COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ (CBS) COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ (CBS) KULLANILARAK ADANA İLİ YERLEŞİM KULLANILARAK ADANA İLİ YERLEŞİM

ALANININ HİDROJEOLOJİK ALANININ HİDROJEOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE SU KALİTESİNİN ÖZELLİKLERİ VE SU KALİTESİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİDEĞERLENDİRİLMESİ

İbrahim ÇOBANOĞLU, Şaziye BOZDAĞ, Halil KUMSAR, Didem İbrahim ÇOBANOĞLU, Şaziye BOZDAĞ, Halil KUMSAR, Didem ÇOBANOĞLUÇOBANOĞLU

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİNİN (CBS) TANIMICOĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİNİN (CBS) TANIMI CBS,CBS, belirli bir amaçla belirli bir amaçla yeryüzüne ait verileryeryüzüne ait verilerin toplanması, in toplanması,

sorgulanması, transferi ve görüntülenmesi işlevlerini yerine sorgulanması, transferi ve görüntülenmesi işlevlerini yerine getiren araçların tümüdür (Brown, 1989; Yomralıoğlu, getiren araçların tümüdür (Brown, 1989; Yomralıoğlu, 2000’den).2000’den).

CBSCBS, , genel harita bilgilerinigenel harita bilgilerini görüntülemeye yarayan bilgi görüntülemeye yarayan bilgi yönetimi sistemini bir şeklidir (Dale et al.,1988; Yomralıoğlu, yönetimi sistemini bir şeklidir (Dale et al.,1988; Yomralıoğlu, 2000’den).2000’den).

CBSCBS, , coğrafik bilgilericoğrafik bilgileri bir bilgisayar ortamında depolayan ve bir bilgisayar ortamında depolayan ve analiz eden araçtır (ESRI Inc.;Yomralıoğlu, 2000’den).analiz eden araçtır (ESRI Inc.;Yomralıoğlu, 2000’den).

CBS,CBS, konumsal veya coğrafik koordinatları referans alankonumsal veya coğrafik koordinatları referans alan ve ve bu veriler ile çalışmayı tasarlayan bir bilgi sistemidir (Star and bu veriler ile çalışmayı tasarlayan bir bilgi sistemidir (Star and Estes, 1990; Yomralıoğlu, 2000’den).Estes, 1990; Yomralıoğlu, 2000’den).

CBS,CBS, yeryüzü referanslı verileriyeryüzü referanslı verileri toplayan, depolayan, kontrol toplayan, depolayan, kontrol eden, işleyen, analiz eden ve görüntüleyen bir sistemdir (AGI eden, işleyen, analiz eden ve görüntüleyen bir sistemdir (AGI GIS Dictionary, 1991;Yomralıoğlu, 2000’den).GIS Dictionary, 1991;Yomralıoğlu, 2000’den).

AmaçAmaç

Bu çalışmanın amacı, kalabalık nüfusa sahip bir Bu çalışmanın amacı, kalabalık nüfusa sahip bir yerleşim yeri olan Adana il merkezi ve yakın yerleşim yeri olan Adana il merkezi ve yakın çevresi için, başta hidrojeolojik parametrelerin çevresi için, başta hidrojeolojik parametrelerin ortaya çıkarılması, ve elde edilen veriler ortaya çıkarılması, ve elde edilen veriler ışığında Coğrafik Bilgi Sistemi kullanılarak ışığında Coğrafik Bilgi Sistemi kullanılarak Adana ili için yeraltı suyu veri tabanlı bir kent Adana ili için yeraltı suyu veri tabanlı bir kent bilgi bankası sisteminin oluşturulmasıdır.bilgi bankası sisteminin oluşturulmasıdır.

İnceleme Alanının Tanıtılması İnceleme Alanının Tanıtılması

Adana ili ve yakın Adana ili ve yakın çevresi topoğrafik çevresi topoğrafik açıdan dağlık ve açıdan dağlık ve ovalık alan olmak ovalık alan olmak üzere iki bölümden üzere iki bölümden oluşmaktadır. İlin oluşmaktadır. İlin kuzeybatı, kuzey ve kuzeybatı, kuzey ve kuzeydoğu bölümleri kuzeydoğu bölümleri Orta Toroslar adı Orta Toroslar adı verilen dağlar ile verilen dağlar ile çevrelenmiştir. çevrelenmiştir.

Genel olarak ele alındığında Adana bölgesinde dağlık ve ovalık Genel olarak ele alındığında Adana bölgesinde dağlık ve ovalık araziler bir arada bulunmaktadır. Dağlık araziler doğudan araziler bir arada bulunmaktadır. Dağlık araziler doğudan başlayıp ve kuzeye doğru uzanırlar. İlin kuzeyi genel olarak başlayıp ve kuzeye doğru uzanırlar. İlin kuzeyi genel olarak dağlıktır.dağlıktır.

Çalışma İşlem BasamaklarıÇalışma İşlem Basamakları

Yeraltı Suyu Bilgi Bankası

Altlık Oluşturulması

Coğrafi Temel Öğelerin Sisteme

Girilmesi

Analiz ve YorumlarınYapılması

Tematik Haritaların

Hazırlanması

Yeraltı SuyuBilgilerininGirilmesi

Çıktı Alımı ve Sunum

Adana İli ve yakın çevresinin sayısallaştırılmış eş yükseklik Adana İli ve yakın çevresinin sayısallaştırılmış eş yükseklik haritasıharitası

Adana İli ve yakın çevresine ait eş yükseklik Adana İli ve yakın çevresine ait eş yükseklik modelimodeli

Adana İli Kent İçi Yol Adana İli Kent İçi Yol HaritasıHaritası

Veri Bankası İçerisinde Yer Alan Bilgiler;Veri Bankası İçerisinde Yer Alan Bilgiler;Statik su seviyesi, Na, K, Ca, Mg, Cl, SO4, HCO3, pH, EC, % Na, SAR, FS (Fransız Sertliği), ABD Tuzluluk Lab Su Sınıfı

Yeraltı Suyu Veri NoktalarıYeraltı Suyu Veri NoktalarıSeyhan ve Yüreğir merkez ilçelerinde olmak üzere inceleme kapsamında ele alınan su kuyularından oluşmaktadır.

Yeraltı Suyu Eş Derinlik HaritasıYeraltı Suyu Eş Derinlik HaritasıKuyularda yapılan yeraltı su seviye ölçümleri ile elde edilmiş değerlere göre hazırlanmıştır. Buna göre su seviyeleri 2-30 m arasında değişmektedir.

Yeraltı Suyu Eş pH HaritasıYeraltı Suyu Eş pH HaritasıSu örneklerine ait kimyasal analiz verilerine göre pH değerleri 6.8 ile 8.1 arasında değişmektedir.

Yeraltı Suyu Eş Sertlik HaritasıYeraltı Suyu Eş Sertlik Haritasıİnceleme alanı içinde Seyhan ırmağından hem doğuya ve hem de batıya gidildikçe su sertliklerinin tedrici olarak arttığı görülmektedir. İçilebilirlik üst sınırı 45 FS’dir (TS,266)

FRANSIZ SERTLİĞİ TANIMLAMA

0 – 7 Çok yumuşak

7 – 14 Yumuşak

14 – 21 Az sert

21 – 32 Oldukça sert

32 – 54 Sert

> 54 Çok sert

Yeraltı Suyu Eş Elektriksel İletkenlik (EC) HaritasıYeraltı Suyu Eş Elektriksel İletkenlik (EC) Haritasıİnceleme alanındaki suların EC değerleri 370 ile 1773 μmho/cm arasında değişmektedir.

Yeraltı Suyu Eş Sülfat Yeraltı Suyu Eş Sülfat HaritasıHaritasıİnceleme alanı sularının büyük çoğunluğu 0.38 ile 0.76 mek/l arasında değişen sülfat değerlerine sahiptirler. İçilebilirlik üst sınırı 8.33 mek/l’dir (TS 266, 1966).

Coğrafi Bilgi Sistemleri farklı veri gruplarına çok sayıda bilginin depo edilerek saklanması ve amaca yönelik olarak sorgulanarak değerlendirilmesini sağlamaları açısından birçok disiplinde olduğu gibi Jeoloji Mühendisliği kapsamında hidrojeoloji çalışmalarında da tercih edilir bir şekilde kullanılmaktadır.

İnceleme alanındaki yeraltı sularının sertliği 17.00 ile 67.20 FS değerleri arasında değişmektedir.

Suların EC değerleri ise 370 ile 1773 μmho/cm arasında değişmektedir.

Yeraltı su seviye haritası, su seviyelerinin hem kuzeyden güneye ve hem de doğudan batıya doğru yüzeye yaklaştığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır. İnceleme alanı içerisinde su seviyeleri 2 ile > 30 m derinlikleri arasında yer almaktadır.

İncelenen bölgede, yeraltı sularındaki sülfat değerleri 0.18 ile 3.81 mek/l değerleri arasındadır.

İçilebilirlik açısından suların genelinin orta – iyi ve çok iyi kaliteli sular grubunda oldukları görülmektedir.

Sulama suyu kalitesi açısından suların Çok iyi-iyi ve iyi-kullanılabilir su (wilcox), çok iyi su (SAR) ve C2S1 ile C3S1 su sınıfında (ABD Tuzluluk Laboratuvarı) oldukları belirlenmiştir.

SONUÇLARSONUÇLAR

TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER

TARSUS ŞELALESİTARSUS ŞELALESİFoto: İ.ÇOBANOĞLUFoto: İ.ÇOBANOĞLU