hmasawnna thar thar/2018/september/ht-02-09...tawn model state nih thei tang ei tih” tiin a hril....

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 Hmasawnna Thar Vol - 33/309 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy Thlaram (SepTember) 02, 2018 paThienni (Sunday) adC Chairman election \hul CCpur: September 4, 2018, 11AM- a Autono- mous District Council (ADC), CCPur Election nei dinga ti chu Council mem- ber \henkhatin vauna le in\hina an tuok leiin thu thar um nawk hmakhata dingin \hul a nih tiin Ath- em Muivah, Secretary (TA & Hills), Govt. of Manipur chun September 1, 2018 khan Manipur Governor hmingin Order an suo. Kut themthiemhai sukchangkang le fak hmuna ding MEETAC hawng Bandh le nuor ei tawpsan pha kum 10 hnungah Model state ni thei ei tih: CM imphal: Chief Minister Mr N. Biren Singh chun, ei state ah Band le nuorna hai ei tawpsan a tharum insuonahai ei bansan pha pha, kum 10 vel hnungah chu Model State ni thei tang ei tih tiin zanita kut themthiemhai fakzawngna sukchangtlungna dinga program MEETAC hawng- na hunah a hril. Zani khan Textiles, Commerce & Industries department buotsai Mis- sion for Economic Em- powerment of Traditional Artisans and Craftsmen (MEETAC), ni thum aw ding program chu Hotel Imphal ah \an a ni a. Gov- renor Dr Najma Heptullah khuol lien a nih. Chief Minister chun, Guest of Honour anga thu hrilin, MEETAC hi Gov- ernor Pi Najma Heptulla ngaituona suok lieu lieu a ni a. Kut themthiem (craft- men/artisants) hai fak hmu- na ding sukchangkangna ding hi a ngai pawimaw em em a. Ama zarin Manipur sawrkarin project tamtak a thaw thei niin a hril. Tulaia Manipur-in har- satna a tuok tamtak laia pakhat, losinthawtuhai ta ding hnuoi\hatna hung tlung thei naw leia harsatna thuah, NH 2 lamlien Ko- hima kawl lai lam a chim leiin motor an hung lut thei naw lei niin a hril. Hienglai zing hin Kam- rup (Assam) a inthawka Jiri- bam chen Rail-a hung tlung ding tamtak a um a. Union Railway minister kuomah khawm hrilin, a neka tam lem Jiribam chen Rail-a mi hung thak pek dingin a ngen a. Ni 5-6 vel hnungah chu Imphal a hung tlung tah ding niin a hril bawk. Pu Biren Singh chun, Manipur-in talent (thiem thilpek) a tlasam nawh a, sukchang pei ei maw- phurna a nih tiin a hril a. Thiemna varna fak hmuna dinga siem a pawimaw zie le hmasawnna dinga muon- gna a pawimaw zie hrilin, “Ei state ah Band hai ei tawpsan a, tharum insuona- hai ei bansan phat, mi en- tawn Model State nih thei tang ei tih” tiin a hril. Khuol lien Governor Dr Heptullah chun, Manipur hin mi hriet lo thiem thil tamtak a nei a. Chuonghai huot dawka sukhmasawn chu intodelna le hmasawn- na ding tak a nih tiin, inlar lo, tamtakin an ngaisak ta lo Art & Craft thiemna hi suk parvul nawk a pawimaw zie uor takin a hril bawk. A hril dan chun, state population hi nuoi 28 vel chau a nia chu kut >>sunzawmna phek 4-ah Manipur Draft Electoral Roll-ah Voters 19,06, 249 an um imphal: Manipur a chun Draft Electoral Roll dung- zuiin voters 19,06, 249 an um a, hi laia 928857 chu pasal an ni a, 977392 hai chu nuhmei an nih tiin Chief Electoral Officer, CEO, Maniur P.K. Singh in zanita CEO Office, Lamphel hmuna Press Con- ference huna a hril. Special Summary Revi- sion, 2018 chu September 1, 2018 a inthawk October 31, 2018 chenin nei ning a ta, hi hun sung hin thun thar ding, peihmang/delete, sukdik ding um hai sukdik thei ning a tih tiin CEO chun a hril a, Forms chu BLOs annawleh Electoral Registration Centres an- nawleh website a download thei a ni a, January 1, 2019 chena kum 18 tling ding hai zieklut thei a ni ding thu CEO chun a hril bawk. Assembly Constitu- encies 60 haiah VVPAT hmang vawng a ni ding thu CEO chun a hril. A/C tina draft electoral rolls chu National le >>sunzawmna phek 4-ah UNC le sawrkar inbiek vawi 8-na zo, Dec ah inbiek nawk ding SenapaTi/imphal: ‘Se lut hnunga Se dai kei’ la thaw tum \awk \awka Tri-partite inbiekna, United Naga Coun- cil (UNC), Central govern- ment le Manipur government palaihai inbiek vawi 8-na chu Sept.1 khan DRDA Confer- ence Hall, Senapati ah nei nawk a ni a. Inremna tak tak um thei lovin December first week-a inbiek nawk dinga in- rem a nih. Inbiekna hi India sawrkar aiawtu Satyendra Garg-in an rawi a. Manipur sawrkar aiawin Agriculture Minister Mr V. Hangkhanlian rawiin, Education Minister Mr Th Radheshaym le PHE Minister Losii Dikho hai an \hang a. UNC tieng President Gaidon Kamei-in an rawi a. General Secretary UNC, S. Milan, All Naga Students`Association, Manipur President, Joseph Adhani le Naga Women`s Union President, Smt. Asha Wungnam han an \awiawm. Manipur Minister pali- hai hi Secretary (TA& Hills), Athem Muivah, IAS le Sec- retary (Rev/CAF& PD), T.Ranjit Singh han an \hang- pui. Inbieknaa hin, Manipur sawrkar chun, UNC lungril natna le lungawi nawna chu a hrietthiem pui em em a. Thil sukfel vat khawm a nuoma chu buoina hran hran leiin inremna ding point conrete tak an la siem thei naw thu an hril a. UNC chu hun tlaw- mte la pe bel dingin a ngen ang dungzuiin, December first week khin inbiekna vawi 9-na nei dingin an inrem ta a nih. Inbiekna hi March 19, 2017 a inthawka kha \an a ni tah a. India sawrkar in- rawina le hreitpuina hnuoia nei a nih laiin India sawrkarin iengtinam inremna hlun a um theina dingin hma a laka, ti thuthar lakhawmtuhai in- dawnna dawnin, Satyendra Garg chun, “A ball chu Ma- nipur sawrkar field tienga um a nih” tiin state sawrkar maw- phurna ah a ngai thu a hril. Hriet ta angin UNC chun, District thar 7 Congress sawrkarin a siemhai \hiek nawk ding ti a ni a; abikin Kangpokpi, None le Ten- goupal. Civil society hran hran, abikin Kuki han an phal bawk nawh. Manipur sawrkar ta ding chun Sek le Lung inkara um zing a nih. (DIPR) CCPur a khawm IPPB hawng CCpur: PM Narendra Modi in Inrinni-a India ram pumpui huopa In- dia Post Payments Bank (IPPB) scheme a hawng le inzawmin CCPur dis- trict-a khawm zanikhan Post Office huoihawtnain India Post Payments Bank (APPB) hawng a nih. CCPur-a IPPB hawng- naa hin Lunkhomang Khongsai, Addl. SP, CC- Pur khuollienin a \hang a, Thangboi Gangte, SDO/ CCPur le Mohamad Nasir Ahmad, Sub-Divisional In- spector of Post Office, CC- Pur Sub-Division hai guest of honour le functional president in an \hang. Pu Lunkhomang Khongsai chun, tuta hmaa thla tawp zana Money Or- der ei nghak hlak chu Bank- ing system in a hung thlakta a, vawisun chen hin Bank tam takah internet fethlen- gin transaction thaw a nita a, sienkhawm tlangram biel a cheng mipui tamlem hai Post Office sinthaw a innghat an ni leiin thawktu han ringum le taima taka sin an thaw, a hun taka thil thawn hai thlak tlung hlak ding le Customer care tiengpang ngaipawimaw dingin an fui. Pu Thangboi Gangte chun, tulai Bank \henkha- tin Account hawngna dinga document tiemsen- glo deuthaw an ngen hlak leia Customer tam takin harsatna an tuok hlak a, sienkhawm kutpui hmun le machine suktuoa account hawng el thei a hung ni hin mi tam tak harsatna a sawk zangkhai a nih tiin a hril. >>sunzawmna phek 4-ah

Upload: others

Post on 13-Mar-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Hmasawnna Thar Thar/2018/September/HT-02-09...tawn Model State nih thei tang ei tih” tiin a hril. Khuol lien Governor Dr Heptullah chun, Manipur hin mi hriet lo thiem thil tamtak

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

Hmasawnna Thar Vol - 33/309 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

Thlaram (SepTember) 02, 2018 paThienni (Sunday)

adC Chairman election \hulCCpur: September 4, 2018, 11AM- a Autono-mous District Council (ADC), CCPur Election nei dinga ti chu Council mem-ber \henkhatin vauna le in\hina an tuok leiin thu

thar um nawk hmakhata dingin \hul a nih tiin Ath-em Muivah, Secretary (TA & Hills), Govt. of Manipur chun September 1, 2018 khan Manipur Governor hmingin Order an suo.

Kut themthiemhai sukchangkang le fak hmuna ding MEETAC hawng

Bandh le nuor ei tawpsan pha kum 10 hnungah Model state ni thei ei tih: CMimphal: Chief Minister Mr N. Biren Singh chun, ei state ah Band le nuorna hai ei tawpsan a tharum insuonahai ei bansan pha pha, kum 10 vel hnungah chu Model State ni thei tang ei tih tiin zanita kut themthiemhai fakzawngna sukchangtlungna dinga program MEETAC hawng-na hunah a hril. Zani khan Textiles, Commerce & Industries department buotsai Mis-sion for Economic Em-powerment of Traditional Artisans and Craftsmen (MEETAC), ni thum aw ding program chu Hotel Imphal ah \an a ni a. Gov-renor Dr Najma Heptullah khuol lien a nih. Chief Minister chun, Guest of Honour anga thu hrilin, MEETAC hi Gov-ernor Pi Najma Heptulla ngaituona suok lieu lieu a ni a. Kut themthiem (craft-men/artisants) hai fak hmu-

na ding sukchangkangna ding hi a ngai pawimaw em em a. Ama zarin Manipur sawrkarin project tamtak a thaw thei niin a hril. Tulaia Manipur-in har-satna a tuok tamtak laia pakhat, losinthawtuhai ta ding hnuoi\hatna hung tlung thei naw leia harsatna thuah, NH 2 lamlien Ko-hima kawl lai lam a chim

leiin motor an hung lut thei naw lei niin a hril. Hienglai zing hin Kam-rup (Assam) a inthawka Jiri-bam chen Rail-a hung tlung ding tamtak a um a. Union Railway minister kuomah khawm hrilin, a neka tam lem Jiribam chen Rail-a mi hung thak pek dingin a ngen a. Ni 5-6 vel hnungah chu Imphal a hung tlung tah

ding niin a hril bawk. Pu Biren Singh chun, Manipur-in talent (thiem thilpek) a tlasam nawh a, sukchang pei ei maw-phurna a nih tiin a hril a. Thiemna varna fak hmuna dinga siem a pawimaw zie le hmasawnna dinga muon-gna a pawimaw zie hrilin, “Ei state ah Band hai ei tawpsan a, tharum insuona-hai ei bansan phat, mi en-tawn Model State nih thei tang ei tih” tiin a hril. Khuol lien Governor Dr Heptullah chun, Manipur hin mi hriet lo thiem thil tamtak a nei a. Chuonghai huot dawka sukhmasawn chu intodelna le hmasawn-na ding tak a nih tiin, inlar lo, tamtakin an ngaisak ta lo Art & Craft thiemna hi suk parvul nawk a pawimaw zie uor takin a hril bawk. A hril dan chun, state population hi nuoi 28 vel chau a nia chu kut >>sunzawmna phek 4-ah

Manipur Draft Electoral Roll-ah Voters 19,06, 249 an umimphal: Manipur a chun Draft Electoral Roll dung-zuiin voters 19,06, 249 an um a, hi laia 928857 chu pasal an ni a, 977392 hai chu nuhmei an nih tiin Chief Electoral Officer, CEO, Maniur P.K. Singh in zanita CEO Office, Lamphel hmuna Press Con-ference huna a hril. Special Summary Revi-sion, 2018 chu September 1, 2018 a inthawk October

31, 2018 chenin nei ning a ta, hi hun sung hin thun thar ding, peihmang/delete,

sukdik ding um hai sukdik thei ning a tih tiin CEO chun a hril a, Forms chu

BLOs annawleh Electoral Registration Centres an-nawleh website a download thei a ni a, January 1, 2019 chena kum 18 tling ding hai zieklut thei a ni ding thu CEO chun a hril bawk. Assembly Constitu-encies 60 haiah VVPAT hmang vawng a ni ding thu CEO chun a hril. A/C tina draft electoral rolls chu National le >>sunzawmna phek 4-ah

UNC le sawrkar inbiek vawi 8-na zo, Dec ah inbiek nawk ding

SenapaTi/imphal: ‘Se lut hnunga Se dai kei’ la thaw tum \awk \awka Tri-partite inbiekna, United Naga Coun-cil (UNC), Central govern-ment le Manipur government palaihai inbiek vawi 8-na chu Sept.1 khan DRDA Confer-ence Hall, Senapati ah nei nawk a ni a. Inremna tak tak um thei lovin December first week-a inbiek nawk dinga in-rem a nih. Inbiekna hi India sawrkar aiawtu Satyendra Garg-in an rawi a. Manipur sawrkar aiawin Agriculture Minister Mr V. Hangkhanlian rawiin, Education Minister Mr Th Radheshaym le PHE Minister Losii Dikho hai an \hang a. UNC tieng President Gaidon Kamei-in an rawi a. General Secretary UNC, S. Milan, All Naga Students`Association, Manipur President, Joseph Adhani le Naga Women`s Union President, Smt. Asha Wungnam han an \awiawm. Manipur Minister pali-hai hi Secretary (TA& Hills), Athem Muivah, IAS le Sec-retary (Rev/CAF& PD), T.Ranjit Singh han an \hang-pui. Inbieknaa hin, Manipur

sawrkar chun, UNC lungril natna le lungawi nawna chu a hrietthiem pui em em a. Thil sukfel vat khawm a nuoma chu buoina hran hran leiin inremna ding point conrete tak an la siem thei naw thu an hril a. UNC chu hun tlaw-mte la pe bel dingin a ngen ang dungzuiin, December first week khin inbiekna vawi 9-na nei dingin an inrem ta a nih. Inbiekna hi March 19, 2017 a inthawka kha \an a ni tah a. India sawrkar in-rawina le hreitpuina hnuoia nei a nih laiin India sawrkarin iengtinam inremna hlun a um theina dingin hma a laka, ti thuthar lakhawmtuhai in-dawnna dawnin, Satyendra Garg chun, “A ball chu Ma-nipur sawrkar field tienga um a nih” tiin state sawrkar maw-phurna ah a ngai thu a hril. Hriet ta angin UNC chun, District thar 7 Congress sawrkarin a siemhai \hiek nawk ding ti a ni a; abikin Kangpokpi, None le Ten-goupal. Civil society hran hran, abikin Kuki han an phal bawk nawh. Manipur sawrkar ta ding chun Sek le Lung inkara um zing a nih. (DIPR)

CCPur a khawm IPPB hawng

CCpur: PM Narendra Modi in Inrinni-a India ram pumpui huopa In-dia Post Payments Bank (IPPB) scheme a hawng le inzawmin CCPur dis-trict-a khawm zanikhan Post Office huoihawtnain India Post Payments Bank (APPB) hawng a nih. CCPur-a IPPB hawng-naa hin Lunkhomang Khongsai, Addl. SP, CC-Pur khuollienin a \hang a, Thangboi Gangte, SDO/CCPur le Mohamad Nasir Ahmad, Sub-Divisional In-spector of Post Office, CC-Pur Sub-Division hai guest of honour le functional president in an \hang. Pu Lunkhomang Khongsai chun, tuta hmaa thla tawp zana Money Or-der ei nghak hlak chu Bank-ing system in a hung thlakta

a, vawisun chen hin Bank tam takah internet fethlen-gin transaction thaw a nita a, sienkhawm tlangram biel a cheng mipui tamlem hai Post Office sinthaw a innghat an ni leiin thawktu han ringum le taima taka sin an thaw, a hun taka thil thawn hai thlak tlung hlak ding le Customer care tiengpang ngaipawimaw dingin an fui. Pu Thangboi Gangte chun, tulai Bank \henkha-tin Account hawngna dinga document tiemsen-glo deuthaw an ngen hlak leia Customer tam takin harsatna an tuok hlak a, sienkhawm kutpui hmun le machine suktuoa account hawng el thei a hung ni hin mi tam tak harsatna a sawk zangkhai a nih tiin a hril.>>sunzawmna phek 4-ah

Page 2: Hmasawnna Thar Thar/2018/September/HT-02-09...tawn Model State nih thei tang ei tih” tiin a hril. Khuol lien Governor Dr Heptullah chun, Manipur hin mi hriet lo thiem thil tamtak

Hmasawnna Thar2 Thlaram (SepTember) 02, 2018 paThienni (Sunday) arTiCle/healTh & emplOymenT neWS

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor : Asst. EditorJoseph Joute: Co-Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at M/s Express Standard Offset Printers, PKT Street, Central Lamka Churachandpur, Manipur.

Editorial

Tuolsung& Imphal SUNZAWMNA

rawngbawltuhai ta dingin Theology hriet a \ul

VAWISUN THUPUIChuongchun i tluksan ta chu hre zing la, simin, i thaw hmasa kha thaw nawk rawh; chuongnawchun i kuomah hung a ta, i sim naw chun i khawnvar si-ena kha a hmuna inthawkin sawn ka tih.

-THUPUONGSUO 2: 5

Kei Chu ie!!“Chun,……..Shamgar a hung inlang veh a, ama chun philistine mi, mi

600 Sebawng sunna hmawlin a sunhluma; ama bawk chun israelhai chu a sansuok a” - Roreltuhai 3:31

Kum 2015 lai khan Bible sunga hming inzieklo (unnamed great men in the Bible) mi ropuihai chanchin ka sui hlak a. Nasatakin ka ngaituona ami suksei pekin ka hriet. Chubakah, sap ram kan um sung khan ‘mi hriet khawplo le awmlo’ (unlikely heroes) ropui taka hmanghai chanchin ka sui nawk a, biekin \henkhat le bible study ka neinaah ka hril nghe nghe a. Nasatak le danglam takin ka lungrilah thu an hril in ka hriet. Pathienin hriet khawplohai le hmang talklohai, mi chauhai chungah a thilthawtheina a suklang nuom zie suk chiengtu ani leiin lawm um ka tih. Chuel bakah, hmangruo hmangtlaklo le awmlo chenin ropui takin a hmang bawk hlak! Hmangtlaklo haiin an zui pha leh hmangtlakin a siem a, hratlo le chau haiin an zui pha leh hrattak le danglam takin a siem\ha bawk hlak. Pathien a nina sukchiengtu chu ‘hrat naw le chauhai suk hrattu le hmangtlaklohai hmangtlaka’ a siem hi a nih. Onesimus khawm Bible in chieng kawngin, Philemon 1:11ah “Formerly he was useless to you, but now he is useful both to you and to me” (Kha hma khan I ta dingin hmangnabo a nih a, tuhin chu nang le kei a ta dingin hmangtlak an tah) a lo tih. Hmang tlaklo siem\ha fawma (transformed) hmangtlak hung nihai Bible a mihai hi sui tham an nih. Eini rawi chu \ul mang lova insuk riengko deu a, nunghak le tlangval indawr tuo ang deua \awng mei mei ei ching hlak. Inngaitlawmna ni lovin ‘inngaitlawm chapo’ an nih! Hmur thiem mana ‘inhriltlawm’ hi ‘inngaitlawmna’ an naw tawp! Simna \hang lova insirna mei mei a nih. Shamgar hi: Shamgar khawm hi an lar naw bawk a nih. Computer a tamlemah ‘Bible hminghai’ zieknaah record velo khawpa langsarlo niin an lang. Bible hmun hni chauah, chang (verse) khat veve chauah tawite chauin a chuonga. Thuthlungtharah khawm tukhawmin an quote naw niin ka hriet. Inrieng ve tak chu a nih! Tukhawmin an \hangpui nawh a, a khat chauin ral a do a, a hne a nih. Pathien thuin “Chun, ……..Shamgar a hung inlang veh a, ama chun philistine mi, mi 600 Sebawng sunna hmawlin a sunhluma; ama bawk chun israelhai chu a sansuok a” roreltuhai 3:31 ati a nih. Ama an lar tawk naw chau ni lovin, a ralthuom khawm hi indonaa hmang zen zen ngailo ani tlat. Mi 600 a that chau ni lovin “ama bawk chun israelhai chu a sansuok a” tiin ropui emem a, record siem a nih. Ama an lar nawh a, a hmagruo hlak a chau a, sipai hlak a nei bawk nawh a, a khat chauin inngaisie el lovin, hmangruo umsun hmangin hmelma a do a nih. Inkhawmpui lien deu ni a Memento \ha deu le mawi deu el pek dingin a phu hlie hlie awm! “An nghatna kha thil pahni chau a nih, Sebawng sunna hmawl le sipaihai Lalpa” tiin Henry G Bosch chun alo ziek. Mani hratna le mipui tama innghat hlak, raldo ding ruok chun ke pen rik emem el hai ta dingin inchuk ding a tam hle. “ama chu sakor hratna chungah chun a lawm nawh a, mihriem kehai chunga khawm lawmna hrim hrim a nei ngai nawh. lalpa chun ama \ituhai chunga chun lawmna a nei hlak, a zangaina beiseituhai chunga chun” Psalm 147:10-11 in chieng fahranin alo ziek. Pathien thu in Pathien thu vek a hung sukdik hlak hi ropui tak a nih. Hieng ang lekhabu hi a um naw hrim a nih. Mani umna hmunah, ringum taka Pathien raldo dinga insiem hi a lo hlu em em a nih. noah kha: Noah kha bible in “Felna thuhriltu” (“preacher of righteousness”) a lo ti a nih (2 Pet 2:5). Pathien thu ruok chu vawikhat khawm a hril nawh a, Pathien thupek po a zawm thu ruok chu hril a nih (Gen 6:22). Sin lai popo a kan hnar naw tak le ka peinaw tak chu Noah sin kha a nih! Pei a umnaw dan kha an ril a nih. Guwahati khawpui hi mipui maktaduoi hni vel kan na, Noah thupek dawng ang kha dawng ve inla khawlai ram am ka suk ding ka hriet nawh! Jonah policy kha ka hmang ve ding a chieng! Khawte deuah um inla khawm pei a umnaw tho tho. Tukhawma Pathienin a kona kha an hrietpui nawh a, amain a hriet a, kum 100 chuong tawp a bei char char el chu a nih. Nitin khan khawpui danga mi le veng dang danga mihai khan Noah le a lawng tuk en ding khan hung hlak ding an na, pei chu a um nawh ie! “Tui a let ngai nawh”, “I sawl thlawn mei mei”, “an vet a nih”, “Iem a chang hrim” ti ri vel chu tam hleng a tih! A nuhmei le a nauhai khawm kha ka hang lunginsien ngawi ngawi el chu tie! Pei a um naw chau ni lovin inzak a um hle ding a nih. Inriengtak siin, ringumtakin Lawng kha a tuk char char el a nih. A tawpa hnena a hung chang ta tho tho. Pathienin mipui

inri heu huou a hmang ngai nawh a, a thupekhai thuawi tak le lungril taka zawmtuhai hi a hmang hlak a nih. Lawng leng chite dam chu nisien a awm deu a. Rannung popo inleng vawngna ding lawng hang siem kha chu huphur um tak a nih. Engineering sin hlak Pathienin detail taluoin a hung siem nawk nghal a. Rannunghai khalkhawm ding ringawt khawm kha huphur chu a um \al \al a nih. Sakorhai hratna chunga lawmna nei naw Pathien le mihriem kehai chunga khawm lawmna hrim neinaw Pathien khan a \itu le a thu awia zangaina beiseitu Noah chungah khan a lawm emem a nih. Mi po poin nghatsanhai sienkhawm, a khat chauin Pathien thupek zawmin a thaw hram hram a, hnena chu Lalpa ta ani leiin, Noah ngei khawmin a hung chang tah a nih. Lalpa ringtuhai ta dingin hnena chu ‘an ta’ a ni hlak. Tiemtu, Pathien thupek zawm hi mipui inri huou huou hai rawl nekin tiena mihai khan an lo zawm lem rawp hlak a nih elisha le elijah dierkei! Elisha chang chavai dan awm hi ka suongtuoin ka ngaituo rawp hlak a, a chang chu ka nui anza a, a chang chu ropui khawm ka ti bawk. Elijah in van tieng a kaisan hnunga a hmangruo neisun chu “elijah puon” ringawt kha a nih. Puon \ha taluo bek chu ninaw nih! Tulai China kungfu thiem haiin filma puon ringawtin a misuolhai an zeithluk an zeithluk el ang kha a hawi! Ama khat chauin puon te le khan a hung kir hnak hnak a. A thaw hmasatak chu Jordan vadung kha a vuok \he tawp el a nih! A nasa bawk a nih. Joshua le a rawihaiin uluk taluoin Pathien bawm leh, a hnung le a hmasa ding leh dan le dun siemin, huphur fahranin, \i awmtakin an kan hram kha a na! Ama chun a khat chauin khuo ngha set set lovin, a vuok \he tawp el a nih. Elisha mihriemna, kha ei en chun, naupang ruolin ‘bawk kawl le putar’ an ti kha a na, a bawk a kawl ta bawk, a putar ta bawk, a ralthuom hlak puon mei mei ani bawk. Zuom chu a um char char a nih! A mihriem hmanghai hi ei pawimawna le ei \angkai vena chin umtho sienkhawm, a hmangtu kha a nih a ropuitak chu. A hmangruo le ralthuom pawimaw hle sienkhawm, a hmangtu kha a pawimaw a nih. Pathienin a hmang hlak ‘a siehlawhai’ (mihriemhai) le an ralthuom (thiemna le hrietna dam) el nek khan Pathien hmangtlak le hmang nuom dinga insiem le inbuotsai kha a pawimaw tak a nih. Lekha thiem-secular le theology tienga thiem khawvelah an tam rapthlak ta a nih. India Hmarsak ringawtah khawm ei hriet seng tanaw a nih. Pathienin ropui taka a hmang le mipui le kohran pawl tamtakin an beisei zinghai chu tlawmte an nih. Pathien hratna nekin mihriem hratna le thiemnain ram lak ei tum pha leh ei nghawng hlak a nih. Sakawr thahratna lawmnaw Pathien le mihriem ke tamtak lawmnaw tu Pathien ani leiin ami hmang theinaw ani deu tak awm. Zawlnei le roreltuhai nasataka hmang hlaktu Pathien khan ami hmang nuom zinga. Mani nuomdan le ditdan ruok chu hlipthlak vawng a ngai. Mi tamtakin mani nina (position) sirsanin rawng an bawl a, a thei hram hram a, malsawmna hnar an ni le ninaw chu ei hriet ve vawng tlat! Thlarauin a chie hnip an ni le ninaw chu nupui mawlte te khawmin an hriet vawng hlak! Lalpa kut le mihriem kut an ang nawh a, Lalpa thawdan lampui le mihriemhai thawdan lampui an ang bawk nawh. Mipui tamtak le pawl dang dang kohran \huoituhaiin ‘corruption, sex suolna, inrukna, in elrelna, etc’ do ngamnaw inla khawm; suol chu suol ani zinga, inthienglo chu an thiengnaw zing tho a nih. Mihriem ngaidan nek khan Pathien ngaidan a pawimaw lem dai a nih. Chuleiin, tiemtu, tlawmtak le thiemnaw tak ni inla khawm, thudik le Pathien thupek chu makhat chau khawma pawm ngam dinga ringum a ngai a nih. |huoituhai an chau leia chau ding ei ni nawha, ei ruolhai an chau leia chau ding ei ni nawh a, mipui an zawi leia zawi ding ei ni bawk nawh. Inngaisie ding khawm ei ni bawk nawh. Unau, I lo zam el am ie! Inhril riengko le mani lunginsiet fawm (self pity) ding ei ni nawh a, ei nina le ei hmangruohai khawm hmusit ding ani bawk nawh. Mosie chun ‘Hmawl’ a hmang a; Elisha in Elijah puon an hmanga; Samson in sabengtung khakru a hmanga; Samghar in Bawng sunna thir zum a hmang a; Gideon in Pilbel le meiser a hmang a; hnena an chang vawng a, Pathien a ropui chau ni lovin an hmelma haiin an \i pha a nih. Pathien ral dona ding hin ei in sie muk taluo ta deu naw maw! A ral do mang lovin, ei in sie muk ani deu tak. Pathien hmangruo ni hi alo pawimaw hle a, vawisun ni chen hin a pawimaw zing a nih.

~ Rev. Dr. H.M.Songate

Lal Isu hnungzuitu han iem ei tum tak? Tiin hang indawn ta inla, ei thi hnunga Pathien kuoma um a, chatuona a kuoma cheng a nih. Chu chu vanram ei ti el hlak. Thi hnung khelah suol khawpui “Meidil” an-nawleh “Hremhmun” a um a, Kristienhai chun chu hmuna um chu ei nuom naw seng a, vanram kai le vanrama um chu ei nuom tak pa seng a nih. Vanram kaina ding chun piengthar a \ul a, chu ding chun ei inhril mawl mawl a nih. Sienkhawm hi khawvela ei lampui hraw mekah hin ringtu, piengthar le rawng-bawltuhai lai khawm hin hriet naw leia lampui indik hraw lo hi an um thei leiin Pathien thu (Bible) hi uluk le chik taka inchuk le hriet a ngai a nih. Ringtu le rawngbawltu han ei mamaw em em chu ‘Theology” umzie le a nina indik tak hriet hi a nih. Ei ram hi ei vangnei em em a, Pathien thu hrilna kawngah ei zalen a, Pathien thu khawm ei hriet hle, ei hriet dan ruok chu an thuk lem naw a, Bible ei zuk hriet dan kha chik taka inchuk nekin mani hriet dan kha ei fepui el hlak a nih. Hi thil hi ei \hat-puina tieng nekin ei ni ngei khawm Bible hrietna in-dik lova a mi \huoi a, midang khawm a nghawng a, Kohran khawmin a tuor pha hlak a nih. Bible bung le chang hrie vieu hai hi a khingtiengah chun Theol-ogy tieng zuk hrie thuk em em naw mi an ni thei. A bik takin thuhril rawngbawlna changhai lem hin chu Bible hrietna inthuk lem neihai sienla, Theology umzie uluk lemin inchuk hai sienla nuom a um. Pathien thua ei buoi rawp hlakna hi chu thuhriltu tam lem han Pathien thu umzie an man tawk naw lei a nih ti inla ei hril suol taluo ring a um nawh. Chuleiin, uluk le chik lema Bible-a Pathien inpuon-gnahai hi ei inchuk a, ei hrietfie a \ul hle a nih. Chu chu Theology hmanga inchuk a ngai hlak a, hi thil hi rawngbawltu han ei inhnik le ngaipawimaw hle ding a nih. Mani ngaidan le dit dana ei fepui pha pha leh Bible thu annawleh Pathien thu ei tiah hin ei hung buoi hlak a nih. Pathien thu hi ei hriet chieng naw a ni chun a hrie lem hai pan a, indawn el hlak ding a nih. A hrietu chu Bible inchuk, Theologian-hai an ni a, indawn rin der lo ding a nih. Mani ngaidan le hriet dana hrilfie el hi chu a him tawk naw a ni ti hriet a \ha. Bible a Pathien inpuongna po po hi mihriem fe thlenga ziek a ni a, a hun lai boruok le inmil peia a ziektu han an lo ziek a ni a. Kum tam tak a liem ta leiin hrilfie ngai le a hun lai le inmila chik taka in-chuk a hung ngai ta a nih. Theology chu Bible-a Pa-thien inpuongna a ni leiin, uluk le chik taka inchuk hi a nih. Theology hi khawvel hmun hran hranah ei hnam zie le inmil pei le Kohranin a hun lai le inmil peia Bible besana a hrilfiena le Kristien thuring a lo siemna khawm a nih. Pathien thu thiem hmingthang le inlar em em el Owen C.Thomas chun,”Kristienhai thuring le Kohranhai thuring hi umzie nei taka theology hman-ga hrilfiena a nih”, tiin a hril. Bible a thuhai hi a hun lai le inmila Pathien a inthawka inhriettirna dawnga um ziek suok a ni a, hun a hung fe pei a, a lo dawng-tu ziek hun laia an hrietthiem ang khan hrietfie el a hung harsa ta a, chu chu theology hmanga uluk taka inchuk a ni hlak a, theology hmanga inchuk ti hi mihriem varna ringawta a pawngapuia inchuk a ni naw a, Pathien thuthiem ei ti han Pathien inpawlpui puma hrietfiena an dawng ang le an thiemna hman-ga an inchuk dawk a nih. Theology hmangin Kohran thuring \ha tak takhai hi a hung pieng suok ta hlak a nih. Kristienhai theology hi Kohran innghatna, thur-ing siem suokna Kohran theology a nih. A pawimaw a, bansan thieng lo a ni tawp el. Bible thuhai hi uluk le lungril po po a inchuk chun a hlawk a, Pathien pawlna khawm nasa nawk zuolin miin an chang hlak a nih. Pathien ropuizie khawm an hmutir hlak. Mani nuom dana Pathien thu hrilfiena hin Kohran a suk chiai a, a suk buoi hlak a nih. A bik takin ei chengna ram bik hi hang en inla, hril ding tam tak a um a nih. Pathien thu hi ei du em em a, dit le du vieu si hin Pathien thu ei hriet dan a pawnlang hle si a, hi lei tak hin mani tawka hrie inti ei tam pha a, mani tawka thlarau thienghlim chengchil inti ei tam pha bawk a, a bik takin Pathien a inthawka thu dawngtu inti, sawi hning lawi lawi khawpa nun puok suok ei um a, chuonghai chun an hriet dan le an hmu dan kha an hang puong suok pep pep el hlak a nih. Chu chun iem a nghawng ei ti chun mani umna Kohran dit khawp nawna a hung lien a, Kohran suoksan ti chu an thupui tak a hung ni ta tlat hlak a nih. A pawi em em a, Kohran a suk buoi a, rawngbawltuhai an hmu \awl hlak. Hienghai laka him le nghet taka ngir tlatna ding chun Pathien thu tak hriet le piengtharna indik nei a \ul. Rawngbawltuhai ta ding chun Theol-ogy hriet a \ul a nih.

Khuga Bn. in Sept. 3 ah online registrationCCpur: October, 2018 a Peace Ground, Tuibong, CCPur hmuna Indian Army Recruitment hung um ding le inzawma registration la thaw lo hai ta dingin Khuga Battalion chun September 3, 2018, 7AM khin PT Sports Complex, Khominthang-ah Online registration thaw theina hun an buotsai ding a nih. Chun, Khuga battalion fethlenga Online Registra-

tion thaw hai khawmin sta-tus check le sukdik \ul hai sukdik thei ni dingin Khuga Battalion a inthawk thu dawngna chun a hril. Army-a Trade tum tum- Soldier GD, Tradesman, Technical, Nursing Asst., Clerk, Store Keeper hai lakna dinga Army recruit-ment hung um dinga \hang nuom hai ta dingin Septem-ber 30, 2018 chenin regis-tration hi thaw thei a nih.

TSA in PIL an hnukkir naw ding thu an hrilimphal: July 13, 2018 a Moreh hmuna silai kaphrut a nina le inzawma Thadou Students Asso-ciation (TSA) in Manipur High Court-a PIL an file hnukkir dinga Pawl tum tum han ngenna an siem chu TSA chun an hnukkir naw ding thu an puong. PIL hnukkir dinga ngentu hai chu Hill Tribal Council, Kuki Stu-dent’s Organisation, Mo-rey, Morey Youth Club le

Kuki Women Union and Human Rights hai an ni a, hi thua KNA le UKLF han July 23, 2018 a inremna an siem chu thudang, tuta thil le inzawm lo a ni thu an hril. TSA chun PIL hi hnuk-kir naw ni a, sienkhawm HTC le a \angruolpui han objection an nei chun, a channel indik le dan ang taka objection thaw theina rights a nei, in\hi zawng ni loin tiin TSA chun an hril.

Ni 4 dang PS custody-a la um dingimphal: Nuhmei suol-luitua intum Ahbujam Tombisana (45), s/o (L) A. Thaabal of Samurou Awa-ng Leikai chu zanikhan Court-ah inlangtir nawk a ni a, Police han ni 4 dang

thu indawnna nei dinga la kawl dinga an ngenna chu Special Court POCSO, Imphal chun a remti pek. September 4, 2018 khin Court hmaa inlangtir nawk ning a tih.

Manipur Pineapple FestivalCCpur: Manipur Pine-apple Festival Committee, Manipur (MPFC) huoihawt-nain September 6, 2018 10:30AM a inthawk khin Khousabung DCC Head-quarters, CCPur District-ah XIth State Level Manipur Pineapple Festival, 2018 nei ning a tih. Chawhma huna CM N.Biren Singh Khuol-lien, HAC Chairman T.Thangzalam Haokip, Functional President, Vety & AH Minister V.Hangkhanlian Chief Host, MAHUD, Town Planning, Forest & Environment, Hor-ticulture & Soil Conserva-tion Minister Th.Shyam Ku-mar Chief Patron le Guests of Honour in L.Radhakishor Singh, Chairman, Manipur Khadi & Village Indus-tries Board, P.Saratchandra

Singh, MLA, Ginsuan-hau, MLA, T.N.Haokip, MLA, S.Bira Singh, MLA, Dr.Chaltonlien Amo, MLA le Khaipao Haokip, MDC hai \hang an tih. Chawh-nungtieng Chief Guest in Th.Shyamkumar, Minister (MAHUD, Town Plan-ning, Forest & Environ-ment, Horticulture & Soil Conservation) \hang a ta, Functional President in Letpao Haokip, Minister (Youth Affairs & Sports) \hang a ta, Chief Host in T.Thangzalam Haokip, Chairman. HAC \hang a ta, Guest of Honour in Vung-zagin Valte, Chairman, MTDC, T.Robindro Singh, Chairman, PDA, Samuel Jendai, MLA, Dingo Singh, MLA le V.Khaikhanmang, in-charge Chairman, ADC, CCPur hai \hang an tih.

Savawm vawm an suolpui, a hliem

CCpur/aizaWl: Au-gust 27, 2018 khan Myan-mar ram sung, India le inrina Tonzang Township sunga Tongchin khuoah pasal pakaht Tuankhup chu a ram suoknaah Savawm leh an insuol a, a hmai nasa takin a hliem. Tuankhup hin a ram

suoknaah Savawm hi an tuokpui thut a, a silai chawi hmangin Savawm hi a kap a, sienkhawm a chikah a kapfuknaw leiin Savawm le hin inpawmchila an insuol el nia hril a nih. Tongchin hi India le Myanmar ramri zula um, Myanmar ramsung-a Pang-mual khaw bul lai a ni a. Mizoram sunga Kangkap le Mimbung hai le inhnai te a nih. Tuankhup hi Mimbung PCH a enkawl mek a ni a, a hmai haiah a hliem nasa hle a, sienkhawm \hat tieng a pan pei. A hmai nasa taka a hliem bakah a ha khawm 4 vel a keitlam pek nia hril a nih.

October 31, 2018 chen peklut theiCCpur: 58-CCPur A/C sunga cheng, voter list-a a la \hang lo hai le sawiselna siem nuom han 31-10-2018 chenin SDO/ERO, 59-CCPur (ST) A/C office-ah hnina le sawiselna peklut thei ning a tih. 58-CCPur (ST) A/C sunga Photo Electoral Rolls chu SDC/ERO 58-CCPur (ST) A/C office-a hin en thei ni bawk a tih.

September 8. 2018 chena peklut theiCCpur: Child Welfare Committee (CWC) Chairperson le member ni nuoma hnina peluthai ta dingin experienced certificate Sept 8, 2018 chenin Directorate of Social Wel-fare, Imphal-ah peklut thei a nih.

Delhi a inthawk Imphal kein a lawn tlungimphal: Yumkhaibam Nanao of Lilong chu New Del-hi-a inthawk Imphal kelawngin a lawn tlung. July 25, 2018 khan Delhi-a inthawk kein a hung lawn \an a, zanikhan Imphal a hungtlung. Kea a lawn hi km.2500 vela hla a nih. Kea a lawnna san thupui hai chu, No to Drugs, Stop Crime Against Women le National Integration tihai an nih.

Sawkvawm chal le a te 20 thathalFlOng: August 27 & 28, 2018 hai khan Haflong a inthawka hla lo, Songpijang khaw sungah Sawkvawm (Black Cobra) chal le a te 20 zet that an ni a, a pui chu a tlan hmang hman. Rulhai hi an khuo Lal varanda kuokara um an nih.

AP Pandey in MU VC a chel nawk; MUTA in emergency meeting a koimphal: Bân dinga nawrna nasa tak um leia Manipur University hun sawt tak khar phaa a um hnunga Leave a infetir Prof. Adya Prasad Pandey chun September 1, 2018 a inthawk khan a leave a bo le inzaw-min Manipur University Vice Chan-cellor sin a zawm nawk ta thu an suo. Chu taka chun, “This is for the information of all concerned that I have resumed my duties in the Mani-pur University w.e.f. from today, i.e.

01-09-2018,” tiin an ziek. Pandey hi August 2, 2018 a inthawka kha thla khat sung leave pek a nih.

Chun, Prof. M. Shyamkesho khawmin zani ma khan Registrar of the University a zawm \an. Hieng laizing hin Manipur University Teachers’ Association (MUTA) chun Sept. 2, 2018, 11AM hin meeting an ko. HRD in Pandey chungthua in-quiry thaw sung leave a tir dinga inremna um dungzuia MU hawng nawk a ni a, iem a hung ang pei ding chuh.

Page 3: Hmasawnna Thar Thar/2018/September/HT-02-09...tawn Model State nih thei tang ei tih” tiin a hril. Khuol lien Governor Dr Heptullah chun, Manipur hin mi hriet lo thiem thil tamtak

laKTaWi

3Thlaram (SepTember) 02, 2018 paThienni (Sunday) naTiOnal/inTernaTiOnal & adverTiSemenT Hmasawnna Thar

in hmun |heT a nihMuolvaiphei C.C P Seiman Veng laili lai, Inhmun (Plot) \het a nia. A dit hai chun a hnuoi a Contact Number haiah hin ngaiven thei ning a tih. Aman chu inbiek dan izir ning atih.

Sd/- zawlrokung Sd/- buona Seiman Veng Phaiveng,Cont. No. 9612965731 Cont. No. 8014931404

22,2

4,26

,28,

30, 1

,2

2,3,4,6,8,10,11

Kashmir phairuomah nundan pangngai nawk tah|huoihmanga um hai dama insuo vawng tah

Srinagar: Article 35A chungthua Separat-ist han ni 2 sung strike an thaw hnungin Kashmir phairuoma chun Inrinni khan nundan pangngai hmang nawk a nitah. Jammu and Kashmir mi hai ta ding bika siem India Constitution Article 35-A mi \henkhatin an cholet/kh-inglet chungthua Supreme Court in August 31, 2018 a hearing nei dinga hun a ruot le inzawma Separat-ist pawl Joint Resistance

Leadership (JRL) in Jam-mu and Kashmir-a August 30 le 31, 2018 haia kha strike an lo thaw a nih. Buoina sosang ding inlauna leiin Article 35A petition thua hearing chu January, 2019 tienga nei dingin Su-preme Court chun a lo sawn ta a nih. Chun, Jammu and Kashmir-a Hizbul Muja-hideen terrorist han Po-lice \hanglai sunghai le an sungkuo member an \huoi-hmang mi 11 hai chu dam

le him takin a \huoihman-gtu han an insuo tah. Hizbul terrorist leader Riyaz Naikoo piengna pa chu tuta hma khan Police han thu indawn dingin an \huoi a, thu indawnna an nei hnungin Police chun an insuo nawk ta bawk a nih. Riyaz Naikoo pa Police han an \huoi thungletnaa Hizbul pawl hin Police per-sonnel sung le kuo hai hi an \huoihmang ve ni dinga ring a nih.

DRI in Heroin Rs. 9 crore manhu an man

Jammu: Directorate of Revenue Intelligence (DRI) chun Inrinni khan Nagrota area-a Ban Toll Plaza hmunah pasal pahni hai chu heroin \ha chi 1.8 kg, international market rate-ah Rs. 9 crore manhu ding leh an man. Heroin hi car sunga thupruk a nih. Chun, Rajouri district ah zanikhan Police han hmun hran hranah pasal pahni hai chu Ganja leh an man. Ganja le mana um hai chu Mohammad Rashid le Ajit Bali hai an ni a, Rashid hi Kandli bridge area hmuna Ganja grams 70 le man niin, Bali hi Chingus area hmuna Ganja grams 350 le man a nih.

India le Nepal in MoU an ziek

KaThmandu: Rax-aul le Kathmandu inkar Broad Gauge Rail Line le inzawma Preliminary En-gineering-cum-Traffic Sur-vey thuah Zirtawpni zan khan Indian Ambassador to Nepal Manjeev Singh Puri le Nepal Secretary of

Ministry of Planning and Works Madhusudhan Ad-hikari han Nepal khawpui Kathmandu hmuna Memo-randum of Understanding (MoU) an ziek. PM Naren-dra Modi le Nepal PM KP Sharma Oli hai hrietpui le hmua MoU hi ziek a nih.

India le Nepal chun tu-kum April thla khan India financial support hmanga India rama Raxaul le Kath-mandu inkar-ah electrified rail line bawl/siem dingin remtina an lo nei ta a nih. Konkan Railway Cor-poration Ltd. chu Nepal sawrkar le inrawn tlang peia premliminary engi-neering-cum-traffic survey thaw dinga mawphurna pek a nih. Raxaul –Kathmandu rail line hi ram pahni hai inzawmna \halem an nei theina ding bakah econom-ic le hmasawnna \ha lem a um theina dinga siem tum a nih.

Maoist hratna haiah Webcasting facility siem ding : CEOraipur: Chhattisgarh state-a Mao-ist helpawl hai hratna biel haia Web-casting thaw theina dingin arrange-ment siem ning a tih tiin Chief Election Commissioner OP Rawat chun zan-ikhan a hril. Hi thu hi zanita Raipur hmuna chanchinthar lakhawmtuhai an hmupui huna CEO OP Rawat in a hril a nih. Election Commission team hi Chhat-tisgarh Assembly Election hung um ding le inzawma insingsat dan enfel dinga zani hmasaa inthawk ni 2 sung cham dinga Chhattisgarh inzin an nih. Maoist hai hrat zuolna le Internet con-nectivity umna haia Webcasting facil-ity siem a ni ding thu Rawat chun a hril. Left wing extremist hai laka Elec-tion duty/polling duty a fe hai an him

lemna ding le, election zoa polling of-ficials hai him taka EVM hai le an kir nawk theina dingin Helicopter mamaw tawk hmang a ni ding thu Mr Rawat chun a hril bawk. Chhattisgarh Assembly Election chu schedule angin a hun taka nei

ning a ta, Lok Sabha election le a ruola nei theina ding (possibility) a um nawh. Election zalen, fel le hlawtling taka nei a ni theina dingin theitawpa hma lak a ni a. A hmasa takna dingin piengphunga ruolbanlo le buoipui ngai hai election-ah an \hang ve ngei theina dingin observers ruot a ni ding thu, polling station an tlung theina dingin wheelchairs pek an ni ding thu Rawat chun a hril bawk. EC full bench ni 2 sung Raipur khawpuia an cham sung hin Politi-cal parties tum tum hai khawm koin an ngaidan le rawtna hai indawnin an ngaithlak bakah Election officials, re-turning officers, SPs, senior civil le Po-lice officials hai khawm election ins-ingsatna fe mek ennawnna an neipui bawk a nih.

Shelter home-ah pakhat thi, mi 2 inhmang

paTna: Bihar-a chun Aasra shelter home-a um piengphunga ruolbanlo Anamika chu Patna Medi-cal College and Hospital (PMCH) a enkawl a ni hnungin damzo lovin a thi a, Ningani khan home-a um kum 30 vel mi ding pahni hai chu an umna chin hriet loin an inhmang bawk. Hi thua hin Rajeev Nagar police station-ah FIR file a nih tiin SHO Rohan Kumar chun a hril. Tuta thla bul khawm khan hi home-a um pahni hai chu an damnawna leiin an lo thi ta a nih.

Ration cards lem pesuok-tu mi 79 case siem khum

muzaFFarnagar: Uttar Pradesh-a chun Fair Price shops neitu 79 hai chu Ration Card lem (fake) pesuoka intumna le inzaw-min FIR file khum an nih tiin DSO Sunil Pushker chun a hril. Hi thu hi suizui mek a ni thu a hril bawk.

Manhole sukfainaah pafa an tla hlum

Thane: Maharashtra –a chun Inrinni khan Bhi-wandi hmuna Sakawr In enkawltu Chandrakant Rathod (45) le a naupa Ra-mesh Rathod (21) hai chu manhole (nulla kuo) suk-fainaah changsuolin man-hole sungah an tla hlum. Hi thil tlung le inzawm hin Sakawr in neitu Atik Ahmed Ismail Momin chungah Police han case an file. Mr Atik Ahmed Ismail Momin in sukfai dinga a tir leia manhole hi an sukfai a ni a, a lo innal deu lei a tlahlum nia hril an nih. Report \henkhat chun boruok \halo (asphyxia) leia pafa hai hi thi ni dinga an ring thu an hril. An ru-ong laksuok a ni hnungin post-mortem thaw dinga thawn a nih. Police chun hi thil tlung hi an suizui mek.

Sonia Gandhi le Pri-yanka hai Goa-ah

panaJi: All India Con-gress Committee (AICC) President hlui Pi Sonia Gandhi, a naunu Priyankra Vadra le a makpa Robert Vadra hai chu an mimal thilin Goa hmuna an inzin. Pi Sonia Gandhi le a nau-hai hi Zirtawpni-a kha Goa tlung an nih.

J&K Municipal le Panchayat election

hun ding puongJammu: Jammu and Kashmir-a Muncipal le Panchayat election hun ding puong a nitah. Municipal bodies Elec-tion chu phases 4 in Oc-tober 1-5, 2018 inkar sung nei ning a ta, Panchayat Elections chu phases 8 in November 8-December 4, 2018 inkar sung nei ni dingin State Administrative Council thusuok chun a hril. Hi le inzawm hin Chief Electoral Officer chu elec-tion nei dan ding siemrem dinga inhriettir a nih. Council chun, election neinaa \hang thawktu hai chu insurance cover bakah extra-a thla khat hlaw pek belsa dingin thutlukna a siem a nih. Election hun ding pu-ong a ni hma hin Governor Satya Pal Malik inrawinain Council meeting neiin, Department of Housing & Urban Development, Rural Development and Panchayati Raj le Home haia inthawk feedbacks ngaithlak a nih.

HM RG&Census Commissioner office function dan a ennawnneW delhi: Home Min-ister Rajnath Singh chun Inrinni khan New Delhi hmunah Registrar General and Census Commissioner Office function dan en-nawnna a nei a. Hi huna hin Mr Singh chun kum 2021 a intiempui (Census) nei dan dinga road map chungchang official hai a hriltlangpui. Home minister chun Civil Registration system,

a bikin ram khilkhawr deu haiah birth and death reg-istration system siem\hat a \ul thu le Infant Mortality Rate, Maternal Mortality Ratio le Fertility Rates hai fel lema hriet theina dinga Sample registration system siem\hat a \ul thu a hril. Meeting huna hin Min-ister of State for Home Kiren Rijiju, Home Secre-tary Rajiv Gauga le RGI

office-a senior officers hai an \hang tawl. Home Minister chun design le technology hmang \angkaia, Intiempui hung um dinga Census data kum 3 sunga finalized a ni thei dan ding ngaituo dingin a hril bawk. Intiempui hung um dinga hin enumerators 25 lakh deuthaw training pek a ni ta thu Rajnath Singh chun a hril.

HAL Chairman thar din-gin R. Madhavan

bengaluru: Mr R. Madhavan chu Inrinni khan India’s aerospace gi-ant Hindustan Aeronautics Limited (HAL) Chairman le Managing Director din-ga ruot a nih. Mr Madhavan (56) hi kum 5 sunga dinga HAL C&MD dinga ruot a ni a, Lucknow-a HAL Acces-sories Division a Execu-tive Director chel lai a nih. Madhavan hin T. Suvarna Raju a hung thlakthleng ding a nih. Mr Madhavan hi Me-chanical Engineer niin Na-tional Institute of Technol-ogy, Raipur-a degree la a ni a, M.Tech chu Indian In-stitute of Technology, Ma-dras ah a zo a. Kum 1982 a inthawka kha Management Trainee-a HAL zawm a nih.

Vice Principal a pension ni in suspendeddelhi: Delhi sawrkar hn-uoia Mayur Vihar Phase-Ii a Sarvodaya Kanya Vidya-laya School principal Ms Gomti Devi chu Zirtawpni khan a sina inthawk a pen-sion a, a pension ni tak hin corruption thawa intumna leiin suspended a nih. Teacher’s learning ma-terial a dingin teacher tinin Rs. 500 an dawng hlak a,

sienkhawm Ms Gomti chun Teachers han hi le inzawma fund an hmu hlak Rs. 500 laia Rs. 150 pei a lakthlak/cut pek hlak nia intum a nih. Hi thil hi Delhi Dy. CM le Education Minister Manish Sisodia chun a hriet leiin Directorate of Educa-tion ah thudik suidawk dingin inquiry team an din a, inrang taka hma lak a ni

hnungin Ms Gomti Devi hi suspended a hung ni a. Hi lei hin thu thar um hma po chu Delhi a suoksan phal lo dingin a khap a nih. Hi Government school a Teachers 20 deuthaw hai chun Rs. 500 an hmuna dinga Rs. 350 pek an ni thu le, an hmu ding zat in-dik tak hi anni khawmin an hriet naw thu an hril a nih.

IPPB in hmun kilkhawr tak chenah Bank Facilities an tlun ding a nih: PMneW delhi: Prime Min-ister Narendra Modi chun, India Post Payments Bank (IPPB) system/scheme thar hin India ram social system nasa taka inthlakdanglamna a hung intlun ding thu hri-lin, hi scheme hin India ram pumpuia hmun kilkhawrna tak haia khawm Banking facilities an tlun ding a nih tiin a hril. Hi thu hi Inrinni a Talkatora Stadium, New Delhi hmuna India Post Payments Bank (IPPB) hawng a hawng huna Pu Modi in a hril a nih. IPPB hawnga um hi India bank-ing sector a dinga ni inchik-tlak a ni thu a hril bawk. Dakpu hai chu hun sawt taka inthawk inza le mipui hai ringtlak an lo ni a, tulai thiemna technology in nasa

takin hma sawn sienkhawm mipui han postman hai an ringzona chu a bo chuong naw a nih tiin a hril. Postmen le Gramin Dak Sewaks han lekhathawn chau thak tanaw ni haia, In haia fein, mipui han mani ina inthawk banking sys-tem an hmang thei ta ding a nih tiin a hril bawk. IPPB hi mi naran le

mitin ban phak dinga, awl-sam le ringtlak ding niin IPPB hnuoia hin Saving Account le Current Ac-count hawng thei a ni ding bakah Account-ah Rs. 1 lakh chen sie thei a ni a, Account hawng nuom hai, pawisa la suok nuom le Aadhar Card hmanga pawi-sa thawn nuom han Post office fe kher loin thawktu

han an inah pan thei ding bakah IPPB Acount hmang hin bill hran hran Mobile Bill, recharge, electric bill, online shopping pay-ment le bank danga pawisa thawn hai a thei vawng ding bakah IPPB Account hin Direct Benefit Transfer chi tum tum MGNREGS, Gas Subsidy, Sholarship, Pension le a dang dang hai khawm dawng thei a ni bawk ding a nih. Zanikhan India ram sungah Postal Department hran hranah IPPB hi hawng a ni a, znaita hawng huna hin Branch 650 le Access Points 3250 hawng a ni a. December 31, 2018 bo hma ngeiin India ram sunga Post Office nuoikhat chu-ong haiah IPPB system hi hmang hman tum a nih.

neW delhi: President Ram Nath Kovind chun, tu-lai khawvela khawl thiem-na (techonology) nasa taka hmasawn mek hi Court-a thubuoi relnaa inrang le hrat lema rorelna indik pe-kna dinga hmang \angkai thei a ni ding thu a hril. Hi thu hi Inrinni-a Su-preme Court Advocates on Record Association in New Delhi hmuna National Conference an buotsaia thuhrilna a nei huna Pu Ko-vind in a hril a nih. Kum 2016 a inthawk e-court \an niin, India rama e-court hmasa tak chu High Court of Hyderabad-ah \an

a ni a, hi taka inthawk hin India ram sung hmun dang dangah khawm a hung in-dar ta pei a nih tiin Pu Kov-ind chun a hril. India ramah tuta Court hran hrana thubuoi rel-fel lo pending cases 3.3 crores chuong a um chu

a ngaimaw thu a hril a. Hi laia 2.84 crores hai chu subordinate courts a um, 43 lakh hai chu High Court-a um le a dang 58000 hai chu Supreme Court-ah relfel loa la um a ni a. Hieng thil hi hmangruo \hat tawknaw lei dam, sin ruok um hai

sukbit an ninaw lei dam le san dang dang lei an ni thu Pu Ram Nath Kovind chun a hril. India Judiciary chu khawvel pumpui inza, santu nei lo hai sanhimtu/venghimtu a ni thu hrilin, cases pending tam tak um hai suktlawm a ni theina dinga sawrkar chu hma la dingin an fui.

Thubuoi chingfelna dinga technology hmang thei a ni ding thu a hrilVeteran CPM leader in BJP a zawm

agarTala: Veteran CPI(M) leader le MLA hlui Biswajit Dutta chun zan-ikhan CPI(M) suoksanin Bharatiya Janata party (BJP) a zawm. Mr Dutta chun party sungah pawl le pawla in-siemna, corruption le thil indiklo thawna a tam hle niin an tum. Dutta (64) hin kum 1964 a kha CPI(M) lo zawm ta a ni a, Agartala khawpuia inthawk km. 50 vela hla Khowai district-a Mandal office hawngna huna Dutta hin zanita BJP zawm a ni a, BJP National secretary le Tripura in-charge Dunil Deoghar in party-ah a lawmlut a nih.

New Mexico-a Bus Accident Rapthlaktak ah Mi 8 Thi, 25 Hliem

albuQuerQue: Zirtawpni khan New Mexico Highway, Interstate 40 ah Truck pakhat le passenger phurtu Bus pakhat an inbaw leiin mi 8 an thi a, 25 an hliem bawk. California-a um Truck company chu a Driver leh ‘fimkhur lo’ tiin court ah hek an nih. Investigator han accident tlung dan an suia inthawka hi thil hi tlung a nih. Mi 50 vel phurtu Greyhound Bus chu Interstate 40 ah thlangtieng panin a tlan viei viei a. Khingtienga inthawka hung tlan thuomhnaw/thil phurtu truck pakhat chu a ke vawitieng tyre a hung se thut leia thunun thei tah lovin Bus hi a hung baw tah a nih. Hliemhai lai hin naupang 3 an \hang tiin police chun an hril.

An hei en chun, Bus hmatieng chu an per vawng a, Bus sietna hlek hai chu an dar neng nunga, hliemhai chu an zal-iniel zak el a, Bus a inthawka invak suok pawl an um lai takin lamliena hung tlan motorist \henkhatin an hung hmu tah a nih. New Mexico State Police Chief Pete Kassetas chun sansuokna sin lo thawtuhai chu inpak an um thu a hril a. “An fena ding \hula mi an lo san kha a ropui a nih. Leilak la zawng a \ul a, mihai pakhat khata thak dawk an \ul bawka” tiin an thaw \hat zie a hril. National Transportation Safety Board Investigators hai chun Bus le truck hi an hrentang a, an sui mek a.Accident-na san, driver sawl taluo lei am, training la nei a, safety records iem ti le lamlien condition iem tihai dam la sui an tih. “Vangduoi thlak takin mi sietna thilhai kan sui a ngai tlat, a nawk phat a tlung ta nawna dingin” tiin Pete Kotowski chun a hril. Federal Motor Carrier Safety Administration data a an lang dan chun, hi Truck company hin thla 24 liemah sung khan ‘accident’ vawi thum an tuok a. An motor tyre hai ‘maintenance’ an thaw \ha naw bawk niin a hril. Company office-a telephone hung dawntu nuhmei pakhat chun tukhawm comment pe thei ding an um naw niin a hril. (Reuters)

Pakistan-in Iran Tieng A |hang Tlat Ding Thu

iSlamabad: Pakistan chun ieng thil khawm hung tlung sienla, US a inthawka nawrna le hnawchepna le ensanna khawm ieng angin na sienla, Pakistan chun Iran ensan ngai naw nih a, Iran tieng a \hang tlat ding a nih tiin a hril. Hi thu hi US-in Iran chungah economic sanc-tion a puong tah hnung a la puong belsa nawkna le inzawma Pakistan-in Iran foreign minister kuoma a hril a nih. Pakistan foreign

minister Mr Shah Mah-mood Qureshi chun, Iran foreign minister Javad Zar-if kuomah, “Pakistan chun Iran a nuclear program le abikin Nuclear Deal thua a standpoint chu a thlawp zing a nih” tiin a lo hril pek. Hienga Iran foreign minister-in Pakistan a sir hi a bul in\anna chu US-in hieng rambung pahnihai a lo \hangpuina hlak thil-hai a hlip kir lei a nih. Iran Nuclear Deal US President Barrack Obama le an lo

ziek, Nuclear Deal 2015 a inthawk President Trump an hnuk dawk a. Iran chun-gah Economic sanction a puong khum bawk a. Chubakah, Pakistan le an inlaichinna tieng ah, Pakistan chu an rama helpawhai ang hne lo tiin kum tina helpawl dona dinga a \hangpuina khawm a suktlawm pha bawk a. US chunga lungawi nawna ding nei ve ve an nih. Iran Nuclear deal-a hin Western rambung palihai an la \hang a, Iran chun anni po bek hin Inremna angin an thutiemhai an la sukpuitling a beisei a nih. Qureshi chun, Nuclear Deal ah hin chu International Atomic Ener-gy Agency-in dan ang taka thil an thaw theina dingin a enkaipui zing niin a hril a, Iran chun dan po po a zawm kim vawng niin a hril bawk.

Myanmar ah Thlahrang Lawng, Khaltu Bo An Zawng

yangOn: Myanmar police hai chun Inrinni khan Yangon kawl lai vel lawng lien deu pakhat “Sam Ratulangi PB 1600” ti inziekna chu a hung inlawn a. An hei belchieng chun chuong ang lawng hrim hrim chu hriet an la nei bawk si nawh. An zawng nawk hlakin hmu phak an tah si naw leiin ‘thlahrang lawng’ tiin an zawng nasa hle tiin BBC chun a puong. Ngamantuhaiin an lo hmu lawng lien hi tienlai lawng nghar ek rak el tah, upa deu a nih a. An hmu lai hin lawng

sungah tukhawm an chuong nawh a, thuomhnaw khawm phur iengkhawm a nei nawh a, a kawruok vawng a nih tiin an hril. Police le Navy han an zawng hrep hnungin lawng chu tukhawm chuong lovin, a khata um an va hmu a. A sung an hei dap a, iengkhawm a um nawh. A lawng puonzar an hei en chun Indonesia flag lim a um a, thil dang iengkhawm a um nawh, tiin Independent Federation of Myanmar Seafarers hai General Secretary Mr Aung

Kyaq Linn chun a hril. Myanmar Police han an Facebook account-a an tarlang dan chun, lawng hi ama le ama khatin vakam a hung pan a, vakam a hung bawa an tang sawng tah niin an hril a. Lawng hung suokna le umdan, tu ta am, khawlaia inthawka hung suok am tihai an indawn kuol mek niin Myanmar Times chun a zek ve. T u o l s u n g chanchinbumihai a hril dan chun, lawng hi tulai hnai ela an maksan or hnawl nih dingin a ring thu a hril a. “Asan iemani chu um a tih” a tih. An hmu suok dan chun, lawng hi 2001-a bawl, meter 177 a sei a nih a. Kum 2009 lai khan Taiwan kawl lai hmu a nih bawk a. Chu dawtah tuhin Myanmar khawpui Yangon kawl lai an hmu nawk tah a nih tiin marine Traffic website ah an tarlang. (Reuters)

Page 4: Hmasawnna Thar Thar/2018/September/HT-02-09...tawn Model State nih thei tang ei tih” tiin a hril. Khuol lien Governor Dr Heptullah chun, Manipur hin mi hriet lo thiem thil tamtak

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSThlaram (SepTember) 02, 2018 paThienni (Sunday)

sun ZAWMnA.......

September 1, 2018 hT issue a ueFa Champions league group stage draw kha a hlui ei lo bel pal

leiin ei hung insuo thar a nih.

Football Fixture: September 2, 2018Premier League

Cardiff City v/s Arsenal - 6:00PMWatford v/s Tottenham - 8:30PM

Burnley FC v/s Man. United - 8:30PMLa Liga

Levante v/s Valencia - 3:30PMAlaves v/s Espanyol - 7:45PM

Barcelona v/s Huesca - 10:00PMSerie a

Parma v/s Juventus - 12:00AMFiorentina v/s Udinese - 9:30PM

BundesligaRB Leipzig v/s Fortuna - 7:00PMSchalke 04 v/s Hertha - 9:30PMUS Open 2018:

Serena Williams in a unu Venus hnein fourth round a lut; Nadal fethleng pei; Thiem in racket a hlap siet, a hratneW yOrK: Grand Slam vawi 23 lo la tah Serena Williams (36) le Venus Wil-liams (38) chun zanikhan US Open wom-en’s singles third round an inkhel a, Serena Williams chun a unu Venus Williams hi 6-1, 6-2 a hnein fourth round a lut tah. Tuta \um hi Serena Williams le Venus Wil-liams han competition-a vawi 30 an inkhel (inhmatuok) na a nitah a. Serena Williams chun last 16 ah Pathienni hin Estonia mi Kaia Kanepi inkhelpui a tih. Kanepi (33) hi first round-a world number one Simona Halep lo hnetu a nih. Chun, zanikhan Defending champion American Sloane Stephens chun Grand Slam champion vawi 2 lo ni tah Victoria Azarenka 6-3 6-4 a hnein fourth round a lut ve a, Stephens chun next round-ah Pathienni hin Belgian 15th seed Elise Mertens inkhelpui a tih. Ukraine seventh seed Elina Svitolina chun China mi Wang Qiang 6-4, 6-4 a hnein fourth round a lut a, next round-ah

Pathienni hin Latvia mi 19th seed Anasta-sija Sevastova inkhelpui a ta, 18th seed Ashleigh Barty chun Czech mi Karolina Muchova 6-3 6-4 a hnein fourth round a lut a, Pathienni hin eight seed Karolina Pliskova leh inkhel an tih. Pliskova hin straight set 6-4 7-6 (7-2) in American So-fia Kenin hne a fourth round lut ve a nih. Men’s singles a chun zanikhan Span-ish top seed Defending Champion Ra-fael Nadal (32) chun Russia mi Karen Khachanov 5-7 7-5 7-6 (9-7) 7-6 (7-3) a hnein fourth round a lut. World Number one Nadal chun Pathienni hin last 16 ah Nikoloz Basilashvili inkhelpui a tih.

Nadal hi Grand Slam champion vawi 17 nita le US Open champion vawi 3 lo nitah a ni bawk. Australian Ninth seed Dominic Thiem chun an khingpui America mi Taylor Fritz hnein fourth round a lut. Thiem le Fritz inkhel 2-0 fe lai mekin ruo a hung sur a, Thiem in a serve ding cha-rin inkhel sukchawl (suspended) a ni leiin lung inkarin a racket hmang lai a deng siet. Amiruokchu, minute 20 hnungah inkhel sunzawm nawk niin Thiem chun 3-6 6-3 7-6 (7-5) 6-4 in Fritz hi a hne a nih. Thiem hin fourth round-ah Pathienni hin South

Africa mi Kevin Anderson inkhelpui a tih. Chun, 2009 US Open winner Juan Martin del Potro chun Spain mi Fernando Verdas-co 7-5 7-6 (8-6) 6-3 a hnein fourth round a lut a, next round-ah Pathienni hin Croatia mi Borna Coric inkhelpui a tih. Canada mi 25th seed Milos Raonic khawmin 2016 champion Stan Wawrinka 7-6 (8-6) 6-4 6-3 a hnein fourth round a lut a, fourth round-ah Pathienni hin 11th seed John Isner inkhelpui a tih.

Amit Panghal in boxing-ah Gold medal a lakJaKarTa: 18th Asian Games Indonesia rama inkhel mekah Armyman Amit Pan-ghal (22) chun zanikhan 49kg category ah Olympic champion le Asian Champion ni lai Uzbekistan mi Hasanboy Dusmatov hnein Gold Medal a lak. Panghal hi Asian Games, 2018 fe mekah India mi boxing-a Gold medal la umsun a nih. Dusmatov hin nikuma World Championship a khan Sil-ver medal a lo lak bawk a nih. Amit Panghal hi Commonwealth Games Silver medallist a ni bakah tukum kumbul laia India Open inaugural le Strandja memorial, Bulgaria haiah gold medal a lo lak ta bawk. Amit hi tuta Asian Games fe mekah India pasal boxer Gold medal la umsun a ni a, Asian Games a Gold medal la nuh-

nung tak hai chu Vijender Singh le Vikash Krishan hai an ni a, 2010 Guangzhou edi-tion a khan an category-ah gold medal an lak ve ve a nih. Tukum chu Vikas hin 75kg category-ah bronze medal a nih. Kum 2014 khawm khan Manipur nung-hak MC Mary Kom chau Asian Games Boxing –a Gold Medal latu a nih.

India aiawia Miss Universe contest \hang dingin Nehal Chudasama

mumbai: Mumbai nung-hak Nehal Chudasama (21) chu Zirtawpni zan khan Yama Fasino Miss Diva Miss Universe 2018 dinga thlang a ni a, tukum December thlaa Bangkok khawpuia Miss Universe 2018 pageant-ah India ram aiawin \hang a tih. Nehal hi hi 2017 Miss Diva- Miss Universe India 2017 Shraddha Shashidhar in a crown inkhumtirna a nei. Jaipur nunghak Adity chu Yahama Fascino Miss Diva Universe Superna-tional 2018 a thlang a ni a, Yahama Fascino Miss Diva 2018 second runner-up chu Lucknow nunghak Roshni Sheoron inhlan a nih. Hi huna hin Judges hai lai Sushant, Shilpa Shetty Kundra, Neha Dhupia, Lara Dutta le Miss Universe 2017 Demi Leigh Nel Pe-ters hai an \hang.

Asian Games 2018 Silver Medal latu India Hockey team-a \hang Lalremsiami Hmar Zote

aizaWl: Indonesia rama 18th Asian Games khel me-kah Hockey-a India nuh-mei team chun final-ah Ja-pan ram an hne zonaw leiin Silver medal an lak a. India Hockey team Silver Medal latu hai lai hin Zohnathlak Mizoram mi Asian Games-a Medal la hmasa tak din-gin Nk. Lalremsiami Hmar Zote khawm a \hangve a, tiemtu han chieng lema hriet theina dingin ei hung tarlang. Nk Lalremsiami Hmar Zote hi Pu Lalthansang Zote le pi Lalzarmawi hai inkarah Kum 2000 khan a pienga, unau 8 lai a palina a nih. A piengna hmun chu Cachar district a hmarkhuo Diglangmukh (Hmarkhawlien saktieng) a nih. Kum 2005 khan College Veng, Kolosib, Mizoram ah an inpema, Naupangte a ni a inthawk games and sports inhnik mi a ni a, kum 11 mi chau a niin Thenzawl Hockey Academy, Serchhip a zawm a. November 2016 khan National Hockey Academy a training dinga

thlang a nih. Kum 2017 khan Indian Junior teama a training lai National coach Harendra Singh in alo hmu a, Senior team a inkhel din-gin a lo ko anih. 2017 No-

vember thla in Asian Cup ah India ta dinga inkhelin match po po an hrat a, India ta dingin championship an lak a nih. Hi \um hin ‘Asian rising star award’ khawm a lak anih. Tukum 2018 April 4-15 sung khan Commonwealth games ah Indian team a dingin ko ani nawk a, kum 17yrs mi cho niin an squad-ah a naupang tak a ni nghe nghe. Hi \uma India in Malaysia 4-1 a a hne khan goal khat a thun. Women Hockey World cup 2018 ah Indian team-ah \hang nawkin semi-final chen an kai. World Cup 2018 a hin Italy an hne \umin goal khat a thun a, Player of the match a lak bawk a nih. Tuta Asian Games 2018 fe mek a hin India aiawin a\hang nawk a, match po ah goal pali thunin India chu Silver medal a lak pui a nih. Zohnathlak lai medal la hmasatak anih. Nk Lalremsiami Hmar Zote hi Pathien \i mi tak le nunghak fel em em a nih. Sam 37 na “Ama chu ring-la, ama chun thaw vawng

a tih” ti chang hi a thupui a nih. Pathien zar le Kum 11 mi cho ani laia Then-zawl Hockey Academy, Serchhip a lo keihruoitu a hotu hai Miss Lalrampari le Miss Lalrothuami hai zar lieu lieu a hieng chen tlung ani thu a hrila. Ama ta dinga lo \awng\ai tuhai po po le ama ditsak tuhai hi chanchinbu fethleng in an kuomah lawmthu a hril nghal bawk a nih.

Ariana Grande Pu-onbil Insing Taluo

Sawisel A HlawlOS angeleS: US nunghak hlasakthiem inlar Ariana Grande (25) chu Queen of Souls tia hrietlar, mihang hlasakthiem hmasa le inlar Aretha Franklin vuina hunser-a hla a sak laia a puonbil an sing taluo a, dem a hlaw hle. Biekin sunga mi inzaum tak takhai hmaa hla saknaa hak ding chun ‘an sing taluo’ tiin an sawisel tawl nasa hle. Ariana Grande hin Aretha Franklin a hla inlar deu ‘You Make Me Feel Like A Natural Woman’ chu Aretha tribute pekna dingin tiin a sak. Thiem zawngah chu a thiem hle. Anachu, an chei danin fans hai le mipui thlirtuhai lunglai a suklungawi zo naw tlat. Hla sak zova social media haia comment a dawng chu ‘disrespectful’ le ‘disgusting’ ti a tam hle. Kohran \huoitu nu le pa le President hlui Bill Clinton khawm \hungna hmasataka \hung a na, Clinton lem chu a puonbil insing taluo a hmuin ‘heart attack’ a nei vang nghe nghe a nih, tiin \henkhat lem chun fiemthu thawna chenin an hmang a nih. Ariana-in hla a sak lai hin zakuo le puonbil inkawp, naupang zakuo ang deu par sar, a hnuoi tieng malpui chenve chauh huoma malpui le ke inlang vawngna, chungtieng dar inhawng vawng a hak a. Bill Clinton \hungna hmasatakah Pastorhai leh an \hung bawk. Ariana hnungtieng lem chu a mawngbawr an lang naw chauh a nih. Fans pakhat chun Twitter ah, “Ariana puonbil nekin a sam a sei lem” a tih a. Pakhat nawk thung chun, “Hi nu hin Biekin ah chu puonbil infuol le zakuo inhawng lo a hak ding ti an lo hril naw ni ngei a tih. Aretha Franklin vuina hunsera hlasaknaa hak ding chun a mawi naw taluo, Biekin sung nawk nghal” tiin a sawisel a. “Disrespectful’ (mi inza naw thlak taluo)

tiin a sawisel. Aretha Franklin chu August 16 khan kum 76 niin ril-phingpui Cancer leiin a thi a. A ruong hi mipui en thei ding le inzana pek thei dingin sawt tak inzaltir a nih a. Detriot-a Greater Grace Temple ah kar hni sie a nih. Vuina hunser hin darkar nga a aw a. Hlasakthiem Ariana Grande, Stevie Wonder, Jennife Hudson, Chaka Khan han hla an sak bawk. Mipuiin inzana nuhnungtak an pek theina dingin a ruong hi rangkachak rawnga siem Coffin ah inzaltirin Charles H. Wright Museum of African American History ah sie a nih a. August 31 khan vuiliem chau a nih. Biekin sunga inthlana hunsera Ariana hlasak hunah hin a nih hril a tam chu. Pastor Charles H. Ellis III chu Ariana a kuo nasa taluoa, pulpit ah a nene hnuoi laia chelin pum an tawkpui dan a mawi naw taluo tiin ngaidam inhni dinga ti a nih angin ngaidam an hni pha hlawl a nih.

Daniel Craig ‘James Bond’ le Nuhmei Rachel-in Nau NeilOS angeleS: Nau hran ve ve nei hnunga nupa inneia naute thar nei nawk hai hlim dan ding chu hang ngaituo la, Juda mi James Bond film chang tum tah lo Million 50 hlaw dinga fiel leia chang tum nawk Daniel Craig (50) le a nuhmei Oscar Award dawngtu Rachel Weisz (48) hai ta ding chun hlim nawna ding a um nawh. James Bond 007 fi lm hnesaw taka pali a chang hnunga Silver Jubilee film 25-na ding khawm la chang nawk dinga ti Juda mi actor Daniel Craig le a nuhmei Rachel hai chun an pahni kara an nau lutir dingin nau nuhmeite an nei a, an hlim hle. Rachel Weisz hin April thla khan nau a pai thu a hril a. Tuhin chu dam takin nau nuhmeite an nei tah ti thu a hung puong nawk a, an pa leh an hlim em em a nih tiin fans hai a hril. Social media fethlenga a fans hai kuoma a lo hril dan chun, “Daniel leh kan hlim takzet a nih. Naute kan nei ding a nih, nuhmeite am pasalte, pakhat lem lem. A hmel hmu kar kan nghakhla an tah. A rengin thilmak a nih”

tiin nau a nei tawmin a hril a. A nei hnungin nuhmeite a nizie puongin an lawmthu a hril bawk. Rachel hi nau a pai sung po po chu a fimkhur em em a. A naute pai nina, pasal am nuhmei, ti khawm tlang hrietin a puong mei mei nuom nawh. A tawpah nuhmeite an nei a, a hlim hle’l. Daniel Craig le Rachel hi hmu kawp an nina nuhnungtak chu April khan a nih a, New York hmun khatah inlar lo deuva an bazaar lai a nih. An pahni hin nau hmasa an nei ve ve a. Tuta mi hi an pahni kara pieng chu a nih.Kum 2011 khan an innei a. An innei lai hin Rachel

Weisz chun, director Darren Aronofsky (Jennifer Lawrence ngaizawng hlui) leh naupasal Henry (12) an nei a. Daniel

Craig chun a nuhmei hmasa Fiona Loudon leh nau nuhmei Ella (26) an nei tah. Tuhin anni pahni kara an nau tak tak dingin nuhmeite an nei tah a nih. Daniel Craig hi Juda mi a nih leiin hmusitna le neksawrna a tuok nasa ve ning a tih; James Bond film a changnahai khawm a hlawtlingin pawisa a lamsuok rawn hlea chu a hlaw khawm thlier bik nei deuva siempek a nih lei amanih ding, “James Bond film ka chang nawk nek chu kutring at pawpa muongchanga thi ka thlang lem” a lo ti hiel a nih.

state Political parties han a thlawnin print annawleh DVD ROM in hmu thei an ta, mipui han EROs/AEROs le BLOs office haia draft Photo Elec-toral Roll hi en thei ning a ta, National

Voter’s Day on 25th January,2019 huna sem dingin Electoral Photo ID Card (EPIC) vel print hman tum a ni a. Constitituencies 60 haia hin Poll-ing stations 44 hawng belsa a ni a, hi

lai hin Imphal West -12, Bishenpur-1, Thoubal- 8, Ukhrul-1, Senapati-16, Tamenglong-1 le Churachandpur-5 a \hang tiin CEO chun a hril.

Manipur Draft Electoral Roll-ah Voters 19,06, 249 an um

themthiem (craftsmen) tamtak an um a. Chuonghai \hangpuia sukhmasawn chu sawrkar mawphurna a nih tiin a hril. “Hieng ang mithiemhai hi an thil siem siemsuokna ding chauh ni lovin, fak an hmu theina dingin a za-wrna ding (market) khawm sawrkarin a ngaituopui a \ul a nih” tiin a hril. Governor chun, kut sinthaw le themthiemna pawimaw zie an hung hriet pei theina dingin school curric-ulum-ah hai khawm, Craftmenship a bula inthawka in\hangtir ding a nih, tiin a hril. “Manipur hi Paradise thil \ha tam-tak inphum ruk la hmu suok nawna ram a nih a. India ram mipui han

North East hi Assam or Guwahati ah a tawpa inngaitir lova, a kheltieng hmun inhawi tamtak (Manipur) a la um ti hrilhriet ding an nih” tiin a hril. Act East Policy le inzawmin, North East le Manipur sukhmasawn-na ding chun Moreh-Imphal-Mao le Moreh-Imphal-Jiribam hai \ha taka inumtir ran a \ul a nih tiin a hril. Textiles, Commerce and Indus-tries Minister le MEETAC Chairman Shri Th. Biswajit chun, MEETAC hi bul \anna thar a nih leiin Craftsmen hai ta dinga fakhmuna le hmasawnna pawimaw tak a la hung nih ding thu a hril a. “Ei kut themthiemnahai hi ei state puotieng chena ei thawn suokin,

ei hausakna ei huot dawk tak tak ding ei nih” tiin a hril. Pu Biswajit chun, hieng ang idea le thaw ding \ha tak hung phur suok-tu Governor Dr Najma Heptullah kuomah lawmthu a hril a. A depart-ment khawmin thei tawpin sukchangt-lungna dingin a bawzui ding thu a hril. MEETAC hi Department of Tex-tiles, Commerce & Industries-in De-cember 29, 2017-a an din a ni a. A vision chu, Manipur-a Craftsmen hai kut themthiemna ‘traditional art/craft’ promote a, global standard phaka eco-nomic hmasawnna pawimaw tak pak-hat laia tiem sa thei dinga sukchang-kang a nih. (DIPR)

Kut themthiemhai sukchangkang le fak hmuna ding MEETAC hawng

IPPB hi nitina fakfawm zawng, saving khawm nei thei lo hai hmak-huo ngaina leia hung \an a ni a, Mobile number le Aadhar Card nei phawt chun Bank le Post Office ah fe kher ngai

loin inhmuna inthawk pawisa sielut annawleh la nuom han Postman an-nawleh Agent in a hung pan el theina ding scheme a nih. Tuhin tlangram bielah Bank Branch

tum tum 50,000, Dept. of Post in tlan-gram bielah service points 1,30,000 a nei a, zanita hawng a um IPPB ding lei hin Postal Dept. chun thawktu 3,00,000 chuong a lak thar a a nih.

CCPur a khawm IPPB hawng

Dy CM-in Bank System Thar IPPB A Hawngimphal: India ram hmun kilkhawr le hnufuol Bank-ing system-in a tlung phak nawna (unbank) hmun haiin Banking facility an hmu ve theina ding ‘outreach bank-ing’ ti ang chi, Indian Post Payment Bank (IPPB) ti India pumpuia Prime Min-ister Modi-in a hawng tah Imphal Branch khawm zani khan Dy CM Mr Y. Joyku-mar Singh-in City Conven-tion Centre ah a hawng ve. Hi IPPB hin Branches 9 nei a ta, Access Point (Hmu thiena ding) hmun 36 ah um bawk a tih. Dy CM chun, sawrkar chun ham\hatna dawngtuhai po po kuomah an pawisa Direct Bank Transfer (DBT) a thaw a. Amiruokchu, Bank um nawna tlangramhai a harsa a. Tuta IPPB hin Bank um nawnahai khawm a tlung

tah ding a nih tiin a hril. Bank umnahai khawm internet a um nawnaa chun a harsa nawk a. Chubakah, a kara middle-men lo tlaz-ephaiin an chawkbuoi bawk, ham\hatna dawngtu ding indiktak haiin an la dawng thei naw hi a tam a nih, banking system tamtak a um taa chu. Hi IPPB hin chu harsatna chu a phuhruk ding a nih, tiin a hril.

“Tulai common men hai chun Banking system hi an ringzo tah nawh a. An ringzo nawkna dinga sukh-rat khawm a pawimaw hle a nih” tiin a hril a. “Tuta India Post fethlenga Bank-ing facility pek hi tlangram kilkhawrhai ta ding bikin a \ha hle a nih” tiin a hril bawk. Banking a dinga pawimaw tak chu inring-

zona (trust) le indikna a nih leiin Postman or Financial Agent hai khawm mihai ringhla el lova ringzo taka an treat a pawimaw thu hri-lin, “Inringzo tak le indik-taka ei thaw chun, IPPB hi banking system awlsam tak le inlar tak a la hung ni thei a. Inclusive Finance a dinga pawimaw tak a nih” tiin a hril. Water Resources Min-ister Shri Letpao Haokip chun, tlangram Bank um nawnahai a dingin a \ha hlie hlie a nih tiin a hril a. “Elec-tric le network um naw leiin tlangramhai Banking a thei nawh a. IPPB hin bank tlung phak nawnahai tlung phak tang a ta, state sung le puotieng mihai khawm \halemin a thlung zawm thei tah ding a nih” tiin a hril. (DIPR)

India ta dinga Medal la upa tak Pranab Bardhan

JaKarTa: Asian Games khel meka chun zanikhan kum 60-a upa Bardhan le a \hangruolpui Shibnath Sarkar (56) han men’s event bridge competition-ah points 384 hmuin Gold medal an lak a. Bardhan hi Asian games a medal latu Indian contingents hai laia

upa tak a nih. Bardhan le Sarkar hai hin anni hnaitu tak China mi Lixin Yang le Gang chen hai an hne a, anni hin points 378 an hmu ve a nih. Indonesia mi Henky Lasut le Freddy Manoppo hai chu pathumna niin points 374 an hmu.