hunii nuutsiin medeelliin system

Монг ол Улсын Боловсролын Их

Сург у уль

Комп ьют е р Мэ дэ э лли йн Те х но ло г и й н

Су р г у у ль

Про г р амч ла лын т э н х им

Сэдэв : Хү н ий н ө ө ци йн мэ дэ э лли йн с и с т е м

Гүйцэ т г э с эн : ............................................../МЗМ4а -

М.От г о н жа р г а л /

Шалг а са н : ............................................./Б .Ба т ч у лу у н /

www.zaluu.comwww.zaluu.com

МУБИС-КМТС-МЗМ4а -М.Отг онжар г а л

2 Хү н ий н өө ци йн мэ дэ э лли йн с и с т ем

Улаанба а т а р 2012 он

Гарчиг : 1. Оршил: .............................................................................................................. /2-4/

a) Сэ дв ий г с о н г о с о н ү ндэ с лэ л : ............................................................ 3

b) Зор илг о : ....................................................................................................... 3

c) Зор илт : ......................................................................................................... 3

d) Хү н ий нө өц г э ж юу в э ? .................................................................................. 4

2. Аг уу лг а : ....................................................................................................... /4-22/

a) Ман ай ор ны х ү н и й нө өцийн ө нө ө г и йн байдал ............................ 4

b) Хү н ий нө өцийн бай г у у лла г ын ү йл ажилла г аан д

г ү й цэ т г э ж бу й ү ү р э г р оль , а ч х олбо г до л .................................. 5

c) Бай г у у лла г а дах ь х ү н ий н өөций н т өлөв лөл т ..................... /5-8/

d) Хү н ий нө өцийн б ү р дү ү лэ лт , с о н г о лт ын ү й л ажилла г а а ...... 9

e) Хү н ий нө өций г х э р х э н ү р дү н т э й бү р дү ү лэ х в э ? ............ /9-18/

f) Бар у у ны х ү н ий н өө ций н с и с т е м ............................................... /11-18/

g) Япо ны х ү н и йн нө өцийн с и с т ем ....................................................... 19

h) Хү н ий нө өцийн би з н е с т х э р э г лэ ж ир с э н т ү ү х ................ /20-21/

3. Дү г нэлт .............................................................................................................. 22

4. Хавс ра лт : ......................................................................................................... 23




Оршил

Сэдвийг сонг осон ү ндэ слэ л

Хү н оюу н у х а а н т а й , с э т г э н бо до х ч адв ар т а й боло х оор о о

амь т н аа с я лг а г дда г . Али в а а ба й г у у лла г а , аж а х у й н э г жи д

х ү н ий н ө өц х э мэ э х а лба з а а в ал ба йда г . Ту х а й н

бай г у у лла г ын ажи л , я в а г да ж ба й г а а б ү х и й л п р оце с с х ү н и й

ү ү р э г ор олцоо т о й г о ор я в а г дда г у ч ра а с э н э алба н ь

бай г у у лла г а бо лг о нд ба да г г э ж мин ий х у в ь д боддо г . Эн дэ э с

х ү н г э д э г бол т у х а й ба й г у у лла г ын х амг и йн ч у х ал г о л

х өдөл г ө г ч х ү ч н ь болж бай г а а у ч р аа с т у х а йн х ү н ий г

бай г у у лла г а ажилда а х ү р э лц э э т э й т о о г о о р бай длаар бо ло н

э р с дэ л бу с а д х ү ч и н з ү й лс ий г т о оцож, ажлын ү р бү т э э мжий г

бу у р у у ла х г ү йн т у лд ажи лч даа шал г аж ав да г ав а х , х ала х

з э р э г ү йл ажилла г а а н у у дыг х ий дэ г г э ж бодож бай н а . Их э н х

х ү н я мар н э г э н ба й г у у лла г а д ажи ллаж ца ли н х өлс ав да г .

Иймэ э с х ү н и й н ө өц х э мэ э х з ү йли йн т у х а й и лү ү дэ лг э р э н г ү й

мэ дэ э лэ л т э й бо ло х , яма р ү йл ажилла г а а г я в у у лда г т ала а р

с у далэ мэ дэ х с о н и р х о лт ой бай н а . Ийм у ч раа с х ү н и й н өөций н

мэ дэ э лли йн с и с т е м х э мэ э х с э дв ий г с о н г о н а в ч э н э х ү ү би е

даа лт ыг г ү й цэ т г э лэ э .

Зорилг о : Хү н ий н өө ци йн т алаар ер өн х ий ойл г о лт т о й боло х ,

х ү н ий н өөц н ь т у х а йн к омп ан ий ү йл ажилла г а а н д

х э р х э н н ө лө өлдө г т алаа р с у дла х , өн өө г ий н ма на й

орны н ө цөлд бо ло н дэ лх и й да х и нд х ү н и й н ө өци й н

ч и г х а н дла г а ямар бай г а а г с у дла х

Зорилт :

Хү н ий н өө ц г э ж юу в э ?

Ман ай о рны х ү н и й н ө өцийн өн өө г ийн бай да л

Хү н ий н өөц бай г у у лла г ын ү й л ажилла г а а нд г ү йц э т г э ж

бу й ү ү р э г роль а ч х о лбо г дол

Бай г у у лла г а да х ь х ү н ий н өө ци й н т ө лө в лө лт

Хү н ий н өө ци йн б ү р дү ү лэ лт , с о н г олт ын ү йл ажи лла г а а

Хү н ий н өө ци й г х э р х э н ү р дү н т э й бү р дү ү лэ х в э ?

Хү н ий н өө ци йн б ү р дү ү лэ лт и йн а р г у у д

Хү н ий н өө ци йн б ү р дү ү лэ лт и йн ү н э л г э э

Бар у у ны х ү н ий н өө ций н мэ дэ э ллийн с и с т е м

Япо ны х ү н ий н өө ци йн мэ дэ э лли й н с и с т е м

Хү н ий н өө ци йн би з н е с т х э р э г л э ж ир с э н т ү ү х




Хүнийн нөөц г эж юу вэ?

Ан г ли х э лэ э р "Нumаn resourс е " о ро с х э лэ э р "Чело в е ч и с к и й

ре с у р с ы" г э дэ г ү г и й г мон г о л у т г а н ь "Хү ни й н ө өц " г э ж

ор ч у у ла г дда г . Хү ни й н ө өцийн т у х а й о лон т одор х о йло лт ,

у х а г да х у у н у у д бай да г . Г э в ч э д г э э р и й г Мон г ол х э л дэ э р х и

х ү н ий н өөций н ме нежме н т ий н ч и г л э лийн с у р а х бич г ү ү дэ д

х омс х он т а йлба рла с а н ба йда г . Хү ни й н ө өц г э дэ г ой лг ол т ыг

х э р х э н т одор х о йлж т а й лбарла с ныг ду р ь дв ал : "Хү ни й н ө ө ц

бол бу с а д н өө цү ү дт э й х а р ь цу у ла х а д х амг и йн ша в х а г дашг ү й ,

арв ин ба я ла г юм. Уч и р н ь х э р в э э х ү мү ү с ий г з ө в у дир даж,

х ү мү ү жү ү лж ч а дв а л т э д ү р аши г т а й х өдөлмө рлө х и й н

з э р э г цэ э х ө г жи х ийн х э р э э р с э т г э ж шиний г э р э лх ий лэ х

бү т э э лч с э т г э л г э э т э й юм.

Хү н ий н өөц г э д э г н ь ба й г у у лла г а да х ь х у в ь х ү мү ү с ий н

т у ршла г а , у р ч адв ар , мэ длэ г , х а рилца а , а в ъя а с , х у в и йн шинж

ч ан ар , э р с дэ л х ү лэ э х ч а дв а р , х ү с э л т э мү ү лэ л з э р г и й г

ба г т а а с а н о йлг ол т юм.

Хү н ий н ө өци йн бо дло г о о шинжлэ х у х а аны а р г а ар г а ч ла лд

т ү ши г лэ н бо ло в с р у у лж х э р э г жү ү лэ х н ь ба й г у у лла г ын орши н

т о г т н о х г о л ү н дэ с бай да г .

Манай орны хү ний нөөцийн өнөөг ийн байдал:

Ман ай о рны х у в ь д өн өө ү ед х ү н ий н өө ци йн у ди рдла г ын

х ө г жи лд илү ү ан х а ара х , т ө лө в лө х , х ү н ий н өөций н х ө г жлий г

шин э шат а нд г а р г а х шаа рдла г а а я н даа т у л г а р ч ба йн а ,

Яла н г у я а бай г у у лла г ын х ө г жлий н х ө т өлбө рий г х ү н и й

н өө ци йн у ди рдла г ын х ө г жи л , х ү н э э х ө г жү ү лэ х с у р г а х

х ө т өлбөр т э й у я лду у ла н болов с р у у ла х н ь э н т э р г ү ү н и й

а с у у дал болж ба йн а .

Г э в ч одоо г о о р у лс ын бо лон х у в ий н х э в шлийн и х э н х

бай г у у лла г у у д ажилла г ч дад ч и г л э с э н ү р ө г ө өжт э й ү й л

ажи лла г а а я в у у лда г г ү й , э н э ч и г лэ лд у ди рдла г а а н х а ар а н

ажи ллада г г ү й х у в ь х ү н боло н бай г у у лла г ын с о н и р х о л

н э г дмэ л бай длын боди т шаар дла г ыг т э р бү р о йлг одо г г ү й




у ч р аа с х ү н др э л б э р х шэ э л г а р да г . Уч и р н ь ажи лла г ч ид ,

бай г у у лла г а , у дирдла г ын х о о р онд х өдөлмөр и й н э р х з ү й ,

цалин х өлс , у р амшу у лал , х ү н и й э р х и йн ма р г а ан т а й

а с у у длу у д ба йн г а г а р ч ба йда г т а й х олбо о т о й . Эн э н ь т у х а й н

ажи л ол г о г ч аши г орло г о о н э мэ г дү ү лэ х и й г х ү с дэ г ба й х а д ,

ажи лла г с ад н ь ө өр ийн ажи лла х о р ч и н н ө х ц өл , цалин х өлс н и й

т алаа р х т өлө в лө лт ө д оро лцо х , с у р ч бо ло в с ро х , с а н а л

бодло о х у в а алца х ыг э рмэ лз дэ г т оршдо г .

Бай г у у лла г ын х ү н ий н ө өцийн у ди рдла г ад ажилла г ч и дт а й

х олбо о т о й т у х а й н ү е ийн а с у у длыг а в ч ү з дэ г бай с а н бо л

өн ө ө ү е д ир э э дү й д ба й г у у лла г ын т өлөө ажи лла х , х ү мү ү с и й н

а с у у длыг ав ч ү з э х болс н о о р ба р а х г ү й т у х а й н ба й г у у лла г ыг

дэ мжи г ч , с о н ир х о г ч , х а р илца г ч , т ү ншдэ г ч т а лу у д болон бү х

шат ны ме нежер ү ү д х амра г да х бо лс о н н ь г о л х а н дла г а

болс о н ба йн а .

Байг уу лла г ын үйл ажилла г а анд г үйцэ т г эж буй ү үрэ г роль ,

ач холбог дол:

Яма р ч бай г у у лла г ын х у в ь д у ди рдла г ын т о г т о лцоо н ь

с а н х ү ү г и йн , х ү н и й н өө ций н , ү й лдв э р лэ лий н , мар к е т ин г и й н

г э х мэ т т о дор х о й ч и г л э лү ү д т э й бай да г . Өндөр ү р б ү т э э лт э й

ажи лла х ын т у лд а лив аа ба й г у у лла г а х ү н и й н өөций н

он о в ч т о й у я н х а т а н бо дло г о я в у у ла х н ь ч у х а л . Өөрө ө р

х э лбэ л х ү н ий н ө өций г у ди рда х х э лт э с х э ди й ч ин э э с ай н

ажи ллана бай г у у лла г ын амжи лт т ү ү н э э с шу у д шалт г а алда г .

Тийм у ч ра а с алив а а бай г у у лла г ын х амг ий н ч у х ал н өө ц бо л

х ү н г э д э г н ь з а йлшг ү й юм. Иймд ба й г у у лла г ын ажилч дын

мэ длэ г ч адв а р , х ө г жил болон т о г т в о р с у у р ь шил з э р э г н ь

т у х а й н ба й г у у лла г ын амжилт ын ү н дэ с болдо г .

Бай г у у лла г ын ү йл ажилла г а а ны э цс ий н ү р дү н х ү мү ү с э э с

шалт г а алда г боло х о ор т э дн ий г з ө в с о н г ож, х ө дөлмө ри й н

н өө цө ө бү р дү ү лэ х а с у у да л бө г ө ө д э н э н ь ө өр ийн г э с э н

т е х н о ло г и т о й н ар ий н ү й л я в ц юм. Хөдө лмөр ийн н ө өци й н

у ди рдла г а д дэ с дар аалс а н э р э мб э б ү х ий ү й лдэ л ажлу у д

х амаа ра г дда г ба ү ү н ий г з а г в а р т ор у у лан н э г т г э н х а р у у лж

болно .

Хү н и й н ө ө ци й н мен ежмен т и й н с и с т ем




Хү н ий н өө ци йн у дирдла г ын х ү р э э нд дэ э р х з у р а г а а р

х а р у у лс а н ү н дс э н ү й л ажи лла г а а н у у дыг х э р э в х о ор он д н ь

н я г т у я лду у ла н о н о в ч т о й я в у у лж ч адв а л бай г у у лла г а н ь

өндөр мэ р г э жи лт э й , у р ч адв ар т ай ажи лла г с дыг б ү рдү ү лэ н ,

т э дн и й г т о г т в о р т о й , ү р аши г т а й ажиллу у ла х бо ло лцо о т о й

болно .

Байг у улла г а да хь х ү ний нөөцийн т өлөвлөлт

ХНТ ‟ и йн г о л з о р ил г о н ь бай г у у лла г ын з о рил г о , с т р а т е г и д

х ү р э х ийн т у лд шаар да г да х х ү н ий н өө ций н х э р э г ц э э г

т одор х ой лж х а н г а лт и й г ү н э лэ х , х ү н ий н өө ций н ч адав х ий г

х ө г жү ү лэ х х а дг ала х , бү р цаашилба л н и й г э м э дий н з а с г и й н

шин э ч лэ лий н бо дло г ын т а с р ал т г ү й байдлыг х а н г а х я в дал юм

г э ж ойл г о ж бо ло х юм.

ХНТ -д нөлөөлөх орчны х үчин з үйлс

Гадаад орчны хүчин з үйлс :

� Эдийн з а с г и йн

� Хү н ам з ү йн

� Ний г мий н

� Улс т ө р , э р х з ү йн

� Те х н о ло г и

� Өрс өлдө өн

Байг уу ллагын хү чин з ү йлс :

� Би з н е с и йн с т р а т е г и

т өлө в лө г ө ө

� Цалин

� Бү т э э мжий н т ү вшин

� Те х н о ло г и

� Ажлын ди з ай н

� Бай г у у лла г ын с о ѐл

Ажилла х хү чний х үчин

з үйлс :

� Тэ т г э в э р т г а р а х

� Хала г да х

� Нас ба ра х




� Чөлөө ав а х

� Бу с ад шилжи лт

х өдөл г ө ө н

ХНТ -г у р т ба бо г и н о х у г а цаа г а ар х ийж г ү йц э т г э д э г .

Хү н ий н өө ци йн т өлө в лөл т ин ү е шат у у д :

ХНТ н ь ү р аши г т а й бай х ын т у лд бай г у у лла г ын у р т х у г а ца аны

ү йл ажи лла г а а ны т ө лө в лө лт өнд с у у р т л с ан бай х х э р э г т э й

юм. Өөрө өр х э лб э л ХНТ н ь х э р з э р э г ү р аши г т а й бай х н ь

бай г у у лла г ын у р т х у г а цаа ны т өлө в лөлт өн д х э р з э р э г

у я лду у лс н а а с х ама ар н а . Иймд х ү н и й н ө өци йн т өлө в лөл т и й н

ү е шат н ь ү н дс э ндэ э бай г у у лла г ын з о р илг ыг шинжлэ х

я в дла а с э х э лдэ г .

Хү н ий н өө ци йн т өлө в лөл т ий н з а г в а р

1. Бай г у у лла г ын з о р илг ыг т одор х о йло х

2. Хү н ий н өө ци йн х э р э г ц э э г т о до р х ой ло х

3. Хү н ий н өө ци йн х а н г а лт ыг ү н э лж, н э мэ г дэ л х э р э г ц э э г

т одор х ой ло х

4. Цэ в э р х э р э г цэ э г х а н г а х , т өлө в лөлт ий г х и й х

Орч ин ү ед ба й г у у лла г а х о о р ондын х ү ч т э й ө р с ө лдөө н ,

т е х н о ло г ий н х у рда цт ай дэ вшил , з а х з э э лий н шинэ х э р э г ц э э

шаа рдла г а , х ү н и й мэ р г э жи л мэ длэ г ий н өө р ч лөл т з э р э г н ь

у р т х у г а цаа ны т ө лө в лөлт ий г х ий х э д б э р х шэ э л у ч р у у лж

бай н а . Ийм н ө х цө лд дэ э р х х ү ч и н з ү й л бү р ий г н ар ий в ч ла н

с у далж бай г у у лла г а бү р ө өр ий н он цло г т т о х и р с он х ү н и й

н өө ци йн т өлө в лөл т и й г х ий х шаардла г а у лам б ү р н э мэ г дэ ж

бай н а .

Хүний нөөцийн т өлөвлөлт хийхэд да ра ах хү чин з үйлийг

харг алз а н ү з э х шаардла г а т а й .Ү үнд:

Бай г у у лла г ын өн өө г ий н дү р т ө р х и й г боди т ой г о о р

т о г т о о х ,

Бай г у у лла г ын ир э э дү й н дү р т ө р х и й г т одор х ой лс о н

бай х ,

Бай г у у лла г ын г а даад ор ч ин д ү н э лг э э х ий с э н ба й х ,

Сан х ү ү г и йн н өө ц боломжий г т о дор х ой лс о н бай х ,

Төлөв лө г ө ө г х э р э г жү ү лэ х х у г а ц аа г т о о цо х

Хү н ий н өө ци йн он о в ч т о й т ө лө в лөлт бо л х э р э г ц э э т э й ажлыг

шаа рдла г а х а н г а с а н

х ү мү ү с э э р я г ца г т г ү йц э т г ү ү лж, дара а х ажлу у даа р шийдв э р

г а р г а х ад т у с алда г . Ү ү нд :




Шин э э р х ү н ажилд ав а х

Цомх о т г о х

Су р г а х

Хү н ий г х ө г жү ү лэ х ажи лла х х ү ч н ий з а рдлыг т о оцоо ло х

Бү т э э мж дэ э шлү ү лэ х з э р э г болн о .

Хүний нөөцийн т өлөвлөлт өнд баримт ла х хоё р с т ра т е г и

байда г .

Хамг а ала х с т а р т е г и / defender /

Хай х с т р а т е г и / prospecter /

Хамг аа ла х с тр атег и й г би з н е с и йн о р ч и н т о г т в о р т о й

өөр ч лөлт ба г а н ө х ц өлд бар имт ла х н ь т о х и ромжт ой . Эн э н ь

с т р а т е г и йн у р т х у г а ц аа ны х ү н ий н өө ций н т өлө в лөл т

х ий г д э н э . Г ол з о р илг о ,баримт ла х з а р ч им ‟ х ямд ү н э ,өн дө р

ч адв а р

Хай х с тратег ий н би з н е с ийн о р ч и н т о г т в о р г ү й ө өр ч лөл т

х ий х н ө х ц өл баримт ла н а . Хү ни й н өөций н т ө лө в лө лт бо г и н о

х у г а ц аан д х ий г дэ н э . Г о л з о ри лт ,з а р ч им ‟ шинэ з а х з э э л ,шин э

бү т э э г дэ х ү ү н \

Хүний нөөцийн хэ рэ г цэ э г т ооцож т өлөвлөх арг у у д

Бай г у у лла г ын х ү н и й н өөци йн ир э э дү йн х э р э г ц э э г

т одор х ой ло х од шү ү н т у н г а а х ба ма т ема т и к , с т а т и с т и к и й н

ар г у у дыг х э р э г лэ дэ г .

Шүүн тунг а ах арг уу д :

„ Удирдла г ын ү н э л г э э н и й ар г а

„ Дельфи а р г а

„ Номин аль бү лг ий н шинжилг э э

Математик болон статистик ийн арг а

„ Ре г р е с с шинжи лг э э

„ Корре ля ци йн шинжил г э э

„ Бү т э э мжий н ин де к с

„ Ху г ац аа ны ц у в аа н шинжилг э э

Хүний нөөцийн ха нг алт ыг ү нэ лэ х арг а :

Уди рдла г ын х алаа г бэ лт г э х т ө лө в лө г ө ө

Мар к о в ий н шинжил г э э

Уди рла г ын х а лаа г бэ лтг э х төлөв л ө г ө ө : э н э х ү ү а р г а н ь 30

г а р у й жилий н т у рш х э р э г лэ г д э ж бай г а а бө г ө өд у ди рдла г ын

шат ан д ажи лла г с адын х у в ь д х а н г а лт ыг п р о г н о з ло х э н г и й н

ар г а юм.




Удирдла г ын ха лаа г бэ лт г э х т өлөвлөг өөг боловс руу ла х

процес с нь

1. т өлө в лөлт ий н ца р х ү р э э г т о г т о о х

2. т о в ло с он а лбан т у шаалд г о р и ло г ч ий г т о г т о о х

3. Одоо г и йн г ү й цэ т г э л , дэ вших э д бэ лэ н э с э х и й г с у дла х

4. Кар ь ер аа х ө г жү ү лэ х э р э л т х э р э г ц э э г т а н ь ж мэ дэ х

5. х у в ь х ү н и й к а р ь ер ий н з о ри лг ыг ба й г у у лла г ын з о ри лг о т о й

н э г дү ү лэ х г э с э н ү е

шат у у дт а й .

Дэ э р х т өлө в лөл т и йн с и с т е ми й н х у в ь д х а р г алз а х ү н дс э н

х ү ч ин з ү йлү ү д н ь одоо , ир э э дү йн би з н е с т ө лө в лө г ө ө н ү ү д ,

у ди рдла г ын ша т а нд ажилла г с а дын е рөн х и й п о т е н циа л , дада л

ч адв а р юм. Энэ ар г ыг о лон ажилла г с а дт ай , т о м

к о р п о раци у дын х у в ь д илү ү з о х имжт ой г э ж ү з дэ г .

Марк овийн шинжилг ээ : Уг а р г а н ь х ү н и й н ө өций н жи л б ү р ий н

шилжи лт и йн х у в ь х э мжэ э т о г т в о р т о й бай г а а ү е д х ү н и й

н өө ци йн т о о х э мжэ э бо ло н т ү ү н д н ө лөө лө г ч х ү ч и н

з ү й лс ү ү дий г с у да лс аны ү н дс э н дэ э р х ү н ий н өө ци йн т о о ны

алда г длыг г а р г а да г ар г а юм. өө рө өр х э лбэ л т у х а й н

бай г у у лла г ад бай г а а н и й т ажи л , албан т у шаа лын ан г ила л

т у с б ү ри йн х у в ь д жилий н э х э н д бай г а а х ү н и й т о о , жилий н

т у рш я в а г даж боло х шилжилт х ө дөл г ө ө н , х а ла г далт з э р г и й г

с у далс аны ү н дс э н дэ э р жилий н э цэ с т ү лдэ х х ү н и й т о о г

т одор х ой лдо г .




Хүний нөөцийн бү рдүүлэлт , сонг олт ийн үйл ажилла г аа

Хү н ий н өө ци й г бү рдү ү лэ х /recruiting/ боло н шилж с о н г о х /selection/

г э с э н х о ѐр н э р т омъѐо г бие бие н э э с н ь с а лг а ж ойл г о ж

боло х г ү й н ий лмэ л ой лг о лт юм. Г э х дэ э х ү н ий н ө өций н ч и г

ү ү р г и йн х у в ь д я лг а ра х я л г а а ба с ба йда г байн а .

Хүний нөөцийг бүрдүү лэх г э дэ г нь т у х а йн ажи л , а лба н

т у шаа лд э лс ү ү лэ х э э р с о н г о ж боло х шаардла г а х а н г а х у й ц

н э р дэ в ши г ч дий г х ай х , х ө дөлмөри йн з а х з э э лий г с у дла х ,

мэ дэ э лэ л ө г ө х ү йл ажи лла г а а юм.

Ажилчдыг шилж с онг ох г э дэ г нь н э р дэ вши г ч ди й г т о дор х о й

ү е шат а ар шал г а р у у лж, т у х а йн ажил , албан т у шаа лын

шаа рдла г ыг бү р э н х а н г а с а н х ү н ий г с о н г о х ү й л ажилла г а а

юм. Өөр өө р х э лбэ л х ү н и й н өө ци й г бү р дү ү лэ х болон с о н г о ж

ав а х г э с э н ү й л ажилла г а а н ь ч а дв ар ла г х ү н ий н өө ци й г х ай х ,

бай г у у лла г ын имижи й г б ү р дү ү лэ х з а маа р х ү н и й н өө ций г

өөр т ө ө т а т а х , бү р т г э л т о оцо о х ө т өлж, н ө өци йн с а н би й

бол г о х ү йл ажи лла г а а бай да г . Хар ин с о н г о лт ын ү й л

ажи лла г а а бол ажлын ба йр ны шаардла г ыг х а н г а с а н х ү н ий г

з ө в т а н и х , о лж с о н г о х од ч и г л э г дс э н ү йл ажилла г а а юм. Уг

х о ѐ р ч и г ү ү р г и й н з а а г я лг а а г г а р г а в а л :

Зор ил г о о ро о я лг а г да н а . (х ү н и й н өөций н б ү рдү ү лэ лт и й н

г о л з о р ил г о бол ч адв а рла г х ү мү ү с и й г бай г у у лла г а д

т а т а х , х а р ин с о н г ол т ын г о л з о рил г о бол х ү н ий г з ө в

т а н и х , боди т о й мэ дэ э лэ л бий бол г о х я в дал юм.)

Бү р дү ү лэ лт н ь 2 т алын с о н г о лт (и х э н х и х ү н и й н өөций н

мен ежер ү ү д б ү рдү ү лэ лт и й г з ө в х ө н н э г т ала а с х ий с э н

алдаа г и х г а р г а да г . Өөрөө р х э лбэ л бай г у у лла г а

ажи лт ныг с о н г о х з а р мэ дэ э т ү г э э х бо ло в ч , мөн ажи л

г о р ило г ч н ь бай г у у лла г ыг с о н г о х бололцоо г бү р дү ү лж

ө г ө х н ь маш ч у х а л з ү йл юм.)

Хү н ий н ө өци й г шилж с о н г о х ү йл ажи лла г а а н ь 1 т алын

с о н г о лт (н э р дэ в шиж бу й ажи л г о р и ло г ч доо с ажи лт ныг

с о н г о х шийдв э р г а р г а х н ь з ө в х ө н ба й г у у лла г ын л

а с у у дал )

Ар г а ч лалаа раа я лг а а т а й (х өдөлмөр ийн з а х з э э лд

мэ дэ э лэ л т ү г э э х , мэ дэ э лэ л

цу г лу у ла х а д ч и г л э с э н а р г у у да ар бү р дү ү лэ лт ий г

я в у у ла х бо л с о н г ол т ын ү йл ажи лла г а а н ь мэ р г э жли й н

шал г а лт , х у в ь х ү н ий ч адв а рыг с о р и х т одор х о й

с о р илу у дыг аши г лада г .)

Хүний нөөцийг хэ рх эн ү р дү нт э й бүрдүү лэ х вэ?




Орч ин ү ед х өдөлмөр ий н з а х з э э ли йн ө р с өлдөө н н э мэ г д э ж,

х ү мү ү с ий н у р ч а дв ар ч н э мэ г дэ ж бай н а .. Өөр өө р х э лб э л

өндөр ч а дв а р т ай ажилла г ч и д ө ндөр ч ан ар т а й

бү т э э г дэ х ү ү н и й г ү йлдв э рлэ ж, ө ндө р ч ан ар т а й ү йлч и лг э э г

бий бо лг о х ба э н э бү х э н н ь өн дөр ч адв ар т а й ажилла г ч идыг

бү р дү ү лэ х э э с э х э лн э г э с э н ү г юм.

Хү н ий н ө өци йн бү рдү ү лэ л т н ь х ү мү ү с и й г ажилд х ө лс лө н

ав а х а н х ны алх ам бө г ө өд г а да а д , до т о од э х ү ү с в э р ү ү дэ э с

ажи лд оро х ыг х ү с э г ч дий г ц у г лу у ла х , б ү р т г э х , ө р г ө дө л

бө г лү ү лэ х , с у дла х з э р э г ү йл ажи лла г а а г ба г т а а н а .

Бү р дү ү лэ лт н ь ажлын с у л о ро н т о о нд с о н г о г дож боло х

ч адв а рла г х ү мү ү с ий г э рж х ай х , цу г лу у ла х , т а т а н а в а х ү й л

ажи лла г а а юм.

Бү р дү ү лэ лт ийн ү н дс э н з о р ил г о н ь ч а дв а рла г мэ р г э шс э н

ажи л г о р и ло г ч дыг бай г у у лла г а даа олж цу г лу у ла х , ө өр т ө ө

т а т а х я в дал ба йда г . Бү р дү ү лэ лт н ь х амг и йн ба г а з а р дла ар ,

х амг и йн бо г и н о ца г х у г а ца а нд , х амг ий н т о х иромжт о й

ажи лт аныг ав а х ад ч и г л э г дэ х ѐ с т о й . Хү ний н өө ци й н

бү р дү ү лэ лт н ь х ү н ий н ө өций н б у с ад ч и г ү ү р г ү ү дт э й

х а р илцан х о лбо о х ама ар алт ай , у я лдаа т ай ба йн а .

Хүний нөөцийн бү рдүүлэлт ийн ү е шат уу д

Амжилт т а й бү рдү ү лэ лт н ь х э д х э дэ н ү е шат у у дыг а г у у лж

бай да г :

1. Бай г у у лла г ын одоо г ын болон и р э э дү йн х ү н и й н өө ци й н

х э р э г цэ э г т одо р х ойло х . Энэ х ү ү ү йл ажи лла г а а ү р

дү н т э й болс н о ор т у х а й н бай г у у лла г ын с а лбар н э г ж

х э с э г бү рий н болон ажлын н э г ж х э с э г бү рд шаарда г да х

х ү н ий н өөций н х э мжэ э г т одо р х ойло х боломжт ой боло х

юм.

2. Г адаа д бо ло н до т о одын х ү н ий н өө ций н боломжи т

х э мжэ э г т а а ма г ла х , мэ длэ г ч а дв ар өн дөр т э й байн г ын

оршин с у у г ч дын ду нд ө р с ө лдөө н ү ү с э х болно

3. Ажлын шинжил г э э болон ажлын ү н э лг э э х и йж ажи л т у с

бү р ий г т одо р х ой ло х , ү н э цэ н э , х о о ро ндын х амаа ралыг

т о о цо оло х

4. Мэ р г э жил бо лов с р олыг шаар дла г ыг г а р г а х , ажлын

т одор х ой ло лт о д т у с г а г да х х а ри у цла г а , шаа рда г да х у р

ч адв а р , мэ длэ г , т у ршла г а з э р г и й г т о дор х о йло х

5. Тодор х ой х у г а ц аа нд бай г у у лла г а а с ө г ч ч а да х ца ли н

болон т э т г э мжи йн х э мжэ э г т одо р х о йло х

6. Бү р дү ү лэ лт ийн боди т п р оце с с ий г бар имт бич и г бо лг о х ,

х у у ли йн да г у у х ий г дэ ж ба й г а а э с э х




Бай г у у лла г ын х ү н ий н ө өци йн б ү рдү ү лэ л т и йн ү е шат у у д н ь

н ий т лэ г дар аа х ү е шат т ай ба йв а л т о х ир омжт ой :

1. Хөдөлмөрийн з а х з э элийн су да лг а а хийх

2. Ажил г орилог чдод т авиг дах шаардла г ыг т одорх ой болг ох

3. Анк е т ны з а г ва р бэ лдэ х

4. Бүрдү үлэлт ийн э х үүс вэ рээ сонг ох

5. Бүрдү үлэлт ийн арг а а сонг ох

6. Сул чөлөөт э й ажлын ба йра нд з а р байршуулах

7. Ажилд орохыг хү сэ г чдийг бү рт г э х , өрг өдөл бөг лү үлэх

8. Нөөц бүрдүү лэ х , ашиг лах

Хү н ий н өө ци йн б ү р дү ү лэ лт и йн ү е ша т у у д

Хүний нөөцийн бү рдүүлэлт ийн а рг у уд

Интернетээр бүрдү үлэ х

Ин т ер н е т э э р б ү рдү ү лэ т х ий х н ь бу с а д э н г и йн ар г у у да а с

илү ү х у р да н и лү ү х ямд з а р дал т ай бай да г . Ту х айн ажлын з а р

с о н ин дэ э р н ий т лэ г дс э н и й г бодв ол 1-2 с а р н э мэ л т

з а р да лг ү й г э э р 24 ца г ын т у рш н э э лт т э й ба й х болно . Ажи л

г о р ило г ч ид т одо р х ой н а ри йн т а йлбар а в ч боло х ба




бай г у у лла г а а с х а р и у л т у у д ө г ө х бо ломжт ой ба йда г . Бү х а йл ,

албан г а з а р к о мп ь ют ер ч ла г даж, мэ дэ э лэ л ин т е рн э т э э р маш

х у р да цт а й т а р х а х боломжт о й болж бай н а . Ажи л г о р ило г ч и д

с о н ин с э т г ү ү л х у далдан ав ч , т ү ү н и й г э р г ү ү лэ н х ай х а а с

илү ү ин т е рн э т э э с х ай х н ь т э дэ н д мө н л б ү х т алаар а а

аши г т а й .

Дав у у т алу у д :

„ Томоо х а н к о мп ан ий х у в ь д ими джий г с айжр у у лн а

„ Зарда л х э мн э х боломжт ой

„ Нэ р дэ вши г ч дын т о о г н э мэ г дү ү лэ х боломжт о й

„ Мэ длэ г т у ршла г а т а й н э р дэ вши г ч идын т о о н э мэ г дэ н э

„ Ца г х у г а цаа х э мн э х боломжт о й

Су л т алу у д :

„ Ажил г о р ило г ч ан к е т ыг ду т у у бө г лө х

„ Ан к е т бө г лө г ч ө ө с к о мп ь ют ер ий н мэ длэ г шаар да на

„ Ин т ер н е т шаар дла г а т а й

„ Сү лжэ э н ий г э мт э л г а р а х

„ Ту х ай н к омп ан ид в еб х у у да с шаардла г а т а й

Сонинд з ар ба йршуулах

Сон ин д з а р бай ршу у ла х н ь х ү н ий н өө ци йн бү р дү ү лэ лт ий н

у ламжлалт ар г у у дын н э г юм. Ний т ажил ажи л х ай г ч и д н и й т лэ г

с о н ин г ын з а р ү з дэ г . Хэ в лэ ли й г с о н г о х до о дара а х

з ү й лү ү ди й г ан х аа р в а л з о х и н о .

„ Та х э р х у рда н х а ри у а в а х ыг х ү с э ж ба йн а в э ? Г э т э л т а ны

з а рыг у нших ѐ с т о й т э р г ү ү н з э р э г л э лийн шилдэ г

мэ р г э жил т н ү ү д мэ р г жил т н ү ү дэ д з о р и у ла г дс а н т у с г а й с о н и н

с э т г ү ү л х о в ор х э в лэ г ддэ г т у л а ль х и р н ө өц х у г а ца а

бай г а а г бодолцо х х э р э г т э й

„ Ямар х э в лэ л х а йж бу й х ү мү ү с и йн г а р т т ү р г э н о ч до г

боло х ыг мэ дэ х н ь з ү й т э й

„ Таны э р э л г а з а р н у т г ын я ма р х ү р э э нд я в а г да х в э ?

Дав у у т ал :

„ Хамра х х ү р э э х а р ь ца н г у й и х

„ Ажил г о р ило г ч од х ү р г э х ий г х ү с с э н мэ дэ э лэ л бү р э н

а г у у ла г да х боломжт о й

„ Харь цан г у й олон н э р дэ в ши г ч дыг цу лу у лж ч адн а

„ Ту х ай н з а р х э в лэ г дс э н ө др өө с х ойш с о н и н х а я г да х х ү р т э л

у нши г да х бо ломжт ой бай н а


„ Зарда л ө ндө р т э й

„ Ажил г о р ило г ч и д ямар с о н ин у нших с о н ир х ол т о й , т у х а й н

с о н ин х ү с ч бу й х ү мү ү с т

х ү р э х э с э х н ь т о дор х о й г ү й

„ Сонин г ын н э р т ө рө л о лон

Радиог оор з а р явуу лах




Хү мү ү с FM, радио с о н с о х н ь н э мэ г дэ ж ба йн а . Ялан г у я а

машин т ай г а а г а д у у р я в ж ба й х да а , т а к с и , ав т об у с а нд з о р ч иж

бай х даа с о н с о х бо ломжт ой . Тиймэ э с ажлын з а рыг ажи л

г о р ило г ч до д т ү р г э н шу у р х а й х ү р г э х н э г а р г а н ь FM,

Радио г ын з а р юм. Мон г о л 20 ор ч им FM ү йл ажилла г а а я в у у лж

бай г а а ба дар аа х ба йдлаа р з а р ө г ө х боломжт ой :

„ FM-ийн ү г э н з а р

„ 1 мин у т ын шт о р к б э лдү ү лэ х

„ Ярилцла г а нд о ро лцо х г э х мэ т

Тел ев и з и йн з а р я в у у ла х

Ний т х э в лэ л мэ дэ э ллийн х э р э г с лү ү дэ э с х амг ий н х ү ч т э й н ь

т еле в и з . Та илү ү өр г ө х х ү р э э т э й , илү ү х у р да н х у г а ца а т а й

ажлын з а рыг я в у у ла х ыг х ү с в э л т е ле в и з э д х а н да х

боломжт о й . Г э в ч т еле в и з ийн з а р н ь н и й т бү р дү ү лэ лт ий н

ар г у у даа с шу у д г а р а х з а р да л х амг ий н өн дөр т э й . Хө дөлмө р

з у у ч ла лын ал бу у дтай х амтра н ажил ла х

Хөдөлмөр з у у ч лалын алба г э д э г н ь ажи лг ү й ажилд ор о х

х ү с э л т э й х ү мү ү с ий г бү р т г э н ав ч ажи л ол г о г ч

бай г у у лла г у у д т а й х о лбож, з у у ч ла г ч ба й г у у лла г а юм.

Хөдөлмөр з у у ч лалын алба нд и х э в ч лэ н ажил у да а н

х у г а ц аа г а а р х ай г а ад олоо г ү й , мэ длэ г т у ршла г а а р ба г а

х ү мү ү с бү р т г ү ү лж ба йн а . Ти ймэ э с ба й г у у лла г у у д х ө дө лмө р

з у у ч лалын алба нд т өдий лөн а ч х олбо г до л ө г ө х г ү й ба йн а .

Хэ р в э э х ө дө лмөр з у у ч лалын а лбанд х а нда х г э ж ба й г а а бо л

доо р х з ү й лү ү ди й г мэ дэ х н ь з ү й т э й .

„ Ту с к омп а ни э с в э л т о в ч оо , х олбо о н ь я мар ч и г л э лэ э р ,

х э дэ н жил ажи ллаж бай г а а

„ Ямар мэ р г э жлэ э р мэ р г э шс э н у ди рда г ч болон з ө в лө х ү ү дт э й

„ Ху у ль ѐ с ны з ө в шөө рө лт э й э с э х

„ Зу у ч ла лын х өлс и й г ямар н ө х ц ө л , болз ло ор ав да г , о лг ож бу й

ба т ал г а а

„ Мэ р г э жлий н х о лбоод т о й х а мт ра н ажиллада г э с э х

Та дэ э р х з у у ч ла г ч бай г у у лла г у у даа с х амг ий н с айныг н ь

с о н г о ж ч а дв а л т у ршла г а т а й з ө в лө х ү ү д т у х а йн а лба н

т у шаа лд т а в и г да х б ү х шаардла г у у дыг н а рий в ч ла н

т одор х ой лж т у с ла х н э р дэ вши г ч и й г с о н г о н ав а х а д г а р ч

бол з ошг ү й а с у у длыг н ар ийв ч лэ н т а й лба рлаж ө г дө г .

Дав у у т ал :

„ Зарда л ба г а

„ Бо г ин о х у г а ц аан д бү рдү ү лэ х шаар дла г а т а й т о х ио лдо лд

н өө ц ажилт а н ба й х боломжт о й


„ Өндөр ч а дв а р т ай х ү мү ү с ий г т а т а н а в а х бо ломж ба г а

„ Ту х ай н ажлын ба йр ан д х ү н ир н э г э ж х ү лэ э х э д ца г х у г а ца а

алда х боломжт о й




Хэ р в э э т у х а йн с а лбарын мэ р г э жи лт э н х ү р э лцэ э т э й бу с

т э дн и й и х э н х н ь цөө х ө н х э дэ н бай г у у лла г а д ажиллада г , би е

бие т э й г э э т а н ил бай г а а т о х и олдолд х ү н с а н ал бо лг о ж б у й

ав н а г э д э г т и т г э л му у т ай , шилжих э цс и йн шийдэ э г а р г а ж

ч ада х г ү й бай г а а бол т а да р у й з у у ч ла г ч дад х а н да х

х э р э г т э й .

Outsourcing

Outsourcing г э дэ г н ь т о до р х ой н э г ажил ү ү р г и й г

г ү й цэ т г ү ү лэ х э э р т ү р х у г а ц а а г а ар ажилт ан г э р э э г э э р

ажи ллу у ла х а р г а юм. Outsourcing н ь дав у у болон с у л т алу у д т а й .

Зар им ба й г у у лла г а до т оо д н өө ций н х омс до л г э ж ү з дэ г ба

бу с ад о ло н шалг т а ан т ай . Outsourcing н ь дар аа х да в у у

т алу у дыг т а н д о лг о н о .

„ Бай г у у лла г ад ба й х г ү й у р ч адв а рыг аши г ла х

„ Өөрс дий н х и йж ч ада х г ү й ажлыг бо г и н о х у г а цаа нд х ий лг э х

„ Тү р х у г а цаа нд х ийж г ү йц э т г э х ажлын о ро н т о о г н ө х ө х

Ажлын б айр ны ту х ай з а р ла х

Хү н ий н өөций г до т о од э х ү ү с в э р э э с бү р дү ү лэ х э д

х э р э г лэ дэ г н э г т ү г э э мэ л а р г а н ь с у л ч ө лө ө т э й ба й г а а

ажлын ба йрны з а р ла лыг а ль боло х о ор н э э лт т э й байл г а ж

т у х а й н бай г у у лла г ын с о н ин , с э т г ү ү л , з а р ла лын с а мбар ,

х у р ал цу г ла ан дэ э р а лбан ѐ с о о р з а рлаж бай г у у лла г ын бү х

ажи лла г ч идыг у р и х я в дал юм. Эн э а р г ыг х э р э г лэ х н ь дар аа х

з о р ил г о т о й .

„ Ажилла г ч и дын х у в ь д ө с ө х ба х ө г жи х бо ломжоор х а н г а х

„ Бү х ажи лла г ч ид мэ дэ х боломжий г ол г о с н о ор ба й г у у лла г а

до т ор а лбан т у шаа л дэ вши х ижил боломжий г о лг о х

„ Цалин х өлс н и й з э р э г лэ л , ажлын т одо р х ойлол т , т у шаа л а х и х

болон ө өр ажи лд шилжи х жу рам з а а в р у у дын е рөн х и й ой лг олт ,

у х а мс арлал т дэ э шилдэ г

„ Бай г у у лла г ын з о ри лг о боло н з о ри лт у у д т а й х а ри лцаж х у в ь

х ү н бү р ба й г у у лла г ын

бү т цэ д э з лэ х ба йр с у у риа олж ав а х а д т у с ла х

Ин г э ж ажлын т у х а й з а р ла х я в дал бай г у у лла г ын х у в ь д маш ү р

аши г т а й ба йда г , у ч ир н ь ѐ с с у р т а х у у ныг с а йжр у у лда г ба

ажи лла г ч ид өө ри йн ч адв а р т т о х и р с он ажлын ба йр аа олж

ав а х а д н э э л т т э й бай х боломжо о р х а н г а да г . Г э х дэ э э н э а р г а

н ь ү р г э лж э ер э г дү н а в ч ирда г г ү й , з а р им т о х и олдолд ижи л

ч адв а р , т у ршла г а бү х ий 2-3 х ү н бай х т о х и олдолд с о н г о ж

ав а х а д х ү н др э л т э й ба йда г .

Их су рг уулиу даа с бүрдүүлэх

Бай г у у лла г а а с алба н ѐ с ны т өлө өлө г ч ий г и х с у р г у у ли у д р у у

я в у у лж т ө г с ө х ан г ий н оюу т н у у да ар а н к е т бө г лү ү лж

ч адв а рла г оюу т н у у да а с бү р дү ү лэ л т х и й х ар г а юм. Хү ни й

н өө ци йн мен ежер ү ү д 15-25 жилий н ир э э дү й г э э бодож з алу у

ч адв а рла г ажилла г ч идыг э р т н э э бэ лт г э х х э р э г т э й . Эн э




ар г а н ь б ү рдү ү лэ г ч и д бай г у у лла г ад шаа рдла г а т а й маш и х

х э мжэ э н и й п о т е н ци ал т ай ө н дөр т э й х ү мү ү с ий г с а н а л

бол г о до г . Үндс э н 2 т о м да в у у т а л т ай :11

11 Margaret A.Richardson, Recruitment Strategies, 22

1. Зардал ( мэ дэ э ллэ х , з у у ч лал т ын мө н г ө т ө лө х з э р э г з а рда л

ба г а )

2. То х ь т о й н ө х цө л (Нэ г дор о лон н э р дэ в ши г ч и й г цу г л у у лж

н э г э н з э р э г я ри лцла г а х и й х боломж )

Мөн дар аа х с у л т алу у дыг а г у у лж бай да г :

Ажлын т у ршла г а ба г а

Бү т э н жил х ү лэ э г д э н э

Оюу т н у у даа с б ү р дү ү лэ лт х ий х дэ э да раа х бай длаа р з о х ио н

бай г у у лж бо лно .

Оюу т ны э р дэ м шинжилг э э н ий х у р ал з о х и он бай г у у ла х

Оюу т ны т э т г э лэ г т х ө т өлбөр з о х ион бай г у у ла х

Су р г у у ль дэ э р н э г дс э н ба йдла а р ан к е т бө г лү ү лэ х

Их с у р г у у ль дэ э р т а н и лцу у л г а т а ра а х

Их дэ э д с у р г у у ли у дын у р а лдаа н т э мцэ э н и в э э н т э т г э х

Хүний нөөцийн бү рдүүлэлт ийн ү нэлг э э

Бү р дү ү лэ лт ийн ү й л ажи лла г а а н ь а лбан ѐ с ны у ди рдамжий н

х ү р э э нд з ө в ца г т , з ө в х ү мү ү с и й г ө өр т өө т а т а х ба ин г э х дэ э

бай г у у лла г а бо ло н х ү мү ү с х а р и лца н с о н и р х лын ү н дс э н дэ э р

бие бие н э э с о н г о х боломжи й г б ү рдү ү лэ х э д ч и г л э с э н бай в а л

з о х ин о . Эн э н ь б ү р дү ү лэ лт х э р х э н х ий г дс э н бо ло х ыг ү н э лж

дү г н э х х э р э г цэ э г х а р у у лда г .

Бү р дү ү лэ лт бо л з ө в х ө н х ү мү ү с ий г өө р т өө т а т а х т а й

х олбо о т о й а с у у да л биш. Эн э н ь

бай г у у лла г ын з ү г э э с ямар х у в ий н шинж ч ан ар , с о н ир х о л

бү х ий х ү мү ү с ө өр т ө ө т а т а х ыг х ү с э ж ба й г а а боло н х э н д

ажлыг г ү й цэ т г э х ч адв а р , мэ длэ г бо лон бо ломж бай г а а

з э р г и й г у я лду у лан а в ч ү з э х т э й х олбоо т ой . Бү р дү ү лэ лт ий н

ү н э лг э э н ий ө өр н э г ч у х а л шалг у у р н ь х у у ли йн да г у у ажи л

г о р ило г ч шу дар г а , я лг а в а рлалг ү й г э э р бү рдү ү лэ л т э н д

х амра г дс а н бай х н ь ч у х ал .

Бүрдүү лэ лт ийн ү нэ лг э эний з арим шалг у уру уд

Оролт ын ба йдал Шалг уу р үнэлэмжийн т өрлү үд

Нэ р дэ в ши г ч ийн т о о

Нас ан д х ү р э э г ү й ба э мэ г т э й н э р дэ в ши г ч и йн т о о

Орохоос өмнө Нэ р дэ вши г ч бү р т н оо г до х з а рдал

Нэ р дэ в ши г ч ий г ба йршу у ла х х у г а ца а

Нэ р дэ в ши г ч дий н ү йл ажилла г а а ны х у г а ца а

Саналу уд ба х өлс лөлт

Эх ү ү с в э р т ү н дэ с лэ г д с э н с а н а лу у д




Мэ р г э шс э н ажил г о р ило г ч идын н ий т т о о

Тэ н цэ э г ү й ажил г о р ило г ч идын н ий т т о о

Оролт

Шин э э р ир э г ч идын ан х ны и т г э л н айдв а р

Мэ р г э шс э н ажил г о р ило г ч идын с о н г ол т ын ба йда л

Шин э э р ажилла г ч и дын с у р г а лт ын з а р дал ба х у г а ц аа

Цалин г ын т ү вши н

Орсоны дараа

Ажи л , х ө лс т өлө лт , н э мэ г д э л , н я н а г ч ид ба х а мт ра н

ажи лла г ч иддаа х а нда х

х а н дла г а

Бай г у у лла г ын амлалт

Ажлын г ү й цэ т г э л

Ажи л т а с лал т

Хүний нөөцийг хэ рх эн ү р дү нт э й сонг он шалг а руу ла х вэ?

Сон г о н шалг а р у у лал т ын з о ри лг о н ь бай г у у лла г ын х э р э г цэ э

шаа рдла г ад н ий цэ х с а йн ажилт ныг олж ав а х я в дал юм. Өөрө ө р

х э лбэ л ажлыг маш амжи лт т а й г ү й цэ т г э ж ч ада х х а мг ий н

шилдэ г т о х ир х у йц ажи л г о р ило г ч и й г с о н г о х я в дал . Сон г о н

шал г а р у у ла лт н ь х у в ь х ү н и й у р ч адв а р мэ длэ г мэ р г э жлий н

у р ч адв а р оюу ны болоо д физ и оло г и йн ч адав х и й г ү н э лэ х

п ро це с с юм. Шин э ажилт ныг з ө в с о н г о х н ь бай г у у лла г ын

бү т э э жий г дэ э шлү ү лэ х э д г о л т ү лх э ц ү з ү ү лдэ г . Иймэ э с

х ү н ий н өө ци йн с о н г о н шалг а р у у лал т ын ү е шат бол маш

х а р и у цла г а т а й о ло н ү е ша т т ай н а рий н т ө в ө г т э й ү й л

ажи лла г а а юм. Бо ди т ой з ө в с о н г о лт х йи х и йн т у лд ажи л

г о р ило г ч дын болов с р ол мэ длэ г мэ р г э жли йн у р ч адв а р

дадла г а өмнө х ү е ий н ажлын т у ршла г а х у в ий н т өлө в ши л

з э р г и й г ү н дэ с бол г о н о . Сон г о н шал г а р у у ла лт бо л

у р ь дч илс ан т а а ма г ү н э лэ лт юм. Эн г ий н биш маш ү н дэ с лэ лт э й

т а а ма г ү н э лэ лт г э ж бо лно .

Ху в ь х ү н ий г ү н э лж шийдв э р г а р г а г ч ажилт н у у д н ь бү х з ү й лд

х а р и у цла г а т а й х а н да х а а с г а дн а т у х а й н ажлын амжилт т а й

г ү й цэ т г э л амжи лт г ү й г ү йцэ т г э л яма р шинж ч ан ар аа р

я лг а г дда г с о н г о лт о нд о ро лцо г ч и р э э дү йд амжи лт т а й

ажи лла х ыг х э р х э н т а ама г ла х т а лаа р боди т ү н дэ с лэ л бар ь ц

боло х мэ дэ э лэ лт э й бай х шаар дла г а т а й . Сон г о н

шал г а р у у ла т ын ү йл я в ц н ь бу с а д фу н к цын н э г э н адил ажи л

албан т у ша алын т о до р х о йлолт од с у у ри лда г . Ажил а лба н

т у шаа лын т о до р х ойлол т н ь ажлын амжи лт т а й г ү йц э т г э л

х э р х э н х э мжи г дэ х ий г т о дор х о йлс он

н ө х цө лү ү ди й г х а р у у лн а . Ажи л албан т у шаа лын

т одор х ой ло лт ыг ажлын г ү йц э т г э ли йн шалг у у р г э х бө г ө ө д

э дг э э р шалг у у рыг х а н г а х н ь ажлыг амжилт т а й г ү йц э т г э х

н ө х цө л болно . Бай г у у лла г ын х э мжэ э т у х а йн албан т у шаа лын

э з лэ х ба йр с у у р ь а ч х олбо г дол мэ р г э жлийн ч и г л э лий н




онцло г бай г у у лла г ын бодло г о до т оо д дү р э м жу р ам з а р им

т о х ио лдо лд ү й лдв э р ч н ий э в лэ лийн ор олцоо з э р э г н ь бү г д

с о н г о лт ын ү е шат ү й л я в цад н өлөө лө г ч х ү ч ин з ү й лс юм.

Бай г у у лла г ын ажилд ав а х ү йл я в цын э х н ий а лх ам н ь х ү н и й

н өө ци йн бү рдү ү лэ л т юм. Хар ин дара а г ийн алх ам бол н э р

дэ в ши г ч дий н до т роо с с у л ч өлөө т э й ба й г а а ажи л алба н

т у шаа лд т а в и г да х шаардла г ыг х а н г а х х ү мү ү с и й г с о н г о ж

т одор х ой ло х я в дал юм. Ү р аши г т а й с о н г ол т н ь ч а дв арла г

мэ р г э шс э н ажи лч ид шаа рдла г а т а й ба й г а а ба й г у у лла г ын

болон ажилла х ыг с о н ир х о ж бай г а а х у в ь х ү н ий х э р э г цэ э г

н ий цү ү лэ н х а н г аж ө г дө г . Со н г о лт ын ү йл ажилла г а а н д

шу г аман ме нежер ү ү д ч у х ал ү ү р э г г ү йц э т г э х ба т э д

бай г у у лла г ын х ү н и й н ө өцийн т ө лө в лө лт и йн ү йл ажилла г а а ,

ажлын шинжилг э э х и й х э д т у с ла х , ажи лла г ч дын ажлын

г ү й цэ т г э ли й г ү н э лэ х дү г н э х з э р г э э р дамжу у ла н о рон т о о ны

х э р э г цэ э г т одо р х ойло х од т у с алда г .

Сон г о лт ын е рө н х ий з о рил г о н ь бай г у у лла г ын х э р э г цэ э

шаа рдла г ад и лү ү с ай н н ий цэ х х ү н ий н өөций г олж ав а х я в да л

юм. Ү р аши г т а й с о н г ол т н ь бай г у у лла г ын бү т э э мжий г

дэ э шлэ х э д т ү лх э ц ү з ү ү лдэ г . Иймэ э с х ү н и й н ө өций н

с о н г о лт ын ү е ша т бол маш х а р и у цла г а т а й , о ло н ү е шат т а й ,

н ар ий н т ө в ө г т э й ү йл ажилла г а а юм.

Сон г о лт н ь да ра а х з о р илг ыг өмн өө т а в ь да г .Ү ү нд :

Мэ р г э шс э н ч а дв а рла г ажил г о р и ло г ч дыг х у у лийн да г у у ,

яма р ч я лг а в а р г ү й г э э р шу да р г а ү н э лж , х өлс лө х

Бай г у у лла г а бо ло н х у в ь х ү н ий аль алиных н ь

с о н ир х олд н ийц ү ү лэ н ажил г о р ило г ч ий г ү н э лэ х ,

х өлс лө х , ба йршу у ла х Сон г ол т х и й х н ь х у в ь х ү н ий х у в ь д

цаашид албан т у шаа л а х и х э с в э л шилжих т алаа р

шийдв э р г а р г а х ад т у с дө х өм болдо г .

Сон г олтын ар г а тех ни к

Ажи л г о р ило г ч дын т а лаа р н а й дв а р т ай , ү н дэ с лэ л с ай т а й

мэ дэ э лэ л олж ав а х ын т у лд с о н г о лт ын

оло н я н з ын ар г а т е х н и к аши г лада г .Ту х а йлба л :

� Өр г өдли йн мая г т бө г лү ү лэ х

� Намт рыг н ь бич ү ү лэ х (CV)

� Болов с р ол ба т у ршла г ыг ү н э лэ х

� Бич г ий н т е с т ү ү д ав а х (т а н ин мэ дэ х ү й н ч адв ар боло н

с э т г э л з ү йн )

� Ярилцла г а а в а х г э х мэ т .

Сон г о н шалг а р у у лалт ын ү йл ажи лла г а а н ь х о о ро ндо о

х а р илцан х о лбо о б ү х и й х э д х э дэ н ү е шат аа с бү рддэ г .

Сон г о н шалг а р у у лалт ын ү йл я в цын ү е ша т у у д




Байг уу лла г ын хү ний нөөцийн шилэлт сонг олт ыг ү нэ лэх

Ажи л г о р ило г ч дыг б ү рдү ү лэ х , шилж с о н г о х ү йл ажилла г а а ны

ү р аши г н ь дар аа х ү з ү ү лэ л т э э р х э мжиж боло х юм.




Хү н ий н өө ци йн шилэ л т с о н г ол т ыг ажи л г о р и ло г ч и й г ажилд

ав с ны х э р з э р э г ү н э н з ө в шийдв э р г а р г а с а н т а лаа р ү н э лэ л т

дү г н э лт г а р г а х шаа рдла г а т а й . Энэ дү г н э лт н ь да ра а г ий н

шилэ л т с о н г о лт ын ү й л ажи лла г а а г и лү ү ү р ө г ө өжт э й з ө в

шийдв э р г а р г а х боломж ол г о х болно . Мөн т у х а йн ажи л

г о р ило г ч т у х а йн ажи л а лбан т у ша алд х э р з э р э г т о х ир о х

т алаа р ү н э лэ лт г а р г а х ба т у х а й н ажил албан т у шаа лд

х ү с с э н х ү н и й г о лж а в ч ч адс а н т а лаа р дү г н э л т г а р г а х

боломж ол г о х юм.

Барууны хү ний нөөцийн сис т ем

Хар ь цан г у й э р т ү е э с с а н х ү ү г и йн з а х з э э л х ө г жс ө н ,

к омп а ни у д с а н х ү ү г и йн э х ү ү с в э р э э ү н э т цаа с ны

к омп а ни у дын шу у д с а н х ү ү жи лт э э р ав ч ч а дда г . Комп ан и бо л

х у в ь ц аа э з э мши г ч ийн өмч , к о мп ани й у дир дла г у у д х у в ь ц а а

э з э мши г ч ий н э р х аши г и й г т э р г ү ү н д т а в ь да г . Орло г о о

н э мэ г дү ү лж ашг аа т о г т мол бай лг а х , х у в ь цаа э з э мши г ч дэ д

х у в ь ц ааны өн дөр ү н э , ө ндө р н о о г до л аши г “бэ лэ г лэ х ” я в да л

н ь к омп а ний н у ди рда х ажилт аны ү ү р э г болно . Эн э ө нц г ө ө с

з ө в т одор х ой мен ежмен т и йн с т р а т е г и ба р ь ж, т ү ү н д

т о х ир с он з о х ио н бай г у у лалт , ажил ү ү р г и й н х у в а ари ла лт ын

с и с т е м с а н а а ч и лж, т о х ир о х х ү н х ү ч и й г к омп ан ий г а дн а

до т н о о с цу г лу у ла н х у в аа рила х ыг х ү н и й н өөций н т өлө в лөл т

г э н э .

Ору у лс ан х ө р өн г ө ө с ир э х аши г и йн ү з ү ү лэ л т и й г ч у х а лч илж,

з о р ил т о т ү р ашг ий г т өлө в лөн ө . Энэ х ү ү з о ри лт о т ү р ашг ий г

бо г и н о х у г а ц аа нд э р г э н олж а в а х ын т у лд “аши г н ь да р у й

г а р а х ” х ү н ий н өө ци й г шаа рдан а . Ти ймэ э с оюу т н у у д х ү н и й

н өө ц , э с г ү ү л мар к е т ин г , с а н х ү ү г и й н х я н ал т з э р э г ир э э дү й д

өөр ий н мэ р г э ших ч и г лэ лий н х и ч э э лү ү ди й г ү з н э . Дэ э д

с у р г у у ли у дын х и ч э э лий н х у в а ар ь т мэ р г э шил т у с бү р э э р

“шу у д аши г ла г да х х ү н и й н ө өци й г ” бэ лт г э х з о р ил г о т о й к э й с

ажи лбар у у д , шин э бү т э э г д э х ү ү н ий мар к е т ин г , з э р э г

к омп а ний н боди т ү йл ажи лла г а а ны з а г в а р х и ч э э лү ү ди й г

ор у у лда г .

Мас т е рий н с у р г а л т б ү р илү ү п р а к т и к т ой р т до г т у л н илэ э н

а ч х олбо г до л ө г ч , МВА з э р э г т э й white collar-у у д ба к алав р

т ө г с ө г ч ө ө с 2 да х ин и лү ү ца ли н ав а х жишэ э т э й . Ажи лт а н

шин э э р ав а х даа х ү н и й н ө өций н х э л т с ийн х а ри у ца х ажилт а н

н ь шаа рдла г а т а й ажлын байр у у даа з а рлаж, э х н и й

шал г а р у у ла лт а д т э н цэ г с ди й г ажлын бай рны х э л т с ий н

дар г а д т а н илцу у лн а . Ажи лд а в а х э р х , ца ли н н э мэ х , т у шаа л

дэ в ши х т э й х олбоо т о й т ө с ө в өр т г и йн шийдв э р г а р г а х э р х

мэ дэ л х э л т с ий н да р г ад х ад г ала г дан а . Хү ний н ө өций н




х э л т э с э н д х э л т с ү ү дий н дар г а н арыг дэ мжи х , т у с ла х ү ү р э г

г ү й цэ т г э н э .

Ажи лд ор с ны дар аа мэ р г э жли йн х ү р э э н до т ро о к а р ер ь

х у р имт лу у лн а . Жишэ э н ь х ү н и й н өөций н х э лт э с т ажилд ор с о н

бол , ажи лт а н с о н г о н шал г а р у у ла х , ажилч дын с у р г а л т ,

C&B（Compensation & Benefit）, х ү н ий н өөций н ме нежер г э х мэ т э э р

х э лбэ ршү ү лэ н дэ в ши х бө г ө өд , мэ р г э шил , дадла г а

т у ршла г а а с аа шалт г а алан ө өр ийн ө с ө ж дэ в жих боломж,

к омп а нид өө рий г ө ө ү н э лү ү лэ х боломж з э р г э э с х а ма ара н

ажлаа с х а ла г да х с а н а л т а в ь ж бо лно . Өөр ий н к а р е рий г ө өрө ө

х ө г жү ү лн э г э с э н с э т г э л г э э ү й лч и лн э . Комп ан и ажи лт а н 2

э р х т э г ш т ү вшин д х ө дө лмө ри йн г э р э э бай г у у лж, шалт г а а н

х а р г а лз а х г ү й г э р э э г ду у с г а в а р бол г ож боло х Employment at

Will з а р ч им ү йлч илн э .

Японы х үний нөөцийн сис т ем

Япо нд с а н х ү ү жил т ий н э х ү ү с в э р н ь с а н х ү ү г и й н

бай г у у лла г ын шу у д б у с с а н х ү ү жи лт г о л у р с г а л бай с ан .

Дэ лх и йн 2р дай ны дар аа х ь э ди йн з а с г и йн с э р г э э н бо с г о л т ын

бодло г ын ү ед т ө р өө с ба р ь ж ба й с ан бодло г о т о й х олбо о т о й .

Ү ү н ий у лмаа с я п онд х у в ь ц аа э з э мши г ч ийн аши г г э х э э с илү ү

к омп а ни бо л ажи лла г с дын т ө лө ө юм г э д э г с э т г э л г э э би й

болж, к о мп ани йн с т р а т е г и ч ажилла г с дыг ажлын бай ра а р

х а н г а х ыг х а мг и йн ч у х ал з о р и лт о о бо лг ож и р с э н . Ү ү н т э й

у я лда а т а й х ү н ий бодло г ын г о л ба г а н а , бү х н а с аар а а

х өлс лө г дө х с и с т е м ба т а лг а ажиж ир с э н . Энэ бү х н а с аа ра а

х өлс лө г дө х с и с т е мд , х ү н х ү ч н и й з а рдал н ь т о г т мол з а р да л

болж т о оцо г ддо г о о с я п он к о мп а ни у да д у р т х у г а ц аа ны

с т р а т е г и ба ри х боломжий г олг ож, т э р н ь н ий г ми й н

т о г т в о ржилт од ү ү р э г г ү йцэ т г э с э н .

Ажи лт н у у дыг к о мп ани йн до т оо дод “ө с г ө н б э лт г э ж”, ажлын

т алба р дэ э р х у р ч адв арыг х а р г ал з а н к омп ан ид х э р э г т э й

х ү н бэ лт г э х ий н т у лд шин э т ө г с ө г ч дий г т одор х ой ажлын

бай р з а а лг ү й “бөө н өө р н ь ажилд ав да г ”. Эдг э э р н ө х цлү ү дэ э с

ү ү дэ н я п оны дэ э д с у р г у у ли у д т ө г с с ө н и й да ра а х ь

мэ р г э шли йн ч и г лэ ли й г г о лч и лс он биш бү х т а лын мэ длэ г ий г

т э г ш э з э мшү ү лэ х х э лбэ р э э р х и ч э э лү ү д я в а г дда г . Оюу т н у у д

ч ө өри йн ир э э дү й д х ий х ажи лт ай х о лбоо т ой х и ч э э лий г

с у дла х г э с э н с э т г э л г э э т э р бү р бай да г г ү й . Дэ э д с у р г у у ль д

юу с у дла х в э г э д г э э с и лү ү 1р з э р э г л э ли йн с у р г у у ль д ор о х

я в дал н ь илү ү ч у х ал . 1р з э р э г лэ лий н дэ э д с у р г у у ль т ө г с в ө л

1р з э р э г лэ лий н к о мп ан и у дад ажи лд о ро х ма г адла л өн дө р .




Ажи лд ор с о н х ойн оо я н з бү р и йн х э л т э с дамжла г у у даа р

дамжи н , х э лт э с х о ор он дын х а ри лца а бо ло н т ү ү н э э с ү ү дэ х

т у ршла г ын ү н дс э н дэ э р к о мп ани д х э р э г т э й х ү н бо лж

т өлө в ших п р оце с с н ь х ү н и й н ө өци йн ме нежме н т и йн ү н дэ с

с у у р ь болдо г . Бү х н а с аа р ажиллу у ла х н ө х цөл т э й г э э р

ажи лт ны ба йршу у ла лт , цалин х а н г амж, т у шаа л дэ вши х т э й

х олбо о т о й т ө лө в лө лт ү ү д х ү н ий бодло г ын х э лт э с ий н ажи л

болно . Эн д , к о мп ан ид т о г т в о р с у у р ь ши лт а й , т а с р ал т г ү й

ажи лла с а н жилий н т о о н ь х а р г алз а н ү з э х ч у х ал ү з ү ү лэ л т

боло х бө г ө өд , б ү х н а с аар х өлс лө х с и с т е мт э й х амт я п о н

к омп а ний н х ү н и й н өө ций н мен ежмен т и йн бар у у н з ү ү н ду г у й

н ь болдо г бай в .

Ажи лд а н х оро г с од б ү г д н э г шу г амна а с г а р аа г а а э х э лж, у р

ч адв а р аа ра а өр с өлдс өө р т о моо х он а лбан т у ша алд дэ вши х

х ү р т э лх шаарда г да х х у г а ца а я в цу у жишэ э г э э р 20 о р ч им жи л

г э г ддэ г . Ажи г ла лт ын х у г а ца а у р т у ч р аа с э н э х у г а ца ан д

т омоо х он алдаа ду т а г да л г а р г а х г ү й ба й х ч у х ал , г а л т т э р э г

з о г с с о н ү ед ч т ө мө р з ам дэ э г ү ү р алх с а ар ажи лдаа о ч н о .

Бү г д ижил г а р а ан а а с э х э лс э н у ч ра а с ца ли н н э мэ х

мөч лө г ий н ба г а х а н з ө р ү ү ч и х ий г и лт г э х боломжт о й т у л

өр с өлдөө н а в т ома т а ар би й бол г о х з э р э г с айн т а лу у дт а й

болов ч у даа н х у г а ц аа г а а р ү р г э лжи лс э н э ди йн з а с г и й н

х ямра л , э дий н з а с г и йн г л об а ль ч ла л , аж ү й лдв э р лэ лий н

бү т ци йн ө өр ч лөлт з э р э г х ү ч и н з ү й лү ү ди йн н ө лөө г ө өр у р т

х у г а ц ааны т о г т в о р т о й ажлын бай ра ар х а н г а х ба т ал г а а

болон шаа рдла г а у лам ба г а с а ж мен ежмен т и йн а р г а бари ла а

ү н дс э э р н ь өө р ч лөн з а с в арла х аа с ө өр ар г а г ү й д т у лаа д

бай г а а би лэ э .

Хүний нөөцийн биз не с т хэрэ г лэж ирс эн т ү ү х

Тү ү х э н х ө г жи л болов с о н х ү ч н ий мен ежмен т ий н т ү ү х э н

х ө г жи лт э й х о лбо о т ой . Ан г лий н болов с о н х ү ч н и й

мен ежмен т э э с ү ү с э л т э й бө г ө ө д х ү мү ү с н э г э н з о р илг о д

х ү р э х ийн т у лд х а мт р ан х ө дө лмөрлөж э х э лс э н ү е э с алба н

бу с ба йдлаа р ү ү с э ж х ө г жс өн г э ж ү з д э г . Тү ү х э н х ө г жли й г 4 ү е

шат ад х у в аа да г .

1 19-р з у у ны с ү ү лч э э с дэ лх и йн 1-р дай н х ү р т э л : Ан х Ан г ли д

2 Дэ лх и йн 1-р дай ны ү е э с 1930

3 1930-1980

4 1980-одоо

1-р үе шат




19-р з у у ны с ү ү лч э э с дэ лх и йн 1-р дайн х ү р т э л . Энэ ү е д

ажи лч ин ан г ий н цалин г а а с и х х э мжэ э н ий т а т в а р ав да г

бай с а н н ь ажилч идда а и х э э х э н х о х ир олт ой ба й с а н у ч р аа с

өв ч илс өн х у г а ц аан д т ө лбөр т өлө х , ажилч дын э р ү ү л мэ нди й н

т ө в з э р э г н и й г мий н а с у у длыг шийдв э р лэ ж, х а ри у ц с а н

ажи лт н у у дыг с о н г о н ав ч ажиллу у ла х з э р э г х ү н ий н е өций н

мен ежмен т и йн а н х ны а р г а х э мжэ э г а в ч бай с ан .

2-р үе шат

Дэ лх ий н 1-р да йна а с 1930 он . Эн э ү еи й г Те йлор ме нежме н т т э й

х олбо н ав ч ү з дэ г . Тей ло рын г о л с а н аа бол ажил ү ү р э г

бү р ий г н а ри йв ч ла н с у длаж, ажил ү ү р г и й г т ө р өлжү ү лэ х ,

з о х иомжло х , ү р дү н т э й з о х ио н бай г у у ла х з э р э г ба ажлыг

шинжлэ х у х а аны ү н дэ с т э й з о х и он бай г у у лс н а ар ү р ашг ий г

бү г д х ү р т э х э э р у р амшу у ллын с и с т е ми й г ө өр ч лө х н ь з ү й т э й

г э ж ү з с э н бай да г .

Ажлын с у далг а а , з у р а г ав а лт , ажи лд а в а х , с о н г ол т х и й х ,

с у р г а лт з о х ио н бай г у у ла х , цалин х өлс олг о х з э р э г х ү н и й

н өө ци йн мен ежмен т и йн ү й л ажилла г а а ны бү р дэ л х э с г ү ү ди й н

ү н дэ с лэ лий г г а р г аж и р с э н байда г . Ф.Тей лор 1911 он д би ч с э н

"Шинжлэ х у х а а ны у ди рда х у йн з а р ч иму у д " г э д э г б ү т э э лдэ э

у ди рда х у йд шинжлэ х у х а ан ч х а нда х з а р ч мыг т одор х ой лж

э р х ий х у р у у г а а г о з о й лг о х з а р ч мыг шинжлэ х у х а ан аар с о ли х

ү н дэ с лэ лий г г а р г аж и р с э н э э р э э “Эр х и й х у р у у ны дү р э м”

г э д г э э р э э алда ршс ан . Тэ р э э р х өдө лмөр ийн бү т э э мж у р

ч адв а р , мэ длэ г му у бай г а а т а й х о лбо о т ой г э ж ү з с э н бай да г .

3-р үе шат

1930-1980 он . Энэ ү е н ь у ди рдла г ын шинжлэ х у х а ан д

х а р илцаа ны о н о л х ү ч т э й н ө лө өлө лт э й бо лж и р с э н ү е юм.

Элт он Мейо г и йн АНУ-ын Чи к а г о х о т ын о йр олцоо о рши х

ү йлдв э р дэ э р 1924-1952 оны т у ршид бу юу 28 жил я в у у лс а н

т у ршла г а а с э н э ү з э л с а н аа би й болс он . Эн э х ү ү “Хо т ор ны

т у рши лт ” х э мэ э н алдаршс а н э н э х ү ү с у дал г а а н ь х ү мү ү с т г о л

ан х аа рла а т ө в лө р ү ү лэ х , х а р илцаа г а ар х ү мү ү с и й г

идэ в х жү ү лэ х , ба г а а р з о х и цон ажилла х , х у в ь х ү н

бай г у у лла г ын з о рил г ыг н э г э н з э р э г х а н г а х ар г а з а мыг

х ай х з э р э г н ь з ү й т э й х э мэ э с э н с а н алу у дыг дэ вшү ү лс э н

бай да г . 1950-аад оны с ү ү лэ э р х а ри лцааны шинэ у р с г а л би й

болс о н бө г ө ө д э дг э э р ий н т өлө өлө г ч ид н ь А.Мас ло у ,

Ф.Г е рцбер г , Д.Ма к Г ре г о р н ар юм. Эдг э э р он олу у д н ь х ү н и й г

идэ в х жү ү лэ х ий н т у лд т э д г э э р и йн я ма р х э р э г ц э э г н ь илү ү

х а р г а лз а н ү з э х шаар дла г а т а й г э дэ г т ала ар илү ү с у далс а н

бай да г .




4-р үе шат

1980-одоо г х ү р т э л . Эн э ү е э с өр с ө лдө өн шир ү ү с ч , у лс

орн у у дын өр с ө лдө х г о л ү з ү ү лэ лт н ь х өдөлмөр ийн бү т э э мж

бай да г т у л бай г у у лла г у у д х ү н ий н өө цдө ө т ү л х ү ү ан х а ар ч

ч адв а рла г х ү н и й н өө ци йн т өлөө т э мц э лдэ х болс о н .

Хөдөлмөр ий н бү т э э мжий г дэ э шлү ү лэ х г о л ү з ү ү лэ лт н ь ө ндө р

мэ длэ г бо лон ч а дв а рла г х ү н ий н өөц юм. Хэ нр и Г ан т /1861-1919/

ажи лч дыг шилж с о н г о х , ажи лч ид ба у дир дла г ын х о о рон дын ү р

дү н т э й х а рилца а г ч у х алч ла н с у да лж ү з с э н бай да г . Ажлын

мен ежмен т и йн т алаа р с у да лг а а х и й г э э д "Г ан т ын ажлын

х у в аа рилал т ын т ө лө в лө лт ийн х ү с н э г т "-ий г г а р г а с а н . Ажлын

с т а ндар т ыг з ө в т о г т о о ж ү ү н э э с да в у у лс ан ажилч дыг с ай н

у р амшу у лж бай х н ь б ү т э э мж ө с ө х өд н өлө өлдө г х э мэ э н ү з с э н

бай да г .

Дү г нэлт

Энэ х ү ү бие да алт ыг х и й с н э э р али в а а бай г у у лла г ад орж

ажи лла х а ар шалг у у ла х а д а н х аар а х з ү й лс , х ү н ий н ө ө ц

х э мэ э х з ү йл н ь ба й г у у лла г ын х у в ь д я мар ч у х а л з ү й л

боло х ыг с ай т а р мэ дэ ж а в с а н бө г ө ө д ө өри йн өмнөө т а в ь с а н

з о р ил г ын да г у у би е да алт ыг х ийж г ү йцэ т г э л э э . Бие даа лт ыг

х ий х я в цад өө ри йн мэ дэ х г ү й о лон з ү й ли й г с у р ч мэ длэ э . Мөн




у лс орны т т у ршла г у у даа с с у далж би е да ал т аа г ү йцэ т г э с э н

болно .


hunii nuutsiin medeelliin system

Documents