HET IDIOOM UIT CODE 2AFDELING NT2 JULI 20051e druk, 2e editie

2

HET IDIOOM UIT CODE 2 Hieronder staat het idioom van CODE 2. Als er niets in de kolom 'omschrijving' staat, kijk dan in het Pocketwoordenboek NT2 bij het woord dat in de kolom idioom schuin gedrukt is. In de laatste kolom staat waar het idioom voor de eerste keer voorkomt in CODE 2. hfdst 16 nr 1 2 3 4 5 6 idioom je schouders ophalen van de kaart zijn telefonisch praten met iemand in een moeilijke situatie zijn verdwijnen zonder dat er iets aan gedaan wordt een vat vol iemand die dingen tegenstrijdigheden doet, denkt of zegt die niet met elkaar kloppen de sterren van de heel mooi zingen hemel zingen kunnen opschieten met je best doen het eens zijn met iemand aan de lijn hebben het moeilijk hebben vanzelf overgaan omschrijving eerste keer in CODE

H 16 T 4.4.1 Takenboek blz. 16 H 16 T 4.4.1 Takenboek blz. 16 H 16 T 4.2 Videoscript blz. 107 H 16 T 4.2 Videoscript blz. 107 H 16 Takenboek p. 19

H 16 T 1.2 Takenboek blz. 3

7 8 9 10 17 11 12 13

dat is verleden tijd dat bestaat niet meer iets (niet) voor niet geloven dat mogelijk houden iets kan bestaan of gebeuren H 17 T 1.2 Audioscript ieder dubbeltje zuinig zijn; omdraaien voorzichtig zijn met blz. 109 geld uitgeven

H 16 T 1.2 Takenboek blz. 4 H 16 T 2.3 Takenboek blz. 8 (Pieter) H 16 T 3.2 Audioscript blz. 106 H 16 T 2 Regels Takenboek blz. 11 H 17 T 2.3 Takenboek blz. 30 H 17 T 2.3 Takenboek blz. 30

3

hfdst

nr 14

idioom

omschrijving

15 16

17 18 18 19 20 21 22 23 24

er gloeiend bij zijn duidelijk gezien worden terwijl je iets doet wat niet mag hoe kom je daar nou bij ik moet er niet het zou aan denken verschrikkelijk zijn als dat gebeurde; het zou verschrikkelijk zijn als dat zo was iets uit je hoofd niet meer denken zetten dat iets mogelijk is geen sprake van van de wieg tot het graf iemand van het kastje naar de muur sturen er (niet) aan te pas komen gedurende het hele leven

H 17 T 1.2 Audioscript blz. 109

eerste keer in CODE

H 17 T 2.4 Audioscript blz. 110 (Een ratje) H 17 T 2.4 Audioscript blz. 110 (Een ratje)

H 17 T 2.4 Audioscript blz. 110 (Een ratje) H 17 T 2.4 Audioscript blz. 110 (Een ratje) H 18 T 3.1 Takenboek blz. 58 H 18 T 3.4 Audioscript blz. 114 H 18 T 3.6 Takenboek blz. 59 H 18 Takenboek p. 67 H 18 T 3.4 Audioscript blz. 114 H 18 T 3.6 Takenboek blz. 59

25 19 26

27

rijp zijn voor iets daar ben je mooi dat is erg klaar mee vervelend de kleine lettertjes belangrijke, maar vaak slecht gelezen tekst in een klein lettertype hoe haal je het in hoe durf je dat te je hoofd bedenken eten wat de pot het voedsel eten schaft dat ook voor anderen is klaargemaakt als een man goed de liefde van de man gaat door de te eten krijgt, is hij maag tevreden

(niet) nodig zijn, (niet) gebruikt worden

H 18 T 1.5 Videoscript blz. 117 H 19 T 1.2 Takenboek blz. 73 + T 1.3 Audioscript blz. 119 H 19 T 1.3 Audioscript blz. 119

4

hfdst

nr 28 29

idioom de vinger aan de pols houden mij niet gezien als haringen in een ton bont en blauw in de war zijn dan weet je wel hoe laat het is

omschrijving een ontwikkeling aandachtig blijven volgen zeer dicht op elkaar in een te kleine ruimte

H 19 T 4.3 Audioscript blz. 120 H 19 T 3.2 Takenboek blz. 83 (Mike) H 20 T 1.2.1 Audioscript blz. 122 + 123 H 20 T 3.2 Takenboek blz. 102 (Tekst 2) H 20 T 4.2 Takenboek blz. 106 (Met de takelwagen naar huis) H 20 T 3.2 Takenboek blz. 102 (Tekst 2) H 21 T 1.5 Takenboek blz. 117 (Anneke)

eerste keer in CODE

20

30 31 32 33

21

34

35 36 37

voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten een gat in je hand vaak veel geld hebben uitgeven rood staan onder de pannen zijn aan de slag gaan tussen de middag wat is daar mis mee? voor iets gaan het wordt nooit wat het is een klap in mijn gezicht waarom is dat verkeerd?

dan is voor ons duidelijk hoe de situatie is het beste willen voor weinig geld

38 39 40 41 42 43

in een situatie zijn waarin je je geen zorgen meer maakt

H 21 T 1.5 Takenboek blz. 116 + T 1.6 blz. 118 H 21 T 1.5 Takenboek blz. 117 (Bella) H 21 T 2.2 Takenboek blz. 121 (Vrijdag)

dat zal nooit lukken; dat wordt nooit een succes

H 21 T 2.2 Takenboek blz. 121 (Zaterdag) H 21 T 2.2 Takenboek blz. 120 (Woensdag) H 21 T 4.3 Videoscript blz. 129 H 21 T 4.3 Videoscript blz. 128 H 21 T 4.3 Videoscript blz. 129 H 21 T 3.2 Audioscript blz. 1275

hfdst

nr 44 45

idioom

omschrijving

22

46

47 48 49 50 51 23 52 53 54 55 56 57 58 59 60

(er is) niets aan te doen tot de nok toe helemaal vol gevuld uit je hoofd informatie kunnen kennen reproduceren zonder gebruik te maken van bijv. aantekeningen op de lippen iets heel graag branden willen zeggen, maar dat niet doen de lakens uitdelen de baas zijn het einde zijn sinds jaar en dag van heinde en verre ergens schoon genoeg van krijgen van mond tot mond gaan hoe haal je het in je hoofd (iets in je hoofd halen) zijn wil is wet de maat is vol de teugels aanhalen iemand achter de broek zitten uit de tijd zijn geen kik geven

H 21 T 2.2 Takenboek blz. 121 (Vrijdag) H 21 T 4.3 Videoscript blz. 128 H 22 T 1.2 Audioscript blz. 131 (Tekst 1)

eerste keer in CODE

H 22 T 2.4.2 Takenboek blz. 145 (De pont naar Noord?) H 22 T 3.2 Werkblad B (Het Nederlandse volkslied) H 22 Takenboek p. 153 H 22 T 3.2 Werkblad C (Muziek en dialect) H 22 T 4.2 Videoscript blz. 134 H 23 T 1.3 Takenboek blz. 158 H 23 T 4.3 Takenboek blz. 173 H 23 T 4.3 Takenboek blz. 173 H 23 T 3 Cultuur Takenboek blz. 168 H 23 T 3 Cultuur Takenboek blz. 168 H 23 T 3 Cultuur Takenboek blz. 168 H 23 T 3 Cultuur Takenboek blz. 168 H 23 Takenboek p. 178 H 23 Takenboek p. 178

overal verteld worden hoe durf je dat te bedenken hij bepaalt wat er gebeurt strenger worden zorgen dat iemand iets gaat doen

6

hfdst

nr

idioom

omschrijving

24

60a geef maar een kik laat weten dat je hulp nodig hebt 61 voet bij stuk houden 62 63 64 65 je neus ophalen voor iets er het zwijgen toe doen in de volksmond iemand om het leven brengen bij uitstek geschikt zijn voor iets aan de slag kunnen scherp stellen om de beurt je hart (aan iets) ophalen op stap gaan baantjes trekken iets beneden je niveau vinden er niets over zeggen iemand doden bijzonder goed passen bij iets een beeld in een camera scherp maken veel van iets genieten

25

66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76

H 23 T 1.2 Videoscript blz. 138 H 24 T 3.3.2 Takenboek blz. 193 (Invullen) H 24 T 3.3.2 Takenboek blz. 193 (Invullen) H 24 Extra Takenboek blz. 202 H 24 T 3.2 Takenboek blz. 192 H 24 T 1.3 Takenboek blz. 182 (Tekst 1) H 25 T 3.3 Takenboek blz. 217 (Tekst 1) H 25 T 3.3 Takenboek blz. 218 (Tekst 2) H 25 T 4.1 Werkblad A

eerste keer in CODE

in een zwembad heen en weer zwemmen van kinds af (aan) vanaf de vroegste kinderjaren op je kont zitten niets doen baat hebben bij iets tot stand brengen er tegenaan gaan voordeel van iets hebben; beter van iets worden doen ontstaan met veel energie beginnen iets te doen

H 25 T 1.2 Videoscript blz. 145 H 25 T 2.2 Audioscript blz. 142 H 25 T 3.2 Audioscript blz. 143 (Tekst 2) H 25 T 3.3 Takenboek blz. 217 (Tekst 1) H 25 T 1.2 Videoscript blz. 145 H 25 T 2.2 Audioscript blz. 142 H 25 T 3.3 Takenboek blz. 218 (Tekst 2) H 25 T 4.4.2 Werkblad B H 26 T 4.3.1 Takenboek blz. 245

26

77

7

hfdst

nr 78 79 80 81 82 83 84 85 86

idioom ergens bovenop komen eruit komen geen spier vertrekken

omschrijving uit een moeilijke situatie komen, bijv. een ziekte een probleem of een conflict oplossen je gezicht strak houden; geen reactie laten zien

H 26 T 2.3 Takenboek blz. 235 H 26 T 1.3 Audioscript blz. 147 H 26 T 3.2 Takenboek blz. 240 H 26 T 2.2 Audioscript blz. 148 H 26 T 2.2 Audioscript blz. 147 H 26 T 3.2 Takenboek blz. 240 H 26 T 3.2 Takenboek blz. 240 H 26 T 3.2 Takenboek blz. 240 H 26 T 4.1 Takenboek blz. 244 H 27 T 3.3 Audioscript blz. 155 H 27 T 2.2 Audioscript blz. 152 (Thomas) H 27 T 2.1 Takenboek blz. 259 H 27 T 1.2 Takenboek blz. 254 H 27 T 1.3 Audioscript blz. 151 H 27 T 1.3 Audioscript blz. 151 + T 4.2 Videoscript blz. 156 H 27 T 1.3 Audioscript blz. 151 H 27 T 4.2 Videoscript blz. 156 H 27 T 4.2 Videoscript blz. 156

eerste keer in CODE

het kan me niet(s) schelen iets niet zien zitten iets onder de knie iets kunnen na te hebben hebben geoefend in de hand werken leiden tot met de mond vol tanden staan op je tenen lopen het heeft geen zin het wel waard zijn het speelt (g)een rol iemand in de gaten houden het loopt uit de hand op een gegeven moment dat ligt me meer voor zijn doen op je tandvlees lopen in vergelijking met hoe hij op andere momenten is heel erg moe zijn

27

87 88 89 90 91 92 93 94 95

8

hfdst

nr 96 97 98

idioom iemand met rust laten geen misverstand laten bestaan over iets dat is te hoog gegrepen het huis uit willen/gaan

omschrijving iemand niet storen door geen contact te zoeken volkomen duidelijk zijn over iets dat is te moeilijk; te ambitieus in verhouding tot de mogelijkheden als (jong)volwassene zelfstandig willen/gaan wonen dat is erg lelijk

H 27 T 1.2 Takenboek blz. 254 H 27 T 4.2 Videoscript blz. 156 H 27 T 4.2 Videoscript blz. 156

eerste keer in CODE

99

H 27 Extra Takenboek blz. 274

28

100 dat ziet er niet uit 101 ik ga ervandoor 102 in iets rollen 103 aan bod komen 104 in de gaten houden 105 zoet zijn met 106 we zijn eruit 107 in hart en nieren 108 op straat komen te staan 109 voor het oprapen liggen 110 er zijn grenzen aan 111 aan de grond zitten 112 zeggen waar het op staat

bezig zijn met we hebben het probleem opgelost

29

in overvloed aanwezig zijn het heeft beperkingen geen geld meer hebben duidelijk je mening geven

H 28 T 2.2 Audioscript blz. 158 H 28 T 2.2 Audioscript blz. 158 H 28 T 2.2 Audioscript blz. 157 H 28 T 3.1 Takenboek blz. 288 H 28 T 3.1 Takenboek blz. 288 + T 3.2 Videoscript blz. 159 H 28 T 3.2 Videoscript blz. 160 H 28 T 3.2 Videoscript blz. 160 H 28 T 4.3 Takenboek blz. 295 H 28 T 4.3 Takenboek blz. 295 H 28 T 4.3 Takenboek blz. 294 H 29 T 3.2 Audioscript blz. 162 H 29 Intro Takenboek blz. 302 H 29 T 1.1 Takenboek blz. 303 + T 3.2 Audioscript blz. 1629

hfdst

nr

idioom

omschrijving

113 dat gaat te ver 114 met het verkeerde een slecht humeur been uit bed hebben gestapt zijn 115 de tranen lopen over mijn wangen van het lachen 116 daar moet je niet mee spotten 117 het zit me dwars 118 een brug slaan (tussen) 119 sinds mensenheugenis 120 dat is je niet aan te zien 121 waar twee geloven slapen op n kussen daar slaapt de duivel tussen 122 in de gaten hebben 123 wel thuis 124 geld in het laatje brengen 125 dat zet geen zoden aan de dijk 126 het gaat (niet zo) lekker 127 rozengeur en maneschijn 128 zich op zijn gemak voelen10

ik moet zo hard lachen dat er tranen over mijn wangen gaan ik denk er veel aan en daar heb ik last van

H 29 T 3.2 Audioscript blz. 162 H 29 T 2.5 Audioscript blz. 161 (Met het verkeerde been uit bed gestapt?) H 29 T 3.2 Audioscript blz. 162 + T 3.5 Takenboek blz. 318 H 29 T 3.2 Audioscript blz. 162 H 29 T 1.2 Takenboek blz. 304 H 29 T 2.3 Takenboek blz. 309 H 29 T 2.3 Takenboek blz. 309 H 30 T 1.2 Videoscript blz. 170 H 30 T 2.2.1 Takenboek blz. 332

eerste keer in CODE

30

dat kan ik niet aan je zien een huwelijk van twee mensen met een verschillend geloof, dat gaat niet goed ik wens je een goede reis naar huis geld opleveren, geld binnenbrengen dat helpt niet

H 30 T 3.1 Takenboek blz. 339 H 30 T 3.3 Audioscript blz. 168 (Fragment 3) H 30 T 3.4 Audioscript blz. 168 H 30 T 3.4 Audioscript blz. 168 H 30 T 3.5 Takenboek blz. 342 H 30 T 4.3.1 Takenboek blz. 346 H 30 T 4.3.1 Takenboek blz. 346

een ideale situatie

hfdst

nr

idioom

omschrijving

129 aan zichzelf te danken hebben

H 30 T 1.2 Videoscript blz. 171

eerste keer in CODE

11

Alfabetische lijst baantjes trekken 72 baat hebben bij iets 75 met het verkeerde been uit bed gestapt zijn 114 je best doen 9 om de beurt 69 aan bod komen 103 bont en blauw 31 ergens bovenop komen 78 iemand achter de broek zitten 58 een brug slaan (tussen) 118 aan zichzelf te danken hebben 129 ik moet er niet aan denken 16 (er is) niets aan te doen 44 voor zijn doen 94 ieder dubbeltje omdraaien 13 voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten 34 het eens zijn met 10 het einde zijn 49 eten wat de pot schaft 26 ik ga ervandoor 101 voor iets gaan 41 het gaat (niet zo) lekker 126 dat gaat te ver 113 een gat in je hand hebben 35 in de gaten hebben 122 iemand in de gaten houden 90 in de gaten houden 104 geef maar een kik 60a op een gegeven moment 92 geld in het laatje brengen 124 waar twee geloven slapen op n kussen daar slaapt de duivel tussen 121 zich op zijn gemak voelen 128 ergens schoon genoeg van krijgen 52 bij uitstek geschikt zijn voor iets 6612

mij niet gezien 29 er gloeiend bij zijn 14 er zijn grenzen aan 110 aan de grond zitten 111 het loopt uit de hand 91 een gat in je hand hebben 35 in de hand werken 84 als haringen in een ton 30 in hart en nieren 107 je hart (aan iets) ophalen 70 van heinde en verre 51 hoe haal je het in je hoofd 25 hoe haal je het in je hoofd (iets in je hoofd halen) 54 uit je hoofd kennen 46 iets uit je hoofd zetten 17 dat is te hoog gegrepen 98 het huis uit willen/gaan 99 sinds jaar en dag 50 van de kaart zijn 2 iemand van het kastje naar de muur sturen 20 geen kik geven 60 geef maar een kik 60a van kinds af (aan) 73 daar ben je mooi klaar mee 23 het is een klap in mijn gezicht 43 de kleine lettertjes 24 iets onder de knie hebben 83 hoe kom je daar nou bij 15 ergens bovenop komen 78 op je kont zitten 74 dan weet je wel hoe laat het is 33 de tranen lopen over mijn wangen van het lachen 115 de lakens uitdelen 48 iemand om het leven brengen 65 de liefde van de man gaat door de maag 27

dat ligt me meer 93 iemand aan de lijn hebben 3 op de lippen branden 47 het loopt uit de hand 91 de maat is vol 56 sinds mensenheugenis 119 tussen de middag 39 wat is daar mis mee? 40 geen misverstand laten bestaan over iets 97 het moeilijk hebben 4 iets (niet) voor mogelijk houden 12 op een gegeven moment 92 van mond tot mond gaan 53 met de mond vol tanden staan 85 daar ben je mooi klaar mee 23 je neus ophalen voor iets 62 tot de nok toe 45 je neus ophalen 62 je schouders ophalen 1 voor het oprapen liggen 109 kunnen opschieten met 8 vanzelf overgaan 5 onder de pannen zijn 37 er (niet) aan te pas komen 21 de vinger aan de pols houden 28 rijp zijn voor iets 22 het speelt (g)een rol 89 in iets rollen 102 rood staan 36 rozengeur en maneschijn 127 iemand met rust laten 96 het kan me niet(s) schelen 81 scherp stellen 68 ergens schoon genoeg van krijgen 52 je schouders ophalen 1 sinds jaar en dag 50 aan de slag gaan 38 aan de slag kunnen 67

het speelt (g)een rol 89 geen spier vertrekken 80 daar moet je niet mee spotten 116 geen sprake van 18 tot stand brengen 76 op stap gaan 71 met het verkeerde been uit bed gestapt zijn 114 de sterren van de hemel zingen 7 op straat komen te staan 108 iemand van het kastje naar de muur sturen 20 op je tandvlees lopen 95 er tegenaan gaan 77 een vat vol tegenstrijdigheden 6 op je tenen lopen 86 de teugels aanhalen 57 wel thuis 123 uit de tijd zijn 59 de tranen lopen over mijn wangen van het lachen 115 we zijn eruit 106 eruit komen 79 bij uitstek geschikt zijn voor iets 66 een vat vol tegenstrijdigheden 6 dat is verleden tijd 11 de vinger aan de pols houden 28 voet bij stuk houden 61 in de volksmond 64 het wel waard zijn 88 in de war zijn 32 van de wieg tot het graf 19 zijn wil is wet 55 het wordt nooit wat 42 zeggen waar het op staat 112 dat is je niet aan te zien 120 dat ziet er niet uit 10013

het heeft geen zin 87 de sterren van de hemel zingen 7 het zit me dwars 117 aan de grond zitten 111

iets niet zien zitten 82 dat zet geen zoden aan de dijk 125 zoet zijn met 105 er het zwijgen toe doen 6

14