-timizce uygun olur. "Haks:z ihtiyati tedbirden dolayl tazminat davast, esas da-

58

59

60

Bkz. iiD 30.1.1968, 5671851RKD 1968/5-6 s.50-51).KIJRU-IV s.4400; ToRE s.126; USMAN s.9;YILMAZ-Tedbirler s. 170.Bkz. TD 24].1949, r95l3}7 (KARAOK s.223;TYK 194913 s. 88) TD 2.11.1954,1327t873 (Si 1954/77 s. 2058).61 TORE s. t26; YILMAZ-Tedbirler s. 170.62 Bkz. TD 24.10.1949,4502t4347 (KARAoK s.223).63 "Dava taraflar arasrnda akdi bir mtinasebete dayanmayrp davahnrn hakstz surettealdrgr ihtiyati tetlbir kararrnrn tatbikinden dolayr ulranrlan zarar ve ziyanrn tazminitalebinden ibaret bulunmug olmasrna g0re, haksz fiilden miitevellit bu davantn tica-ret mahkemesinde riiyet ve tetkiki kanuna uygun bulunmamtgttr." TD 25.1 .1954,3'747t4347 (ToRE s. 126).64 Bkz. TD 29.r}.tgst.320t448 KARAoK s.223\.

$ 10. Halcsu ihtiati Tedbirden Dolayt Tazminqt Davast 95

vaya..bakan veya tedbir karannr veren mahkemede dahi g6ri.iliir,, hiikmliniingetirilmesi ile bu boglulu doldurmak miimkiindtir.6s - o----'

2. Yetkili Mahkeme

. _Kanunda agrkhk olmadr[rndan, yetkiye irigkin gener hiikiimrer dikkate a-hnacaktr. Dolayrsryle genel kural, davahnrn ikametglhr mahkemesinin yetkiliolmastdtr (m. 9).Hakstz ihtiyati tedbirden dogan taziinatdav.asr, haksrz fiildendolan tazminat davasrna gok benzedi[inden ve bu nedenle haksrz fiile iligkinhtikiimler burada da.uygurandr[rndan&, HUMK m. 2l'deki fetki htikmu budavada da uygulanrr.ut-Buna g6ie davacr, davalrnm r.a-etgurri mahkemesinde(t.,?).veya ihtiyatitedbirin uygulandr[r (icra edildili) yer ilahkemesinde davaagabilir.oo Yargrtay da bu gdrtiqiedir.6e - '

Aynr g0riigte: KURUIV s. 4400.Bkz. yuk. s. 85.KURU-IV s. 4401; yllMAZ-Tedbirler s. l7l.HUMK m. 2l'deki "ha\sz fiilin wku buldugu yer', ihtiyati tedbir kararrnrn verldi_si yer degil, ihtiyati tedbir kararmm icra eaitoigi yer iarak u"Lrirr*rcuarr (KU-RU-IV s.4401 dn. 328).Bkz. 4. HD I 9.6. I 98 4, 5283 I 58n (iKiD | 984 /286 s. 2923 _2924\.

65

66

6?

68

96 S t 1. Menfi Tesbit Davasmda Hal<su ihtiyatt Tedbirden Dolayt Tqzminat

$ 11. MENri rnsnir DAVASINDA HAKSIZ inriY,q,ti TEDBiR-DEN DOLAYI TAZMiNAT

A) GENEL BiLGiMahkeme icra takibinden <ince airlan menfi tespit davasmda icra takibi-

nin durdurulmasr hakkrnda ihtiyati tedbir karart verebilir. icra takibinden sonraagrlan menfi tespit davasmda ise ihtiyati tedbir olarak icra vemesindeki paranrnalacaklrya <idenmemesine karar verilebilir (iiK m. 7Z,II,IIL).

Agrlan menfi tespit davasr, alacakh lehine sonuglanrr; yani borglunun aq-tr[r dava reddedilirse, ihtiyati tedbir kararr kendilipinden kalkar (iif m. 72,IV\.Bu htikiim mutlak oldulundan ve esasen dava ihtiyati tedbir koydurmug olanborglunun aleyhine sonullandrfmdan, mahkeme, hiikmiinde ihtiyati tedbirindevamma karar verernez.To Yani, bu durumda, HUMK m. 112, c. 2 hi'ikmti bu-rada uygulanmaz.

Menfi tespit davas'mrn reddi halinde, davacr borglunun koydurmug oldu-gu ihtiyati.tedbirin hakslz oldu$u oftaya gtkar. Zatara u[rayan davah alacaklt,haksrz ihtiyati tedbirden dolayr uSradr[r zaran, davact borgludan isteyebilir.Ancak bunun igin, ayrr bir dava agmasma gerek yoktur. Qiinkii, iiK m. 72,IVhiikmii ile, alacakh lehine daha basit bir di.izenleme getirilmigtir. Bu diizenleme,yukarrda agrkladr[rmtz diizenlemeye g6,re 6zel nitelik tagrdr$rndan, dnceliklett*"tTil:l

nrn, borglunun koydurdu[u haksrz ihtiyati tedbir 'edeniyle

ugra-dr$t zarar, aynt menfi tespit davasrnda mahkemece takdir olunarak karara bap-lanr. Bu zarar her halde haksrz ihtiyati tedbir ile durdurulan alacaprn yi.izdekrrkrndan aga[r tayin edilemez (iiK m. 72,N c.3 ve 4)71

iiK'nundaki bu hiikiimler, haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat dava-sinr diizenleyen HUMK m. ll0'daki genel hiikme bir istisna tegkil ettilinden,dncelikle uygulanrr; fakat, bu hiikiimler HUMK m. I l0 hUkmtinUn uygulanma-sma da eng"i degildir.t'

B) MAHKEME KENDiLiGiNOpN TAZMINATA KARAR VEREBi-LiR

Menfi tespit davasmda verilen ihtiyati tedbir karan ile icra takibi durdu-rulmug veya icra veznesindeki para kendisine ijdenmemig olan alacaklmm, u[-ramrg oldulv zilrarr, aynr davada karara ba[lanrr liif m. 72,I1'l). Maddedeki

Aynr g0riigte: KURU-IV s. 4408 dn.35Z;BERKiN, Necmeddin: Tatbikatgrlara icraHukuku Rehberi, istanbul 1980, s. 138 dn. 5).Daha 6nce yiizde onbegten agafr tayin edilemeyen z rar,3494 sayrh Kanunun 6 nctmaddesi ile def,igtirilmigtn (Bk2.24.11.1988 tarihli Resmi Gazete).KURU-IV s.2t408.

g 11. Menfi Tesbit Dartasmdq Hal6a ihtiati redbirden Dolayt Tazminat 97

mutlak ifade kargrsrnda, alacaklmrn bir talebi olmasa bile, menfi tespit clavasrnrreddeden mahkeme, borgluyu haksrz ihtiyati tedbir ile durdurulan icra takibikonq^su alacalln ynzde krkt oramnda bir tazminata mahkum etmekle viiktimlti-

. diir."Mahkeme kendili[inden, borgluyu, yalnrzhaksrz itrtiyati tedbir ile durdu-

rulan icra takibi konusu alaca$rn yizde krkr oranmda tazminat ddemeye mah-kum edebilir. Daha fazla zarara htikmedilebilmesi igin, talep gerekir. Mahkemetalep olmakslzrn zarann yizde krrktan dahafazlaolup olmadrlrnl kendilifindenaraqtramaz. Yargrtay igtihatlannda bu gdriigii agrkga belirtmigtir.To Muhlk"-",yasada belirtilen miktara kendililinden karar vermemigse, Yargrtay diizelterekonama yolu ile davacl borglunun kanunda belirtilen oranda tazminata mahkumedilmesine karar verebilir.T5

Davah alacakhnrn haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle u$radr$r zarar yizdekrrktan fazla ise, davah zarartn tamammr davanm her halinde (yargrlama bitin-ceye kadar) isteyebilir. Davalmm bu tazninat talebi, savunrnayi genigletoneyasalma (m.202,rr) tnbi delildir. Qiinkti, davalmm zaran dava srrairnda do!-maktadr ve hiikiim tarihine kadar devam etmektedir. Davah alacaklmm ugradi-pt zarar, takip konusu alaca[rn fizde krrkrndan az olsa bile, mahkeme borgluyufizde krrk tazminata mahkum etmek zorundadr. Bu nedenle alacakh y"ia"krrka kadar olan zaranrun ispat etrnek zorunda defildir. Davah alacakl iar*r-nrn yi.izde krrktan fazla oldu$unu iddia ediyor ise, bu iddiasrnr ispat etmek zo-rundadrr. "'

c) MAHKEMENiN TAZMNATA nUXUprvrpui$ olMasr HA_LINDE vEyA FAZLAZARAR iqiN evru TAZMiNAT DAVASTAEILMASI

Alacakh menfi tespit davasmda tazrninat talep etmemig ve mahkeme dekendililinden alacakh lehine haksrz ihtiyati tedbir ile duidurulaq icra takibikonusu alacaprn yi.izde krrkr orarunda karar vermemig (ve yargrtay da dtizelte-rek onama yolu ile borgluyu tazminatamahkum etmemig) ise, alacakh sonradanborgluy.l kargr bir ayrr tazminat davasr agabilir. Fakat boyle bir davanrn hukukisebebi iir m. 72,rv htikmii de[il, HUMK m. I l0 hiikmtidiir. Bu davada ala-caklr, ancak haksz ihtiyati tedbir nedeniyle upramrg oldulu gergek zararrnrborgludan isteyebilir. Dolayrsryla zarar ne kadar olursa olsun ispar edilecektir.

73

74Bkz. I l. HD 9.10.1985, 5061/5169 (ERDEMIR s. 787-788).Bkz. TD 9.12.1971,561l,n30ts (RKD 1971/lt.t2 s. 455);4. HD ti.tz.Lg'lr.lo435llo&3 (RKD 1973/l s. 48); 4. IrD 10.3.1980, 1r456t3077 (yKD l98l/10 s.r2s9).

Yargrtayrn bu yOndeki karan igin bkz. 11. HD [.6.1974, t22glLgg4 (yKD tgTg/ls.76-77).

98 $ I I. Menfi Tesbit Dovasmda Hal$E ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat

Teminatrn iadesi, norrnal haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasmdaoldu[u gibidir.?6

Yargrtay'rn bu konuda farkh kararlan mevcuttur. Yargrtay bir karannda,ayn dava agrlarnayaca$rnr belirtmigtir.TT Buna kargrhk yukanda belirtti[im_izgciriigii destekleyici; yani, ayn dava agrlabilecelini belirten kararlan da vardrr.'o

Alacakh menfi tespit davasrnda tazrninat istememig, mahkeme kendili-$inden yiizde krrk tazminata karar vermig ise, alacakh fazla zararn ddenmesiigin, borgluya kargr ayrr bir haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr aga-bilir. Qiinkt, istem olmadrgrna gdre bu istemin kesin hiikiimle reddedildi$i desbylenemez.

Bu arada alacakh, menfi tespit davasmda asgari ytizde krrk veya dahafazla zararrm istemig ve fakat fazlaya iligkin hakkrnr saklr tutmuq olabilir. Budurumda mahkeme borgluyu alacakhnrn istedi[i kadar tazminata mahkum et-migse, afacakh sakh tuttu[u fazlaya iligkin hakkr igin ayrr bir dava agabilir.Mahkeme, alacakhnrn istedipi tazminattan daha aza hi.ikmetmig ise, alacaklrsakh tuttu$u fazlaya iligkin tazminat igin ayrr bir dava agamaz.

Alacakh, menfi tespit davasmda borglunun tazminata mahkum edilmesiniisterken fazlaya iligkin hakkrnr sakh tutmamrg ise, fazla zarart igin gene ayn birdavaagamaz.

D) TAZMINATIN TEMiNATTAN ODENMESiMenfi tespit davasrnrn reddine iligkin htiki.im kesinleqince, alacakh mah-

kemenin lehine hiikmetmig oldu[u tazminafi borglunun ihtiyati tedbir karannralrrken gd,stermig oldu[u teminattan ahr (iiK m.72,N).

Menfi tespit davasrnrn sonunda hakh grkan alacakhnrn tazminatr, hiikiimkesinlegtikten sonra, teminattan tidenir. Teminatrn alacakhya verilmesi igin,alacakhnrn borgluya kargr yeni bir icra takibi yapmasrna gerek yoktur; giinkii,esasen baSlamrg ve devam etmelcte olan bir icra takibi vardrr. Borglunun temi-nafi, icra dairesi tarafindan paraya gevrilir ve bedelinden alacakhnrn tazminatr6denir.

Bkz. yuk. s.46,Bkz.4. HD 10.3.1980,1145613077 (YKD t98l/10 s. t259-1265; iSp tggOltO-tZs. s.310-314).Bkz. TD 30.3.1973, l54Ill4l9 (RKD 1973/12 s. 527-530); 13. HD 29.12.1983,70991933r (YKD 1985/4 s. 548-549).

to77

g I I. Menfi Tesbil Davasmda Haksu ihtiyati redbirden Dolay Tazminat gg

E) r{AKSTZ iUriyari TEDBiRDEN DOLAYT TAZMNATT DAVA_SI-iiK m.72,1y.

iiK'nundaki bu hiiki.im, haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminatdavasrnrdilzenleyen HUMK m. 1l0'daki genel hi.ikme bir istisna tegkil eder. HUMK m.110'da ayrr bir dava agrlmasr gereklidir; oysa, iir m. 72,N'te ayrr bir davaagrlmasrna gerek yoktur.

iir m. 72 hiikmii sadece menfi tespit davalannda uyguranrr. Menfi tespitdavasrnda ahnan ihtiyati tedbir nedeniyle kargr taraf bir zararc u[ramrg iie,rnahkeme kendiligindentazminata karar verir liiK m. jz,rv), oysa, HUMK m.I l0'da esas hakkmdaki davaya bakan mahkeme resen, haksr z ihtiyati tedbirdendolayr tazminatahtikmedemez; ay'r bir dava agrlmasr gerekir.Te

HUMK m. I l0,a gdre agrlan davada, gergek zararrn ispat edilmesi gereklioldu$u halde, iiK rn. 72Jlstt'te ihriyati tedbir ile durdurulan icra takibi konusualacalrn ytizde ktrkrna kadar olan zarartn isbatr gerekmez. Daha fazla zararahi.ikmedilebilmesi igin, zarara ufirayanrn talep etmesi ve aynca zararrnr da ispatetmesi gerekir.

Alacakh menfi tespit davasmda (iiK m. 72,N'e gore) tazminat talep et-memig ve mahkeme de kendili$inden alacakh lehine kanunda belirtilen oranda(yiizde krrk) tazminata hiikmetmemig ise, alacakh sonradan borgluya kargr(HUMK rn. 110 hiikmi.ine gdre) ayn bir tazminat davasr agabilir. Aynca, alacaklrmenfi tespit davasmda tazminat istememig ve mahkeme kendililinden yiizde krktazminata karar vermig ise, alacakh fazla zararmn ddenmesi igin borgluya kargr(HUMK m. I 10 hi.ikmtine grire) ayn bir tazminat davasr agabilirS0.

Bkz. yuk, s. 85 vd.Bkz. yuk. s.97.

't9

80

100 S 12. istihkak Davasmda Haksa ihtiyati Tedbirden Dolay Tazminat

S 12. isrirrKAK DAvASINDA HAKStz inriv.q.ri TEDBIRDENDOLAYI TAZMiNAT

A) GENEL BiLGiHacizde istihkak davasma bakacak olan icra tetkik merciinin verdi[i, icra

takibinin ertelenmesi kararr (iiK m.97,I-V) hukuki niteli$i bakrmrndan ihtiyatitedbir karandr.8r

istihkak davasr iizerine icra tetkik mercii, istihkak davastnm reddine kararverirse, bu ret karannda alacakltntn alacaltrun bu dava dolayrsryle almmastgeciken miktannm yrizde krrkrndan aga[r olmamak iizere davactdan (istihkakiddiasrnda bulunan i.igiincii kigiden) tazminat almmastna da htiki.im verir ^(iiK m.97,XIII). Bunun igin davah alacakltntn talebde bulunmug olmast gerekir'82

Ugiincii kiginin almrg oldu[u haksz icra takibinin ertelenmesi kararr ile omal hakkrnda icra takibi ertelenmiq olan alacakltnrn bundan do[an zararlnlnhtikiim altrna ahnabilmesi igin ayrr bir tazminat davast aqmaslna gerek yoktur.Qi.inki.i, iif m. 97, XIII hi.ikmi.i ozel bir diizenleme getirilmigtir. Buna gtire,alacaklmm upradrlr zarar aynr davada karara ba$lanrr.

Tazminat isteminin aynr davada karara ba$lanabilmesi i9in, icra takibininertelenmesi karanntn icra edilmig olmast gartttr.o'

istihkak davasmr reddeden icra tetkik merciinin, hi.ikiimde karar verebile-ce$i teminat, alaca$m altnmast geciken miktanntn yiizde krrkrndan aga[r ola-maz. Bu nedenle, alacakh alacalrnm ahnmasl geciken miktartntn yizde ktrkrnakadar olan zararrnr ispat etmekle yiiki.imlii de[ildir; alacaklt zarannln bu oran-dan daha fazla oldulunu iddia ediyor ise, bu iddiasrnr ispat etmekle yiikiimlti-diir.

Alacakh, bu tazminatt, davacmm icra takibinin ertelenmesi igin gdsterdi-Si teminattan alrr.

B) yEDi CUN iqiNOE ISTiHKAK DAVASI AQILMAMASIistihkak iddiasrnda bulunan iigiinci.i kiqi, icra tetkik merciinden icra taki-

binin ertelenmesi karan aldr[r ve bunu icra ettirmig oldu[u halde, yedi gtin igin-de icra tetkik merciinde istihkak davasr agmazsa, istihkak iddiasrndan vazgeg-mig sayrlrr (iif m. 97,VI). Bununla icra takibinin ertelenmesi karan da kendili-[inden kalkar.

8r KURU-IV s. 4408. Ayrrca bkz. yuk. s. 5.82 KURU-IV s.4408.83 Bkz. HcK lz.r.r972,5El/5 (ABD tglzlz1664).

s. 322-323; iKiD 1972/144 s. 1663-

$ 12. istihkak Dqvssmda Halcsu ihtiyati redbirden Dolayr Tazminat l0l

Bu halde, icra tetkik merciinin, icra takibi haksrz erteleme karan nede-niyle bir sUre gecikmig olan alacakh lehine tazminata karar vermesine imkinyoktur; gtinkii, istihkak davasr agrlmrg ve reddedilmig delildir. Alacakh bu zara-nnr, haksz icrarun ertelenmesi kararr nedeniyle tigtincii kigiye karqr agaca$r aynbir tazminat davasr (HUMK m. ll0) ile isteyebilir. Alacakhnrn agaca[r bu da-vaya icra tetkik merciinde deSil, genel mahkemelerde bakrlrr.sa iiK'nun 9i ncimaddesindeki hiiki.im, ba[rmsrz agrlan haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle tazminatdavasrnda uygulanmaz.

c) icRA TETKIK MERCiiNiN TAZMTNATA HUKMETMEMI$ oL-MASI HALNDE VEYA FAZLAZARAR iqiN AVzu TAZMINATDAVASI AQILMASI

istihkak davasmtn reddine karar veren icra tetkik mercii, karannda ala-caklr lehine yiizde krrk tazminata hiiktim vermemig ve tetkik mercii karan bugekilde kesinlegmig olabilir. Bu durumda alacakh, istihkak davasrnrn reddineiligkin karann kesinlegmesinden itibaren bir yrl iginde, haksrz icranrn ertelen-mesi karanndan dolan zararrn tazmini igin, bu karari alan kimseye kargr, genelhtiktimlere gdre ayrr bir tazminat davasr agabilir. Briyle bir durumda agilan taz-minat davasr, iiK m. 97,XIII hiikmiine degil, HUMK m. I l0 hiikmiine tabidir.Yani bu durumda agrlan tzzminat davasr, normal bir haksrz ihtiyati tedbirdendolayr tazminat davasrdrr.

Alacakh agtr$r bu dava ile, ancak icra takibinin haksrz olarak ertelenme-sinden do[an^gergek zarannr isteyebilir; yan bu durumda iiK m. 97,){lil htikmiiuygulanmaz.o' Alacakhnrn zara'r dava dolayrsryle alamadrpr miktarrn yi.izdekrrkrndan agalr olsa bile bunu ispat etmek zorundadrr. Alacaklr bu davada ttimzararrnr ispat etmek zorundadrr.

Bu durumda, iigiincii kiginin gdsterdi[i teminatm iadesi genel hiiki.imlereg6re yaprlrr.86

Alacaklt, istihkak davasmda davactnm tazminata mahkum edilmesini is-temesine ra[men fazlaya iligkin hakkrnr sakh tutmamrg ise, fazla tazminat iginayrr bir dava agamaz. Alacakh, istihkak davasmm reddine iligkin icra tetkikmercii kararrndan sonra dopan zaran igin, her halde genel mahkemelerde davaagabilir. Qtinkii, icra tetkik merciinin karan, sonradan do$an zarar igin kesinhiiktim tegkil etmez.

Alacakh istihkak davasrnda ytizde krrk tazminatl veya daha fazlasrnr is-temig, fazlaya iligkin hakkrnr da sakh tutmug ve icra tetkik mercii de alacakhnrn

84 Bkz. iiD 30.1.1968, s67/B5r (RKD 1968/5-6 s. 50-51; ABD rg6rt2;. 355).85 Karg. yuk. s.97.86 Bkz. yuk. s.46.

r02 $ 12. istihkak Dqvasmds Haksu ihtiati Tedbirden Dolay Tazminat

istedi$i kadar tazminata mahkum etmig ise, alacakh sakh tuttu[u fazlaya iligkintazminat igin genel mahkemelerde ayn bir (ek) dava agabilir.

Alacakh fazlaya iligkin hakkrnr sakh tutmasrna ra[men, icra tetkik merciiistenen tazminattan daha azna karar vermig olabilir. Bu durumda alacakh aynbir tazminat davasr agamaz.

D) MAL BEDELININ HAKSIZ OLARAK ERTELENMESi NEDE.NiYLE TAZMINAT

icra tetkik merciinin, istihkak davast konusu mahn bedelinin yargrlarnasonuna kadar odenmemesi veya teminat kargrh[rnda ddenmesine iligkin kararr(if m. 97,X) da, hukuki niteli[i bakrmrndan bir ihtiyati tedbir kararrdrr. Bunedenle bu halde de, istihkak davasmm reddine karar veren icra tetkik mercii-nin, iiK m. 97,XIII htikmiine g6re davacryr asgari yi.izde krk tazminata mah-kum etmesi gerekir. Yargrtay ise kargr gdriigtedir.sT Her halde alacakh, istihkakdavastnm reddine iligkin icra tetkik mercii karannrn kesinlegmesinden itibarenbir yrl iginde, mahn bedelinin haksrz olarak odenmemesi (veva teminat karsrh-prnda <idenmesi) karan (iiK m. 97,X) nedeniyle ulradr[, ^r*tn odenmesi igin,genel mahkemelerde i.igtincii kigiye kargr ayn bir tazminat davasr agabilir.

E) HAKSTZ isriyeri TEDBIRDEN DOLAYT TAZMNAT DAVAST-iir m.97,xI[.

"" iif m.97,XI[ hi.ikmti, HUMK m. ll0,a g6re ozel hiiktim niteli€iinde-dir.88 iiK'nun bu hiikmii, ba[rmsrz agrlan haksrz ihiiyati tedbirden dolayr lazmi-nat davasrnda uygulanmaz.

Ugiincti kiginin almrq oldu[u haksrz icra takibinin ertelenmesi karannrnyerine getirilmesinden dolayr zarara uprayan alacakhnrn, bundan do[an zararntrhiiktim altrna alabilmesi igin ayn bir tazminat davasr agmasrna gerek yoktur.Qtinkii, iir m. 97,xrrr htikmiine g6re, alacakhnrn u[radrgt zarai aynr davadakarara baflanrr. oysa HUMK m. 110'a g6re haksrz ihtiyati tedbirden dolayrzarara ulrayan ayrr bir tazminat davasl agmak zorundadrr.

istihkak davastnt reddeden icra tetkik merciinin hiikiimde karar verebile-cepi tazminat, alaca[rn almmasr gereken miktanrun ytizde krrkrndan aga[r ola-maz. Dolayrsryle alacaklr bu orana kadar olan zararrnt ispat etmek zorundadeEildir. zararrn dahafazla oldu[u iddia ediliyorsa bunun ispat edilmesi gere-kir. HUMK m. 110'a gdre agrlan davada ise haksrz ihtiyati tedbirden dolayrzarara ulrayan gergek zarartnr ispat etmek zorundadrr.

:l Bkz. 13. rD 6.r.1974,4576t27s6 Urro p77tz s.239-240).88 Bkz. yuk. s.2.

$ 13. Halrsu lhtiyati Tedbire iltskin Diger Tazminat Davalart r03

$ 13. HAKSTZ irrTiyAri rrnninr iri$rilv oicnn TAZMiNATDAVALARI

A) HAKSTZ isriyari HACiZDEN DOLAYT TAZMINAT DAVASTHaksrz ihtiyati hacizden dolayr da tazminat davasr agrlabilir (iif m. ZSq).ihtiyati haciz koyduran alacakhnrn, sonugta haksrz grkarsa borglunun ve-

ya iigiincii kigilerin bu yiizden u[rayacapr zaran kargrlamasr gerekir. ihtiyatihaciz isteyenin bu zararlardan sorumlu olmasl nedeniyle, baglangrgta bir teminatgdstermesi de zorunludur (iiK m. 259\. Ancak alacak bir ildrna dayanryor ise,teminat aranmaz. Alacak il6m mahiyetinde bir vesikaya (if m. 38) dayanryorise, mahkeme teminata liizum olup olmadrlrnr takdir eder.

Haksrz ihtiyati hacizden dolayr agrlan tazminat davasr ile haksrz ihtiyatitedbirden dolayr agrlan tazminat davasr arasrnda benzerlikler ve farklar vardrr.

ihtiyati haciz ile ihtiyati tedbirin haksrz olarak konulmasrndan dolayr a-grlacak tazminat davasrnrn davacrsr, aleyhine ihtiyati haciz veya ihtiyati tedbirkaran ahnan taraf olabilece[i gibi bunlardan zarar gciren iigiincti kigi de olabilir.ihtiyati tedbirlerde bu durum doktrin tarafrndan kabul edildili halde, ihtiyatihaciz baknnrndan iiK m. 259'da agrk htikiim vardrr.8e Bu davalann davalrsr ise,ihtiyati haciz veya ihtiyati tedbir koyduran kigidir.m

Haksrz ihtiyati hacizden dolayr agrlan tazminat davasrnda da, haksrz ihti-yati tedbirden dolayr agrlan tazminat davastnda belirttigimiz gartlar aranrr.Bunlan krsaca belirtebiliriz.

Her geyden 6nce, borglunun mallarr igin ihtiyati haciz karan alrnmrg vebu karar yerine getirilmig olmahdrr.

Haksrz ihtiyati haciz koydurulmuq olmahdrr. Yani, ihtiyati haciz koy-durmug olan alacaklr, sonugta haksrz grkmahdrr. Mesel6, borglunun ihtiyatihaciz sebeplerine itirazr kabul edilmig ve ihtiyati haczin kaldrrrlmrq olmasr (iiKm.265) veya alacaklrnrn agmrg oldu[u itirazrn iptali davasrnr (iiK m.67) kay-betmig olmasr gibi.

Borglu veya iigi.incii kigi, bu haksrz ihtiyati haciz nedeniyle bir zzrara up-ramrg olmahdr.

Aynca haksrz ihtiyati haciz ile zarar araslnda uygun illiyet balrntn bu-lunmasr da gereklidir.

Davah alacakhnrn zarardan sorumlu olabilmesi igin her ki davada da ku-sur aranmaz; yani kusursuz sorumluluk esasr kabul edilmigtir.er

Her iki dava da genel mahkemelerde normal bir tazminat davast gibi 96-riiliir. Yetkili malrkeme konusunda. haksrz ihtivati haciz bakrmrndan iiK m.

8e Bkz. vuk. s.93 dn. 55-56 civarr.eo Bkz. yuk. s.94 dn.57 civan.er Bkz. vuk. s.9l vd.

2l9lItr/'te hiikiim oldulu halde, haksrz ihtiyati tedbirler bakrmrndan btiyle birhiiki.im yoktur.e2

Her iki davada da BK'nun 60 mcr maddesindeki bir yrlhk zamanatlmlnmuygulanacalt, Yargttay tarafindan kabul edilmigtir.e3 ihtiyati hacizlerde zama-na$rmr mi.iddeti haczin kalktrlr tarihten, ihtiyati tedbirlerde ise, ihtiyati tedbirinhakslz ahndrlrna dair hiikmtin kesinlegmesinden itibaren iqlemeye baglar.ea

B) HAKSIZ TECAVUZtnq Ogr',i KARARINDAN DOLAYITAZMT_NAT DAVASI

Kaymakam ve valilerin, 3091 sayrh Kanunaes gdre verdiklerigayrimenkule tecaviiztin defli (<inlenmesi) kararlan, hukuki niteliSi bakrmrndanbir gegit ihtiyati tedbir kararlarrdr.e6 Bu nedenle, gayrimenkule tecavuz edilenkigi (zilyet), bu konuda dava agmadan cince, kaymakam veya valiye bagvurmakveya ihtiyati tedbir kararr istemek hususunda bir segim hakkrna sahiptir. 3091sayrh Kanuna gcire yaprlan bagvuru srrasmda,taraflar arasmdaki tagrnmaz malanlagmazh[r hakkrnda, mahkemece ihtiyati tedbir karan verilmig iie, artrk bukanun htikiimleri uygulanamaz(3091sayrh K. m. l4,I).

Bu Kanuna gore, gayrimenkule tecaviiz ve mtidahalenin onlenmesine ka-rar verilmesinden sonra hukuk mahkemesinde dava afrlabilir. Hatta bu kararda,tagtnmaz mal i.izerinde iistiin hak iddia edenlerin davd agmasr gerektigi belirtilir(3091 sayrh K. m. 7). Bu davaya bakan mahkeme, idari makam tarafindan ve-rilmig olan karan deligtirebilir veya kaldrrabilir. Ancak, bu kanuna gore idarimakam tarafindan verilmig bir dnleme karan varken, taraflarca tagrnmaz malanlaqmazh[rna iligkin dava agrlmadan 6nce mahkemelerce ihtivati tedbir kararrverilemez (3091 sayrh K. m. l4,II).

Gayrimenkul hakkrnda, adliye mahkemesinde dava agrldrktan veya ihti-yati tedbir kararr verildikten sonra, .bu kanun hiiktimlerine dayanarakgayrimenkule tecaviiziin ve miidahalenin'dnlenmesine idari makamlarca kararverilemez (3091 sayrh K. m. l4,I). Mahkeleye yaprlan tagrnmaz malla ilgilibagvuru Medeni Kanuna gore mtidahalenin veya tecaviizi.in def i drgrnda ise-budurum idarenin sorugturma yapmasrna ve karaivermesine engel degitair.

Kaymakam veya valinin bu Kanuna gdre verdikleri tecavtiziin def i kara-n, ihtiyati tedbir karan mahiyetinde oldulundan, bu karann haksrz oldulunun

104 $ 13. Haksu ihtiyati Tedbire iliSktn Dtger Tazminat Davalarr

Bkz. yuk. s.95.Bkz. yuk. s.92.TORE s. 133; Ayrrca bkz. yuk. s. 92.3091 sayrh ragnmaz Mal zilyetlisine yaprlan Tecaviizlerin onlenmesi HakkrndaKanun ve Bu Kanunun Uygulama gekil ve Esaslanna Dair yOnetmelik igin bkz.RG l5.l2.l9l4c"r,lc/-nr' Rrl 1l " lgS5savr 18828).Kr'..--rV s.4417.

92

93

94

95

$ 13. Haksu lhtiyati Tedbire lliskin Di[er Tazminat Dqvalqrt t05

anlagrlmast halinde de, zarar goren taraf di[er tarafa (kararr istemiq olana) kargr,haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasr hiikiimlerine gcireeT, (adliyemahkemesinde) tazminat davasr agabilir.

c) HAKSTZ vUnUrUrYi DURDURMA KARARINDAN DOLAYITAZMINAT DAVASI

ihtiyati tedbirler ile yi,iriitmenin durdurulmasr m{iessesesi aynr de[ilse de,aralarrndaki benzerlikler de inkar edilemez.es Her qeyden once yi.iriitrnenin durdu-rulmasr da ihtiyati tedbirler gibi gegici nitelik taqrmaktadrr. Bu kararlar da, taraflar-dan birinin isteli halinde ve teminat kargrhfmda verilir. Ytiriitmenin durdurulmasrkaran verilmig olmasr, davacrrun hakh oldulunu ve karartn iptal edilecelini gtis-termez. Agrkladrlrmrz gekilde yiiriitmenin durdurulmast karan verilmig ve davasonucunda bu karann haksrz oldu[u anlagrlmrg olabilir. Haksrz yiirtitmenin durdu-rulmasr kararlanndan dolayr btr zamr meydana gelmigse, yiiriitmenin durdurulma-srra yol agan tarafin bu zaran tazmin etrnesi gerekir. Ytiriitmenin durdurulmastnateminat kargrhlrnda karar verilmesinins amacl, ilerde ytiri.ifinenin durdurulmastkarannur haksz grkmasr halinde, kargr tarafin u$ayacalr zararlann tazminini sa[-lamaktr. Davacr, yilriitmenin durdurulmasmdan zarar goren idare veya iigtincii birkiqi olabilir. Davah ise ytirtifinenin durdurulmasura yol agan, idari yargrdaki dava-nur davaclsrdr. Bu tazrninat davasura da adliye mahkemelerinde baklltr.'* Qi.inki.ibu dava da niteligi itibariyle haksrz fiil benzeyen bir davadrr.r0r Bu davada da hak-srz ihtiyati tedbir ve haksrz ihtiyati hacizde^n dopan tazminat davalannda oldupugibi, kusursuz sorumluluk ilkesi gegerlidirro2 Yargrtay da igtihatlarlnda buradakisorumlulu[un kusursuz sorumluluk olduSunu belirtmigtir.'"'

97

98

99

100

t01

l0z103

Bkz. yuk. s. 85 vd.Bkz. yuk. s.6.Bkz. IYLIK m. 27: AYIMK m. 62.KURU-IV s. 4409 dn. 391-393.Bkz. yuk. s. 85.KURU-IV s. 4409. Ayrrca bkz. s. 105 vd.Bkz. 4. FID. l7.l}.Lg77, 889t19687 (KARAHASAN s' 1205-1206); +' 11p

9.1 1.1959, 66r3t7954 (KURU-IV s. 4410).

107

SONUQ

ihtiyati tedbirler, davacrnm davayr kazanmasr durumunda dava konusugeye kavugmasrnr garanti altrna alabilmek igin, dava agrlmadan 6nce veya davastrasmda hdkim tarafindan emredilebilir.

ihtiyati tedbirler genel olarak Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunundadiizenlpnmig olmakla beraber 6zel kanunlarda da ihtiyati tedbirlere iligkin hti-kiimler vardrr.

Gayrimenkuller hakklnda ihtiyati tedbir olarak fera[dan men (devrin 6n-lenmesi) karan verilmesi menfaatler dengesine daha uygun dtgmektedir. Ge-rekti[inde buna ilave olarak gayrimenkultin yediemine teslimine de karar veril-melidir.

Menkuller bakrmrndan almacak tedbir malln niteligine grire belirlenmeli-dir. Menkul mahn muhafazasr ve saklanmasr mtimkiin ise icra, mahkeme veyabanka kasasrnda saklanmasr uygun olur. Muhafaza ve saklanmasr mtimki.in ol-mayan mallar her iki tarafin muvafakati halinde taraflardan birine, taraflar okonuda anlagamazlarsa iigtincii bir kigiye yediemin olarak brrakrlmahdrr.

ihtiyati tedbir nedeniyle yediemine teslim konusunun kanunda diizenlen-mesi uygun olur. Yaprlacak bu diizenlemeyle yedieminin hak ve borglarr ayrln-trh olarak tespit edilmelidir. Ayrrca yediemin segilen kiginin yedieminli[i kabuletmesi konusunda vasili[i kabul miikellefiyeti gibi yedieminlili kabul mi.ikelle-fiyetinin kabul edilmesi uygun olur; hakh sebeplerin varh[r ve yedieminin bag-vurmasl halinde, mahkemece bu miikellefiyet kaldrrrlabilmelidir.

Kural olarak her davada ihtiyati tedbir karan verilebilmeli; ancak, ihtiyatitedbir karan verilemeyecepi bir kanun htikmtiyle kabul edilmig ise, ihtiyati ted-bir karan verilirken bu tiir srntrlamalara dikkat edilmelidir.

Mahkemelerin grirevine giren dava ve igler kanunlarda agrkga belirtilmiqolup, mahkemeler gdrevlerine girmeyen dava ve iglere bakamayacaklarlndan budava ve igler hakknda da ihtiyati tedbir karan vermemelidirler.

Mahkemeler teminat, diizenleme ve eda amagh tedbirlere karar verebilir-ler.

ihtiyati tedbir karan vermek, yalnz mahkemelere ait biroldu$undan hakemler ihtiyati tedbir karan veremezler.

Dava agrlmadan once ihtiyati tedbir karan verilmig ise onhakkrndaki davanm agtlmasr gerekir. Ancak buradaki si.ireninteblig tarihinden itibaren baglamasr uygun olur.

grirev ve yetki

gi.in iginde esasde tefhim veya

108 Sonug

Dava agrlmadan tjnce ihtiyati tedbir, bu tedbirin en az masrafla ve en 9a-buk nerede yerine getirilmesi miimkiin ise o yer mahkemesinde veya esas davaigin yetkili olan mahkemeden istenebilmelidir. Dava agrldrktan sonra ise herttirlii ihtiyati tedbir, yalntz davaya bakmakta olan mahkemeden istenebilir; yal-nrz bu mahkeme dava agrldrktan sonra ihtiyati tedbir kararr verebilir.Doliyrsryle, dava agrldrktan sonra bu davaya bakan mahkemeden bagka birmahkemenin vermig oldulu ihtiyati tedbir kararr gegersiz sayrlmahdrr.

Hdkimin reddedilmig olmast ihtiyati tedbir karan vermesine veya veril-mig ihtiyati tedbire kargr yaprlan itirazr incelemesine engel tegkil etmez.

ihtiyati tedbir dava agrlmadan <ince veya dava srasmda istenebilmeli; hi.i-ki.im verildikten sonra ihtiyati tedbir istenememelidir. ihtiyati tedbirin balrmsrzdilekgeyle istenmesi uygun olur.

ihtiyati tedbir talebini inceleyen hdkim esas hakkrndaki hukmtinti peginenihsas etmekten kagtnmahdrr. ihtiyati tedbir talebi iizerine yaprlan incelime so-nucunda talep hakh gdri.iltirse ihtiyati tedbir kararr verilmeli, talep hakl g6ri.il-mezse tedbir talebi reddedilmelidir.

ihtiyati tedbir muhakemesinde taraflar davet edilmelerine raSmen gel-memiglerse mahkeme dosyantn iglemden kaldrnlmasr usultine bagvurabilmeli-dir.

ihtiyati tedbirde ihtiyati tedbir karan verebilmek igin tam bir ispat aran-mamahdr; davanm isbatrna elverigli delil bulunmasr da zorunlu degildii.

Mahkemece verilen ihtiyati tedbir karannrn ve fiilen yerine getirilmesigereken hallerde tutulan tutanalrn kargr tarafa teblig edilecegine iligkin olarakyasaya bir htiki.im konulmasr uygun olur. ihtiyati tedlir karartrn y.iin. getiril-mesi srasrnda yaprlan iglemlere kargr gikayet yoluna bagvurulabiimelidir. Ted-Pf kq.T de.vam effi$i siirece ve hiiki.im niiit"n" kadar gikayet hakkr kullanrla-bilmelidir.

- ihtiyati tedbir karannrn yerine getirilmesina iligtin gikayetler, ihti-yati tedbir karannr veren mahkemece incelenmelidir.ihtiyati jgdbir giderleri esas hakkmdaki davada istenebilir, ayrr bir davaile istenemez.Ihtiyatitedbir karanna aykm davranrqta bulunan kimse cezalandr-

nlmahdrr. Ancak fiilin iglendigi srrada hukuken geierli ve sonradan kalkmamrgbir ihtiyati tedbir karanrun mevcut olmasr gereklidir.

ihtiyati tedbir isteyenin on giinliik stire iginde esas hakkmdaki davasrnraqmamasr halinde ihtiyati tedbir karan kendili[inden sona erer. ihtiyati tedbirkarar alan taraf on giinliik siire iginde dava agmasma ragmen HUMK m.109'daki iglemleri yapmamr$ ise ihtiyati tedbir kararr bundin etkilenmemeli,sadece kargr tarafin bagvurusu tizerine ihtiyati tedbir fiilen kaldrnlabilmelidir.

- Hiiktim ihtiyati tedbir koydurmug tarafin lehine ise ihtiyati tedbir kararr-nm hiikiim kesinleginceye kadar devam etmesi uygun olur.

Sonug

Dosyanm iglemden kaldrrrlmasr halinde, o davada verilmig olan ihtiyatitedbir bir ay stire ile gegerli kalmah, bu stire iginde dava yenilenmezse ihtiyatitedbir sona ermelidir.

Durum ve gartlann defiqmesi halinde ihtiyati tedbir karan mahkeme tara-findan deSigtirilebilir ve kaldrnlabilir.

Mahkeme ihtiyati tedbirin teminat kargrh$rnda kaldrrrlmasrnm istenmesihalinde, ihtiyati tedbirin teminat i.izerinde devam etmesi qartryla dnceden vermigoldulu tedbiri kaldrrabilmelidir.

ihtiyati tedbir isteyenin tedbiri haksrz olarak koydurdu$u anlagrlrrsa, kargttaraf veya i.igtincii kigi, bu haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle u$radrklarr zararrnddenmesini, ihtiyati tedbir koydurmug olan taraftan ayn bir tazminat davast ileisteyebilmelidir. Bu davanm gartlarrrun belirlenmesinden sonra sorumlulu[unkusursuz sorumluluk oldu[u ve zamanattmt siiresinin de bir yrl oldu$u yasadabelirtilmelidir. Haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davast esas davayabakan veya tedbir karannt veren mahkemede dahi gortilebilmelidir. Aynca budava bakrmrndan belirlenecek gartlar ve di[er hususlar haksrz ihtiyati hacizdendolayr, haksrz tecaviiziin defi karanndan dolayr, haksrz ytirtitmeyi durdurmakararmdan dolayr agtlan tazminat davalarrnda da uygulanmahdrr.

109

irciri MEVZTJAT

ll3

1086 SAYILI HUKUK USI.JLUMUHAKEMELERi KANUNU

Madde 9- (Deligik: 301411973-17ll/l md.)Her dava, kanunda aksine hiiktim bulunmadftga agrldrSr tarihte davahnrn Ttirk

Kanunu Medenisi gerelince ikametgahr sayrlan yer mahkemesinde gdriiliir. Davahmnikametgahr belli deSilse, davaya Tiirkiye'de son defa oturdulu yer mahkemesinde bakrlr.

Davah birden fazla ise, dava bunlardan birinin ikametgaht mahkemesinde agiltr.$u kadar ki, kanunda dava sebebine gOre davahlann tamaml hakkrnda ortak yetkiyita$lyan bir mahkeme belli edilmig ise, davaya o mahkemede bakrlu. Ancak davanrn, strfdavahlardan birini kendi mahkemesinden bagka bir mahkemeye getirmek amactylaagrldr[r belirtiler veya bagka delillerle anlagrlusa mahkeme onun hakkmdaki davaytayrrarak yetkisizlik karan verir.

Boganma veya ayrrhk davalannda yetkili mahkeme, davaclnln ikametgahr veyaeglerin davadan ewel son defa altr aydan beri birlikte oturduklan yer mahkemesidir.

Madde 2l-Haksrz bir fiiiden miitevellit dava o fiilin vuku buldulu mahal mah-kemesinde ikame olunabilir.

Madde 29- Agalrdaki hallerde hakimbizzat kendisini reddedebilir veya iki ta-raftan biri canibinden reddolunabilir:

l- Davada iki taraftan birine nasihat vermig veya yol gOstermig olmast,2-Davada iki taraftan biri veya iigiincU gahn muvacehesinde kanunen icap etme-

den reyini beyan etmig olmasr.3- Davada gahit veya ehlihibre veya hakem ve yahut hakim srfatiyle dinlenmig

veya hareket etmig olmast,4- Davarun d0rdiincU dereceye kadar (bu derece dahil) civar hstmlanna ait bu-

lunmasr.5- Dava esnasrnda iki taraftan birisiyle davasr veya aralarurda bir diigmanhk bu-

lunmasr,6- Umumiyetle hakimin bitaraflrfrndan giipheyi mucip esbabt muhimme bulun-

masl.Madde 74- Kanunu Medeni ile muayyen hokiimler mahfuz olmak iizere hakim

her iki tarafin iddia ve mi.idafaalariyle mukayyet olup ondan fazlasma veya bagka birgeye hiikiim veremez. Tahakkuk edecek hale gOre talepten noksan ile hiiktim caizdv.

Madde 96- Bir davada verilecek teminat mahkemenin takdir edece$i nakit veyamahkemece kabul olunacak sehim ve tahvil veya gayrimenkul rehin veyahut muteberbir banka kefaleti veya katibiadilden musaddak senetle kefil iraesi suretiyle yaprlr.

iki taraf teminatrn nevi ve geklini mukavelenamelerinde tasrih etmiglerse teminatona gore tayin olunur. Kanunun bagka gekilde teminat gOsterilmesine m0saade ettipihaller bundan miistesnadr.

Madde 101- Hakim iki taraftan birinin talebiyle davarun ikamesinden ewel veyasonra agagrda gosterilen hal ve gekillerde ihtiyati tedbirler ittihazrna karar verebilir:

t14 1086 Sayfu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu

l- Menkul ve gayrimenkul mallann ayni miinazaah ise bunun haciz veyayediadle tevdiine,

2-Minazaah geyin muhafazasr igin lazrmgelen her tiirlii tedbirlerin ittihazma,3- Kanunu Medeni ile muayyen hallerde nafaka ahnmasrna,4- Aynltk veya boganma davasr iizerine Kanunu Medeni mucibince icap eden

muvakkat tedbirlerin ittihazrna.Madde 102- (Mtilga: 18/411929- 14241342 md.)Madde 103- 101 ve 102 nci maddelerde gdsterilen hallerden bagka tehirinde

tehlike olan veya miihim bt zarar olacaSr anlagrlan hallerde tehlike veya zaran defi iginhakim icap eden ihtiyati tedbirlerin icrasrna karar verebilir.

Madde 104-Haczi ihtiyatiden maada talep olunan ihtiyati tedbirlerin en az mas-rafla ve en gabuk nerede ifasl miimkUn ise igbu tedbirlere o mahal mahkemesi tarafrn-dan dahi karar verilebilir.

Dava ikamesinden sonra bilumum ihtiyati tedbirlere tahkikata memur hakim ta-rafindan karar verilir. $u kadar ki, hakim ihtiyati tedbirin diper bir mahalde daha azmasrafla ve daha gabuk ifasrnr kabul g0riirse bu hususta karar verilmek iizere o mahalhakimini naip tayin edebilir.

Madde 105- Hakimden ihtiyati tedbire karar verilmesi arzuhal ile talep olunur.Bunun Uzerine derhal ve miistacelen iki taraf davet edilip gelmeseler bile ikiiza edenkarar verilir.

Miistacel veya miiddeinin hukukunu derhal muhafaza zanxi olan hallerde her ikimraf davet edilmeksizin dahi ihtiyati tedbire karar verilebilir.

Madde 106' ihtiyati tedbir karan, icabr halinde kuvvei miisellaha istishabivte ic-ra dairesince tatbik olunw. $u kadar ki haczi ihtiyatiden maada tedabirlerin tatbiki mah-keme yaa igleri miidtiriine veya katiplerinden birine de tevdii olunabilir.

Karartn sureti alakadarlara icra esnasrnda ve bulunmazlarsa mliteakiben tebliEolunur.

. Madde 107' Gryaben verilmig olan ihtiyati tedbir kararlarna itiraz caizdir. igbuitiraz icranm tehirine karar verilmedikge icranrn tehirini miistelzim degildir.

Madde 108'itiraz arzuhal ile yaprlrr ve ewakr siibutiyeside arzuhale raptolunur.- ihtiyati tedbir kararrna itirazdan ewel dava ikame edilmig ise itiraz arzuhali tah-

kikat hakimine verilir. 104 iincti maddenin son fikrasr hukmu mahfuzdur. itiraz vuku-unda hakim iki tarafi davet ve herbirini istisma ettikten sonra kararrm tadil veva tebdilveya refedebilir. $u kadar ki iki taraftan biri veya ikisi gelmezse evrak uzerine tetkikaricrasiyle karar verilir.

Madde 109'ihtiyati tedbir kararr dava ikamesinden ewel verilmig ise tatbik e-dilmig olsun olmasm karann verildili tarihten itibaren on giin zarfnda esas hakkrndadava ikamesi lazrmdn. Bu mtiddette mtiddei davasrnr ikami eyledif,ini musbit evrakr,kararr tatbik eden memura ibrazla dosyaya vaz'i ve kaydettirerek .irkabilinde ilmiiha-ber almapa mecburdur. Aksi takdirde ihtiyati tedbir bir giina merasime hacet kalmaksr-zn kendili[inden kalkar ve iktizastna gdre vazolunan tedbirin fiilen kaldrllmasr ihtiyatitedbiri tatbik eden daire veya memurdan talep olunabilir.

Madde 110' ihtiyati tedbir karannr talep eden taraf bundan dolay diger tarafinve iigiincii gahsrn dugar olmast muhtemel zarar ve ziyanlanna mukabil timinit iraesine

1086 Sayfu Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanunu

mecburdur. icabr hale g6re hakim igbu mecburiyeti refedebilir ve ihtiyati tedbir karannrtalep eden Devlet veya miizahareti adliyeye nail kimse ise teminat iraesi lazrm gelmez.

Madde 111- Aleyhine ihtiyati bir tedbire karar verilmig olan taraf teminat goste-rirse icap ve vaziyete gclre bu tedbir tebdil veya refi olunabilecegi gibi vaziyet ve gerai-tin tebeddiili.i sabit olursa ihtiyati tedbirin teminatsz taiJil ve ref i de caizdir.

Madde 112- Esas hakkurda mahkeme tarafindan verilen karann teftrim veyateblip olunmastm milteaakrp ihtiyaten icra krhnmrg olan tedbir miirtefi olur. $u kadar kimahkeme hilkmiin icrasrnr temin igin igbu tedbirin tayin edeceli miiddet zarfrnda deva-mrna karar verebilir.

Madde LL3- ihtiyati tedbirin ittihazrna miitaallik evrak, dava esas dosyasiylebirlegtirilir.

Madde 1131L- (Ekz 30l4ll%3-l7lll2 md,.)ihtiyati tedbir karannm uygulanmasr dolayrsiyle verilen emre uymayan veya o

yolda ahnmrg tedbire aykrr davranryta bulunan kimse eylemi T.C.K. na gOre daha atrrbir cezayr gerektirmedigi takdirde, ait oldu$u ceza mahkemesince bir aydan altr ayakadar hapisle cezalandrrlr.

Madde 176- (Defiqikz 301411973-1711/l md.)Adli ara vermede ancak agafrdaki dava ve igler g6riilUr:f . ihtiyati tedbir, ihtiyatihaciz ve delillerin tespiti, deniz raporlarrnrn ahnmasr ve

dispeggi tayini istekleri ve bunlara kargr yaprlacak itirazlar hakkrnda karar verilmesi,2. Aravermede yaptlmasma karar verilen kegifler,3. Her gegit nafaka davalan,4. Velayet ve vesayet iglerine ait davalar,5. NUfus davalan,6. Hizmet akdinden dolan davalar,7. Krymeti ewakm kaybrndan dogan iptal davalan,8. Tahkim babrndaki htikiimlere gOre mahkemenin gOrevine giren anlagmazlft ve

igler,f. iflas ve konkordatoya ait davalar,10. Kanunlann sulh mahkemesini veya hakimini gdrevlendirdigi dava ve igler,ll. Kanunlarda ivedi oldulu veya adli aravermede de bakrlabilecegi belirtilen

veya basit yargrlama usuliine balh tutulan bagka dava ve igler,12. Mahkemece taraflardan birinin istegi tizerine ivedi giirtilmesine karar verilen

dava ve igler,(Deligik ikinci fikra: 261211985-3156/5 md.) Taraflann uyu$masr halinde veya

dava bir tarafrn yoklulunda gdriilmekte ise hazr olan tarafrn istepi iizerine yukandaki iqve davalara bakrlmasr adli ara vermeden sonraya braktlabilir.

Adli araverme siiresi iginde, yukardaki frkralarda gOsterilenler dqrnda kalan da-va ve iglerle ilgili olarak verilen dava, kargrlft dava ve temyiz dilekgeleri ile bunlarakargr verilen cevap dilekgelerinin ve dosyasr iglemden kaldrnlan davalart yenilemedilekgelerinin ahnmasr, ilam verilmesi, her tiirlii tebli[at, dosyantn bagka bir mahkeme-ye ve Yargrtaya gOnderilmesi iglemleri de yaptlr.

7201 sayrh Tebligat Kanunu hiikiimleri sakhdrr.Bu madde hiiki.imleri Yargrtay incelemelerinde de uygulanrr.

ll5

116 1086 Sayfu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu

Madde 177- Bu kanunun tayin ettipi miihletlerin bitmesi tatil zamaruna tesadiifederse bu miiddetler ayrrca bir karar verme[e lUzum olmakszm tatil bittigi gtindenitibarin yedi gi.in evvel uzatrlmrq addolunur.

Madde 179- @eligik 261211985-3156/6 md.)Dava dilekgesinde agalrdaki hususlar bulunur:1. Taraflann ve varsa kanuni temsilci veya vekillerinin ad ve soyadlarr ile adres-

leri.2. Agrk bir gekilde dava konusu,3. Davacmm iddiasmm dayana[r olan biitiin vaknlann sra numarasl altmda agrk

Ozetleri ve delillerinin nelerden ibaret oldugu,4. Hukuki sebeplerin cizeti,5. Agft bir gekilde iddia ve savunma,6. Kargr tarafrn hangi s0rede cevap verebilece[i,7. Davacrnrn veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzasr.Madde 186- Dava ikame edildikten sonra iki taraftan biri mtiddeabihi ahara

temlik ederse diSer taraf muhayyerdir. Dilerse temlik eden taraf ile olan davasmdansarfinazar ederek mtiddeabihe temlik eden kimseye kargr dava eder. Bu suretle davayrkazarursa mahkumunaleyh, miiddeabihi kendisine temlik eden kimse ile beraber masari-fi muhakemeyi kefaleti miiteselsile ile vermeSe mahkiim olur.

Dilerse davasrnt miiddeabihi ahara temlik eden taraf hakkrnda zarar ve ziyan da-vasrna tebdil eder.

Madde 194- Ayru davarun diter mahkemede derdesti riiyet olduguna miistenititirazal iptidaiyenin kabulii halinde dava ikame edilmemig addolunur.

Madde 317- Sahtelik iddiasr 308 inci madde ile mevaddr miitaakrbesi ahkammatevfikan tetkik olunur. Sahteligi iddia krhnan senedin ehlihibre marifetiyle tetkik vetatbikma ve vakayi ve hadisattan haberdar olanlarrn istimarna karar verildili takdirde bukabil senedat neticei hiikme kadar bir giina muameleye esas ittihaz krlnmaz. Ancak busenede miisteniden evvelce ittihaz edilen ihtiyati tedbirlere de halel gelmez ve ledelhacesenet sahibi hukukunun muhafazasr zrmnmda sair ihtiyati tedbirlere de tevessiil edebilir.

Madde 388- (Defipikz 26/2/198*3156/16 md.)Karar aga$rdaki hususlan kapsar:l. Kararr veren mahkeme ile hakim veya hakimlerin ve tutanak katibinin ad ve

soyadlarr ve sicil numaralan, mahkeme gegitli srfatlarla gdrev yaplyorsa karann hangisrfatla verildipi,

2. Taraflann ve davaya katrlanlarrn kimlikleri ile varsa kanuni temsilci ve vekil-lerinin ad ve soyalarr ile adresleri,

3. iki tarafin iddia ve savunmalarrnm Ozeti, anlagtftlarr ve anlagamadrklarr hu-suslar, ihtilaflt konular hakkrnda toplanan deliller, delillerin tartl$masl ret ve Ustiin tut-ma sebepleri, sabit g0riilen vakralarda bunlardan grkanlan sonug ve hukuki sebep,

4. Hiiktim sonucu ile varsa kanun yollan,5. Karann verildiSi tarih ve hakim veya hakimlerin ve tutanak katibinin imzalan,Htik0m sonucu ktsmrnda, gerekgeye ait herhangi bir sdz tekrar edilmeksizin, is-

tek sonuglanndan her biri hakkrnda verilen hiikilmle taraflara yi.iklenen borg ve tanlnan

1086 Sayfu Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu

haklann, miimkiinse slra numarasr altrnda birer birer, agrk, gtphe ve tereddilt uyandrr-mayacak gekilde gOsterilmesi gereklidir.

Madde 409- @efiqik 26/2/1985-3156/18 md.)Oturuma gagnlmry olan taraflann higbiri gelmedigi veya gelip de davay takip

etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dava yenileninceye kadar dosyanm iglemdenkaldmlmasrna karar verilir.

Oturum giiniintin belli edilmesi igin taraflann baqvurmasr gereken hallerde, giintespit ettirilmemig ise, son iglem tarihinden baglayarak bir ay gegmekle birinci frkrah[kmU uygulanr.

Yukarrdaki fikralar hUkm[ gerelince dosyasr iglemden kaldrrlmrg olan dava, ig-lemden kaldmldrpr tarihten baglayarak tig ay iginde taraflardan birinin dilekge ile ba;-vurmasl iizerine yenilenebilir. Yenileme dilekgesi, oturum, giin, saat ve yerini bildirenga[n kalrdr ile birlikte taraflara tebli! olunur.

Dava, dosyanrn iglemden kaldrnldrf,r tarihten baglayarak bir ay gegtikten sonrayenilenirse yeniden harg alrrur. Bu harg yenileyen tarafindan Odenir ve kargr tarafa yUk-lenemez. Bu gekilde harg verilerek yenilenen dava, yeni bir dava sayrlmaz.

iqlemden kaldnrldrgr tarihten baglayarak tig ay iginde yenilenmeyen davalar a-grlmamrg sayrlr ve mahkemece bu hususta kendilifinden karar verilerek kayrt kapatrlrr.

Birinci ve ikinci fikralar gerepince iglemden kaldnlmasma karar verilmig vesonradan yenilenmig olan dava, ilk yenilemeden sonra bir defadan fazla takipsiz buakr-lamaz. Aksi halde beginci fikra hiikmti uygulanr.

Madde 427- (Defipikz 16/7/1981-2494123 md.)Mahkemelerden verilen nihai kararlara kargr temyiz yoluna bagvurulabilir. Da-

vada hakh grkmrg olan taraf da hukuki yaran bulunmak qarttyla, hUkm[ temyiz edebilir.(Deligik iki, iig, ddrt ve beginci frkraz 26/2/1985-3156/19 md.):Miktar veya de$eri on milyon lirayr gegmeyen tagrnrr mal ve alacak davalanna

iligkin nihai kararlar kesindir.Alacagrn bir ksmmrn dava edilmig olmasr halinde, on milyon lirahk kesinlik sr-

nm alaca$m tamamlna gdre belirlenir.Alaca[rn tamammln dava edilmig olmasr halinde, hiiktimde, asrl isteminin kabul

edilmeyen bOltimii on milyon lirayr gegmeyen tarafin temyiz hakkr yoktur; 9u kadar kikargr tarafga temyiz yoluna bagvurulmasr halinde, diizenleyecepi cevap dilekgesindetemyize iligkin itirazlannr ileri siirmesi milmkiindtir.

438 inci maddenin birinci fikrasrndaki iki yiiz milyon lirahk durugma smn ile440 rncr maddenin iigiincii fikrasmrn birinci bendindeki ytiz elli milyon lirahk karardtizeltme srnrlnln belirlenmesinde yukarrdaki fikra htikmii ktyasen uygularur.'

Kesin olarak verilen hiikiimlerle nitelili bakrmmdan yiiriirltikteki hukuka aykrtbir sonucu ifade eden ve Yargftay'ca incelenmeksizin kesinlegmig bulunan h0kiimler,

' 20.06.1996 tarih ve 4146 sayrh Kanunla, bu maddeden ikinci,.tigiincti, dtirdiincu ftkralanndagegen "dortyiiz bin" lirahk srnrr, "On milyon" liray4 beginci frkrasrnda gegen "dtirt milyon"lirahk durugma slnln "ikiy0z milyon" liraya ve "iki milyon" lirahk karar dtizeltme stntrt"yiizelli milyon" lirayayukseltilmig ve metne iglenmigtir. Bu parasal srnrrlar l.l.l913 tarihin-den itibaren iki, I . I .2000 tarihinden itibaren d0rt katr olarak uygulantr.

ll7

i18 1086 Sayfu Hukuk Usulil Muhakemeleri Kanunu

Adalet Bakanh$rnrn g0sterecepi liizum iizerine Cumhuriyet Bagsavcrsr tarafindan kanunyaranna temyiz olunur.

Temyiz istegi Yargrtayca yerinde g0ruldiilii takdirde, htiktim kanun yaranna bo-zulur. Bu bozma hiikmiin hukuki sonuglarml kaldrrmaz.

Bozma karartntn bir drneli Adalet Bakanh[rna gOnderilir ve Bakanhkga ResmiGazete'de yayrnlarur.

Madde 465- Kendisiyle ailesini maigetge ehemmiyetli zarurete diigiirmeksizinmasarifi lazimeyi ktsmen veya tamamen ifadan aciz olan kimselerle mtiessesatr hayriyeiddia ve miidafaalannda veya icraya ve ihtiyati tedbirlere mtracaatlannda hakh oldukla-rrna dair delil gtisterirlerse miizahereti adliyeye nail olabilirler.

Ecnebilerin mtizahereti adliyeye nail olabilmeleri muamelei miitekabilenin cariolduf,unun ispat edilmesine mUtevakkrftrr.

Madde 470- Muzahereti adliye talebinin esasen varit bulunmadrpr veya sebebi-nin zail oldu$u mahkemece tahakkuk ederse miizahereti adliyenin kabulii hakkrndakikarar refolunur.

Madde 507- @e[igik:30/4/1973- lTlUr md.)Basit yargrlama usulii, Kanunlarda sayrlanlardan bagka agaSrdaki hallerde de uy-

gulanrr.1- 176 ncr maddenin iig, dOrt, beq, altl, yedi, sekiz, dokuz ve onuncu bentlerinde

yaah dava ve iqlerde2- Taraflan dinlemek veya dosya iizerinde karar vermek hususunda Kanunun

mahkemeye takdir hakkr tanrdrg iglerde taraflann dinlenmesine karar verilmig olmasrhalinde 9u kadar ki, Kanunun bagka bir yargrlama usulu gdsterdi[i haller bunun dlgm-dadrr.

Madde 523- Tahkim davast, hakemlerin tayini iqin mahkemeye muacaat edildi-!i ve e[er mukavele mucibince hakemlerin tayini iki tarafa ait ise mtiddei hakeminiintihap edip kendi hakemini intihap etmesi hususunu hasmrna teblig eyledili tarihteikame edilmig addolunur.

Madde 536'Hakemlerin verdi$i karar temyiz miiddeti gegince mahkeme reisiveya hakim tarafindan tasdik olunur. Tasdik keyfiyeti karar zirine ve zaplr. mahsusunayanfu. Hakem kararlan ancak bu suretle kabili icradlr.

il9

2OO4 SAYILI iCRA VE iFLAS KANUNU

Madde 16- (Defigik: 31711940-3890/l md.)Kanunun hallini mahkemeye brraktrlr hususlar mustesna olmak uzere icra ve if-

las dairelerinin yaptrtr muameleler hakkrnda kanuna muhalif olmasrndan veya hadiseyeuygun bulunmamaslndan dolayr tetkik merciine gikayet olunabilir. gikayet bu muame-lelerin tilrenildigi tarihten yedi giin iginde yaprlrr.

Bir hakkm yerine getirilmemesinden veya sebepsiz sUr[ncemede brakrlmasrn-dan dolayt her zaman gikayet olunabilir.

Madde 23- (Defiqik: 29 / 6 | 19 56-67 63 / 42 md.)Bu kanunun tatbikrnda: (ipotek) tabiri ipotekleri; ipotekli borg senetlerini, irat

senetlerini. gemi ipoteklerini, eski hukuk htikiimlerine gOre tesis edilmig gayrimenkulrehinlerini, gayrimenkul mUkellefiyetlerini, bazr gayrimenkuller, iizerindeki hususiimtiyazian ve gay'imenkul teferruan iizerine rehin muamelelerini,

(Menkul rehni) tabiri, teslimi me$rut rehinleri, hayvan rehinlerini, hapis hakkmr,alacak ve sair haklar tizerindeki rehinleri,

Sadece (Rehin) tabiri, (ipotek) ve (Menkul rehni) tabirlerine gi'en biitiin menkulve gayrimenkul rehinlerini ihtiva eder.

(Gayrimenkul) tabiri, gemi siciline kayrth olan gemilere de gamildir. Diler ge-miler bu kanun hiikmiince menkul sayrlr.

Madde 28- (Degitik: 29/6/1956-6763/42 md.)Gayrimenkul davalannda davacrnrn lehine hi.ikiim verildigi takdirde mahkeme

davacnrn talebine hacet kalmaksrzrn hiikmiin teftrimi ile beraber hulasasrnr tapu vegemi sicili dairelerine bildirir. ilgili daire bu ciheti hiikmolunan gayrimenkul veya ge-minin kaydrna gerh verir. Bu gerh Medeni Kanunun 920 nci maddesinin ikinci frkrasr vetescil edilmig gemiler hakkrnda da Ticaret Kanununun 879 uncu maddesinin ikinci fik-rasr htikmiine tabidir.

Gayrimenkul davast iizerine verilen karar ileride davaclnrn aleyhine kesinlegirsemahkeme, derhal bu hiikmUn hulasasmr da tapu veya gemi sicili dairesine bildirir.

Madde 32- (De[i9ik 18/211965-538/16 md.)Para borcuna veya teminat verilmesine dair olan ilam icra dairesine verilince icra

memuru borgluya bir icra emri tebliB eder. Bu emirde 24 iincU maddede yanlanlardanbagka h0kmolunan geyin cinsi ve miktarr g0sterilir ve nihayet yedi giin iginde ddenmesive bu mtddet iginde borg ridenmez veya hiikmolunan teminat verilmezse tetkik merci-inden veya temyiz yahut iadei muhakeme yolu ile ait oldugu mahkemeden icranrn geriblraktlmasma dair bir karar getirilmedikge cebri icra yaprlacalr ve bu miiddet iginde 74iincii madde mucibince mal beyanrnda bulunmasr ve bulunmazsa hapis ile tazyik oluna-ca$t ve hakikata muhalif beyanda bulunursa hapis ile cezalandrrrlaca$r ihtar edilir.

r20 2004 Sayrlt icra ve iflas Kanunu

Madde 67- (Defipik: l8l2lt965- 538/37 md.)Takip talebine ituaz edilen ve itirann kaldurlmasr igin mercie mUracaat etmek

istemeyen alacakh, itirazrn tebli$i tarihinden itibaren bir sene iginde mahkemeye bagvu-rarak, umumi hiiktimler dairesinde alacatmrn varhpmr ispat suretiyle itirazm iptalinidava edebilir.

(De[i;ik: 9lllll988-3494/l md.) Bu davada borglunun itiraznm haksrzhgmakarar verilirse borglu; takibinde haksz ve k0tii niyetli g6riiliirse alacakh; difer tarafrntalebi tizerine iki tarafur durumuna, davanrn ve hiikmolunan geyin tahammiiliine g0re,red veya htikmolunan meblafrn yi.izde krkrndan agatr olmamak iizere, uygun bir tazmi-natla mahkiim edilir.

itiraz eden veli, vasi veya mirasgr ise, borglu hakkrnda tazminat hiikmolunmasrk0ti.i niyetin siibutuna bathdrr.

Alacaklt, itiraan teblili tarihinden itibaren altr ay iginde itirazm kaldrrlmasr ta-lebinde bulunmazsa bir daha ilamsz takip talebinde buiunamaz.

Birinci frkrada yanh itirann iptali siiresini gegiren alacaklmrn umumi hukiimlerdairesinde alaca$rnl dava etmek hakkt sakhdrr.

Madde 72- (Defigik 18/211965-538/43 md.)Borglu, icra takibinden 6nce veya takip srasrnda borglu bulunmadrtrnr ispat igin

menfi tesbit davasr agabilir.icra takibinden tince agrlan menfi tesbit davasrna bakan mahkeme, talep iizerine

alaca$m yiizde onbeginden aga[r olmamak ilzere gdsterilecek teminat mukabilinde, icratakibinin durdurulmasr hakkrnda ihtiyati tedbir kararr verebilir.

icra takibinden sonra agrlan menfi tesbit davasurda ihtiyati tedbir yolu ile takibindurdurulmastna karar verilemez. Ancak, borglu gecikmeden dotan zararlart kargrlamakve alaca$m ytizde onbeginden aga$r olmamak Uzere gdsterece$i teminat kargrlrtrnda,mahkemeden ihtiyati tedbir yoluyle icra veznesindeki paranrn alacakhya verilmemesiniistiyebilir.

(Depigik: 9/1111988-3494/6 md.) Dava alacakh lehine neticelenirse ihtiyati ted-bir karan kalkar. Buna dair hUkmiin kesinlegmesi halinde alacakh ihtiyati tedbir dolayr-styla alaca[mr geg almrg bulunmaktan do[an zararlannr g0sterilen teminattan alrr. Ala-caklmm ufradr[r zarar apr davada takdir olunarak karara baflanrr. Bu zarar herhaldeyiizde krktan aqagl tayin edilemez.

(Deligik: 911111988-349416 md,) Dava borglu lehine htikme baglanrrsa derhaltakip durur. ilamrn kesinlegmesi tizerine miinderecatrna gdre ve a)trlca hiikme hacetkaimadan icra krsmen veya tamamen eski hale iade edilir.

Borgluyu menfi tespit davasr agmaya zorlayan takibin haksz ve kotii niyetli ol-dulu anlagrlrrsa, talebi ilzerine, borglunun dava sebebi ile u$radr$r zarmrn da alacaktr-dan tahsiline karar verilir. Takdir edilecek zaru, haksrzhfr anlagrlan takip konusu ala-caSn yiizde krkmdan agaSr olamaz.

Borglu, menfi tesbit davasr zrmnrnda tedbir kararr almamrg ve borg.da odenmigolursa, davaya istirdat davasr olarak devam edilir.

2004 Sayfu icrave iflas Kanunu

Takibe itiraz etmemig ve itirazrun kaldnlmrg olmasr ytiziinden borglu olmadr$tbir parayr tamamen Odemek mecburiyetinde kalan 9ahrs, odedigi tarihten itibaren birsene iginde, umumi hUkiimler dairesinde mahkemeye bagvurarak paranln geriye ahnma-sm istiyebilir.

Menfi tesbit ve istirdat davalan, takibi yapan icra dairesinin bulundu[u yer mah-kemesinde agrlabilece[i gibi, davahnrn ikametgahr mahkemesinde de agrlabilir. Davacristirdat davasrnda yalnz paranrn verilmesi lazrm gelmedi[ini ispata mecburdur.

Madde 88- Haczolunan paralan, banknotlan, hamiline ait senetleri, poligeleri vesair cirosu kabil senetlerle altrn ve giimiig ve difer krymetli qeyleri icra dairesi, muhafa-za eder.

Di[er menkul mallar masrafi peginen alacakhdan ahnarak miinasip bir yerdemuhafaza alttna almr. Alacakh muvafakat ederse istenildi[i zaman verilmek qartiylemuvakkaten borglu yedinde veya iigiinc0 gahrs nezdinde brrakrlabilir.

icra dairesi iigiincii bir gahsa rehnedilmiq olan mallan da muhafaza altrna alabilir.Bu mallar paraya gewilmedili takdirde geri verilir.

(Ek fikralar : 61 61 1985-3222/ ll md.)Adalet Bakanh$r mahcuz mallarm muhafazast igin uygun g0rece$i yerlerde depo

ve garaj agabilir. Ahnacak depo ve garaj iicretleri Adalet Bakanhgrnca belirlenir. Buyerlerin gahgma esas ve usulleri, ydnetmelikte gristbrilir.

Icra dairesi, depo ve garajlarda saklampta, hukuken artrk depo ve garajda muha-fazasrna gerek kalmayan mah, verece$i miinasip silre iginde geri almasmr ilgililereresen bildirir. Verilen silre iginde egya geri ahnmazsa, icra memuru tetkik merciininkaran ile menkul satrylanna iligkin hiikiimler uyarurca bunlarr satar. Elde edilen miktar-dan muhafaza ve satl$ giderleri 6denir. Artan miktar icra dairesine muhafaza olunur. Buhiikiimden ortaya gftan ihtilaflar tetkik mercii tarafrndan basit yargrlama usuliine gdregciziimlenir.

Madde 89- (De[iqik: 18/211965-538/49 md.)Hamiline ait olmryan veya cirosu kabil bir senetle mtistenit bulunmryan alacak

veya sair bir talep hakkr ve borglunun iigtincii gahrs elindeki menkul bir mah haczedilir-se icra memuru; borglu olan hakiki veya hiikmi gahsa bundan b0yle borcunu ancak icradairesine Odeyebilecegini ve takip borglusuna yaprlan ddemenin muteber olmadrgrnrveya mah elinde bulunduran 0gUncli gahsa bundan btiyle menkul mah ancak icra dhire-sine teslim edebilece$ini, mah takip borglusuna vermemesini, aksi takdirde mahn bede-lini icra dairesine Odemek zorunda kalacaSrnr bildirir (Haciz ihbarnamesi). Bu hacizihbarnamesinde, aynca 2, 3 ve 4 tincii fikra hiikiimleri de iigiiLncii gahsa bildirilir.

Ugiincii gahrs; borcu olmadrgr veya maln yedinde bulunmadrSr veya haciz ih-bamamesinin teblilinden Once borg Odenmiq veya mal istihlak edilmig veya kusuruolmaksran telef olmug veya mahn borgluya ait olmadr[r veya malm kendisinerehnedilmig oldugu veya alacak borgluya veya emrettigi yere verilmip olduSu gibi biriddiada ise, keyfiyeti, haciz ihbarnamesinin kendisine teblilinden itibaren yedi giiniginde icra dairesine yazir veya s0zl0 olarak bildirmeye mecburdur.

t21

122 2004 Sayfu icrave iflas Kanunu

Ugiincti gahts, haciz ihbarnamesinin kendisine teblipinden itibaren yedi giin igin-de ittraz etmezse, mal yedinde veya borg zimmetinde sayrlr ve bu durum iigtincti gahsaikinci bir ihbarname ile bildirilir. Bu ihbarnamede ayrrca, iigiincti gahsrn ihbarnameninkendisine teblitinden itibaren yedi gtin iginde icra takibinin yaprldrgr yer mahkemesin-de takip alacakhsr aleyhine bir menfi tespit davasr agabilecegi, agmadrgr takdirde zim-metinde sayrlan borcu icra dairesine Odemesi veya yedinde sayrlan mal icra dairesineteslim etmesi istenir. Ugiincii gahrs, mUddet iginde menfi tespit davasr agarsa, dava agtr-fmt tevsik eden ewakt aym miiddet iginde icra dairesine ibraz etmeye mecburdur. Buhalde, iigiinc0 gahrs dava neticesine kadar zimmetinde salrlan borcu Odemeye veyayedinde saytlan mah teslim etrneye zorlanamaz. Bu davada, iigiincU gahrs takip borglu-suna borglu bulunmadrlrnl veya mahn takip borglusuna ait olmadl$rnr ispat etmeyemecburdur.

(De[igik son ciimle: gllt/1988-349419 md,.) Ugtincii gahrs, agtrlr menfi tespitdavasrnr kaybederse, mahkemece dava konusu geyin ytizde kukmdan agapr olmamakiizere bir tazminat ile de mahkum edilir.

Ugtincii gahts, haciz ihbarnamesine miiddeti iginde itiraz ederse, alacakh, iigunciigahsm verdi[i cevabm aksini tetkik merciinde ispat ederek iigiincii gahsrn 338 inci mad-denin I inci fikrasr htikmiine gtire cezalandrnlmasrnr ve aynca tazminata mahkum edil-mesini isteyebilir. Tetkik mercii, tazminat hakkrndaki davayr genel hiiktimlere gorehalleder.

Ugiincil qahts, kusuru olmaksztn bir mani sebebiyle mtiddeti iqinde haciz ihbar-namesine itiraz etmedigi takdftde 65 inci madde hUkmi.i uygulanrr. Her halde, iigiinciigahsul genel hiikiimlere gOre borgluya kargr miiracaat ve tazminat hakkr sakhdrr.

Mahn teslimi mtimktin olmazsa, alacakh tetkik merciine miiracaatla delerini ii-giincii gahsa ddetmek hakkrnr haizdir.

Haciz ihbarnamesi, bir hiikmi gahsrn veya miiessesenin merkez ve gubelerindenhangisine tebli! edilmiq ise, beyanda bulunma mtikellefiyeti yalnrz ihbarnameyi tebel-Iti! eden merkez veya gubeye aittir.

Ugiincii gahsrn beyanr higbir harg ve resme tabi degildir.Bu madde htikmii, memuriyeti hasebiyle hakikate muhalif beyanda bulunan me-

murlar hakkrnda da uygulanr.Madde 90- icra dairesi haczedilen haklarrn muhafazasma ve alacaklardan gtinii

gelenlerin tahsiline gahgr ve lazrm gelen masraflarrn pegin Odenmesini isteyebilir.Madde 9r- (Defisik 18/2/1965-538/50 md.) (Defigik: 9/tUt988-3494/10 md.)

Gayrimenkuliin haczi ile tasarruf hakkr Medeni Kanunun 920 nci maddesi anlammdatahdide ugrar. sicile kaydedilmek izerehacizkeyfiyeti, ne miktar meblag igin yaprldr[rve alacaklmm adr ile tebli[e yarar adresi icra dairesi tarafrndan tapuya ve mahcuz gemiise kayttlt bulundutu daireye bildirilir. Adresi deligen alacakh masrafrnr vermek suretiile yeni adresinin tapuya bildirilmesini icra dairesinden istemeye mecburdur.

Madde 97- @e[igik 1812/1965-538/54 md.)istihkak iddiasrna kargl alacakh veya borglu tarafindan itiraz edilirse, icra memu-

ru dosyayt hemen tetkik merciine verir. Merci, dosya iizerinde veya liizum goriirse

2004 Saytlt icra ve iflas Kanunu

ilgilileri davet ederek miirafaa ile yapaca$r inceleme neticesinde varaca$r kanaate g6retakibin devamma veya talikine karar verir.

istihkak davastntn srf sattgt geri brrakmak gayesiyle kiitiiye kullanrldrgrnr kabuletmek igin ciddi sebepler bulundugu takdirde merci takibin taliki talebini reddeder.

Takibin talikine karar verilirse, haksz grktrfl takdirde alacaklmrn muhtemel za-rarma kargr davacrdan 36 ncr maddede gOsterilen teminat ahnu.

Teminatrn cins ve miktan mevcut delillerin mahiyetine g6re takdir olunur.Takibin devamrna dair verilen merci karan temyiz olunamaz.Ug0ncii gahts, merci karartnm tefhim veya tebliginden itibaren yedi giin iginde

tetkik merciinde istihkak davasr agmaya mecburdur. Bu miiddet zafirnda dava edilme-digi takdirde iigtincii gahrs alacakhya kargr iddiasrndan vazgegmig saylrr.

Kiralanan yer veya sicile kayrth gemilerdeki hapis hakkrna tabi egya ile ilgili is-tihkak davalan Borglar Kanununun 268 inci rnaddesinin I inci frkraslnda yazrh hU-kiimlere uygun olmadrkga talik emri verilemez.

Dava esnasrnda 106 ncr maddedeki miiddetler cereyan etmez.Yukardaki hi.iktimler dairesinde kendisine istihkak talebinde bulunmak imkanr

verilmemig olan iigtincii gahrs, haczedilen gey hakkrnda veya satthp da bedeli heni.izalacakltya verilmemigse bedeli hakkrnda,hacze rttrla tarihinden itibaren yedi giin iginde,tetkik merciinde istihkak davasr agabilir. Aksi takdirde aynr takipte bu iddiayr ileri siir-mek hakkrnr kaybeder. Bu halde davacrnrn talebi iizerine merci hakimi takibin talikedilip edilmemesi hakkrnda yukardaki htikiimler dairesinde acele karar vermeye mec-burdur. Bu karar di$er taraf dinlenmeksizin de verilebilir.

istihkak davasr neticelenmeden mahcuz mal paraya gevrilmig bulunursa mercihakimi igbu bedelin yargrlama neticesine kadar Odenmemesi veya teminat kargrhgrndaveya halin icabma gOre teminatsz derhal alacakhya verilmesi hususunda aynca kararverir.

istihkak davasrna umumi hiiktimler dairesinde ve basit yargrlama usultine gtirebakrlrr.

Mahcuz egya ile ilgili olarak icra memuruna dermayan edilen iddiada i.igiincU ga-hrs ve borglunun birleqmeleri alacakhya miiessir degildir. Ugiincii gahsrn bu iddiasrnrispat etmesi lazmdr. Ancak iigUncii gahsrn mahcuz e$yanln kendisinin miilkii veyakendisine merhun oldugu haldundaki iddiasrnrn borglu tarafrndan kabulti kendi aleyhinedelil tegkil eder ve ileride bu ikrara aykrn higbir iddiada bulunamaz.

(Deligik: glll/1988-3494/ll md.) istihkak davasr iizerine takibin talikine kararverilip de neticede dava reddolunursa alacakhnrn alaca$mdan bu dava dolaysryla istifa-sr geciken miktann yiizde krkrndan agalr olmamak iizere davacrdan tazminat ahnmasr-na hiikmolunur.

Davanrn reddi hakkrndaki karan temyiz eden istihkak davacrsr icra dairesinden36 ncr maddeye gOre miihlet isteyebilir.' istihkak davasr sabit olur ve birinci fikra geregince istihkak iddiasrna kargr itirazeden alacakh veya borglunun kOtti niyeti tahakkuk ederse haczolunan mahn de$erinin

t23

124 2004 Sayfu icrave iflas Kanunu

yiizde onbeginden agaf,r olmamak izere itiraz edenden tazminat altnmasrna astl dava ilebirlikte hiikmolunur.

Koca aleyhine yaprlmrg bir hacizde karr gahsi mallart iizerindeki haklannt Mede-ni Kanunun 160 ncr maddesi hilkmiine tabi olmaksrzrn kendisi takip edebilir.

istihkak davasrna kargr haczi yaptran alacakh bu kanunun I I inci babt hiikiimle-rine dayanarak ve muvakkat veya kati aciz belgesi ibranna mecbur olmaksnnmiitekabilen iptal davasr agabilir. Dava ve miitekabil davada taraflarrn g6sterecekleributiin delilleri hakim serbestce takdir eder.

istihkak davalan siiratle ve diger davalardan 6nce gOriilerek karara baglanrr.Madde 100- ilk haciz iizerine satrlan malm tutan vezneye girinceye kadar aynr

derecede hacze igtirak edebilecek alacakhlar:1- ilk haciz ilamsrz takibe mtistenitse takip talebinden ve ilama istinat ediyorsa

dava ikamesinden mukaddem yaprlmrg bir icra takip iizerine alman aciz vesikasma,2- Yukandaki frkrada yazrh tarihlerden Once agrlmrg bir dava iizerine ahnan ila-

ma,3- Aynt tarihlerden mukaddem tarihli resmi veya tarih ve imzasr tasdikli bir se-

nede,4- Aynr tarihlerden mukaddem tarihli resmi dairelerin veya salahiyetli makamla-

rm salahiyetleri dahilinde ve usuliine gOre verdikleri makbuz veya vesikaya istinat edenalacakhlardr.

Bu suretle igtirak halinde icra dairesi miiracaat iizerine aynr derecedeki alacakh-larm biittin alacaklarma yetecek nispette ilave suretiyle hacizler yapar.

Bunlarm haricindeki alacakhlar ancak, ewelki dereceden artacak bedeller iginhacze iqtirak edebilirler.

Madde 136- Gayrimenkul mallarrn satlilna ait olan hiikiimler, gemi siciline ka-ylth gemiler hakkrnda da tatbik olunur. Bu hiikUmler gegen (tapu sicili) tabirleri, gemisicilini ve (irtifak hakkr) tabiri, ise sicile kayrth gemiler iizerindeki intifa hakkm anlatrr,

Madde 159- iflas talebi halinde mahkeme, ilk 0nce alacakhlann menfaat igin za-ruri g0rdiilii bUtiin muhafaza tedbirlerini emredebilir. Borglu Odeme emrine itiraz et-memigse, alacaklmrn talebi iizerine, mahkeme mutlaka bu tedbirlere karar vermeyemecburdur. Bu emirler iflas dairesince yerine getirilebilir.

Mahkeme, defter tutmadan gayri bir muhafaza tedbiri isteyen alacakhdan, ileridehaksz grktrtr takdirde borglunun ve iig0ncii gahsrn bu yiizden u[rayabilecekleri zararla-rt kargrlamak iizere Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanununun 96 ncr maddesinde yazrhbir teminat altnmasrnt isteyebilir. Borglu 0deme emrine itiraz etmemig veya alacak birilama balh ise teminat aranmaz. Devlet ve adli yardrma nail kimseler de teminat gtis-termek mecbwiyetinde delillerdir.

Bu maddeye g0re alman muhafaza tedbirleri borglu aleyhindeki icra takiplerinetesir etmez.

2004 Sayilt icra ve iflas Kanunu

Madde 170- Borglu, 168 inci maddenin 4 numarah bendine gOre kambiyo sene-dindeki imzanlr kendisine ait olmadr[r yolundaki itirazm bir dilekge ile tetkik merciinebildirir. Bu itiraz sat$tan bagka icra takip muamelelerini durdurmaz.

Tetkik Mercii durugmadan Once yapacagr incelemede, borglunun itiraz dilekgesikapsamrndan veya ekledili belgelerden edindigi kanaata gdre itirazr ciddi gormesi ha-linde alacakhya teblipe gerek giirmeden itirazla ilgili karanna kadar icra takibinin gegiciolarak durdurulmasrna ewak iizerinde karar verebilir,

Madde 257- Rehinle temin edilmemig ve vadesi gelmig bir borcun alacakhsr,borglunun yedinde veya iigiincii gahrsta olan menkul ve gay'imenkul mallannr ve ala-caklar ile diter haklannr ihtiyaten haczettirebilir.

Vadesi gelmemig borgtan dolayr yalnrz agaprdaki hallerde ihtiyati haciz istenebi-lir:

l. Borglunun muayyen ikametgahr yoksa;2. Borglu taahhiitlerinden kurtulmak maksadile mallannr gizlemeye, kagrrmapa

veya kendisi kagma$a hazrlarur yahut kagarsa.Bu suretle ihtiyati haciz konulursa borg yalruz borglu hakkrnda muacceliyet

kesbeder.Gemi alacaklilan, donatanm yalruz mahdut ayni surette mesul oldulu hallerde,

ancak mesuliyete mevzu teqkil eden mal ve haklara ihtiyati haciz koydurabilirler. Do-natanrn aynr zamanda gahsen mesul oldulu haller bundan mtistesnadr. $u kadar ki,donatanm gahsi mesuliyeti bir miktar ile mahdut ise gemi alacakhlan ancak bu miktarigin donatanrn diger mallarrnr haczettirebilirler.

Yiik alacakltlarr hakkmda da yukanki fil<ra hiikmil kryas yoliyle tatbik olunur.Madde 258- ihtiyati hacze 50 nci maddeye gOre yetkili mahkeme tarafindan ka-

rar verilir. Alacakh alacatr ve icabmda haciz sebepleri hakkurda mahkemeye kanaatgetirecek deliller gdstermeye mecburdur.

Madde 259- ihtiyati haciz isteyen alacakh hacizde haksrz grktrgr takdirde borg-lunun ve iigiincti gahsm bu y0zden uprayacaklan biittin zararlardan mesul ve HukukUsulti Muhakemeleri Kanununun 96 ncr maddesinde yanh teminah vermefe mecbur-dur.

Ancak alacak bir ilama miistenid ise teminat aranmaz.Ancak ilam mahiyetinde bir vesikaya miistenid ise mahkeme teminata li.izum o-

lup olmadrlmr takdir eder.Tazrninat davasr ihtiyati haczi koyan mahkemede dahi gtlriiliir.Madde 260- ihtiyati haciz karannda:l. Alacakhnrn ve icabrnda milmessilinin ve borglunun adr, soyadt ve ikametga-

hr,.2. Haczinne gibi belgelere miisteniden ve ne miktar alacak igin konulduf,u,3. Haczin konulmasmm sebebi.4. Haczolunacak geyler,

t25

126 2004 Sayfu icrave i/las Kanunu

5. Alacakhmn zarannm tazminiyle miikellef oldulu ve gdsterilen teminatm ne-lerden ibaret bulundu$u,

yaziln.Madde 261- Alacakh, ihtiyati haciz kararurrn verildi[i tarihten itibaren on giin i-

ginde kararr veren mahkemenin yargr gewesindeki icra dairesinden karann infaznristemege mecburdur. Aksi halde ihtiyati haciz karan kendilipinden kalkar.

ihtiyati haciz kararlaryTg dan 99 uncuya kadar olan maddelerdeki haczin ne su-retle yaprlacatrna dair hilkiimlere g0re icra edilir.

Madde 262- Haczl icra eden memur bir tutanak di.izenler. Bunda haczolunangeyler ve krymetleri gOsterilir ve derhal icra dairesine verilir.

icra dairesi, ihtiyati haciz tutanapmm birer suretini U9 gun iginde haciz srasurdahaar bulunmayan alacakh ve borgluya ve icabmda UgUncU gahsa teblig eder.

Madde 263- Haczolunan mallar istenildigi zaman para veya ayn olarak veril-mek ve bu hususu temin igin mallarur krymetleri depo edilmek veya icra mtldurii tara-findan kabul edilecek esham ve tahvilat veya menkul ve gayrimenkul rehin veya mute-ber bir banka kefaleti g0sterilmek gartryla borgluya ve mal i.igtincti gahrs elindehaczolunmugsa bir taahhiit senedi almarak bu gahsa brrakrlabilir. istenilecek teminat herhalde borg ve masraf tutannl gegemez.

Madde 264-Dava agtlmadan veya icra takibine baglanmadan ewel ihtiyati hacizyaptrm6 olan alacaklt; haczin tatbikinden, haciz gryabrnda yaprlmrgsa haciz zabrt vara-kasmm kendisine teblitinden itibaren yedi gtin iginde ya takip talebinde (haciz veyaiflas) bulunmaya veya dava agmaya mecburdur.

icra takibinde, borglu 6deme emrine itiraz ederse bu itiraz hemen alacakhya teb-lif, olunur. Alacakh, teblig tarihinden itibaren yedi gtin iginde tetkik merciinden itirannkaldnlmasrnt istemeye veya mahkemede dava agmaya mecburdur. Tetkik mercii, itira-an kaldrrlmasr talebini reddederse alacaklmm karann tefirim veya tebli[i tarihindenitibaren yedi giin iginde dava agmasr laamdr.

ihtiyati haciz, alacak davasurur mahkemede goruldiilu srada konulmug veya a-lacakh birinci fikraya gOre mahkemede dava agmry ise, esas hakkrnda verilecek hiikmiinsulh mahkemelerinde teftrim ve asliye mahkemelerinde teblipden itibaren bir ay igindealacakh takip talebinde bulunmaya mecburdur.

Alacakh bu milddetleri gegirir veya davasmdan yahut takip talebinden vazgeger-se veya takip talebi kanuni muddetlerin gegmesiyle diigerse veya dava dosyasr muame-leden kaldnhp da bir ay iginde dava yenilenmezse veya davasmda haksrz grkarsa ihti-yatihaciz hiikiimstiz kalr ve alakadarlar isterse lazrm gelenlere bildirilir.

Borglu mUddeti iginde Odeme emrine itkaz etmez veya itiraa tetkik merciincekesin olarak kaldrrlrr veya mahkemece iptal edilirse, ihtiyati haciz kendiliginden icraihacze inkrlabeder.

Madde 265- Ihtiyati haciz karan temyiz edilemez. Ancak, borglu kendisi din-Ienmeden verilen ihtiyati haczin dayandrSr sebeplere, mahkemenin yetkisine ve temi-nata kar$U huzuruyle yaprlan hacizlerde haczin tatbiki, aksi halde haciz tutanaSrnrn

2004 Sayfi icra ve iflas Kanunu

kendisine tebligi tarihinden itibaren yedi giin iginde mahkemeye miiracaatla itiraz ede-bilir.

Mahkeme, gtisterilen sebeplere hasren tetkikat yaparak itirazr kabul veya redde-der.

itiraz eden, dilekgesine istinat etti$ biitiin belgeleri baglamaya mecburdur. Mah-keme, itiraz iizerine iki tarafi davet edip gelenleri dinlendikten sonra" itirazr varit goriiLr-se kararrm de[igtirebilir veya kaldrabilir. $u kadar ki, iki tarafta gelmezse ewak iize-rinde inceleme yaprlarak karar verilir.

Madde 266- Borglu, para veya mahkemece kabul edilecek rehin veya esham ya-hut tahvilat depo etmek veya gaynmenkul rehin yahut muteber bir banka kefaleti gbs-termek $artr ile ihtiyati haczin kaldrnlmasrnr mahkemeden isteyebilir. Takibe bagian-drktan sonra bu yetki, icra tetkik merciine geger.

Madde 267' Alacakh, iflasa tabi borglusu aleyhine 264 iincii maddenin, birincifikrasr gere$ince iflas yolu ile takrpte bulunmug veya iflas yolu ile takipte bulunduktansonra borglunun mallannt ihtiyaten haczettirmig ise, agaprdaki hiikiimler tatbik olunur.

Borglu 0deme emrine itiraz ederse bu itiraz hemen alacakhya teblig olunur. Ala-cakh, tebliS tarihinden itibaren yedi gtln iginde ticaret mahkemesine bagvurarak itirazrnkaldmlmasryla beraber borglunun iflasma karar verilmesini istemeye mecburdur.

Borglu 0deme emrine itiraz efnezse, bu durum hemen alacakhya tebli$ olunur.Alacakh, tebli$ tarihinden itibaren yedi gtin iginde ticaret mahkemesine bagvurarakborglunun iflasma karar veribnesini istemeye mecburdur.

264 iincil maddesinin 4 iincii fikrasr hiikmii kryasen uygulamr.Madde 268'261inci maddeye gOre ihtiyaten haczedilen mallar haciz yolu ile

takip hiiktlmlerine gdre icrai hacze inkrlab etmeden ewel bir diger alacakh tarafindanhaczedilirse, ihtiyati haciz sahibi bu hacze kendiliSinden ve muvakkaten igtirak eder.

ihtiyati haciz masraflan satry tutanndan ahnr.ihtiyati haciz diler r0ghan hakkrnr vennez.

t27

t28

4721 SAYILI TURK MEDENi KAI\TJNU

Madde 24- Hukuka aykrrr olarak kigilik hakkrna saldmlan kimse, hdkimden,saldnda bulunanlara kargt korunmasrnr isteyebilir.

Kigilik hakkr zedelenen kimsenin rzasr, daha iistiin nitelikte 6zel veya kamusalyarar ya da kanunun verdi$i yetkinin kullarulmast sebeplerinden biriyle hakh krhnma-drkga, kigilik haklanna yaprlan her saldnr hukuka aykrndr.

Madde 25- Davacr, hdkimden saldrrr tehlikesinin 0nlenmesini, siirmekte olansaldrrya son verilmesini, sona ermig olsa bile etkileri devam eden saldrmur hukukaaykrrrh[mrn tespitini isteyebilir.

Davacr bununla birlikfe, diizeltmenin veya kararm iigUncii kigilere bildirilmesi yada yayrmlanmasr isteminde de bulunabilir.

Davacrnm, maddi ve manevi tazminat istemleri ile hukuka aykrn saldrt dolayr-sryla elde edilmig olan kazancm vekdletsiz ig gdrme hiikiimlerine gdre kendisine veril-mesine iligkin istemde bulunma hakkr sakhdr.

Manevi tazminat istemi, kargl tarafga kabul edilmig olmadftga dewedilemez; mi-ras brakan tarafurdan ileri siiriilmiig olmadrkga mirasgtlara gegmez.

Davact, kigilik haklanntn korunmasr igin kendi yerlegim yeri veya davalmtnyerlegim yeri mahkemesinde dava agabilir.

Madde 169- Boganmaveya ayrrhk davasr agrlmca hdkim, davantn devamt siire-since gerekli olan, tizellikle eglerin barmmastna, gegimine, eglerin mallannm y0netimi-ne ve gocuklann bakrm ve korunmasrna iligkin gegici tinlemleri re'sen alr.

Madde 175- Boganma ytziinden yoksullufa diiqecek taraf, kusuru daha a$r ol-mamak koguluyla gegimi igin diter taraftan mali giicii orantnda stiresiz olarak nafakaisteyebilir.

Nafaka ytiki.imli.is0nUn kusuru aranmaz.Madde 182- Mahkeme boganma veya ayrhSa karar verirken, olanak bulundukga

ana ve babayr dinledikten ve gocuk vesayet altmda ise vasinin ve vesayet makamlnndiigiincesini aldrktan sonra, ana ve babanm haklannr ve gocuk ile olan kigisel iligkilerinidtizenler.

Velayetin kullanrlmasr kendisine verilmeyen egin gocuk ile kigisel iligkisinin dii-zenlenmesinde, gocu$un Ozellikle sa$Ift, epitim ve ahldk bakrmmdan yararlarl esastutulur. Bu eq, gocugun bakrm ve ef,itim giderlerine giicii oranrnda katrlmak zorundadr.

Hdkim, istem hilinde irat bigiminde ddenmesine karar verilen bu giderlerin gele-cek yrllarda taraflann sosyal ve ekonomik durumlarma gOre ne miktarda 0denecepinikarara baglayabilir.

Madde 183- Ana veya babanm bagkasryla evlenmesi, bagka bir yere gitmesi ve-ya Olmesi gibi yeni olgulann zorunlu krlmasr hdlinde hdkim, re'sen veya ana ve baba-dan birinin istemi iizerine gerekli 0nlemleri alr

4721 Sryfu Tiirk Medeni Kanunu

Madde 190- Eglerden biri birligi temsil yetkisini agar veya bu yetkiyi kullanma-da yetersiz kalrsa hdkim, diSer eqin istemi iizerine temsil yetkisini kaldirabilir veyasrnrlayabilir. istemde bulunan eg, temsil yetkisinin kaldrnldr$rnr veya srnrrlandr$rnr,iigiincii kigilere sadece kigisel duyuru yoluyla bildirebilir.

Temsil yetkisinin kaldurlmasmrn veya srnnlanmasrnrn iyi niyetli iigiincii kigilerekargr sonug do$urmasr, durumun hdkimin karanyla ilan edilmesine balhdrr.

Madde 195- Evlilik birlipinden dogan yiiktmliiltiklerin yerine getirilmemesi ve-ya evlilik birlipine iligkin iinemli bir konuda uyugmazhsa diigiilmesi hdlinde, egler ayna)'r veya birlikte hdkimin miidahalesini isteyebilirler.

Hdkim, egleri yiiktimlll[kleri konusunda uyarr; onlan uzlagtrrmaya gahgr veeqlerin ortak rrzasr ile uzman kigilerin yardrmmr isteyebilir.

Hdkim gerekti$i takdirde eglerden birinin istemi iizerine kanunda ongdriilen 0n-lemleri alrr.

Madde 197- Eglerden biri, ortak hayat sebebiyle kigiliSi, ekonomik giivenliliveya ailenin huzuru ciddi bigimde tehlikeye dugtti[U stlrece ayrr ya$ama hakkrna sahip-tir.

Birlikte yagamaya ara verilmesi hakh bir sebebe dayamyorsa hdkim, eglerden bi-rinin istemi i.izerine birinin dilerine yapaca[r parasal katkrya, konut ve ev egyasmdanyararlanmaya ve eglerin mallannrn yOnetimine iligkin dnlemleri alr.

Eglerden biri, hakh bir sebep olmakszm di$erinin birlikte yagamaktan kagmmasrveya ortak hayattn bagka bir sebeple olanaksz hdle gelmesi iizerine de yukandaki is-temlerde bulunabilir.

Eglerin ergin olmayan gocuklarr varsa hdkim, ana ve baba ile gocuklar arasmdakiiligkileri diizenleyen hiikiimlere grire gereken Onlemleri alr.

Madde 198- Eglerden biri, birlilin giderlerine katrlma yiikiimliiliiginii yerinegetirmezse, hdkim onun borglulanna, Odemeye tamamen veya ktsmen diper ege yap-malarrnr emredebilir.

Madde 199- Ailenin ekonomik varhgmm korunmasr veya evlilik birligindendoSan mali bir yiikiimlUliifiin yerine getirilmesi gerektili Olgiide, eglerden birinin istemiiizerine hdkim, belirleyecef,i malvarhg degerleriyle ilgili tasamrflann ancak onun nza-sryla yaprlabilece[ine karar verebilir.

Hdkim bu durumda gerekli 0nlemleri aln.Hdkim, eglerden birinin ta$xrmaz iizerinde tasamrf yetkisini kaldrrsa, re'sen du-

rumun tapu kiltti$iine gerh edilmesine karar verir.Madde 200- Kogullar de[igtiginde hdkim, eglerden birinin istemi tizerine kara-

rnda gerekli degigiklikleri yapilr veya sebebi sona ermigse alman onlemleri kaldrrrr.Madde 314- Ana ve babaya ait olan haklar ve ytiktimlilltikler evldt edinene ge-

ger.

lvl6thk, evldt edinenin mirasgnr olur.

129

130 4721 Sayfu Tiirk Medeni Kanunu

Evldthk ktigiik ise evl6t edinenin soyadmr alrr. Evl6t edinen isterse gocuta yenibir ad verebilir. Ergin olan evl6thk, evldt edinilme srasnda dilerse evl6t edinenin so-yadrnr alabilir.

Egler tarafindan birlikte evl6t edinilen ve ayrt etme giictlne sahip olmayan kii-giiklerin niifus kaydrna ana ve baba adr olarak evl6t edinen eglerin adlan yaalr.

Evldtlrtrn, miras ve baqka haklarmm zedelenmemesi, aile baplannm devam et-mesi igin evldthsrn geldili aile kUtiisil ile evl6t edinenin aile kiittiSii arasmda her tiirltibag kurulur. Ayrrca evlethkla ilgili kesinlegmig mahkeme karan her iki nilfus ktitii$.ineiglenir.

Evl6t edinme ile ilgili kaytlar, belgeler ve bilgiler mahkeme karan olmadrkgaveya evldthk istemedikge higbir gekilde agrklanamaz.

Madde 332- Nafaka davasr agilmca hdkim, davacmrn istemi 0zerine dava stire-since gerekli iinlemleri alr.

Soyba[r tespit edilirse, davahmn, uygun nafaka miktannr depo etmesine veyagegici olarak cidemesine karar verebilir.

Madde 333- Babalft davasr ile birlikte nafaka istenir ve hdkim, babahk olasrh-trnr kuvvetli bulursa, htikiimden 0nce gocugun ihtiyaglan igin uygun bir nafakaya kararverebilir.

Madde 346- Qocu$un menfaati ve geligmesi tehlikeye diigtt[il takdirde, ana vebaba duruma gare bulamaz veya buna giigleri yetmezse hdkim, goculun korunmasr iginuygun dnlemleri alrr.

Madde 347- Qocupun bedensel ve zihinsel geligmesi tehlikede bulunur veya 90-cuk manen terk edilmig halde kalrrsa hakim, gocutu ana ve babadan alarak bir aile ya-nrna veya bir kuruma yerlegtirebilir.

Qocu$un aile iginde kalmast ailenin huzurunu onlardan katlanmalarr bekleneme-yecek derecede bozuyorsa ve durumun gereklerine gOre bagka gare de kalmamlgsa, anave baba veya gocu$un istemi iizerine hdkim aynr tinlemleri alabilir.

Ana ve baba ile gocuf,un 0deme gUcii yoksa bu Onlemlerin gerektirdili giderlerDevletge kargrlanrr.

Nafakaya iligkin htikUmler sakhdu.Madde 348- Qoculun korunmasrna iligkin diler Onlemlerden sonug almamaz ya

da bu Onlemlerin yetersiz olacalr 0nceden anlagrlusa, h6kim agaSrdaki hallerde velaye-tin kaldnlmasrna karar verir: ;

1. Ana ve babarun deneyimsizligi, hastahpl 0ziirlii olmasr, bagka bir yerde bu-lunmast veya benzeri sebeplerden biriyle velayet gOrevini geregi gibi yerine getireme-mesi. J''

2. Anave babanm gocula yeterli ilgiyi g0stermemesi veya ona kargr ytkiimlii-liiklerini agr bigimde savsaklamasr. I

Velayet ana veya babanm her ikisinden kaldrrlrsa gocuf,a bir vasi atanr.Kararda aksi belirtilmedikge, velayetin kaldnlmasr mevcut ve dofacak biitun

gocuklan kapsar.

4721 Sayfu Tiirk Medeni Kanunu

Madde 364' Herkes, yardtm etmediSi takdirde yoksulluga diigecek olan iistso-yu ve altsoyu ile kardeglerine nafaka vermekle yUkiimliidiir.

Kardeglerin nafaka y[kiimliiltikleri, refah iginde bulunmalarrna baghdrr.Eg ile ana ve babarun bakrm borglarrna iligkin hiikiimler sakhdr.Madde 420- Vesayet igleri zorunlu krldrtr takdirde vesayet makamr, vasinin a-

tanmasmdan Once de re'sen gerekli dnlemleri alr; 0zellikle, krsrtlanmasr istenen kigininfiil ehliyetini gegici olarak kaldrabilir ve ona bir temsilci atayabilir.

Vesayet makammm karan ilan olunur.Madde 589- Mirasbuakantn yerlegim yeri sulh hdkimi, istem uzerine veya re'sen

tereke mallarurm korunmasr ve hak sahiplerine gegmesini sa$lamak iiaere gerekli olanbiitiin Onlemleri alr.

Bu cinlemler, dzellikle kanunda belirtilen hallerde terekede bulunan mal ve hak-lann yaztmma, terekenin miihilrlenmesine, terekenin resmen yOnetilmesine ve vasiyet-namelerin agrlmasma iligkindir.

Onlemlerle ilgili giderler, ileride terekeden almmak tizere, bagvuran kigi tarafrn-dan; 6nleme hAkimin re'sen karar verdi[i hallerde Devlet tarafindan kargrlanr.

Mirasbrakan, yerlegim yerinden bagka bir yerde 0lmiig ise, o yerin sulh h6kimibu Oltimii yerlegim yeri sulh hakimine gecikmeksizin bildirir ve mirasbrakanm 6ltimyerinde bulunan mallannm korunmasr igin gerekli 0nlemleri alarak bununla ilgili dos-yayl ve varsa vasiyetnameyi yerlegim yeri sulh hdkimine gOnderir.

Madde 637- Yasal veya atanml$ mirasgr, terekeyi veyabazr tereke mallarmr e-linde bulunduran kimseye kargr mirasgrhktaki ilsfrin hakkrnr ileri silrerek miras sebe-biyle istihkak davasr agabilir.

Bu davada hdkim, mirasgrhk srfatryla ilgili uyugmazhklan da gOzer.H6kim, davactnm istemi iizerine hakkm korunmasr igin davahnrn giivence g6s-

termesi veya tapu kiitfgiine gerh verilmesi gibi gerekli her tiirlo dnlemleri ahr.Madde 640- Birden gok mirasgr bulunmasr halinde, mirasm gegmesiyle birlikte

paylagmaya kadar, mirasgilar arasmda terekedeki biitiin hak ve borglan kapsayan birortakhk meydana gelir.

Mirasgrlar terekeye elbirligiyle sahip olurlar ve sOzlegme veya kanundan dogantemsil ya da yOnetim yetkisi sakh kalmak iizere, terekeye ait biitiin haklar iizerindebirlikte tasamrf ederler.

Mirasgrlardan birinin istemi Uzerine sulh mahkemesi, miras ortakh[rna paylag-maya kadar bir temsilci atayabilir.

Mirasgrlardan her biri, terekedeki haklann korunmasrnr isteyebilir. Saf,lanankorumadan mirasgrlann hepsi yararlanr.

Bir mirasgr Odemeden aciz halinde ise, mirasm agrlmasr iizerine diter mirasgrlar,haklarrnm korunmasr igin gerekli 0nlemlerin gecikmeksizin ahnmasmr sulh mahkeme-sinden isteyebilirler.

Madde 981- Zilyet, her tiirlU gasp veya saldmyr kuwet kullanarak defedebilir.Zilyet, nzasr dryurda kendisinden ahnan geyi tagrnmazlarda el koyant kovarak,

tagmrrlarda ise eylem snasmda veya kagarken yakalananrn elindgn alarak zilyetli$inikoruyabilir. Ancak, zilyet durumun hakh gOstermedi[i derecede kuwet kullanmaktankagmmak zorundadr.

l3l

t32 47 2 1 Sayfu Tilrk Medeni Kanunu

Madde 1fi)7- Tapu sicilinin tutulmasmdan do[an biitiin zararlardan Devlet so-rumludr"ri, Devlet, zararrndopmasrnda kusuru bulunan gcirevlilere riicu eder.

Devletin sorumluluguna iligkin davalar, tapu sicilinin bulundu[u yer mahkeme-sinde gciriiliiLr.

Madde 1010- Agagdaki sebeplere dayanan tasamrf yetkisi krsrtlamalan, tapuktiti.i[iine gerh verilebilir:

l. Qekigmeli haklann korunmasma iligkin mahkeme kararlan,2. Haciz, iflas kararr veya konkordato ile verilen silre,3. Aile yurdu kurulmast, artmirasgl atanmasl gibi gerh verilmesi kanunen ongci-

rtilen iglemler.Tasamrf yetkisi krsrtlamalart, gerh verilmekle ta$mmaz ilzerinde sonradan kaza-

nrlan haklann sahiplerine kargr ileri siirtilebilir.Madde 1011- Agaprdaki hallerde gegici tescil gerhi verilebilir:l. iddia edilen bir ayni hakkrn gUvence altma almmasr gerekiyorsa,2.Tasamrf yetkisini belirleyen belgelerdeki noksanl*larrn sonradan tamamlan-

masma kanun olanak taruyorsa.Gegici tescil gerhi, biitiin ilgililerin razr olmasrna veya h6kimin karar vermesine

bathdu. gerhin konusu olan hak sonradan gergeklegirse, gerh tarihinden baglayarakiigiincii kigilere kargr ileri siiriilebilir

Gegici tescil qerhi verilmesi istemi iizerine hdkim, taraflan dinleyerek veya dosyaiizerinde inceleme yaparak gerhe konu olan hakkm varhgrnrn kabul edilebilece[ikanaatma vanrsa, gerh karan verir. Kararda gerhin etki bakr siiresi ve igerili belirlenir;gerektipinde mabkemeye bagvurulmasl igin bir stire verilir.

133

818 SAYTLT BORqLAR KANT.TNU

Madde 41- Gerek kasten gerek ihmal ve teseyy[p yahut tedbirsizlik ile hakszbir surette di[er kimseyebir zarar ika eden gahts, o zararrn tazminine mecburdur.

Ahlaka mugayir bfu fiil ile bagka bir kimsenin zarara upramasrna bilerek sebebi-yet veren gahrs, kezalik o zararr taantine mecburdur.

Madde 43- Hakim, hal ve mevkiin icabrna ve hatanm alnh$rna gtire tazminatmsuretini ve gumuliintln derecesini tayin eyler.

Zarar ve ziyan irad geklinde tayin ohlndugu takdirde borgludan icabeden teminatalmn.

Madde 49- @eligik 41511988-3444/8 md.)$ahsiyet hakkr hukuka aykrn bir gekilde tecaviize u$rayan kigi, u$radrSr manevi

zarara kargrhk manevi tazminat namtyla bir miktar para Odenmesini dava edebilir.Hakim, manevi tazminatrn miktarrnr tayin ederken, taraflann stfattnt, iggal ettik-

leri makamr ve diler sosyal ve ekonomik durumlannt da dikkate alrr.Hakim, bu tazminatrn odenmesi yerine, diter bir tazmin sureti ikame veya ilave

edebileceli gibi tecavtizii krnayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu karann basmyolu ile ilanrna da hiikmedebilir.

Madde 59- Bir binadan yahut diSer bir gahsrn imal etti[i geylerden dolayt zuhuragelecek bir zarara maruz olan kimsenin, tehlikeyi bertaraf etmek igin, laamgelen ted-birlere tevessiil etmesini malikten talep etme[e hakkt vardr.

gahrslann ve mallann vikayesine dair olan zabfianizamlarr bakidir'Madde 60- Zarar ve ziyan yahut manevi zarar namiyle nakdi bir mebla$ tediye-

sine miiteallik dava, mutazarnr olan tarafin zuarave failine rttrlar tarihinden itibaren birsene ve her halde zaran mustelzim fiilin vukuundan itibaren on sene miirurundan sonraistima olunmaz.

$u kadar ki zarcr ve ziyan davasl, ceza kanunlan mucibince milddeti daha uzunmiiruru zamana tabi cezayr miistelzim bir fiilden neget etmig olursa gahsi davaya da omiiruru zarnan tatbik olunur.

E[er haksrz bir fiil, mutazamr olan taraf aleyhine bir alacak tevlit etmig olursa,mutazarrr kendisinin tazminat talebi miiruru zamwr ile sakrt olsa bile o alaca[t ver-mekten imtina edebilir.

Madde 91- Alacakh mittemerrit oldugu takdirde borglu hasar ve masraflan ala-cakhya ait olmak tzere verece$i geyi tevdi ederek borcundan beraet edebilir. Tevdiedilecek yeri, tediye yerindeki hakim tayin eder. Fakat ticari eqya, hakimin karan ol-makszm dahi bir ardiyeye tevdi edilebilir.

Madde g7-Br geyin yaprlmasrna miiteallik borg borglu tarafindan ifa edilmedi[itakdirde, alacakh masrafi borgluya ait olmak ilzere borcun kendisi tarafindan ifasrna izinverilmesini talep edebilir. Her tiirlii za/:ar ve ziyan davasr hakkr mahfuzdur

134 818 Sayfu Borqlar Kanunu

Bir geyin yapilmamastna taalliik eyleyen borca muhalif surette hareket eden kim-se mticerret muhalefet ile zarar ve ziyan tediyesine mecburdw.

Bundan baSka alacakh taahhtide muhalif olarak yaprlan geyin refini isteyebilir.Alacakh, masraflan borgluya ait olmak ilzere, kendisi tarafindan ref'a izin verilmesinide isteyebilir.

Madde 133- Aga$rdaki hallerde mtluru z:rmankatedilmig olur:l- Borglu borcu ikrar ettili, hususiyle faiz veya mahsuben bir miktar para veya

rehin yahut kefil verdif,i takdirde.2- Alacakh dava veya defi amntnda mahkeme veya hakeme miiracaatla veya

icrai takibat yahut iflas masasrna m0dahale ile hakkrnr talep eyledigi halde.Madde 136'Bir dava veya defi ile katedilmig olan milruru z;rman. dava devam

ettiEi miiddetge iki tarafin muhakemeye miiteallik her muamelesinden ve hakimin heremir ve hiikmtinden itibaren yeniden cereyana baglar.

Katl icrai takibattan ne$et etrnii ise miiruru Tamantakibe miiteallik her muame-leden itibaren yeniden cereyana baglar.

KatL bir iflasa mtidahaleden neget etmig ise milruru zllman, iflasa miiteallik hU-kiimlere gilre alaca$r yeniden talep efnek miimkiin oldugu zamandan itibaren yenidencereyana baglar.

Madde 465- Miistevdi, mildiden mezuniyet almadrkga vediayr kullanamaz.Buna muhalif hareket ederse mildi'a muhik bir tazminat verme$e mecbur olur ve

kazara huzule gelen zararlardan dahi mesuldilr. Megerki kullanmamriolsa dahi bu za-rarlann wkua gelecepini ispat ede.

Madde 466'idada mlddet tayin edilmig olsa bile miidi her vakit ida edilen eg-yayr zevaidiyle beraber geri alabilir.$u kadar ki miistevdiin kararlagtrnlmrg olan milddeti naz:tra alarak yaptrlr mas-

raflan tesviye ile mtikelleftir.Madde 467'Miistevdi, tayin edilen mtiddetin inkrzasrndan ewel vediayr iade e-d9T9r. $u kadar ki, ewelce tayin edilemeyen haller dolayrsiyle akdin devamr vedia igintehlikeyi veya kendisi igin zaran mucip olursa, muayyen muddetin inkrzasmdan ewel

dahi iade edebilir.Milddet tayin edilmemig ise her z:rmaniade edebilir.Madde 468- Vedia hrfzedilmesi laam gelen yerde iade olunur ve iademasrafiyle iade zamamndaki hasar, mtidia aittir.Madde 469'Birlikte vediayr kabul edenler, ondan miiteselsilen mesul olurlar.

. - Madde 470' Ugtlncil gahrs tarafindan vedia hakkrnda istihkak iddiasrnda bulu-nulsa bile, vedia adli tarik ile haciz yahut mllstevdie kargr istihkak davasr ikame edilme-dikge; miistevdi onu mildia ret ve iade ile mlikelleftir. Hacizveya istihkak davasr halin-

de, mtistevdi derhal m[dili haberdar etmef,e mecburdur.Madde 471'lki ve-va-.daha ziyade kimseler haklarurr muhafaza igin hukuki vazi-yeti munazaah veya g0pheli olan bir geyi miistevdie veya yediadle tevdi ederlersemustevdi veya yediadil bunlar biitun alakadarlann muvafatiti veya hakimin kararr

olmadrkga hig birine iade edemez.

135

6762 SAYILI TURK TiCARET KANT]NU

Madde 63- Dava agmak hakkrnl haiz olan kimsenin dilekgesi iizerine mahkeme,mevcut vaziyetin olduSu gibi muhafaza edilmesine, 58 inci maddenin birinci fikrasmm(b) ve (c) bentlerinde yazrh oldu$u veghile haksz rekabetin neticesi olan maddi duru-mun ortadan kaldnlmasrna, haksz rekabetin men'ine ve yanhg veya yarulttcr beyanla-rrn diizeltilmesine ve liizumlu diger tedbirlerin almmasma Hukuk Muhakemeleri UsuliiKanununun ihtiyati tedbir hakkrndaki hiikilmlerine g0re karar verebilir.

Madde 140- Her ortak, usultine g0re tanzim ve imza edilmig girket mukavele-siyle koymayl taahhut eyledipi sermayeden dolayr girkete kargr borgludur.

Sermaye olarak gayrimenkul mtilkiyeti veya gayrimenkul tizerinde mevcut veyatesis edilecek ayni bir hakkrn konulmasr taahh0diinii ihtiva eden girket mukavelesi hU-kiimleri, resmi gekil aranmakstzn muteberdir.

Sermaye olarak konulmasr taahh0t edilen diper haklarrn dewi kanunen hususigekilleri tabi olsa dahi girket mukavelesi, dewedecek ortatrn aynca rzaslna bakrlmakst-an, girkete alakah mercilerden bu haklann dewini istemek salahiyetini verir.

girket, her orta$rn sennaye koyma taahhiidilnil yerine getirmesine talep ve davaedebilecefi gibi ifada gecikme sebebiyle upradrSr zdrarrn tazninini de istiyebilir. Taz-minat talebi iqin ihtar garthr.

Ortaklaxca sermaye olarak konulmasl taahh[t edilen haklann muhafazast igin ku-rucular tarafindan ortaklar aleyhine ihtiyati tedbir talebedilebilir. Tedbir tlzerine agrla-cak davalar igin Usul Kanununda derpig edilen milddet ancak girketin tescil ve ilanttarihinden itibaren iglemeye baglar.

Madde 382- Yukarki madde hiikmtlne dayanarak umumi heyet karan aleyhineiptal davasr agrldrSr takdirde mahkeme idare meclisi azaluiyle muraktplann reyini al-drktan sonra, aleyhine iptal davasr agilan kararur icrastmn geri brakrlmastna karar vere-bilir.

Madde 435- girketin tescilinden sonra hakiki pay sahiplerinin saytst begten aga$tdiiger veya girketin kanunen liizumlu organlanndan biri mevcut olmaz yahut umumiheyet toplanamazsa, pay sahiplerinden veya girket alacaklilarmdan birinin yahut TicaretVekaletinin talebi iizerine, mahkeme girketin durumunu kanuna uygun hale ifra$ iginmiinasip bir mtiddet tayin eder ve buna ragmen durum dilzeltilmezse girketin feshinekarar verir.

Davamn agrlmasmr miitaakrp mahkeme, taraflardan birinin talebi ilzerine lii-zumlu tedbirleri alabilir.

Madde 504- Ortaklamn saylsl ikiden az ve elliden gok olamaz.

Ortaklarrn saynr sonradan bire iner veya girketin zaruri organlarmdan biri mev-cut olmazsa milnasip bir m0ddet iginde bu eksiklikler tamamlanmadrpr takdirde ortak-lardan birinin veya girket alacakhsmm talebi iizerine mahkeme qirketin feshine kararverir. Mahkeme, taraflardan birinin talebi tizerine gerekli ihtiyati tedbirleri alabuir.

136 6762 Snfu Tiirk Ticaret Kanunu

Madde 879- Bir gemi veya gemi ipoteti iizerine bir hak tesisini veya kaldmlma-smt yahut bOyle bir hakkrn muhteva veya derecesinin tadilini isteyebilmek hakkmr te-min igin gemi siciline gerh verilebilir. Miistakbel veya $arta baph bir mutalebenin teminiigin de gemi siciline gerh verilmesi caizdir.

$erhten sonra gemi veya ipotek iizerine yaprlacak tasamrflar, gerh ile teminat al-trna ahnan hakkr haleldar efti$i nispette muteber de[ildir.

Tasamrfun, cebri icra veya ihtiyati haciz suretiyle yahut iflas idaresi tarafindanyaprlmasr hallerinde de hiiktim b0yledir.

gerh ile temin edilen hakkrn derecesini tayinde gerh tarihi esas tutulur.Hak, gerh verilmek suretiyle temin edildiSi nispette mukellefin mirasgrsr, mesu-

liyetinin mahdut oldugunu ileri siiremez.Madde 880' $erh, bir ihtiyati tedbir karanna yahut gerh neticesinde gemisi veya

hakk takyit olunan kimsenin muvafakatine miisteniden verilir. ihtiyati tedbir karannrnverilmesinde hakkrn tehlikede oldugunun kuwetle muhtemel gOsterilmesi aranmaz.

Madde 887- 886 nct maddede yazrh hallerde gemi sicilinin do[ru olmadrSr hak-kmda bir itiraz tescil olunabilir.

itiraz bir ihtiyati tedbir karanna yahut sicilin tadili neticesinde hakkr haleleu$tyacak olan kimsenin muvafakatine miisteniden tescil olunur. ihtiyati tedbir karal-nur verilmesinde hakkrn tehlikede oldu$unun kuwetle muhtemel gclsterilmesi aranmaz.

137

634 SAYILI KAT MIiLKiYETi KANUNU

Ek Madde 2- (Ek: 1dl'l4n9E3- 2814115 md.)Kat malikleri kurulunca veya bu kurulca yetki verilen yOnetici tarafindan s0z-

legmeleri herhangi bir nedenle feshedilen veya sona eren, kaptct, kaloriferci, bahglanve bekgiler ile drgandan atanan y0neticiler kendilerine bu gOrevleri dolayrsryla bir yertahsis edilmig ise, bu yerleri onbeg giln igerisinde bogaltnak zorundadrlar. Bu stireiginde bogaltrlmayan yerler yOneticinin veya kat maliklerinden herhangi birinin ba$vu-rusu iizerine bagkaca tebligata lilzum kalmadan mahalli mUlki amirlerin karan ile birhafta iqinde zabtacabogalttrrlr. idare e yargr organlanna yaprlacak bagvuru, bu karar-laln yerine getirilmesini durdurmaz. llgililerin kanun ve sOzlegmeden do$an haklartsakhdr.

138

735 SAYILI TTIRK CEZAKANI.INU-

Madde 276'Bit kimse muhafaza edilmek iizere kendisine resmen teslim olunanmerhun veya mahcuz veya herhangi bir sebeple vaz'ryededilrnig olan mallarr kendisininveya bagkasrnm menfaati igin saklar, sahibine veya bagkasrna verir veya tebdil veyalaam gelenlere teslimden imtina ederse 0g aydan iki seneye kadar hapis ve otuz liradanuq yiiz liraya kadar aSr para cezasr ile cezalandrrlr.

ESer suglu merhun veya mahcuz veya herhangi bir sebeple vaz'ryed edilmig olane$yanm sahibi ise verilecek ceza bir seneye kadar hapis ve on liradan ytiz elli lirayakadar a$rr para cezasrdr.

Ef,er ciiriim muhafian ihmalinden veya tedbirsizlipinden ileri gelmig ise muhafizhakkrnda beg liradan yiJzlvayakadar agr para hiikmolunur,

E[er e$yanm krymeti az ise veya ciirmtin faili egyayr veya bedelini takibata bag-lamazdan ewel geri verirse ceza altrda birden tigte bire kadar indirllir.

Birinci, ikinci ve ugiincii fikralarda yanlt para cezalan 23580 misline grkallmrgtrr. 4421 s.Kanun m..41.-Sug tarihine g0re de para cezasrnln miktan de$igmektedir.y^gll"u frkada dngdriilen cez4 TCK'nun I lg.maddesinde duzenlenen dnddeme kapsamrn-oaclr.Bu maddede belirtilen sug Asliye ceza Mahkemesinin gorevine girmektedir.

r39

831 SAYILI SI.JLAR HAKKINDA KANT.]N

Ek Madde S- Q3ll2ll934-2659 sayrh ek Kanunun 5 inci maddesi hiikmii o-lup, ek madde haline getirilmigtir.)

Bu kanunda gdsterilen tesbit ve ayrma igleri belediye enclirnenleri, ihtiyar mec-lisleri ve muayyen hisseli hakiki ve h0kmi gahrslar tarafrndan segilecek birer aza vebelediye reisinin reisligi altrnda toplanacak bir komisyon tarafindan yaptln. Komisyonaaza segmekten kagmanlar namma mahallin en btiyiik idare amiri tarafindan birisi gonde-rilir. Komisyonlarm ekseriyetle verecekleri karar muteber olup belediyeye ve kOy odala-rrna asilmak suretiyle ilan ve alakahlara teblig olunur. Tebli[den on beg giin igindealakahlar bu kararlara kargr idare heyetine yazft itirazda bulunabilirler. idare Heyetleribu itirazlariher igten once tetkik ve hallederler. Bu kararlarla, giintinde itiraz olunmtyanve idare amiri tarafindan da tasdik olunmug bulunan kararlar katidir. Bu suretle tesbitolunan intifa payrna razr olmryanlar mahkemeye miiracaat edebilirler. $u kadar ki mah-kemeden aksine kati bir karar almmcaya kadar komisyonun kararlarr tatbik olunur.

t40

1602 sAYrLr ASKERi ytirsnx inannMAHKEMESI xnNuur-i

Madde 62- (Defigik 25/121198r-2568/l md.)Askeri Yiiksek idare Mahkemesinde idari dava agrlmasr ve kanun yollarrna bag-

vurulmast itiraz olunan idari iglemlerin veya yargr kararlannm yiiriitiilmesini durdur-maz.

$u kadar ki idari iglemin uygulanmasr halinde telafisi gug veya imkansrz zararla-nn do$masr ve idari iqlemin agrkga hukuka aykn olmasr qartlannm birlikte gergekleg-mesi durumunda, gerekge gcistererek yiirtiftnenin durdurulmasrna karar verilebilir.

Savag halinde yiiriitmenin durdurulmasr kararr verilemez.Skty0netim halinde, sfttyOnetim ilan edilen bOlgelerden alman veya bu bolgele-

re naklen atanmalan yaprlan personele iligkin olarak agrlan iptal davalarurda ytirutmeyidurdurma karan verilemez.

Olataniistii haller sebebiyle ahnan tedbirlerin uygulanmasrnda gorevlendirilenkamu personelinin naklen atanmalarna iligkin iptal davalarnda ytirtitmeyi durdurmakaran verilemez.

Yiiriitmeyi durdurma karan verilen dosyalar Oncelikle incelenir.Taraflann iste$i iizerine doksan giiLniin sonunda yiiriitmenin durdurulmasma ye-

niden karar verilmezse durdurma karan kendilifinden ortadan kalkar. Yiiriitmenin dur-durulmastna karar verilen dava dosyalarr tekemmiil etmelerinden itibaren otuz gUniginde karara ba$lanmazsa, yiiriltmenin durdurulmasr kararr kendili[inden hiikiimsiizkalrr.

YUrutuenin durdurulmast kararlan teminat kargrh$rnda verilir. Ancak durumungereklerine gcire teminat aranmayabilir.

YiiLrtitmenin dwdurulmasr istenen davalarda 46 ncr maddede vazh siirelerkrsatrlabilir.

Taraflar arasmda teminata iligkin konularda grkan anlagmazlftlar, yiirutmenindurdurulmasrna karar verilen daire veya kurulca gdztimlenir.

idare ile adli yardrmdan faydalanan kimselerden teminat ahnmaz.

t4t

2247 s Ayrr,r uyu$MA zLrK MAHKEMnsiNilv KURULU_$u vE i$r,ilviSl HAKKTNDA KANLJN

Madde 22' Hukuk davalannda adli veya idari yargr mercilerince verilmig bulu-nan ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve itzellikle yiirutmenin durdurulmasr kararlan, Uyug-mazhk Mahkemesinin karanna kadar gegerli kalaca[l gibi bu kararlan veren yargl mer-ciinin gdrevsizlifine iligkin Uyugmazhk Mahkemesi kararlannm davacrya bildirilme-sinden sonra da, gOrevi belli edilen yargr merciince kaldrnlmadrkga, altmrg giin siire iledevam eder.

Kendisine kargr tedbir karan verilmig bulunanrn isteli iizerine, gorev konusundason karan veren yargl mercii bu tedbirlerin kaldnlmasma veya depigtirilmesine kararverebilir.

Siireye bagh bir tedbir kararrnrn birinci fikrada anrlan zamandan once siiresi do-larsa, gdreve iligkin son karan veren yargr mercii, karan almq olamn iste$i ile, tedbirsiiresini uzatabilir.

Tedbir kararr bulunmayan bir igte, birinci fikrada belli edilen siire iginde usuliin-ce tedbir karan vermeye de gdrev konusunda son kararr veren yargl mercii, yetkilidir.

Bu maddenin 2,3 ve 4 iincii fikralannda anrlan kararlan, uyugmazhk gftarma du-rumunda, gOrevsizlik itirazuu reddeden yargr mercii, yargr merciinin uyugmazhk Mah-kemesine bagvurmasr durumunda ise o yargr mercii verebilir.

t42

2499 SAYILI SERI\{AYE PiYASASI KAI\UNU

Madde 46- (Deligik 29/4/1992-3794133 md. 33) Kurul bu Kanun uyanncayaph$ izleme, inceleme ve denetlemeler sonucunda;

a- (Defigik: 15112119994487122md.) Kurula kayft yilktimliiliipil yerinegetirilmeksizin yaprlmrg ihrag, halka axz ve sat$ iglemleriyle, izinsiz sermaye piyasastfaaliyetlerinin durdurulmasr igin gerekli her ttirlii tedbiri almaya; kayrt yiikiimlillU$iineuyulmakszm yapilan halka arz ve sat$ sonucu satrlan krsmrn kargrhfr ve sat$ yaprla-cak senetler igin her tiirlii leminattan muaf olarak ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz isteme-ye, tedbir vehaciz tarihinden itibaren altr ay iginde dava agmaya veya takip yapmaya;her tiirlil hukuki ve cezai sorumluluk sakh kalmak kaydryla, izinsiz sennaye piyasastfaaliyet ve iglemlerinin doturduf,u sonuglann iptali igin tespit tarihlerinden itibaren 09ay, vukuu tarihinden itibaren bir pl iginde dava agmaya, ...yetkilidir.

t43

2577 SAYILI TDARi YARGILAMA UST]Lti KANTJNU

Madde 27- @e!igik: 10/611994-4001/12 md.) 1. Danrgtayda veya idari mahke-melerde dava agrlmasr dava edilen idari iglemin yiiriitiilmesini durdurmaz.

2. Danrgtay veya idari mahkemeler, idari iglemin uygulanmasr halinde telafisigug veya imkansz zararlarrn do$masr ve idari iglemin agrkga hukuka aykn olmasrgartlarurrn birlikte gergeklegmesi durumunda gerekge gtistererek yiiriitmenin durdurul-masma karar verebilirler.

3. Vergi mahkemelerinde, vergi uyugmazhklanndan do$an davalann agrlmasr,tarh edilen vergi, resim ve harglar ile benzeri mali yiiktimlerin ve bunlann zam ve ce-zalanntn dava konusu edilen bOliirn0ntin tahsil iglemlerini durdurur. Ancak, 26 nctmaddenin 3 iincti fikrasrna gOre iglemden kaldrrlan vergi davasr dosyalannda tahsiliglemi devam eder. Bu gekilde iglemden kaldrrlan dosyarun yeniden igleme konulmasrile ihtirazi kayrtla verilen beyannameler iizerine yaprlan iglemlerle tahsilat iglemlerindendolayr agrlan davalar, tahsil iglemini durdurmaz. Bunlar hakkrnda ytiriitrnenin durdu-rulmasr istenebilir.

4' Yiiriitmenin durdurulmast istemli davalarda 16 ncr maddede vazh stireler kr-saltrlabilecegi gibi, tebligin memur eliyle yaprlmasrna da karar verilebilir.

5. Yiiriitrnenin durdurulmast kararlan teminat kargrh[urda verilir; ancak, duru-mun gereklerine gdre teminat aranmayabilir. Taraflar arasmda teminat iligkin olarakglkan anlagmazltklar, yiirUtmenin durdurulmasr hakkrnda karar veren daire, mahkemeveya hakim tarafindan gOziimlenir. idareden ve adli yardrmdan faydalanan kimselerdenteminat almmaz.

6. Yiiriitmenin durdurulmasr istemleri hakkrnda verilen kararlar; Danrgtay davadairelerince verilmigse konusuna gOre idari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurullan-na, bdlge idari mahkemesi kararlanna kargr en yakur bolge mahkemesine, idare ve vergimahkemeleri ile tek hakim tarafindan verilen kararlara kargr bolge idare mahkemesine,galtgmaya ara vertne siiresi iginde ise idare ve vergi mahkemeleri tarafindan verilenkararlara en yakm nObetgi mahkemeye veya karan veren hakimin katrlmadrSr nobetgimahkemeye, karann teblilini izleyen giinden itibaren yedi gtin iginde bir defaya mahsusolmak tizere itiraz edilebilir. itiraz edilen merciler, dosyanur kendisine geliginden itiba-ren yedi gtin iginde karar vermek zorundadr. itiraz tizerine verilen kararlar kesindir.

7. Yilriitmenin durdurulmast karan verilen dava dosyalarr oncelikle incelenir vekarara baglann.

Madde 28- 1. @e[igik: 1016/1994-4001/13 md.)Danqtay, bOlge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yu-

riitmenin durdurulmasma iligkin kararlarrmn icaplanna gOre idare, gecikmeksizin iglemtesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu stlre higbir gekilde karann idare-ye tebliBinden baglayarak otuz gitnil gegemez. Ancak, hacizveya ihtiyati haciz uygula-malan ile ilgili davalarda verilen kararlar hakkrnda, bu kararlann kesinlegmesindensonra idarece iglem tesis edilir.

IM 2577 Sayfu idart Yargilama Usulii Kanunu

2. @efigik tDt6ngg4-4001/13 md.) Tam yargr davalan hakkurdaki kararlardanbelli bir miktan igerenler genel hiiktimler dairesinde irfaz ve icra olunur.

3. Damgtay, bolge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemeleri kararlannagOre iglem tesis edilmeyen veya eylemde bulunulmayan hallerde idare aleyhine Danry-tay ve ilgili idari mahkemede maddi ve manevi tazminat davasr agrlabilir.

4. Mahkeme kararlannm otuz giln iginde kamu gdrevlilerince kasten yerine geti-rilmemesi halinde ilgili, idare aleyhine dava agabileceSi gibi, karan yerine getirmeyenkamu gOrevlisi aleyhine de tazninat davasr agabilir.

5. Vergi uyugmazhklanna iligkin mahkeme kararlannm idareye teblipinden sonrabu kararlara gcire tespit edilecek vergi, resim, harglar ve benzeri mali yiikiimler ile zamve cezalarm miktan ilgili idarece miikellefe bildirilir'

6. Tazrninat ve vergi davalarrnda karann idareye teblilinden itibaren infaan ge-

cikmesi sebebiyle idarece kanuni gecikme faizi tidenir.

r45

2822 sAyrr,r ropr,u i$ s0zlngursi, cREV vELOKAVT KANIJNU

Madde 16- Tespit y.vtslna bu Kanunda 0ngciriilen siire iginde itiraz edilmemigsestirenin bitigini takibeden altr iggtino iginde veya yaprlan itiraz reddedilmigse mahkemekarannm tebli$ edildi$i tarihten itibaren alu iggtinti iginde ilgili sendikaya QahgmaBakanhprnca bir yetki belgesi verilir.

(De!i$ik 31611986-3299/4 md.) Yetki belgesi almmadan yaprlan bir toplu i9s0zlegmesinde taraflardan birinin veya ikisinin yetkili olmadrg ve bu sebeple sozlegme-nin hiikUmsilzliisii, Qahgma ve Sosyal Giivenlik Bakanhsrnca durumun tespitindenitibaren 45 gi.in iginde ilgililerce veya Qahqma ve Sosyal Gtivenlik Bakanhlmca davayolu ile ileri siiriilebilir.

Hiiktimstizliik konusundaki dava, igyerinin bagh oldupu bcilge gahgma miidurlti-Si.inUn bulundu$u mahaldeki i9 davalarrna bakmakla gtirevli mahkemede agrlrr. Toplu igstizlegmesi birden fazla btilge gahgma mUdiirliisiinUn yetki alanura giren igyerlerinikapsryor ise davanrn Ankara ig mahkemesinde agrlmasr gerekir.

Bu davada hakim, talep iizerine, gerekli gtlriiLrse toplu i9 sdzlegmesinin uygulan-maslnl dava sonuna kadar durdurabilir.

Madde 41- Hiznet akitlerine, grev hakkr veya lokavttan vazgegilmesine veyabunlarm krsrtlanmasrna dair konulacak hiikiimler gegersizdir.

Madde 46- Karcr verilen veya uygulanmakta olan bir grev ve lokavtrn kanun dr-gt olup olmadr$rnrn tespitini, uyugmazh$rn tarafi olanlardan her biri 15 inci maddeyegOre yetkili ig mahkemesinden her zaman talep edebilir. Mahkeme bir ay iginde kararverir. verilecek karar, taraflan ve iggi ve igveren sendikasmm mensuplannr ba$lar veceza davalarr igin de kesin delil tegkil eder.

Hakim, tespit kararrnrn kesinlegmesine kadar, dava konusu grev veya lokavhnihtiyati tedbir olarak durdurulmasna karar verebileceSi gibi, konulmug tedbiri her za-man kaldrabilir.

146

2886 sAYrLr DEvLET inam I(ANTII\ru

Madde 26- Gegici veya kesin teminat olarak kabul edilecek deperler aga$rdag0sterilmistir

a) Tedavilldeki Tllrk Paraslb) Maliye Bakanh$rnca belirtilecek bankalarrn verecekleri stiresiz teminat mek-

tuplarr,c) Devlet tahvilleri ve Hazine kefaletini haiz tahviller.Bankalarca verilen teminat mektuplan drgrndaki teminatlann istekliler tarafindan

mal sandrklarrna yatnlmasr zorunlu olup, bunlar komisyonlarca teslim altnamaz. Oznr-lerine ihale yaprlanlann teminat mektuplan ihaleden sonra mal sandrklarura teslim edilirve ilzerlerine ihale yaprlmayan isteklilerin gegici teminatlan hemen geri verilir.

Her ne suretle olursa olsun idarece ahnan teminatlar haczedilemez ve i.izerine ih-tiyati tedbir konulamaz.

147

2918 sAytl,r KARA'roLLARr rnq,Fir KAI\tuN

Medde 85/2- (Ek fikra: 17.10.199G4199n8 md.) Motorlu arag riliime veya ya-ralanmaya sebebiyet vermig ise, kazaya kangan aracrn bagkalanna devir ve temliki veyatizerinde bir hak tesisini Onlemek amacryla olaya el koyan Cumhuriyet Savcrhklanncaaracm tescilli oldu$tr tescil kuruluglarura trafik kaydr iizerine gerh dtigillmesi igin talimatverilir. Kaza am ile Cumhuriyet Savcrlrtmca trafik kaydr ilzerine gerh diig0lmesi arasm-da gegen silreler igiltde kdtu niyetle yaprlan arag tescilleri htikiimsUz sayrlrr. $erhinkonuldu[u tarihten itibaren bir ay igerisinde, gerhin kaldnldrgrna veya devamma iliqkinmahkeme karan ibraz ediltnedigi takdirde bu qerh h{ikilmsttz kalr.

148

2924 sAytLI oRMAN r0yr,Ur,nniNiN KALKINMALA-RININ DESTEKLnN TTSi HAKKINDA KANI.JN

Madde 3- (Defigik birinci fikra: 28/8/1991-3763t1md.) Orman kadastro ko-misyonlannca, ornan smn drymda gftanlan yerler, Orman Bakanh$rnrn talebi iizerineHazine adrna tescil edilir. Bu yerler, bu Kanunun htikiimleri uygulanmak kaydryla Or-man Bakanh$ emrine geger.

6831 sayrh orman Kanununun 2 nci madde (A) bendi kapsamma giren yerler i-gin orman smtrlart drgtna gftarma ile orman srnrrlamasr ve tespit, tefrik ve tescil iqlem-lerine kargr yaptlan, ittazlar ve agrlan davalar, bu Kanuna grire yaprlacak iglemleri dur-durmaz. Bu konuyla ilgili davalarda yiirUtmeyi durdurma ve ihtiyati tedbir kararr veri-lemez.

Orman stntrlart dtqma grkarrlan bu yerlerde hak iddia edenlerin agtrklan davalarsonunda gergek ve tUzelkigilere ait olduluna karar verilen tagmmaz mallar, genel hti-kiimlere gOre kamulagtrnlr.

Madde 8'Bu Kanunun 7 nci maddesindeki yuktmliiliikleriyazrh uyarrya ra[-men yerine getirmeyenler igin; Tanm ve orman Bakanh$rnca, kendi ta$rnmaz maltarrkargtlt$nda fazla verilen ta$mmaz mallann geri ahnmasma karar verilir. Tagmmazmallar igin yaprlmrg 0demelerin tamaml faizsiz olarak ve varsa ta$lnmaz iizerinde ken-disi tarafindan yaprlmrg ilave yapl ve tesislerin rayig bedeli defaten Odenir.

Geri alma karan hakkmda ihtiyati tedbir karan verilemez. Ancak, ilgililerin davaagma hakkr sakhdrr.

Tanm ve orman Bakanh$r, hukuki durumlan kesinleginceye kadar bu tagrnmazmallan gegici olarak bagka hak sahiplerine devredebilir.

t49

2942 SAYILI KAMULA$TIRMA KANUNU

Madde 20- Bu Kanun uyarlrnca lehine kamula$trma yaprlan idare adna tapudairesince tescil edilen tagmmaz malm bogaltrlmast idarece icra memurundan istenir.icra memuru tagrnmaz mah onbeq giin iginde bogaltmalarmr igindekilere tebli$ eder. Bustire iginde tagmmaz mal bogaltrlmazsa icraca bogaltrlr. itiraz ve gikayet bogaltmayrdurdurmaz ve mahkemece ihtiyati tedbir kararr verilemez.

Taqulmaz mahn bogaltrlmasr sebebiyle mal sahibi ve idare tazrninat ile sorumlututulamaz.

Ekili arazinin bogaltilmasr hasat sonuna bnakrlrr. Hasat zamarurun beklenmesimtimkijn olmadrpr hallerde kamulagtrmayl yapan idare, mahkemece takdir edilecekekin bedelini tazmin etmek gartryla, arazinin bogaltrlmasrnr talep edebilir. Ekin bedelill ve 12 nci maddeler uyannca yaprlan kamulagtrma delerinin tespitinde nazara aln-mrg ise, ta$mmaz malrr bogaltrlmasr igin tekrar bu bedelin tespit ve ddenmesi gerekmez.

r50

3091 sAyrlr rAgrryMAz MAL r.fi.ynrLiGiNnYApILAN TEcAWzLnnilv OxlnNunsi

HAKKINDA KANI.JN

Madde 7- Bu kanuna g0re verilen kararlar idari yargr yolu agrk olmak iizere ke-sindir- j'ncak agrk olan yazr ve hesap hatalarr karar veren yetkili makamca kendiligin-den diizeltilir. Tagrnmaz mal ttzerinde iisttln sayrlabilecek bir hakh oldugunu iJdiaedenlerin yargr yoluna bagvurmasr gerekti$i kararda belirtilir.

Madde 13'Bu kanuna gOre verilmig kararlar ilzerine idari yargrya bagvurmalar-da ytiriitrrenin durdurulmasr karan verilemez.

Madde 14- Bagvuru suasrnd4 taraflar arasrndaki tagmmaz mal anlagmazh$rhakkrnda mahkemece ihtiyati tedbir kararr verilmi$ veya anlagmazhk dava konusu ya-pilmrg ise bu kanun hUkttmleri uygulanmaz.

Bu kanuna gOre idari makam tarafurdan verilmig bir onleme kararr varken taraf-larca tagurmaz mal anlagmazhlura iligkin dava agilmadan adli mercilerce ihtiyati tedbirkaran verilemez.

151

3213 SAYILI MADEN KANI]NU

Madde 40- Madenin igletilmesinde gerekli olan kuyular, ocaklar ve galeriler ilemakineler, binalar, yer altrnda ve yer 0sttlnde kullamlan her tiirlii nakil vasrtalan made-nin grkanlmas; temizlenmesi, izabesi gibi cevherin krymetlendirilmesine yarayan aletve tesisler ve bir senelik iglenne malzemesinin iizerine mttnferiden haciz veya ihtiyatitedbir konulamaz.

Ancak igletne hakkr ile bir biititn tegkil eden I inci fikrada yaah tesis, vaslta, a-let ve malzemenin tamaml veya grkanlmrg cevherlerle bu cevherlerin bakiyeleri veciirufu iieerine hacizve ihtiyati tedbir konulabilir. Ugtncu gahsrn rehin haklan sakhdr.

Bir madenin tarnammm icra yolu ile satqr 43 ilnctt maddede yazrh usule tabidir.Madde 41- Madenin tamamna veya gftarrlmrg cevherlerle bakiye ygmr ve cii-

rufuna gerek haciz veya ihtiyati tedbir konulmasr ve gerekse bunlann icraen satqrnategebbtis edilmesi hallerinde alacakh veya icra dairesince madenin faaliyeti durdurula-mayacagr gibi bu faaliyete miidahale de edilemez.

r52

3402 SAYILI KADASTRO KANTJNU

Madde 25- Kadastro mahkemesi; ta$mmaz mal mUlkiyetine ve smrh ayni hak-lara, tapuya tescil veya gerh edilecek veyahut beyanlar hanesinde gosterilecek sair hak-lara, smtr ve Olgti uyugmazhklanna, kadastroya ve tapu sicilini ilgilendiren benzeridavalar ve 6zel kanunlarca kendisine verilen iglere bakar; Kadastroya veya kadastro ileilgili verasete ait ulugmazhklan g6ziimleyebilecepi gibi, istek iizerine veraset belgesi deverebilir.

Kadasto mahkemesi, yalnrz kadastro iglerine mtnhasr olmak tizere;A) Velisi veya vasisi bulunmayan kUgiiklere ve ksrthlara kayyrm tayin eder.

Bunlann menfaatlerini korumak amacryla Tiirk Medeni Kanununun hakimin iznini gartkrldrSl hallerde bu izni verir.

B) Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunun 465 ve bunu takip eden maddeleri ge-relince adli yardrm taleplerini inceleyerek kabul edebilir.

C) Tutana$ di.lzenlenen ta$mmaz mallara ait ihtiyati tedbir kararr verebilir. Bukarart hemen o yerin kadastro ve tapu sicil miidiirliiklerine bildirir. Tedbir karan alantaraf karar giiniinden itibaren usulUn tingOrdiilii stire iginde kadasho mahkemesindedava agmadrlr takdirde tedbir kendilipinden hiiktimstiz kalrr.

Bu Kanunun 26 ve 40 mcr madde hiikiimleri sakh kalmak iizere. kadastro tuta-naSmm diizenlenmesi giintinden ve tutanak sonradan tamamlanmrg ve duzeltilmig ise, ogiinden sonra dofan haklara dair istekler, taksim guyuun giderilmesi veya muhdesataba$lt olarak taglnmaz malt iktisap, muhdesatrn yrkrhp kaldrrrlmasr ve benzeri nitelikteolan ve mahkemeden yenilik do[urucu huktim almayr gerektiren dava ile ilgili isteklerinincelenmesi, kadastro mahkemesinin g0revi drgrndadr.

Madde 40. Qahgma alanlarurda, kadastroya baglandrktan sonra her tiirl1 akit vetescil iglemleri tagmmaz mallann o andaki kadastro tespit durumu, kadastro miidtirtin-den sorularak almacak cevaba gOre tapu sicil miidiirliikleri tarafrndan yaprlrr ve kayrtdrnekleri derhal kadastro miidtirliif,iine g0nderilir.

Kadastro tespiti kayrt sahibi veya mirasgrlanndan bagkasr adma yaprlmry ve ke-sinlegmemig ise, kadastro sonucunu beklemeleri, ilgililere tebli! olunur; ancak ilgililerkadastro sonunda hasrl olacak kesin durumu kabul edeceklerini noterde diizenlenmig birbelge ile veya tapu sicil miidiirii huzurunda tespit olunacak ifadeleri ile beyan ederek,aklin veya tescilin yazlmasmr isterlerse, bu iglemler tapu sicil mudiirlii[iinde yaprln vekeyfiyet derhal kadasno mtdiirlii$iine, dava agrlmrg ise kadasho mahkemesine bildirilir.

ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve benzeri kararlarla ilgili talepler tapu sicil mtdtir-l0$iince derhal tapu siciline iglenmekle birlikte kadastro tutanagma da gegirilmek Uzereresen kadastro miidiirlii[iine veya dava a9ilm6 ise kadastro mahkemesine bildirilir.

153

3780 SAYILI MiLLi KORTINMA KANI]NU

Madde 69- (Delisikz 6.6.1956-6731/1 md.)I- Bu kanun hiikiimleri dairesinde ittihaz edilecek karar ve muameleler hakkrnda

kaza mercilerinden tehiri icra ve tedbiri ihtivati kararlart verilemez.

t54

4389 SAYILI BANKALAR KANUNU

Madde 14- 4. a) Bir bankanrn yOnetim ve denetimini doSrudan ya da dolayl ola-rak, tek bagma veya birlikte elinde bulunduran ortaklann, banka kaynaklannr bankanrnemin gekilde gal4mastnt tehlikeye diigiirecek bigimde kendi lehlerine kullandrklal veyabankayr bu suretle zarara u$attrklafl tespit edildifi takdirde, Kurul bunlann temettiiharig ortakhk haklarrnr ve bankann ydnetimini Fona dewetmeye yetkilidir. Bu gekildekullanrlan kaynaklar veya u$anrlao z:trar, Kurum tarafrndan verilen siire iginde iadeveya tazmin edilmedili veya Kurumca uygun gOriilecek bigimde teminatlandglmadrfrve bu gekilde kullanrlan kaynaklar ve uganrlan zarar }zkaynaklan agtrgr takdirde, bun-lara ait hisseler bagkaca bir igleme gerek kalmaksrzrn Fona intikal eder. Bankamn y6ne-timinin Fona dewedilrnesi halinde, Kurumun yazrh bildirimi uzerine bankanrn y6netimve denetimini do$udan veya dolayh olarak, tek bagrna veya birlikte elinde bulunduranortaklar ile tiizelkigi ortaklann sermayesinin yiizde onundan fazlasma sahip gergek kigihissedarlarr en geg yedi giin iginde kendilerine, eglerine ve velayet altrndaki gocuklarrnaait tagrnmaz mal ve iqtiraklerini, haczi caiz olan tagmr mal, hak ve alacaklannl ve men-kul krymetlerini ve her tiirlii kazang ve gelirleri ve aynca bildirimden 6nceki iki yrliginde ivazh veya ivazsrz olarak iktisap ettikleri veya dewettikleri tagmmaz mal, haczicaiz tagnr mal, hak, alacak ve menkul krymetlerini gdsterir birer mal beyannamesiniFona vermek zorundadrlar. Bu mal beyanmrn hiiktim ve sonuglan hakkrnda 2004 sa-yrh icra ve iflas Kanununun ilgili hiikUmleri gegerlidir. Bu hiikmiin uygulanmasmda,Kurumun baqvurusu uzerine bankanrn y0netim ve denetimini do$udan veya dolayholarak, tek bagrna veya birlikte elinde bulunduran ortaklann mal varl*larr iizerine mah-kemece teminat aranmakszrn ihtiyati tedbir, ihtiyatihacizkararlan ile ilgililerin yurtdr-gura gtkmasma yasaklama dahil, alacakhlann menfaati igin zorunlu olan her tiirlii muha-faza tedbirinin almmasma karar verilir. Bu gekilde alnan tedbir ve hacizler, karar tari-hinden itibaren altr ay iginde dava veya icra-iflas takibine konu olmazsa kendiligindenortadan kalkar. Kurumun ilgilileri hakkrnda 2004 sayrh icra ve iflas KanunununOnbirinci Bab hiikiimlerine gdre agacagr iptal davasrnda aciz vesikasl $artl aranmaz.

Madde 14' 4'b) Bu kanun hiikiimleri gergevesinde yonetim ve denetimleri Fonaintikal eden bankalann, alacaklanm dava veya takip yoluyla tahsil etme cihetine gitme-leri halinde 492 sayi Harglar Kanununun 2 nci maddesi hiikilmleri uygulanmayacaprgibi, her tiirlii ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinde teminat $artr aranmaz. Fonunve Fona intikal eden bankalarur alacaklanna iligkin davalarda Hukuk Usulii Muhake-meleri Kanununun seri muhakeme usulti hiikiimleri uygulanrr.

Madde 14- 5. c) Bu Kanun htlkiimlerine g0re temettii harig ortaklft haklarr ileyOnetim ve denetimleri veya hisseleri Fona intikal eden bankalarm, tasfiyeleri fon eliyleytiriitiilen bankalarrn iflas idarelerinin ve Fonun, alacaklannr dava veya takip yoluylatahsil etme cihetine gitrneleri halinde, 492 sayilrHarglar Kanununun 2 nci ,23 iincii, 29uncu maddeleri ve 2548 sayrlt Cezaevleri ile Mahkeme Binalarr ingasr Kargrhsr OlarakAhnacak Harglar ve Mahkumlara Odeuirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkrnda Kanunun I

4389 Swth Bankalar Kanunu

inci maddesi hiikiimleri uygulanmaz. Bu bankalar ile tasfiyeleri Fon eliyle yiiriitiilenbankalann iflas idarelerinin ve Fonun, mahkeme ilamrnr almasl ve teblif,e grkartmasriglemlerinde kargr tarafa yiikletilmig olan harcm 0denmig olmasr ve her tUrlu ihtiyatitedbir ve ihtiyati haciz taleplerinde teminat $artl aranmaz. Bu alacaklara iligkin davalar-da 1086 sayrl Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun seri muhakeme usulii htikiimleriuygulanr.

Madde 17- 2.Bu madde, 14 tincU maddenin (3), (4) ve (5) numarah frkalarr ge-reSince temett[ harig ortakhk haklarr ile yOnetim ve denetimi veya hisseleri Fonadewolunan bankalarrn bu maddenin (l) numarah fikasrnda sayrlan ortaklarr ile anrlanmaddenin (4) numarah fikrasmda belirtilen iglemler ile (3) numarah fikrasmrn uygu-lanmasrna neden olan iglemlerde sorumlulu[u bulunan ve bu maddenin (l) numaralrfikrasrnda saylan banka g0revlileri hakkrnda da bankanm iflasr aranmakszm uygulanr.

Madde 20- 6. d) Bu Kanunun 14 tinc0 maddesinin (3) numarak frkrasrna gorefaaliyet izni kaldrrlan Ozel finans kurumunun yOnetim ve denetimi, Birlik tarafindanatanan ve 5 kigiden olugan Tasfiye Kuruluna intikal eder. Faaliyet izninin kaldmlmasrnailigkin Kurul kararrnrn Resmi Gazetede yayrmlandr[r tarihten itibaren ozel finans kuru-mu hakkrndaki ihtiyati tedbir dahil her ttlrlii icra ve iflas takibi durur. Faaliyet iznininkaldrrldrfr tarihten itibaren Ozel finans kurumunun alacaklilarq alacaklannr temlikedemez veya bu sonucu do$uracak iglemleri yapanazlar. Tasfiye Kurulu Ozel finanskurumunu genel hiikiimlere gOre tasfiye eder. Ozel finans kurumlannm tasfiye iglemle-rinde 2004 sayrh icra ve iflas Kanunu htikiimleri uygulanmaz.

155

156

4473 SAYILI YANGIN, YERSARSINTISI, SEYLAPVEYA IIEYELAN SEBEBIYLE MAHKEME VE ADLiYE

DAiRELEniNun zix r,l, uGna.y^q.N DOSYALAR HAKKINDAYAPILACAK MUAMELELERE n^tin KANTJN

Madde 15- Afet tarihinden Once karar verilmig olan hacizden maada, ihtiyatitedbirler kanununun o mahalde tatbik sahasrna girdi[i tarihten bir ay mUddetle ve yeni-leme igin miiracaat edilmig ise yenileme muamelesi neticeleninceye kadar oldu$u gibikalr. Bu tedbirin uzablmasr veya bu mtlddeten ewel kaldnlmasr mahkeme karannabalhdr.

t57

4686 SAYILI MILLETLERARASI TAHKiM KANI.INU-

Madde 6- Taraflardan birinin, tahkim yargrlamasmdan Once veya tahkim yargr-lamast strastnda mahkemeden ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz istemesi ve mahkeme-nin b0yle bir tedbire veyahacze karar vermesi, tahkim anlagmasma aykgrlk tegkil et-mez.

Aksi kararlagtrrlmad*ga, tahkim yargrramasr srasrnda hakem veya hakemkurulu, taraflardan birinin istemi iizerine, ihtiyati tedbire veya ihtiyati hacze karar vere-bilir. Hakem veya hakem kurulu, ihtiyati tedbir veya ihtiyaii haciz karan vermeyi uy-gun bir giivence verilmesine ba[h krlabilir, Hakem veya hakem kurulu, cebri iira or-ganlarr tarafindan icrast ya da diSer resmi makamlar tarafrndan yerine getirilmesi gere-ken ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz kararr veremeyece[i gibi, iigtincti ligiteri baglayanihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz karan da veremez.

Taraflardan biri, hakem veya hakem kurulunun verdipi ihtiyati tedbir veya ihti-yatihaciz kararmt yerine getirmezse; kargr taraf, ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz karalverilmesi istemiyle yetkili mahkemenin yardrmmr isteyebilir. Yetkili mahkeme gerekir-se bagka bir mahkemeyi istinabe edebilir.

Taraflann, Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu ile lcra ve iflas Kanununa g6reistemde bulunma haklarr sakhdr.

Tahkim yargtlamast dncesi veya tahkim yargrlamasr srrasmda taraflardan biri-nin istemi 0zerine mahkemece verilen ihtiyati tedbir ya da ihtiyati haciz karan, hakemvv., * hakem kurulu karannm icra edilebilir hale gelmesiyle ya da davanm hakem veyahakem kurulu tarafindan reddedilmesi halinde kendilipinden ortadan kalkar.

5 Temmuz 2001 tarih ve 24453 sayrh Resmi Gazetede yaymlanarak yiirtirlule girmigtir.

r58

5846 sAylr.r FiKiR vE SANAT ESERLEni x,llluNuMadde 77- (Defiqikz 21.02.2001-4630/31 md.)Esash bir zararrr veya ani bir tehlikenin veya emrivakilerin Onlenmesi igin veya

diler herhangi bir sebepten dolayr zaruri ve bu hususta ileri si.lriilen iddialar kuwetlemuhtemel gdriiltirse mahkeme, bu kanunla tanrnm4 olan haklarr ihlal veya tehdidemaruz kalanlann veya gikayete selahiyetli olanlann talebi iizerine, davanm agtlmasmdanOnce veya sonra di$er tarafa bir igin yaprlmasrnr veya yaptlmamastnl igin yaptldtptyerin kapatrlmaslnl veya agrlmasmr emredebilece$i gibi, bir eserin goSaltrlmtq niishala-nnln veya hasren onu imale yarayan kahp ve buna benzer sair go$altma vasttalarmtnihtiyati tedbir yolu ile gegici olarak zaptrna karar verebilir. Kararda emre muhalefetinicra ve iflas kanununun 343 ilrcti maddesindeki cezai neticeleri doturacagr tasrih edilir.

Eser iizerindeki haklara tecaWz olugturmasr ihtimali halinde yaptrlm gerektirenniishalarrn ithalat veya ihracail srasrnda,4458 sayrh Gumruk Kanununun 57. nci mad-desi hiikiimleri uygulanr.

Bu niishalara gtimriik idareleri tarafindan el konulmasrna iligkin iglemler Giim-riik Y0netmelitinin ilgili hflkiimlerine g0re yiiriitiiliir.

159

2269 SAyILI UMUMi HAyATA vrtlnssin AF,ETLERDOLAYISTLE ALINACAK rnnninr,ERl,E y.{Frl,acAxYARDIMLARA o.q,in KAt[t]N

Madde 19- @eligik 2t7fl968-t01t/l md.)l7 nci maddedeki ta$rnmaz mallann bedelleri, koylerde koy ihtiyar heyetlerinden

bir kigi, mahallin en biiyiik miilkiye amirince gorevlendirilecek bir fen elemanr ve ma-halli maliye veya tapu tegkilatrndan bir kigiden, gehir ve kasabalarda ige belediye mecli-si iiyelerinden bir, mahalli maliye veya tapu tegkilatrndan bir ve en buyiik mliliciye ami-rince g0revlendirilecek bir teknik elemandan meydana gelecek u9 kigilik komisyonmarifetiyle takdir ettirilir. Teknik eleman bulunmayan yerlerde bu iglerden anhyan birkimse komisyona almr. Komisyonlar mahallin en biiyuk miilkiye amirleri tarafindantegkil edilir. Komisyonlar aralannda segecekleri bagkanrn bagkanhprnda gahgr ve go-punluSa g0re karar verir. Komisyon iiyeleri istinkaf edemezler ve g.kirr", oy kullana-mazlar.

S0zii gegen taqmmaz mallarur yilz Olgiilerini, 0zelliklerini ve takdir edilen bedeliigine alan cetveller, l0 gtin stire ile, mahalli imkan ve gartlara gOre ilan olunur.

Takdir edilen krynete kargr ilan si.iresinin bitiminden itibaren 7 giin iginde ta-$lnmaz malm bulundutu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesinde dava agrlabilir. DavanrnagtldtSr tarihten itibaren, 8 gtin iginde taraflar mahkemeye gaSrrrlular. Bu davalar basitmuhakeme usuliine tabidir ve diger davalara tercihli otarak gtirutur. Davanrn agrlmasrveya temyiz talebi, bu kanuna g0re yaprlacak iqlemleri ve ingaat iglerini higbir suretledurduramaz. Bu davalar dolayrsiyle, mahkemelerce ihtiyati tedbir kararr verilemez.

160

PATENT HAKLARININ. KORIJNMASI HAKKINDA55r sAyILI KANLTN nUnntlmn KARARNAN{E*

Madde 151- Bu Kanun Hiikmiinde Kararnamede Ongciriilen tiirde dava aganveya agacak olan kigiler, dava konusu patentin Ttirkiye'de kullanrlmakta oldu$unuveya kullanrlmasr igin ciddi ve etkin gahgmalar yaprldrgrnrn ispat edilmesi garttyla,davanrn etkinlilini temin etmek iizere, ihtiyati tedbire karar verilmesini talep edebilir.

ihtiyati tedbir talebi, dava agrlmadan iince veya dava ile birlikte veya daha sonrayaprlabilir. ihtiyati tedbir talebi, davadan ayrr olarak incelenir.

Madde l52-ihtiyati tedbirler, verilecek hiikmiin etkinlifini tamamen saplayacaknitelikte olmah ve 0zellikle agagrda belirtilen tedbirleri kapsamaltdr:

a) Davacrnrn patentten do$an haklanna tecaWz tegkil eden fiillerin durdurul-masl,

b) Patentten do[an haklara tecaWz edilerek Uretilen veya ithal edilen geylereveya patenti verilmiq usulUr icrasmda kullanrlan vasrtalara, Tiirkiye stnrla-n iginde veya giimriik ve serbest liman veya btilge gibi olanlar dahil, bulun-duklarr her yerde el konulmast ve bunlann saklanmasl,

c) Herhangi bir zarann tazmini baktmmdan teminat verilmesi.Madde l5lTespit davalan ve ihtiyati tedbirlerle ilgili diter hususlarda Hukuk

Usulti Muhakemeleri Kanunu hUkiimleri uygulanr.

551,554,555,556 sayrh Kanun Hiikmtinde Karamameler, 27 Haziran 1995 tarih ve 22326sayrh Resmi Gazetede yayurlanmrgtlr.

l6l

ENDUSTRiYEL TASARIMLARIN KORIINMASIHAKKINDA 554 SAYILI KANUN HUXMU|{DE KARARNAME

Madde 63- Bu Kanun Hiikmiinde Kararnamede dngdrtilen tiirde dava agan veyaagacak olan kigiler, davanm etkinliSini temin etmek tizeri, ihtiyati tedbire karar veril-mesini talep edebilir.ihtiyati tedbir talebi,dava agilmadan once veya dava ile birlikte veya daha sonrayaprlabilir. ihtiyati.tedbir talebi, davadan ayn olarak incelenir.

. ... Medde &l'ihtiyati tedbirler, verileiek hukmiin etkinlilini tamamen saSlayacaknitelikte olur ve Ozellikle agagrda belirtilen tedbirleri kapsar:a) Davactnm tasanmdan do$an haklanna tecavi,iz tegkil eden fiillerin durdu-rulmasr,

b) Tasanmdan do[an haklaratecawzedilerek {iretilen veya ithal edilen geylereveya tasanm,belgesi verilmig usuliln icrasmda kullanrlan vasrtalara, ruikiyesrn'la' iginde veya giimriik ve serbest liman veya b6tge gibi olaniar dahil,bulunduklarr her yerde el konulmasr ve bunlann muhafizair:c) Herhangi bir zararrn tazmini bakrmmdan teminat verilmesi.

. Malde 65-Tespit davalarr ve ihtiyati tedbirlerle ilgili diler hususlarda HukukUsulti Muhakemeleri Kanunu hiikiimleri uygulanrr.

r62

codnari ign nnrleniry KoRUNMASI HAKKINDA555 SAYILI KANI.IN IIUKMIINDE KARARNAME

Madde 34- Bu Kanun Htikmiinde Kararnamede 0ngciriilen tiirde dava aqan veyaagacak olan kigilerin, davann etkinligini temin etmek iizere, ihtiyati tedbire karar ve-rilmesini talep etme hakkt vardrr..

ihtiyati tedbir talebi, dava agrlmadan 0nce veya dava ile birlikte veya daha sonrayaprlabilir. ihtiyati tedbir talebi, davadan ayrr olarak incelenir.

Madde 3s-ihtiyati tedbirler, verilecek hilkmiin etkinli$ini tamamen sa$layacaknitelille olmah ve Ozellikle agafrda belirtilen tedbirleri kapsamaltdu:

a) Davacrmn cogafi igaretten dopan haklanna tecavUz tegkil eden fiillerindurdurulmast,

b) Coprafi igaretten dopan haklaratecavilz edilerek iiretilen veya ithal edilengeylere veya co$afi igarete konu tiriiniin [retiminde kullanrlan vasttalara,Tiirkiye srnrrlarr iginde veya giimriik ve serbest liman veya b0lge gibi olan-lar dahil, bulunduklan her yerde el konulmast ve bunlann muhafazast,

c) Herhangi bir zarann tazrnini baktmtndan teminat verilmesi.Madde 36 -Tespit davalan ve ihtiyati tedbirlerle ilgili di[er hususlarda HukukUsulii Muhakemeleri Kanunu hiikiimleri uygulanr

163

MARKALARIN KORT.INMASI HAKKINDA 556 SAYILIKANIJN IIUKMUNDE KARARNAME

Madde 76- Bu Kanun Hiikmtinde Kararnamede Ongdriilen tiirde dava agan veyaagacak olan kigiler, dava konusu markanur kendi marka haklanna tecaviiz edeclt gekit-de Tiirkiye'de kullanrlmakta oldugunu veya kullanrlmasr igin ciddi ve etkin gahgmalaryaprldr[rnr ispat ehnek garttyla, davanm etkinligini temin etmek uzere, ihtiyiti tiabirekarar verilmesini talep edebilir.

ihtiyati redbir talebi, dava agilmadan Once veya dava ile birlikte veya dahasonra yaprlabilir. ihtiyati tedbir talebi, davadan ayn olarak incelenir.

Madde 77-ihtiyati tedbirler, verilecek hi.ikmiin etkinligini tamamen saglayacaknitelikte olmah ve dzellikle agasrda belirtilen tedbirleri kapsamahdrr:a) Davacrnrn marka hakkmatecavtz tegkil eden fiillerin durdurulmasr,b) Marka hakkrna tecaviiz edilerek ilretilen veya ithal edilen geylere Tiirkiye

stnulan iginde veya gilmriik ve serbest liman veya bdlge gibi olanlar dahil,bulunduklan her yerde el konulmasr ve bunlarn saklanmasr,c) Herhangi bir zarann taanini bakrmmdan teminat verilmesi.

Madde 78 -Tespit davalarr ve ihtiyati tedbirlerle ilgili diler hususlarda HukukUsulii Muhakemeleri Kanunu hiiktmleri uygulanr

DiLTKQE ve KARARORNEKTERI

Dilekge ve Karar 0mekleri t67

intiyati Tedbir Dilekgesi Ornefi.... Hukuk Mahkemesine

ihtiyati tedbirTapu kaydr, senet vergi kaydr vs.HUMK.,TMK.Tapu ile malik oldugum ..... mevkiindeki tagnmaamm

iizerine, hakkrnda tedbir istenen haksrz ve sebepsiz olarak ev yapmaktadr. Bu husustamahkemeye dava agacaf,rm. ingaat devam etmektedir.

Netice ve Talep : Dava sonuna kadar ... tarafindan ta$rnmazlmrn ilzerineyaprlmakta olan ingaatm ihtiyati tedbir olarak durdurulmastna karar verilmesini, mas-raflann davahya yiikletilmesini arz ve talep ederim. ...1...1...

ihtiyati Tedbir isteyen

ihtiyati tedbir isteyenKargr tarafD. KonusuDelillerHukuki nedenlerOlaylar

168

T.C..... Hukuk MahkemesiEsas noKarar noHakim :

Katip :

ihtiyati tedbir isteyen vekili :

Hakkmda tedbir istenilen :

Konu :

Talep giinii :

Karar giinti :

Dilekge ve Karar Ornekleri

inriyari TEDBiR KARART druvnGi

: ....1 ...1 ....

: ....1 ....l ...

iirtrutt tedbir iste[i

ihtiyati tedbir isteyen (vekili) tarafindan mahkememize verilen .... giinlu dilekgeile, davah hakkrnda (.....) davasr agacaklarmdan, satl$a konu tagmmazn baqkaiannadevredilmemesi igin tapu kaydura ihtiyati tedbir konulmasr istenilmig olmakla, bu ige aitdilekge, tapu kaydr, borg senetleri ve dosya incelendi.

KARARTedbir isteli incelenen dosya mlinderecatmdan yerinde g0r0lmekle, tedbir iste-

yenin agaca$r dava sonuna kadar; hakkrnda ihtiyati tedbir istenilene ait.... a-da........pafta........parseI de tapuda kayrth tagrnmazrn tapu kaydrna, bagkalanna devre-dilmemesi igin iUtiVaTi TEDBiR KONULMASTNA ( ) lira karar harcrnrn pegin a-hnmakla mahsubuna, ( ) lira vekalet Ucretinin de davahdan tahsiline, hakkurda tedbiralnan ileride dofiacak zararlanna kargrhk olarak davacrnrn (.....) oranrnda ( ) lira nakdiveya banka teminat mekfubunu da mahkeme vemesine depo etmesine, depo gartr yerinegetirildi$inde kararrn bir suretinin infazr igin tapu dairesine g0nderilmesine, igin niteli-line gOre, taraflar gatnlmaksrzn HUMK'nun l0lll, 105/2 maddeleri gere$ince ewakiizerinde karar verildi. ......l .....l .......

Katip Hakim

Dilekge ve Karar Ornekleri

ACTLAN DAVADA TEDBiR iSrsGiHAKKINDA KARAR 6NXNGi

169

T.C.

Asliye Hukuk MahkemesiEsas NoHakimKatipDavacilarVekiliDavahDava

...t....t...

: .....: ......: Menfi tespit

Yukarrda taraflan ve mahiyeti yazh bulunan dava nObetgi asliye hukuk mah-kemesi tarafindan mahkememize gOnderilmekle esas defterinin ..../..... snasna kaydryapilarak.

G.D.: l- Taraflar adrna davetiye tebligine,2- Taraflann delilerini ibrazrna, ilgili kayrt ve dosyalann celbine,3- Tedbir talebinin icra dosyasr gelditinde dtigiilmesine, bu sebeple durugmanm

... I ..... / ....saat.... buakrlmasma karar verildi.Katip

Icra MtidiirlUgtiniin ......./ ....... esas sayrh dosyasr getirilmekle incelendi.KARAR

Davact vekili icra M[diirl[giiniin....... sayh dosyasr ile yaprlan icra takibinindurdurulmasrnt talep etmigse de icra takibi davanrr agrldrgr gtinden 0nce oldulundanicra iflas yasasmn 72'nci maddesi uyannca bu talebinin reddine, ancak icra Miidiirlu-giinUn ....... esas sayth dosyasma yatrnlacak olan paranrn alacakhya igbu dava sonunakadar ddenmemesi yciniinden Vol1 nakdi teminat veya banka teminat mektubu verildi-linde ihtiyati tedbir konulmasma, teminat yatrrldrtrnda icra M0diirltigiine miizekkereyazilmasma karar verildi.

Yazr igleri MUdituli Hakim

Hakim

170 Dilekqe ve Karar dmekleri

SATI$ VAADi, $UF'A NEDENIYLE A9ILAT\ TESCIL DAVALARTNDATAPU KAYDINA KOI\ruLMASI iSTENiLEN

inriyari TEDBIR KARAR OnnrGiT.C.Hukuk MahkemesiEsas NoHukuk HakimiKatipDavacrVekiliDavahDava

..J...

iutrq uuuai nedeniyle tescil.Dava gUnii : ...1...1...Davacr (vekili) tarafindan mahkememize igbu satrg vaadi nedeniyle dava hakkrn-

da tapu tescil davasr agrlmrg olmakla, dava dilekqesi mahkeme esaslnrn ..../..... no.sunakaydr yaprlmakla;

G.D.: l- Taraflar durugma giinilnil bildiren davetiye teblig olunmasrna,2- Tapu kaydrmn tapudan getirilmesine,3- Taraflann bildirecekleri ,verlere kayt ve belgeleri getirmeleri igin mtizekkere

yazrlmasrna,4- ihtiyati tedbir iste$i hakkmda, tapu kaydr geldikten sonra bir karar verilmesi-

ne,5- Durugmanm bu nedenle .... giinii .... saat .... de yaprlmasna tensiben karar ve-

rildi.Katip Hakim

Tapu kaydr gelmekle, dosya ve dilekge ile ekleri incelendi:

KARAR_ Agilan davada tapu kaydr lizerine ihtiyati tedbir konulmasr istenilmig ve bu istek,

tapu kaydr, satrg vaadi senedi ve dosyadaki belgelerle yerinde bulunmug olmakla, davalr,........adpa lapuda........ada.......parsel olarak kayrth taglnmaan tapu kaydrna ig-bu..'...../...'..davanm sonuglanmasrna kadar bagkalarura devir ve temlik edilmimesi yci-niinden iHriyari TEDBIR KoNULMASINA, Takdiren (.......) nakdi veya bankateminat mektubunun davact tarafindan mahkeme veznesine teminat olarak depo edilme-sine, depo gartr yerine getirilditinde kararm uygulanmasr igin bir suretinin tapu sicilmildiirltitiine gOnderilmesine, igin niteligine g0re ewak iiaerinde itirazr miimkiin olmakiizere tarafl ar ga$rlmaksrzm karar verildi. ......1 ......t .....

Katip Hakim(Not: Davanm ttirilne gOre ihtiyati tedbir kararr da depigik olacaktu. Ornek ola-

rak tensip kararlanyla ihtiyati tedbir karan 0rnefi yukarrda gOiterilmiqtir.)

Dilekge ve Karar drnekleri

VASITA TRAFIK KAYDI UZrNiNr KONULAN irrriYlriTEDBiR KARARI OnxBGi

............Hukuk MahkemesiEsas noKarar noHakimKatipTedbir talep edenVekiliKargr Taraf')-3-....TalepTalep tarihiKarar tarihi

r71

T.C.

;.

ihtiyati Tedbir

Tedbir isteyen vekili ..../...../... tarihli dilekge ile; miivekkilinin Almanya'da i99iolduSunu, Almanya kanununun tanrdr$r yetkiye dayanarak ....model.....marka bir araggetirdipini, istanbul trafifine kayt ettirerek........... plaka numarasrnr aldrprru tedbiristeyenin....... noterli$inin........1..1.... tarih ve yevmiye no.lu vekaletnamesi ile aracl sattnalan ......i vekil tayin etti$ini, altcr olarak ta egi.......'in belirledipini, miivekkilin vekiliolan gahsrn bonoyu..../...../... tarihinde imzaladrpmr, senet Odenmediginden .....lcra Mti-diirltiBtlniin ..../..... esas sayrh dosyasr ile icra takibi yaprldrsrnr bundan da sonug alm-madtptru, bedeli ddenmeden tizerindeki satrlamaz kaydr silinerek vekilinin egine sattrgraraca ihtiyaten tedbir konulmasma karar verilmesini talep etmigtir.

Dilekge ve ekleri ile ..........icra Mudiirlug[niin.....1..... sayrh dosyasr incelendi.

KARAR

Talep yerinde gdriilmekle ....plaka numarah...model.......marka karqr ta-raf.........ve......,...adma kayrth vasrtanm trafik kaydr iizerine bagkalanna devir ve satrgr-nm 0nlenmesi ydniinden HUMK. l0l ve miiteakip maddeleri uyannca iHTiyATiTEDBIR KoNULMASINA, takdiren vol, teminat tutan (7 milyon) lira nakti veyabanka teminat mektubunun tedbir isteyen vekili tarafindan mahkeme veznesine depoedilmesine karann infazr igin teminat yatrrldrBrnda bir Ornelinin ....... Trafik gube Mti-diirliiptine tevdiine itirazr kabil olmak iizere karar verildi. ..../...../...

Katip Hakim

172 Dilelge ve Karar )rnekleri

ACTLAN DAVADA TEDBIR iSTnGiXiw KABULUHAKKINDA KARAR OruVNGi

T.C.Hukuk MahkemesiEsas noHakimKatipDavacrVekiliDavalr ;.

2-....3-....Tapu iptali tescilDava

Dava giinii : ....1.....1...

Yukanda taraflan ve mahiyeti yazrh bulunan dava Ntibetgi Asliye Hukuk Mah-kemesi tarafindan mahkememize gOnderilmekle esas defterin ...../.... srasrna kaydryaprlarak;

G.D.: l- Tapu kaydr geldikten sonra tedbir hususunun diigitni.llmesine,2- Taraflar adrna davetiye teblipine,3- Taraflann delillerinin ibrazrna ilgili kayrt ve dosyalann celbine,4- Bu nedenle durugmamn....../.....lsaat..........brrakrlmasma tensiben karar veril-

di.Katip Hakim

Tapu sicil mtidtirlii$iinden kayft gelmig olmakla, dosya incelendi:

Geregi Diigiiniildii: Davacr vekilinin talebi yerinde gOrtilmekle, davah-1ar............,..........adma kayrth ..........mah............sokakta bulu-nan...........pafta.........ada...........parselde kayrth...........m2 miktarh...........kat 2 diilckan 22daireli tapu kaydr....../...,. arsa payh 3 bordum kat 2 no,lu mesken tapu kaydr iizerine hertiirlii tasamrf iglemini dnlemek iizere dava sonuna kadar ihtiyati tedbir konulmasrna,takdiren (....) nakdi veya banka teminat mektubunun teminat olarak ahnmasma, teminatgarfi yerine getirildi$inde karann (.....) Tapu Sicil MildiirlUpiine gonderilmesine, itirazrkabil olmak 0zere evrak iizerinde karar verildi. ..1.....1 .....

Katip Hakim%15 teminat tutarr lira davacr vekili tarafurdan ..../..... ve ..../..1 ... giiniinde mak-

buzla vezneye depo edilmiqtir. .....1...1..

Yazr igleri MUdiirii

Dilekge ve Karar )rnekleri

DiLEKqE OnNnGi

........ASLiYE HUKUK MAHKEMESiNE.inriy,lri TEDBIRTALEPEDENVEKiLIKAR$I TARAF : ...........Gemisi Kaptanhgr/DonatanrD.KONUSU : ihtivatitedbir.OLAYLAR : 1) Miivekkit girket, geminin seyru seferi igin zorunru buru-nan yakttt """.Gemisinin talebi iizerine gegitli limanlarda, gemi kaptanhgrnrn imzasr ve

kagesi tahdrnda gemiye teslim etmigtir.2) Gemiye, .........tarihinde,..........limanmda, gemi yakrtr teslim edilmig ve verilenyakrtrn faturalan kesilmigtir.3) Gemiye verilen yakrt bedelleri,.......... toplam ........._USD olup, bugiine kadaryaprlan t[m taleplerimize ragnen yakrt bedelleri Odenmemigtir.4) Gemiye verilen ve geminin seyrii seferini saslayan yakrt bedelinden dogan a_lacagrmz TTK. M. 1235/6 hukmu uyarmca gemi aracakhsl hakkr vermekte olup, TTK.M' 1236 hukmil uyannca gemi iizerinde kanuni rehin bahgetm ekte, 1237 hiikmouyarrn-

ca navlunu kapsamakta ve l24l hukmu uyannca da rehin hakkr anaparayl, faizini vemasrafl arr da kapsamaktadr.

Bu itibarla fazlaya iligkin talep ve dava haklarrmrz sakh kalmak kaydr ile agrla-cak kanuni rehin hakkrnm tespit ve tanmmasl davasrna esas olmak 'zere

borg1u.........Gemisinin ihtiyati tedbir yolu ile ba$lanmaslna ve seferden men edilmesine karar veril-mesini talep etmek zarureti hasrl olmugfur.

HUKUKi NEDENLER: TTK. M. r235t6, L236, 1237, r24r veilgili mevzuat.DELiLLER: Talep yanrur,yaktm gemiye teslim belgeleri, fatura ve sair delil.NETICE VE TALEp: yukarrdaki agrklamalara istinaden:Fazlaya iligkin talep ve davalanmz sakh kalmak kaydr ile:Agtlacak olan kanuni rehin hakkrnm tespit ve tanlnmasl davasrna esas olmak ti-zere, gemiye verilen ve Odenmeyen yakrt bedeli alaca$rndan dolayr

'.'.....Gemisinin..........usD borcundan dolayr ihtiyati tedbir yolu ile baglanmasrna, se_ferden meni edilmesine karar verilmesini arz ve talep ederiz.

Ek: Vekaletname Davacrlar Vekili

t73

t74 Dilekge ve Karar drnekleri

KARARORNEGIT.C.......ASLiYE HUKUK MAHKEMESi.

KARAR:20oll D.ilz 2OOll

Savr:Esas NoKarar NoHakimKatip :

Davacr :

Vekili :

Davah : ...........Gemisinin Kaptanlt$t, donatant.Dava : ihtiyati tedbirDavacl vekili tarafindan, davah aleyhine agrlan igbu ihtiyati tedbir davaclntn

mahkememizde kaydr yaprlarak:G.D.: Davacr vekili Mahkememize verdigi........tarihli dilekgesinde, miivekkili-

nin geminin seyrii seferini igin zorunlu bulunan yakrtr ..........gemisine gemi kaptanlt$t-nrn imzasr tahtrnda gegitli limanlarda gemi yakrtrnr teslim ettiklerini, fatura muhteviyattgemi yakrtr bedelinin toplam......... oldu!,unu ancak ttim taleplerine rapmen bu miktanntidenmedi[ini bu alacaklannm TTK. m.1235 htkmii uyanca gemi alacakltst hakkt ver-di[ini ve bu alacagrn kanuni rehin hakkr bahgettigini ve kanuni rehin hakkrnrn tespit vetanlnmasl davasrna esas olmak iizere .........gemisinin ihtiyati tedbir yolu ile ba[lanarakseferden men edilmesini talep etmigtir.

Dosyada mevcut, talep yazrlarr, yakrtrn gemiye teslim edildipini gOsterir belge-ler, faturalar kapsammda gemiye verilen yakrttn, TTK. m. 1235 hukm0 uyannca gemialacaklrsr hakkr verdigini,1236 h[kmU uyannca da kanuni rehin hakkr bahgetti$i, 1241madde gere[ince gemi alacaprndan dogan rehin hakkrnln anapara ile birlikte ferilerinide kapsadrpr anlagrlmakla, ihtiyati tedbir talebinin kabulii ile alacaprn temini zrmnrn-da,......... gemisinin tizerine ihtiyati tedbir konularak seferden men edilerek baSlanmast-na karar vermek gerekmigtir.

KARAR: Yukanda agrklanan nedenlere gdre:l.) ihtiyati tedbir talebinin kabulii ile, ........Gemisi iizerine ...........-USD gemi ala-

caSrndan dolayr ihtiyati tedbir konularak seferden men edilmesine ve ba$lanmastna,talep edilen miktann (....) oramnda teminat yatnldrglnda karann infazr igin gemininbulundufu Liman Bagkanhklarrna ve icra Miidiirlii[iine miizekkere yazllmaslna,

2) Talep edilen miktar ve bunun (...) fazlasr ile birlikte toplam miktar kadar ban-ka teminat mektubu veya nakit olarak dosyamza yatrnlmasr halinde, ihtiyati tedbiringemi iizerinden kaldrnlarak, teminat i.izerine konulmastna,

3) HUMK.l09 hiikmiine gOre l0 giin igerisinde esas davanrn agtlmamast halindeihtiyati tedbirin kendiliginden kaldrrlmasrna, harg pegin ahndrprndan mahsubuna, itiraztkabil olmak iizere evrak dosya iizerinden karar verildi.

Katip Hakim

Dilekge ve Karar Ornekleri

DILEKqE OnnnGi.... ASLiYE HUKUK MAHKEMESINE,(Ticaret Mahkemesi Srfah ile)

' "ihtiyati tedbir taleplidir."KANUNi REHiNHAKKIN TANINMASIMTALEPEDEN :vEKiLi :KAR$I TARAF : ..... Gemisi Kaptanhs/DonatanrD. KONUSU : Kanuni rehin hakkrnrn tespit ve tanlnmasrnl talebidir.OLAYLAR: l) Miivekkil girket, .....,..Gemisini, belli bir siire igin kirala-

mrytrr' Gemiyi kiralamasr iizerine;geminin yolculu$unu baqarabilmesi ve seyrii seferinitamamlayabilmesi igin geminin ihtiyacr olan yakrt satm almmrg ve .... tarihinde gemiyeteslim edilmigtir.

2) Gemiye teslim edilen yakrt bedeli olan.... USD'nin faturasr miivekkil adrnakesilmig ve fatura bedeli banka dekontu ile mtvekkil tarafindan Odenmigtir.

3) Gemiyi kiralayrp ve geminin ihtiyacr olan yakrtl gemiye alan miivekkil, ge-miyi sefere grkarmadan, geminin yola elverigli olmamasr neaeniyte (.......) limanlnaahnmamrg, bunun iizerine geminin sahibi, gerekli iglemleri yuptr-Jt igin gemiyi teslimalarak tersaneye gdttirmiigtiir.

Gemiye teslim edilen ve bedeli milvekkilce tidenen yakrt bedeli, gemi donata-nmdan istenmig, ancak, ekteki yazrgmalardan da gortilecegi iizere borcu kabul edip,tideyecepini beyan etmesine ragmen bu gilne kadar borg Odenmemigtir.

. 4) Gemiye verilen ve geminin seyr0 seferini saglayan yakrttan do[an alacagrmrzTTK' m' 1235 hiikmu uyannca gemi alacakhsr hakkr u..rrkt" olup, TTK m. 1236hukmu uyannca gemi iizerinde kanuni rehin bahgetmekte, TTK m.lg] hukmu uyaril:rcanavlunu kapsamakta ve TTK m.l24l hukmu uyannda da rehin hakkr anapar ayt, faizinive masraflan da kapsamaktadr.

Bu itibarla fazlaya iligkin talep ve dava haklarrmrz sakh kalmak kaydr ile borglu".......' Gemisinin iizerinde ..........-IJSD asrl alacak ve 24.8.2000 odeme tarihinden davatarihine kadar yrlhk voll,3 oram tizerinden iglemig faiz olan ........usD olmak iizeretoplam .......USD alacaktan dolayt kanuni rehin hakkrmzm tespit ve tanmmasrnr talepetmek zarureti hasrl olmugtur.

HUKUKi NEDENLER: TTK. m. 1235,1236,1237,1241 veilgili mevzuar.DELILLER: Deniz Yakrtr teslim Makbuzu, Fatura, Yakrt bedelinin Odendilini

gdsterir banka dekontu, borcu kabul ve odemenin yaprlacagrnr ve siire isteyen y-J*,Yaagmalar ve sair delil.

NETICE VE TALEp: yukarrdaki agrklamalar istinaden:Fazlaya iligkin talep ve dava haklarrmrz sakh kalmak kavdr ile:

175

t76 Dilekge ve Karar dmekleri

l) ...Gemisine verilen yakrttan doSan ve 0denmeyen .......USD igin, ....... gemisive navlunu iizerinde, TTK. m. 1235,1236,1237 ve l24l hflkumleri gere$ince; kanunirehin hakkrmzm tespit ve tanmmasma,

2)Davatarihinden itibaren asrl alacak olan ........USD'ye Devlet bankalarrntn biryrlhk USD mevduafina uyguladrklan en y0ksek oran olan %.....USD faizi yiir0tiilmesi-ne, faiz iginde fiK. m. 1241 hiikmii uyannca rehin hakkrnm tanmmasma karar veril-mesini.

3) Alacatrmrzrn g0vence altrna alnmasr ve geminin bir daha bulunmamasr ihti-maline binaen, borglu geminin tizerine ihtiyati tedbir yolu ile seferden men edilerekbaSlanmasrna karar verilmesini ve

4) Yargrlama giderleri ile vekalet ticretinin kargr tarafa yiikletilmesine karar ve-rilmesini arz ve talep ederiz.

Ek: Vekaletname Davacrlar Vekili

Dilekge ve Karar drnekleri

KARAR oNXNGiT.C.( )..........ASLiyn Huxux MAHKEMESi TENsip zAprrESAS NU: 2001/

111Lt I

HAKiM :

KATiP :DAVACI :

VEKiLi :DAVALI : ....,...Gemisi Kaptanhp/donatanr/igleteni,DAVA : Kanuni rehin hakkrnrn tespit ve tanrnmasr ile ihtiyati tedbirYukandaki ismi yazrh davacr vekili tarafrndan verilen kanuni rehin hakknrn tes-

pit ve tantnmasr ile gemi 0zerinde ihtiyati tedbir talebi bulunan dava dilekgesi ile davahaleyhine aqrlan igbu davanrn esas defterine kayrt edilmesi ile, dosya tetkik edildi:

TENSiP KARARI:l) Davacr vekili, dava dilekgesinde, miivekkilinin, .......Gemisini kiraladrprnr, ki-

raladrpr gemiyi gahgtrrabilmek ve seyrii seferini temin igin gerekli yakltr gemiyekrgrnrve yakttm gemiye teslim edildilini ve bedelinin kendileri tarafrndan <idendigini, ancak,geminin seferine grkaca[r srada, geminin yola elverigli olmamasr nedenile gemininlimana aLnmadrlrnt bunun iizerine gemi donatanlnln gemisini alarak, gemiyi teisaneyegtitiirdti$iinii, gemiye alman yakrtrn bedelinin donatan tarafindan tideneceSinin bildiril-mesine rapmen bu giine kadar OdenmediSini, .......usD asrl alacak ve o/o....... oranr tize-rinden iglemig ........o1mak iizere toplam .......usD alacaklan olduSunu, alacaklannrnTTK. m. 1235 htikmi.i uyarmca gemi alacakhsr hakkr verdiEini TTK m. 1236, 1237,1241 hUkilmlerine gOre de gemi, navlunu ve masraflar ile faizi iiaerinde rehin hakkrverdi$ini, belirterek gemi iizerinde ihtiyati tedbir talebinde bulunmugtur. Davacr vekili-nin igbu ihtiyati tedbir talebinin kabulii ile;

2) '..".Gemisi iizerine ve navlunu iizerine dava deperi kadar ihtiyati tedbir konu-larak geminin seferden meni edilmesine ve ba$lanmasrna (....) teminat yatrrrldr$rndakarann infazr igin Liman Bagkanhlrna ve icra Mildiirliiftine mi.izekkere yazlmasmi,' 3) Gemi donatant taraftndan dava deperi ve (...) fazlasr teminat olarak nakit veyamuteber banka teminat mektubu ibrazr halinde, tedbirin gemi iizerinden kaldrrrlarak.teminat iizerine konulmasrna.

4) Dava dilekgesi, dava dilekgesine eklenen belgeler ile tensip kararrnrn bir sure-tinin davahya tebligine,

5) Bu nedenlerle durugmanrn ....,...Giinii, saat 9.00'da yaprlmasrna tensiben kararverildi.

Z.Katibi HAKiM

r78 Dilekge ve Karar Omekleri

DAVA DiLEKQESI onNsGi

......AsliyeHukuk Mahkemesine

Haksrz ihtiyati Tedbirden Dolayr Tazminat Davasrihtiyati Tedbir Karan, infaz dosyasr, tanlk, bilirkigi raporu,

DavacrVekiliDavalrDavaDeliller

kegif vs.Hukuki Nedenler: HUMK, BK ve ilgili mevzuat0laylar:l. Davah, hakkrmzda...... mahkemesinden ......... gUn ve ........... sayh ihtiyati

tedbir karan almrgtr.2. Bu kararrn uygulanmasr sonucu, tagmmazmt kullanamadlk. Kiraya veremedik.3. Ihtiyati tedbir kararmn haksz olduSu........... mahkemesinin.........gilnlii

........../............ sayrh karan ile tespit olunmug, davalmur agtr$1 dava da reddolunmugtur.4. Bu durumda, tagmmazr bir yl kullanamamak ve en azrndan kiraya vereme-

mekten (......) lira zarar ve kaybrmrz olmugtur. Bu nedenle de igbu davanrn agtlmastgerekmigtir.

Netice ve Talep: Davalmm haksrz ihtiyati tedbir karan almak suretiyle zarar vekazang kaybrmrza neden oldulundan ( ) lira toplam zarar ve kaybrmrzrn dava giintndenyasal faizi ile davahdan tahsiline, masraflann vekalet ticretinin davahya ytkletilmesinekarar verilmesini arz ve talep ederiz. ....1.....1 .....

Cevap Siiresi: 10 giindtir Davacr vekili

Dilekge ve Karar )rnekleri

iHTiYaTi TEDBiR UYGULAMA TUTANAcI OnNnGi

.......Hukuk Mahkemesinin.........giin ve .........saylh ihtiyati tedbir karannrn uy-gulanmasr igin memur atanmri olmamrz dolayrsryla ihtiyati tedbirin uygulanmasmristeyenin (vekilinin), bugiin bagvurusu iizerine, Hakimlikten gelen karann uygulanmasrigin tedbir konulan yere gelindi.

Uygulama yerinde aleyhine tedbir istenen hazrr, Tedbir isteyen (vekili) tedbirekonu tagrnmazr gdsterdi. Hep birlikte gezildi g6riildU. Tagmmaz igindeki egyalarrn;

........marka buz dolabr

........marka televizyon

........marka bulagrk makinasr

........marka gama$r makinasr oldupu tespit olundu.Egyalarrn toplam deSerinin de 0 lira olduSu taraflarca kabul edildiginden, bu e9-

yalarm yediemin olarak, aleyhine tedbir verilenden ahnarak............ na verilmesine kararverildi.

YEDIEMIN (cUVENiLiR rigi):.........otlu.........dof,umIu...........adresinde otu-rur. YedieminliSe engel durumu yok. Kendisine yapacagr ig ile yedieminligin cezai vehukuki sonuglan anlatrldr. Egyalar teker teker g6sterilip kendisine teslim edildi. Yedie-min egyalarr sa$lam olarak aldr$rnr, mahkemenin istedipi zamanda aynen haar edece!,i-ni, egyalarr muhafaza ve kontrol altmda tutacafurr bildirdi. Beyam okundu, imzasr ahn-dr.

YedieminIhtiyati tedbir alan (vekili) diyecegimiz yoktur, dedi.Aleyhine ihtiyati tedbir konulan ben itiraz ediyorum dedi.Yaprlacak iglem kalmadr. Uygulamaya son verildi.G.D.: Yediemin iicret istemedi$inden tayinine gerek olmadr$rna ihtiyati tedbir

uygulandrlrndan igbu tutanagn dosya ile birlikte mahkemesine iadesine karar veril-di....t......t......

179

Uygulama (infaz) memuruAleyhine Tedbir Alman Yediemin

Tedbir Alan (vekili)Hazr Bulunan

iCTiHATLAR

Igtihatlar

Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 30.10.2000 tarih ve 2000/381 D. ig sayrhihtiyati tedbir kararrnrn dayanagr olan 4389 Sayrh Bankalar KanunununlT/2. maddesidelaletiyle uygulanmast gerekli l4l5-b maddesi kamu diizeni ile ilgilidir. Anrlan karar-da borglularrn mal varlftlanntn ayni ve gahsi haklarla (haciz, ipotek vs.) ksrtlanamaya-caSt ve 3. gahtslara devir ve temlik edilemeyecegi belirtilerek ihtiyati tedbir konulmug-tur.

Bu durumda tedbir karannrn dayanafr yasanln kamu diizeni ile ilgiti bulun-mast nedeniyle 3. gahnlara kargr ileri siiriilmesi miimkiin olup karann takibe bag-lamastnt engellemeyeceli ancak, takibin siirdiiriilmesine mani tegkil ettifi diigtinu-lerek gikayetin bu yOnden kabulU yerine reddi isabetsizdir.

Dairemizin olugan son uygulamasr agrklanan do$rultudadrr. Merciin aksine ge-rekgelerle istemin reddine karar vermesi isabetsizdir.

SONUQ: Borglu vekilinin temyiz itirazlanrun yukarda agrklanan nedenle krsmenkabul0 ile merci kararrnm iiK.nun 366. ve HUMK.nun 428. maddeleri uyannca bo-zulmasrna. (12 HD. 1.5.2001, $67n509).

***istanbul2. Asliye Hukuk Hakimliginin 23.12.1999 tarih ve 1999/667 sayrh kara-

n ile verilen tedbir karartnrn infazl ile icra memuru gdrevlendirilmigtir. icra memu-runun buradaki stfatr tedbir karannr infazla gdrevli memur durumundadrr. Bu kigininyaph$r iglemlere kargr gikayetin tedbir kararrnr veren mahkemeye yapilmasr gere-kir. Merciin (icra Tetkik Merciinin) gOrevsizlik karan vermesi gerekirken igin esasnrinceleyerek yazrh gekilde karar vermesi isabetsizdir. (12. HD. 13.6.2000, 921919825).

gikayetginin taraf oldu[u irtunUuliO]ort,r. Ticaret Mahkemesinin 12.01.2000tarihli tedbir kararmda iiK.nun 72/3. f:ir<ra,2. cumlesi uyarmca icra veznesine girecekparanm taraflar arasmda gegerli olmak tizere dava sonuna kadar alacakhya "Odenmeme-sine" geklinde tedbir kararr verildifi g0Ailm0gttir. Ticaret mahkemesinin tedbir kararrn-dayanh alaca$m takip masraflarr ile birlikte icra veznesine nakit para veya her an para-ya gevrilebilecek muteber kesin banka teminat mektubunun verilmesi ve teminatmdamahkeme veznesine yatrrlmasr halinde borglunun mallan haczedilemez.

Haciz edilmig ise talep tizerine haciz kalkar. icra miidtirliipiince anrlan iiK.nun72/3. maddesindeki para tabirine dar yorum getirilerek takibe devamla haciz iglemiuygulanmast yerinde delildir. Mercice gikayetin kabuliine karar yermek gerekirkenyazrlr gekilde reddine karar verilmesi isabetsizdir.(l2 HD. 16.5.2000, 7l46l8Ml).

iiK.nun 289. maddesinde "rehinli "*"nr",

m0stesna olmak iizere, miihlet igindeborglu aleyhine higbir takip yapiamaz ve ewelce baglamrg takipler durur..." hUkmUgetirilmigtir. Antlan maddede, konkordato miihleti igerisinde yasaklanan husus icratakibidir. icra takibinin nitelif,i ve ne zaman baglamrg sayrlacafr ilamh icra i,..kkrnda

183

184 Igtihatlar

Icra Iflas Kanunun 35. maddesinde, ilamsz icra hakkrnda aynr Kanunun 42. maddesin-de gOsterilmigtir. Ayrrca iiK.nun 58. maddesinde de takip talebinin nasrl yaprlacagrgenel olarak belirtilmigtir.

ihtiyati haciz ise; iiK.nun 257. ve bunu izleyen maddelerinde diizenlenmig "re-hinle temin edilmemig ve vadesi gelmemig alacaklar ile muayyen ikametgahr bulunma-yan, mal kagtran borglular igin vadesi gelmemig alacaklan temin bakrmlndan" borglu-nun mallartrun ve haklanmn Uzerine konulan tedbir niteliginde bir iglemdir. iiK.nun264. maddesinde "ihtiyati haczi yaptran alacakhnm 7 gUn igerisinde takip talebindebulunmast veya dava agmasl zorunlulupunu igeren" hUkiimden de anlagtlaca$l iizereihtiyati haciz ile icra takibi ayn hukuki diizenlemeler olup ayn ayn hukuki sonuglardoBurur. Bu riedenlerle, ihtiyati haciz icra takip iglemi otgrayrp yaprlacak icra taki-binden veya agilacak davadan iince uygulanan HUMK.nun 101. ve bunu izleyenmaddelerinde diizenlenen ihtiyati tedbir benzeri daha etkili bir tedbir iglemi oldu-fundan iiK.nun 289. maddesinde iingiiriilen tdkip yasa[rndan sayrlamaz.

ihtiyati haczin TTKlnun 662. maddesinde zamanagrmlnr kesen sebepler arasrndabelirtilen takip talebi niteli[inin bulunmadrfr, bu iglemlerin ayrr hukuki sonuglar do!u-racalr, dolayrsr ile zamanaglmrnr kesmeyecegi, Hukuk Genel Kurulunun 22.6.1966T.E.ic.805, K: 475 sayrh karannda kabul edilmig olup uygulama da bu dogrultudadrr.S6zii edilen Hukuk Genel Kurulu karart ve zamana$lml hususundaki uygulama da ihti-yati haczin icra takip iglemi olmadr$r hususundaki gdriigtin do!rulugunu kanrtlamakta-dr.

ote yandan, somut olayda, ihtiyati haciz karan mahkemece kald6lmamrg olup,borglunun konkordato isteminden vazgegmesi sebebi ile Adana Onikinci Tetkik Mercii-nin 5.5.1999 tarih,1999/2338-2312 sayrh karan ile konkordato mthleti kaldrrrldrgrndanihtiyati haciz uygulamaslnm borglunun konkordato projesini sonugsuz brakacaprndansclz edilemez

Aksinin kabulii ile ihtiyaten haczedilen mallarrn borgluya iadesi halinde ihtiyatihaciz hakk mahkeme kararr ile belirtilen alacakhnm zarannln olugacafil da agrktrr. Bunedenle direnme karan bozulmahdr.

SONUQ: Davalt banka vekilinin temyiz itirazlannrn kabulii ile, direnme karal-nrn Ozel Daire bozma kar4nnda ve yukarrda g6sterilen nedenlerden dolayr HtIMK.nun'429. maddesi geregince bozulmasrna....oygoklufu ile karar verildi (HGK 16.2.2000,12-49t94).

KAR$I OY YAZTSIDavalt alacaklt, Adana Ugiinc[ icra Miidtirltigii'niin lgg71692 sayrh takip dosya-

smdan ihtiyati haciz uygulamrg, davacr borglu da iki ayhk konkordato miihleti verildigi-ni, bu stirede rehinli alacaklar miistesna olmak iizere higbir takip iglemi yaprlamayaca-lurr ileri siirerek ihtiyati haciz uygulayan memur muamelesinin iptalini istemigtir.

Mercii Hakimli$ince ihtiyati haczin alacakhya cebri icra yoluyla alacagrnr tahsilimkanr saglayan tipik bir takip muamelesi (baglangrcr) oldugu, Hukuk Genel Kuru-lu'nun 19.4.1967 tzrihve 1446/218 sayrh karannrn da bu y6nde bulundulu, konkordato

,

Igtihatlar

miihleti iginde ihtiyatihaciz kararmrn uygulanamayacagr gerekgesiyle qikayetin kabulii-ne, haczedilen menkul mallarrn borgluya teslimine karar verilmig, karar alacaklmmtemyizi iizerine Ozel Dairece "ihtiyati haciz karan tedbir niteliginde oldulundan vetakip muamelesi olarak kabul edilemeyeceginden konkordato miihleti, ihtiyati haczekarar verilmesine ve uygulanmasrna engel sayrlamayaca$rndan gikayetin reddine kararverilmesi gerekirken kabuliiniin isabetsiz" oldulu gerekgesiyle bozulmug, mercii ha-kimligince tjnceki kararda direnilmigtir.

Yerel mahkeme ile YUksek Ozel Daire arasmdaki uyugmazhk, ihtiyati haciz ka-r:rlnln icra takip muamelesi olup olmadr$r ve buna ba$h olarak konkordato mghletiigerisinde uygulanmasrna olanak bulunup bulunmadr$r noktasmda toplanmaktadr.

icra ve iflas Kanunumuzun 5ll2 ve 289/1. maddelerinde, konkordato mtihleti i-gerisinde borgluya kargr istisnalar d4rnda takip yaprlam ayacagt ongtiriilmiigttir. Kon-kordato mtihleti igerisinde ihtiyati haciz uygulanrp uygulanamayacagrna dair icra veiflas Kanunumuzdabir hUkiim bulunmamaktidrr. Konkordato miihleti igerisinde ihtiyatihaczin uygulanmasmt miimkiin krlan isvigre icra ve iflas Kanununun 56.maddesi icrave iflas Kanunumuzun 51. maddesine ahnmadrgrndan tipretide konu ile ilgili degigikgtiriipler ileri siiriilmi.igtiir.

Bir gOriige g0re, ihtiyati haciz bir icra takip iglemi niteligini tagrmaz, bu nedenlekonkordato miihleti igerisinde borglu aleyhine ihtiyati haciz karan ahnmasr mumkiindiir(Ansay, Sabri gakir. Hukuk icra ve iflas Usulleri 5.B. Ankara 1960, s. 344; Arar,Ke-mal; icra ve iflas Htikiimleri c.2 Ankara 1945, s.271; Belgesay, Mustafa Regit: icra veiflas Kanunu gerhi 2. Cilt, iflas Yoluyla Takip, 4.8. istanbul 1955, s.500).

Diler g0riige gOre ise, ihtiyati haciz bir takip igremidir, bu nedenle, konkordatomiihleti igerisinde borglu aleyhine ihtiyati haciz karan almamryacalr gibi, miihlettenOnce almmtg olan ihtiyati haciz karan da icra edilemez (Kuru, Baki: icra ve iflas Huku-ku c.4. istanbul 1997, s. 3640; Postacro[lu, ilhan: Konkordato Ankara 1965, s. 55/s7;Berkin, Necmeddin iflas Hukuku istanbul 1972. s.539; Gtirdopan, Burhan: iflas Huku-ku Dersleri, Ankara 1966, s. 174; Burulo$lu, Enver/Reyna, yuda: Konkordato Hukukuve Tatbikatr istanbul 1968, s. 122; Altay, Stmer; Konkordato Hukuku istanbul 1993, s.190; Tannver, Siiha; Konkordato Komiseri, Ankara 1993, s. 69; Ulukapr, 6mer: Kon_kordatonun Feshi, Konya 1998, s. 99-100; Ozekes, Muhammed; icra ve iflas Hukukun_da ihtiyati Haciz, Ankara 1999, s.257-259).

Yargttay bazl kararlarurda konkordato muhleti iginde borglu aleyhine ihtiyati ha-ciz karan verilemeyecefini, verilmig olan ihtiyati haciz karannrn miihlet iginde icraedilemeyecelini benimsemig (Hukuk Genel Kurulu lg.4.lg6j, 144612lg: iio17 .3.1965,2325/2579), bazt kararlannda ise, ihtiyati haczin takip iglemi olmayrp bir ttirtedbir niteli[inde oldulunu, bu nedenle konkordato miihleti igerisinde ihtiyati haczinuygulanmasrna yasal bir engel olmadrgmr kabul etmigtir (12. HD, 29.l.19g6, g5-754U932; 12 HD. 9.12.1994, 15013/15607; 12 HD. 21.2.t994, 2104/2343; iiD,22.10.1964, I 1252/ | t7 54).

Konkordato miihleti igerisinde ihtiyati haczin uygulanrp uygulanmayacaBr husu-sunda Kanunumuzda bir hiiktim bulunmadrlrndan uyugmazh[rn, ihtiyati haciz konkor-

185

186 igtihatlar

dato ile ilgili diizenlemeler ve bu kurumlarrn amaglan gOzetilerek gOziimlenmesi gere-kir.

Konkordato borglunun ve alacakhlann menfaatleri koruma amacr giiden bir ku-rumdur. Konkordato mi.ihleti ile dtiriist bir borgluya, alacakhlar ile konkordato yapabil-mesi ve mahkemeden tasdik ettirebilmesi igin imkan tanrmak amaglanmrg, bu diizenle-me yaprlrken borgluyu mallannrn bagrnda brakma prensibinden hareket edilmigtir. Ziraborglu malvarhlr ile ticari faaliyetini siirdiirerek alacakhlara iflas yolunda daha avantajhbir ortam saflayarak konkordato projesine gdre alacakhlara Odeme yapacaktr. $ayet bumalvarltptnm konkordato miihleti igerisinde ihtiyaten haczini ve muhafaza altrna ahn-maslnm miimkiin oldulu kabul edilirse, borglu ticari faaliyetini siirdiirmeyecelindenkonkordato teklifi amacrna ulagmayacaktrr. Bu sonug ise kanun koyucunun konkordato-ya iligkin hiiktimleri sevk etmesindeki amacma aykrr diigecektir.

Qo$unluk gOri.igii olarak, alacakhlar zararrna hareket eden borgluyu korumanrndo$u olmadtSt, bu nedenle ihtiyati haczin bir tedbir olarak uygulamasr gerekti[i husu-suna de[inilmigtir. Hukuk, sadece borgluyu ve alacakhyr korumaz. Bir hukuki kurumlailgili yorum yaprhrken alacaklmm veya borglunun menfaati degil, o hukuki kurumunigler hale getirilmesini saglayan yorum kabul edilmelidir. Esasen, konkordato mtihletiigerisinde borglu tamamen denetimsiz brakrlmamrgtrr. Oncelikle iiK'nun 290. maddesiile smrlamalar getirilmigtir. Hiikme gdre "borglu, komiserin nezareti altrnda iglerinedevam edebilir. Fakat borglu, miihletin ilanrndan itibaren, rehin ve ipotek tesis idemez,gayrimenkul satamaz, kefil olamaz ve ivazsrz tasamrflarda bulunamaz. Aksi takdirdeyaptlan akitler htikiimsiizdtir. Borglu bur hiikme veya komiserin ihtanna aykm veyahiisniiniyetinden qiipheyi hakh g0sterir bir harekette bulunursa tetkik mercii komiserinraporu ilzerine miihleti kaldrabilir". Gdruld[gU gibi konkordato komiseri borglununmalvarlttrnr denetleyecek, borglunun malvarhlmm muhafazasr igin almmasr gerekeniinlemleri alacak borglunun aktif ve pasifinin defterini tutacaktrr. Konkordato komiseriborglunun kanuna aykn ve diiriist olmayan hareketleri olursa, konkordatonun kaldrrrl-maslnl isteyecektir. Konkordato miihletinin kaldurlmasr halinde her alacakh iflasa tabiborglunun iflastm talep edecektir. Ayrrca borglu mtihletin kaldrllmasr karannm kesin-legmesinden itibaren bir yrl iginde takibe upradrfr takdirde tetkik merciine sundulubilangoda yazrh mal ve krymetleri gostermek zorundadr (iiK m. 28513). Miihletin kal-dmlmast ile tasdik edilmemesinin sonuglan aynr oldu[unun tetkik mercii miihleti kaldr-nrken, teminat aramadan borglunun haczi kabil mallannrn iiK.'un 301/2. maddesi uya-nnca ihtiyaten haczine karar verecektir. Konkordato talebinin kabulii halinde teminatisteyen alacakhlara teminat g0sterilmesi konkordatonun tasdiki igin gart oldufundan,g0sterilecek teminatla konkordatoyu teminatsrz kabul etmeyen alacakh ydniinden gii-vence sa$lanmry olaca$mdan alacakh zarar gOrmeyecektir. Konkordato talebinin kabuliiveya reddi halinde mevcut di.izenlemeyle ihtiyati hacizle saplanmak istenen sonug bii-yiik oranda elde edilmig olmaktadr.

Diler taraftan borgluya konkordato miihleti verilmesi igin gerekli kogullardan bi-ri ve 0nde gelen dtirtistliiktiir. Bu nedenle konkordato miihletinin, iyi niyetli ve borcunasadrk borgluya verilmesi gerektiti kugkusuzdur. icra tetkik mercii borglunun dtiriistoldutunu kabul ederse difer kogullann da bulunmasr halinde borgluya konkordato

igtihatlar

miihleti verebilecektir. Tetkik Mercii'nin dtrtlst kabul edip mtihlet verdili borgluyualacaklmrn ihtiyati haciz talebi tizerine bagka bir mahkemenin dtirtist kabul etmemesininhukuki istikrarr zedeleyebilecepi diigiiniilmelidir.

Yukanda agrkladr$rmrz nedenlerle Tetkik Mercii'nin direnme karannrn onanma-st gerektiti g0rtigiinde oldu$umuzdan, sayln golunluSun aksine olugan karanna katrla-mlyoruz.

Y. Mete GUNEL Iprl ULAg K. O. $ENGr.rN19. Hukuk Dairesi Bagkanr I l. Hukuk Dairesi Bagkanr 19. Hukuk Dairesi Uyesi

KAR$I OY YAZISIYerel icra tetkik mercii ile Yiiksek Onikinci Hukuk Dairesi arasmdaki uyu$maz-

lft konkordato miihleti igerisinde ihtiyatl haciz (iiK. 257) karart uygulanabilip uygula-namayacaSma iligkindir,

Konkordato miiessesi iiK'nun 285-309. maddelerinde diizenlenmigtir. Konkor-dato ile ilgili yasa hiikiimleri diirtist borglular igin konulmug olup, bu babdaki hiiki.im-lerle alacakh ve borglunun menfaatleri dengelenmigtir. Yasa htikiimlerinden de agrkgaanlaqtlaca[t tizere borglu konkordato talebinde bulunurken konkordato projesini dilek-gesine eklemesi aktif ve pasifini agrk cetvel halinde bildirmesi (Tiiccar ise ticari defter-lerin vaziyetini), alacaklrrm ve mallanrun borglannrn en az %SO'sini kargrlamasr gere-kir. Hakim, gerekli gartlarrn olugtugunu g0riince konkordato mehil verecektir. Mehil,tirajr en yiiksek gazetelerden birinde ilan edilir. ilan tarihinden itibaren alacaklmrn 7giin iginde itiraz haklarr vardr. ilan, icra dairesine, tapu dairesine, ticaret sicili memur-lupuna bildirilir. ilan tarihinden itibaren rehinli alacaklar miistesna olmak iizere miihletiginde higbir takip yaprlamaz, ewelce baglamrg takipler durur....(iiK. 2g9) Borglununkomiserin (Konkordato Komiseri) nezareti altrnda iglerine devam edebilir. Rehin veipotek tesis edemez. Gayrimenkul satamaz, kefil olamaz. ivazsrz tasamrflarda buluna-maz...(iIx.zs0), ilandan alacakhlar haberdar edilir. (iiK. 292) konkordato tasdik edil-mez veya mehil kaldrrlrsa teminat aranmaksrzrn borglunun biitiin kabili haciz mallarr-nm ihtiyaten haczine mahkemece karar verilecegi de iiK. 301. madde de hiikom altrnaalnmtgtr. Di$er taraftan iiK.nun 257. maddesinde diizenlenen ihtiyati haciz karannrnverilme gerekgesi ise borglunun muayyen ikametgahr olmanasr, taahhiitlerinden kur-tulmak maksadryla mallarmr gizlemeSe, kagrrmala veya kendi kagrrmaEa hazrrlanryahut kagarsa sebepleri gOsterilmigtir. Konkordato mehlinin verilmesinden kaldnlma-sma kadar gegecek siirede ise borglunun ikametgahr belli kagmasr soz konusu de[iltasarruflar ise bu dewede kaldrrrlmrg, konkordato komiserinin nezareti altrnda iginedevam etmektedir. Takipler durmugtur. Konkordato mehlinden tapu icra dairesi ticaretsicili memurlu$u haberdardlr. Yasa hiikiimlerine aykm hareketi soz konusu degildir.Oldu$u takdirde verilen konkordato mehli kaldrnlacaktrr. Bu mehil siiresi iginde ihtiyatihaciz karanrun verilmesi igin aranan gartlarda yoktur.

Yukanda agftlanan duruma gore ilr.zt9. maddesindeki takipler durur, higbirtakip yaprlamaz (maddede sayrlan istisnalar harig). Hiikmti ihtiyati haciz iqlemini dekapsar, aksinin kabulii halinde alacakhlar konkordato mehil stiresi iginde de ihtiyatihaciz karan ahp icrada uygulatarak l0 giin iginde dava agarak ileride konkordatonunTicaret mahkemesinde tasdik edilmemesi durumunda iflasta tin sralarda ver almak

t87

188 igtihatlar

isteyecekler ve bu hal ise konkordato milessesesinin amacrnrn yok olmasma, yasa hu-ktimlerinin fiilen ilgasrna ve dilrilst borglularrn iflastan kurtulma imkanlannm da orta-dan kaldurlmasma iflaslann artmastna neden olur.

Bu itibarla yukanda belirtilen nedenlerle Yiiksek Kwulun Ytiksek Onikinci Hu-kuk Dairesinin g0riigU dogultusundaki gogunluk karanna kargryrm. 23.2.2000

$emsettin ABiK10. Hukuk Dairesi Uyesi

Dava, davahnrn hukuka "rn", .r;;, sonucu ugranrlan zarannodetilmesi iste-mine iligkindir. Davacl davalt tarafindan ahnan tedbir karan nedeni ile ingaatrna devamedememesinden kaynaklanan zarann 0detilmesini istemigtir. Davah tedbir kararr infazedilmedi$inden davanm reddini sawnmug, yerel mahkemece savunma yontinde tedbirinfaz edilmedi$inden zarartn do$masmm miimkiin olmadrSr gerekgesiyle dava redde-dilmigtir.

Taraflann taqmmazlarr birbirine bitigik durumdadr. Davacmrn bagladrgr evingaatrntn tagkrn oldu[undan sOz ederek davah tespit ve tedbir isteminde bulunmug ve11.12.1996 tarihinde birinci kat betonu atllmry ingaatrn durdurulmasr igin tedbir karanverilmigtir. Tespit dosyasrndaki dilekge, tutanak, bilirkigi raporu ve tedbir kararr3.1.1997 tarihinde davacrya teblip edilmigtir. Ancak tedbir karan yerinde infaz edilme-migtir. Yargr karanna saygrlt dawanan ve tedbir kararr ile ingaatmm durdurulduf,unutebliSi ile ti$enen davacr ingaatrna devam etmemigtir. Davacrnm ingaat yaprmmr dur-durmastnm nedeni, davah tarafindan alman tedbir kararr oldufu bagkaca bir etkendenkaynaklanmadrEr belirlendigi takdirde tedbir karannm aynca yerinde uygulanmamrgolmasl, zararrn dopumuna engel tegkil etmez. Davah tarafindan davacrmn ingaafinrnkal'i istemi ile agrlan dava ise, 5.3.1998 tarihli karar ile ve davacmm in$aatmn miilkiyetalanr iginde ve komguluk hukuku kurallanna aykn olmayacak bigimde yaprldrlrndandavantn reddine karar verilmigtir. Dava konusu olayrn bu geligimine giire davacmrntazminat isteme hakkr do$mugtur. Yerel mahkemece yaprlacak ig ingaat tedbir kararrdtgmda bagka bir nedenden dolayr durmamrg ise zararm belirlenerek hiikmetmektenibarettir. Anrlan y0nler gOzetilmeksizin davanrn reddedilmig olmasr bozmayr gerektir-migtir.

Kargr oy agrklamasr:Dava haksrz ihtiyati tedbirden do$an tazminat istegine iligkindir. Davacr davalr

tarafin ihtiyati tedbir karan almasl iizerine ev ingaatmrn durmasr nedeniyle upradrSlzar arrn tazmini istemi gtir.

Mahkemece ihtiyati tedbir kararrrun icra edilmemesi nedeniyle istek reddedil-migtir.

ihtiyati tedbir karannrn icra edilmedif,i konusunda bir uyugmazhk yoktur... ilke olarak ihtiyati tedbir karanndan dopan sorumlulukkusursuz sorumluluktur,Ote yandan ihtiyati tedbir karannrn icra edilmig olmasr, zarar, uygun illiyet tazminatrndiper ii[eleridir. ihtiyati tedbir karannm "icra edilmesi" osesinin et<siktigi tazminatisteSini haksz duruma getirir. itrtiyati tedbir karanrun hakszhsr durumundan kaynakla-nan tazminat BK. m.41 vd. maddeleri ballamrnda haksrz fiil hiikiimlerinden yararlana-

Igtihatlar 189

rak gciziimlenir. "icra" bir eylemdir. Eylem olmadan tazminata hukmedilemez. yerelmahkeme karan bu nedenle onanmahdr. (4. HD. zs.2.lggg,l007gllsg2\.

HUMK.nun 109. maddesi ,*.E,";l;tiyati tedbir karan dava ikamesinden ev-vel verilmig ise tatbik edilmig olsun olmasrn kararm verildi$i tarihten itibaren on gunzarfinda esas hakkmda dava ikamesi lazrmdr. Aksi takdirJe ihtiyati tedbir bir glnamerasime hacet kalmaksrzrn kendili$inden kalkar." Anrlan yasanln 176. maddesinde deadli ara vermede gdriilebilecek dava ve igler belirlenmig, aynr maddenin iiqtincti frka-srnda adli ara verme siiresi iginde dava agrlabilecegi belirtilmigtir.

Bu diizenlemeler kargtstnda; esas hakkrnda davanrn 8.9.1995 tarihinde agrldrgrgttzetilip 22.8.1995 gtinii verilen ihtiyati tedbir kararrndan itibaren on giinliik yasalsiire iginde esas hakkrnda dava agrlmamasr sebebiyle ihtiyati tedbir karal kendili-[inden ortadan kalkacalrndan sant[m beraatine trukmediimesi gerekirken yazrl ge-kilde ceza tayini,

Yasaya aykn, Saruprn temyiz itirazlafl bu itibarla yerinde gori.ilmtig oldulundanlukmun bu sebeplerden dolayr isteme ayk'r olarak bozulmasria.(7. cD r2.z,rggg,338t579).

ihtiyati tedbir karanna murratefettl" J"",u, Muhinin Karanfil hakkrnda yaprlanduruqma sonunda; Beraattna dair Qamhdere Asliye Ceza Mahkemesinden verilen28'll'1996 tarihli hiikmiin Yargrtayca incelenmesi, miidahil idare vekili tarafurdanstresinde istenilerek dava.ewakr cumhwiyet Bagsavcrh$rnrn bozma isteyen zl.l2.l9ggtarihli tebli$namesiyle daireye verilmekle dosyadaki kJgltlar okunduktan sonra gereSigOruqiiliip dU giintildii.infaz tukna$nn29'09.1995 tarihinde sanrlrn egine imza kargrhgr verildili ve21'10'1996 gUnlU bilirki;i raporuna gtire de infazdan sonra ingaat" o""ur edildifig0zetilerek hiikiim tesisi gerekirken oluga ve dosyaya uygun diigmeyen gerekge ile yi-_zlr gekilde karar verilmesi yasaya ayk'dr. (7. cD. ze.i.Igss,tiszblosl.

tl. :1. {.

Dosyada mevcut 09.10.1993 tarihli ihtiyati tedbir karannui infazrna dair tutanak.mahkemece incelenen ihtiyati tedbir dosyasi ve tamk olarak dinlenilen Av.NiliiferMERTOGLU beyaruna gOre; ihtiyati tedbir kararrnm infaanm aleyhine ihtiyati tedbirkarart verilen vekili Av.Niliifer MERTo6LU huzurunda yaprldigr've sanrklar tarafrn-dan mahkemede antlan Avukat'tn infaz srasmda vekaletinin bu'iunmadtgma dair birhusus ileri siiriilmedi$inden infazdan haberdar olunmadrlr iddiasrnrn ferinde bulunma-dtEr gtizetilip igin esasrna girilerek; tedbire ra[men yayrn yaprtrp yaprrmadrgr veHUMK'nun lOg.maddesi gerelince ihtiyati tedbiikararinu muieatip vasal siire igindeesas- ihtilafla ilgili dava agrhp agrlmadr$ aragtnlrp ttim delillerin toptanmasrndan sonrasantklann hukuki durumlarmtn deEerlendirilmesi gerekirken eksik incelemeye dayalkarar verilmesi.

- Star Haber Ajansr A.$.'nin muhasebe mudiiriiniin 15.06.1994 giinlu yazrstndasamk Mehmet Orhan Duru'nun haber miidiirliigii grirevinden 0 L 10. I ggitarifri itibariyteaynlmtg oldu$u bitdirildilinden bu hususun lglrektiginde girket kayrtlalndan) aragtrn-

190 Igtihatlar

larak sonucuna gore samlm sug tarihlerinde g6revli ve sorumlu olup olmadt$tnm tespitedilmemesi, yasaya aykurdr. (7. CD. 30.12.1998' l0l44lll529).

$ikayetgi B.A.Ltd. $ti. nin t*r, t*,*li$ine bagvurusuna konu ettiSi iglemTicaret Mahkemesinin tedbir karannm infazmdan kaynaklandrttna g0re, bunun gOziimyeri tedbir karannr veren mahkemedir. $ikayetin, Merciin gdrevli bulunmadrlrndanbahisle reddi gerekirken igin esasr incelenirken yazrh gekilde hiikiim tesisi isabetsizdir.(12. HD. 7.12.1998,14178114647\.

* * *Talimatrn dayana$r olan istanbul 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 18.12.1995 ta-

rihli ve 1995/1561 esas sayrh kararr tedbir nitelifinde olup, icra m[durti, infaz memurusrfatryla tedbirin yerine getirilmesi igin gOrevlendirilmiqtir. Bu durumda yaprlan iglem-lere kargr gikayetin incelenmesinde icra tetkik merci hakimi g0revli olmayrp, tedbirkararrnr veren mahkeme gorevlidir. Bu nedenlerle g0revsizlik karart verilmesi gerekir-ken yazrlr gekilde hiikUm tesisi isabetsizdk.(L2. HD. 9.11.1998,L2096112262).

"Mahkemelerden verilen "ih"i k;;;a karqt temyizyoluna bagvurulabilir"(HUMK. m. 437). gu halde incelenen kararm niteli$i ortaya konularak Oncelikle karartntemyizinin kabil olup olmadrlrnrn g6ziimlenmesi gerekmektedir'

Davacr 4320 sayrh Kanun uyannca tedbir ahnmastnt istemig, mahkemece taraf-lar arasmda mi.lrafaa icrasr ile tig ay stireli olarak bazr tedbirlerin almmasrna karar ve-rihniqtir.

4320 sayrh Kanun ile aileyi koruyucu tedbirlerin Sulh Hukuk Hdkimi tarafindanre'sen almmasr hiikme baplanmlgtr. Bu kanunun amact aile iqi giddeti durdurma, 0zel-likle kadrnr ve gocuklan koruma oldu[u sevk gerekgesinde agrklanmtgttr. Hatta "SulhHukuk Mahkemesi mafdurlann tekrar giddete u[rama ihtimalini gdz6niine alarak bag-vurusunun hemen ardurdan tanrk yada kargr tarafrn dinlenmesine gerek olmadan bukaran verebilecektir. giddete ugayanlarm mahkemede giddete u$ama ihtimallerinikanrtlama yiiktimlulii$ii de bulunmamaktadr. Mahkeme karannda 6 ayr gegmemekiizere tedbirin uygulama siiresi belirtilecek ve tedbire aykm dawanqta bulunulmasthalinde tutuklanacaf,r ve hiirriyeti baglayrcr cezaya mahkum edilecepi kusurlu eqe ihtarolacaktr" ag rklamalan yapilmqttr.

GoruldiigU iizere bu karar kusurlu egin saldrrlamna son verilmesinin kendisineihtanndan ibaret krsa siireli bir tedbir nitelilindedir. Bu agrklamalar kararln nihai nite-likte olmadr[rnr siirekli sonug dopurmayacapnr gOstermektedir'

Ote yandan kanunun Tiirkiye BUyiik Millet Meclisi Adalet Komisyonunda mii-zakeresi srasnda ll2. maddeye "Bu karara kargr teftrim veya teblilinden itibaren iiggtin iginde aynr yer Asliye Hukuk Mahkemesine itraz edebilir. Asliye Hukuk Mahke-mesi itirazr tig giin iginde sonuglandrnr. Bu karar kesindir. itirazlar verilen tedbir kara-nrun uygulanmasml tehir etmez" bigimindeki eklemeye genel kurul miizakerelerindekargr grkrlmrg ve bu ekleme kanun metninden grkanlmtgtr. Bu kanunun miizakerelerisuasrnda konugmacrlar kanunun 0n gOrdil$0 karann tedbir niteliSinde oldu$unu hemenuygulanarak aile igi giddetin brgakla keser gibi kesilmesi ve ortadan kaldrnlmasr gere$i-

Igtihatlar 191

ne igaretle "onun igin Sulh Hukuk Mahkemesi karan kesin olmahdr,, demiglerdir. Bugortiglere cevap veren ilgili Bakan Adalet Komisyonunda yaprlan depigiklik ve ilavele-rin taslaktan gtkarilmasmr talep ediyoruz; giinkii bunlar tasiakta yer aldrgr miiddetge,kanunun ruhuna aykrn olacaktr...Kusurlu egin genel hiikiime goie itiraz trattr varArr;yani Sulh Hukuk Mahkemesine itiraz edilebilir. Asliye Hukuk Mahkemesine itiraz hak-kt sallamak, kusurlu ege ek bir itiraz hakkr saglamak anlammr tagrmakta, zaten giddetmafduru olan kadrn ve gocuklann bu stire zarfinda daha gok magdur olmalarrna sebepolmaktadtr" demigtir. Bu agtklamalardan sonra tasanya Adalet Komisyonunda yaprlanitiraza iligkin eklemeler grkarrlmrg; kanun bu hari ile kesinlegmigtir.

$u halde 4320 saylrr Kanun uyarrnca orugtururan kararra', Hukuk usuliiMuhakemeleri Kanunun 105, 106, 107 ve l0g. maddelerinde belirlenen prosediiruyarlnca ittihaz olunan ve bu kanunun 109. maddesi uyanncal0 giin iginde davaagrlmast gartryla defil hAkimin tayin ettipi siire ite gegerli ve temyiz incelenmesinetabi bulunmayan gegici tedbir nitelilinde kabul etmek, kanunun tedvin amacrnauygun diigecektir. Temyiz istesinin bu sebeplerle reddi gerekmigtir.Sonug: Agrklanan sebeplerle temyizi kabil olmayan karara kargr vaki temyiz is-telinin reddine, (2. IID 9.7.199E, 7?A9lg655),

MUHALEFET $ERIIi4320 sayir Ailenin Korunmasma Dair Kanunun amacl, aile igerisindeki bireyle-rin birbirlerine ytinelik fiziki, s0zel ve duygusal kotii dawaniglan onlemettir. yasanm

hiikiimet gerekgesinde; Sulh Hukuk Hdkiminin, magdurun tei<rar giddete uf,rama ihti_malini g0z Onune alarak bagwrunun hemen ardrndanl tanrk yada kaigr tarafin dinlenme-sine gerek olmadan kararmr verebilecef,ini, qiddete ugrayanrn mahkemede giddete ug-rama ihtimalini kanrtlama yiikiimlulu$ altrnda da bulunmadr[rnr belirtmigtir. Nitekim,bu dt$tlnce altrnda karara kargt itiraza iligkin Adalet KomisyJnunda yaprlan degiqiktikmeclis genel kurulunda kabul gtirmemig ve metinden Q*artJmr$tr. Hlkimin uuleritaederhal (herhangi bir gecikmeye meydan vermeden) tedtir aknasi saflanmrgtrr.

Qo$unluk gerekgesiyle, Hukuk Usulii Muhakemeleri Yasasrnm 105. maddesininuygulanabilece$ine igaret olunmuqtur. S0zii edilen madde durugma agrlmasr ile ilgilidir.Duru'ma agtlmast demek, davanrn taraflarma mtirafaa guntinUn bildirltmesi demektir.Miirafaa giinii taraflara grkartrlacak davetiye ile bildirilir. Masraflanrun da dava agandanahnmast zorunludur' Masraflann yatrrlmantasr talepten sarfinazar anlamtna getir. 1f.f.md.5, Tebligat Tiizii[iintln 6. maddesi).

Yasarun birinci maddesinde, bagvurudan herhangi bir harg almmayacagrnl wr_gulamqtrr. Amacr bagvuruda bulunan aile bireyine totaytrt< sallamaktr. onu bir yukaltrna sokmamaktadu. Miirafaa agmak igin gidir istenilmesi ,uidor", unsur tegkil ede-cektir. Yasarun esprisi ile bagdagmayacaktr.

Yine Tebligat Yasasrnm 9. ve Tiizilf,iln g. ve 12. maddesi, tebligat ewakrnr gOn-deren mercinin g0nderilen yerin uzakh[mr, mevsim gartlannr nakil vaitasrnrn durumu-nvnaT.ara alacaSmr, mi.irafaa gtintiniin tebligatrn belediye hudutlarr igerisinde yaprlacak-sa tig giinden koyde veya, vilayetin diger bir kazasrndayaprlacaksa onbeg gunden, diser

t92 igtihatlar

bir vilayet iginde yaprlacaksa bir aydan az olamtyacaltnt vurgulamrytr. Tebligatln yurtdrgrnda yaprlmasr durumunda siirenin daha da uzayacapr tartl$maslzdlr. Bu gekilde,aradan gok uzun zaman gegtikten sonra altnan tedbirin, tedbir olma iizelliSi de ortadankalkacaktrr.

Hukuk Usulg Muhakemeleri Yasasrnrn 107. maddesi ise itirazla ilgilidir. Itiraziizerinde durugma agrlmasr zorunludur. Yukanda miirafaa ile ilgili yaptlan aqtklamalarburada da tekrarlanacaktr. Kanun koyucunun kapaftrlr bir yol, doiayh olarak giindemegelecektir.

Tedbir karan verilebilmesi igin Sulh Hdkiminin tam bir kanaate sahip olmastnada gerek yoktur. $iddete uprama ihtimalini sezinlemesi yeterlidir'

Bu agrklamalar kargrsrnda hdkimi evrak tizerinde, durugma agmadan birincimaddede gdsterilen tedbirlerden birini, bir kagrnr yahut duruma uygun benzer Onlemialmakla mtikelleftir. Verilecek karar yasantn amacma, ailenin durumuna, somut olaytndzellifine uygun, objektif ve herkesge kabul edilebilir olmahdrr. Kesindir. Agrklanansebeplede delerli go$unlu[un gerekgesine igtirak edilmemigtir.

Hakkt DinqMUHALEFT]T $ERHi

4320 sayrft yasa gere$ince verilecek tedbir kararlannda Hdkim duruqma yapma rc-runlulu$unda de[ildir. Yasa zaten bu hususu Hdkimin takdirine brrakmrqtrr. Bu sebeple

Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun 105/l. maddesinin bu yasaya tabi iglerde uygulamaolana[r yoktur. Bu sebeple sayur golunlulun karanmn gerekgesine igtirak etmiyorum.

Ferman Krbrrsctkh

l- Mtgteki omer Sebahatt,"'t" ,;.r;6 havale tarihli dilekgesinin yargrlamayamiidahale talebi nitelilinde bulundugu g0zetilerek miigteki Omer'in mi.idahillifini ko-nusunda olumlu veya olumsuz bir karar verilmemesi,

2- R.....Vakfi aleyhine 15.2.1994 tarihinde dava konusu 226 parsel sayrh tagtn-

maz iizerinde yaprlmakta olan veya yapllacak ingaatlann tedbiren durdurulmastna kararverilip, bu karann 22.2.1994 de infaz edildipi ve tedbir karanntn vakrf adrna Hiiseyin'etebli[ edilmesinden sonra vakrf tarafindan dava konusu yerde ingaatlar yaprldr$r, bitiri-len binarun bu vakrf tarafindan depo olarak kullanrldrf,r kadastro mahkemesince yaptlantespitler ile miidahil ve tantk anlattmlanndan anlagrldt$tna g0re;

Yargrtay Ceza Genel Kurulu'nun 4.2.1991gi.in 1990/7-362 esas, 1991/3 saytlt i-lamrnda da belirtildili iizere ihtiyati tedbir karartna taraf olmasalar bile tedbir ka'rarrnr bilerek aylurr hareket eden iiqiincii kigilerin eyleminin TCK. 64. maddesiyollamasryla asti fail gibi cezalandrrrlmalan gerekti[i de gtizetilip valuf adma ya'prlan bu ingaatlardan sorumlu olan sanrklarrn cezalandlrllmalarlna karar verilme-si yerine yazrh gekilde beraatlerine hiikmcdilmesi,

Yasaya aykrr, miigteki Omer ve Yerel Cumhuriyet Savctstnm temyiz itirazlarrbu itibarla yerinde goriildii$Unden hiikmiin, isteme uygun olarak bozulmasrna. (7. CD.26.5.1998, 142 4 | 4680).

Igtihatlar

HUMK.nun l0l ve miiteakip maddeleri geregince mahkemelerden verilen ihti-yati tedbir kararlarmm ve ihtiyati tedbir kararrna itirazn reddine iligkin kararlarrn tekbaqrna temyiz kabiliyeti olmaytp, esas hiikiimle birlikte temyizedilebilirler. Bu nedenletedbire itiraz eden davact vekilinin temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmig-tir. (1 1. HD. 22.5.1998, 21 15/3658).

gikayete konu ihtiyati troui, r.u.*llongutoat Asliye Hukuk Mahkemesinceverilmig olup, bu kararda tedbirin infazr igin icra miidiirlti[u infaz memuru olarak tayinedilmigtir. HUMK.nun l0l ve bunu izleyen maddeleri uyannca mahkemece verilenihtiyati tedbir kararlannrn esasna ve infazma ytinelik itiiazlara tedbir karalnl verenmahkeme bakmakla gtirevlidir. Merci hakimli$ince bu hususun re'sen goz6niine alnrpgcirevsizlik kararr vermek gerekirken, istemin esaslnln incelenip yazrir gekilde karaiverilmesi isabetsizdir. (12. HD. 13.5.1998, 4837/5401\.

TC. Bagbakanhk Sermaye riyurui Llr.u,u tarafrndan ...A$.ye karqr r7.6.r997tarihinde Ankara Icra Dairesine ihtiyati tedbir kararrrun uygulanmati igin buguurulmug-tur. ortada bir icra takibi yoktur. ihtiyati tedbir karannrn uygulanmasr icra iglemi sayi-lamaz. Tedbir kararrntn kalkrp kalkmadlfr, yiiriirliikte bulunup bulunmadllinltayin ve takdir, karan veren mahkemeye aittir. HUMK. l0g maddesinde ihtiyatitedbir kararr verildikten sonra dava agrlmrg ise bu konudaki tum yetkiler dava agilanmahkemeye aittir. Mercice yukarrda belirtilen hususlar gdzciniinde tutularak g6revsizlikkarart verilmesi gerekirken ortada bir icra iglemi varmrg gibi gikayetin kabultine kararverilmesi isabetsizdir. (12. HD. 25.12.1997, 14083/14541).

Santk savunmasrnda tedbiro"" nJ*;r olduSunu bildirmig olmasr kargrsrndaHUMK.nun l09.maddesinde cingciriilen kanuni siire igerisinde ihtiyati tedbire konuihtilafla ilgili esas hakkrnda dava agrhp agrlmadrgr tespit edilmeden eksik inceleme ilehtikiim te si s i, yasaya aykrn drr. (7. CD. 9. 12.1 99 7, 1037 6l l00gg).

Mtigtekinin talebi iizerine Mugta Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1993/494 esassaylt ortakh$rn feshi ve tasfiye dava dosyasrnrn tensibinde "davacl vekili dava dilekge-sinde; dava konusu 48 EK 355 plakah traktor ile kazrcr, yukleyici ve kabin montelikepge iizerine ihtiyati tedbir konularak, muhafaza altma air11ui,n, talep etmig ve butalep mahkememizce yerinde gtiriilmiig olmakla, dava konusu trakttiriin trafik kaydriizerine dava sonuna kadar ihtiyati tedbir konulmasrna, bu hususta Mu$la Trafik $ubeMtidurlii$ti'ne miizakere yazrlmasma, davacl tarafindan masraf yatrrrlmasr halinde ara-cm muhafaza alttna ahnmastna" denilerek, ihtilaf konusu traktiiriin trafik kaydrnaihtiyati tedbir konulmug olup, kullanmayr engelleyici bir tedbir s6z konusu de[il-dir. Sant$rn bu aract hafriyatta kullanmasryla bir hasann vukua geldi[ide iddia edilme-miptir. Bu duruma gdre sanrgm ihtiyati tedbire muhalefet rugunin u.-rug igleme kash-ntn ne gekilde olugtu$u tartrgtlmadan yazrh gekilde mahkumiyet karan veiilmesi, yasayaaykrrrdrr.( 7. CD. 28.11.1997, 9718t967 S).

193

194 igtihatlar

Sanrklar M. Beyazrt Geyikligil ile Hi.ilya Geyikligil haklarrnda Reyhanh AsliyeHukuk Mahkemesine ait 1995152 ve 7l D.ig sayrh ihtiyati tedbir kararlarrna iliqkindosyalar getirtilerek bu tedbirlerin sanrklardan her biri igin ayrr ayrr verilip verilmedi$ive birinin diteri hakkrnda ihtiyati tedbirlerden haberi olup olmadrpr aragtrrtltp santklannverilen tedbirlere ne suretle muhalefet ettikleri delillendirilerek, tedbirlerin kondufutarihler itibariyle de ingaata devam edip etmedikleri hususunda gerek qahitler ve gereksede 07.02.1996 tarihinde yaprlan kegifte haar bulunan bilirkiqilerin gizdili kokide (A)ve (B) harfleri ile kesik kesik gizgilerle g0sterilen bciliimlerden hangisine hangi tedbirle-re tecaviiziiLn soz konusu oldutu, bu tedbirlerden hangisinin kapsamma girdi$i hususlartayrrntrh gekilde aragtrrrhp tespit edilmeden ve incelenen dosyalar denetime imkan vere-cek gekilde tutanaklara yaztlmadan,

HUMK.nun l0g.maddesine gOre esas ihtilatla ilgili davanrn yasal siire iginde a-grhp agrlmadrlrnrn tespiti igin Reyhanh Asliye Hukuk Mahkemesinde agrldr$r belirtilen19951269 esasrnda kayrth dosya getirtilip, davanm tedbir karanndan itibaren l0 giinliikyasal siirede agrhp agrlmadrlr belirlenmeden eksik incelemeye dayah olarak yaztlt ge-

kilde karar verilmesi yasaya aykrrrdr. (7. CD. 14. 1 1.1 997' 848819204).

ihtiyati tedbir karannrn verildigl ,r.or.rnn, giiniinden itibaren HUMK.nunlQg.maddesinde Ongciriilen 10 giinltik yasal siire gegtikten sonra 15.06.1995 tarihindeesas ihtilafla ilgili dava agrldrprndan tedbir kararrnrn kendililinden ortadan kalkmrgsaylaca$r ve sugun yasal unsurlannrn olugmadrfr gtizetilmeden yaztlt gekilde cezatayini,yasaya aykrndrr.(7. CD. 19.9.1997 ' C10816846).

Davact vekili; davaltlardan (o.....-.;;.tisi'nin akaryakrt ihtiyacrnr davah gir-ketin kargrladrfrnr, ihtara ra$men 0denmeditini ileri siirerek, TTK.nun 1235-1236.maddeleri gere$ince gemi alacaklst olarak (31.982.00) Dolar kargrh$t (3.083.064.800)lira alacak igin gemilerinde rehin ve hapis hakkr tanmmaslna ve geminin seferden menedilmesine karar verilmesini talep emi$tfu.

Davahlara, dava dilekgesi tebli! edilmemigtir.Mahkemece, dosya tizerinde yaprlan incelemede toplanan delillere gdre davact-

nrn talebi yerinde gOrtilerek, gemi iizerine ihtiyati tedbir konulmasma, geminin seferdenmen edilmesini, gemi iizerinde kanuni rehin hakkr tanlnmasma karar verilmigtir.

Davah A.....N.... vekilinin tedbir karanna itvazt iizerine, talebi 4.1L1996 tarihliek kararla reddedilmig ve gemi ilzerindeki rehin ve hapis hakkrnrn teminat mektubuiizerine kaydnlmasma karar verilmigtir.

Davah A..........N......Ltd. vekili asrl karan ve tedbir karanna itirazm reddi kararr-nr temyiz etmi$tir.

l- Davacr dilekgesinde ihtiyati tedbir ve kanuni rehin hakkr tanlnmaslnl istemig-tir. Davacrnrn ihtiyati tedbir istemini evrak iizerinde karar ballamasr miimkiindiir.Bu nedenle, davacrnrn ihtiyati tedbire yaptr$r itirazrn reddi karan do$udur.

2- Davalmm kanuni rehinin tanmmasma iligkin temyizine gelince; davact, akar-yakrt bedeli odenmediginden bahisle, TTK.nun 1235/7 ve 1236. maddeleri uyanncagemi iizerinde rehin hakkr tanrnmaslnl istemif, mahkemece, yeterli aragtrrma yaptlma-

228 iqtihatlar

hdkim tarafindan verilmig olmast ve tedbir karan ahnmasr olgusunda davalrrun bir kusu-ru bulunmamast dofan zarardan dtiirii davahnrn sorumlu tutulmasmr engellemez.HGK.nun 4.5.1960 gtxr 4129 8.24 K. sayrh il6mr ile dairemizin27.2.1975 giin ve13954/2496 sayrlt ildmlannda da agrkga vurgulandrgr gibi, ihtiyati tedbir dolayrsrylau[ranrlan zarardan sorumluluk igin tedbir kararlnrn haksz almdl[rnrn anlagllma-slntn yeter oldulu ve dolayrsiyle tedbir kararr alan kiginin ayrlca kusurlu bulun-maslnrn gart olmadrlr benimsenmigtir. Mahkemenin anrlan ilke hildfrna davalmmkusuru bulunmadrgrndan sOz ederek davayr reddetmesi bozmayt gerektirir (4. HD.9.4.1981, 4296t4716).

lo.HD karan: Olgumlemenin r"o;drj dewede igyeri kapatrlmrg otmayrp, (ihri-yati) tedbir nedeniyle yediemine tevdi edilip onun tarafrndan davahlar adrna igletildigi,dava dosyastnda mevcut I Hukuk Mahkemesi dosyasmdan anlagrlmaktadrr. Bu itibarla,igyerinin faaliyetinin durdurulmug oldugundan bahisle davanrn reddedilmig olmasr isa-betsizdir" Mahkeme, davanrn reddine iligkin kararrnda direnmigtir.

HGK karan: "Davact (Sosyal Sigortalar Kurumu), $ubat 1959 - Kasrm 196ltarihlerindeki ddnem igin ve 0lgtimleme suretiyle tahakkuk ettirilen prim alacagmrnddettirilmesine karar verilmesini istemig, davah bu dOnemde igyerinin kapah oldulunusavunmu$tur.

Ortaklar arasrndaki uyugmazhk nedeni ile 17.3.1958 tarihli ihtiyati tedbir karangereli olarak iqyeri yediemine tevdi edilmig, yediemin ismail, icra Memurlupuna verdi-gi 31.1.1959 tarihli dilekgesi ile,3l.l2.l958 giiniinde iggilerin iglerine son verilerekimalathanenin faaliyetinin durduruldu[unu bildirmig ve l5.l1.1961 tarihli tutanakta dabu yerin kapah oldugu saptanarak bu hali ile ihtiyati tedbirin kaldrrrlmasr iizerine sa-hiplerine teslim edildi[i belirtilmigtir. Dosya arasrnda bulunan i9 mi.ifettiginin raporu,di$er belgelerle de iglerinin 0lgtimleme yaprldr[r d<inemde davahnrn iradesi drgrndakapatrlmrg oldupu doprulanmaktadrr. Bu itibarla usul ve kanuna uygun olan direnmekararrnrn onanmasl gerekir. (HGK I 8.3. I 981,

*1 0/97 -144\.

Davantn kazanrlmasr halinde, dava konusu geye kavugabilmek igin o geyin dava-dan dnce ya da dava srrasrnda el de$igtirmesini iinleyen, giivence altrna alan tedbirlere<ihtiyati tedbiu denir. HUMK.nun l0l. maddesinde ihtiyati tedbirin neler olabilecepisaylmrg, 103. maddede ihtiyati tedbir igin gerekli kogullar hiikme baglanmrgtrr.

Haciz belirli bir para alaca[mm tahsilini saglamak igin, borgluya ait mal ve hak-lara icra memurunun beyanr ile hukuken el koymadrr. ihtiyati haciz ise, iiY.nrn 257,TTK.nun 625 ve dzel kanunlarda gOsterilen hallerin varhlr halinde de d6vadan ve icratakibinden cince veya sonra verilen, d6va ve takibin kesinlegmesi iizerine kesin haczedciniigen gegici bir hacizdir.

HUMK.nun lOf inci ve onu izleyen maddelerine gore bir alacak veya sair birhakkm gtivence altma almmasr igin, d6vahnrn ddva ile iligkisi olmayan diler mallarriizerine ihtiyati tedbir konulamaz. iiK.nun l00.maddesinde, hacze iqtirak derecelerigtisterilmiq, ihtiyati tedbirden s6z edilmemiqtir. Sra cetveli ile ilgili 140. madde desadece hacizle ilgilidir. ihtiyati hacizlerin icrai hacizlere igtiraki de 265. maddede dii-zenlenmigtir.

igtihatlar 227

dirde, ihtiyati tedbir bir giina merasime hacet kalmaksrzn, kendiliginden kalkar ve ikti-zastna g0re vaz olunan tedbirin frilen kaldrrrlmasr, ihtiyati tedbiri tadbik eden daire vememurundan talep olunabilir) yolundaki htikme gelince, saym ord.prof.S.$akir Ansay,usul gerhinde (...Esas dava ikamesi ltizumuna, bu liizumun ifa krhndrlr ndtrk evratlmiisbUte istihsal ve karan tatbik eden icra dairesine veyahut mahkeme bagkdtip veyakdtiplerinden karan icra ile vazifeli bulunan zata ibraz mecburiyeti de ildve krlnmaktaise de, on gi.in miiddet yalntz esas davanm ikamesi milddeti olup, yoksa dava ikamesinievrakt miisbiite istihsal ve ibraz ve dosyaya kayrtla ilmiihaber ahnmasr gibi muameldtrnon giin iginde yaprlmq olmast gart deSildir. On gtin zarfinda esas davasrnr ikame edendavact, yukartda yaah miiteakip muameleyi on giin gegtikten sonra da ifa edebilecegi-ni> agrklamaktadr. Maddedeki on giinliik siire, yalnrz esas davanm agrlmasr igin zo-runlu olan bir siiredir. Daire bozmasrnda igaret edildili iizere, diger iglemler idari iglemniteliSinde olup, sug unsuru defiildir.

Davact, Gerede Asliye Hukuk Mahkemesin e 30.7 .1979 tarihli dilekge ile ihtiyatitedbir isteginde bulunmug, aynr giin tedbir karan almmqtu. Bu karar, 31.7.1979 tari-hinde yerine getirilmig, esas dava ise yasal siire igerisind e 2.8.1979 tarihinde agrlmrgtrr.

Hal b0yle olunca sugun olugtulunun kabulii gerekir.Bu itibarla, direnme hiikmiiniin... bozulmasma karar verilmelidir.(CGK

4.5.1981, 7 -96^72).

HUMK'nun 109. maddesinar ruzli'lor, ruooooe ihtiyati tedbir bir gfina mera-sime hacet kalmakszrn kendiliginden kalkar" bigimindeki tiimce, maddenin l. fikrasrn-daki "ihtiyati tedbir karan dava ikamesinden evvel verilmig ise tatbik edilmig olsunolmastn karartn verildipi tarihten itibaren l0 giin zarfinda esas hakkrnda dava ikamesilazrmdr" bigiminde getirilen buyru[u kapsar.

Dava agrldrlmr kanrtlayan bir bergenin infaz memuruna ibrazr liizumu, ga-yet siiresinde dava agilmamrysa verilen ihtiyati tedbirin kaldlrllmasrnr de[il, ancakkargt tarafin memura bagvurup infazr kaldrrabilmesi sonucunu do[urabilir. Hukukmahkemelerinde uygulama da bu dogrultudadrr.

Bu nedenlerle, sugun dogmug oldugu diigiintilmeden yanh oldulu (beraat) bi-gimde hiikiim kurulmasl yasaya aykrn...hiikmiin bu nedenle bozulmasma.(7. cD.30.4.1981, 251u2943\.

H.U.M.K.nun l0l ve tO3.madaelei u" n-r, durumtarda ihtiyati tedbir kararrverilece$i diizenlenmigtir. Gene bu yasarun l l0.maddesi uyannca mairkemeden ihtiyatitedbir almry olan kimse, bu karar ytziinden difer tarafin ve iigiincii kigilerin u[-radlklart zatarlart, tedbir kararrnrn haksz olmasr durumunda tazmin ite sorumlututulmugtur. Kanunda, tazmin borcunun do$umu igin kusurdan soz edilmig delildir.Bu sorumlulu$un kusura dayanmadrgr konusunda gerek dlretide ve gerekse uygulurnu-da gdrtig birlili mevcuttur. Davah tarafindan davacr ueLaiye aley-hine alnan tedbirkarart iizerine davact belediye aleyhine agrlan dava sonugta readeOitmig ve boylecedavalmm tedbir karan almmasmda haksrz oldu[u gergeklegmigtir. Tedbir kararmrn

226 lgtihatlar

Temyiz itirazlary agalrdaki bent drgrnda kalanr harig olmak lizere yerinde degil-dir.

2.Ancak, merci karannda kabul edildigi iizere, gikdyetin bir ydnii de, krymet tak-diri iglemine iligkindir. HGK.nun 11.2.1977 tarih, E: 1976112-1709,K: 1977113 sayitigtihadr ile teyit edildigi uzere, iiK.nun 360. maddesi hi.ikmii geregi, krymet takdirine aitgikdyet, istinabe olunan icra dairesinin baSh oldulu icra tetkik merciinde halledilir.

Olayda, bu konuya ait gikdyetin esasr incelenip bir karar verilmesi gerekirken, buyonden de yetkisizlige milrcer olacak gekilde karar tesisi isabetsizdir.

O halde, merci karan bu nedenle bozulmahdrr.(19.10.1981, 5%8n627).

Hukuk mahkemesince tedbirin ".r,rO,U, 20.4.1g7g tarihinden itibarenHUMK'nun 109. maddesinde 6ng0riilen l0 giinliik stire igerisinde dava agrlmadrlr vemiidahalenin de bu tarihten sonra vukubulmug oldu$u anlagrlmtg bulunmastna gOre,sanr[m beraati yerine mahkumiyetine karar verilmesi, yasaya aykrn ve sanr$m temyizitirazlarr bu nedenle yerinde gdrUldtiSiinden hiikmiin bozulmasrna.(7. CD. 15.9.1981,4782/5286t.

Ihtiyati tedbir kararma aykrn 0"".;rr;" sanrk..rn beraetine iligkin hUkmii 6zeldaire: HUMK.nun l09.maddesinde belirtilen (....bu mUddetle miiddei davasrnt ikameeyledi[ini mi.isbit evrakr, kararr tatbik eden memura ibrazla dosyaya vaz'r ve kaydettire-rek, mukabilinde ilmuhaber almala mecburdur) ibaresinin, idari bir iglem mahiyetindeolup, sugun olugup olugmamanlnda unsur olmadrtr di.igiiniilmeden, madde g0sterilenhususun yerine getirilmedili gerekgesi ile yazrh gekilde htikiim kurulmasr isabetsizli-$inden bozmug, yerel mahkeme ise: ihtiyati tedbir kararr, esas hakkrnda davadan tinceverildifinden, HUMK.nun 109. maddesi uyannca, hem on gtin iginde davantn agrlmasr,hem de bu hususun mahkemeden ahnacak belge, infaz memuruna verilerek, dava agrl-dr[mrn kanrtlanmasr gerekir. Aksi halde tedbir karan kendili[inden kalkar. Bu nedenleortada bir tedbir karan yoktur ve sug olugmamr$tr. icra ifl6s dairesinin 15.9.1970 tarihve 8540/8529 sayth karan da bu yoldadr. G0riig ve gerekgesiyle Onceki h0kUmde di-renmigtir.

HUMK.nun ll3lA maddesinde (ihtiyati tedbir karartntn uygulanmastdolayrsiyle verilen emre uymayan veya o yolda almrg tedbire aykrt davrantgta bulunankimse, eylemi TCK.na gOre daha agrr bir cezayr gerektirmedili takdirde, ait oldupu cezamahkemesince, bir aydan alln aya kadar hapisle cezalandrnlrr) hukmu yer almaktadrr.Bu son paragraf 8.5.1973 tarihinde yaymlanan ve 8.6.1973 tarihinde yiirtirlii$e girenlTll sayrh yasa ile HUMK.nun l13. maddesine ( 113/A madde olarak) eklenmiq bu-lunmaktadr.

Direnme kararmda bahsolunan HUMK.nun 109 maddesinde: (ihtiyati tedbir ka-ran, dava ikamesinden evvel verilmig ise, tadbik edilmig olsun olmastn, karartn verildititarihten itibaren l0 giin zzrfinda esas hakkmda dava ikamesi ldamdrr. Bu mUddettemiiddei d6vasmrn ikame eyledi$ini miisbiit evrakl, kararr tadbik eden memura ibrazladosyaya yaz'r ye kaydettirilerek, mukabilinde ilmuhaber alma$a mecburdur. Aksi tak-

igtihatlar 225

kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrrdr, Bu nedenle direnme kararr bozulmal-dr.(HGK 30.3.1983, I 1-1313/311).

ihtiyati tedbir konulmug egya Ur*r"*, O"rglulann istihkak iddiasrnrn reddi talepedilmigtir. Olayda iiK.nun 96 ve miiteakip maddelerinin uygulanmasmr zorunlu krlanicra mtidii'rlii[0nce yaprlmlg haciz iglemi mevcut defildir. -ihtiyati tedbir karapnayiinelik ve bu karar gerefi el konulmug egya hakkrnda istihkak davasrnrn genelhiikiimlere gtire asliye hukuk mahkemesinde gOziimlenece[i nazara ahnarak, .iduuudilekgesinin gOrev yOniinden reddine, dosyanrn ait oldugu asliye hukuk mahkemesinetevdiine>> karar verilmesi gerekirken, yan\ bigimde istelin kabul edilmesi isabetsiz-dir.(12. HD. 25.1.1983, 10196/328).

,( * *ihtiyati tedbir talebinin reddi hakkrnda verilen kararlann temyiz kabiliyeti yok-

tur. ihtiyati tedbir karanrun kabuliine ve ihtiyati tedbir karanna kargr yaprlan itirazrnreddine iligkin kararlar dahi temyiz edilemez. Bu kararlar nihai kararlardan olmadr-[tndan temyiz yolu kapahdrr. Nedeni ise, bunlann muvakkat nitelikte olmalan vegartlann deligmesi halinde tadil ve kaldrrrlmalanrun mtimkun bulunmasrdr. (6. HD.22.2.1982,793t1943).

Saruftn Hasan admda bir gahrs ",;;, verilmig ihtiyati tedbir karalnr ihlal ermek eyleminin TCK'nun 65/3 maddesine uydupu gOzetilmeden ..htiktim kurulmasryasaya ayktrt, santk vekilinin temyizitirazlan bu sebeple yerinde gririildugiinden hgk-miin bozulmasrna. (7. CD. f 7.1 t.l98l. 6309/6346).

Merhun geminin rehnin paraya **urrr, yoru ile satrlmasr igin istanbul lo.icramemurlu$unda agtlan icra takibi strasrnda satl$ ve bununla ilgili iglemlerin ifasr iginBeykoz icra memurlu$una talimat yazlldrgl, bu arada krymet tatOi.i yaprldrgr anlagrl-ml$tlr.

Hazine vekilleri <geminin satl$rnl 0nleyecek nitelikte olmak iizere Kadrk6y I.Asliye Hukuk Mahkemesinin 1980/850 esas sayrh dosyasr uzerinde ihtiyati tedbir kara-n verildili, esastn takdir edilen bedelin sahga arz edilen gerninin gergek de[erinin gokaltrnda ve hatah olduSu, bu nedenle.yeniden krymet takdiri yaprlmasr-gerektigi> gerek-gesi ile, sattg karartna kargt, Beykoz icra Tetkik Mercii nezdindi gik6yette bulunmugtur.

Merci, <her ne kadar krymet takdirinden bahsedilmig ise de asrl qikayetin ihtiyatitedbire ralmen, satrya karar verilmig olmasrna yoneltildigindeu bahisle, gikayetin in-celenmesinin gOrevi drgrnda kaldr$rna karar vermigtir.

. I'Gergekten, ihtiyati tedbir kararr var ve bu karara ra[men satrg iglemine gegilmigise, bu gik6yetin, satrq karartnr veren istanbul lO.icra MemurluSunun ta!1 buiunduguistanbul icra tetkik Merciine arz edilmesi ve orada incelenip son-uglandrrtmasr gerekir.Merci kararrnda, gikdyetin bu krsmma ait yer alan gerekge yasaya uygundur.

Igtihatlar

davalan, bu eylemden zarar giirmiig olan iigiincii kigilerin haksz olarak ihtiyati tedbirkoydurana kargr agtrklan ve zararm giderilmesini amaglayan davalardr. Dolayrsrylahaksrz eylemden dofan davalara gok benzemektedir, Bu nedenledir ki, gerek doktrindeve gerekse uygulamada haksz eyleme iligkin hiikumlerin bu kabil davalarda da uygula-naca$r ittifak gOsteren bir g6rtigtiir.

$iiphe yok ki, haksrz eyleme iligkin davalarda davacr genel htiki.imlere gOredavasrnr davacmrn ikametgdhrnda agabilece$i gibi, HUMK'nun 21. maddesi uyarrncahaksz eylemin meydana geldifi yer mahkemesinde de ikame edebilir. Bagka birifade ile bu konudaki segimlik hak davacrya aittir. Haksrz ihtiyati tedbire dayah davadahaksrz eylemin meydana geldi[i yerin ise haksrz ihtiyati tedbirin icra edildili yermahkemesi olaca$r herhalde tereddiltsiiz bulunmak'gerekir.

O halde davacr segimlik hakknr kullanarak davasrnr haksrz ihtiyati tedbirin icraedildigi Keqan Asliye Hukuk Mahkemesinde ikame etti$i hdlde HUMK'nun 21. madde-si hiikmu g0z0niinde tutulmadan davanrn yetki yOniinden reddi yoluna gidilmesi Kanunve Usul Hiikiimlerine ayknr olup bozmayr *.l.lr;O (4. HD. 19.6.1984, 5283/5811).

Davacrlar, davahlann almrg olduklarr ihtiyati tedbir karan nedeniyle u$radrklanzaralrn ridetilmesini istemiglerdir. HUMK.nun ll0.maddesi geref,ince mahkemedenihtiyati tedbir kararr almrg bulunan bir kimse bu karar yiiziinden diSer taraftn ve iigiincUkigilerin u[radrklarr zarantanninle yiikiimliidtir. Yasada, tazminattn gartlarr arastndakusur sayilmamrgtrr. Bu nedenle ihtiyati tedbir karanndan dolan sorumlululunkusursuz sorumluluk oldufu gerek dfretide, gerekse yargnal inanglarda kabuledilmektedir. Ancak sorumlululun do[masr ihtiyati tedbir karartntn haksrzltftnlndava sonunda saptanmasl, hakslz ihtiyati tedbir karart sebebiyle bir zararrn do$-masl ve zarar ile haksrz ihtiyati tedbir kararr arasrnda uygun nedensellik baftntnbulunmasr kogullannrn gergeklegmesine balhdrr. Davahlann ihtiyati tedbir kararraldrktan sonra davacrlar aleyhine agrlan davada davanur krsmen kabultine karar verilmigve htikiim kesinleqmigtir. O halde davahlar, agtrklan davada haksrz grkmrglardtr.Davanrn krsmen kabul edilmig olmasr, bir bdliim isteginin reddedilmig bulunmast dava-nrn ve ihtiyati tedbir kararmm haksz olduSunu g6stermez. Kogullarl gerqeklegmemigolan davamn reddi gerekirken yazrh gekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykrrt olupbozmayr gerektirir. (4. HD. 20.6.1.983, 517216349).

Taraflann kargrhkh iddia ve ,u*#lnna, dosyadaki kanttlara, bozma karartn-da agrklanan gerektirici nedenlere ve Ozellikle, temyiz incelemesi yaprlan bu davadahaksz ihtiyati tedbir kararr alurmasmdan dopan zarann Odetilmesi istemine ve haksztedbirden dopan sorumlulupun kusursuz sorumluluk ilkesine dayanmaslna ve sorumlu-luSun tedbir karan alman davann ancak tedbir karan alan kiginin aleyhine sonuglanma-sr halinde miimkiin olabilecefine, somut olayda ise, zararlt sonug doluran trafik olayrnedeni ile do$an zararrn tahsilini teminat altrna almak igin tedbir karan almmtg olandavada davacr hakh grktrpura ve trafik olaynrn meydana gelmesinde davactntn ktsmenkusurlu olmaslna, kusursuz sorumluluk hallerinde sonucu etkilemeyece$ine g0re, hukukgenel kurulunca da benirnsenen 6zel daire bozma kararrna uyulmak gerekirken Onceki

igtihatlar 223

Ara karan nitelisindeki teotir mrJ.lJ*n .nurtutit"n ,".jri mumk'n burun-madt$lndan, ara karanni iligkin bozma usul y<intinden isabetsiz isi de, yerel mahkemeigin esastnt gOrmeye 9:-"-1. edip davayr sonuglandrdrlrna ve "ruru

iti96n olarak veri-len kararda temyiz edildi$ine. gore uim temyiz ittrazlan agrsrndan temyiz incelemesiyaprlmak iizere dosya ozel daireye gonderilmilidir.(HGK zt.tt.iigl,r2-3rslg66),

. Davacr idare (DSi), davalrrun elmah matkap ve elmah gank teslimine dair s0z-Iegme hilkiimlerini siiresinde yerine getirmedigini,'iou."nln ,tiri.lr.yi feshederek kat,iteminatrntn irad kaydrna karar verdilini, ancakl davalmrn ahr$ ola;i bu ihtiyati tedbirkaran ile iki yrl teminatrn tahsilini geciktirdigini, iki yrl boyunca rgiu nyuttu.,nda hasrlolan artqlar sebebiyle piyasadan temin eaec-ekleri mal u, tirr.ttoi ... Iira fazraparaouemek suretiyle yerine getirebileceklerini, bu siire iginde idarenin;;ru, kaldrgr zararaegit mrktarda davalmm haksz kazang saglamrg olacalrnr iddia ederek gimdilik bunun ...lirahk bOliimiiniin faiz ve muhakeme liasraflan ile uirrit<te davahian tahsiline kararverilmesini istemigtir.. Davah ihtiyati tedbir kararrrun mahkemece verildilini, bundan dolayr tazminatistenemeyecelini savunmuqtur. Davahnrn istihsal ettigi teibir k*uri ootuy,r,yla davacrIdarenin teminatr iki yrl sonra p\^y?gevirdifi, davahirn tedbir karannda haksrz grktrflve ihtiyati tedbir kararmr istihsal edenin kuslursuz sorumluluk esaslarrna gore sorumluolacasr benimsenmekle beraber, davacrnrn bu tedbir.kar"rr;;r"yd;; orumru bir zara_nn meydana geldiEi ispat edilmedilinden ve davacl idare bir ticari kurulug olmayrp anagdrevi kamusal hizmet-olan bir Devlet kurulugunun faiz kaybrnrn olumlu bir zarar ola-rak ileri stiriilmesi imkdnr bulunmadrSrndan ba'hisle davanrn reddine karar verilmigtir.Genel olarak sdzlegmenin yerine getirilmemesi sebebiyle u$ranrlan zarar, olumluzarar olarck kazai kararlarda ve ilmi igtihatlarda benimsenmekt"iir. oyru paranrn gegddenmesi nedeniyle higbir zarar meydana gelmemig olsa bile, para borgrusu temerriitfaizi odemekle yukiimriidtir. o halde, davairnrn orumru ru;,;il;;;rgrru ispat edeme_disinden ve idare ticari bir kurulug olmadr$rna g6re, faizkaybr da olumlu zarar olarakbenimsenemeyeceBinden stiz edilirek, daianrn tiimti ile reddine karar verilmesindeisabet bulunmamaktadr' Qunku mahkemenin gtiriigiiniin benimsenmesi halinde higbirkamu kurulu$unun tazminat iste[i iizerine idare yaranna faize htikmedilmemesi gerekir.Zira borglunun direnmesi ile fiiz dogrudan dogruya, tenailigiJen igremeye bagrar.Alacaklr btr zarara ulradrSrnr ispatlamiksran temerriit faizini iitemek hakkrna sahiptir.oyle ki, borglu, zararrn gergekleqmedipi savunmasmda bulunamaz. paraaracakrrsrnm

zararl, temerriit faizinden az olsa bile faizin Odenmesi gerekir. ustelik borglunun temer-rude diiqmesinde kusurlu olup olmamasrnm 0nemi yoktur; kusurlu bulunmasa bile te_merrut faizini tidemekle yiikiimliidiir. Davacr olumlu ,uruirn auuu .ttigin" gdre, bunuispatlamamrg olsa bile, golun iginde azn daolacaf,r kurah geregin.. iiin ticari niteliktebulundulu da 96z dniinde tutularak, para borcunun vaktinde-odenmemesi sebebiyletemerrut faizine hiikmolunmasr zorunludur. Aksine diigiincelerle;;;;;," reddedilmesiusu I ve kanuna aykrndr. (HG K 22.6.19g4, 4-630 I 40).

Dava, mahkeme karannda da tavsif edildigi.iizere haksrz ihtiyati tedbirden dogantazminat isteminden kaynaklanmaktadrr. Haksz ihtiyati tedbiroen do[an tazminat

222 Iqtihatlar

nuda davacrnrn 6zel bir bilgisi olduSu da iddia ve ispat edilmemigtir. Satrcr durumunda-ki davaL idare burada BK.nun 189. maddesi uyannca tigiincii kiginin hakkr dolayrsrylasatrlana el konulmasrndan dolayr ahcrya kargr sorumludur. Satrcrnm buradaki sorumlu-lu$u kusuruna de[il yasal tekeffiil borcuna dayanmaktadr. Satrcr davah idare, kam-yon iizerinde iigiincii kiginin mevcut hakkrnr bilmesi ve bir kusuru bulunmasa dahisatrlanrn zaptrndan davacrya kargr sorumludur. Bu nedenle davacr satrmr feshede-bilir. Ve verdifi parayr geri isteyebilir. Mahkemece, bu ydnler gdzetilmeden yazrltgerekge ile davanm reddi yasaya aykrrdrr. Karar bu nedenle bozulmahdrr.(13. HD.18.3.1985, 45111794').

* ,< {<

Davacr, davalmm Asliye Hukuk Hakimi iken; N.P tarafindan kendisiyle M.G a-leyhine aglan 1975/242 Esas sayrh istirdat davasr dosyasrnda davact N.P.nin isteliiizerine dava konusu traktor hakkrnda tensip kararryla ihtiyati tedbir kararr verdi$ini,ihtiyati tedbir karannda teminat alurmadrlrndan ve N.P. tarafindan traktiirun elden grka-nlmasr sebebiyle davayr kazanmasrna ralmen trakttjriinii elde edemediginden dolan ...lira zararrnm davah hakimden tahsiline karar verilmesini istemigtir.

pavah vekili, olayda HUMK.nun 573. maddesinde Ong0riilen unsurlartn ger-geklegmedigini, ihtiyati tedbirde teminat almrp almmamasrnln hakimin takdirine ba$ltbulundu$unu, yedieminin de[igtirilmesinin davahnm bilgisi drgmda infaz memuru tara-findan gergeklegtirildipini bildirmig, davanrn reddi ile manevi tazminata htikmedilmesi-ni talep etmigtir.

Yargrtay 4.Hukuk Dairesi olayda HUMK,nun 573. maddesinde dngciriilen un-surlar gergeklegmemigtir. Davah hakim, yediemin olarak tayin edilmelerini taraflartnkargrhkh muvafakatlarrna ba[ladrSr igin, teminat alma, ihtiyactnr duymamtgttr. Davalt-nur sorumlulu!,u, eylemiyle zarar arasrnda uygun neden sonug ba$rnrn bulunmastnabaShdrr. Burada zaran do[uran eylem infaz memurunun hakimin bilgisi drgrnda davadataraf olan N.P.yi yediemin olarak tayin etmesinden ve bu gahsm ise yedieminlik gOrevi-ni suiistimal etmesinden kaynaklanmaktadrr. Bu bakrmdan da davaltyr meydana gelenzarardan sorumlu tutmak m0mkiin de[ildir. Gerekgesiyle davantn reddine, ... TL. ma-nevi tazminattn davactdan alrrup davalt hakim A.G.C.ye verilmesine karar vermigtir.

Karar davacr tarafindan durugmalt olarak temyiz edilmigtir.Dosyadaki yazlara, kararrn dayandr$r delillerle yasaya uygun gerektirici neden-

lere, trakl0riin yediemin olan avukatban N.P.ye gegmesinde hakimin herhangi bir igle-minin olmamasma, delillerin takdirinde bir isabetsizlik gOrUlmemesine ve Ozelliklehakimin mes'uliyetini mucip bir cihet bulunmamaslna giire davactntn temyiz itirazlan-nrn reddi ile temyiz olunan karartn onanmasl gerekir. (HGK 8.3..1985' 4'161187).

Verilen krsa kararda, "konmug "r" *OOn," karar kesinleginceye kadar" geklindebir ifade kullanrldrgr ve bu ifade tarnyla Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun I l2nci maddesi uyannca tedbirin karar kesinleginceye kadar devamt anlammda karar veril-dipi halde teblit edilen gerekgeli kararda bu konuda olumlu veya olumsuz bir kararverilmemek suretiyle tefhim edilen kararla tebli$ edilen karartn uyumsuzluk gtistermesiisabetsizdir. (1 0. HD. 25.12.1984, 57 9 5 I 6592).

Igtihatlar

bilgisi oldugu anlagrldrlrna g6re, cezalandrrlmasrcD. 20.12.1985, 3198 | 827 2).

221

yOniinde verilen karar dolrudur.(7.

Dava dosyasmln ve eklerinin incelenmesinden davalmm, traktor ve teferruah i.i-zerindeki l/3 paymrn davactntn, 19.10.1981 giinlil ihtarnameye ra[men inkar etmesikargrsrnda, davalmtn ihtiyati tedbir karan olarak faktoru yedieminJ tevdi ettirdiSi vel/3 miilkiyet hakkmn kendisine ait bulunduguna dair agtrgr davalan kazandrSr anlagrt-mlgtlr.

Traktdr ve teferruafi iizerindeki davahnrn hakkrnr, davacl haksz olarak inkar et-ti$ine , ihtiyati tedbir karanntn bu nedenle verildili sabit olduluna giire, artrk davacrnrntraktdriin yedieminde kaldr$r siire igin kazang ve deger t<ayur uafrmtanndan tazminatisteme$e hakkr yoktur. Davanm reddi gerekirken mahkemece ... tazminata hiikmedilmigolmasr usul ve kanuna aykrn orup, karann bozulmasr gerekir.(r3. HD. 23.10.r9s5;s764t6300)

sanrk hakkrnda-ihtiyati t.aui, r.u.ullJmunateretten gikayet editmig olup subutuhalinde HUMK.nun rr3/A maddesinin uygulanmasr gerektigi bu sugtara bakmarunAsliye Ceza Mahkemesinin gdrevine girdili cihetlel lgtirJvsizlit karal) verilmekgerekirken igin esasmtn tetkiki ile (mahkumiyet kararr) veiilmesi isabetsizdir.( 12. HD.1.10.1985, r181617608).

Davacr, davah idarenin agrk "n",n" ,"*riyle ihareye grkardrlr kamyonu ... rirabedelle satrn aldtfrnr, teslim aldrktan sonra Lice Asliye Hukuk MahkJnesi,nin lggl/143

esas saytlt dosyasryla konulan tedbir karan nedeniyle esas hiikmun kesinlegmesindensonra ballandrgmr ve elinden almdrgmr, davalmrn t;dbirli kamyonu ihaleye grkarmaklazary.rn? neden oldulull,blnedenre satrg igin odemek zorunda kardrsr blaeiin, ddemetarihinden faiziyle tahsiline karar verilmesini istemigtir. '

Davalt idare vekili, Sulh Ceza Mahkemesi karan ile miisadere edilen kamyonunher tiirlii kaylt ve garttan 6ri olduEunu, ihale srasrnda ahcrnm kaydrna bakmasr geldilinisavunarak davanrn reddini istemigtir.

Mahkemece, tedbir karannm ihale tarihinden 6nce kaydna gerh edildigini veihaleden sonra tedbire esas kara'n kesinlegerek kamyonun uugrui,ri,g,, bu durumdaidarenin bir kusuru ve sorumruru$u olamayacagl zorarmr kararirrn idareye kamyonunsatilmasr ve bedelinin gelir yazrlmasr mutetterletini yuklemig ;iJui;, daval idareninfa.m.vonln tedbirli olup olmadrgnr aragtrrmak ,o*nd'u bulunmadrg[ davacmrn icradaiyiniyetli, ahcr oldulunu ileri siirerek hakkrnr arayabileceli g"rekgeliyle davanrn reddi-ne karar verilmig ve bu karar davacr tarafrndan temyiz eaiimftt. '

Kamyonun 24.5.1983 tarihinde davacrya iharesiyle' taraflar arasrnda BorglarKanununun Ozel krsmrnda di.izenlenen bir satrm s0zr.gr.ri kururmugtur.Sattm konusu kamyonun ihaleden 6nce kaydrna konmug olan'ihtiyati tedbir kara-rrna istinaden mahkemece esas davada hi.iktim altrna ahnan alacak igin haczedildigiuyugmazhk konusu deSildir. Kamyonun bu suretle haciz ve parayag"uiitr.ri ile satrlanmal alrcr davacrnrn elinden almmq ve zapt hali gergeklegmigtir. ihare gartnamesindearag iizerinde ihtiyati tedbir burundufuna iligliin bir kayrt ve bilgi yoktur. Bu ko_

220 Iqtihatlar

S0z konusu ihtiyati tedbir 3.7.1981'de hiikiimle kalkmrg, 24.12.1981'de karardiizeltme iste[i incelenerek kesinlegmig ve bu dava 29.11.1982'de agrlmrgtrr. ihtiyatitedhir konulmasrna iligkin davada tedbirin kalktrlr defil, ona dair karann kesin-legtili giin, zamanattmt baglangrcrna esas ahnmahdtr; giinkii, hukuka aykrnhkancak kesinlegmeyle belirginlife ulagrr. Yargltay'rn kdklegmig uygulamasl da budofrultudadrr. Oyleyse kesinlegme gUniine g0re zamanagrmr gergeklegmeden davaagild{mdan zamana$rml defi reddedilerek, igin esasma girigilmelidir.(4. HD. L0.2.1986,8916/1105).

Ihtiyati haciz nedeni ile tazminat lr*r*.r, kusursuz sorumluluk ilkelerindenkaynaklanu. O nedenle kiitii niyet kogulu aranmaz. Yerel mahkemece bu yOn gOzetil-meksizin davalmm kotU niyetli olmadrgrndan sOz edilerek reddine karar verilmig bu-lunmasr bozmayr gerektirir. (4. HD. 23.1.1986, 9 453 139 5),

Davact (alacakh davalnrn tUEUo"l O*r,", icra tetkik merciinde aqtrlr istihkakdavasr strasrnda, alacalm % 15 miktan olan ... lira teminat yatmasl tizerine) icra tetkikmerciince icra takibinin talikine karar verildipinden, sonugta istihkak davasr reddedildi-gi halde bu teminatm kendisine tazminat olarak verilmedi$inden, icra takibini talikinedeniyle zararaupradr[rndan bahisle, tazminat olarak icraya yatmlan ... liranrn davah-dan tahsiline karar verilmesini) talep ve dava etmigtir. Mahkemece, davanrn icra iflasKanunu'nun 97113 iinc[ maddesine dayandr[r belirtilip zarar kapsamr iizerinde bir in-celeme de yaprlmaksrzrn istelin aynen kabuliine karar verilmigtir.

Gergekten, istihkak davasrnrn reddine karar veren icra tetkik mercii, alacakhtalep etmedili igin kararrnda (iilCnun 97113 iincii maddesinde tingdriilen) atacakhlehine asgari yiizde onbeg tazminata hiikiim vermemig ve tetkik mercii karan bugekilde kesinlegmigse, alacakh istihkak davasrnrn reddine iliqkin, icra tetkik merciikararlannln kesinlegmesinden itibaren bir yll iginde, icra takibinin haksrz erte-lenmesi kararr nedeniyle alacalmr geg almrg bulunmaktan dolan zararlnln 6den-mesi igin iigiincii kiqiye (istihkak davasma) kargr genel hiikiimlere gdre bir tazmi-nat davasr agabilir (Bakrnrz Prof. Dr. Baki Kuru Hukuk Muhakemeleri Usulii Kanunu,cilt III Ddrduncti baskr 1982, Sh. 313l). Ancak, btiyle bir tazminat davasrnrn hukukidayana[r iiX.nun 97 nci maddesinin 13 iincti fikrasr delil, HUMK.nun 110 uncumaddesi hiikmiidiir. Yani bu halde alacakhnrn agacafl tazminat davasl, normalbir haksrz ihtiyati tedbirden dolayr tazminat davasrdrr. Bu dava ile alacakh, ancakicra takibinin haksrz olarak ertelenmesi nedeniyle uframrg oldu$u gergek zarartnt iste-yebilir. Yani bu halde iiK-nun97ll3 uncu maidesilutcmu uygulanrnu, ve alacakhnrnzararmr ispat etmesi zorunludur. Zira alacakhnrn isteyebilece$i zarar, y0zde onbegdende az olabilir.

Mahkemenin, agrklanan hukuki esaslan g0zetmeksizin ve davanrn gergek zararl.nr aragtrmadan davanrn nitelenmesinde ve uygulanacak kanun hiikiimlerini belirlemedehataya dtigerek iste[i aynen hiikiim altma almrg olmasr kanuna aykrrt olup bozmaytgerektirir.(4. HD. 23.1.198 6, 8652137 8).

Mahkemece verilen ihtiyati t.aUi, f"r-, yasal yola baqvurularak kaldrnlmamtqoldufuna, sanr[rn durugmadaki anlatrmr ve tanrk beyanma gOre de tedbir kararmdan

igtihatlar

Mahkemenin, davactntn tedbirli stire igin yalnrz faiz talep ettigi yolundaki ka-bulii iste[e ve olayn hukuki nitelifine uygun diigmemigtir. QUnkU davacr dava dilekge-sinde; Ortakhlrn giderilmesi davast sonunda satrlan tagmmazdan kendi hissesine dtigen1.200.000 lira iizerine davalmm koydurdu[u ihtiyati tedbirin kesinlegen kararlahaksz oldulunun ortaya grktr[rnr, bu nedenle bu parayr 19 ay kullanamamalctan do-$an zararrn tazminini istemigtir. Ayrrca, davaq zarartn kapsamrnrn banka vadeli mev-duatr gibi gelirlerden yoksun kahnmak suretiyle gergeklegtilini ileri si.iriirken; fazlahaklarrnr sakh tutarak gimdilik 7o30 temerriit faizinin esas ahnmasrnr agftlamrgtrr.

Kural olarak, BK.nun 104 ve l05.maddelerinin sdzlegme drgr sorumluluk halle-rinde de uygulanaca$ kabul edilmektedir. BK.nun l04.madde de belirtilen gecikmefaizi, zarar koquluna baSh olmayan bir alacak niteligindedir. Kugkusuz alacakh, paraborcunun vaktinde ifa edilmemesi yiiziinden ulradl$r miisbet zarar, yasal gecikme fai-zinden dahafazla ise, aradaki farkrn Odenmesini de borgludan isteyebilir; 105. maddedebelirlenen bu ek (munzam) zarartn alacakh (zarar gdren) tarafrndan kanrtlanmasr gere-kir. Borglu da temerriid0niin kusura dayanmadr$rnr ispat ederek, gecikme faizini aganmiktarr 0demekten kurtulabilir.

Davaya konu olaytmtzda,para borcunun Odenmemesi nedeniyle istenilen bit za-rar slz konusu deSildir. istek, kendisine satrl sonunda resmi makamca 6denmesi gere-ken parantn davahntn haksrz aldr[l ihtiyati tedbir kararryla tidenmemesinden olugan(paranm gelirinden yoksun kalma) zarardan ibarettir. davacrnln zarannln en azr, olaytarihinde yiiriirli.ikte olan faiz oranrdrr (BK. m. 104). Mahkeme, 6.4.1994-lg.12.19g4arasrnda Yo5 yasal faizi esas alrrken, davacrnrn ekzarart iizerinde durmamrgtrr.

Davaltnln sorumlulufu kayna[r, (bir para borcu rlefil) ahnan haksrz ihtiyatitedbirden dolan objektif-kusursuz sorumluluktur. Davaclnrn, kanrtlamak kay.dlyla' yasal faizin iizerindeki zararrnr istemesine bir mani bulunmamaktadrr (BK.m. 41'105). Buna karglhk davalmtn 105. maddede belirtilen ek zarardan kurtulmaolanafr da yoktur; gtinkii davacrnrn zaran ihtiyati tedbirden do[mugtur. Bu bakrmdaldavalmtn temerriidiiniin ve bunun kusura dayanrp dayanmadr$rnln aranmasl da gerek-meyecektir.

Herkes iddiasrnr kanrtlamak zorundadr (MK.m.6); ne var ki, bu kural mutlakdepildir. istisnalann bagrnda karineter vardr. Var olan bir durumu bilinmeyen bir du-rumun gftanlmast halinde karineden sdz edilir. Olayrmrzda yasal bir karine s6z konusude$ildir;.buna kargrhk hayat olaylanndan gftan eylemli bir karinenin varfuSr tartr$ma-srzdrr. Ozellikle dar gelirli bir memurun ortak malm satllmasryla eline geglcek1.200.000 lirayr, vadeli banka hesabrna veya benzer gelir getiren yerlere yatrirak ya-rarlanmasr beklenen bir davranrgtlr; bu toplulumuzun iginde bulundu$u ekonomik-sosyal yaganhsma uygun diiger. Bu nedenle davacrnrn, yasal faiz iizerinde bir ek zaran-ntn bulunmadl$r davah taraftndan karutlanmahdr; oysa bu yolda ne agrk bir icldia ilerisiiriilmiig ve ne de kanrt getirilmigtir.

O halde, piuann faiz olarak getirebilecegi gelir (ve her tiirlii hizmet-maldaki bi-linen fiyat artrgr) %30'un iizerinde oldugu gergeli de kabul edilerek istegin tamamrnahiikmedilmemig olmasr usul ve yasaya aykndr (4. HD. 4.3.19g6,6gst20lz\.

2r9

2t8 igtihatlar

ra gore belirlenmesi gerekir. Mahkemenin sonraki kararlannda da gereksiz yere ihtiyatitedbirin kaldrnldrgrndan sdz etmesi de sonuca etkili defildir. Mahkemenin bu olguyugdzetmeden hiikiim kurmasr usul ve yasaya aykrndr.

3.Gergeklegecek zarann tiimUnden dolayr sorumluluk, ancak' olayda davactntnhigbir kusurunun (BK m.44) bulunmamaslna ba$hdr. Olaymrzda davact, tam zararlnlistediline gdre inqaatr belli bir siire iginde tamamlamayr da amaglamtgtrr. Bu nedenleingaatta kullanrlabilecek dayanrkh malzemeyi Onceden ahp bulundurmast her geyden

6nce kendi yararrnadr. Davacrnrn, bunlan sa$lamamaktan do[an kusurundan yararlan-mamasr gerekir. Mahkemenin tazminat kapsammt belirlerken bu husus [zerinde durma-dan sonuca varmasr da bozma nedeni sayrlmtgtlr. (4. HD. 20.10.1986, 5575n227).

Gerqekten ihtiyati haciz, mal "..t;;;" eksilme sonucunu doSurursa bir zarar-dan s6z edilebilir ve bu genellikle maddi zarar olarak ortaya grkar. Ancak ihtiyati hacizbilerek, veya alr kusurlu olarak, dayana$r olan olay yanhg bigimde mahkemeye g6ste-rilir ise hak k<itUye kullanrlmrg olaca[mdan eylem hukuka aykrrr olur. Bu durumdaBorglar Kanununun 4g.maddesi uyarlnca manevi giderim istenebilir (Bkz. MustafaRegit Karahasan, Sorumluluk ve Tazminat Hukuku, 1981, sahitb 554). Yargrtayrn igti-hatlarr da bu yoldadrr. Ome[in: Yargrtay D0rdiincii Hukuk Dairesi'nin esas 1975/8265,karar 197615541 sayrh ve 4.6.1976 gtinlii karannda bir kimsenin ihtiyati haciz karartalmak suretiyle difer bir kimsenin mallarru haczettirmesi onun haksz olmasthalinde qeref ve haysiyetini halele ulratan bir davranrp nitelifinde oldufu kabuleditmigtir. Bu itibarla mahkemenin haksrz ihtiyatihaciz karartntn infaz edilmig olma-srndan 6tiirg yalnrz maddi tazminat istenebilip manevi tazminat talep edilemiyecefinedair gerekgesi yasal dayanaktan yoksundur. (4. HD. 1.7.f986,427015265\'

Mahkemenin verdigi ihtiyati r.aUt t.unnm infazma memur edilen icra lnemu-runun iglemine yoneltilmi$ itirazve qikdyetin hal mercii, tedbir kararrnl veren mahkemeoldugu g6zetilmek suretiyle, istepin bu nedenle reddine karar verilmesi icap ederken,esasla alaka[ inceleme yaprlmasr isabetsizdir. Ancak; bagvuru reddedilmig olmakla buhata bozma sebebi yaprlmamrqtrr.(12. HD. 17.6.198 6, l25l4l 69 49)'

Davacr haksrz ihtiyati teAUir neAelii,] "*udtnt zarar kargrhgt olarak (570.000)liranrn tahsilini istemiqtir.

Mahkeme, davacrrun zararr de$il, faizi talep etti[i gerekgesiyle, yasal faiz oranla-rmr g6zeterek 359.000 liranrn tazminine karar vermigtir.

Gergekten taraflann miigterek bulundu$u ta$lnmazm izalei guyu suretiyle satrqt

sonunda: Davahnm, arsa uzerindeki binalarrn kendisi tarafindan yaptrrrldr$ ve bu ne-denle, davacrya sat$ bedelinden diigen miktarrn iginde kendi hakkr oldu[u iddiastylaagtrgr alacak davasmda 1.200.000 lira bedel iizerinde ihtiyati tedbir koydurdu$u ve

sonunda agtlgl davanln reddedildili anlaqrlmaktadr.Davacr, iizerine bu gekilde tedbir konulan 1.200.000 TL. satrg bedelinin, kendisi-

ne I yrl 7 ay geg Odenmesinden doSan zarartntazminini istemektedir'

igtihatlor 2t7

Bu davada ihtiyati tedbir kararrnrn kendilifinden miirtefi bulundufu dii-nemden sonraslna Ait zararn da istek doprultusunda hiikiim attlna atrndill gii-riilmektedir. Oysa zararrn bu biiliimii ile davahnrn ihtiyati tedbir tiaran atirgolmasl araslnda uygun illiyet balr yoktur. Qunkii varsa sozii edilen zarar ihtiyatitedbir kalktrktan sonra gergeklegmigtir. O halde bu boliim istegin illiyet bagrnrn olma-mast nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken onun da odetilmesine karar verilmigbulunmasr yasaya aykrndrr.(4. IJD. 27 JJgn, g22SlS30),

Asliye ceza Mahkemesine HUMK. ll3/A maddesine dayah agrlan davada,(miisnet sugun, ic.if.K.nun 342. maddesi yoluyla uygulanmasr geiekli rCK.nun 309.maddesine girecefinden) gdrevsizlik karan verilmig olmasr neden-iyle, mercice bu y6n-den hukiim kurulmast gerekirken, (tedbire muhaleibtten beraat kaian) verilmesi dllrude$ilse de, ic.if.K.nun 342. maddesinde agrklandrgr gibi, icraca bir tesiim olmadrgrnJanTCK.nun 309.maddesindeki sug oluqmayacalrndin-vdrit olmayan temyiz itiraJalnrnreddi gerekir.(5.12.1986, l4664ll37lt.

* * *Kararda, sanlta isnat olunan fiilin, Hukuk Usulti Muhakemeleri Kanununun

I l3lA maddesine aykrrilrk mahiyetinde goriildulu kabul edilmig olmasrna g6re (g6rev-sizlik kararr) ittihaz edilerek dosyanrn g0revli Asliye Ceza Mahkemesine gtindeiilmesigerektiEi nazara altnmakstzrn, ileride davayr gorecek mahkemeyi ba$layrcr nitelikteyaalt gekilde sugun bir vasfindan dolayl beraat diler vasfrndan dttayr iglem yaprlmak[zere dosyanrn Cumhuriyet savcthStna tevdiine ittihazl isabetsiz, yanb emre dayanantebli[namedeki bozna nedeni yerindedir. (l 2.HD. 20. I 0. I 9g6, 122i5fl07 gS),

<Davact, davah idarenin men'i J;;- davasmda aldrgr haksrz ihtiyati tedbirkaran nedeniyle ufradllr ... lirahk zararrn gimdilik... lirasmm taiminini istemigtir; mah-keme, istekle srnrh olarak ... liramn tazminine karar vermigtir.

l.Davah tarafindan davact aleyhine agrlan men'i miidahale ve tapu iptali davasrreddedildigine gdre; davahnn ihtiyatitedbirden dogan sorumlululu kusura dayanmayanobjektif sorumluluktur. Dava kaybedilmekle tedbir iglemi huku-ka aykm duruma dci_nugmiigtiir. Bu nedenle mahkemenin sorumlululun kabulune iligkin kaiarr dogrudur.2'Zatar kapsamma gelince; mahkemece hiikme esas tutulan bilirkigi raporlarr ih-tiyati tedbirin ahndrlr ve infaz edildili 19.3.1980 giinit ile esas davanrn reddine dairhiikmiin kesinlegtili 8.6.1984 gunti arasnda orugan zara., ortayakoymugtur.oysa davalmrn objektif sorumlululu ihtiyati tedbir karannrn alndrgr ve sonradankaldrilldrSr sure ile stnrltdtr. olayrmrzda ihtiyati tedbir karannrn, mahkemenin9'12'i980 gun ve 550 sayrh birinci karanyla kaldrnldrSr (htikiim fikasr 5..bent) yolundabir duraksama olmamahdrr. Nitekim bu karann Yirgrtay tarafrndan bozulmasrndansonra yaptlan yargtlamanm 17.7.i981giinlii oturumunda davacr idare vekili (....tedbirkaran kaldrnlmlgtr' Bu bakrmdan davihnrn zarar gormesi diig0niilemez...) s6zleriyleduruma agrkhk getirilmigtir; aynca ilk kararla birlikte kaldrrrlan ihtiyati tedbirin dahasonra tekrar konulmasr yolunda ne bir istek ve karar da bulunmamalctadlr. O halde so-rumlulusun kapsamrnrn bu ikitarih (19.3.19g0-9.12.19g0) arasrnda gergeklegecek zara_

2r6 Igtihatlar

Hiikme dayanak yaprlan ilam igerigine ve gikayetin konusuna gcire sanr$rneylemi HUMK.nun ll3/A maddesine uyan ihtiyati tedbir kararrna aykrnhk suguoldutu, bu suga ait davaya bakmarun Asliye Ceza Mahkemesinin giirevine girdili veTCK.nun 309. maddesinde yazrh sugun olugmasr igin verilmig bir meni mUdahale kararrile buna dayah takip dosyasr bulunmadrlr grizetilmeden icra Ceza Mahkemesinde du-ru$maya devamla yazrh gekilde (iiK.nun 342, TCK.nun 309. maddeleriyle) htiktimkurulmasr bozmayr gerekrirmigtir.(8. CD. 30.10.1987' 8157 19517).

Dava haksrz ihtiyati tedbir nedeniyle tazminat iste$ine iliqkindir. (B.Y.) tara-frndan (2.U.) aleyhine kendi tagrnmazma vaki miidahalenin Onlenmesi ve tecaWz teqkileden krsmrn kal'i igin bir dava agrlmrg ve bu dava aqrlmadan Once de aynr kigi aleyhineihtiyati tedbir istenerek yaprlmakta olan ingaat durdurulmugtur. Yargrlama sonun-da bu davanrn reddine karar verilmigtir. Tagrnmaz maliki (2.U.) bu defa kocast olan(M.U.) ile birlikte bu davayr agarak ugramrg olduklan zararrn Odetiimesini istemiglerdir.Talep etmig olduklan zarar ise iki kalemden olugmaktadlr. Bunlardan birincisi ingaatrngecikmesi nedeni ile maliyet fiyat farkr, ikincisi evi geg kullanmadan dolayr upranrlankayrptrr. Flukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu'nun 112 nci maddesi htikmUne gore esashakkrnda mahkeme tarafindan verilecek kararrn teflrim veya tebli! olunmasmt miiteakipihtiyaten icra krhnm4 olan tedbir miirtefi olur. Miidahalenin Onlenmesi davastnda28.12.1982 tarihinde verilen karar taraflann yiizlerine kargr tefhim olunmugtur. Mah-keme aynr madde htikmu uyannca tedbirin tayin edecepi miiddet zarfnda devamtna dakarar vermemigtir. O halde ihtiyati tedbirin 28.12.1982 tarihinde kalkmrg oldu$ununkabulii gerekir. Her ne kadar (2.U.) tedbirin kaldrrlmasr igin 16.l L1983 tarihinde mah-kemeye bagvurmugsa da bu karar o tarihte esasen kanun hiikmii uyannca miirtefi olmugbulunuyordu. Bu durum kargrsmda 28.12.1982 tarihinden 16.11.1983 tarihine kadargegen siirede evi geg kullanmaktan dolayr u$ranrlan zarara davactlar kendi kusurlarr ilesebebiyet vermig bulunduklarrndan bu ddneme iligkin anrlan zararlartnt isteyemezler. Ohalde mahkemece bu ydntn g$zetilmemesi bozmayt gerektirir.(4. HD. 15.10.1987'4144n478)'

{< * }F

HUMK'nun 112. maddesi htikmiine gOre esas hakkrnda mahkeme taraftndanverilen karann tefhim veya tebli$ olunmastna miiteakip ihtiyaten icra ktlman tedbirmiirtefi olur. Tapu iptali davasrnrn 20.4.1983 tarihinde reddine karar verilmig ve buhusus kna karara dercedilmek suretiyle iki taraf vekillerinin ve hazr bulunan bu dava-nrn davacrsrnm yiiziine kargr teftrim edilmigtir. O halde ihtiyati tedbir kararntn icrastn-dan ritiirii zararrn gergeklegme dOnemi s0z0 edilen tarihte son bulmugtur.6te yandanihtiyati tedbir istemiq olmanm haksrzhpr da mahkemece verilen tapunun iptaline dairkararrn kesinlegmesiyle belirmigtir. O halde bu davada zamana$rml en geq diler dava-daki karar diizeltme istelinin reddine dair Yargrtay ilamnm dosyasryla birlikte mahke-me kalemine havale edildi[i 20.7.1984 tarihinde baglamast gerektiSinden ve o tarihledavanrn agrldrlr giin arasmda bir yrldan fazlabir stire gegmig bulundu$undan infazt siiregeldili doneme iligkin tazminat talebinin zamana$rmr nedeniyle reddine karar verilmesigerekirken boyle bir aynm yaprlmaksrzrn zamana$lml definin tiimden reddine kararverilmig olmasr bozmayt gerektirir.

igtihatlar 2r5

Dava tazminat iste$ine iligkindir. Davah Halil Atik alacakh olduSundan bahisleiigiincii kigi Mahmut Soyel aleyhine icra kowgturmasrna girigtiginde, icra Dairesinegelen borglu 10.1.1986 tarihinde takibe kargr bir itirazr bulunmadrgnr stiylemek vetaksitle 0deme taahhiidiinde bulunmakla beraber 55 DN 561 pldkah Dog marka Kamyo-nun kendi tasamrfu altrnda bulundugunu bildirmigtir. Daha sonralari icra Daireslnegelen alacakh 18.2.1986 giinii borglunun taahhiidiinii ihlal etmig bulundugunu ileristiriip sdzii edilen aractn muhafaza altna almmasrnr ve 3.3.1986 giiniinde Suiuova icraMemurluluna talimat yanlarak hilen haczini istemigtir. icra Dairesince bu isteklerkabul edilmekle arag haciz edilip yedi emine teslim edilmigtir. Ancak Sabri SoSiittaraftndan 2.4.1986 da Halil Atik aleyhine icra tetkik merciinde agrlan istihkak davasrdavacl lehine sonuglanmrytlr. Davacr qimdi aqmrg otdu[u bu davada kendisine aitaracln davalt tarafindan haczedilmesinden Otiirii uframry bulundulu zararlarrnrniidetilmesini istemektedir. Mahkemece deliller toplandrktan sonra aracln haczedilme-sine borglu Mahmut Soyelin sebebiyet verdilinden onun mi.ilkiyeti durumunun aragtr-nlmasr keyfiyeti alacakhya ait olmadr$rndan ve gerekli aragtrrmayr yapmakla icra Me_muru gdrevli bulundutundan hacizden titiirii bir zarar gergeklegmij olsa bile husumetdavahya yiikletilemeyecesinden sOz edilerek davanrn reddine karar verilmigtir.

oysa Esas lgi4/s, Karar r9g4l7 sayh ve 24,5.1gi4 giinlii yargrtay igtihadrBirlegtirme Biiyiik Genel Kurulunun kararrna giire borglu hakkrnda yaprlan biricra kovugturmasr straslnda haksz yere mah haciz edilen iigiincii kigilei bu yiizdendolan gergek zarartnln iidetilmesini isteyebilirler. Bu zarar maddi e manevi olanher iki tiir zararl da kapsar ve pek gok halde sadece kiitii niyetten de[il ihmalden,teseyytpten ve tedbirsizlikten dofabilir. Davaya konu olan igte borglu Mahmut Soyell0'1.1986 tarihinde icra dairesinde beyanda bulunurken 55 DN sot ptat<a1 Dog markakamyonun malikinin kendisi oldu$unu sOylememig sadece tasarrufu altrnaa bulunduSu-nu bildirmiqtir. Bir menkul mah tasamrf altrnda bulundurmak igin once malik olmakqart def,ildir. Diser bir deyimle bir geye malik olmayan kigi o qeyi sonug dosurabilecekbqka bir nedenle tasarrufu altmda bulundurmug olabilir. o iralde davalnrn yalnrzborglunun kendi yararrna olan ve bagkasmm zararnabulunan beyanma dayanarak ger-gek malikini dzellikle trafikteki kaydrnrn kimin adrna olougunu aragtrrmadandavacrya ait kamyonu fiilen haciz ettirmek sureti ire kisuru ire davacryrzararfandrrmrg oldu[undan bu zarardlan sorumru tuturmasr gerekir. Davacrnrnborgluya kargr da istekre bulunma hakkrnrn varhsr ve icra Dairesince"aracrn kimin adrnakayrth bulundulunun sorulmamtg bulunmasr husumetin davahya da ydnetilmesini en-gellemez' o halde davaya bakrlmast gerekirken husumet yoniinien ,"ddin. karar veril-mig olmasr yasaya aykrrdr. (4. HD. 22.Z.lggg,g3l7ll6ti).

HUMK'nun r 12 maddesi *.rrg,;" ;.s hakkmda mahkeme tarafindan verilenkarann tefhim veya tebliE olunmisrni miiteakip ihtiyaten ic.a L,iinm,g otan tedbirinmiirtefi olacaEr ve aksine ahnmtg bir kararda -bulunmadrgr

dikkate- alnmadan yazrlg:gg" ile mahk0miyete hiikmorunmasr yasaya aykrrrd'. (7. cD. r7.rr.rgg7,9857tr4064).

al A Iqtihatlar

li, bundan sonra davaya devam edilmelidir. Buna aykrn gekilde teminatrn Tiirk Liraslolarak yattrtlmast dopru g0riilmediSinden kararm sadece bu y0nden bozulmasr gerek-migtir.(11. HD. I 1.10.1988, 27 49/ 577 0).

Gegit hakkr tesisi davalar,, r"nOr;r;n yenilik dogurucu nitelikte htikum ahn-maslnl gerektirir.

Bu tiir bir davada, hiikiimde elde edilebilecek bir sonug almmasrnr gerektire-cek bigimde ihtiyati tedbir kararr verilemez.

Daha Once verilen ihtiyati tedbir karanrun belirlenen bir sure devam edece$inedair nihai kararda bir husus yer almamrg ve HUMK'nun I 12. maddesi gereEince kendi-lipinden kalkmrgttr. Nihai hiiktimden sonra hakimin igi tekrar ele alarak ihtiyati tedbirkaran vermesi usul ve kanuna aykrrrdr.(14. HD. 10,10,1988, 4835/6414).

Men'i mtidahale davasr zrmnrnda ,r r.in$ tarihinde verilmi;, ihtiyati tedbirkarannrn infazrna, mahkeme Yaz igleri Miidiiriintin memur tayin edildiSi, karar gerefi-nin 17.7.1985'de yerine getirilerek gayrimenkuliin ve i.izerindeki mahsuliin yediemineteslim edildili anlagrlmqtrr. Men'i miidahale davasl ret kararr ile sonuglanmrgtrr. Ted-bir karannrn devamr hakkrnda agrkhk bulunmadrfr cihetle HUMK'nun 112 mad-desi uyarrnca kenditilinden ortadan kalkmrgtlr. ilamrn davalrlarr arasrnda bu tedbirile hasrl olan durumun kendi lehlerine iadesi konusunda grkan anlagmazhlm icra takibiile herhangi bir alakasr yoktur. Diger bir anlatrmla davahlardan herhangi biri lehine icradairesince infazt zorunlu bir il6m mevcut delildir. Ancak aynr mahkemenin 4.5.1987tarihli karart ile ihtiyati tedbir kararrnrn hukmen kalkmrg oldutu nizah yerin davahlarateslimi igin icra memurunun gOrevlendirilmesine karar verildi[i bu karar sebebi iledUzenlenen 6.6.1987 tarihli infaz iglemi nedeniyle davahlardan M.Y.'in merci nezdindegikayette bulundu$u anlagrlmaktadrr.

Mercii, ewela gOrev konusu iizerinde durmasr lazrmdrr. Ortada bir icra takibi veicra memurunun iglemi yoktur. Anlagmazhk ihtiyati tedbir kararrnn infaz ve ortadankaldnlmasrndan do$mugtur. Bu nevi bagvurunun karan veren mahkemeye yaprlmasr_gerekir. Merciin bu usul hUkmiinU gOzetmeksizin infazrn esasr ile ilgili karar vermesiisabetsizdir. (12. HD. 5.5.1988, 828916071).

HUMK'nun l0l. maddesine gore J; ihtiyati tedbirin, aynr Kanunun 109.maddesi uyannca 10 giin iginde dava agrlmadrfr takdirde kendililinden kalkacafrve bu itibarla sanrtm cezai sorumlululunun hukuki dayanafrnrn kalmayaca$rgdz6niinde tutularak, bu konuda yasal siire iginde davanrn agrhp agrlmadrfrrun aragtr-rtlmast ve sonucuna gdre saruStn hukuki durumunun tayini gerekirken bu husus aragtr-rtlmadan eksik sorugturmaya dayanrlarak yazrh gekilde mahkumiyet karan verilmesi,bozmayt gerektirmig, sanr[rn temyiz itirazlan bu itibarla yerinde gdriilmtg oldu$undanhiikmUn bu sebepten dolayr bozulmasrna karar verildi.(4. CD. 3.3.1988,1434/1725).

Igtihatlar 213

Durugma srasmda tedbir davacrmn verdili teminat mektubu karSrhf,rnda de[igti-rilmi| olup 2.12.1986 giiniinde HUMK. ll2. maddesi uyannca kendiliginden kalkmrg-trr. B0ylece zarar isteme hakkr bu giinden dogdugundan 16.ll.l9g7 gtinunde agrlandavada zamana$lml da tahakkuk etmemigtir.

Mahkemece igin esasmrn incelenmesi do$rudur.Davactntn tedbir nedeniyle en az zarart faizin htiktim altrna ahnmasrnda bir isa-

betsizlik gOriilmemiqtir. ( 5. HD. 28.2.1989, LS4Z2138SS).

ig Mahkemesince verilen 12.12.1986or,rrl, ,.0r,. karannda icra memurunun in-faza memur edildifinin anlagilmasrna, icra memurunun gorevini infaz memuru srfatr ileyapmaslna, infaz memurunun muamelesine kargr gikayetin tedbiri veren mahke-meye yapllmast gerekmesine binaen, gtirevsizlik kararr vermek gerekirken, gikayetinesasr hakkmda karar verilmesi isabetsizdir. (12. HD. 23.l,lggg,llls0l6g7),

Bir davann agrlmasrndaki teminat ,;,:;"r, yrikrimlulugii hem Hukuk UsuruMuhakemeleri Kanununda hem de, yabancr ile ilgili davalarda 2615 sayftMilletlerarasrOzel Hukuk ve Usul Hukuk Hakkrndaki Kanunda duzenlenmii bulunmaktadrr.HUMK.nun 97. maddesi Tiirkiye'de ikametgdhr bulunrnayanlarla ilgiii olarak genel birdiizenleme gekli getirmig iken, sonradan yiirUrliige girmig bulunan-2675 sayrt-l Kanu-nun 32. maddesi sadece yabancl olan davacrnln teminat giisterme yiikiimliiliifiiniidiizenledi$ine giire arttk, yabancrlarrn teminat giistermesi hakkrnda miinhasrranbu kanun hiikiimleri uygulanacaktrr. HUMK.nun reminarla ilgili 97. maddesi isesadece Tiirkiye'de ikametgdhlarr bulunmayan Tiirkler hakkrnda uygulama alanr bulabi-lecektir.

Yabancrhk esaslna dayah davalarda teminat giisterme yiikumliilUsiintin amacrsadece davalmm muhtemel olan zararlannrn kargrlanmaslna inhisar etmeyip, TiirkMahkemesince yaprlacak yargrlama gideri ve bu arada ddenmesi gereken harg-vi benze-ri kamu giderlerini de kapsadrgrndan HUMK.nun benimsenen iikenin aksine ve TiirkKambiyo rejimi ile yakrn ilgisi bulunmasr bakrmrndan kamu dtizenini ilgilendirrnesinedeniyle teminat gtisterme ytikUml0liilti diSer tarafga ileri surulmemig olsa bile yargr-lama suasmda mahkemelerce ve temyiz incelemesi agamasnda Yargrtayca re'sen nariraahnmasr gerekmektedir. Yargrtayrn uygulamasr bu yOnde olduSu giui... oot<trinde de buhusus benimsenmig bulunmaktadu.

Yabancl davacntn Tiirk Mahkemelerinde agtrgl davada teminat gtisterme yu-kUmliilii$0nUn istisnast ise 2675 sayrh Kanunun 3212. maddesinde belirtildi[i uzerekargrhkhhk esasrna gore, yani gok taraflr veya ikili anlagmalarla veya fiili mutefabiliyetesaslna gdre bu muafiyetin tanmmasr hali olmaktadr. Olayrmrzda davacr teminattanmuaf oldu$unu ileri siirmedili gibi mahkemece istenen teminatr da 30.10.1986 tarihlitahsilat makbuzu ile Tiirk lirast olarak yatlrm$tr. Ancak yabancr olan davacrya temi-natm Tiirk Lirast olarak yatrrtrlmasr dogru degildir.

Mahkemece, mahkeme harglan da dahil olacak gekilde yargrlama giderleriylekargt tarafin zarar Ye ziyanm kargrlayacak yeterli miktarda teminat-takdir edilerek da-vact vekiline bu miktarrn dtiviz olarak yurt drgrndan getirtilip T.C.Merkcz Rankasrnabloke ettirilmesi igin uygun bir mehil verilerek teminai yuki.imliiliigi yerine getirtilme-

212 Igtihatlar

Arag her ne kadar baglangrgta davacmrn nzasryla davahya teslim edilmig ise de;davact 25.11.1982 tarihinde agmrg oldugu iade ve istihkak davasryla davahyr temerrUdedi.igtirmiig bulunmaktadr. Artrk bundan sonra davalmm bu aragtan yararlanmast hakhsaylamaz. Ote yandan, gene davacr davahnm haksrz olarak davaya kargr koymug olma-smdan dolayr arag tizerine tedbir koydurmak zorunda brrakrlmrg oldu[undan ve bdylecedavalmm eylemiyle kendisi aragtan yararlanamadr$rndan, bu yiizden u$radr$r zararrndatazminini isteyebilir.

Oyleyse mahkemece yaprlacak ig; dava tarihinden, tedbirin infaz edildigi tarihekadar davalmm aragtan yararlanmasrnrn kargrhprnr ve tedbir sUresi igerisinde de davacr-nur bu aragtan yararlanmaktan mahrum kalmlg olmasrnrn karprh[,rnrn, o tarihlerdekirayiglere gcire parasal kargrhSrnrn neden ibaret olabileceginin, bu iglerden anlayan uz-man bilirkigi aracrh$ryla tespit ettirilerek, hasrl olacak sonuca gOre bir karar vermektenibarettir.(13. HD. 20.3.1990, 6833/2101).

Tedbirin uygulanmasr ile ilgili ,r*r"* tedbiri veren mahkemece tetkik e-dilmesi gerekmesine, icra memurunun bu srfatla detil infaz memuru srfatryla hareketetmesine binaen yaprlan gikayetin grirev yOnilnden reddine karar verilmek gerekirkenesas hakkmda karar verilmesi isabetsizdir. (12. HD.6.10.1989, 2756111748).

ihtiyati tedbir karannrn gUVff.l"" ,On. maddesi gerelince kendilifindenkalkmasr halinde yedieminlik grirevinin son bulacaSr ve dolayrsryla sanrfrn cezai so-rumlulu$undan bahsedilemeyecef,i cihetle, sanrfm ihtiyati tedbir karanndan sonra 10giin iginde dava agrp agmadlpr hususu tespit edilerek sonucuna gtire hukuki durumununtayini gerektigi gtizetilmeden eksik tahkikatla htkiim kurulmasr, bozmayr gerektirmig-tir.(4. CD. 12.9.1989, 44921 5063).

,t '1.

:t

Dava reddedildigine gOre, HUMK'nun I12. maddesi uyarlnca, icra takibinindurdurulmast yolunda verilmig ihtiyati tedbirin kaldrnlmasma karar verilmesi gerekir-ken, hiikilm kesinleginceye kadar tedbirin devamrna karar verilmesi dolru de[ildir.(11.HD. 20.6.1989, 6598t37 90).

*xx

Mahkemece esas hakkrndaki dava reddedilmekle tedbirin kendiliginden mtiLrtefiolaca$r tabii iken ve HUMK'nun 112. maddesinde yaalt oldugu gibi mahkeme hiikmti-niin icrasmr temin igin tedbirin devam ettirilmesi bahse konu depilken, ittihaz edilen retkararma ralmen tedbirin devamrna karar verilmesi usul hiikUmlerine aykrrrdrr.(11. HD.30.5.1989, 3097 t3291).

Davacr, davahnm agtlgl tenkis Ou"urrn* r.Obir aldr$r, bu tedbirin devamr siire-since sOz konusu parayr ahp kullanmadrklanm ileriye siiriip faizin tahsilini istemiqtir.

Dava bu gekliyle tedbirden do[an ve en az zarar nitelitinde bulunan faizin tah-siline iligkindir. Bu haliyle salt faiz istemi sdz konusu olmadrgmdan bu istek asrl alaca-grna ba$r feri bir hak nitelitinde de$ildir, B.K. I13. maddesinin uygulama yeri yollur.

iqtihatlar 2rl

Davact (1.581.765) lirahk bononun davah tarafrndan ihtiyati tedbir karal alna-rak tidenmesinin durduruldu[unu ve bu konudaki davanrn da agrlmamrg sayrlmasrnakarar verildi$ini ileri siirerek bononun ge9 cidenmesinden dolan zarannln tahsilini iste-migtir.

Borglar Kanununun 105 inci maddesinde belirtilen munzam zarar, borglunundirenimi sebebiyle alacaklmm upradrgr (gegmig giinler faizini) agan miktardrr. Buradaalacaklmtn zarara u[radt$rnr ispat etmesi ve borglunun da kendisine higbir kusur izafeolunamayaca$rnr kanrtlamasr gerekir.

olayda davah, bono hakkrnda tedbir kararr almry ve agtrgr davayr takip etmeye-rek davanrn agrlmamq sayrlmasma karar verilmig, boylece davacr, alacagrnr, uzun suretahsil edememigtir. Davahnrn hadisede kusurlu bulundulu agrktr.

Ote yandan talep haksrz ihtiyati tedbirden dofan zararln tazmini olaraknitelendirildili takdirde tedbir koyduranm kusurlu bulunup bulunmadrlrnr aras-tlrmaya esasen liizum yoktur. Gerek igtihatlarda ve gerekse doktrinde bu durum-da kusursuz sorumluluk hali iingiiriilmiig bulunmaktadrr (Yargrtay Hukuk GenelKurulu 4.5.1960 gnn 4t29 8.,214, K., yrD i.4.r967 gun t96it232l E. 401 K.;Y.4.Hukuk Dairesi 11.2.1959 giin ve 1958/10753 K.8844 K.sayrh kararlan da bu doB-rultudadrr).

Davacmtn zararrna gelince; bir anonim ortakhk bulunan davacr, bononun tahsiledilmedili dcinemde bankalardan kredi kullandrSrna dair belgelerini dosyaya ibraz et-migtir. Bankalardan alman kedilerin faizlerinin olmasr asrldrr. Kredi kullanan firmalar-da bu faizi Odemek zorundadr. Nitekim davacr da aldr[r kediler igin bankalara faiz6demi9 ve bdylece zatarrnr kanltlamrg durumdadu. Davacrnrn asgari zaral ise bankala-nn ktsa vadeli mevduata tidedipi faiz arasrndadrr. O halde mahkemece davacmrn zararauSradt$t kabul edilerek igin esasrna girilip munzam zarar dolayrsryla davacrnrn alacag1tmiktar tespit olunarak hasrl olacak sonuca gdre davahdan tahsiline karar verilmesi gere-kirken yazrh gerekgeyle davantn reddine karar verilmesi do!ru gortilmemig davaci ve-kilinin temyiz itirazlannn kabuliiyle htikmiin bozulmasr girekmigtir. (r5. HD.2t.tt.t99 0, 2329 | 4931).

Taraflar arasrndaki uyugmazhk Trlo" sozlegmesinden kaynaklanmaktadrr.Davacrnrn davahya teslim etmig oldu[u Ford marka kamyon kargrh$rnda, davah da 3adet tapulu daireyi davactya temlik etmeyi ytikiimlenmigtir. Ne var ki taraflar arasrnda-ki 13.8.1982 tarihli trampa senedi adi gekilde diizenlenmig oldulundan gegersizdir vetaraflan ba$lamaz. Davact bu gegersiz stizlegmeye g0re davahya ieslim etmig bulundu-$u aractn kendisine iade edilmesi igin 25.11.1982 tarihinde dava agmrg ve davalnrndavaya kargr koymasl, aracl teslim etmemesi, kagrmasr ihtimalinin bulunmasr nedenle-riyle 8.12'1982 tarihinde arag iizerine ihtiyati tedbir konularak 21.12.1982 tarihindeinfaz edilerek yediemine teslim edilmigtir. Asliye Hukuk Mahkemesinin l984ll esasnumarasml alan o davantn devamt strasrnda 8.7.1983 tarihinde arag yedieminden alna-rak, davacrya yediemin srfatryla teslim edilmigtir. gimdi davacr agmrg olduSu bu davaile arag tizerine tedbir konuluncaya kadar, davalmm haksrz olarak kullanmasrndan dola-yl ve ayrlca tedbir siiresince kendisinin kullanamamasrndan otiirii ulramrg oldu$u zararve ziyanm tazminini istemektedir.

2to igtihatlar

d4mda, herhangi bir kimse olabileceli agrkhr. Aksini kabul maddenin eklenmesin-den dnceki ddnemde yaptrlml bulunmadr$r ve Yargttay'tn TCY.nrn 526. maddesininuygulanamayaca[ma iligkin igtihatlarr nedeniyle boglugu doldurmak amact gtden yasayaprcrnrn iradesine aykrn olarak maddenin iglerliSini ortadan kaldtrr. B0yle bir kabulhalinde tedbir karanna kargr aleyhine tedbir karan verilenler de$il, tedbir karanntnvarhpndan haberclar olan iigiincii kigiler aykrn dawanqta bulunmak suretiyle, suglakorunmak istenen hukuki yaran bertaraf edebilmek imkanma kavugurlar.

Uyugmazlrk konusu olayda, aleyhine tedbir kararr verilen kimse drgrnda ve u-giincii kigi durumunda bulunan, aleyhine tedbir karan verilen Civan Y.'ntn babast vekardegi olan sanrklar, ta$lnmaz iizerinde ihtiyati tedbir karan bulunduSunu bilerek, bukarara aykrn davrandrklanndan tizerlerine yiiklenen su9 olugmugtur. C. Bagsavcrh$litirazrnda(l) numara ile gOsterilen itiraz nedeni yerinde deSildir.

Sanrklar tedbir kararl verilen tagrnmaza, biz,zat tecaviiz etmek suretiyle,sugu olugturan fiili igleyenlerdir. Asli fail denilecek bapka hig kimse sd,z konusudefildir. O hatde sanrklar asli maddi fail durumunda olduklarlndan haklarrndaTCY. 64 maddesi yollamasryla yazlh gekilde uygulama yaprlmasrnda isabetsizlikgdriilmedifinden, TCY.nrn 65/3 maddesinin uygulanmasr gerekecefine ytinelik (2)numarah itirazda yerinde defildir.

Bu itibarla C. Bagsavcrh$r itiraztntn reddine karar verilmelidir.SONUQ.Agrklanan nedenlerle, C. Bagsavcth$r itirazntn REDDINE, 4.2.1991

giini.inde oybirli giyle karar verildi. (CGK 4.2.1991, 7 | 362-3).

Mahkemece ittihaz edilen ihtiyati t.*O O"r*.rn infazt slrasrnda vaki olan Ode-menin fazla krsmrnrn istirdadr zrmnrnda mahkemeye gikayet (itiraz) yoluyla vaki igbumiiracaat bir dava nitelilinde olmadrprndan ve mahkemece de bu husus belirtilerekitiraz reddedilmig ve bu red kararr nihai bir hi.ikiim nitelipinde olmayrp tedbir zrmntndaverilmiq bir karar olmakla temyiz kabiliyeti bulunmadtgrndan temyiz dilekgesinin reddigerekmiqtir. (1f. HD. 24.1.1991,8137/158).

*Mahkemenin gerekgesinde gdsterilen ll63 sayrh Yasantn l6.maddesi 25.10.1988

tarihli resmi gazetede yaymlanan 3476 sayfi yasa ile de$igtirilmig olup, kooperatifleryasasrnm ortakla kooperatif arasrndaki uyugmazhklann 96ztim bigimine iligkin hiikiim-lerinin kamu diizeni ile ilgili oldugu Yargrtay Yiiksek ll.Hukuk Dairesinin yerlegmigigtihatlarr ile de sabit iken bozrna sonrasrnda mahkemece 09.11.1989 gtinlti tensip zab-tmrn 3.maddesinde kooperatif karar defterinin celbine karar verildi$i halde incelenme-den yeniden hiikiim kuruldufu ortada verilmig tedbir karan mevcut oldutundan, koope-ratif karar defteri getirtilerek iiyelikten grkarrlan miidahilin yerine yeni altnan iiyeninahnrg tarihi. ve ihtiyati tedbir kararrnrn tebli$ tarihinin saptanrp kargrlagtnlmasl sonucuortaya grkacak hukuki duruma g0re karar verilmesi gerekirken. eksik inceleme sonucuyazrlr gekilde beraat karan verilmesi, yasaya aykrndrr.(7. CD. 26.11.1990, 11024tr4427)

Igtihatlar 209

konusu olantayaca[l nazara altnmadan yazrh gekilde karar verilmesi, yasaya ayk6drr.2. CD. 18.9.1991, 8570/9505).

ihtiyati tedbir karanna aykrn 0"";;; burunmak sugundan sankrar Dursun veKental Y.'nrn HYUY.nrn ll3/A ve 647 sayrlt Yasanrn 4. maddesi uyarrncal50.000'erlira a$rr para cezasr ile cezalandrrrlmalanna iligkin Gtimtighacrkoy Sulh Ceza Mahke-mesince ,.. verilen hiikmiin sanftlar tarafrndan temyizi iizerine dosyayr inceleyen yar-grtayT. cezaDairesince l5.1l.1990gtinve 10963-122gg sayrile,,.usul veyuruyuuy-gun g0rUldiitiinden onanmastna" karar verilmigtir.

C. Bagsavcrlr$r ise; 12.12.1990 giin ve74 sayr ile; (ihtiyati tedbir kararurrn sa-ntklar aleyhine olmaytp hakkrnda dava agrlmayan Civan Y. aleyhine olmasr nedeniylesantklartn beraati, -Kaldr ki bir an igin saruklarm cezalandrrlmasr gerektili dugtiniiisebile haklannda TCY-nrn 65/3 maddesinin uygulanmasr gerektigi) loruguyle itiraz et-migtir.

Dosya Birinci Bagkanh$a gdnderilmekle, ceza Genel Kurulunca okundu, gerefikonugulup diigiintildU;

Ceza Genel Kurulu Karan-incelenen dosyaya g0re:Gumuqhacrkoy Sulh Hukuk Mahkemesince 12J.1999 giin ve 19g9/43-40 degi_qik igler sayr ile: Haydar U. lehine, civan y. aleyhine, (Kiiiroglu K0yii, Tekkeyeri

mevkiindeki 8600 m2 yiiziilgiimiindeki 293 parsel no.lu tagrnmazrn 3000 m2 miktarrn-daki ktsrnma ydnelik elatmastntn ve hasat yapmasrnln tedbiren durdurulmasrna, tigdcinumde ekili mahsulitn yediemin olarak Ahmet U.'a teslimine ve masrafi davacr tara-ftndan kargrlanmak koguluyla hasadrnrn Ahmet U. tarafrndan yaprlmasrna) iligkin ihti-yati tedbir kararr verildi$i, lehine tedbir karan verilen Haydar U. tarafindan, Civan y.aleyhine on giinliik siiLre igerisinde dava agllmrg bulundu$undan, tedbir karannrn siirdii-!ii; sug tarihinde, tedbir kararrnur taraflan bulunmayan sanrklar tarafrndan ihtiyati tedbirkararma aykm dawanrgta bulunurdu$u dosya kapsammdan anlagllmaktadrr.

Agrklanan bu olug hususunda uyugmazhk bulunmamakta, c. Bagsavcrhsr ile o-zel Daire arasrndaki uyugmazhk iki noktada toplanmaktadr. Bunlar:

a. ihtiyati tedbir kararr sanrklar aleyhine verilmedipine gdre; sugun yasal unsur-lannm olu;up olugmadr,

b. Sugun oluqtulu kabul edildigi takdirde, sanftlar hakkrnda TCy.nrn 6513maddesinin uygulanmasrnrn gerekip gerekmeyeceli, hususlandrr.

Sorunun gciztimii igin HYUY.na l7ll sayrh Yasa ile genel madde numara slra-srnrn bozulmamasr igin I l3lA maddesi bigiminde eklenen duzenlemeye bakmak gere_kir. Bu maddede,"ihtiyati tedbir kararmrn uygulanmasr dolayrsiyle u.ril.n "rp u!*u_yan veya o yolda ahnmrg tedbire aykm davranrgta bulunan kimse, eylemi rcK.na gciredaha afirr bir cezayt gerektirmediSi takdirde, ... cezalandrrlrr" hi1kmii yer almaktadr.Bu madde ihtiyati tedbir karanna aykur davranrgrn yaptrrrmlnr diizenlemektedir.

Sugla korunan hukuki yarar ihtiyati tedbir karannrn hukuki otoritesi ola-rak belirlendifine giire, maddedeki kimse tabirinden, sug failinin aleyhine tedbirkararr verilen kigi dahil, maddi yanrlgl veya tedbir karan oldufunu bilmemek

208 Iqtihatlar

Karqr oy kullanan bir krsrm iiyeler, okulu temsile yetkili mUdtir sanrk Sabri gdre-vi bagrnda iken, diter saruk miidiir muavini Mehmet'in herhangi bir yetkisi bulunmaCrgrve bu nedenle y[klenen sugtan sorumlu tutulmayaca$ gOriigi.iyle, santk Mehmet yOniin-den itirazrn deSiqik gerekge ile kabuliine karar verilmesi gerektigini ileri siirmi.iglerdir.(cGK 09.03.1992,7150-74).

*,r. *iiK.nun 96 ve ardmdan gelen maddeleri hiiktimleri uyannca, istihkak davasr a-

grlabilmesi igin, cincelikle borglu hakkmda icra takibi yaprlmasr ve haczin uygulanmasrzorunlu olup, somut olayda borglu G.H. aleyhine giriqilmig bir icra takibi ve yaprlmr;bir haciz mevcut deSildir. Davah alacaklt, borglu aleyhine Ankara Asliye 22.HukukMahliemesinde agmrq oldu[u 1989/560 E. sayrh dava strastnda aldrgr 8.3.1991 tarihlitedbir kararrrun infazr igin icraya bagvurmug, mahkemenin tedbir kararr icra marifetiyleaynr gi.in infaz edilmig olmasr ve daha sonra da itiraz iizerine yetkili mahkemece kaldr-rrlarak, menkullerin davacr iigtincii kigiye teslim edildigi gOzetilmeden, yaz.h gekildedavanrn kabuliine karar verilmesi do$ru gtiriilmemigtir.(15. HD.7.10.1991.,3966/4588).

BorEludan satrn aldrgr uruon u,uJulllnrn tateuiyte haczedilmesi iizerine, sattnalmadan rince arag kaydrna ihtiyati tedbir konulmug oldulunu bilmedilinden bahisleistihkak iddiasrnda bulunan davacrya kargr, alacakh davanrn reddini istemig, borglu isedavacrnrn durumu bilerek aracl satln aldr[rnr ileri siirmiigtiir. Mercice davaontn tedbiribilerek ve alacakhyr zarara sokmak maksadryla hareket etmedifi gerekge gOsterilerekdava kabul oluumug, karar alacakh vekiiince temyiz edilmigtir.

Davaya konu aracrn 88 EF 389 pl6ka numarasryla borglu adrna kayrth iken, ala-cakhmn borglu aleyhine agtrtr dava sonucu htikiim altrna aldtraca$r alaca$rnrn ilerdetahsilini temin bakrmrndan "iigiincii gahrslara devrinin dnlenmesi igin" kaydtna ihtiyatitedbir konuldulu ve davacrnrn aracr bu gekliyle satrn aldr$r uyugmazhk konusu de$ildir.O halde; satlmdan iince aracrn kaydlnda ihtiyati tedbirin varhfrndan haberdarolmasrna engel -ve btiyle bir iddiasr da- yokken, siciline bakmaksnrn aract borglu-dan satrn alan davacrnrn kendi ihmalinin sonucuna katlanmasl; iite yandan yasa-nrn tanrdl[r imkanl kullanarak ihtiyati tedbir yoluna bagvuran alacakltntn bu tu-tumunun hukuken himaye edilmesi gerektifine bakrlmakstztn reddedilmesi icabedendavanrn, davacrnrn "bilerek ve maksath" davranmadr[rndan bahisle. kabuliine kararverilmesi yerinde olmayrp usul ve yasaya, konusunda yerle;en Yargrtay kararlartnaayknr hiikmiin bozulmasr gerekir. (1 5. HD. 18.9. I 99 1, 3625 / 4202)

Sanrfim eylemiHazine'ye .r, "."",;" ;cavlizden ibaret olup, mtidahalenin men'iyoluyla tinlenebilece$i, ayrrca bu yolda mahkemece verilen ve infaz edilen men'i mi.ida-hale kararlanna aykrnhk halinde iiK'nun 342 ve T.C.K.nun 309.maddelerine gtire iplemyaprlabilecegi, tedbir kararlanna uyulmamasrnrn HUMK.nun 113/A maddesi ile mtiey-yide altna ahndr!,t, keza kogullan olugtuf,u takdirde 3091 saylt Tagtnmaz MalZilyedli$ine Yaprlan TecaWzlerin Onlenmesi Hakkrnda Kanuna mnhalefet sugundantakibata gegilebileceSi, kanunla dtizenlenmig hususlarda idari emirle sug ihdastntn sdz

iqtihatlar 207

herhangi bir aragtrma yapllmadan davanrn reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykrrroldu$undan hiikiim bozulmahdr. (13. I{D. 3.5.1992, 1 01?/19g3).

ozel Daire ile Yargrtay c.gu$ruu.;,;iarasrnoat i uyugmazrrk. HyUy,nrn l l3lAmaddesinde Ongciriilen ihtiyati tedbir karanna aykn davranmak sugunun olugmasr igin,tedbir karannn infazt ve bu infaan aleyhine tedbir karan verilenlere duyurulmasrnrngerekli olup olmadrg hususundadr.

sorunun gdziimo igin, HYUy.na 17fi sayrh yasa ile, genel madde numara slra-smm bozulmamast igin I I3lA maddesi bigiminde eklenen diizenlemeye bakmak gerekir.Bu maddede; "ihtiyati tedbir karannrn uygulanmasr dolayrsryla u.rilen emre uymayanveya o yolda ahnmrg tedbire aykm dawanrgta bulunan kimse eylemi TCK.na gtire aanalgtl bir cezayr gerektirmedili takdirde... cezalandmlr" hiikmu yer almaktadr. Bu mad-dede ihtiyati tedbir kararura aykrn davranrg, sug olarak diizenlenmig ve yaptpmr gOste-rilmigtir. Bu sugla korunan hukuki yarar ihtiyati tedbir karannrn hukuki otoritesidir.

Tedbir karanna aykrn dawanrgta bulunmak sugunun olugmasr igin infazrn yaprl-masl ve durumun aleyhine tedbir karan verilenlere duyurulmasrna gerek var mrdrr?Maddedeki diieenlemeye bakrldr$rnda;

a. Ihtiyati tedbir kararrnm uygulanmasr dolaysryla verilen ernre uymayan,b-Veya karartn uygulanmast dolayrsryla almmry tedbire aykrr davrarugta bulunan,

kimsenin eylemi sugu olugturmaktadr. Buna gore, tedbir karirrnrn infazr ve bu duru-mun aleyhine tedbir karan verilenlere duyurulmasr sugun olugmasr bakrmndan zorunlude!ildir.

oyleyse, tedbir karannrn infazr igin gerekli iglemlerin yaprldrpr srrada, buinfaan yapilmasrnl engellemek suretiyre verilen emre uymayan iimselerin eylemide' ihtiyati tedbir karanna aylan davramgta bulunmak sugunu olugturur.

uyugmazhk konusu olayda katrlan; izmir imam Hatip Lisesi koruma demegi ileyapttpt sOzlegme uyannca okul kantininin igletmesini [zerine almrgtu. Ancak, sanrklarmsu ve elekhi$i kesmeleri tlzerine imrir 5. Sulh Hukuk Hakimliginin 01.10.19g7 gtin vel74l sayrh karan ile; "S0zlegmeye gOre; davacrnln imam Hatip Lisesinde kantin kirala-yrp gaftgtrrdrlr agrkga belli oldu$undan, dava sonuna kadar, ilektrik ve suyu keserektalebelerin ahgverigini engelleyerek siiregelen davah imam Hatip Lisesinin miidahalesi-nin tedbiren 0nlenmesine" karar verilmig, izmir 6.icra Dairesini ait 06.10.198g giin ve6886 sayrh ihtiyati Tedbir infaz Tutanagrnda; tedbir karannda davah konumuntla bulu.-nan sanrklartn, "devlet_ve okul mah oldulunu sOyledikleri su ve elektri$i, katrlanrnkullanrmma agmayacaklannt ve devlet malmr korumak durumunda bulunduklannr ileristirerek infazr engelledikleri" belirtilmigtir.

Btiylece, santklar tedbir karannda yer alan, elektrik ve suyun, katrlann kullanr-mma agrlarak, 0$rencilerin-in kantinden ahgverig yapmalannm- sa$lanmasma iligkinihtiyati tedbir kararrnrn infazlnt engellemek suretiyle tedbir kararridaki emre aykrrrdawanmrglardr. Ancak, tedbir kararrnrn hukuken gegerli olup olmadrlrnrn belirlenmesibakrmrndan uyugmazh$a konu olayn esasr ile itgili olarak taraflar arisrnda agrlmrg birdava bulunup bulunmadr$r aragtmlarak, varh[r inlagrldr$r takdirde davanrn siiresindeagthp agrlmadr$r saptanarak sonucuna g0re sanrklann hukuki durumunun deperlendi-rilmesi gerekir.

Bu itibarla itirazn reddine karar verilmelidir.

206 igtihatlar

merci hakimlilince kabul edilmigtir. Oysa, ihtiyati tedbir devam etti[i siirede sattgistenmesi bir sonug dofurmaz. Kaldr ki alacakh, agtlmasr imkansrz bir mani ilekargr kargryadrr. Bu tedbir nedeniyle takibi yiiriitmek imkanr kalmamrgtrr. Bunedenle icra dosyastna sunulan tedbir kararlnln zamanagtmtnr durdurdulunukabul etmek gerekir. Merci hakimlipinin olayda zamana$lmr cereyan ettiline iliqkingerekgesinde isabet yoktur. (1 2. HD. 9,7,1992, 67 119 47 3),

40 parsel sayrh tagrnmaan 601100 payma gikayetginin istemi i.izerine Kartal3.Asliye Hukuk Mahkemesi'nce 26.07.1990 tarihinde ihtiyati tedbir konulmuqtur. lhti-yati tedbir karannda sonug bolumiinde tagrnmazrn 60/100 payr iizerine tedbir konuldupubu payrn bir bagkasrna dewinin, iizerinde ayni gahsi hak tesisinin tinlenmesine kararverildili belirtilmigtir. Tagrnmazm tedbir konulan 60/100 payr M.P'ne aittir. BorglusuM.P. olan takip dosyasrnda alacakh ta$rnmazln bu krsmma 24.10.1990 tarihinde hacizkoydurmugtur.

$ikayetgi tedbir kararrndan sonra tapunun bu bOli.imiinii Kartal Asliye HukukMahkemesinin 26.03.1991 tarih, 801/403 sayrh kararr ile iptal ve adrna tesgil ettirilmigbu karar kesinlegmigtir. Bu durumda taqnmaz iiaerinde ayni ve gahsi hak tesisini Onle-yen tedbir karanna ragmen ta$mmaza konan haciz gegerli depildir. Haczin kaldrnlmasr-na iligkin icra Mtidiirltifii karan ile ilgili qikayetin kabulii gerekirken olaya uymayangerekge ile gikayetin reddi isabetsizdir.

SONUQ: $ikayetgi vekilinin temyiz itirazr verinde gOr0lmekle merci karartntnyukarrda yazrh nedenle iiK'nun 366. ve HUMK uun 428. maddeleri uyarlnca bozulma-srna.(l2. HD. 17.06.1992,60318229).

* * *Tedbir karan lzerine HUMK.nun 109. maddesinde yaah siire iginde tedbir ko-

nusu kagak a$aglar hakkrnda dava agrlmamrg olmasr kargnmda sugun hukuka ayktrrltkogesinin olugmadrlr g0zetilmeden yazrh gekilde (TCK.nun 27612 maddesiyle) hiikiimkurulmast, bozmayt gerektirmigtir. (4. CD. 145 .1992, 3ll9 I 37 57 ).

Bu tedbir karan iizerine Hiiseyin tarafrndan 4.1.1989 tarihinde ortakhk iddiast ilealacak davast agrlmrg ve yaptlan yargrlama sonunda Hatay l. Asliye Hukuk Mahkeme-sinin 17.4.1989 gi.inlii ve 1989126-325 sayrh karan ile davanrn sabit olmadrfirndan dola-yr reddine karar verilmig ve hiikiim Yargrtay'dan gegmel(-suretiyle kesinlegmigtir. Bukesin hiikmiin artrk tartrgrlmasr mtimkiin degildir. ihtiyati tedbir karanntn haksz olarakahnmrg oldu$u kesinlegen yargr karan ile sabit olmugtur. Davaltntn ihtiyati tedbir kararralmakta kotii niyetli olup olmamasl sonuca etkili de[ildir. Burada kusursuz sorumlu-luk sOz konusudur.

Davacl, ihtiyati tedbir karan sebebiyle kovanlan zamanmda satamadtltnt vedaha sonra da fiyatlann dUgttigtinU ileri siirmtigtUr. Dinlenen tanrklar da davacntn ko-vanlarr ihtiyati tedbir konuldulu igin satamadrlmt bildirmiglerdir. Ihtiyati tedbirin ko-nuldu[u ve kaldrrldr$r tarihler nazara alurarak, o tarihlerde gergekten davactntn kovan-lara tedbir konulmasaydr kaga satabilece[i ve sonradan fiyatlarrn diigmiiq olup olmadlf,lva kaga satrlabileceSi tanrklardan ve bu iglerden anlayan bilirkigilerden sorularak dava-cmrn bu yiizden btr zarara upraylp uframadrsr, u$ramrg ise miktanntn ne olabilece[itespit edilerek sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken mahkemece bu yrlnlerden

Igtihatlar 205

Ortakhgm giderilmesine iligkin dava dosyasr ile ihtiyati tedbir kararr igerifiinin,Yargttay denetimine olanak verecek bigimde tutanaga geqirilmemig bulunmasina-gore,bunlann yeniden getirtilmesi, ihtiyati tedbir kararrnm davadan 6nce mi yoksa, sonia miverildiBinin ve santk Abdullah Mukan'rn da aleyhine tedbir konulan kigilerden olupolmadr$rnrn saptanmasl ve sonucuna gOre;

l. ihtiyati tedbir kararr davadan Once verilmig ve l0 giin iginde dava agrlmamrgise tedbir kendili$inden kalkacaprndan, yedieminlik ytikumlululiinden kagmma sugu-nun olugmayaca$mm gOzetilmesi,

2. sanft, aleyhine tedbir konulan kigilerden ise, eyreminin H.M.U.y.nrn I l3lAmaddesine uyup uymadllmrn tartgrlmasr gerekirken, eksik sorugtunna ve yetersiz ge-rekge ile hiikiim kurulmasr, yasaya aykm{rJf.c D.24.tl.lgg2, eigon zs q.

Takip 28.7.1990 kegide tarihli geke dayanrrarak 26.9.1990 tarihinde yaprlmrg,163 6rnek 0deme emri borgluya 3.10.1990 tarihinde teblig olunmugtur. Bu tirihtensonra takip dosyasmda higbir iglem yaprlmamrgtr.

TTK.nun 730 uncu maddesinin yollamasr ile bonolar hakkrnda da uygulanan 662nci maddesinde yazrh zamanaglml kesen bir neden bulunmamaktadr. Kararda bahsigegen tedbir karan da takip dosyasna ibraz edilmemigtir. Bagka bir anlatrmla, takip,tedbir nedeniyle durdurulmug degildir. Son iElem tarihinden 24.7.1991 rakibin ipAlistemi tarihi arasmda altr aydan fazlabr siire gegmig, zamanagrmr gergeklegmigtir. Mer-cice agrklanan hususlar gtizcini.inde bulundurulmadan istemin reddilsa6etsi zdir:l2. HD.23.10.1992,5559/12503)

x *( *Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun I12. maddesi hiikmiince esas hakkrnda

mahkeme tarafrndan verilen kararm teflrim veya teblipi olunmastnr miiteakip icra krln-mtg olan tedbir miirtefi olur. Ancak mahkemece hiikmiin icrasrnr temin igin tedbirindevamtna karar verilebilir. Bu davada davacr tarafindan agrlan dava reddedilmigolmakla hiikmtin icrastndan bahsedilemeyeceli giizetilmeden tedbirin, karann kesin-legmesine delin devamtna karar verilmesi anrlan yasa hiikmiine aykrrldrr.(19. HD.23.10.1992, 9 0n / 5 431).

. Takip dayanagr bono l0.4.t9tt ;il olup icra takibinin agrldrgr tt.t2.tggltarihine kadar iig seneden fazla zarnan gegmig bulundu$undan, zamanaglmr gergekleg-migtir. Zamana$lmlnr kesen nedenler TTK.nun 662 nci maddesinde gosterilmigtir. Ala-cakh tarafindan agtlmtg bir dava yokf,ur. Borglu tarafindan agrlan senit iptali davasrnrn,o davada tedbir kararr da ahnmadrkqa zamana$lmrnr kesmeyice$i, dairemizin yerlegmiggtirtgiide bu do[rultuda bulundulu g<izetilmeden, gikayetin kabulu yerine reddine kararverilmesi isabetsizdir. (12. HD. 30.9. I 992, 35 23t lL07 4).

Borglu Kollektif $irket hakkmda, alacakh tarafindan kambiyo senetlerine mahsushaciz yolu ile icra takibine baglanrlmrg ve 163 omek 6deme emrinin 7.8.1990 tarihindetebliS edilmesinden soffa takip kesinleqmigtir. I6.8.1990 tarihinde borglu vekili AnkaraD0rdiincii Ticaret Mahkemesinin 10.8.1990 giinlii ve 345 sayrh tedbir karannr icradosyasma sunmu$ ve bu tarihten sonra dosyada higbir iglem yaprlmamrgtrr. Borglu ve-kili tarafindan24.7.l99l_tarihinde zamana$rmr otugtugunaaniuiirt. takibin iptati iste-minde bulunmu$tur. iiK.nun 7l inci maddesine gOri yaprldrgr anlagrlan bu bagwru

204 iqtihatlar

Sonug: Davacmrn karar duzeltme istelinin kabulti ile Dairemizin 8.4.1993 gunliiveE. 1992/6669, K. 199311628 saytlt onama kararrnrn kaldrnlarak, temyiz olunan kara-rtn yukanda agrklanan nedenlerle davacr yararma bozulmasrna. (15.HD. 11.10.1993,342313940\'

,( ,r. *<

"Tedbir karan her ne kadar zamana$lml kesen ve durduran sebepler arasrndagOsterilmemi$se de, alacakh y0niinden, bu karann varh$r satrg igin agrlmast imkansrzbir engel tegkil eder... Bu itibarla Merci Hakimli$ince olayda zamana$lmlnln cereyanedemeyeceSinin kabul0 suretiyle hiikiim kurulmasr dogrudur...". (HGK 23.06.1993,12-l4ll47o)'

{. + +

SanrSrn ihtiyati tedbir konulup kendisine teslim edilen ingaata devam edip kaprpencere takarak tistiinU gadrrla Ortmekten ibaret eyleminin HUMK.nun 113/A maddesi-ne uydugu gdzetilmeden TCK.nun 27612 maddesi ile hiikiim kurulmasr, bozmayr ge-rektirmiqtir.(4 . CD. 23.6.1993,4107/5100).

Borglu dnce icra nairesinaen, o*" r;;erci Hakimli[inden zamanafrmr ne-deniyle takibin iptalini istemigtir. iiK'nun 71. maddesine gtire yaprldrgr anlagrlan buistek Merci Hakimlilince reddedilmigtir. Gergekten ihtiyati tedbir karannm devamettiti siirede satq istenmesi bir sonug dolurmaz. Tedbir karan, her ne kadar zama-naflmrnl kesen ve durduran sebepler arasrnda giisterilmemig ise de, alacakh yii-niinden, bu kararrn varh[r satrg igin agllmasl imkansp bir engel tegkil eder. Budurumda takibi yiiri.itmek olanagr kalmamrgtu. Bu itibarla Merci Hakimli$ince olaydazamanaglmmln cereyan edemeyece[inin kabulii suretiyle hiikiim kurulmasr do!rudur. Ohalde usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararr onanmahdrr. (HGK 31.3.1993, 12-3n27t.

Sanr$rn savunmasl ile vekilin temyiz dilekgesi igeri$ine g0re, sug konusu gekiniptali igin Kadrkdy Birinci Ticaret Mahkemesine agrldrgr bildirilen davayla ilgili1991/595 esas saylh dosyarunt getirtilerek, ibraz tarihinden dnce gek bedelinin 6denme-si konusunda almmq bir ihtiyati tedbir karan bulunup bulunmadrsr, varsa davanrn ted-bir karanndan itibaren on giin iginde agrhp agrlmadr$r konularurm da incelenmesi ,ibrazdan 0nce verilmig tedbir kararr viusa ve iptal davasr on giinliik silre iginde agrlmrg-sa, taraflarm da aynt olmast halinde bu davanrn sonucunun beklenmesi ve ona gtiresantpm hukuki durumunun tayini gerekirken, eksik sorugturma ile yazrh bigimde hiikiimkurulmas, yasaya aykrndu.(10. CD. 17.3.1993, 15054/3550).

Taraf bulundugu hukuk davasmda ihtiyati tedbir konulan ve yediemin olarakkendisine teslim edilen kavak afaglarlnl satmaktan ibaret sanl[rn eylemininHUMK.nun I l3lA maddesine giren sugu olugturdulu g0zetilmeden TCK.nun 276/2maddesiyle hiik0m kurulmasr , bozmayr gerektirmigtir.(4. CD: 9.3.1993,92811866).

igtihatlar

madrlr gdzetilmeden, aleyhinde tedbir kararr bulunmayan, bu nedenle 0,Seleri olugma-yan ve agtlmrg dava da bulunmayan ihtiyati tedbir karanna ayknhk sugundan hiikiim-liiliik karan verilmesi, yasaya aykurdr. ,O;l?. 27 .10.1993, $97 n2SS).

Davact; 19911345 E. sayrh davada yiiklenici hakkrnda agtlgl alacak ve tazminatdavasmda, davahya ait 2 nolu parsel iieerine ihtiyati tedbir koyulmasrna karar verildik-ten sonra, bu tedbirin infaznr imkansz krlmak igin, tagmmazr diigtik bedelle, 24.5.lggltarihinde egine sailg gibi gtisterip temlik etti$ini, bu temlikin, alacagmm tahsilini 6nle-mek maksadtylamuvazaah olarak yaprldrlrnr ileri si.irerek, tapunun iptali ile ta$lnmazndavah yiiklenici ismail adtna tescilini istemigtir. Bu dava srrasrnda tagrnmaan ugunctikigilere devir ve temlikinin Onlenmesi igin ihtiyati tedbir konulmasrna karar verilmiq ve29.5.1991 tarihinde tapuya yazt yazimrgtr. Mahkemenin 5.10.1992 tarihli, davanrnreddine dair kararrnda da ihtiyati tedbirin karar kesinleginceye kadar devamma kararverilmigtir. Bu davada yaprlan kegifte 2 nolu parselin, tapuda 7 milyon TL.ye saulmasr-na ratmen gergek de$erinin 24.5.1991 tarihinde 32.762.800 TL. oldufu ve iizerindeingaata baqlanmrg olup devam ettigi tesbit edilmigtir.

Dav4 bu niteligi itibariyle muvazaa hulcuksal nedenine dayanan bir davadr. Dava-cmm agttll alacak davasmda verilen ihtiyati tedbir karannr etkisiz brrakmak amaclyladavantn, tagtnmaztn egine muvazaah olarak satmry gibi giistererek temlik etmesi du-rumunda, davacl, bu temlikin kendisini zararlandrmak amacryla yaplldrfrnr ve muva-zaa sebebiyle batil oldu[unu ileri siirmekte hukuki yaran vardrr. Tasarrufun muvaaanedeniyle gegersiz oldulu tespit edildili takdirde, tapu kaydr, ilk malik adma tashihentescil edilecek ve iizerine konulan ihtiyati tedbir infaz olunabilecektir. Aksi halde, yani,biiyle bir dava agma ve ispat etne olanalr tanmmaTsq davah amacna ulagmrg ve muva'aalrbir iglemle ihtiyati tedbirden kagrm4, sonunda, davacmn alaca$rnr tahsil etmesini 6nlemiqolacaktr. Muvazaaya dayanan bu gibi davalarda, davacrnn icra takibine gegmesi ve acizbelgesi almasura gerek yoktur. Qunku, iit<.nun 277 ve izleyen maddelerinde iptal davasrnakonu olan tasamlflar, tiziinde gegerli olmalarna ra$nen kamunun, icra hukuku y6niindeniptaline imkan verditi tasamrflardr. Orad4 ay'rca muvazaeyl ileri stirmeye ve ispatna gerekyoktw' Bu davada ise davact, muvazaah iglemle kendisinin zararlandrrldrfru ileri siiLrmek-tedir. iiK.nun 277 ve izleyen maddelerinde diizenlenen iptal davasr agma hakkr, davacnrngenel htiktimlere gOre muvlzaaya dayanarak dava agmasma engel depildir ve bu davadaiiK.nun 277. maddesindeki gartlann gergeklegmesi aranmaz.

ote yandan, davacr vekilinin son oturumdaki beyanr da davarun yukanda agftla-nan niteli$ini def,igtirmez, Qtinkii dava dilekgesinde agrkga mvvazaaya dayanrldrSrbelirtilmigtir. Ortada iit<.nun 277 ve izleyen maddelerine gore agrlmrg bir dava bulun-mad{r igin, o maddelerdeki kogullarrn varhsrnr aramaya gerek yoktur.

Mahkemece, yukanda agrklanan nedenlerle davanrn esasnln incelenmesi ve so-nucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, iiK.nun 2TT.maddesindeki kogullaln,yani kesinleqmig icra takibi ve aciz belgesi bulunmadrgrndan dolayr davanrn reddinekarar verilmesi usul ve yasaya aykn oldu$undan htikmiin bozulmasr gerekirken, ewel-ce yanltghkla onandtsr bu defa yeniden yaprlan inceleme sonunda anlagrldrgrndan dava-cuun karar diizeltme isteEinin kabulii ile hiikmiin bozulmasr gerekmigtir.

203

202 iqtihatlar

mi.igtekiye ait su borulanmn sOktliip sOk0lmeyece[i hususlan aragtrnlarak tedbir karan-na muhalefetin varit olup olmadr$ saptanmadan eksik inceleme ile yazrh gekilde hiiktimtesisi, yasaya aykrndrr.(7. CD. 18.10.1994, 77 45110319).

HUMK'nun 109. maddesin. *or. ;, ihtilafla ilgili davanrn yasal siire igindeagtltp agilmadt[rnrn tespiti ile Yargrtay denetimine olanak verecek gekilde zapla gegi-rilmeden eksik incelemeye dayah olarak yazrh gekilde hukum tesisi yasaya aykrndrr.(7.cD. 14.10.1994, 6880/10230).

Uzunkdprii Asliye Hukuk M"hk#ri" in 1992/l36degi9ik ig sayrh kararr iletrakt0r ve ekipmanlarr ile aygigeli mahsuliine 24.8.1992 tarihinde tedbir konuldugu ve25.2.1982 tarihli infaz zabtr ile trakt0r ve ekipmanlan ile tarla iiriinii yediemine teslimedilerek, tedbir karan 30.09.1992 tarihinde davacrya tebli! edilmigtir. Davacrlar tarafin-dan 25.08.1992 tarihinde traktiir ve ekipmanlar ile aygigegi mahsulii hakkrnda alacakdavast tedbiri miiteakip siiresinde agrlmrgtr. Sanrk agamalardaki savunmasmda infazdabulunmadrgr haricen tedbirden haberdar oldu[u ancak ekimi kendisi yaphgr igin masrafboga gitmesin diye mahsulii bigtilini belirtmekle ahh sugun olugtugu g6zetilmedendosya kapsamr ve oluga uymayan yazrh gerekgelerle beraat karan verilmesi, yasayaayknrdrr.( 4.10.1994,831319446).

{< {. *PehlivankOy Asliye Hukuk Mahkemesinin 03,05.1993 tarih ve 1993/15 sayrh

karan ile ihtiyati tedbir konulup kendisine teslim edilen su motoru ve su borularmr kul-lanmak iizere bagkasma veren sarulm eyleminin Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu-nun ll3/A. maddesine uyan sugu olugturup olugturmayaca$mrn tartrgtlmamasl, yasayaaykrrdrr. (4.CD. 22.04.1994,2505/3603)

* * *ihtiyati tedbir kararrna mtteakip esas ihtilafla ilgili olarak yasal sihe iginde dava

agilp agtlmadtfi aragtrrlmadan eksik inceleme ile yazrh gekilde karar verilmesi, yasayaaykmdn.(7. CD. 20.4.1994, 266014431).

ihtiyati tedbirin red veya k"b"llt; d.ir kararlara kargr itirazlann bununla ilgilidava agrhp verilen karann temyizi ile birlikte incelenebilece[i, miistakilen temyizedilemiyecefi, dava ile ilgili esas hiikilmde bulunmadrSrndan mahkemenin temyiz tale-binin reddine dair kararmm bu konuda karar vermek mahkemeye de[il Yargrtaya aitbulundu[undan kaldmlarak dilekgenin reddine, temyiz harcrnrn istek halinde yatlranaiadesine.(14. HD. 15.11.f993).

,r r( *Borglu Resul Morgiil hakkrnda verilen tedbir karan iizerine, icra Miidiirltiliince

haczedilip borglunun babasr Samk Rustem Morg0l'e yediemin olarak teslim edilen e9-yalarm muhafaza altma alnmasr igin gelindiSinde adr gegen sanrln mahcuzlan teslimetmemekten ibaret olan eylemin siire yOniinden kogullan bulundugu takdirde TCY.mn276. maddesine uyaca$r, ancak haczin yaprldrlr 30.4.1989 tarihinden muhafaza istendi-9i22.8.1990 tarihine kadar iiY.mn 106. maddesinde 0ngOrtilen I yrlhk siirenin gegtigive a)ml yasanm I10. maddesine gOre haczin ortadan kalkmasr nedeniyle bu sugun olug-

igtihatlar

Yasantn bu amir hiikmiine ra$men Kurum'ca tespit edilen kira parasmrn oden-mesinin dava sonuglanlncaya kadar ihtiyati tedbiren durdurulmasrna mahkemece kararverilmigtir.

HUMK.nun 101 ve miiteakip maddelerine giire; mahkemece, ancak lehindebir tehlike ve zarar olacafr anlagrlan bu hallerde bu tehlike ve zararrn dePi iginihtiyati tedbire karar verilebilir hiikmiinii getirmektedir. HUMK.nun ihtiyati ted-bire iligkin bu maddelerindeki gartlann olaya ne gekilde uydufu mahkemece a-grklanmadrft ve somut nedenleri de gdsterilmeksizin ihtiyati tedbire karar verildi[igibi btiyle bir karar yukarrda ayrrntrh olarak izah edilen 3917 sayrtl Kanununamaclna ve 5.maddenin 3.fikraslndaki amir hiikme de aykrrrdrr.

Kabule gdre de; davalt Kurum, Yasa gere$ince kendisine tantnan hakka dayana-rak Dolar olarak 0nerdi$i ayhk kiranm mahkemece TUrk Lirasr takdir edilerek belirlen-mesinin nedenleri tarhgrlmamry ve sadece TL. olarak tesbitine karar verilmigtir.

Bu durumda, ijnerilen ayhk Dolar kargrh$r olan Ttirk Parasr'nur tesbitini de iste-yip istemedigini davah Kurum'dan sorularak ve verilen cevaptan sonra bu konudakiyasa hiikiimleri g0zdniinde tutularak htikUm kurulmasr gerektiSi halde, bu nedenlertarhgrlmaksrzm kiranm tesbiti do[ru gOrtlmemigtir.

Aynca, davanrn hukuki dayanatr olan3917 sayrh Kanunun4792 sayrh yasayaekledi$i gegici 5. maddenin birinci frkasr ile taraflar arasmdaki kira sozlegmesinin,sozlegmenin bitim tarihinden itibaren iig ay sonra sona ermig olacafrndan, gerek davayoluna bagvurmaksztn taraflartn yapacaklarr sdzlegme, gerekse dava sonucu verilenkarar ile baglayan yeni dOnem ve kira miktan artrk tlnceki kira iligkisinin ve s6zlegmesi-nin bir devamt olmaylp taraflar arasrnda yeni bir kira iligkisi kurmug olaca$mdan davakonusu mecurun kira parasmm tesbitini, mecur bog olup yeniden serbestge kira verili-yormuq olarak kabul edilerek bu miktarda tesbit etmek gerekirken, mecurun bog olarakkiraya verilmesi halinde getirebileceli kira parasmdan indirim yaprlmasr yasanln ama-crna uygun bulunmamrgtr.

Bu itibarla, yukanda agtklanan esaslar g0zOniinde tutulmakszm yazrlr gekildehtikiim tesisi isabetsiz, temyiz itirazlan bu nedenlerle yerinde oldugundan kabulii ilehiikmun HUMK.nun 428.maddesi geregince bozulmasna. (3.HD. 2l.ll.lgg4,r0746trs362).

Tedbir kararrna muhalefetten *",** ".a.

ve $.c. haklarrnda yaprlan durugmasonunda: Hi.iktmltiliiklerine dair Asliye Ceza Mahkemesinden verilen 20.1 I . 1993 tarihlih0kmiin Yargttayca incelenmesi sanrklar tarafindan s0resinde istenilerek dava evrakrCumhuriyet Bagsavcth$tntn bozma isteyen 30.6.1994 tarihli teblignamesiyle daireyeverilmekle dosyadaki kafrtlar okunduktan sonra gereli giiriigiil0p dtiqiintildii.

Santklann ttm savunrnalannda tedbir kararr uyannca haftanrn Sah giinleri suyukullandrklannt, kullanma strastnda mecburen miigtekinin su borulannr yerinden srik-tiiklerini, mahkemenin vermig oldulu tedbir kararrna muhalefet etmediklerini s6ylemiqolmalanna g0re, olay mahallinde kegif yaprlarak tedbir kararrnrn uygulanma geklidedikkate altnmak suretiyle suyun taraflarca kullanma gtin ve saatleri, kullanma srrasrnda

201

200 Iqtihatlar

vact adrna kaydedilmigtir. icra takibi iizerine 6.7.1994 tarihinde arag iizerine haciz ko-nulmug ve davacr iigtinc0 kigi 13.7.1994 tarihinde bu istihkak davasrnr agmrgtr.

Yukarrda agftlanan tarihlere gdre davacr bu arag 0zerinde ihtiyati tedbir bu-Iundufu strada ve bilerek satrn aldrfr igin aracr ihtiyati tedbirli olarak iktisap et-migtir. Bu nedenle alacakhlar bu arag iizerinde haciz yaptrrarak alacaklannt cebri icrayoluyla tahsil edebilirler. Bu nedenle, istitrkak davasrnrn reddine karar verilmesi gere-kirken kabulii yolunda hiikUm kurulmasr usul ve yasaya aykrn olup bozmayr gerektirir.

3- Takip konusu alacak miktan, dava konusu aracrn de$erinden azdrr. Bu du-rumda, alacak miktan iizerinden yargrlama gideri, harg ve avukathk iicretine hiikme-dilmesi gerekirken, aracm de$eri Uzerinden ilam harcma ve avukathk i.icretine hiikme-dilmesine kabul gekli bakrmrndan usul ve yasaya aykrrr olup bozmayr gerektirir.

Sonug: Temyiz olunan karann 2. ve 3. bentlerde agrklanan nedenlerle davah ala-cakhlar yariurna bozulmasrna. (15. HD. 18.1.1995, 6586112l\.

24.6.rgg3tarihli ve 39ll sayrh ;;;"" verdigi yetkiye dayanrtarak BakanlarKurulu'nca 20.8.1993 tarihinde gftarrlarak 14.9.1993 tarihli ve 21698 sayrh ResmiGazete'de yayrmlanrp ytiriirl0te giren 503 sayrh KHK., 4792 sayfi Sosyal SigortalarKurumu Kanununa 6 gegici madde ekleyerek yaynnl tarihinde yi.iriirlii$e girmigtir. An-cak,503 sayrh KHK.'nin dayana$r olan 39ll saylh Yetki Yasasr Anayasaya aykrrroldulu gerekgesiyle, Anayasa Mahkemesi'nce 16.9.1993 tarihinde iptal edildiginden,503 sayrh KHK. dayanaksrz kaydrgr igin 6.10.1993 tarihinde yine Anayasa Mahkeme-si'nce iptal edihnig ve iptal nedeniyle olugan hukuki boglugun yasama organrnca dol-durulmast igin Anayasa'ntn 153 ve 2949 sayrh Yasa'nrn 53. maddeleri gereSince iptalkarartnln Resmi Gazete'de yayrmlanmasrndan itibaren 6 ay sonra yuriirliife girmesinekarar verilmigtir. KHK.'nin heniiz 6 ayhk uygulama ddnemi sona ermeden YasamaOrgantnca 4792 sayft Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununun bazr maddelerini degigti-ren ve bazr gegici maddeler ekleyen 3917 sayrh Kanun, 8.12.1993 tarih ve 21782 sayirResmi Gazete'de yayrmlanarak yiiriirliife girmigtir.

Konumuz agrsrndan dnemli olan 503 sayrh KHK.'nin 4792 sayrh Sosyal Sigor-talar Kurumu Kanununa ekledili ve fakat iptal olunan gegici 3. madde, 3917 sayrlrYasanrn yine 4792 sayrh Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa ekledigi gegici 5.maddetamamen aynt olup, 6 ayhk siire heniiz dolmakszm yiirUrlii$e girditinden arada zamanboglugu da bulunmamaktadrr.

3917 sayh Kanunun ekledili gegici 5.maddenin l.frkrasr; Kurumu ile kiracrlanarastnda yaprlmrg sOzlegmelerin bitim tarihinden itibaren 3 ay sonra sona erecelini,2.frkrasr; Kurum'ca bu stire iginde rayig veya emsal bedele uygun olarak yeni kira bedelve gartlartntn tespit olunarak kiracrya tebli$ olunacatrnr, kiracrnrn ise bu 3 ayt takipeden 30 giin iginde yeni kira bedel ve gartlarrna gOre sdzlegme yapabilece[ini, ancakyapmak istemez ise bu 30 gtinliik stiLre iEinde Sulh Hukuk Mahkemesine itftaz edebile-ce$ini ve 3. fikrasr ise, dava agtlmast halinde dava sonucuna kadar Kurumlar'ca tespitedilen kira bedeli iizerinden Odeme yaprlacalmr, dava sonucunda belirlenen kira bedeli-ne gtire kiracr lehine dolacak farklar takip eden aylara ait kira bedelinden mahsup edi-lecegi yasanrn amir hiikmiidilr.

igtihatlar

Aksine kabul yasa koyucunun iradesine aykrrr olarak maddenin iglerlipini ortadan kaldr-rr.

Bu nedenle; saruk B.Q.in ihtiyati tedbire muhalefet sugunu igledigi, tagmmaz ti-zerine ihtiyati tedbir bulundu$unu bilen saruk A.A.rn dabizzat bu yere tecaviiz etmeksuretiyle sugu oluqturan fiile igtirak ettili, film dosya miinderecail ile anlagrlmakla sanrkA.A. yOniinden TCK 6411. maddesinin yollamasryla her iki sanrfrn HUMK.nun I l3lAayn ayn cezalandrtlmalarr gerekirkenyazh gerekgelerle beraatlerine karar verilmesi.

Yasaya aykul mUdahil vekilinin temyiz itirazlan bu itibarla yerinde goriildu-[iinden hiikmiin istem gibi bozulmasma. (7. CD. 14.2.199 5, 131 04/1054).

Bir dava agrlmadan ewel ihtiyati ,"0t, ,UmOse kararrn verildili tarihten itiba-ren l0 giin igerisinde ihtiyati tedbire konu olan igin edasr igin dava agrlrr ve esas kararlabirlikte ihtiyati tedbir karan da temyiz edilebilir. Davacr, daha 6nce aleyhine a9ilan vekabul ile sonuglanan elatmantn Onlenmesi davasrndaki karan temyiz etmigtir. Bu aga-mada, hUkiim kesinlegmeden icra yoluna gidilmesi nedeniyle ihtiyati tedbir istenmigtir.Mahkemece bu istem red edihnigtir. ihtiyati tedbire iligkin kararlar gegici nitelikteolup, nihai karar olmadt$rndan miistakilen temyize tabi defildir. Bu nedenle mahke-menin ihtiyati tedbir isteminin reddine dair kararma yOnelik temyiz dilekgesinin reddinekarar verilmigtir._ Sonug: Yukanda yazrh gerekgelerle temyiz dilekgesinin reddine, pegin yatrrrlan'temyiz harcrnrn istek halinde temyiz edene iadesine.(14. HD. L3.2.1995,8951t247\,

Sant$m igletti$i k0miir oca[mdan O** ap*nlan Yalcrh K0yii tiizel kigiliSineait meraya ddktiiliinden bahisle miidahalenin dnlenmesi igin agrlan dava srrasrnda30.7.1992 tarihli davacrnm talebi uyannca aynr tarihte yaprlan kegifte "dava konusutalnmaza toprak ve kdmiir atma itleminin tedbiren durdurulmasrna, karar verilerek,mahiyeti hazr olan sanr[a anlatrlmaslna ragmen, sanrgm 1.8.1992 ve 12.9.1992 giinliiolay tutana$t kapsamlanndan da anlagrldr$ iizere faaliyetine devam ettigi, bdylecetizerine atrh sugun olugtu$u gdzetilmeden, dosya kapsamr ve oluga uymayan gerekge-lerle yazrh gekilde beraat karan verilmesi,

Yasaya aykn miidahil vekilinin temyizitirazlan bu itibarla yerinde gdriildu[Un-den hiikmiin isteme uygun olarak bozulmasma. (7. CD. 24.1,1995,94-13098t109).

l- Davacr vekilinin vekaletnamesr", ,"*** ibraz etmig olmasrnrn usule aykr-rthk saytlamayacaprndan davaltlann aqa$rdaki bendlerin kapsamr drgrnda kalan sairtemyiz itirazlarrnrn reddi gerekir.

2- Dava konusu arag borglunun elinde iken kaza yaptrgmdan dolayr alacakhlartarafurdan borglu aleyhine 15.2.1990 tarihinde dava agrlmrg ve mahkeme karan ile5.3.1990 giinU aracm trafrk kaydr ilzerine ihtiyati tedbir konmugtur. Bundan sonra12.3.1990 tarihinde tazminata hUkmedilmig ve 8.4.1992 tarihinde mahkeme ilamr takibekonulmugtur. Dava konusu araq davadan sonra, Uzerinde ihtiyati tedbir bulundu[u sra-da 11.12.1990 tarihinde borglu tarafindan davacr iiqiincii kigiye satrlmlg ve iralkte da-

r99

198 igtihatlar

karannda temyizi miimkiin bulundu$u cihetle, Sulh Ceza Mahkemesine agrlan davanrnkanuna aykrr olarak Ceza Kararnamesiyle sonuglandrrlmasr kanun yolunu depigtire-meyecepinden, 22.11.1993 tarihli Ceza Kararnamesine itu:azr igeren sanft vekilininkanuni stiredeki 11.4.1994 tarihli dilekgesi CMUK.nun 293.maddesi gcizetilip temyizdilekgesi kabul edilmek ve bu dilekge iieerine yaprlan tUm iglemler hukuki de[erdenyoksun ve yok hiikmiinde addedilmek suretiyle yaprlan incelemede;

iddianamede agrklanan eylemin, TMK.nun l37.maddesi ile HUMK.nun l0lve 106.maddeleri uyarmca ll3/A maddesi iginde de[erlendirilmesinin gerekmesive sugun bu nitelifi itibariyle Asliye Ceza Mahkemesinin giirevinde bulundufugiizetilerek giirevsizlik karart verilmesi gerekirken yazrh gekilde Ceza Kararname-siyle sonuglandrrrlmasr,

Bozrnayt gerektirmiq, sanrk vekilinin temyiz itirazlan bu itibarla yerinde gdriil-mtig oldutundan aleyhe bozma yasagr gtizetilmek kaydryla ve sair yonleri incelenmek-sizin hiikmtin bu sebepten dolayr bozulmasma. (2. CD. 13.3.1995, 1846/3058).

Tedbir karanna muhalefet ,"gtr";; lun,t tur, B.Q ve A.A. haktannda yaprtanduru9ma sonunda: Beraatlerine dair Asliye Ceza Mahkemesinden verilen 5.7.1994 ta-rihli hiikmiin Yargttayca incelenmesi, miidahil vekili tarafrndan siiresinde istenilerekdava ewakr Cumhuriyet Bagsavcrhfmrn bozma isteyen 19.12.1994 tarihlitebli$namesiyle daireye verilmekle dosyadaki kagrtlar okunduktan sonra gereli giirti-giiltip diigtniildu.

Mildahil M,K.nrn tapulu tagrnmanna Z.Q ve sanrk B.Q.nin m0dahalesinin cin-lenmesi igin Asliye Hukuk Mahkemesine agrlan 19921433 esas sayh davanrn yargla-mast srastnda, miidahilin 10.2.1993 havale tarihli dilekge ile ihtiyati tedbir talep etmesiiizerine 11.2.1993 giini.i yaprlan kegifle fen elemarumn gizdi[i 12.2.1993 giinlti krokide,taraflarm tagmmazlan arasrndaki ortak srmnn bozularak miidahile ait tagmmazrn belir-lenen bdliimiine miidahale edildili tespit edilerek "...tagrnmaz iizerine yaprlan srnrbakrmtndan...tedbir konulmasma..." geklinde karar verilerek ihtiyati tedbir konuldugu,tedbirden kepifle hazr bulunan sanrlm haberdar oldulu, kegif srrasrnda F.D.in yed'iemin tayin edildigi, bu tedbire ragmen sanrk B.Q.in hazrhkta ahnan ve durugmada aksisavunulmayan 6.5.1993 gi.inlU ifadesinden tedbir konusu ta$mmazr siirtip, ektifi, dipersanft A.A.run keza hazrhk ve durugmadaki ifadelerinden ihtiyati tedbir konuldu$unubildigi bu tagmmaztn sUr0liip ekilmesinde sanrk B.Q.in eylemine igtirak etti$i sdz edilenifadeler ve tiim dosya kapsamurdan kugkuya yer brakmayacak gekilde anlagrlmaktadr.

Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanunu'nun ihtiyati tedbirle ilgili 101 ve miiteakipmaddelerinde, ihtiyati tedbirin gekli yiiniinden aynntrh htiktimler bulunmamakfadr. Buhusus bir baktma hakimin takdirine brrakrlmrq bu olayda da hukuk hakimi verdigi ihti-yati tedbir kararmrn bizzat infanm sa$layarak taraflann huzurunda ihtilafll yeri yed'iemine teslim etmigtir.

HUMK.nun 113/A maddesine muhalefet sugunda korunan hukuki yarann, ih-tiyati tedbir kararrnrn hukuki otoritesi oldulunu ve maddedeki 'rkimse tabirindende, sug failinin, aleyhine tedbir kararr verilen kigi dahil maddi 'yanllgr veya tedbiroldulunu bilmemek drgrnda herhangi bir kimse olabilecelini kabul etmek gerekir.

iEtihatlar

diizeltme hakkrntn kullanrlabilmesi iqin 3167 sayrh Yasanrn 7 ve 8. maddelerinde gos-terildifii iizere tebligat iglemleri tamamlahlarak sonucuna giire hukuki durumunun tayinve takdiri gerekirken eksik sorugturma ve inceleme ile yasal olmayan gerekgelerle yazrhgekilde beraat karan verilmesi,

Yasaya aykrt ve miidahil vekilinin temyiz itirazlan bu nedenle yerinde goriildii-$i.inden hiikmiin bu sebepten dolayr istem gibi bozulmasrna (ll. cD. 2.5.1995,3s69t4247).

*{<*.

Qdziimlenecek sorun, lehine verilen ihtiyati tedbir karanna uymayan sanr[rneyleminin ihtiyati tedbir karanna aykm dawamgta bulunma sugunu olugturup olugtur-mayacagrnm belirlenmdsidir.

Sorunun gOziimti iqin HUMr.na 17 Il sayrh yasa ile genel madde srasrnrn bo-zulmamamst igin I l3lA maddesi bigiminde eklenen diizenlemeye bakmak gerekir. Bumaddede ihtiyati tedbir kararrnm uygulanmasr dolayrsryla verilen emre uymayan veya oyolda ahnmrg tedbire aykrn davranqta bulunan kimse, eylemi rcK.'na g0re daha agrbir cezayr gerektirmedigi takdirde ... cezalandrrlrr hiikmti yer almaktadr.

Bu hiikiimden anlagrlaca$l Uzere ihtiyati tedbir kararrna aykn davranrg sug ola-rak diizenlenmig ve yaptrrmr gOsterilmigtir. Sugla korunan hukuki yarar tedbir karalnrnhukuk otoritesi oldu$undan maddedeki kimse tabirinden sug failinin tedbir karannrntaraflan veya herhangi kimse olabileceti agrktr. Aksini kabul, yasa koyucunun iradesi-ne aykm olarak maddenin iglerlilini ortadan kaldrnr.

Esasen lehine tedbir karart verilen kimse de, en az kargl taraf kadar tedbirkararrna uymak zorundadrr. Qiinkii, lehine verilen karar ona safladr[l hak kadarda yiiktimliiliik getirmigtir.

Maddi olayda Burdur l. Asliye Hukuk Mahkemesinin 28.4.1993 gi.in ve 146 sa-ytlt ihtiyati tedbir kararryla babasr ile annesi arasrnda boganma davast olan kiigiigiin heraym ilk haftasr Cuma gtinii saat 13.00 denPazar g[nii saat l7.00ye kadar annesi sanrkNejla'ya teslim suretiyle kigisel iligki diizenlemesi yaptldr[r, sanrgrn bu karara dayana-rak teslim aldrfr goculunu ahkoyup miidahil babaya geri vermedili saptandllrnagOre bu eylemi ihtiyati tedbir karanna aykrrr davranrgta bulunmak sugunu olugtu-rur. O halde Yargrtay C: Bagsavcrhgr itirazmrn agrklanan bu nedenle kabulii ile flzelDaire bozrna karartnrn kaldrrrlarak Yerel Mahkeme hiikmunun onanmaslna karar veril-melidir. (CGK 12.4.1995, 7 - 981124),

Mu$teki Nermin'in, t o"uu ertugr,lt "*rn*" agtrlr boganma davasr srrasrndavaki talep iizerine, Tiirk Medeni Kanununun 137. maddesi ve HUMK.nun l0l.madde, 4 bendi gerelince (gocufun gegici velayetinin davacr anne Nermin'e veril-mesine...) iligkin karar, aynr Kanunun 106. maddesi uyannca infaz olunan bir(ihtiyati tedbir) karan olup; infaz srrasrnda gocu[un kagrnhp teslimden kagrnrlma-sr, ahnmrg tedbire aylan davranmak nitelifi tagrmasr sebebiyle HUMK.nun 113/Amaddesinde yaztlt sugu olugturaca!1, scizkonusu maddede cingcirulen ceza itibariyleAsliye ceza Mahkemesinin yargrlama alanmda oldugu gibi cMUK.nun 3g6. maddesikapsamr drgrnda kaldrprndan ceza Kararnamesiyle de sonuglandrnlamayaca$, AsliyeCeza Mahkemesince agrhp bu mahkemece durugmah inceleme sonucunda verilecek

197

196 igtihatlar

trh dava reddedildifinden ihtiyati tedbirin haksrz oldulu gergeklegmigtir. Bu du-rumda mahkemece zarar iddiasr iizerinde durulup hasrl olacak sonug uyannca kararverilmesi gerekir. (4. HD. 21,3,1996, 5M1207 6).

Ihtiyati tedbir konusu ihtilafla ifgifllflr"t ihtiyati tedbir kararrnr takip eden l0giin igerisinde hukuk mahkemesinde dava agrhp agllmadrpr aragtrrrlmadan, ilgili davadosyast celbedilip denetime olanak verecek qekilde tutana!,a dercedilmeden sadeceistenilen dosyanrn gtinderilmig oldulunun tutanala gegirilmesiyle yetinilmesi.

ihtiyati tedbir kararr sanrgrn yoklugunda infaz edildiginden karann infaz edildi[i-ne iligkin tutanagln, sanrta tebli! edilip edilmediSinin aragtrrlmamasr, yasaya aykrrr-drr.(7. CD. 4.10.1995, 6%2n 662).

*rl.*

Mahkeme taraftndan, icra takibinden dnce agrlan olumsuz tespit davasr tizerine"dava konusu senetlerin icraya konu edilmesinin iinlenmesi" hususunda verilenihtiyati tedbir karanna ralmen alacakh tarafindan senetlerin icraya konulmasr halinde,Tetkik Merciince "takibin iptaline" karar verilmesi gerekir. (12. HD. 3.7.1995,9844t989 .

Miigtekinin icra takibine koydugu ,*U"O*"" Birinci Asliye Hukuk Mahkeme-si'nin 93/l l8 esas, 29.7.1993 tarihli karannrn tedbir nitelipinde bir ara kararr oldugu veilam mahiyetinde olmadrpt, bu nedenle iiK.nun 34l.maddesindeki sugun yasal unsurla-nnrn olugmadrSr, sanr$m eyleminin ancak HUMK.nun 113/A maddesine aykrrrhksugu olugturabileceSi, bu konudaki davaya da iddianame ile agrlmasr halinde bakrla-bileceli gdzeti lmeden, y az{r b igirnde mahkumiyet hiikmii kuru lmasr,

Bozmayr gerektirmig sanrk vekilinin temyiz itirazlan bu itibarla yerinde grirtil-miig oldu[undan hiikmUn bu sebepten dolayr istem gibi bozulmasrna (8. CD.29.6.1995,9595/10415).

* ,t ,t<

Dairemizce de benimsenen Yargrtay Ceza Genel Kurulu'nun 9.10. 1989 giin ve7/213-280 sayrh ilamrnda da belirtildigi iizere 3167 sayrh Yasa objektif sorumlulukesaslnt benimsemig, soyut kargrhksz gek kegide etmenin eylemin iradi olmasr kogulu ilesug olugturaca$rnr cingOrmiigtiir. Kargrhksrz gek kegidesi, gahnma, kaybolma, hile ileveya zorla allnma gibi iradi bir harekete dayanmryorsa kegidecinin cezalandrnlamaya-ca$r, bunlar drgrnda kegidecinin gekte yazrh miktar kadar borcu olmadrlrna veya gekinteminat olarak verildiline iligkin iddialarrn ve bu konuda agrlan hukuk davalarrnrn su-gun olugmaslnr engellemeyece[inden kugku bulunmamakta ise de suga konu gekin herne suretle olursa olsun gegerlili$inin tarttgrlmasr sonucunu do$uracaSrndan suga konugekle ilgili olarak Konya Birinci Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 19931247 sayrh ihtiyatitedbir karartna konu tegkil eden hukuk davasrnrn agrhp agllmadrprnln, sonuglanrpsonuglanmadrfrnrn araghnlmasl, gekin iptaline karar verilip verilmedifini, tedbi-rin kalklp kalkmadrlrnrn belirlenmesi, gerekirse dava sonucunun beklenmesi, cirnek-lerinin dosyaya getirlilerek gikayet hakkr gergeklegmig olmastna nazaran gerekti[inde

Igtihatlar

dan ve deliller toplanmadan eksik inceleme ile tedbir kararr gibi evrak iizerinde, davacryaranna rehin hakkr kurulmasma karar verilmigtir.

Kanuni rehin hakliirntn tantnmaslnr isteminde, di$er tarafa tebligat yaprlma-dan ve sawnmasl almmadan alaca$m tahsilini saf,lar bigimde karar verilemez.

Mahkemece yaprlacak ig, dosyanm esasa kaydr ile taraflara usuliine uygun tebli-gat yaptlarak dwugma agtlmasr, igin esasma girilerek, taraflann delillerinin toplanmasl,alacalrn saptanmast, yanlar arasrndaki hukuki iligkinin davacrya gemi ve tefemratriizerinde rehin hakkr verip vermedi[inin incelenmesi, gerekirse uzman bilirkigi goriigii-ne bagvurulmak suretiyle deliller deSerlendirilerek hasrl olacak sonug dairesinde birkarar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile tedbiren karar olugturulmasr dolrugiiriilmemig ve karann bu yOnden bozulmasr gerekmigtir.

Sonug: Yukanda (1) nolu bentte yaah nedenlerle davah vekilinin ihtiyati tedbireiligkin temyiz itirazlanntn reddine, (2) nolu bentte yazrh nedenlerle kararm davah yara-rrna bozulmasrna. (1 1. HD 24.3.1997, 9L -9106119 S3).

Tedbiri miiteakip yasal siire tgi"d. ei, ihtilafla ilgili dava agrhp sug tarihindetedbirin geqerlilifini koruyup korumadrgr Asliye Hukuk Mahkemesinin 1994/28 de[i9ikiq sayrlr ve 1994189 esas saytlt dosyalan getirilerek Yargrtayca denetime olanak verecekgekilde zabftlara gegirilmeden ve her ne kadar sanftlar tedbir sonrasr ingai faaliyetedevam ettiklerini kabul etmiglerse de Ozellikle l5.l1.1994 tarihli tedbirden sonra in$aatadevam edilip edilmedilinin saptanmasr agmmdan olay mahallinde kegif yaprlarak tedbirsrastnda ve halihazrdaki ingaat durumu mukayese edilmeden eksik incelemeye dayahyazrh gekilde karar verilmesi,

Sanrk Omer Yalgn'm bir eylemi nedeniyle tayin edilen I ayhk krsa silreli hiini-yeti ba[layrcl cezanln 647 saylt Yasanrn 4.maddesi uyarmca paraya gewilmesinin zo-runlu oldu[u gOzetilmeden igtima sonucu tayin edilen hiiniyeti baglayrcr ceza esasalmarak 647 sayfi Yasanrn 4.maddesinin tatbik edilmemesi, yasaya aykrrrdr. (7. cD.20.12.1996,8484/8656).

* * *Esas ihtilafla ilgili Mersin ig Mahkemesinde goriilen 19911465 esas sayh dava-

ntn ihtiyati tedbir kararrnrn verildiSi 21.06.1991tarihinden itibaren on giinliik stirenindolmasmdan sonra 02.07.1991 tarihinde agrldl[rna gdre, sarulm musnet sugtan beraatryerine yaah gekilde hiiki.im tesisi, yasaya aykrndr. (7. cD. 18.11.1996, 770snsgD.

Davact, davahlann mahkemeden iJ;, 30. I L 1994 giinlii ihtiyati tedbir karanile, yaptmt tamamlanan diikkdnlann kur'a gekiligini durdurduklarrnr ve sonradan agtrkla-rr iptal davasntn da23.2.1995 tarihinde reddedildi$ini ileri stiriip ugradrgr kira gelirkaybr ve dtikkdnr satarak elde edeceSi sang bedelinderi mahrum kaldrgrnr belirterek ...lirarun tahsiline karar verilmesini istemigtir. Mahkeme, dava tarihinde davacrnm muac-cel alaca$mm bulunmamasr, hukuki yararmrn olmamasr gerekgeleri ile davayr reddermigtir. HUMK.rurn ll0. maddesine gOre haksrz ihtiyati tedbirden kaynaklanan hu-kuki sorumluluk kusura dayanrnaz. ihtiyati tedbir kararmdan sonra bu dava agrldrgr-na gOre, ihtiyatitedbir karan verilen dava bekletici nedendir. ihtiyati tedbir ile ballan-

195

lgtihatlar 229

HUMK.nda diizenlenmig olan ihtiyati tedbirin nitelifine, i.i.Kanunundakihiikiimlerin haciz ve ihtiyati hacizle ilgili bulunmasma, ihtiyati tedbirin hacizlereigtirak edecefine dair bir hiikiim bulunmamasrna giire, ihtiyati tedbirin haczeigtirak ettirilmemesinde yasaya ayklrr bir yiin bulunmadlfrndan temyiz itirazlarr-nrn reddi gerekir.(12. HD. 3.12.1980, 615*8/8652).

l.Dava dilekgesinin 2 ve 3 nolu sayfalannda agrkga davacr, davahnrn tedbirkaran almast nedeniyle teminat mektuplannr paraya gevirmede engellendi$ini ve buyiizden tedbir kararr olmasaydr bu teminat mektuplarr para olarak divacrnrn mal varl-$na girip bOylece onlartn bedelleri ydniinden ticari kazang sallayacagr, haksrzlgr ger-geklegen tedbir kararr ile bu ticari kazangtan yoksun kahndrlr ileri siiriilgp ... liraiazmi-nattn Odetilmesi istenmigtir. Buna gdre, davah kusursuz sorumluluk esasr uyarrnca,haksrz ihtiyati tedbir karan gerepince meydana gelen zarardan sorumludur. 6y-leyse yerel mahkemece davacrnrn teminat mektuplannr paraya gevirmesinin engel-lendili tarih ile tedbir karartnrn sona erdi[i tarih arasrnda gegen siire giiz tiniindetutulup tedbir kararl konulmasa idi teminat mektuplan karqrhflnrn davaclnrn malvarhprna girerek ticari igletmesi itibariyle bundan ne tutarda ticari kazan g kaza-nacaft konusunda uzman bilirkigi eliyle inceleme yaptlnlmah ve isteme ba[1 kah-narak davactntn ticari kazangtan yoksunlulu tazminat olarak hiikiim altlna alln-mrytrr.

Yerel mahkemenin ttim bu yrlnleri gdzden kagrmasr usul ve yasaya aykrrrdr.2.Davalurn, yanlar arasrnda kurulmug olan 17.5.1973 giinlii sOzlegmenin ge-

reklerine aykrr dawandrlr dosyadaki belgelerden ve kesinlegmig Ankara Asliye2.Ticaret Mahkemesinin 9.5.1977 giin ve 37612C4 sayrh karanndan anlagrlmrgtr. Da-vacl, BK.nun 106. maddesi uyartnca siizlegmeye aykrrr davranan dava[dan olumsuzzarartnt isteyebilir. Bu davada i. ihale ile 2. ihale arasrndaki farkrn iidetilmesi yoniindenistem ileri siiriilmtigtiir. Bdylece davacr davahnrn sdzlegmeye aykm dawanmasl sonucu,olumsuz zarartnt dava konusu yapmrgtrr. Davah, s0zlegmeye aykln davranmakla ikiihale arastnda oluqan fiyat farkrndan sorumludur. Yerel mahkemenin bu konuda uzmanbilirkigiden rapor almast ve bu yolla iki ihale araslnda meydana gelen davalrrun malvarlt$mt bu oranda eksilten fark tutan toplamr tespit ettirilmeli, almacak gerekgeli,aynntrh rapor ve uygun sonug gewesinde uyugmazhk gdzume ba$lanmahdrr. yerelMahkemenin bu ytinleri gOzden kagrmasr usul ve yasaya aykrn olup hiikmiin bozulma-s rnr gerektirir. (1 5. HD. 2.7 .1980, lltt I 1692).

Uyugmazhk, davah yiiklenicinin yaprmrnl taahhut ettili dairede noksan brraktrSriglerin bizzat davact tarafindan yaptnlmasma ve ingaatrn bitirilmesine izin verilmesiiste$ine iligkindir.

Gergekten BK'nun 97 nci maddesi gere[ince, bir geyin yaprlmasrna mtiteallikborg, borglu tarafindan ifa edilmedi[i takdirde alacakh masrafi borgluya ait olmak uzereborcun kendisi taraftndan bizzat veya iigiincti kigiler aracrh$ryla ifasrna izin verilmesiniistemek hakkrna sahiptir. Ancak davacrnrn bdyle bir iste$inin kabul edilebilmesi iginmahkemenin, taraflar arasrndaki srizlegme hiikiimlerini giiziiniinde tutarak davall tarafrnborcuna ayktn dawantp dawanmadtfmr, davahnrn borcunu ifada miitenrerri. sayrhpsayrlmadr$rnr tespit etmesi gereklidir. Bu nedenle mahkemece gerekli bagvurma ve

230 Igtihatlar

pegin harg altnarak dilekgenin esas defterine kaydr yaprldrktan sonra, bir suretinin tayinedilecek durupma giinii ile birlikte kargr tarafa teblip edilmesi, incelerne ve yargrlamayaprlarak meydana grkacak sonug gevresinde bir karar verilmesi gerekirken, tahkikat veyargtlama yaprlmadan ve kargt tarafin savunmasl almmadan ve delilleri toplanmadanewak i,izerinde izin karan verilmesi yasaya uygun degildir. (15. HD. 9.5.1980,r204tr2r8\.

Davantn esaslnln, davah taraftnd"t "r."r ,"dbir karannrn uygulanmasrndan do-lan zarara iligkin oldu$u anlagrlmaktadrr. Mahalli mahkeme, "davahnrn var oldu[unuzannetti$i bir hakkrn istihsali igin gerekli mercilere miiracaat etmesinin ve bu ciimledenolarak ihtiyati tedbir almasrnrn yasadan dolan bir hak nitelifinde bulundugu, davalrrunbu bagvurulannt strf davactya zarara u$ratmasr kastr ile yaptrlrna dair kanrt mevcutolmadrkga "davaclntn ingaattn gecikmesi sebebiyle bir zarart olsa dahi, bu zararrn davaedilemeyecepi" gerekgesi ile davanm reddine karar vermig bulunmaktadrr.

HUMK'nun 101. ve lO3.maddeleri ile hangi durumlarda ihtiyati tedbir karan ve-rileceti diizenlenmiqtir. Gene bu yasanrn ll0.maddesi uyannca mahkemeden ihtiyatitedbir almrq olan kimse bu karar yiizi.inden di[er tarafin ve iigiincii kigilerin uf,radrklarrzararl, sonunda karann haksz oldu[unu gergeklegmesi durumunda tazmin ile sorumlututulmugtur. Mahkemenin kabulii hilafina, kanunda tazmin borcunun dolumu igin ku-surdan stiz edilmig defildir, Esasen bu sorumlululun kusura dayanmadl$r konusundagerek O$retide gerekse uygulamada gtir[g birli[i vardn. O halde mahkemenin davanrnreddi ile ileri stirdtigii gerekge yasal dayanaktan yoksundur. Ancak, gerek dava dilekge-sindeki agrklamalardan, gerekse o agftlamalan teyit eden yazrgmalardan ve belgelerden;davactya ait ingaatln, davahnrn tedbir kararr almasrndan 6nce il imar Miidiirlii-fiiniin kararl iizerine belediyece durduruldu[u anlagrldrfrna ye tedbir kararl,esasen idari makamlarca durdurulan ingaata iligkin bulundufuna gdre davahnrnistihsal ettili tedbir karanntn zararh sonucu meydana getirmesi miimkiin defildir;o itibarla davanrn reddi ancak bu nedenle ve sonucu bakrmrndan doErudur ve onanmah-dr. (4. HD. 25.2.L980, 84612386).

ihtiyati tedbir karan dava agrlmad;;." verilebilecepi gibi dava agrtdrkran son-ra da verilebilir. HUMK'nun 109. maddesinde agrkga ifade edildigi uzere ihtiyati tedbirkararr davanrn agrlmasmdan ewel verilmig ise bu karar uygulansm veya uygulanmasnkararrn verildifi tarihten itibaren on giin iginde esas davanln agllmasr gerekir. Busiire iginde davanrn agrlmamlg olmasr esas davanrn reddini gerektirmez on giiniginde esas hakktnda davantn agrlmamasl sadece ihtiyati tedbir kararrnrn kendili-finden kalkmasr sonucunu dofurur.

ihtiyati tedbir karart verilirken, mahkemece tedbir karannln verildifi ta-rihten itibaren esas hakklndaki davanrn agllmasr igin bir siire tayin edilmesiHUMK'nun anrlan maddesi hiikmiine tamamen aykrndrr. Bu nedenle ihtiyati tedbirkarartntn verildif,i tarihten itibaren l0 giin iginde esas hakktndaki davanrn agrlmamrqolmast nedeniyle davantn reddine karar verilmesi isabetsiz bir goriigtiir. O halde kararbozulmalrdu.(6. HD. 25.2.1980, 1008211602).

igtihatlar

Dosya igerisinde bulunan eaycuma Asliye Hukuk Mahkemesinde agrlan esashakkrndaki meni rniidahale davasrnrn 18.01.1979 tarihli tensibinde 10.000 lira nakdikefalet yatrnldrlr takdirde kararn mahallinde katip tarafrndan infazrna denilmig ise deverilmig bir tedbir karan bulunmadrgr gibi, 30.01.1979 tarihli infaz tutanalrnda tedbirigermedi$i gOzetilmeden unsurlan olugmayan sugtan mahkumiyet karas veiilmesi yol-suzdur. (7. CD. 19.02.1980, 527/471),

* * *Dava, davactya ait tagrnmaz mala davacr tarafmdan haksrz yere ihtiyati tedbir

konulmug olmastndan do$an zarann Odetilmesi istefidir. HUMIi..nun I l0.maddesigere[ince mahkemeden ihtiyati tedbir kararr almrg bulunan bir kimse bu karar yiiziindendifer tarafrn ve iigiincii kigilerin ulradrklan zaran, kararrn haksz olmasr halinde tazmi-ne mecburdur. Kanun burada kusuru tazminatln gartlan arasrnda saymD degildir. ohalde bu tazminat alacall kusursuz sorumluluk esastna dayanmaktadtr. Nitekimicra ve iflas Kanununun 25g.maddesinde ihtiyati tedbirin ozel bir tiiri.i olan ihtiyatihaciz nedeniyle dahi kusursuz sorumluluk esasr kabul edilmigtir. Mahkemenin uygunsebeb sonug ba$t esasma gOre ihtiyati tedbir karannln yerine getirilmig bulunmasrio-nunda ddetilmesi istenilen zararrn do$mug bulunmadrlrnr inceleyerek ve usultinl l0.maddesi hiikmiinii gOzeterek varacagr sonug dairesinde hUkum kurmasr gerekliiken, davaltnm yasal hakkrnr kullanmrg oldulundan vesaireden soz ederek divanrnreddine karar vermig olmasr bozmayr t"t:oJtlrt (4. HD. 2t.lz.lg7g,l07g4lt440s)

Bakmakta oldu$u davayr sonuglandran... mahkemesi HUMK'nun l12. maddesinegdre hiikiimden sonra davantn temyiz incelemesi srrasrnda aynl ta$tnmaza iligkin ted.bir karart veremeyeceli gibi, suga esas ahnan 16.8.1976 gtinlii tedbir kararrnrn itiraziizerine aynt mahkemenin 5.10.1976 giinlii karanyla sug tarihinden gok 6nce kaldrnldrSrg<izetilmeden yasal unsurlart olugmayan sugtan sanr$tn mahkumiyetine karar verilmeiibozmayr gerektirmiqtir. (4. CD. I 0. I 0.1 979,

*5 lB9 t S 429).

Davact qirketle ilgili icra takiplerinin durdurulmasr yolundaki ihtiyati tedbir kara-nna vaki itiraz tizerine yaprlan miirafaa sonunda verilen 15.5 .1979 giin ve lg7gl4}4-21ssaytlt karara itiraz etmigtir. lhtiyati tedbir karanna itiraz iizerine verilen kararlar,nihai kararlardan de[ildir ve bu tiir kararlann temyiz kabiliyeti yoktur. (ll. HD.1.10.t97 9, 4108t 4306).

Hakkrnda tedbir karan "r.il*"di;:;i koguilanna uygun bigimde infaz yaprr-mayan sanlk M.K.ntn hareketi sugun icrast slrasrnda sanrk S.K.nrn eylemine yardrm vemuavenette bulunmaktan ibaret ve dolayrsryla TCK.65/3 maddesine uydugunun diigii-ntilmemes i yolsuzdur. (7. CD. 17 .0g.lg7 g, 53*05/5329).

Bilindi$i gibi, tedbir kararlarmrn niteligi ve hangi hallerde tedbir kararr verile-bilece$i HUMK.nun l0l ve onu izleyen maddelerinde dile getirilmigtir. Mahkeme ise,dayandrtr yasa hiikmiinti ve dayanalrnr gOstermeden davacr yaranna ihtiyati tedbirkaran vermig ve 6zel hukuk alantna giren ve ancak taraflann serbest iradesi ile yaprlma-st gart olan bir abonman sOzlegmesinin yaprlmasrna davacrnrn abone kaydedilmesine

25 l

232 igtihatlar

ve bunun dolal sonucu olarak elektrik akrmr baflanmasrna karar vermig bulun-maktadrr Her ne kadar mahkeme tedbir kararrna dayanak olacak yasa hukmtinu goster-memig ise de. bunun Usuliin 103. maddesi olabilecepi anlagrlmaktadr. Oysa davayakonu olayda amlan 103. madde hi.ikmiinde ring6rUlen (geciktirilmesinde tehlike olanveya dnemli bir zarar olaca$r anlagrlan bir hat) yoktur. Gergi, tehlike ve zarar kav-ramlarr subjektiftir, kigiye giire defigebilir ve bu konuyu takdir hikime ait biryetkidir. Ne var ki, olaytmrzda ne bdyle bir tehlike ve ne de hemen dogmasr melhuz birzarat sbz konusu delildir. Kaldrki gerek bilimsel ve gerekse yargrsal gortiglerde, mah-kemece davanrn ve uyugmazhsln esasrnr halleder gekilde bir ihtiyati tedbir kararrverilemiyecefi genellikle kabul edilmektedir. Anrlan 103. maddeye g6re ittihaz edile-cek tedbir dnemli bir zarann yada tehlikenin Onlenmesine iligkin olmahdr. Davacrnrnancak baa kayt ve $artlarla yararlanabilece$i sosyal bir ihtiyacrnr sa[larken diler tarafrve hatta, tedbire itiraz dilekgesinde etraflrca belirtilen gekilde btiyiik bir vatandag kitle-sini gok daha bi.iyuk tehlike ve zarara itmenin, yasa koyucunun 103. madde ile gtittiigiiamact agacalrnda hig kugku yoktur ve bu nitelikte bir tedbir karan verilmesini de yasaasla Ong0rmemektedir. Yukanda da belirtildigi gibi teknik bir konunun gdziimlenmesi-ne bagh bir davada bu gekilde bir tedbir karan verilmesi de uygun gdrulmemigtir. (4.HD.2r.6.1979.4268t8360r.

* * *ihtiyati tedbir kararrnrn taraflar arasrndaki ta$tnmaz ile ilgili men'i miidahale da-

vaslnlll kesinlegmesinden sonra tagrnmaz ilzerindeki mahsul igin verildiSi; bu durumdakatrlantn HUMK'nun 106 ve miiteakip maddeleri uyannca l0 giinluk siire iginde mah-sul igin dava agtp agmadr$r aragtnlarak sonucuna gcire bir karar verilmesi gerekti[igOzetilmeden yazrh gekilde htikiim kurulmasr yasaya aykrrrdrr.(7. cD. 19,6.1979,429u4563).

Davact bu dava ile yediemin ",** O*OOine teslim edilen koyunlarrn muhafazagideri olarak Mahkemece takdir olunan 6 ayhk iicret toplamr, ... Tl'nin davalldan a1n-maslnl istemigtir. Mahkemece yedieminlik iicretinin kimin tarafrndan 6denece$i tespitolunmadr$rndan sOz edilerek istegin reddine karar verilmigtir. - Davah (K.T.) taiafrndinmahkemeye mi.iracaat olunarak (E.T.) ile miigterek, miras brakanianndan intikal edenmenkullerin yediemine teslimi ve gayrimenkullerin tedaviillerinin cinlenmesine kararverilmesi istenmig, Mahkemece 16.2.1976 gtinlii l4l5 sayrh karar ile muristen intikaleden menkullerin tedbir yolu ile yediemine teslimine ve yediemine ayda ... lira ticrettakdirine karar verilmigtir. Kararr infaza memur olan zabrt katibi (i.G) tarafindan muriseait oldulu tesbit olunan 145 adet koyunun yediemin davacr (M.T.)'a teslim edildigianlagtlmrgttr. ihtiyati tedbir kararrnr isteyen davah Usultin l0l. ve mtiteakip madde-leri gerelince teminat gtistermeye ve ihtiyati tedbir karan giderlerine katianmayamecburdur.

intiyati tedbir giderleri, mahkeme masraflarr araslnda olup asrl davanlnbitiminde haksrz grkacak tarafa yiikletilecektir. ihtiyati tedbir kararrnda menkulmallar muhafaza ign yediemin olarpk verilecek kigiye ayda ... TL. verileceli agrklandr-Stna gdre bir karann altnmasma ve muhafaza iglemi yaprlmasrna neden olan davalnrnyediemine takdir edilen bu iicreti Onceden Odemig ve 0dedigi bu para igin gerektiSindetedbir karan almmasma sebebiyet verenlere mliiracaat etmesi gerekir. Mahkeme karanna

Iqtihatlar

dayanarak hizmet gOren yedieminin kararda tlcretin kim tarafindan Odenecelinin be^tilmediSinden s6z edilerek bu hizmetinin kargrlksrz brakrlmasmrn diigiiniilmesi miim-kun defildir. Bu hususlar gOzetilmeksizin davarun reddine karar verilmesi bozmayrgerektirir.(4. HD. 6.6.1979,3449n5\3).*

* *Davact,mahkemeden aldrlr ihtiyati tedbir kararr igin yatrrdr$r teminat parasrnln

mahkeme bagkatibi tarafindan zimmete gegirilmig olduSundan bahisle davah idaredenalrnmasmr istemigtir. Zimmete gegirilen para mahkeme baqkatibine kamu hizmeti gereliverilmigtir. Davactnrn bu davada adam kullanan kurulug olarak idareyi dava etmesi dadavanm dayana$rnrn hizmet kusuru bulundu$unu agrkga gOstermektedir. Hizmet kusu-runa dayanrlarak idare aleyhine agrlan davalara ise 521 sayh Danrgtay Kanununu 30/Bmaddesi gerefince idari yargr yerinde bakrlmasr gerekir. Daire 20.12.1971 tarih ve10341-10763 ve 20.11.1972 tarih ve 5310-8902 ve uyugmazhk mahkemesinin 8.3.1969tarih ve 142-12 sayrh kararlan da emsal iglerdeki uygulamanm bu dogrultuda olduSunugtistermektedir. Agrklanan nedenlerle dava dilekgesinin yargr yolu bakrmmdan reddigerekirken davamn kabul edilmig olmasr usul ve kanuna aykrndrr.(4. IID.23.5.1979,3006/690$'

{< :r,rTedbir karanna muhalefetten samk ismail hakkrnda yaprlan durugma sonunda;

HUMK'nun ll3/A ve 647 say/, Kanunun 4. maddeleri gere!,ince... afrr para cezasr ilehi.ikiimliilii[iine karar verilmigtir.

Miigteki ibrahim'in sanft ismail aleyhine ihtiyati tedbir karanndan 6nce veya ka-rann verilmesini takip eden l0 gtinlilk stire iginde mukabil dava agrp agmadrlr ara$trl-trarak sonucuna g6re bir karar verilmesi gerektigi gOzetilmeden yazrh qekilde eksik so-ru$turma ile hiikiim kurulmasr yasaya utOTftl. (7. CD.22.5.1979,3803/3797).

Teminat mektubuna davah Kurumca konan tedbirin usuls0zlii$ii, ig mahkemesi-nin kesinlegen karan ile saptanmrgtr. Bu durumda mahkemece yaprlacak ig teminatrniadesi gereken gtinii tespit etmek ve o giinden sonra davacrnrn bu teminat mektubu ne-deniyle yaptlgl masraflan hesaplayarak tahsiline karar verilmek icap eder. (HGK18.5.1979,3/509-481).

* ,. !r.

intiyati tedbir kararr Bozkrr Astiye Hukuk Mahkemesi'nin 1977/92 esasrndakayrth gayrimenkul tescili davasr esas ahnarak istenmigtir. HUMK'nun 104/sonmaddesi gerefince dava agrldrktan sonra bu mahkeme tarafindan verilmig bir ihti-yati tedbir kararr bulunmadr[r giizetilmeden, hukuki gegerlilili olmayan SulhHukuk Mahkemesi tarafindan verilmig ihtiyati tedbire dayanrlarak olugmayansugtan sanr[rn mahkumiyetine karar verilmesi yasaya aylcrldrr. (7. CD.15.5,t97 9, 3713/3650).

l) Davahnrn ihtiyati haciz yolu ,* J;., aleyhine yaptrgr takibin hakh bir nede-ne dayanmadrgr istanbul icra Tetkik Merciinin 29.4.1976 ve 9761126-291 sayrh kararrile gergeklegmigtir.

Igtihatlar

J U desi ile, alacakhnur hangi durumlarda ihtiyati haciz isteyebile-T U, ttlan Yasantn 259ll.maddesi uyannca (ihtiyati haciz isteyenkdirde, borglunun ve iigtincii gahsrn bu yiizden ulrayacaklarrludur. Haksz olarak ihtiyati haciz koydurmug olan alacak_usura dayanmadr[r konusunda gerek uygulamada ve gerekse- uoray ortIrEI vfdrr. Bu itibarla ihtiyati hacizde haksrz grkmrg olan kiginin so-

rumlu tutulabilmesi igin, kdtii inangh olmaslna ve kusurlu bulunmasina gerek yoktur.Olaytmlzda, davalt velev ciro yolu ile hamil durumuna girmig olsa dahi, bu belgeyedayanarak bagvurduSu ihtiyati haciz igleminde haksrz grktrgrna gore, yukanda anrlanilkeler uyannca davactnur u$radr$l zararlan ddemekle yuki.irnludiii. Dosya mundereca-tma nazaran ihtiyati haciz nedeni ile ticari igte kullanrlan kamyonetin-A.t.pZO gtinuhaciz edilip yediemine tevdi edildigi ve iade edilinceye kadar galigamadrgr anlagrldrgrnag0re, bu giinler igin gergekleqecek k6r yoksunlu[una hUkmedilmek geietirten, iadia-nur niteli$inde hataya diigiilerek davahnm kiitii niyetli olmadrSrndin bahisle madditazrninata ait iste$in reddedilrnig olmasr yasaya aykmdr.

2) Davacmm manevi tazmtnat isteline gelince; kural olarak bir belgenin sahteoldu[unu, ya da belge alfindaki imzanrn borgluya ait olmadrlrnr bile bile borglualeyhine icra kovulturmasrna ya da ihtiyati haciz yoluna tevessiil eden kigi, (aynlzamanda BK.nun 4g.maddesindeki kogullar gergeklegtigi takdirde) manevi tazminatlada sorumlu tutulmak gerekir. Bu itibarla BK'nun Zg.maddesinden kaynaklanansorumluluk, kusura dayanan sorumluluktur. Hal bciyle olunca, takibe tevessul edenkiginin kOtii inangh ve kusurlu oldu[u gergeklegmedikgi ve afirr bir zarar d,adogmadrk-ga manevi zararla sorumlu tutulacagr dilgiiniilemez. Davah iiro yolu ile belgJyi eldeettiBine gdre, belge altrndaki imzalann borgluya ait olup olmadrlrnr bilmesiie'imkdnyoktur. Esasen bu davada davact, belgedeki imzalann kendisine aiiolmadrgrnl davalnmbildi$ini ya da bilmesi ldzrm geldilini isbat etmig de delildir. O halde-mahkemeninmanevi tazminat iste[inin reddine iligkin karan dogrudur v- bu ytinti amag tutan temyizitirazlarr yers izdir. (4. HD. 22.2.197 9, 10S65/2340t

Davada davaltntn tedbir karan "rn"n

**,,rle davacrnrn ticari aracmln 308 gunsiire ile gahgmamasma neden oldugundan bahisle bu yiizden u$anrlan zararrn6detilme-si istenmigtir. Taraflar arastnda cereyan eden dava sonunda, davalmm tedbir karan al-mast suretiyle vaki dawantgrnda hakstz oldugu gergeklegmigtir. Haksrz tedbirden doganzararlartn kusursuz sorumluluk esaslannca tazmini gerekir. $u halde davacrnln ger-geklegen haksz tedbir yiiziinden ufradrlr kir yoksuntufunu istemeye hakkr var-dtr. Biitiin sorun, zarann kapsamrnrn tespitinde di.i$iimlenmektedir. Kural olarak kdryoksunlufiunun hesabt bir varsaytma dayanr. Md varh$lnrn gelecekteki go[almasrolasrh$r bu zarann hesabmda g0z tintinde bulundurulmakie zarar verici olayrn bu go-talmayt ne derecede engelledi$ini saptamak suretiyle bir sonuca vallmak gerekir. Bubakrmdan Tando$an'tn da belirttili gibi, hdkim, yoksun kahnan kazanusapt;ken dava-ct ya da bilirkiSi tarafindan ileri siiriilen ve gergekle bapdagtrrrlmasr mtimkun olmayanmiibala$ah rakamlart, hemen kabul etmemelidir. BuradiBK'nun 42/2. maddesr htikmu-ne dayanarak halin mutad cereyanma ve zarara ulrayarun durumuna ve tedbir nedeniyleyaprlamayan u[raqmm niteligine nazaran, elde edilmesi kuwetle muhtemel gciriinenkazancr tespite gahgmahdr. (Haluk Tandogan, Turk Mes'uliyet Hukuku, Rnt<ara tsot,

Igtihatlar

s. 65 vd). Temyize konu bu davada davacrnrn kazancmr gergele gok yakrn bir gekildetespite yarayacak unsurlar mevcuttur. $iiyle ki; davacrnrn gofiirliikle igtigal ettigi vearacrnrn ticari nitelikte bulundu$u bellidir. O halde bu aracm 308 giin si.ire ile devamholarak ve fastlastz bir gekilde gahgrp gahgamayacaSr hususunun tespiti gerekir. Hayattnmutad akrgt iginde ve hayat tecriibelerine dayanarak bir ticari aracrn ardr ardrna 308 gungahgacaSrnrn kabulii diigiiniilemez. QUnkU bOyle bir kabul hergeyden tince mantrk ku-rallarr ile de baEdaqmaz. zira,308 giin iginde davacryr gahgmadan engelleyecek birgoksebebin do$aca$r dilgiiniilmek gerekir. Ornegin,.bu nitelikteki araglann belli giinlerdebakrma ve tamire sokulmast, belli tarihlerde aracrn fenni muayenelerinin yaprlmasr iginmuayeneye gOtiiriilmesi, bu arada hafta tatili ve bayram giinlerinde gahgamama duru-munun dolmast kuwetle muhtemel, hatta miimkiindiir.

Bunun gibi'bu kadar uzun bir siire iginde davacrnrn hastalanmasl olaslh[r daakla gelebilir. Oysa ne bilirkigiler ve ne de mahkeme bu konular iizerinde durmamrg vedurmamalarrntn nedenini de tartrymamrglardrr. Bdylece ortaya grkan zarar miktarr ger-ge$e yakrn olmaktan gok uzak bir durum arzetmektedir. o halde, butiin bu yanh ne-denlerle mahkemenin bu konu [zerinde de durmasr ve gerekirse bu do$rultuda bir bilir-kigi incelemesi yapttrmast suretiyle, btiyle bir aracm ayda ortalama olarak kag giin galt-gabilecefini saptamasr ve ona g0re gerge[e en yakrn zarara hukmetmesi gerekirken,tazminat hukukunun genel ilkelerine ters diigen bir kabul ile 308 gunliik kdr yoksunlu-$unun ttimiine hiikmetmiq bulunmasr bozmayr gerektirir. (4. HD. 16.2.1979,26112046).

***HUMK'nun 101 ve miiteakip maddelerine gOre verilen ihtiyati tedbir kararrndan

sonra aynl Kanunun 109. maddesi gereSince on giin iginde dava agrlmadrfr takdirdeihtiyati tedbirin kendili$inden kalkacapr ve bu nedenle sanrlrn suglulufunun da sozkonusu olamayaca$r cihetle bu husus aragtrnlmadan hiikiimliiliiklerine karar verilmesibozmay r gerektirmigtir. (4. CD. 26.12.197 8, 6433/650f ).

{. ,f {.

Davact davalmrn teslim ettifi inqaat yerinin bir bOliimiinde hak sahibi oldugunuiddia eden iigiincti kiginin, ingaat sahibi idare aleyhine mahkemeden almrg oldugu ihti-yati tedbir nedeni ile ingaatm bir sUre durmasndan do$an zaran 60.403 lirantn tazminedilmesini istemiqtir.

Mahkeme, davact zararrnrn idarece kabul edilerek 2 nci hakedige gegirildigini,idarenin bundan sonradan d0nemeyece$ini, esasen istelin Bayrndrrhk igleri Genel $arrnamesi'nin 27. maddesine uygun oldutunu benimseyerek Odetme karan vermigtir. -Gergekten, davact zaran 6.10.7976 tarihli 2 sayrh hakedige rince 60.403 lira alacakolarak sokulmug, fakat sonradan yeniden diizenleme yaprlarak bu tutar 2 sayrhhakedigten grkanlmrg ve 0deme de son duruma g6re yaptlmrgtrr. Sdzlegme eki Bayrndrr-hk igleri Genel $artnamesi'nin 33. maddesi gerelince'ara hakediglerle ingaat ve kargrhlryiikleniciye yaprlan Odemeler, kesin olmayrp alel hesap yaprlmaktadrr. Bunlar avansmahiyetinde ddenmig paralardr. Yiiklenicinin bunlarda g0sterilen yeya ara hakediglereg0re aldrgr paralan hak edip etmedi[i, kesin hakedigteki hesapla ortaya grkar. gu halde 2saylt hakedigin ilk diieenlenmesinde davacrnm zaftrlnln hesaba dahil edilmesi. mah-kemenin kabultiniin tersine, davacr ytikleniciye bir hak kazanmasr saplamaz. Ote yan-dan Baymdrrhk igleri Genel $artnamesi'nin 27. maddesinde yaprlan ingaat ve ameliyatrn

235

236 igtihatlar

kesin kabul muamelesinin idarece tasdiki tarihine kadar her ttirlii mesuliyetleri tamamenyiikleniciye ait oldu$u yazirdv. Bu h0kiim BK'nun 368/1. maddesi geregince, tesliminekadar, meydana getirilen ige kaza olaylan dolaylsiyle gelen hasar ve zaran yuklenicitaqtmakla yiiktimliidtir. $u halde davada sel basmasrnrn tehlikesini davacr taraf tagrmafi-dr. Bu. nedenle mahkemenin davau zararrnr Odetmenin Bayrndrrhk igleri Genel $art-namesi'nin 27. maddesine uygun dugtiigu diigiincesi de isabetli g0riilmemigtir.

Ne var ki, olayda bu prensipten ayrrlmayr gerekli hlan bir tizellik vardr. T.ara-nn dofmasrna ihtiyati tedbir nedeniyle ingaata devam edilememesi ve buna damahkemece uyugmazhk konusu arazinin davaclya ingaat yeri olarak teslim edilme-si neden olmugtur. $u halde bu olayda nedensellipi olan zarar ve ziyanrn ig sahibi da-vah idareye ytiklenmesi zorunludur.

Gaziantep Yapr igleri Dokuzuncu Btilge MUdUrlUli.i'niin 14.4.1976 gtinlii rapo-runda, kazlan krsma 70 cm. yiiksekliginde mil ve pislik doldugu ve ingaatta mevcutihzarat malzemelerinden 192 torba gimentonun taglagarak kullanrlmaz hale geldigi, 168m3 tuvanen malzemenin sel sulan tarafindan silriiklendipi tespit olunmugtur. - ihtiyatitedbir, tecaWz edilen arazi b0liimtinde ingaata devam edilmemesi yolundadrr. Bununsonucu, tedbirin devamt siiresince in$aat hakh olarak durmug ve ihtiyati tedbirin kaldr-nldr$r tarihte ise ingaat igin 0lii mevsim baglamrgtrr. Bundan sonra hafriyatta g6kmeolmuq, kaztlan yerleri mil basmtgtr. Bu nedenlerle kazrlan yerlerin yeniden agrlmasrigin gereken 32.435 liranm davactya tazrnin edilmesine iliqkin tidetme kararr yasayauygundur. Ancak, ahnan ihtiyati tedbirin nitelili gdzontinde tutulduSunda malzemezararlan ile ingaatrn durmast arastnda uygun bir nedensellik baprnrn varh$r kabul edi-lemez. ihtiyati tedbir tecaviz edilen arsa bOliimiine iligkin oldugundan ve ingaat yerin-deki malzemelere herhangi bir qekilde el konulmadr[mdan, yiiklenicinin gimento vetuvanen malzemesini koruyucu Onlemler almasr gerekirdi. QUnki.i Bayrndrrhk igleriGenel $artnamesi'nin 13. maddesi gere$ince, ingaat yerlerindeki her ti.lrlU alet, in$aatmalzemesi ve sair levaarn ile ihzarat ve tesisatrn muhafazasr yukleniciye aittir.

Qimentolann taglanmast ve tuvanenin sel sulanna kangmasr, davacrnrn ihzarattkoruma borcunun ifasr ile ilgilidir. Bu nedenle bu malzeme bedellerinden davah so-rumlu olamtyaca$tndan, gimento, kum ve gakrl bedelleri ile bunlarrn nakliyesi iicretinindavactya Odenmesine iligkin kararrn bozulmasr gerekir. Sair temyiz itirazlan reddedil-melidir. (15. HD. 20.12.1978, 234112433\.

Davahnrn davacrya ait arag iizerine u;o;", ordusu tedbir kararrnrn haksrzoldulu bu konuda agrlmrg bulunan dava sonunda verilen ve kesinlegmig olan mah-keme karart ile gergeklegmigtir. Bu durumda davah kusursuz sorumluluk esasla-nnca dolan zarardan sorumludur. Bu bakrmdan davalmm bu y6nu amag tutan tem-yiz itirazlan yersizdir. Ancak, dosya miinderecatma gOre, davacrya ait 196l modelkamyonunu haksrz konan tedbir nedeni ile 14 ay l5 giin gahgamadrfr kabul edilmig vedampersiz olan bu kamyonun giinde 150 TL.sr kazang saglayabileceline iligkin meslekkurulugunun yazrsrna dayanrlarak gtinltik 150 TL. iizerinden ve 14 ve 15 gtinlgk kazangyoksunluSuna hi.ikmedilmigtir. Oysa aracrn iizerine tedbir konulup yediemine teslimedildili 27.3.1995 tarihinde 196l model olan bu kamyonun 14 yagrnda oldugu anlagrl-maktadrr; 14 yagrndaki bir araca ne kadar iyi bahlmrg olursa olsun 14 ay 15 gtin gibigok uzun bir siire iginde her g0n fastlasrz gahgrp kazang saplaylcagr diigiiniilemez. Zira

igtihatlar 237

hayatrn normal akryt ve hayat tecriibeleri b0yle bir kabule olanak verrnez. 14 yagrndaolan bir aracm haftarun veya ayrn belirli gtinlerinde bakrma sokulmasr, trafik muayene-sine gOtiirtilmesi ve bOyle bir aracm ufak tefek arnalan yiiziinden her gtin gahgmamrgolmast ihtimali vardu. l4 ay 15 giinltik siire iginde resmi ve dini bayramlar dolaylsiyteve mevsim gartlarr itibariyle aracm hergiin gahgtrlrnrn kabulti de miimkiin degitdir.Buna rapmen mahkemenin 14 ay 15 gtinltik kazang hiikmetmig bulunmasr yerinde 96-riilmemigtir. Bundan bagka davacrnrn gergek gider iizerinden gelir vergisi mtikelLfioldu$u bu yolda maliyeye gelir vergi beyannamesi verdigi anlagrlmaktadrr. Ornepin1973 ytrt igin 1974 yrhnda verdiEi beyannamede gergek kazancrnrn gl5 TL. ve 1974mali yrh igin 1975 yrhnda verdi$i beyannamede ise 255 TL. vergi ridedigi belirtilmigtir.$u halde olaya takaddiim eden 1973-1974 yrllarr iginde davacrnrn salladrSr kazancrntesbiti miimkiindtir. Mahkemece bu bilgi ve belgeler ve bu yoldaki savunma lzerinde dedurulmamrgtrr. o halde, davacrya ait kamyonun yagr, nitelili ve gahghpr ytireye gOregahgma olanaklan ve yukanda belirtildipi gibi devamh gahgrp gahgmryaca[r husuilarriizerinde durulup davacmtn tedbirden dnceki yrllarda maliyeye verdikleri kazang vergisibeyanname Ornekleri celp olunup orada gOsterilen miktarlar da tetkikat strasrndagOztini.inde bulundurulmak suretiyle bu iglerden anlayan bilirkigi aracrhgr ile k6r kaybrtesbit edilmek gerekirken, tazminathukukunun zara:rn saptanmasr ile itgili genel kuial-larma aykn diigiincelerle 14 ay 15 gtnltik kdr yoksunlugunun tamamrna hiikmedilmigbulunmasr bozmayr gerektirir. (4. IID. l2,l0.lg7 8, 13027 t 11344),

Dava, malmrn haksz r.r. nu.r.ou*.ri nedeni ire u$radr$r zararrntazmini iste-fidir. Davacrnrn mUlkiyeti muhafaza kaydr ile satrn alm4 bulundugu mala davallariigiincii kigideki alacaklarrndan Otiir[ haciz koydurmuglardr. Ancak, agrlan istihkakdavasr sonunda bu aracm davacrya ait oldu$u anlagrlmrgtrr. Haksz eylem haczin ko-nuldufu giinde iglenmig oldulundan z*,rar o giinden itibaren gergeklegmeye bag-lamrytr. Mulkiyeti muhafaza kaydr ile yaprlan satrylar ahcrnrn ikdmetgahlndaki notertarafindan Ozel sicile kaydedilmek suretiyle iigilncti kigilerin bilgilerine sunulmug oldu-pundan davahlar bu satrgdan haberdar olmadrklannr ileri siiremezler. Bu nedenle hacizkonuldupu giinden itibaren gergeklegen z:trarrn hilkiim altrna alnmasrna karar verilmekgerekirken istihkak davasna iligkin dava dilekgesinin davahlara teblig edildigi gtindenitibaren hi.ikiim altma ahnmry olmasr bozmayr gerektirir. (4. HD. ll.l0.l97g,tu1r2s0).

ihtiyati tedbir karan verilmesindeJ ilt upranrlan zararrntazmini davalanndahaksrz eyleme ili|kin bir yrlhk zamanaglmr stiresinin uygulanmasr gerekir olayda davacrtaraftn iigiincii kiginin hilini taahhiit niteliginde olmak iizere verilen teminat mektupla-nrun ihtiyati tedbir nedeniyle geg tahsil edilmig olmasmdan dolayr talep edilen zarar,haksrz eylemden doSmug olmasma gOre buna iligkin zamanagrmr si,iresinin uygulanmasrgerekir. Bu itibarla ilgili dosya celbedilerek ihtiyati tedbir kararrnrn kaldrrrldrlrveya kaldtrrlmasr gerektili tarihten itibaren zamana$rmr siiresinin hesap edilmeiive sonucuna gore bir karar verilmesi gerekir.((l1. HD. 18.5.197g, zlgDtzsg0D.

238 igtihatlar

Onama ildmr davacr vekiline 8.11.1974 gtin0nde tebli! edilmig ve fakat kararduzeltme yoluna bagvurulmamrgtr. B0ylece hiikiim HUMK.nun 443.maddesinin sonfrkrasr hiikmii uyarrnca 23.11.1974 gtiniinde icra olanaSr bulunan bir kesin hiikiim du-rumunu iktisap etmig ve bu tarihte davacrlar, davah E. tarafrndan istihsal edilen ihtiyatitedbir karannur haksz oldufunu kesin surette OSrenmiglerdir. O halde, davacrlar hak-sz tedbire dayanarak tazminat davalarlnl en geg 23.1LI975 gi.iniine kadar BK.nun60/1. maddesi hiikmiince agmak zorundadrlar. Ne var ki 23.11.1975 giinti tatiletesadiif etmektedir ve sakh tutulan ikinci dava 24.11 .197 5 giiniinde agrlmrgtrr ki BK.nun130 ve Ozellikle 77 ve 7613 maddeleri hiiktimlerince siiresinde agildrgr gergeklegmigtir.O halde, davah E.'nin yukarrda effaflrca belirtilen qekilde haksrz tedbir kararr almaksuretiyle davacrlan zararlandrrdrfr ve kusursuz sorumluluk esaslannca sorumluoldufu agft ve segik olarak anlagrlmrgtrr. Bu durumda davah E.'nin haksu yere aldr$rtedbir kararrnrn yerine getirildigi 22.11.1968 gtinUnden itibaren, tedbirin ilk kararlamiirtefi oldulu (l/C bendinde anrlan gerekge ile) 15.3.1971 gtinleri arasrndaki siirenedeniyle ve ingaatrn yaprlamamasr ve gecikmesi yiiziinden ulradr$r kira yoksunlu$u-na hiikmedilmesi dogudur. Bu itibarla gerek davacrlarrn bu ydnii amaglayan temyizitnazlart ile davalmrn gerek bu konuyu ve gerekse zamanaglmlnr hedef tutan temyizitirazlamm reddi gerekir (4. HD. 1.2.1978,1295/1138).

Doktrin ve uygulamada sdz birlili ,,. O*", edilen g0riige gdre ihtiyati hacizicrave iflas Kanununun ve ihtiyati tedbir de usul kanununun bir kurumudur. iiK.nun 257 veHUMK.nun l0l ve 103.maddeleri ihtiyatihacizve ihtiyati tedbirin hangi hal ve gartlaraltmda talep edilebilecef,ini ve verilebilecegini agrkga belirlemiqtir. QoSu kez, basit biryargrlama usuliine giire verildi$inden, gergek hukuki duruma uymamasl olana$l vardtr;bu yiizden gerek iiK. 260/5 ve gerekse HUMK.IlO.maddesi kural olarak hdkime ihti-yatihaciz ve ihtiyati tedbir karan verilmesini, bundan dogabilecek muhtemel zararlarrkarqllayacak bir teminatn yatrrlmasr $artma ballama yetkisini tanrmr$trr. ihtiyati hacizveya ihtiyati tedbir almrg olan kigi agtrlr dava sonunda haksrz grkarsa, alacakhrun ya daiigiincii kigilerin zararlarrm (qartlan varsa) iidemekle yiikiimiidtir. Bu zarar, ahnan temi-natrn iisti,inde olursa, isbat edilmek kayrt ve gartiyle 0deftirilecektir. Sorumluluk igin,ihtiyati hacizya da tedbir koyduran kiqinin kOtiiniyetli veya kusurlu olmasr gart delildir.Qunku, burada dngdriilen sorumluluk, kusursuz bir sorumluluktur. Bu sorumlulu[unbir tehlike sorumlulupu oldugunu ileri siirenler de vardr. (H. Tandofan, Tiirk Mesuli-yeti Hukuku, 1961, Sayr 99); (Zahit imre, Doktrinde ve Tiirk Hukukunda KusursuzMes'uliyet Halleri, 1949, Sayfa 196); (Baki Kuru, icra Hukuk, Cilt I, 1965, Sayr, 435);(Tuhr, Borglar Hukukunun Umumi Krsml, 1952, Sayfa 434); (Oser/Sch0nenberger,Borglar Hukuku, Recai Segkin Qevirisi, Say, 379 vd.); (i. Postacroglu, icra HukukuEsaslan, 1967, Say. 654,657); (i. Postacroglu, Medeni Usul Hukuku Dersleri, 1962,253 vd.); (B.Kuru Hukuk Muhakemeleri Usulti, 1964, Say. 402); (Necip Bilge, MedeniYargrlama Hukuku Dersleri, 1967 , say. 334). ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir, borglununhukuki alanma yaprlan giddetli bir miidahaledir. Bdyle bir tedbire mtiracaat eden kigininhatasmdan dogan tehlikeleri ve hasan tahammtil etmesi hakkaniyete uygundur. QUnkUburadaki zarar, ahnan haciz ve tedbir karariyle hak ve mallanna tasarrufta bulunma-maktan veya tasamrf hakkrnrn tahdit edilmi$ olmasrndan dogan zarardrr.(....)

igtihatlar 239

o halde, bu davada griztimlenmesi gereken di[er sorun, aynr kurahn Danrgtaycaverilen icrantn durdurulmast kararlarr sonunda ufranrlan zararlara aa uygutanrpuygulanmtyacafr hususudur. Bu bakrmdan icranln durdurulmasrna iligkin tia.turrnniteli[i iizerinde de durdurulmasna gerek vardrr. 521 sayrh Danrgtay Kanununun94.maddesinde; Danrgtayda dava agilmaslnm ve kanun yollairna bagvurulmasmrn itirazolunan idari iglemlerin veya yargr kararlannm yiiriitulmesini durdurmayacaStndan;ancak, dava daireleri ile dava daireleri kurulunun, taraflardan birinin istigi trilinOe,t:*,_lut kargrhlrnda ytirtitmenin durdurulmasna karar verebileceSinden s6z edilmekte-dir. Yiiri.itmenin durdurulmast yani icranrn tehiri; davacrnrn istegiuzerine dava konusuolan idari tasamtfun, idari karann icrasrnrn durdurulmasl, yani icra eylemlerinin nihaikarara kadar tehiri, ertelenmesi hususunda mahkemece verilen bir ara karanndan ibaret-tir. Bu tiir kararlar, idari karan ortadan kaldrrmadrlr gibi, onun sakath$rnr, kanuna aykr-nlt$mt da gostermi$ olmaz. Di[er bir deyimle, bu itir kararlurrn uriilrn.ri, davacinrnhakh oldu$u ve kararm iptal edilece[i anlamrna gelmez. (Srddrk Sami Onar, idare [{u-kukunun Umumi Esaslarr, cilt III, Say, 1970 vd.). Bu bakrmdan, bu kararlar gerekama$ Ye gerekge nitelik ytiniinden ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir kararlarr ile eganlamdadlr ve telafisi miimkiin olmayacak durumlann dnlenmesini saSlamak amacrylayasa koyucu tarafindan OngdriilmUgtUr. O halde, mahkemenin bu ttir kararlanndan dola-yt davaltlann sorumlu tutulamayaca$rna iligkin g6rtigiine katrlmak, anrlan nedenlerlemiimkiin gdriilmemiqtir. (4. HD. t7,10.197 7, 8891 /96g2).

Oluga ve kabule g0re sant$rn eylemi gayrimenkul hakkrndaki ihtiyati tedbir kara-rtna muhalefet sugunu tegkil ettili ve HUMK'nun I l3lA maddesini ihl6l eyledigi grize-tilmeksizin, uygulama yeri bulunmayan TCK'nun 276/1. maddesi ile ceza tayini bozma-yr gerektirmigtir.. (4. CD. 5.4.197 7, 2104 | Z2Z0).

ihtiyati tedbir karanrun gtyapta "*r*, bulunmastna, sanrklarda infaz srrasrndazabrt varakasrnr imza etmemig olmasrna gOre, HUMK.nun 106/2.maddesine uygunolarak tebligat yaprhp yaprlmadr$rnrn aragtrnlmamasr.

Esas davanm agrhp agrlmadr$r, agllmrg ise HUMK.nun l0g.maddesindeki stire-ye riayet edilip edilmediSinin tespit edilmemesi yolsuzdur. (7. cD. 2s.l.lg77,lg3tzg2).

ihtiyati tedbir karannrn tnr""rnlJn ,onra surh ormanrn sugrurufu ortadankaldrrmayacafr dtigiiniilmeden yazh gerekge ile beraat karan verilmesi, yasaya aykrr-dr.(7. CD. L6.I2.197 6, 90441937 7 ).

ihtiyati tedbir karanna aykrn o*;;;. sanrk A'nrn mahkumiyetine iligkin hri-kiim santfm temyizi tizerine Yargrtay Yedinci Ceza Dairesince incelenerek:HUMK'nun 109. maddesinde, ihtiyati tedbir kararr dava ikamesinden evvel verilmig ise,tatbik edilmig olsun, olmastn; kararm verildiSi tarihten itibaren on giin iginde esas hak-krnda dava agrlmadrlr takdirde, ihtiyati tedbir karannrn kendilipinden kalkaca[rrunyazlt bulunmasna,l9T5/442 sayrh dava dosyasryla 1975125 sayrh tedbir dosyasmdanzabttnameye derg edilen bilgiye nazaran ihtiyati tedbir karannrn 3.6.1975 tarihindeverilmesine kargrhk esas davanrn kanuni siire gegtikten sonra 30.6.1975 de agrlmrg ol-

240 Igtihatlar

dugunun yaah bulunmasma g6re, sugun iglendi$l 6.7.1975 tarihinde ihtiyati tedbirkarannm kalkmrg oldu[u g0zetilmeden mahkumiyet hUkmU tesisinin yasaya aykrrrhgrnedeniyle bozulmug, mahkeme ise, tedbir karannrn davacrnm gryabmda verildi$ini, bukararur davacrya 24.6.1975 tarihinde teblit edildigini HtIMK'nun 109 maddesindeyazir T0 gi.inliik siirenin tebli[ tarihinden baglamasr gerekti[ini ve bu sebeple asrl dava-nrn siiresi igerisinde agrlmrg oldugunu ileri stirerek eski hiikiimde direnmigtir.

HUMK'nun l0l ve miiteakip maddeleri uyarmca verilen ihtiyati tedbir karannrn,karar tarihinden itibaren on giin igerisinde esas hakklnda dava agllmadrfr takdirdebir g0na merasime hacet kalmakszrn kendilifinden kalkacalr, aynr yasanrn 109.maddesinde agrkga hiikme baglanmrgtrr. Maddede yazh karar tarihinin teblip tarihiolarak kabulii ile buna g0re uygulama yaprlmasr maddede agrklandrtrna ve yasa koyu-cunun amaclna aykn diiger. Zira yasa koyucu bu maddede koydufu on giinliik siireninbaglangrcrnr gryabi karalarda teblip tarihinde baglatmayr dngdrse idi, yine ihtiyati tedbi-rin sona ermesi sebeplerinden birini diizenleyen I12, maddede yazrh oldugu gibi (kara-nn tefhim veya teblig tarihinden itibaren on giin zarfnda esas hakkrnda dava ikamesil6zrmdr) geklinde maddenin dUzenlenmesi gerekirdi.' Olayrmrzda tedbir kararr 3.6.1975 tarihinde verildipi halde, esas hakkrndaki da-vantn 30.6.1975 tarihinde agrldr$r ve bu suretle tedbir kararrnrn verildigi tarihten itiba-ren l0 giiLn zarfrnda dava agrlmamasr suretiyle HUMK'nun 109. maddesine gore ihtiyatitedbir kararmm kendilipinden ortadan kalktl$r ve sanr$m cezai sorumlulu$unun hukukimesnedi kalmadrfr cihetle, 6zel dairenin bozma karanna uyulmasr gerekirken yazrhgerekgelerle eski hiikiimde direnilmesi yasaya aykrrrdrr...(CGK 8.11.1976,4131465).

HUMK'nun 106 ncr maddesi *.;;.. ihtiyati tedbir karann n infazedilip e-dilmedi$inin ve santklara teblip olunup olunmadr[mrn aragtrrrlmamasr yasaya aykrrrgOrii ldiigiinden hiikmiin bozulmasrna. ( 7. CD. 28,10,197 6, 8266 18304).

Sulh Hukuk Hakimliginin Zq.q.Dig;nninde verdigi kararla, bilahare icraca sa-ttlan aracrn trafik kaydrna, el degigtirmesini dnlemek igin> tedbir konuldulu dosyadamevcut s0zii gegen hakimligin 2l.l .1976 tarihli yazrsr ve trafik biirosunun 17.7.1975tarihli yazrlart miinderecatt ile anlagrlmrgtrr. Bu duruma grire tedbir kararr ile arag iize-rinde fiili bir iglem yaprlmadrSrndan icraca safilmrq ve derece karan diizenlenerek gika-yetginin sahlan aracm mtilkiyeti muhafaza kaydrndan do$an alacalr birinci slraya ahn-mtgttr. Tedbir kararlannm sra cetveli yaprlrrken nazara ahnmamasr gerekir. Esasen buyolda da iqlem yaprldrgr anlagrlmakladr. Safig vuku buldupuna g6re, bedelin dapltrmr-nur ne suretle yaprlaca$r ve bedelin kimlere Odenmesi gerekece$i i.i.f.aa g6sterilmigtir.Bedel iizerinde bir ihtiyati tedbir yoktur. $u halde, paranrn birinci srraya ahnan kigiyeddenmesine kanuni engel bulunmadrlr diigtiniilmeksizin, gikayetin reddine karar veril-mesi do$ru olmamasr nedeniyle, merci kararrnm bozulmasr gerekir.(12. HD.19.t0.197 6, 8510/r0302).

Igtihatlar

ibraz edilen ihtiyati tedbir karan bir alacagrn teminine matuf olarak verilmigtir.MUlkiyetinin borgluya ait olmadr[r ve ihtilaflr oldulu Uzerinde bir iddia yoktur. Buhalde tedbir alttnda da olsa borgluya ait mahn bagka alacakhsr tarafindan haczedilmesi-ne kanunen engel bulunmadrSr ve tedbirin satrgr engelleyecek bir iglem oldulu diigii-niilmeksizin gikdyetin kabuliyle haczin kaldmlmasrna karar verilmesi isabetsizdir. (12.HD. 18.10.197 6, 8428t 10215).

ihtiyati tedbir karannrn Meni "JiaL davasrnrn ikamesinden evvel mi. voksa

soffa ml olduSu dosya miinderecattndan kesinlikle anlagllamadrgr gibi; Tedbi, kurunewel almmtg ise bu kararm ittihazrndan itibaren l0 gun iginde men'i mtidahale davasr-run agrltp agrlmadtpmrn aragttnlmadan eksik soru$turma ile yazrh gekitde hgkiim tesisiyolsuzdur.(7. CD. 8.6.1976, 5033i4884).

HtIMK'nun 109. maddesi"d. ug,khn;lr gibi on gtin zarfrnda davacr davasmr i-kame eyledi$ini miisbit karan tatbik eden memura ibraz ile dosyaya vaz'r ye kayrt etti-rerek mukabilinde ilmuhaber almaya mecburdur. Bu husus davacr tarafindan icra dosya-sma ibrazla yerine getirilmemigtir. Bu siireden sonra ibraz edilmesi veya memurlufiunyaztsl iizerine mahkemece cevaplandrrrlmasr neticeye etkili degildir. Maddenin amirhiikmil gerefiince ihtiyati tedbirin kaldrnlmasr gerekir.(12. Id,D.7.6.1976, szhgnl24\.

HUMK'nun l0l ve miiteakiprn"O*lr,* gore verilen ihtiyati tedbir kararrndansonra aynr Kanunun 109, maddesi geregince on gtin iginde dava agrlmadrgr takdirdeihtiyati tedbirin kendiliiinden kalkacagr ve bu nedenle sanrgm suglulufunun da sOzkonusu olamayaca$t cihetle bu husus araqtrnlmadan hUktimli.ilti$tne karar verilmesibozrnay r gerektirmiqtir. (4. CD. t.6.197 6, 37 t9 137 65).

Tedbir kararrnda gtisterilen u"tarJt l,J."r, ur,, dava masraflanndan olup davanrnhtikme ba$landtsr zaman nazara ahnmasr ve bu nedenle mtistakilen takip konusuedilemiyeceli dtigi.iniilmekizin pikdyetin reddi isabetsiz temyiz itirazlan yerindedir.(12. HD. 3.5.197 6, 2928/ 5410).

sanrklar ihtiyati tedbir kararmo- ;;;, olmadrklannr, bunlardan A. v. tedbirinbilahare kaldrnldr[rnr kegif srasrnda beyan etmesine, dosyada tedbir dosyasrnrn talep,knar, infaz veya tebligata ait herhangi bir belgenin bulunmamasr, bir knrm sanrklannbulundu$u 16.05.1975 giinlii oturumda; (Tedbir dosyasrnrn gonderildigi anlagrlmaklaokundu' Sanrklardan soruldu. Bir diyecelimiz yoktur.) geklinde krsa belgenin durugmazaptna derg ile iktifa edilmesine g<ire; ihtiyati Tedbir dosyasr celp ve tetkik edilip talepve kararrn neden ibaret oldutunun, infazveya tebli$ hususunun ne suretle yaprldr$rnrntespit olunmadan, tedbir kararrnrn hangi tarihte ve ne sebeple kaldrrrldrSrnrn araqtrrrl-madan Tedbir dosyastnda gegerli karann 2. sayfada dercedilen bilgilere dayarularakeksik sorugturma ile yazrh gekilde hiikiim tesisi yolsuzdur.( 7. cD. 20.01.1976,4276t4390).

241

242 igtihatlar

!F rF {.

Uyugmazhk konusu kamyon Ve. ve Va. nrn 2/3 si payla mah iken davah K. ma-lm iizerine, alacalr dolayrsryla, ihtiyati haciz koydurmug, bu haciz icrai hacze gevrilmig,mal sattga grkarrlmqtu. Saugta mal alacakh K.ya satrlmrg ise de parasr Odenmedi$indenihale bozulmug ve mal iizerindeki miilkiyet eski maliklere Ve ve Va. ya dOnmiigt0r.Buna ra[men mal iizerinde higbir mUlkiyet hakkr kalmayan K., bu duruma ragmen,kamyonun mtilkiyetini Y.ye dewetmig ve bir krsrm mal paraslnl da Y.den almrqtr. Busrrada, miilkiyet tieerinde bulunan Ve ve Va., mahcuz mah kamyonun maliki olduklarr2/3 paym davact H.ye satrp teslim etmiglerdir. Davacrya satl$ giinii 20.7.1972 giinUdtlr.Buna ra[men Y. gegersiz sat4 nedeniyle kamyonun 213 payna malik oldulu ileri siire-rek kamyon iizerine tedbir koydurmu$tur. Davanm konusu bu tedbirlerden do$an vedavacr H.'nin upradrSr zarar olup bu istemini ihtiyati tedbiri aldrran Y.den deSil, onagegersiz satl$l yapan K.den, istemektedir. K. yalmz sonradan bozulan ihale ile mah satrnalan kiqidir. Tedbirle bir iligkisi yoktur. Tedbiri aldran bu gereksiz satrg nedeniyleK.den alacaklt bulunan Y.dir. Y.'nin aldr$r tedbir kararryla davahnn bir iligkisi yoktur.Do$an zarar y.'nin koydulu tedbirlerden do$mug olup, K'nin borcu da bu tedbirin se-bebi degil, vesilesidir. Oysa Borglar Yasasrnrn 4l.maddesi hiikmiince zarar gdren ala-caklt, zarartn do$umundan ancak sebep olanlardan alaca$mrn cidetilmesini isteyebilir.Davranrgryla zarara vesile olmug olanlara kargr Ornef,in olayrmzda oldu$u gibi K.yekargr bu tazminat dilepini ileri sUremez. Bu haksz eylemin meydana getirilmesini sa!-layan eylemlerden hangisinin sebebiyet iligkisini hangisinin de vesile iligkisin tegkiletti$ini olaylann olug ve akqna gdre, hdkim hayat akrgrnrn kendisine verdifi denemele-re gOre deperlendirir. Zarart meydana getiren olaylarda hangileri zarara gergekten vestkt bigimde ba$h ise bunlar sebep iligkisi olup olayrn meydana gelmesinde yardrmcrolan, fakat onun dogudan dogruya de[il dolayh bigimde meydana getiren olaylannzararrn ddetilmesi nedeni olmaz. olayda K. hiikiimsiiz bir satrgla Y.'den para almlg,fakat borcunu ddememigtir. Bu borg ile zarann araslna ancak bir vesile ile iligkisi vardrr.Haksrz eylemi igleyen ve bu sebebe dayanan Y.'nin eylemidir. Bu nedenle zararlaK.'nin eylemi arasmda bir vesile iligkisinden bagka iligki bulunmadrgrndan ona yonel-tilmig bulunan davanm reddedilmemig olmasr bozma nedenidir. (4. HD. 12.5.19j6,8203/4855).

Tedbir karannda gOsterilen *U"., **,i asrl dava masraflanndan olup davanrnhiikme baSlandrlr zaman nazara ahnmasr ve bu nedenle miistakilen takip konusu edile-meyecepi...(12. HD. 3.5.197 6, 292815410).

Taraflar arasrndaki alacak davas*O* 0","r, yaprlan yargllama sonunda; istan-bul 9. Asliye Hukuk Mahkemesince davanrn kabultine dair verilen 30.3.1972 gnn665/168 saylt kararm incelenmesi davalt avukatr tarafindan istenilmesi iizerine, Yargr-tay 4. Hukuk Dairesinin 4.10.1973 giin 8576-8614 sayrh ildmiyle (uyugmazhk kadillakmarka arabaya konulan tedbirden do$mugtur. M0lkiyeti uyugmazhk ve dava konusuolan arag davah tarafindan ahnan tedbir karan ile ve mahkemece bir yed'i adle verilmigbu iglemler konusunda taraflar arastnda uyuqmazhk yoktur. Bu dava ile aracln yedie-

iEtihatlar

min elinde bulundulu srrada hor kullanrlmasr, baliirmsrzhk gibi nedenlerle harapolmasrndan dolan zararm <idetilmesi istenmektedir. Bu ti.ir zararrn gergeklegmesinde,davahnrn tedbir almasr eylemi ile illiyet iligkisi yoktur.

O halde, zarar tedbir alnmasmdan de[il yediadlin davrarug ve igleminden dog-mu$tur. Bu nedenle red edilmelidir gerekgesiyle bozularak dosya yerine geri gevril-mekle yeniden yaprlan yargrlama sonunda; mahkemece onceki kararda direnilmigtir.

Hukuk Genel Kurulu Karan: Taraflann kargrhkh iddia ve savunmalanna, dosya-daki ka$rtlara, dayandr$r gerektirici nedenlerle g6re mahkemece Hukuk Genel Kurulun-ca da benimsenen Ozel daire bozma kararrna uyulmak gerekirken Onceki karardadirenilmesi usul ve yasaya aykrrrdr. Bu nedenle direnme karan bozulmaltdr. (HGK.24.4.1976,41517-L277)

* *,*ihtiyati tedbir kararrna muhalefetten sanrk $aban hakkrnda yaprlan durugma

sonunda beraatine dair ... Sulh Hukuk Mahkemesinden verilen hiikme iligkin dosyadakika[rtlar okunduktan sonra gere[i gOriigtil0p dilgtiniildii: 6zel kanundaki sugun mahiye-tine ve mahkeme merciinin gcisterilmemesine grire, davantn riiyetinin Asliye CezaMahkemesine ait oldulu g0zetilmeden Sulh Ceza Mahkemesinde durugmaya devamlanihai hUkiim tesisi kanuna aykrndr.(7. CD. 10.2.1976,11021994).

Miidahil Duldul isimli atrn *.0 "rt;;;.ahsus vastflart tagtmadtgndan dolayrGrda, Tanm ve Hayvancilrk Bakanhsrnrn 19.l1.1974 giinl0 yazrst ile kogudan menedilmig olmasrna gOre, idari olan bu iglemin yine idari dava yolu ile durdurulmasl veyakaldrrrlmasr zaruri olup, mahkemenin bu yolda ihtiyati tedbir kararr veremeyecefi gci-zetilmeden kanuni dayanaktan yoksun kalan ihtiyati tedbir kararrna dayarularak yazrhgekilde mahkumiyet hukmu tesis i yolsuzdui(l.

"O. 20.01.\97 6, I f 5/95).

Davacr iskdn ruhsatr ahnmrg olan binasma il6ve ettirditi 7 no'lu dairesi ile kalori-fer dairesine davah idarenin (E.G.O. Genel Miidiirltisii'niin) trafo igtirak payr almadanelektrik vehavagazrba$lamayacaSrnr soyleyip abonman sdzleqmesi yapmadr$rnr, bu-nun iizerine mahkemeye bagvurarak tedbir yolu ile elektirik ve havagazt ba$lattt[mtileri siirerek, davahnrn trafo igtirak payr altrnda bir para isteyemeyeceSinin tespitine vebu yolla vaki muarazastnrn Onlenmesine karar verilmesini istemiStir'

Bilindigi gibi, tedbir kararlarmrn niteligi ve hangi hallerde tedbir karan verilebi-lecegi HUMK'nun 101 ve onu izleyen maddelerinde dile getirilmigtir. Mahkeme ise,dayandrpr yasa hiikmiinii ve dayanagmr gOstermeden davacl yaranna ihtiyati tedbirkaran vermig ve ozel hukuk alanrna giren ve ancak taraflann serbest iradesi ile yaptlma-sr gart olan bir abonman sOzlegmesinin yaprlmastna, davactntn abone kaydedilmesine vebunun do[al sonucu olarak elektrik akrmr ba$lanmasma karar vermiq bulunmaktadrr.Her ne kadar mahkeme tedbir karanna dayanak olacak yasa hiikmiinii gOstermemig isede, bunun Usuliin 103. maddesi olabilece$i anlagrlmaktadr. Oysa davaya konu olaydaanrlan 103. madde htikmiinde dng6rtilen (geciktirilmesinde tehlike olan veya O'nemli birzarar olacaSr anlagrlan bir hal) yoktur. Gergi, tehlike ve zarar kavramlarr subjektiftir'kiqiye gdre defigebilir ve bu konuyu takdir h0kime ait bir yetkidir. Ne var ki, ola-yrmrzda ne boyle bir tehlike ve ne de hemen do$masr melhuz bir zarar sOz konusu de-

243

244 Igtihatlar

$ildir. Kaldr ki, gerek bilimsel ve gerekse yargrsal gcirtiglerde, mahkemece davanrn veuyugmazhprn esasrnr halleder gekilde bir ihtiyati tedbir karan verilemeyecefi ge-nellikle kabul edilmektedir. Antlan 103. maddeye gOre ittihaz edilecek tedbir Onemlibir zarara ya da tehlikenin dnlenmesine iligkin olmahdr. Davacrnrn, ancak bazr kayrt vegartlarla yararlanabileceSi sosyal bir ihtiyacrnr sallarken di$er tarafi ve hatta, tedbireitiraz dilekgesinde etrafltca belirtilen gekilde bUy0k bir vatandag kitlesini gok daha bu-yiik tehlike ve zarara itmenin yasa koyucunun 103. madde ile gUttii$U amacr agaca$rndahig kugku yoktur ve bu nitelikte bir tedbir karan verilmesini de yasa asla tingtirmernek-tedir. Yukanda da belirtildiSi gibi teknik bir konunun griztimlenmesine bagh bu davadabu gekilde bir tedbir karan verilmesi uygun gdriilmemigtir.(4. HD. 16.6.197s,374317667\.

* * *HUMK'nun l0l ve 103. maddeleri ile hangi durumlarda ihtiyati tedbir karan

verilece[i diizenlenmig bulunmaktadrr. Gene bu yasanrn I10. maddeji uyannca, mah-kemeden ihtiyati tedbir karan almrg bulunan kimse bu karar yiiziinden diler tarafrn veiigtincii kigilerin ulradrklarr zararlar4 karann hakszhgmm belirmesi halinde giderim ilesorumlu tutulmugtur. Buradaki sorumluluk kusura dayanmayan bir sorumluluktur. Da-vact davaltntn haksz yere ihtiyati tedbir koydurmug oldu$undan sdz ederek do$an zara-nn tazminini istemigtir. ihtiyati tedbir dolayrsryla dolan zararrn tazmininin istenebilme-si igin bazr kogullarrn varlt$r sabit olmahdr. Bunlar ihtiyati tedbirin haksrz olmasr, buyiizden bir zarar do$mug bulunmast ve ahnan tedbir karan ile do[an zarar arasrndauygun sebep sonug ba$r bulunmast kogullarrdrr. Ahnan ihtiyati tedbii karannrn haksrz-It[L davalt taraftndan agllan ve redle sonuglanan davanrn kesinlegmesiyle sabittir. Buydn dosya mUnderecattndan anlaqrlmakladrr. Haksrz tedbir nedeniyle davacrnm malvarlt$lnda bir eksilme dolmuqsa bu eksilmenin tazminat olarak htikmedilmesi serekir.Bunun igin de, mahkemece zarar konusunda bir bilirkigi incelemesi yaptrrrhiasr ve .

davacrntn ileri stirdt[ti iddialann gergeklegip gergeklegmedilini aragtlrmasr gerekir. 'oysa mahkeme, anrlan ,gekilde do$acak zararlan tespit yoluna gitmemig ve usu-i yasa-11run I10. maddesine yanhg anlam vererek sanki zarar yatrilan teminatl gegemez gek-linde bir diigiince ile ve teminatla smrh olmak iizere tazminata karar vermigtir. Hatbukiz rarrn yattrilan teminatla iligkisi yoktur. Zarar,yatrrllan teminattan az olabilece-[i gibi' fazla da olabilir. 0 halde mahkeme tedbir kararr ahnmak suretiyle davacrnrn negibi zaratlart do$duSunu ve ileri siiriilen zararla alrnan tedbir karan arasrnda uygunsebep sonug ba$r bulunup bulunmadt$rnr taraflarrn iddia ve savunmalarrn r da naiaraalarak inceletip sonucuna gdre bir karar vermesi gerekir.(4. HD. 2g,3.1g7s,14582t4104).

Dava Borglar Yasasmtn +t maaoesine*aljanan haksrz eylem nedeniyle tazminatistepidir. Davacrlar, Belediyeden satrn aldrklan arsa iizerine mapazave i9 ylri yapmagabagladrklarr srada davaltlar arsanm kendilerine ait oldulundan soz ederek davacllaraleyhine tapu iptdli davast agmtglar ve ayrrca ihtiyati tedbir kararr a1p ingaatr durdur-muglardr. Ancak tapu iptali davahlar aleyhine sonuglanmrgtrr. Davacriar gimdiki dava-da in$aatrn ihtiyati tedbir yolu ile durdurulmug olmasr nedeniyle gecikmeden 0t0rgiigbuguk yrl yoksun kaldrklarr maSaza ve igyerinin kira gelirinin odetilmesini istemekte-dirler.

Iqtihatlar

lhtiyati tedbir dolayrsryla ufranrlan zarardan sorumlu olmak igin yalnrztedbirin haksz oldulunun anlagllmasr yeter olup aynca ihtiyati tedbir kararl ala-ntn herhangi bir kusurunun ara$trrrlmasl gerekmez. Bu ydn mahkemece de kabuledilmig ise istenilen zararrn binanm gelecekte getirecegi kira geliri oldugu bunun sag-hklr olarak saptanmaslna olanak bulunmadrlr ve ancak yaplya geg baglanrlmasr nede-niyle malzeme bedeli ve iggilik Ucretlerindeki artrgn zarar olarak istenebilecegi gerek-gesiyle davantn reddine karar verilmigtir. Borglar Yasasrnrn 4l maddesindeki anrlanzarar,bir mal varh$r (mamelek) zarandr. Bu zarar haksrz eylemin yaprlmasrndan do$anmal varhlr durumu ile haksrz eylem iglenmig olmasaydr var olacak mal varh$t arasln-daki farktrr. Mal varh$r azalmast ya miisbet zarar olarak adlandmlan mal varhprndakiazalma veya mal varlt[tnm mal varh$rnrn artmasma engel olunmasr yani yoksun ka|-nan kdr geklinde tecelli eder. Bu davada k6r yoksunlugu istenilmigtir. Diger ydndenistenilen zarar heniz do$mamrg bir zarar olmayrp dava giiniinde vardrr. Zira inSaatndurduruldupu g0n ile dava giini.i arasrnda 5 yrldan fazlabir siire gegmigtir ve bilirkigile-rin raporuna gtire ingaat 6 ay igerisinde yaprhp bitirilebilir. Mahkemece bu ycinler gdze-tilerek durdurma gi.iniinden itibaren 6 ay sonra ingaatm bitecegi kabul edilip daha sonra-ki 3 yl ma$aza ve igyerinin getirebilecegi, fakat yaprmrnrn durdurulmasr nedeniyleyoksun kallnan net gelirin htiki.im altrna ahnmasr gerekirken ingaata geg baglanrlmasrn-dan 6tUri.i malzeme fiyatlariyle iqgilik iicretlerindeki artrg farklarrnrn istenebilecelindensOz edilerek davanrn reddine karar verilmig olmasr yasaya aykrrrdr. (4. HD. 27.2.1g7s,13954t2496\.

:* * *Dava, davaltntn haksz hareketi sonucu haczedilip yediemine teslim olunan ara-

barun yedieminde kaldrlr sUrede ugranrlan zarann Odetilmesine iligkindir. Arabanrnhususi pldkah bulundu[u ve hurda halde oldugu haciz ve yediemine teslim zaptrndayazthdrr. 6zet plffkah aracrn takside gahgmamaslndan dolayl bir zararrn do[acaflsiiz konusu edilemez. Pl6ka tahdidi kurallanna ragmen qahgtrgr ileri siirulurse bununispatr ileri si.irene diiger ve bu halde dahi davacrnrn bagka yerde gahgmlg bulunmasr veyagaltqmast gerekmesi nedeniyle elde etmesi muhtemel kazancm zarardan indirilmesigerektir.

Arabalann haczedildi[i zamandaki de$erini gegen bir zarar delil tesbiti raporunadayanmaktadtr ki davahnrn bu rapora kargr gerekge gostermek suretiyle ileri stirdtipiiitirazlan dahi gdzriniinde tutulmamtg ve higbir inceleme yaprlmaksrzn eksik sorugturmaile yazr lr karar verilm i ptir. (4. IiID. 25.2.197 5, ll7 84 /235 6).

Gergekten, tedbir karan t.r,,.J,lriri igin davanrn ispatrna etverigti delilbulunmast zorunlu olmaylp, istekte hakh olma ihtimalinin mevcut olmasr yeterli-dir. Onun igin tedbir isteli iizerine yaprlan mtirafaada davanrn esaslna girilmesi keyfi-yeti, sadece tedbir istepinin kabule de$er olup olmadrgrnr takdir igindir. Diler bir de-yimle, bu gibi hallerde smrh olarak davanrn esaslna girilir. O halde, tedbir murafaasrstrastnda sOylenen s0zler, ya da bu amagla verilen dilekgede yaz.lanlar ne olursa olsungergek anlamt ile davantn esaslna girmeden sOz edilemez. Oyle ki, bazen 'edbir kararrdavantn esasrna girmeyi bile gerekli krlmaz. Mesela: Boqanma davasr srrasrnda tedbir

245

246 Igtihatlar

nafakasr istenirse, boganma davasr agrlmakla kadrn ayn ya$amaya hak kazandrSl iginboganma sebepleri aragtrnlmadan, yani davanm esaslna girilmeden yalnrz mali ve sosyaldurum incelenerek nafaka takdir olunur. Bu Ornekleri golaltmak mUmktindUr. Gdriilii-yor ki tedbir karan vermek igin, davanln esaslna girme zorunlulu$u bazen hig yoktur.Diler hallerde de tedbirle srnrrhdrr. Bu bakrmdan, tedbir iste[inden Otiirii verilendilekgeler ve yapllan miirafaa ve incelemeler davanln esasrna girme geklinde nite-lendirilemez.

Ote yandan, temyiz edenin gOriigU kabul olundupu takdirde, hak diigmesi mey-dana gelebiliri. $Oyle ki: Tedbir, dava agrlmadan 6nce istenmig,buna itiraz edilirken ilkitiraz (iptidai itiraz) ileri sUrUlmemig olan hallerde, ileride agrlacak davada davahnrnartrk ilk itirazda bulunamayacair gibi sonug dotar ki, her halde temyiz eden taraf bilebOylesine bir hak diigiimUnU hog grirmez. Oyle ise srrf tedbir istegi ydniinden yaprlaniddia ve savunmalar davanrn esasma girme geklinde nitelendirilemez. (2. HD. 9.1.1975,8686/131).

l) Dava, dava drgr bir girketteki "r*Ot*,"d"n dolayr davacrnrn iki adet fanilemakinesine ihtiyati haciz koydurtan davahlann aleyhlerindeki istihkak davasr sonucun-da ihtiyati haciz isteminde hakslz grkmalan nedeniyle ulranrlan zararrn tazmini isteme-sinden ibarettir. Davanrn bu nitelisin itibariyle olaya uygulanmasr gereken icra ve ifl6sKanunun 259.maddesi hiikmii gerelince alacaklr davalann sorumlu tutularaktazminata mahkfim edilebilmeleri igin: a) ihtiyati haciz kararrnrn haksz ahndr[r-nrn bu karardan sonra agrlacak esas dava sonucunda siibuta ermesi, b) ihtiyatihaciz kararrnrn uygulanmaslndan bir zararrn dofmug olmasl, c) Zarar ile ihtiyatihaciz kararl arasrnda uygun bir illiyet ba$rnrn bulunmasr gereklidir.

Olayrmzda da ihtiyati haciz koydurtan davahlardan M.'nin haksrzhgr istanbulicra Hakimlipinin kesinlegmiq 3.10.1957 giin ve7984727 sayrh ildmr ve diper davahDolubank T.A.$.'nin hakszhgr da aynr hdkimligin kesinlegmig 13.11.1957 gUn ve2697/873 sayrh il6miyle siibuta ermigtir. Dava dosyasrndaki kagrtlara, toplanan delilereve bilirkigi incelemesi sonucunda verilen rapora g0re de ihtiyati haciz uygulanmasrndadavacrnrn zarannln dofdu$u ve zarar ile ihtiyati haciz arasrnda uygun bir illiyet ba[rnrnbulundu$u anlagrlmaktadr. Bu itibarla davacr, dava drgr girketten alacakh davahlannkendisine ait makinelere haksrz olarak ihtiyati haciz koydurtmalan nedeniyle sorumlututularak tazminata mahktm edilmelerini talep ve dava etmekte hakhdrr.

Davah Do[ubank T.A.$. vekilinin ticaret siciline tescil ve ildn edilen borglu gir-ket sOzlegmesinin 9.maddesiyle mahcuz makinelerin girkete sermaye olarak konuldu-gundan bahisle ihtiyati haciz koydurtmakla miivekkilinin kusuru olmadrSrndan tazmt-natla sorumlu tutulamayaca$r yolundaki temyiz itirazlarr da gerek doktrinde ve gereksekiiklegmig Yargrtay igtihatlannda belirtildili gibi icra ve iflas Kanununun259.maddesindeki sorumlulutun kusursuz sorumluluk oldu[u ve ihtiyati haciz y0ziin-den agrlacak tazminat davasmda sorumluluSun tehlike ve kusursuz sorumluluk esaslnagOre takdiri gerekecegi cihetle kabule gayan delildir.

Igtihatlar 241

2) Davacr birlegtirilen davalardan 959/103 esas sayrh olanrnr fazlaya ait davahakkrnr sakh tutmak kaydryla 50.000 lira igin 29.1.1959 ve 959/489 esas sayrh 196.380liralft davasrnr da 18.5.1959 tarihlerinde agm$trr.

Davalt DoSubank T.A.$. vekili davanrn tazminat davasr olmasr ve davaclnrn29.LI959 giinli.i dava dilekgesinin 2 nolu bendin de zarara ve failine 2.11 .1954 tarihindemuttali oldu[unu ikrar etmig bulunmastna g0re davalann rttrladan itibaren bir sene gegi-rildikten sonra agtlmasr nedeniyle zamanagrmlna ulradrpr halde zamana;lml savunma-smm mahkemece kabul edilmemesinin isabetsizliEinden bahisle bu hususu temviz itira-zr olarak ileri sUrmektedir.

Her ne kadar haksrz ihtiyati haciz koydurtmak suretiyle iigiincii kigiye zararvermek haksrz fiil ise de icra Ve iflas Kanunun 259.maddesi ihtiyati haciz isteyen ala-cakllnln ilg0ncU kiginin zararlarrndan sorumlu tutulabilmesi igin hacizde haksrz grkma-st kogulunu Ongdrmtigtiir.Hacizde haksrzhsrn da ancak davanrn (yani haczedilen malrndavactya ait oldu$undan bahisle agllan istihkak davasrnrn) sonucunda verilecek kararlasaptanmasr miimktin olaca$mdan zamanagrmrnln baglangrcrnrn da bu dava sonundaverilen htikmiin kesinleptifi tarihten baglatrlmasl gerekir. Bu suretle icra ve iflasKanununun 259.maddesi zamanagrmlnrn ihtiyati haciz isteminin haksrzhfirna dair mah-kemece verilen htikmiin kesinlegti[i tarihten baglamasmrn gerekecegi hiikmunii verdik-ten bagka ihtiyati haciz isteyen alacakhnrn hacizde kesinlegmig mahkeme hiikmiiylehaksz grkmasr halini aynr zamanda dava kogulu olarak saymlgtlr. Qunku ihtiyatihaciz koydurtan alacakhlar ancak hacizde haksz grktrklan takdirde Uguncii kiginin za-rarlartndan sorumlu tutulacaklardr ki, haksrzhk kesinlegmig mahkeme hiikmiiylesaptanmadan sorumluluktan siiz edilemeyecek ve ihtiyati haciz koydurtan alacak-Iilar aleyhine dava agtlmastna da olanak bulunamlyacaktrr. Bu nedenlerle davalrvekilinin zamana$lmlnrn baglangrg tarihinin 2.11.1954'ten baqlatrlarak davantn zamana-gtmt ydniinden reddi gerektigi hakkrndaki temyiz itirazlan da kanuni dayanaktan yok-sundur.

Davalt Do$ubank vekilinin 196.380 lirahk 959/489 esas sayrh davamn istihkakdavastnda verilen hiikmtin Yargrtay'ca 5.4.1958 tarihinde onanarak kesinlegmesindenbir sene gegmesinden sonra 18.5.1959 tarihinde agrldrprndan bahisle zamana$tml yd-niinden reddedilmemig olmasma delinen temyizitirazlarna gelince, filhakika davacrnrndavah Do[ubank aleyhine agtrgr istihkak davasr sonucunda istanbul icra HdkimtiSindenverilen 5.4.1958 gtin ve 129412102 sayrh il6m ile onanmrg ve davah Dogubank karardiizeltilmesi yoluna gitmemig ise de asliye mahkemesi kararlarrnrn kesinlegmesi igintemyiz yoluna bagvurmantn reddinden bagka karar duzeltme stiresinin de gegmig veyakarar diizeltme isteminin reddedilmig olmasl gerekti$inden ve davada da Yargrtay icrave iflds Dairesinin 5.4.1958 giin ve l294l2l\2 sayrh ildmr davah Dogubank vekiline16.5.1958 tarihinde tebliS edilmig ve karar duzeltme yoluna gitmeditinden bu davahy0nUnden kesinlegmenin 31.5.1958 tarihinde olaca$r cihetle 18.5.1959 tarihinde agrlandava Borglar Kanununun 6O.maddesindeki bir senelik zamanallml stiresi iqinde aqrldr-gndan davah vekilinin bu yOne delinen temyiz itirazr dahi yerinde gOriilmemigtir,

3) Davalt M., davactntn 105.810 numarah fanile makinesine 28.10.!954 gUnUn-de ihtiyati haciz koydurtmuf ve makineyi makinelerin bulundugu ighanr mtistahdemine

248 iqtihatlar

yediemin olarak teslim etmiqtir. Diler davah Dogubank T.A.g. da mahcuz 105.810numarah makine ve 105.811numarah makineyi birlikte 1.11.1954 giinii ihtiyaten hac-zettirmig ve bir giin sonra da makineleri bulundulu yerden sOktiirerek kendi deposunanaklettirmigtir. Bu muhafaza tedbirine davasr atiye brakrlan M.'de katrlmrgtrr. Bu su-retle davalt Do$ubank 105.810 numarah makineye zaten mahcuzken ihtiyati haiz koy-durtmug bulunmaktadrr. Bu durumda davacmrn 105.810 numarah makinesinin M. tara-frndan haczedilmesi suret ile zaran baglamrg ve M. aleyhine agtl$ istihkak davasr sonu-cunda verilen hiikmiin kesinleqti[i 4.7.1958 tarihine kadar da devam etmiqtir. Esasenmahcuz olan bu makineye ihtiyati haciz koydurtmak suretile davah DoSubankT.A.$.'nin zarart llk haciz yaptran M.'nin fiiliyle dopmug ve devam etmiq bulunmasrnagOre sorumlu tutularak tazminata mahk0m edilmemesi gerektili halde davah DogubankT.A.$.'nin 105810 numaralt makineyi de ihtiyaten haczettirilmesinden dolayr datazmi-nata mahk0m edilmesi yerinde degildir.

4) Davah Do$ubank T.A.$. dava drgr S. ortaklan kollektif girketindeki 5.799liraalaca$t igin davacr makinelerine ihtiyati haciz koydurtmu9tur. icra ve iflas Kanunu'nun263.maddesi gerelince davacr teminat vermek suret ile makinelerin kendisine brrakrl-masrnr sa$layabilir iken bu yola gitmemek suretile zarann go$almasrna yardrm ettili vezarart yapan davaltntn hal ve mevkiini aSrrlagtrrdrlr gOzOniinde bulundurularak hUkme-dilen tazminattan Borglar Kanunu'nun 44.maddesi hiikmil gereSince indirim yapmasl-ntn gerekip gerekmediginin diigiinUlmemesi de do$ru gtirillmemigtir.

5) Dava drgr S. ve ortaklarr kollektif girketi sd,zlegmesinin g.maddesininA.bendinde dava konusu makinelerin girket igin satm aldr$rnrnyanh olmasrna ve davalrDo[ubank'm da makinelerin intifarnrn girkete brrakrlmrg olduSunun defa dermeyanetmig bulunmastna gOre bu savunmanrn incelenerek makinelerin intifarnrn davacr tara-frndan girkete brrakrldrtrnrn saptandrlr takdirde davacrnrn bu yuzden sa$ladr[r yarar'varsa bu yarar miktannrn hiikmedilen tazminattan indirilmesi gerekece$inden bu husu-sun incelenmesinin eksik brakrlmasr da isabetsiz bulunmugtur. (11. HD. 12,L2.1974,3464/3592).

ihtiyati tedbir karan altnmasrndan ;;;" r".", kusursuz sorumluluk esaslarrncacidetilmesi gereken bir zarar olmakla beraber, sorumluluk igin tedbir karan alankiginin sonugta agllan davada haksz glkmasr gerekir. Oysa agrlan ve taraflar arasln-da cereyan eden dava heniiz sonuglanmamlg ve ayln ihtilafi giiziimlenmig de$ildir. Budurumda ihtiyari tedbir kararr alan davalmrn hakh ya da haksrz olduSundan soz etrneolanalr yoktur. O halde mahkemece yaprlacak ig, men'i mudahale davasrnrn sonucununbeklenip, davalmm tedbir karan almakta hakkr olup olmadr$rnrn ve dolayrsiyl e tazmi-natla yiikiimli.i bulunup bulunmadrgrnrn tesbitinden ibarettir. Anrlan ilkeye aykrn hare-ketle men'i miidahale davastnm sonucu beklenmeden mahkemece davalmm tazminatlasorumlulugu yOniine gidilmesi bozmayr gerektirir. (4. HD. 27 .ll.l97 4, 4426A6288),

Davactntn kamyonu haksz o,ur"i li.r.oil.r.r. belli bir siire igin gahgmaktanalftonuldupu kesinlegen istihkak dosyasr ile sabittir. Mahcuz kamyonun haciz srrasrndakullanrlmayacak durumda olmasr tamir ettirilerek kullanrlmaslna engel defildir.

Igtihatlar

Nitekim davah 17.7.1969 gunlii dilekgesinde 3-5 bin lira sarfederek kamyonu gahgabilirhale getirdigini agrklamrgtu. Bu hale g0re hacizli kamyonun ne kadar para harcanarakne kadar siire iginde tamir ettirilmesinin miimkiin oldu[u tesbit ettirilip bu tamir siiresiile tamir giderleri hacizli kaldrlr siireden ve kazang yoksunlugundan grkartrldrktan sonraartan mevcutsa bunun l<azang yoksunlufu olarak kabul edilip bunun hiiktim altrnaalmmast gereklidir. Bu hususlar gOzOniturde tutulmakszm bilirkiqi m0tal6asrna bagvu-rulmadan eksik inceleme ile verilen karar bozulmahdr. (4. HD. 26.11.1974.3986/16193).

Dava konusu tagrnmazdaki bi, k;; f,ur,unn, davahya satr$ yapan kimsenin ba-yii bulunan F.L. tarafindan noterde usuliine uygun olarak dozenlenen bir sOzlegme iledavacrya safi g vadedilmiqtir.

Davacmrn bu satrg vaadine dayanarak F.L. aleyhine agtlgl h$kmen tescil davasr-ntn gOriildti[ii srada, satrgr vaad olunan paylar iizerine mahkeme kararryle tedbir ko-nulmugtur.

Mahkeme kararrnda hiikmen tescil davasrnrn sonuglanmasrna kadar payla-rrn iizerine tedbir konuldu[u agrkga belirtilmigtir. Bu tedbir karannrn anlamr agrktrr.Hiikmen tescil davasr sona erinceye delin bu paylarrn her hangi bir gekilde devirve temlik olunmasr veya ipotek edilmesi olana[l ortadan kaldrrrlmrgtrr.

Satrg vaadi sOzlegmesinde taraflardan biri olan satrcrnrn tasamrfunu tinleyen tapusicilindeki bu gerhe ra$men satrg vaad edilen paylar el degigtirmig, Once davahnrn bayii-ne ve beg giin sonra da onun satrgr ile davahya gegmigtir.

Tapu siciline intikal eden tedbir kararrnrn 6ng0rdiipti krsrtlama ile satrq vaadis0zlegmesinin tapuya tescil edilmig bulunmasr halinin hukuki sonuglan arasrnda higbirfark yoktur.

MK'nun 919 uncu maddesinde tapuya gerh edilen gahsi haklann sonradan ikti-sapta bulunan "hak sahiplerine" kargr iyeri siiriilebilecefi 0ng0riilmiigtiir.

Davacr satrg vaadi sdzlegmesiyle gahsi bir hak sahibi olmug, tedbir kararr ile buhak tapu siciline gerh verilmekle sonradan iktisapta bulunanlara yani davah ile 0ncekisahiplere kargr, bu hakkr ileri siirebilmek imkannr kazanmtg, adeta ayni bir hakknsagladrlr nitelikte dava agabilmek yetkisini elde etmigtir.

Davah, davacr tarafindan safig vaadi s0zlegmesinden elde etmek istediSi hususla-n bertaraf eden ve pazarbk bozan iyiniyetli sayrlmayan bir kimse olmast itibariyleMK' nun 9 3 1 inci maddesinden y ararlanamaz. (HGK 30.6.197 3, | | 442 -565).

Davalrlar vekili verdi! i lg.7.lg2;;ilu dilekgc ile davacrlann aldrklan adlimiizaherete nailiyet karannm mahkemece daha 6nce kaldrrrldr[rnr ve b6ylece davactla-nn ta$lnmazlara koydurduklarr tedbirin teminatsrz olarak siirmekle oldulunu, bundandolayr zarar g0rdiiklerini bildirerek ya teminat altrna altnmaslnl ya da tedbirin kaldt-rrlmasrnr istemig ve bu dilekge iizerine hakim dosyayr ele alarak tagtnmazlartn de$erlerig0zetilmek suretiyle davacrlann tedbirin devaml igin nakdi teminat veya teminat mek-tubu gtistermelerine aynr giin karar vermigtir. (4. HD. 21.12,1972, 1478219794).

249

250 iqtihatlar

ihtiyati tedbir kararr teminat mukabilinde kaldrnlmrg olmaslna ve davacrnrn da-vasmda ve dolayrsryla ihtiyati tedbir karan almasmda haksrzh$r astl davanm sonundaanlagtlmtg bulunmaslna gdre, bundan miitevellit tazminat davasrnda zamanaglmr bag-langrct olarak asrl davadaki hiikmiin kesinlegtili tarih yerine ihtiyati tedbir kararrnrnkaldrrldr[r tarihin ahnmasr, usul ve kanuna aykrrrdrr. (TD 30.11.1972,487815103).

Davah kaprcr hakkmda, kat *"r*rrr" kargr hakaret ve miiessir fiil sugundanOtiir0 ceza davasr derdesttir. Bu gartlar altrnda ihtilaf ve davanrn devam ettili miiddetiginde davah b[tiin apartman sakinlerinin bulundugu yerde gece ve giindiiz ikametineve hizmetinin devamtna miisaade edilmesi, neticesi itibariyle gok mahzurlu ve tehlikelibulunduSu g0z0nUne altnarak HUMK'nun 101 ve 103. maddeleri hiikiimlerince davah-nm halen ikamet etti$i dava konusu kaprcr yerinden yedinin tedbir yoluyla nezine, an-cak sOz konusu yerin bagkasrna tahsis edilmeksizin bir yediadle tevdiine ve kargr tarafurmuhtemel zararrna kargrhk olarak ... lira teminatrn davacl tarafindan yatrrlmaslna vekarann infazr igin keyfiyetin icra memurlu[una tevdiine.(9. HD. ll.S.l97l,r7s2ut6r37).

Taraflarm arasmdaki uyugmazh$r "*" ,*.n. g0zen nitelikte olmayan ihtiyatitedbir karartna dayanrlarak, tedbir giderleri igin takipte bulunulamryacalr gcize-tilmeden, gikdyetin reddi isabetsiz, temyiz itirazlan yerindedir. (iiD t3.4.1972,3932t4rr5).

Anlagmazhgrn konusu, idaresi ,*, "0,,. teslim edilen garaj igin verilmesiicabeden beyannamenin verilmemesi nedeniyle sahnan kagakgrhk cezah verginin Tem-yiz Komisyonunca; 0devli igyeri ile aldkasrnr kestilinden, sorumluluSun doprudan dog-ruya yed-i adile tevecciih edeceSi gerekgesiyle terkinine iligkin bulunmaktadrr.

Ortaklar arasmda grkan anlagmazhk dolayrsryla ihtildfin sonuglanmasrna kadarmahkeme karanyla garaj igletmesi kendisine brakrlan yed-i adil sadece igletme ite ilgiligcirevlerden sorumlu olup, yed-i adilin vergi sorumlulufunun da butundulu hak-ktnda kanunlarrmzda her hangi bir hiikiim mevcut olmadrg gibi, mi.ikelleflerin sairgelirlerinin bulunup bulunmadr!,rna g6re verginin, hesap edilmesi ozellik tagryan birhusus oldu$undan, bu tizelliSine binaen beyannamelerin miikellefler tarafindan bizzatverilmesi de Vergi Hukuku esaslanna daha uygun diiger.

Bu nedenle davantn kabuliiyle, ihtildflr yrlda garaj igletmesinden elde edilmig birgelir bulunup bulunmadrSr hususunun aragtrnlarak sonucuna gore yeniden bir kararverilmesi igin dava konusu Temyiz Komisyonu karanntn bozulmasrna karar verildi.(Danrytay 4. HD. 14.3.1972,83n590).

HUMK.nun l0l ve lo3.maddeleriJul" "g,,-"srndan

ewer veya sonra ne gibihallerde ihtiyati tedbir karan verilebilecelini gdstermigtir. Genellikle gecikmesindetehlike olan veya mthim bir zarar olacaSr anlagrlan hallerde bunlarrn onlenmesi igin

Igtihatlar 25r

hdkimin ihtiyati tedbir karan verebilece[i ve rizellikle bir alacalrn temini igin de icra veiflas Kanunu ile ihtiyati haciz mtiessesesi kabul edilmigtir.

Haksz olarak ahnan bu gibi kararlardan dolayr diler tarafin veya 3.kigilerin ug-ramasr muhtemel zararlartna kargrhk tedbir isteyen tarafin teminat gOstermesi gerektiliUsulun l l0.maddesi ile 0ngtiriilmiig ve bu halin ihtiyati haciz kararlannda da uygulana-ca[t, icra ve iflas Kanununun 259. maddesinde agrklanmrqtr. Bu gekilde icra edilenihtiyati tedbirlerin aksine mahkemece almmrg bir karar bulunmadrkga esas hakkmdaverilen hiikmiin tefhim veya tebli! tarihinden itibaren kalkmasr gerektiSi de Usuliinl12. maddesinde agftlanmrgtrr. Ddvahlar tarafrndan ddvacr aleyhine ... liranrn tahsilihakktnda agrlan ddva sonunda ddvahlar isteklerinden ... liraya iligkin krsmrnda hakhagrlmrg ve 15.7.1968 tarihli karar ile bunun tahsiline, ziyade istelin reddine ve konantedbirin hukmiin icrastnt teminen bu klsrm igin devamrna ve tedbirin fazla ktsmmtnkaldrrrlmasrna karar verilmig ve bu kararm 6.8.1968 tarihinde teblig edilmek suretiyleddvacr 6$renmigtir. S0zii gegen karan borglu olan ddvacr temyiz etmig, ddvahlar temyizetrnemiglerdir.

Ddvact ddvahlann fazla mebld! iizerinden koyduklan tedbir dolayrsiyle haksrzgrkmalarrndan 0tiirU bu tazminat ddvasmr agmrg bulunmaktadr. HUMK.nun 110. mad-desinde ve ic.if.K.nun 259. maddesinde agrlacak bu ddvanrn mahiyeti tazminat diivasrolarak nitelendirilmigtir. Borglar Kanunu alacak do[uran eylemleri saymr$tlr. Akitten vehaksrz iktisaptan dolan btr zarar sOz konusu olmadr$rna gdre ddvahlara atfedilen eylemkanunun kendilerine tanrdrlr hakkr kdttiye kullanmak geklinde ortaya grkan haksrz ey-lemden ibarettir. Bciyle olunca Borglar Kanunun 60. maddesi gerelince d6vanrnzarara ulrayan davacr tarafindan fiili iilrendili teblif tarihi olan 6.8.1968 tarihin-den itibaren I ytl gegtikten son-ra agrldrlmdan ddvanm zamanaglml ydnUnden reddi vekanuna uygun oldulundan yerinde gOriilmeyen temyiz itirazlannrn reddi gerekir. (TDt1.10.1y71,4300/6193).

* * *25.5.1948 giinlti satrg vaadi sdzlegmesiyle H.Y. iki parga ta$lnmaz mahnr dava-

ctya devir ve temlik etmeyi vadetmig oldulu halde sonradan tapuda kayrtlr (40) do-niimliik tarlastnt kardegi A. adma fera$ ve intikalini yaptrmaya teqebbiis etmesi Uzerinebunu haber alan davacr H. mahkemeye bagvurmug, ta$lnmaz mahn bagkasr adlna tapuyaintikalini Onlemek maksadiyle 15.12.1953 tarihinde aldr[r tedbir kararrnr aynr tarihtetapu dairesine tebliS ettirmigtir.

Dava dilekgesinde: Tapu memuru Z. nin g0revini ihmal ederek kendisine tebli!olunan bu ihtiyati tedbir kararrnt infaz etmediti ve aradan ikibuguk ay gegtikten sonrasOzii gegen ta$lnmaz mahn H. tarafrndan kardegi A.'ya satrlarak devir ve temlik olun-masr nedeniyle elden grkardrlr, davacrnln bu yiizden, ddniimii 850 liradan (40) donumtarlasrnrn toplam deleri olan (34.000) hra zarara uSradr$r iddia olunmug, igbu zararrnMK'nun 917 nci maddesi uyannca davah Hazineye 0dettirilmesi istenmigtir.

Mahkemece: (... Davacmrn bu taglnmaz mah 5.000 lira bedel mukabilinde satrnaldrfr anlagrlmakla, 5.000 liranrn davah Hazineden ahnrp davacrya verilmesine ve da-vacrnln geri kalan 29.000 lira hakkrndaki talebinin reddine) dair verilen hiikiim, Yargr-tay 6zel dairesince;

252 igtihatlar

a)Tapu memurunun eylemi ile davacmm gtird0$ii zarar arasrnda sebep sonugbatrnm bulunup bulunmadr$r konusunda inceleme yaprlmadrlr,

b) Davacrmn zaran tutannln re'sen incelenip, tespit edilmesi gerektili halde,mahkemece yaprlan soru$turmanln bu y0nden de eksik brrakrldrlr nedenleriyle bozul-mug oldupundan, uyugmazhk bu iki noktada toplanmrgtr. Mahkeme karannda diren-migtir. HGK karan;

l)Davacr H. nin ihtiyati tedbir isteli Kuyucak Asliye Hukuk Mahkemesinin14.12.1953 giinlii karariyle kabul olunmug ve tapu memurluguna gdnderilen 15.12.1953giinlii yazrda smtrlan, mevkii ve miktarlarr agrklanan iki parga tqlnmaz mal iizerindetapuda hig muamele yaptlmamasr igin ihtiyati tedbir karan verildi[i bildirilmig ve buyazLtaplr memuru z.'ye teblip olunmugtur. Davacr Halime tarafindan, satrg vaadi sene-dini veren Hatice'ye kargr 13.3.1954 gtiniinde agrlan tapu iptali davasr srrasrnda, tedbirkararrntn tapu memuru tarafindan infaz edilmemesi yiiziinden 27.2.1954 giintinde (40)dtiniimliik ta$mmaz mahn iigiincii kigi A.' ya yaprlan satrgr nedeniyle, tapu kaydmrn bukigi adrna intikal ettirilmesi kargnmda, tapu iptali davasrnrn ret ile sonuglandrlr ve odavantn gdriilmesi strastnda, tapudaki intikal iglemini ti$renen davactnln, tapu memuru-nu merciine gikayet ettif,i ve daha sonra da bu tazminat davasrm agtrpr anlagrlmaktadr.Tapu ve Kadastro Genel MiidiirlU$Unce yaprlan soru$turma sonunda di,lzenlenen27.5.1958 giinlil miifettig fezlekesinde: (tapu memurunun mahkemeden g6nderilen15.12.1953 giinlii ihtiyati tedbir tezkeresinde zikedilen iki parga gayrimenkul kaydrnrbulamamry ve tedbiri iqleyememig oldupu halde, mezkur tezkereyi uzun miiddet elindetutarak mahkemeye durumu bildirmemig olmakla vazifesinde ihrnal gosterdili ve bila-hare tapuda miiseccel oldupu anlagrlan (40) ddn[m miktanndaki Alustos 1926 tarih, lnolu gayrimenkuliin tedbir kararrna ra$men satl$lna sebebiyet verdifi) agrklanmrg veTCK'nun 230 uncu maddesi uyannca cezalandnlmasr igin evrakr vilAyet idare kurulunatevdi olunmug; Aydrn vildyeti idare Kurulunun 10.7.1958 giinlii karannda da (tapumemuru Z. nin tezkerede d0rt hududu yazrh gayrimenkuliin kaydrnr arayarak gereklimegruhatr vermesi, kaydrn bulunmadr$r takdirde tapu tarih ve numaraslnr veya kaydrnbulunabilmesi igin ihticaca salih malfimatr ait oldufu mahkemeden istizan etmesi gere-kirken bunu da yapmayarak 40 d6ni.im buyiiklugundeki tarlanm A. adrndaki gahsa sa-ttlmasrna sebebiyet verdili ve bu suretle mahkemece yanlan tezkere miinderecatrnuryerine getirilmedigi cihetle vazifesinde ihmal ve terahi gosterdili agrklanmrg, TCK,nun230 uncu maddesi uyannca liizumu muhakemesine karar verilmig; Tapu memurununitirazr iizerine bu karar, Danrgtay 2 nci Dairesinin 9.9.1959 gtnli,i karariyle onanmrgtrr.Mufetti$likqe yaprlan soru$turma srasrnda Tapu memuru Z. verdigi ifadesinde: Haticeadrna kayth gayrimenkule rastlamadr$mr, tezkerede tapu tarih ve numaralan bildiril-memig, yalnrzca hudutlarr g0sterilmil oldu[undan sOzti geqen gayrimenkullerin kayrtla-ru.r bulup, tedbiri iglemek imkdnr olmadrlrm, teid<ere iizerine bir muamele yapmadr$mr,r.nahkemeye de herhangi bir mal0mat vermedifini sOylemek suretiyle, bu husustakiilrmalini kendisi de kabul etmig bulunmaktadr.

Yukarrda aglklanan soru$turmaya iligkin kd$rtlar, tapu kayrtlan ve dosyamiinderecatiyle, tapu memurunun mahkemeden 15.12,1963 giinUnde gcinderilen tedbiryazst iizerine ikibuguk ay hig bir iglem yapmayarak tedbir kararrnr yerine getirmedili

Igtihatlar 253

ve bu ihmali sonucunda, s0zii gegen (40) ddn[mli.ik taqrnmaz mahn iigiinc[ bir kigiyesatrgr ile tapudaki kayrtlarrn bu kigi adrna intikal ettirilmesi yiiziinden, davacrnm tapuiptali ve tescil davasmrn ret ile sonuglanmasrna ve boylec e zararaulramasrna yol agtr$ranlagrlmaktadn. Mahkemece, davacrnm, gergeklegen z rarr ile tapu memurununkusurlu eylemi araslndaki (sebep ve sonug) balr gereli gibi aragtrnlmrt ve bundansonra MK'nun 917 inci maddesi uyannca Hazinenin sorumlulufu cihetine gidil-migtir. BK'nun 53 iincii maddesine g0re, h6kim, kusur olup olmadr[rna karar vermekigtn ceza hukukunun mesuliyete dair hiihimleriyle bagh olmadrgr gibi, ceza mahkeme-sinden verilen beraat karariyle de mukayyet de[ildir. Direnme karan bu y0nden do$rubulundu$undan, Hazine vekilinin bu noktaya iligkin temyiz itirazlannrn reddi gerek-mektedir.

2) Tapuda kayrth bir ta$urmaz malur, noterlikge diizenlenen satl; vaadi sdzlegme-sine dayanan davact Halime, bu tagmmaz malin kendisi adrna tescilini isteyebilme yerkisini kazandtpmdan, davact yararura bir kigisel hak do$mugtur. Tedbir karannrn go-revli tapu memuru taraftndan infaz edilmemesi ve tagnmaz mabn 27.2.1954 giiniindebagka bir kigiye satrlarak devredilmig olmasr yiizi.inden tescil iglemi yaprlmadrgr igin, bukigisel hak sona ermigtir. Davacr, bu hakkrn diigmesi yiiziinden uSradr[r zararr,MK'nun 917 nci maddesine dayanarak Hazineden istemesine giire, bu zarar, ii-giincii gahrs A.' ya satrgr yapllan tagrnmaz mahn satry giiniindeki deferidir. Davakonusu ta$rnmaz maln27.2.1954 gtiniindeki delerinin mahkemece re'sen aragtrrlarak,gergek zararrn tespit ettirilmesi ve sonucuna gdre lrtiktim verilmesi gerekmektedir. Bubakrmdan davacmrn (5.000) lkaya razr oldu[u ve hiikmiin bu noktadan kesinlegtili ilerisiirtilerek eski htiktimde direnilmig olmasr Yasaya ve usule aykrndtr.

Sonug: 1) Hazine vekilinin temyiz itirazlannm I inci bendte gristerilen nedenlerlereddine.

2)Davacr vekilinin temyiz itirazlanrun kabuliiyle direnme kararrnrn 2 ncibentte gOsterilen nedenle bozulmasna golunlukla karar verildi. (HGK 2.6.1971, 4-487t350\.

Davah vekili 19.4.1965 gUnlii "r"*rd; Lr,,n. tonu olan piyanonun satrldrsmragrklamrgtrr. Gergekte, dosyada, 12.3.1962 giinlii bir adi satrg betgesi vardrr. Bu belgeyegdre piyanonun, davaltntn, aynt giinde vekaletini iizerine alan davah vekili tarafindansatm ahndrpt belirtilmektedir. Oysaki, satrg giini.inde, hukuken tedbirin devam etmektebulunmast gerekir. QUnkU tedbir giiniinden sonra, bu dava, siiresinde ve harg bakrmrn-dan iki bin lira deger gdsteril.erek agrlmrg bulunmaktadr. O halde, bu durumda, davacr-nm da diigUncesi sorulup tutanaga yazdrktan sonra usuliln 186 rncr maddesi hiikmi.inunuygulanmastnur gerekip gerekmedili tartrgrlmadan karann verilmig olmasr bozmayrgerektirir.

Temyiz edilen gdsterilen nedenlerle bozulmasura 615016557 sayr ile 7.6.1966giini.inde) karar verilip yerine geri gevrilmekle, yeniden yaprlan yargrlama sonunda; bazrsebep ve diiqUncelerle eski hiiktimde direnmeye karar verilmigtir.

Dava dilekgesinde: davacmm babasr N.in 195 I yrhnda oltimiinden sonra ele ge-gen rehin senedine gOre, davaltdan aldr$r ... lira borg kargrh$rnda bir piyanonun rehin

254 iqtihqtlar

edildigi: bu paranrn davahya Odenecegi ileri si.iriilmtig, scizi.i gegen piyanonun davalrdanaltnarak davacrya teslim olunmasr istenmigtir.

Mahkemece, dava konusu piyanonun davacrya iadesine, piyanonun davacryatesliminden sonra, vezneye yatan paranln davallya ddenmesine dair verilen hiikUm,Yargrtay Ozel Dairesince: piyano bagkasrna satrlarak, davahnrn elinden grkmrg bulun-du$una gOre, davada usuliin 186 rncr maddesi uyannca iglem yaprlmasrnrn gerekipgerekmeyece[i noktasrndan bozulmug oldu$undan, Hukuk Genel Kurulunda gdriigiile-cek husus bu nokta 0zerinde toplanmrgtrr. 15.2.1967 giinli.i karar ile piyano iizerineihtiyati tedbir konulmus ve 22.2.1967 giintinde dava agtlmrgtrr. Piyanonun davah tara-findan bagka bir kiqiye satrqr yaprlarak, devir ve temlik olunmasr ise 12.3.1967 giiniin-dedir. Bu durum kargrsrnda davacr, HUMK.nun 186 ncr maddesi uyannca:Dilerse, tem-lik eden taraf ile olan davasrndan vazgegerek, mUddeabihi temelliik eden kimseye kargrdava eder.

2) Dilerse, davastnt miiddeabihi bagkasrna temlik eden taraf hakkrnda zarar veziyan davasrna gevirir.

Bu olayda husumet yontinden mahkemece re'sen ele almmasr ve gergek hasmrnbelinilmesi gerekmektedir. Davacrnrn bu konudaki iste[i tespit edildikten sonra, ya yenimalike kargt aytn davasr vtirtitiilecek veyahut davah tazminata mahkum edilecektir. icramemurunun, davantn si.iresi iginde agrldr$rndan habersiz olarak tedbir karantrr kaldrrmrgbulunmasr ve ilk bozma ilamrnda bu noktaya dokunulmamrg olmast, usuliin 186 ncrmaddesinin uygulanmastnt Onlemez. Kaldr ki, davah vekili 4.4.1962 giinlii ikinci dilek-gesinde: tedbirin kaldtrtlmastndan sonra piyanonun kendisine temlik edildif,ini ve bila-hare elden grkanldr$rnt agrklamrg,12.5.l965 giinlU dilekqesinde de usulgn 186 ncr mad-desi uyarrnca iglem yaprlmasmr istemigtir. Mahkemece, Ozel Dairenin yerinde oianbozma ilamma uyulmayarak eski hUkiimde direnilmesi, bu noktadan usule aykrn-drr. (HGK 2.6.197 l, 4-4431 17 \.

*Jt *ihtiyati tedbir kararlnda (davacrlarln varhfrnr iddia ettikleri alacafrn temi-

ni iqin borglulartn bu nispetteki menkul ve gayrimenkul mallarl ile iigiincii gahrs-lardaki alacaklart iizerine ihtiyati tedbir vaz'tna karar verildi[i) yazrhdrr. (ihtiyatitedbir) deyimi kullanrlmlg olmasrna rafmen, nitelifi bakrmrndan HUMK'nun l0linci maddesine uygun bir ihtiyati tedbir defil, iiK'nun 257 nci maddesine miimasihtiyati haczi tazammun etmektedir. Zira, HUMK'nun 101 inci maddesinde aqrklan-dt$t gibi ihtiyati tedbir, menkul ve gayrimenkul mallarrn aynlnln mtinazaah olmasrhalinde bunun haciz veya yedi adle tevdiine, mtnazaah geyin muhafazasr igin lazrmgelen her ttirlii tedbirlerin altnmastna, MK ile muayyen hallerde nafaka veya aynhk veboganma davast tizerjne gerekli muvakkat tedbirlerin inihazrna taalluk edebilir. Olayda,muhtemel bir para alacaltnm ilerde istifasrnr teminat altrna almak igin bolqlunun birktstm alacak, hak ve mallannrn muhafaza altrna ahnmasr s6z konusu oldufundan, ko-nulan tedbir, iiK'nun 25'7 nci ve miiteakip maddelerinde yazrh ihtiyati haciz niteligitagrmaktadrr. (iiD 5.1 0. 1970, 8789/91 8l).

Iqtihatlar 255

HUMK m. 109 'daki qartlann yerine getirilmesi, ezctimle l0 giin iginde dava a-qtlmasr, buna dair belgenin karan,tatbik eden memura ibraz edilmesi zorunludur. Aksitakdirde ihtiyati tedbir bir gflna merasime hacet kalmaksrzm kendililinden kalkar. (iiD18.9.1970, 8540/8529).

Sanrgrn tecziyeedildisi r,"...J.r:2. maddesinin 2.frkrasrnda (eger vesikakanunen sahtelili ispat olunmadrkga muteber olan resmi evrak kabilinden ise) denil-mektedir.

Sahteligi ispat olunmadrkga muteber resml evrak ise, Hukuk Usulfi Muhakeme-leri Kanununun 295. maddesinde (mahkeme il6mlarr ile katibi adlilerce resen tanzimedilen senetler) olarak tarif edilmigtir.

Mahkeme ildmlan yargrlama sonunda verilen ve ddvayr esasmdan halledip neti-celendiren kararlardr. Tabiri di[erle davamn esasr hakkrnda verilen son karardrr. Buhiikiimle diiva neticelenmig olur ve kesinlegmesi ile de muhtevasr dairesinde taraflarrbaglar.

Sanrfrn Uzerinde sahtekdrhk yaph$l varaka ise, Danrgtayrn bagka bir ddvadosyasiyle yiiriitmenin durdurulmasrna dair verdili bir ihtiyati tedbir karandrr.

ihtiyati tedbir karan (Hukuk Usulii Muhakemeleri Kanununun l0l - I I 3) bir d6-va strastnda ddvalmtn ddva mevzuunu iig[ncti bir gahsa temlik etmesi miimkun bulun-duSundan, d6vayr kazanan ddvacurrn ddva konusu $eyi elde etmesi mi.imkiinolamtyacaltndan bunun elde edilmesi igin ddva srrasrnda ve hatta ddvadan 6nce emni-yeti altrna almaya yarayan tedbirlere denir. Bundan maada ddvanrn devamr mtiddetincebaa muvakkat tedbirler ahnmasr da zaruri olabilir. Mesela boganma ddvastnrn deva-mrnda taraflar nafaka ddemeye mahk0m edilebilirler.

Dayanmast mi.imktin olmayan geyin bozulmasl diigiincesiyle bu mahn satrlma-smda da karar istenir ve bir karar verilebilir.

H6kim ihtiyati tedbir karannl verirken taraflan davet edip dinliyecegi gibi taraf'-lar gelmese bile acele olarak kararr verir. (H.U.M.K. rnadde 105) ihtiyati tedbirdekiispat tam bir ispat de[ildir. Ancak hdkimin ddvacmm talebinin yerinde olduguna, tabiridi[erle hakkrnrn mevcudiyetine kanaat getirmesi kdfidir.

Hukuk UsulU Muhakemeleri Kanununun 111. maddesi gereSince ihtiyati tedbirkararlart muvakkat nitelikte olup gartlann deSigmesi halinde tebdil edilebilir. Bu itibarlada bu kararlar temyiz edilemezler. Ancak glyapta verilen ihtiyati tedbir kararr aleyhineitiraz yoluna gidilebilir.

ihtiyati tedbir kararr, muvakkat mahiyette olmasrna gore gryaben verilen ihtiyatitedbir kararrnaitiraz edilerek veya miiddetinde ddva agtlmayarak, kargr tarafin teminatgdstermesi gartlann deSiqmesi ve nihayet esas hiikiim verilmesi sebebiyle son bulur.Hukuk Usul0 Muhakemeleri Kanununun yukarrda izah edilen hiiki.lmleri 521 sayrhDanrgtay Kanununun 9412. maddesinde aynen kabul edilmigtir.

Sdzii edilen madde frkrasmda, D6va Daireleri ile Ddva Daireleri Kurulu tarafla-nndan birinin istegi halinde teminat kargrhlrnda yiiriitmenin durdurulmasrna kararverebilirler.Bu izahata g0re nihai mahiyet arz etmeyen yani kesin bir karar nitelilinde

256 igtihatlar

olmayan yiiriitmenin durdurulmasrna iligkin karar iizerinde sanrpn igledi$i sahtekdrhksugu 342'. maddenin 2. fikrasrnda yazrh kanunen sahtelifi ispat olunmadrkga muteberolan resmi ewak niteli[inde olmayrp 1. fikrada derpig edilen hilAfi ispat edilinceyekadar muteber varaka iizerinde sahteMrhk sugu olarak kabul edilip I. fikrayagiire cezalandlrllmasl gerekirken sOzii edilen 2. ftrayagOre tecziye edilmesi.

Boznayt gerektirmig ve temyiz itirazlan ile samk vekillerinin miirafaah tetkikatsrrasmdaki savunmalart bu itibarla varit bulunmug oldu[undan tebli[namedeki onamatalebinin reddiyle hiikmiin bu sebeple bozulmasura ve depo parasmm geri verilmesineve bozma uygulamaya taalltk etti$inden Ceza Mahkemeleri Usulii Kanununun 325.maddesi geregince hUkmii temyiz etmeyen sanrk A.B.ye tegmiline dair 26.2.1970 gn-niinde oybirlif,iyle verilen karar Yargrtay C.Savcrlanndan i.V. hazr oldugu halde sanrkile vekillerinin yokluklarrnda ustlen ve agrk olarak tefhim edildi.(7. cD.26.2.1n0,7872t674.).

ihtiyati tedbirden dolan ,".*,;.; surette kargrtanacagr HUMK'nun ll0.maddesinde g0sterilmigtir. Bu maddede belirtildi$i veghile ihtiyati tedbir isteyen tarafinileride esas davayt kaybetmesi halinde bu tedbirden di[er taraf veya iigtincii kigi igindo$an zarann Odenmesini temin ile ytikiimlil bulunmaktadr. Bu y0nden agrlacak tazmi-nat davalannda tetkik edileiek husus tedbirin infazr dolayrsryla aleyhine tedbir almarunzatara u$ramtg olmast gerekmektedir. Kanun yalnrz zarar ziyandan bahsetmektedir.Buna miitenazr olarak iiK'nun 259. maddesi de aym hiikmii ihtiva etmektedir. Buradada I10. maddede oldu[u gibi yalmz zarar ve ziyandan bahsedilmiqtir. ihtiyati tedbirialanm kusurundan bahsedilmedi$ine g0re BK'nun 41. maddesinde yazrh oldu[u veghilefalli zarar ve ziyandan mes'ul krlmak igin gart olan kusurlu bulunmasr hali bu davanlnnnsuru olamaz. Bu itibarla bu hadisede davah zarar ziyanla kusursuz mesuliyet kaidele-rine gdre sorumludur. Davalmtn durumu haksrz bir fiil igleyen durumunda oldu$undanhakkrnda uygulanmasr gerekli zamanasrml BK'nun 66. maddesi deBil, 60. maddesiolmak icapeder. Bu halde 1 senelik zamana$rmr mutazarrr olan tarafrn zarar ve failineIttila tarihinden itibaren baplamasr gerekir. Bu da esas hakkrndaki hiikmiin kesinleg-mesi tarihidir. O taxihe kadar esas hiikiim redde m0ncer davaya ait oldu[u cihetle bo-zulmast halinde tedbir alanur haksrzksr s6z konusu olamayaca$mdan davacmrn da zararziyam s6z konusu olmayacaktr. $u halde zarar hiikmiin kesinlegmesi tarihinde tekev-wn etmigtir. Bu halde zamana$lmrna BK'nun 66. maddesinin uygulanmasr ve mebdei-nin kamyonun teslim tarihinin kabulii usul ve kanuna aykrrrdu. Bu sebeplerle sozii ge-gen karann kesinlegme tarihi tahkik edilerek sonucuna gore bir karar verilmesi gerekir-ken aksine yazrh diigilncelerle davamn zamana$rml yontnden reddi usul ve kanunaaykrrdr.(TD 6.1.197 0, f 08/40).

Dava: kamulaqtmlmakszr" ., u";;; yerin kesin hiikiimle beliren bedeli iize-rinde davah idarenin koydulu ihtiyati tedbir yttziinden ugranrlan faiz yoksunlu Su zara-rrnrn Odetilmesine iligkindir. Davah idarenin, kadastro tesbitinde, dava konusu yerindavact adrna tesbit edildi$inden sdz ederek daha once kesin hiikiim ile davacr yarannakarar altma ahnan bir paranm geri almmasrna iligkin davanrn gorulmesi srasnda sozii

Igtihatlar 257

edilen para iizerine ihtiyati tedbir kararr konulmug ise de, yargrlama sonunda bu davareddedilrnig ve 15.2.1965 gtiniinde ihtiyati tedbirin kalkmasryla yer bedeli davacr tara-findan almmrgtr. Ancak, scizii gegen davanrn yasa yollanndan gegerek kesinlegtifi giin24.5.1966 drr, Bu tarihte, idarenin istedi$i ihtiyati tedbirin hakszhfr kesinlikle be-lirmig bulunmaktadr. Davacr, bu tarihten bir yrl iginde, yani 13.9.1966 giintinde agtt[rdava ile ihtiyati tedbir yiiztinden upradrlr faiz yoksunlugunu istemig bulunmasrna gdrebir yrllrk zamana$rmr stiresinin gegtigi ileri siirUlemez.(4,IID.13.5.1969' 77614651).

Tedbir kararmdan sonra siiresino"-;;" dava reddedilirse tedbir kendili$indenkalkar. Ancak tedbirden dotan tazminat davasrnrn zamana$lml tedbirin bu kalkma gi.i-niinden baglamaz. Qtinkii reddedilen davanrn bozulmasr miiLrnkiindUr. Bu sebeple zama-nagrmr, esas davaya ait htikmiin kesinlegmesi gtiLniinden baglar. Qiinkti zarar bu htikmiinkesinleqmesiyle gergeklegmiStir.(4. I ID. 13.2.1969196818378),

Mahkemece davacrnrn irt"gi tir..ilJiitiyati tedbir karan verilmigtir. Uyuqmaz-hfm esasrnl g0ziimlenecek gekilde ve davaclnrn dava sonunda elde etmesi gerefininpeginen hiikme ba$ayacak nitelikte tedbir kararr verilmeyeceli diigUniilerek bukonudaki davacr isteSinin reddi icap ettigi halde mahkemece bu esaslara aykrn qekildetedbir karan verilmesi ve usuliin l0l. ve sonraki maddelerine aykrrdr. (4. HD.2.1..t969,6263147).

Tedbir kararlannm kaldnlmasm. il;" esas davaya bakan mahkemelerce veri-len kararlardaki yarglama giderinden sayrlan vekdlet iicretinin ve di[er giderlerin esasdavanrn bitiminde tesis olunacak h0kiim ile taraflara tantnan hak ve menfaat orantndahUk[m altma alnmasr HUMK.nun 416 ve sonraki maddeleri gere$idir. Ancak; takipkonusu kararlarda dzel daire bozma ildmrnda agftlandrpr Uzere tedbirin kaldrtlmasma... lira iicreti vekdletin kargr taraftan mUteselsilen ve miitesaviyen tahsili ile davacryaverrlmesine denilmigtir. B0yle olunca kararlardaki hiikiim fikrasmm yerine getirilmesi,takibin devamrna karar verilmesi gerekir. icra memuru ve icra tetkik mercii mahkeme-lerden verilen ildmlan ile miikelleftirler. ildmrn yanhg oldugundan s6z ederek infaan-dan kagmamazlar. O yolda iglem yaptlmamasl ve iizel daire bomra ildmrna uyulmaya-rak itirazm kaldnlmasr istelinin (refr itiraz talebinin) reddine kapsayan eski hiikUmdedirenilmesi isabetsizdir. Alacakhlar vekilinin temyiz itiraanm kabuliyle, direnme kararrbozulmal rdr. (HG K 4.12.19 68,n 6/804).

Hukuk Mahkemesinin 28.6.1968 *** 'n

rrOi tedbir karanna istinaden yedie-min srfatiyle kendisine teslim olunan butday ve arpa mahsulunii davalt tarafa teslimetmekten santk Hasan'm yaptlan durugmast sonunda TCK'nun 27611, 5912 ve 647 saytllKanunun 4. maddeleri geretince ...mahkumiyetine karar verilmigtir'

HUMK'nun l0l ve miiteakip maddeleri uyarmca verilen tedbir karannln aynlKanunun 109. maddesi gerepince l0 giin zarfinda esas hakkrnda dava ikame edil'medili suretre ihtiyati tedbirin bir gtina merasime hacet kalmaksztn kendili[inden

258 igtihatlar

kalkaca[r ve bu itibarla sant$tn cezai sorumlulu$unun hukuki mesnedinin kahnayaca$rcihetle bu husus araqilrtltp mtinakaga edilmeden yazrh gekilde hiikum tesisi bozmayrgerektirmi gtir. (4. CD. 3 1.5. 1968, 1925 /347 9),

Men'i miidahale ddvasr gtiruru*.,itlllp urrrin. verilen tedbir kararrnda da bukarara vdki itiraan reddine nriitedair kararda tespit olunan yargr giderlerinin ve bumeyanda vekdlet iicretinin dkrbeti astl ddvanrn neticesinde belli olaca$rndan mezkfirkararlar daha evvel ve miistakilen takip konusu yaprlamaz. Bu esas gdzciniinde tutul-madan takibin devamtnt sa$lar gekilde karar verilmesi usule aykrn, temyiz itirazr yerin-dedir.(iiD 23.5. I 968, 5596/ 547 4 \.

t<t<*

Men' i miidahale ddvasr g6riiliirken talep iizerine verilen tedbir kararrnda da bukarara vdki itirazrn reddine mUtedair kararda tespit olunan yargr giderlerinin ve bumeyanda vekdlet iicretinin dkrbeti astl dAvanrn neticesinde belli olaca$rndan mezkiirkarara kadar daha evvel ve mtistakilen takip konusu yapiamaz. Bu esas gcizrinUndetutulmadan takibin devamtnt sa$lar gekilde karar verilmesi usule aykn, temyiz itirazlartyerindedir. (iiD 23.s. I 96 8, ssg9/ 547 41.

Kamu idare ve kurumlarrnrn yetnrlJrlun,unnru, yasa, tiiziik ve y6netmerikleri-nin verdi$i yetkiye dayantlarak altnan kararlann yonetimi idari yargr yerine ait bulun-dutundan adalet mahkemelerince, bu kararlann yerine getirilmesini durdurur nitelikteihtiyati tedbir kararr verilmesi dogru olmayacagr gibi, uyugmazhsrn esasrnr g<iziimlergekilde ihtiyati tedbir karan verilmesi Usuliin 101 ve sonraki maddelerine uygun dUg-mez. (4. HD. 18.1.1968, 11400/688).

Davact mahkemeden 15.8.1963 ,-tnrl.rUtpla taahhiit altrna girdili iqlemler-den baztlarrnl yapmasl, baztlanndan men olmasr gibi tedbir kararr verilmesini istemig vebturu dilekgesinde agrkga yazrnl$tr. Mahkeme de ihtilafi ihtiyati tedbir hudutlal igindemtitaala etmigtir. Tedbir kararlart nihai nitelikte olmadllrndan bunlar iizerinde tem-yiz incelemesi yaprlmasr miimkiin defildir. (TD 7,12.1967, 3g44l4s2g\.

Tedbir kararlanndan dogun ,uru.lJ Llru.ru, sorumluluk esaslarmca miitalaa e-dilmelidir.

Maliki ile iigtincti gahts arasmdaki uyugmazh$a konu olan bir ta$rnmaz maln sa-ttn altnmast kusurlu bir dawanrg olmadrgr gibi Onceki malike yoneltilen dava ile birliktetizerindeki yapmln yaptlmast tedbir yoluyla durdurulmug, yer biterek ruhsatiye alnmasrda bu veya zararrn meydana getirilmesine yol agmasrnr sa$layan bir davranrg geklindediiqiiniilemez.(4. HD. 18.9.1967, SZl3t6620).

rrrrrrrrrrrlrtrrrrrrrtrrrrrrtrtrrrr!!rtrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

iqtihatlar 259

Otonun ,vediemine teslimini davacr isternig olsa dahi, davaltntn otoya haksrz elatml$ olmasl dolayrsryla dava sonunda hakh grkan davact, otonun yedieminde kaldt$tsiireye iligkin zararrnt da davaltdan isteyebilir.(4. ILD.6.7.1967,205015877).

Ankara Asriye Birinci ricarer tJ;;-r*in 10.3.1966 tarihli, 89 sayrtr kararr,[{UMK'nun 101 ve miiteakip maddeleri uyannca ve dava sorluna kadar eqyalartn muha-fazasr maksadrna matuf ihtiyati tedbire taalluk etmektedir. B0yle bir ihtiyati tedbir kara-rr ile nruhafazaaltna ahnan mallarla ilgili istihkak davalartntn 96 ve 97 nci maddeleruyalnca tetkik merciinde depil, genel hiiktimlere gOre mahkemede bakrhp intaq edilme-si lazrmdrr. (iiD 4.5.1967, 40531 4314).

Ddvacr. belediyece onanan ,", ;il geregince yapryr yaptrrmala baqladrgr

srrada ddva|, tedbir karan alarak yaprnrn mutt'ak b6liirniine iligkin duvarrn yaptlmastntdurdurmugtur. Bu durumu ile yaprnrn tamamtntn pldnt uyartnca tamamlanmastua imkdnkalmamrgtrr. Bilirkigi, mutfak duvan drgrndaki b0liimlerin yapllmasrna devam edilece$idiigtincesinde bulunmug ise de, uyuqmazhk konusu olan bdliimtin ileride tamamen ya-prlamayaca$r neticesine vanlarak mahkemece sdkillmesine karar verildi$i takdirdeyaprnln gaye ve pldna aykrrr diigecefi bir gergektir. Yapr iSinin bcil[miini.in durdurulma-sr diler btiltimlerin de tamamlanmasr ile sonunda ddvacrya bir fayda sallayacatt da

dUgUntilemez. Bu durumda ddvact yaplnm tamamlnln geg yaprlmasrndan do$an ve ileri-de gecikme siiresince kiralanandan sallayacaSr faydayr zarar olarak istemepe hakktvardn.(4. HD. 12.11.1966, 8455197 89).'

Davalnrn elindeki geltik mahsu,U O^.,* Belediyece ihtiyati tedbir koydurul-mu$ ve geltikler Belediyeye teslim edilmigtir, Davacrlar mahkemeye bagvurarak sOzti

gegen geltiklerin kendilerine ait oldu!,undan bahisle, ihtiyati tedbirin kaldrrrlmasr iginitiiazda bulunmuglarsa da, isteklerinin reddedilmesi iizerine aqtrklan bu davada: (Qel-

tikler iizerndeki istitrkak iddialannrn subutuna, Belediye lehine konulmug olan ihtiyatitedbirin kaldrnlmasma, o suretle vaki muarazantn Onlenmesine karar verilntesini iste-

miglerdir). B6ylece ortada hacizli mal hakkrnda iiK uyannca agtlmtq bir istihkak davast

bulurunamaktadr. itrtiyati tedbir koydurmak suretiyle vaki miidahale Ye

muarazanln dnlenmesi ve menkul mal iizerindeki miilkiyet hakktntn tantnmastyolundaki davanrn incelenmesi Asliye Hukuk Mahkemesine aittir' (HGK29.6.L966,6251208).

t<*t(

Dosyaya g6re sanrklarm, gikayetgi Htiseyin'in belli yer ve slntrdaki ta$lnmaz

mallarrna el attrklan 6ne siiriilerek kendilerine kargr agrlan el atmantn tinlenmesi dava-

srnrn devamr srrasrnda Asliye Hukuk Mahkemesince verilen ihtiyati tedbir karan iizeri-ne elleri gektirilen bu tagrnmaz mallara yeniden el atttklart iddia olunmug ve sabit go-

riilmiigtiir.

260 Igtihatlar

Sanklara uygulanan TCK'nun 6123 sayrh yasa ile de[igik 309 uncu maddesininbirinci fikrasrnda: "Htikmen yedi nezolunup da miistahaklarrna teslim krlnan gayrimen-kul mallarr tekar zapt ve iggal eden kimse iki aydan bir yrla kadar hapsolunur,, denil_mektedir' Maddenin yaztltqtndan agrkga anlagrhyor ki, sanrklann elleri gektirilen ta$ln-maz mallartn hak sahipleri belli olmah ve mallar bunlara teslim edilip el atanlann ellerigektirilmeli ve bundan.sonra yeniden oraya el atmahdrrlar ki, bu madieye g6re cezalan-drrrlabilsinler. Halbuki inceleme konusu olayda gikdyetgi Hriseyin taglnmaz mallarrnkendisinin miilku oldulunu tine siirtip buna .i utun sanrklara targr hutut mahkemesineel atmanln Onrenmesi davasr agmrg ve bu dava dolaysryre uyrr.u bi. de ihtiyati tedbirkararr istemig, Asliye Hukuk Mahkemesinin verdigi io.l.igez giinlii tedbir karanylesantklarln elleri dava sonuna kadar buradan gektirilmigtir. Bu teibir kararr 309/1 incimaddedeki anlamda bir hiikiim olmadrfrna gcire sanrklann ve hiikmii temyiz edensanrk siileyman'rn bu madde ile cezalandmlmasr yolsuzdur. (cGK 2g.6.rg6s, 4r2gs-273\.t xrk

Tedbir sonunda mah elinden alman kimse bu yiizden ugrayacagl zara'n gide_rilmesine iligkin istekler nitelikge kusura ihtiyag gostermeksizin tazminat odenmesinigerektiren isteklerdendir. Bu ydn usulun I10. maddesinin yazrhg tarzrndan agrkga anla-gtlmaktadr. Aksi halde herkes mefruz bir hakkrnr ileri stirerek 3 iincu kigiye kargr buyolla igledi$i zarardan kusursuzluk veya iyiniyet esaslalna srlrnarak tazminathiikiim-liiliiiiinden kurrulab ilir. (4. HD. tt.2.tg 64: S2S2n 8q.

icra memurunun. kanuna "{*"r ;;an muameresine kargr qikayet ed'mekteise de' yediadle tevdie dair muamelenin ve mahkeme karannrn infazrnda icra memuru,mahkemenin memuru durumunda ordusundan, ... lira yediemin iicretinin yatrnrmasrhakkrnda memurlukga yaprlan tebligin diizeltilmesi talebinin vazife noktasrndan reddi-ne, dosyanrn vazifeli tedbir kararr veren ticaret mahkemesine tevdiine dair merci kararrusul ve kanuna uygundur. (iiD 26.12.1963, 13g64/il3g4).

Usuliin 107,108 ve il3 *"0d",.r;;Jberirtildi!i gibi ihtiyati tedbir kara'naitiraz; karan Yeren mahkemece incelenir. ihtiyati teaui, ittinaana muteallik evrakesas dava dosyaslnm eklerindendir. Kararm icrasr mahkeme bagkatibi ve katiplerindenbirine depil de icra dairesine brakrlmrg olsa dahi uygulamaya miiteallik itiraz ve gika-yetlerin itirazd,a otdusu gibi kararr veren mahk"*u." incetenip gdziitmesi laztm-drr'Bu esaslar g0z oniinde tutulmakszm, icra igleri tetkik merciina. t.ttit edilip kararabaglanmasr usule aykndrr. (iiD 4.10.1963, 10r46n0330).

Dava ihtiyati tedtir yoru.il:.t"r; lurou.trup ormasr sebebine dayanan birtazminat davastdr. Mahkeme tedbirin konuldulu tarihten miidahalenin dnlenmesi kara-rnrn kesinlegmesine kadar gergeklegen mttspeive menfi zararlar toplammr hiikiim altr-na almrgtr. Buna kargrhk davah taraf, HUMK,nun lr2 nci hukmtintin goz cinunde ru_tulmamtg bulundulunu ileri siirmiigtiir. Gergekten bu gibi sebeplerde afaki sorumluluk

igtihatlar

gartt gergeklegmig demektir. Ancak HUMK'nun ll2 nci maddesinde : Esas hakkmdamahkeme tarafindan verilen kararm teftrim veya tebli$ olunmasrnr muteakip ihtiyatenicra ktlrnmry olan tedbirin kendiliSinden kalkacagr hiikmii yanhdv. Miidahalenin 6n-lenmesi davasr 2.3.1960'da hiikme ba[lanmrg ve bu karar davah tarafa 15.7.1960 giintitebli! olunmugtur. o halde ihtiyati tedbir karannm murtefr oldugu tarihten muclahaleninrjnlenmesi kararlntn kesinlegtili gi.ine kadar gergeklegen miispet ve menfi zararlar top-lamtntn da hiiktim altlna alurmrg olmasr, yukarda anrlan maddeye aykurdrr ve daviltarafin temyizitirazlanbu bakrmdan yerindedir. (4. HD. l4.s.lg63,l0gs7ts7g2).

ortakhk mevzuu eczahanenin ,;; ortakh[rn feshi davasr srasrnda tedbiryoliyle karar verilmi$ ve satll memuru da mahkemece tayin edilmig olmasrna g6re,mahkemenin murakebesine tabi bulunan ihtiyati tedbir kararlarrnrn infazrndaki yol-suz-fula iliqkin itirazlann yeniden mahkemece tetkiki gerekir. (TD. 4.3.1963,1303fi2g7).

Dava, davactya ait mallaru Ouuu,, ,*urrndan haksrz yere ihtiyati tedbir koydu-rulmug olmasmdan do[an zararlann tazmini davasrdr. HUMK'nun ll0. maddesi gere-$ince mahkemeden ihtiyatl tedbir kararr almrg bulunan bir kimse bu karar yiiztindendiper tarafrn ve iigiincii kigilerin ugradrklarr zararlan kararrn haksz olmasr halinde taz-mine borgludur. Kanun burada, kusuru tazminatrn gartlan arasmda sayml$ defildir. ohalde bu tazminat alacalr kusursuz mesuliyet esaslna dayanmaktadr. Nitekim iiK'nun259. maddesinde ihtiyatl tedbirin tizel bir gekli olan ihtiyati haciz sebebiyle dahi kusur-suz mesuliyet esast kabul edilmigtir. Mahkemenin ihtiyati tedbirin hakh olup olmadrgrnryani ihtiyati tedbir ile korunmak istenen hakkrn gergekten mevcut olup olmadrlrni veuygun sebep ve netice ba[t esastna gOre ihtiyati tedbir karannm yerine getirilmig bu-Iunmast sonunda tazmini istenilen zararlutn do$mug bulunup bulunmadrgrnr inceieye-rek ve Usul Kanununun 110. maddesi hiikmiinU de g0zOniinde utarak varaca$r neticegeregince hiikiim kurmas r gerekir. (HGK 4.5. 1960, 4l2g -Zl4').

Davacr yaptrrmakta oldugu ,"r*r,;:;"ahnm arsasma tecavtiz etrigini ve aypcaaldt$r ihtiyati tedbir kararr yiiziinden yapr iglerinin geciktirildi[ini ileri siirerek ... lirazarar ile binanrn gelirinden mahrum kaldr$r ... liranrn davahdan tazminini istemi$tir.Davact, davahntn almrg oldulu haksrz ihtiyatl tedbir karan sonunda yapr iglerinin ge-ciktirilmesi yiiziinden ugradrlr zararn tazminini istemektedir. Mahkemece davalmmtedbir isteSinde kotii niyete dayanan bir hareketi tespit edilemediginden dolayr davanrnreddine karar verilmi$tir. ihtiyati tedbirden dofan zarartn tazmini igin tedbir isteye-nin suiniyetli hareketi veya herhangi bir kusuru gart defildir. Sadece tedbirinhaksrz olmasr hukuki mesuliyetin meydana gelmesi igin kf,fidir. usuliin ll0 uncumaddesinin yaztlrymdan anlagrlan durum budur. Nitekim ihtiyati tedbirin ozel bir gekliolan ihtiyati hacizde de iiK'nun 259 uncu maddesinin kabul ettigi esas budur ve davacr-run temyiz itirazlan bu bakrmdan yerindedir. Ancak davalmn elindeki tapu kaydr vekrokilerine dayanarak tedbir istelinde bulundupu ve bu vesikalara gore, davacrr n yupr-smrn kendi arsasma gegti[i ve bundan sonra davacrnrn dava agarak tapu ka1,rt .re koti-sini diizelttirdipi ve bu yeni durum sonunda yapmm srnrlar iginde kaldrEr dosyadaki

261

262 lqtihatlar

yaziardan anlagrldrgrndan hadisenin bu dzelligi gcizcinUnde tutularak BK'nun 43 iinciimaddesi uyarrnca bir indirme yapllmasr miimkiindiir. Zira mahkemece buradakigibi kusursuz tazminat hallerinde tazminatrn miktarr tayin edilirken BK'nun 43 iincijmaddesindeki kusurun alrrhgr unsuru tatbik yeri bulamazsa da bu maddedeki tazmina-trn hal ve qartlara gdre takdiri gerektifi esaslnln tatbiki mtimktjndiir. Nitekim isvigreFederal Mahkemesinde kusursuz mesuliyetin onemli hallerinden birisi olan BK'nun 55inci maddesi geregince hUkrnedilecek tazminattn takdirinde BK'nun 43 iincti maddesiuyannca kusur ile ilgili bulunmayan hal ve gartlartn gbzdntinde tutulabilece$i kabuled ilrni qtir. (4. HD. 29.12.19 59, 2766/9688).

D6vacrnrn mallanna Usultin ifrtiyal *OOn. iligkin 101 veya 103 UncU maddelerigeregince verilmig bir karar sonunda el atrlmrg bulunmasr halinde ihtiyati tedbirin husu-si memur yerine Usuliin 106 'ncr maddesi htikmiince icra memuru taraftndan yerinegetirilmig olmasr halinde dahi bu d6vaya bakmaya mahkemenin vazifeli bulunaca$tnave ancak icra ve iflas Kanununun 257 nci maddesi hi.ikmtince verilmig bir ihtiyati hacizkararrnrn sciz konusu oldugu hallerde bu ddva hacizli mala istihkak ddvasr mahiyetinialaca[mdan bu ddvada icra ve ifl6s Kanununun 97 nci maddesi hiikmiince icra hAkimli-[inin vazifeli bulunaca$ma g6re mahkemece karann mahiyeti aragtnlmak Uzere kararaesas te$kil eden dosya getirtilip incelenmek ve az 0nce bildirilen kanun hiikiimlerigdzoniinde tutularak bir karar vermek gerektir.(4. }JD.22.5.1958, 5531/3386).

Ihtiyati tedbir ahnmrg olmasndan::t;, meydana gelen zararlann tazmini iginihtiyati tedbirin sadece haksrz olmasr kafidir. Tedbir alanrn kOtii niyeti kanuni gartlar-dan degildir. Yani buradaki mes'uliyet tehlike esasrna dayanan bir mes'uliyettir. Yoksakusur esasma dayanan bir mes'uliyet de$ildir. Nitekim Hukuk Muhakemeleri Usul0Kanunu hiikmiince tedbir verilirken teminat ahnmasr da mes'uliyetin mahiyetin gdster-di[i gibi tedbirin ozel bir gekli olan ihtiyati haciz dolayrsryla icra iflas Kanununun 259uncu maddesinde kabul edilen htikilm dahi bu dUq[ncenin do[ruluSunu ayrtca gtistermektedir. Mahkemece bu hukuki esaslar g0z0nUnde tutulmakszrn davanln redddedilmigbulunmasr kanuna aykrndrr.(4. HD. 11.3.1958, 39631t302\.

Hukuk Mahkemesince inihaz .aimil llan ifrtiyatl tedbir karannm infazt netice-sinde yediadle tevdi edilmig bulunan mahsuliin aynen teslim edilmemesinden dolayryediadlin mezkur mahsulii mislen veya bedelen tazmin ile miikellef olup olmadt[thususundaki ihtilafin ait olduSu mahkemece halli lazrm geldigi ve ilK'nun yalmz icracahaczolunan malllara ait bulunan 358 inci maddenin bu gibi hallerde tatbiki miimktin vebaiz bulunmadrlr cihetle, taraflar arasmdaki uyuqmazltsrn tetkik ve intacr mahdutselahiyetli icra Tetkik Merciinin vazifesi drgrndadrr. (iiD 2.3.1956, 1082/1181).

Davahnrn tedbiri ihtiyati karannr ,r,**ld. haksrz oldulu taraflar arastnda cere-yan eden dava neticesinde ittihaz edilen hiikmiln kesinlegmesiyle taayyi.in edecelinden

IEtihatlar 263

tazminat da''ast miiruruzamaurnur da bu hUkm0n kesinlegtigi tarihten itibaren hesap-lanmasr ldzrm gelir. (HGK 11.1.1956, 4-6/3).

Davacr vekili, "davah Hasan'rn, *r**,t, aleyhine agtr$r men'i miidahale dava-srnda tedbir karart alarak mi.ivekkilinin ingaatrnr durdurmug ve bildhare bu davayr kay-betmig oldugundan bahisle rni.ivekkilinin tedbir dolayrsryla ugramrg oldugu ...lira zara-rrn davahya tazmin ettirilmesine karar verilmesini istemigtir.

HUkiim: Esas hUkiim verildigi tarihten itibaren bir sene geQtikten sonra igbu da-vanrn ikame edilmig oldu$u anlagrlmrg olmakla zamana$lmlna binaen davanrn reddinekarar verildigine dairdir.

Davanln mevzuu: Davahnrn talebiyle verilmig olan ihtiyati tedbir sebebiyle u$-rantfan zarann tazmini talebinden ibaret bulunmaslna ve davacrnrn bu husustaki davahakkr, davahnrn ihtiyati tedbirin mevzuunu tegkil eden hadise igin davacr aleyhine aE-mtg oldu$u davantn reddine dair olan hiikmiin kesinleqti$i tarihte do$rnug olmasrnanazaran, zamanagrml def inin mezk0r tarihi esas ittihaz ederek hallolunmasricabederken, bu hususta ihtiyati tedbirin miirtefr oldutu tarihin mebde addedilmesiyolsuz bulundu$undan temyiz olunan hUkmtin bu sebepten bozulmasrna. (4. HD.27 .4.1955,948^982).

Ihtiyati tedbir karan 0zerine ,.0', ;;" tevdi edilen otomobilin kendisine aidi-yetinden bahisle vaki miidahalenin 0nlenmesi geklindeki istihkak davasr,icra tetkikmerciinin gdrevi drqrnda ve mahkemenin vazifesi dahilindedir.(4. HD. 26.1.1952,s69l4r0).

icra tetkik mercii karan, aru.uu,Lllururrnoun I inci Ticaret Mahkemesindenistihsal olunan ve borglularrn mtisteciri bulunduklarr K Otelinin yediadle tevdiine mi.ite-dair bulunan ihtiyati tedbir kararr iizerine agrlan fuzuli iggal ve men'i mtidahale davasrhakkrnda ikinci Ticaret Mahkemesinde verilen gcirevsizlik karan esasa taalluk etmedi-[inden HUMK'nun ll2 nci maddesi gerepince tedbir kendiliginden kalkmrg sayrlama-yacaltna ve mezkur kanunun 193 iincii maddesi geregince vazifesizlik kararrnrn kesin-leqmesinden sonra on giin iginde selahiyetli mahkemede tebligat icra ettirmek icabetmigbu miiddet geginceye kadar davarun vazifesizlik kararr verenmahkemede derdest olmasrlaztm gelmesine ve derdest oldukga mevcut tedbir kararrnrn kaldnlmasrna mahal olma-dr$rna dair icra memurlugunca mtittehazkararda kanuna aykrn bir cihet gOrulmemesinebinaen borglulann vaki gikayetlerinin reddine karar verildili beyanrndan ibarettir.

iiD karan: Nizah otelin yediadle tevdiine miitedair verilen ihtiyati tedbir karaniizerine agllan dava hakkrnda mahkemece verilen giirevsizlik karan esasa taalluk etme-diginden HUMK'nun 112 nci maddesine g0re tedbir kendiliginderr kalkmrg sayrlamaya-caSr cihetle yerinde g0riilmeyen itirazlann reddiyle usul ve kanuna uygun olan mercikararrnrn onanmasrna karar verildi.(iin Zt.S.t gSl, 259812795).

igtihatlar

Gryaben verilmig olan ihtiyati tedbir karama kargr yaprlan itiraz tlzerine mahke-mece ihtiyati tedbir karannm tadiline mUtedair olarak ittihaz olunana kararlann, do$u-dan dopruya temyiz kabiliyeti bulunmayp, ancak esasla birlikte temyizi kabildir. (TD19.8.1950, 3847A506).

Hadisede kanun hiikumt"rio, oye; lfrur* yaprlan ihale iizerine mtigtekiuhdesine tescil edilmig olan gayrimenkuliln elden grkanhnamasr maksadryla HUMKhtikttmlerine kryasen mercice ihtiyati tedbir karan ittihaz edilmesinde kanuni isabetbulunmugtur. (iio zo.s.t 947, 1948t1907).