hücre i̇skeleti̇
TRANSCRIPT
HÜCRE İSKELETİ
• Hücre içerisinde DNA’nın kontrolünde sentez edilen tübülin, aktin, miyozin, dezmin ve keratin benzeri proteinler bulunur.
• Bu proteinler stoplazmada ince iplikçikler (Filament) oluşturaraktan hücre iskeletini oluşturur.
• Bunlardan bazıları organelleri nükleusa bağlar.
Hücre İskeleti;
• İskelet desteği• Hücre bölünmesi• Hücre hareketi• Fagositoz• Salgı• Organel hareketi• Sitoplazmik akım• Hücre çeper oluşumu• Sinyal iletimi• Gen anlatımı için önemlidir.
Üç Çeşit Filament Vardır:
• Mikrotübüller Tübülinler
• Mikrofilamentler Aktin ve miyozin
• Arafilamentler Keratin, dezmin, nörofilament gibi 50 kadar protein
Mikrotübüller en kalın filamentlerdir.
• Hücredeki filamentlerden bazıları hücrenin daimi elemanlarıdır.
- kamçı ve sillerdeki mikrotübüller
- kaslardaki aktin ve miyozinden oluşan mikrofilamentler
- deri ve saçtaki ara filamentler
• Bazı filamentler ise bazen oluşur bazen kaybolur.
- İğ iplikçikleri
Mikrotübüller
• Mikrotübüller protein yapıda olan, uzun, içi boş silindirik yapılardır.
• Çapları 24 nm'dir.
• Başlıca görevleri hücresel asimetreyi korumak, hücre içi organel iletimine yardımcı olmak,
• Bölünme olayında kromozom hareketlerini sağlamak
• Golgi kompleksi ile endoplazmik retikulum arasında materyal iletimini sağlamaktır.
• Mikrotübüller bazı kompleks hücre organellerinin yapısına katılırlar.
- Sil
- Kamçı
- Sentriyol
• Sentrioller bölünmeyen hücrelerde Golgi kompleksi ile çekirdek arasında çift olarak yer alır.
• Sentrozom adını alan bu çift yapı 300-500 nm uzunlukta 150 nm çapında olup, silindirik şekillidir.
• Sentrozom hücre bölünmesi sırasında mikrotübüllerin oluşturacağı iğ iplikçiklerinin yerinin belirlenmesinde rol oynar.
SİL ve KAMÇI YAPISI
Mikrofilamentler
• Mikrofilamanlar aktin molekülünden oluşan ipliksi yapılardır.
• 5-7 nm çapındadırlar. • Hücrenin fonksiyonu ve şekline göre çok sayıda aktin tipi
bulunmaktadır. • Aynı hücrede de aktin tipinde çeşitlilik görülebilir. • Mikrofilamanlar hücrede ekzositoz, endositoz, hücre
göçü gibi hücre zarı aktivitelerine katılarak, bölünme sırasında hücrelerin ikiye ayrılmasında bölünme noktasında yüzük oluştururlar.
• Kas hücrelerinde kasılmayı sağlarlar ve sitoplazmada organel hareketlerine eşlik ederler.
Ara Filamentler
• Ara filamanlar mikrotübüller ve mikrofilamanlara benzer şekilde olup 8-10 nm çapındadırlar.
• Ara filamanları oluşturan proteinler birden fazladır. • Örneğin epitel hücrelerinde sitokeratin bulunurken, düz
kas hücrelerinde desmin bulunur. • Bu çeşitlilik kanser araştırmalarında önemlidir.• Ara filamanların bulundukları yere göre çeşitli görevleri
vardır. • Örneğin epitel hücrelerinde başlıca görevleri mekanik
sağlamlılık kazandırmak, su ve ısı kaybını önlemektir.