hoe omgaan met complexiteit ?
DESCRIPTION
Hoe omgaan met complexiteit ?. Systeemdenken Peter BLOKLAND BYAZ bvba. INHOUD. Waarom praten we vandaag over systeemdenken? Wat is systeemdenken eigenlijk? Hoe doe je dat, systeemdenken? Wat bereik je met systeemdenken?. Did you know ?. VIDEO. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Hoe omgaan met complexiteit?
Systeemdenken
Peter BLOKLAND
BYAZ bvba
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
INHOUD
• Waarom praten we vandaag over systeemdenken?
• Wat is systeemdenken eigenlijk?
• Hoe doe je dat, systeemdenken?
• Wat bereik je met systeemdenken?
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
Alles verandert in een steeds hoger tempo
De complexiteit in de wereld neemt toe
Alles moet steeds meer en beter zijn
Oplossingen van vroeger werken niet echt
Steeds opnieuw beginnen omdat het Beoogde resultaat niet bereikt wordt
Oude denkpatronen werken niet meer!
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
We leven in een complexe wereld
Hoe gaan we daar mee om?
Wat kunnen we er aan doen?
Systeemdenken!
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
CYNEFIN (KUNÈVIN)
ComplexCauseEffect
ComplicatedCause Effect
Chaotic
Cause ? EffectSimple
Cause = Effect
Disorder
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Nuttige denkpatronen
– Simpel• Waarnemen• Categoriseren (= oordelen)• Actie nemen (in functie van wat je geleerd hebt)
– Gecompliceerd• Waarnemen• Analyseren• Actie nemen (in functie van wat je geleerd hebt)
CYNEFIN (KUNÈVIN)
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Nuttige denkpatronen (vervolg)
– Complex• Peilen• Waarnemen / Analyseren• Actie nemen (in functie van wat je geleerd hebt)
– Chaos• Actie nemen (maakt niet echt uit wat precies)• Waarnemen / Analyseren• Actie nemen (in functie van wat je geleerd hebt)
CYNEFIN (KUNÈVIN)
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
ALLES IS PERCEPTIE!
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
OEFENING
22/04/2023 14
DE KAART IS NIET HET GEBIED
22/04/2023 15
Hoe komt het dat …?
22/04/2023 16
De gevolgtrekkingenladder
Ik oordeel, beslis en neem actie, gebaseerd op deze overtuigingen en data
Ik ontwikkel overtuigingen, gebaseerd op de conclusies.
Ik maak veronderstellingen, gebaseerd op de betekenis die ik aan de gegevens geef
Ik geef betekenis aan de gegevens die ik heb weerhouden
Ik selecteer gegevens uit hetgeen ik waarneem met mijn zintuigen
Ik neem de realiteit waar met al mijn zintuigen en hun beperkingen
De realiteit zoals hij is
Ik trek conclusies uit deze veronderstellingen
FILTERS
VERVORMERS
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
Waar gaat het niet over
Computersystemen?
Systematisch?
Systemisch?
Beheerssystemen?
Systeemopstellingen?
WAT IS SYSTEEMDENKEN?
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
WAT IS SYSTEEMDENKEN?
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
WAT IS SYSTEEMDENKEN?
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
WAT IS SYSTEEMDENKEN?
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
WAT IS SYSTEEMDENKEN?
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
WAT IS SYSTEEMDENKEN?
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
Wat verstaan we onder systeemdenken?
• SYSTEMATISCH DENKEN
• SYSTEMISCH DENKEN
• SYSTEEMDENKEN
WAT IS SYSTEEMDENKEN?
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
WAT IS SYSTEEMDENKEN?
Systeemdenken als discipline:
Mentale modellen Persoonlijk meesterschap Gemeenschappelijke visie Teamleren
Systeemdenken als methode:
De “mindset” De taal De methodiek Archetypes
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
De elementen van systeemdenken als methode
Afbakenen van het systeem
Bepalen van variabelen
Oorzaak – gevolg relaties vaststellen
Interacties met een gelijke evolutie bepalen
Interacties met een tegengestelde evolutie bepalen
Vertragingen in aanmerking nemen
Limieten vaststellen
SYSTEEMDENKEN, HOE DOE JE DAT?
22/04/2023 27
Activiteit van A voor B
Onbedoelde obstructievan A’s succes
Succes A Lapmiddelen voorDe resultaten van A
Succes BLapmiddelen voorDe resultaten van B
Activiteit van B voor A
Onbedoelde obstructievan B’s succes
B1 B2
R1
R1
R2
De systemische mindmap
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Systemische mind-map– Visualiseren van een systeem voor analyse– Vertaalt het systeem in variabelen en hun relaties = gedrag
van het systeem
• Systeem– Systèma [greek] sunistèmi = Ik stel samen– Samenstelling van delen die verbonden zijn door een
netwerk van relaties
De taal van systeemdenken
De systemische mindmap
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Variabelen– Meetbare grootheden (meer/minders,
groter/kleiner, hoger/lager, …)
• “Cause & effect” relaties– Same vs. Opposite
De taal van systeemdenken
less a
more a
less b
more b
s +
De systemische mindmap
less a
more a
more b
less b
O -
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Lange termijn– Tijdsvertraging
– Limiet
De systemische mindmap
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Feedback loops (geheel van of variabelen en hun relaties)– Balancing vs. Reinforcing (cfr. sneeuwbal
effect)
– Remark: - & - = +
• Het vinden van deze loops geeft je toegang tot een hefboomeffect (leverage)
a bs +
s +
R
s
o
s
oR
a bo -
s+
B
De systemische mindmap
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
Archetype / Herhalende patronen– “Symptoombestrijding”– = “shifting the burden”
Archetypes - voorbeeld
Tijd
Probleem
Mogelijkheden om probleem op te lossen
Inspanning
Budgettair deficit
Belastingen
Kosten
Investeringen
B
B
R
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• essentie van de oorzaken/symptomen onderliggende invloeden Doorvragen
Hoe begin je eraan?
Zich
tbaa
rO
nzic
htba
ar
Events
Trends & patronen
Systemen
Mentale modellen
Symptoombestrijding zonder onderliggende oorzaken aan te pakken
Relaties/randvoorwaarden
Elementen (mensen, processen, tools)
80-90% van de tijd
Effectieve verandering Onderliggende elementen
zijn de echte oorzaak van de problemen
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Lincoln Memorial• Beschadiging door kuisen• Gebruik van diverse producten
Waarom?
Lincoln memorial
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN 35
Waarom?
Uitwerpselen van vogels
Bestrijden – o.a. netten
Lincoln memorial
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Insects• Insecticides
Waarom?
Lincoln memorial
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN 37
Wat?
Lincoln memorial
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Heel veel inspanningen en kosten– Kuisen, bestrijden vogels, alternatieven, bestrijden insecten, …
• Zoom out / zie het hele systeem en analyseer verder– Door vraagstelling: Waarom, hoe komt het dat, wat maakt dat, …?– Variabelen
– Interactie / Relatie gedrag van het systeem Zeer eenvoudige oplossing: effectief & efficiënt (+ geldbesparing!)
Lincoln memorial
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Probleemstelling
– We willen een mooi monument hebben en proper houden!
– Vogels bevuilen het monument
– Het monument moet gekuisd worden
– Het kuisen veroorzaakt schade en daardoor wordt het minder mooi!
– De kosten voor het onderhoud van het monument stijgen
– Wat is de mind-map van dit probleem?
– Wat is de oplossing?
Voorbeeld Lincoln memorial
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
Schoonheid van het monument
Kuisen
Balancing loop
Vogeluitwerpselen
Schade
Reinforcing loop
Insecten
Verlichting
Acties
Acties
Kosten
Het systeem “mappen”
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
VIDEO
Peter Senge over“Systems Thinking”
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
• Zoeken naar duurzame oplossingen• Inzicht in de dynamica van een systeem (systemische kijk)• Een gemeenschappelijke visie opbouwen• Effectief verbeteren (pak oorzaken aan ipv symptomen)• Intuïtie omvormen tot inzichten• Effectief lerende organisaties vormen (feedback effect, LT
consequenties)• Nieuw soort leiderschap, gericht op samenwerken
– Creëren ipv reageren– Lange termijn en korte termijn verzoenen– Groepsbelang boven eigenbelang– Het geheel bekijken door uit te zoomen en de samenhang zien door in te zomen!
Conclusie
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
Hoe kun jij dit leren?
• ie-academie– 3 dagen cursus (Mindset en Methode)• 3 dagen (namiddag + avond)
• ubeon academy– Systems Thinking Foundations (Mindset)• 6 avonden
– Systems Thinking Practitioner (Praktijk)• 6 dagen
– Kortingcode: VPFE9http://belgie.ubeon.com/academy/systeemdenken-opleidingen
22/04/2023 SYSTEEM DENKEN
VRAGEN?