hca idlisen-nnegh - tisri n tayri (abdellah hamane)
TRANSCRIPT
Ger wayen yura :
Tayri yerran amɣar d ilemẓi Tawaɣit n tayri Yeḍra wayen ur nḍerru Rumyu d Julyat Merwas di lberǧ n yiṭij I Merwas di lberǧ n yiṭij II Ɛmer n wewriz Ɛumar Xeyyam
d wayen nniḍen...
Abdellah HAMANE
Tisri n tayri Tamezgunt s usefru
Asqamu Unnig n Timmuzɣa 2009
TUNṬICT
I win yeddan di tellis Yettwaḥettmen s ayen ur yebɣi
Yettuhen ula deg yiseɣis Ur yenǧim ad ilaɣi
Yezga yessader i yixefis Teqqelas tafat d awezɣi
Yerna s lǧehd n wektis D bu tirrugza d aruɣi
S tsuṭṭas i la yettɣis S wesɣan yeggugem am yesɣi
A kra yessemlalen atmatenis Udi dasendu n yiɣi
I tmaziɣt zdi iɣallenis I truẓi n lqid d weswiɣi
S ibeddi ɣer tnettitis I wakken a ttidyessemɣi
S tegrawla i warrawis Deg isufa yebda asiɣi
S tinawin ara dyessis Izerfan mebla amenɣi
I Tmazɣa ad yezzi laṣelis I wemnekcam aserɣi
Ɛebdella n At Ḥaman
Tisri n tayri
8
TAZWART
Tamezgunt n Ḥsen d Cabḥa neɣ Tisri n tayri, ahat d ayen yeḍran d tidet, mačči d awezɣi, niɣ d ayen i izemren ad yeḍru ssya ɣer zdat. Win i dyuran tadyanta d amedyaz, yettaru, yessefruy, s isefraines yettdawi yir lehlak, yakk d yir lɛada yellan deg weɣref.
Tamezgunta yefkattid babis d tunṭict i wid yakk d tid yesɛeddan lḥif d unezgum ɣef warrawnsen, i wakken ad cfun ɣef "Tisri", a dtegri i wayen la dyemmalen.
I yimarawen, akken ur ttḥettimen tarwansen s ayen ur bɣin, imi tayri dasfel yesseḥlayen, d asirem n wulawen ur yenǧim a tyemḥu, niɣ a tyekkes yiwen.
Maca tayri tazedgant d taɣawsa werǧin tettwaqḍa, tezga d timess ireqqen ur txessi, s imal tettmenǧag, treqq tettaẓ ɣer zdat trennu di tikli, d tamezgit alamma tefna ddunit.
Uriɣ taḥkayta deg ueggas n 1958, asmi imdanen merra qqaren: "Si Mḥend U Mḥend (amedyaz) tamtiltis welleh ur telli."; am wakken ala netta i yellan di ddunit, ur dyettlal yiwen yessefruyen am netta.
Ihi nekk, si tamaw, fkiɣd amedya ɣef lebɣi n wemdan iḥemmlen tutlaytis, yellayas deg wul lmul i wakken ad yaru neɣ ad yessefru, ad yili amzun d Si Mḥend U Mḥend, a dyader si ddawas, neɣ ad yifrir si nnigis. Mačči d awezɣi, ssya ɣer zdat, a dbanen widak ara yifriren s isefra yakk d tketwansen si nnig Si Mḥend U Mḥend.
Dda Mḥend, a tiwali Rebbi s tmellaines, ma nesked ɣurs i wakken a tnessif, akken ad yezri deg uɣerbal s yiles n nnetqada taseklant, yeṭṭafaren yakk imedyazen d iseklanen, am wakken i tenteṭṭafar tilinsen mi ara bedden deg yiṭij, tili ad telḥu yidsen ɣef yidisan, ad tezwir ɣer zdat neɣ ad tegri ɣer deffir, ad tiwzil neɣ ad tiɣzif, akken i tettili tmuɣli d rray n imawlan isefra, yakk d tsekla, yakk d tira.
Win izemren ad yessif amedyaz aseklan, ala win yellan am netta neɣ axiris, aya ur yettunefk i menwala. Kra n tɣawsa yettwaxdamen di ddunit yessefkas nnetqada, i wakken ad tgerrez u ad telhu ugar.
Tisri n tayri
9
Dda Mḥend d netta i daɣyeldin tawwurt n tmedyezt i wakken ad nessefru, isefraines qqimend deg yimi n yal yiwen, d argaz neɣ d tameṭṭut. D netta i daɣyekksen akukru i wakken ad naru u ad nessefru.
Maca mi ara tnessers di tcihant (Lmizan) n wassa, a t naf yeṭṭeyyiḥ lhedra, yeqqard aṭas n wawalen d imqerṣa, yuklalen tuṣṣra ma telliḍ di teẓgi weḥdek, ur tezmireḍ adasd talseḍ seg wakken yesqunnuz lehdur.
Ssyin akin nekni ur neẓri ma d isefraines neɣ ala, neɣ d imdanen i dyeskerkisen fellas qqarend ayen ur dyenni.
Imi yal asefru la tnettaru akken ad yeqqim i uneggaru, yessefkaɣ ad nextir ayen ara dneǧǧ i warrawnneɣ n wayen yelhan.
Ihi di yal kra yessefk leḥkar, i wakken ad yelhu ugar, am wewren mi ara yifif deg uɣerbal, ad yettwakkes degs ukerfa, akken ula d lhedra, yakk d isefra, yakk d tira d tsekla.
A wi yufan yakk imaruten, d imsefruten, d iseklanen, d imedyazen n tmaziɣt ad ssenteqden imannsen, deg wayen ara dinin nitni, d wayen ara dinin wiyaḍ. Mačči s tin n tismin, maca s wul ara yilin d amḥaddi ɣef wayen yettaru yal imru amaziɣ.
Imru d asif i dyetturugen seg wul yakk d wekti, yessefk ad yeǧǧ ayen yelhan, iferzen, yufafen, yufraren, ulaḥed degs akerfa d yir lhedra. Ma yella d tidet, nra ad nifrir s tketwa yakk d tira yakk d tmedyeztnneɣ a dtecbu u ad terwes ɣer tiyaḍ.
Atan nekni s Imaziɣen yettwakkesaɣ usadel i yimi, yakk d ucekkel i yifassen, ad nebru i yiles yeqqnen, d rray ikeblen, ad yessufeɣ seg wul tiketwa i yettwarzen aṭas iseggasen. Abrid yeḍleq iserreḥ i tsekla yakk d tmedyezt, a tt nebnu ɣef ṣṣeḥ, ad yirid wudemis si kra yellan yeqbeḥ.
S tsekla yelhan, yakk d tmedyezt yeqwan, tutlayt a d tban, ad ijuǧǧeg uẓaris, imeslayenis ad frurrxen, ad nnunten, ad arwen imesla nniḍen, daɣen a dnnulfun ilugan nniḍen ara yesselḥun tutlayt ugar.
Ad tidir tutlayt s yedlisen, yakk d tedyanin, isefra, tamedyezt, asuqqel n tussna si tutlayin timeqqranin n umaḍal, ad yeshil fellaneɣ wesnamek n tutlayt, izemren ad temḍi asnulfu yakk d tussna.
Tisri n tayri
10
S tmucuha yessedhayen ilmeẓyen, ara tidir tutlayt tamaziɣt, a ttḥemmlen warrawis, ad ɣren idlienis s ucedhi d tujjma d leḥmala, ad afen lbenna di ccbaḥa n tsekla yakk d isefra, d ugerrez n lhedra. Yessefk ad ilint ɣurneɣ tmucuha am tiden yellan ɣur Legliz, Lalman, Fransa, Spenyul, Ṭṭlayen, Aɛraben, Liran, Lhend d Ccinwa. Ayen yellan ɣer iɣerfanagi yakk a dnefrez segs ayen yettwaxtaren, a tidnessuqel, u ad nernu ayen yellan ɣurneɣ di Tmazɣa yakk d Tefriqt ugafa.
Imiren nenǧem a dnini tamaziɣt d tutlayt tamezdit ger usammar d umalu, ger Tefriqt d Lurup, ad nuɣal s imaruten nneɣ imezwura, yuran d tlatinit, am mass Ugistan, d Duna yakk d wiyaḍ. Ula d imaziɣen yuran s taɛrabt am Ibn Xeldun, d Ibn Rucd, d wiyaḍ.
Leɛmer n tutlayin am win n yemdanen yakk d iɣerfan, mi yettwakkes yiwen a dyuɣal wayeḍ deg wemḍiqis. Zik tella tlatinit d tamezdit n Lurup, tuɣal temmut, tettwakkes, tebḍa d tantaliwin, yal yiwet teṭṭef abridis tettwaɣra, tettwassen di ddunit merra.
Tamaziɣt yemmula yiṭijines acḥal n twinas iseggasen, tdelitt tutlayt n wesɣan, s lebɣi yakk d tiḥercit n yemdanen i d yeqqaren: d Yellu i dyextaren tutlayt n lquran, imi d nettat ara nutla di tfeswit (Lǧennet); Yellu iḥemmelitt ugar n tiyaḍ, yextaritt akken ad tili i widak yellan d imaflasen s wesɣanis, rran imaflasen tutlayt taneggarut tif tamezwarut, d ayen iɣef beddlen tamezwarut s tneggarut. Ihi d tin i d sseba n tatut n tmaziɣt, imi nutni fulsen u zrin seg ufulles akin, ugar wiyaḍ.
Ma yella nnuda ɣef tidet ad naf tutlayin merra d Yellu i tentidyesseɣnin (ixelqen), ulaḥed tin yifen tayeḍ, ɣur useɣnaw msawant yakk.
Aqlaɣ ihideg ugelmim n tsekla, newwet s leɣmes ur nufrar ara di lebḥer, taɣuri n tutlayt tettili s tsekla, d nettat i dasenti n kra yellan d tussna yakk d tmussni.
Temɣer n tutlayt i lmend n wayen i tesɛa n tsekla i tettwaḥsab. Ɣef waya yessefk ugar d usuqqel si tutlayin nniḍen timeqqranin.
Timucuha i duriɣ d tikci n webrid, akken ad yettwakkes ukukru i wid yettarun, u nuqem leḥmala n tutlayt deg wul i win i ttyugin.
Tisri n tayri
11
MERWAS DI LBERǦ N YIṬIJ, d tamacahut yezdin ger umezruy yakk d usugen, degs tigeldiwin, igrawalen, akehrir, talafsa, tagmat, lexdeɛ, tadukli, tacenga, amenɣi, lbaṭel, lqerḥ, lferḥ, lefraq, timlilit, tiẓiwelt, ẓẓmik, liser, luqam, aserhu, leǧwada, leḥmala, tayri, anezgum.
Tamacahuta tezzuɣur akti yakk d usugen, tewzen di lqaleb igerrzen, iserreḥ, d wawal iḍelqen, yemnadan d isefra yemsadan i tedda, wa yewzen ɣer wa.
Tadyant neɣ tamezgunt d wungal yelhan ad zzuɣren wiyaḍ ad rsen am yedɣaɣen ɣer lebni n lberǧ n tsekla ara dtaf tasuta di tmurt n Tmazɣa.
Awalen yelhan snin deg ufulad ucbiḥ, amzun d tiweztin deg wezrar n wureɣ.
Asmi duriɣ tamezgunta imaziɣen llan ṭṭsen taguni n tmettant. Nweṭṭa abrid, nekkes uguren d iɛekkulen i wi iran ad yelḥu deg iberdan n tsekla yakk d tmedyezt, i yigan iselsuten n ccbaḥa yakk d ucedhi d uḥemmel n tutlayt deg wul n tarwas.
Cikespir fellas tamella n Yellu, i yerran taneglizit d tutlayt meqqren, mechuren di ddunit, zdat n wesnulfu.
Di ddunit taqburt tella tẓuri n wawal d nettat i d tamezwarut, awal ijehden, ireṣṣan, yebnan ɣef tsentit yezzren, iweznen s taɣect igerrzen, d nettat i yettwellihen ulawen, d nettat i d iɣil n wid yekkaten, d nettat i d amrar ijehden i d ijebbden izerfan i win i wumi ruḥen. Taẓuri n umeslay dasefru, ma yella d taẓuri n tussna d taṣrit (Prose) yakk d wesfetri. Tutlayt tettbeddad ɣef sin iḍarren, amezwaru d isefra, wis sin d taṣrit d wesfetri. Snat n tezrayin tasekla, d tussna, tamezwarut i weɣref merra, tis snat, imawlanis d imexḍa.
Tutlayt mi ara terfed ixefis, ad tekcem s amraḥ n tmeddurt, akken ad tuɣal i tussna, d wesnulfu, yessefkas ad tebded s yedles, d tẓuri, d umezgun, d ccna, d isefra, d tmucuha, d temseḍsa, yakk d usuneɣ n liḥala ideg yella weɣref deg wakud amiran.
Ma yella tutlayt tettwaɣra, ad tekcem s ul n weɣref, s webrid n yedles ideg yetturebba, d wayen yeḥfeḍ sɣur tyemmat. Ma yella ad ijelleb ɣer tussna d wesnulfu, war ma iḥemmel tutlayt, ulamek yili wesnulfu, daɣen ulamek i dteffeɣ tussna d wesnulfu seg wallaɣ n wemdan, war tutlayt isehlen i
Tisri n tayri
12
wegzi. Yessefkaɣ ihi ad naru u ad nernu deg waɣul n tsekla yakk d tussna, i wakken ad nelḥeq iɣerfan nniḍen deg wemyezwer ɣer tussna, d wesnulfu, yakk d tsekla.
Tutlayt ideg ulaḥed tussna, tametti, tasertit, tasekla, tamedyezt, tafelseft, tussna timant, amezruy, tasegmit, tamiṭṭant, tajebrit, ulamek i tili d tutlayt yeddren. Tasekla yakk d tussna, yiwet tleḥḥu s tayeḍ, yiwet d aḍar i tayeḍ, yiwet ad tennekmal yess tayeḍ.
A duɣaleɣ s awal i dbdiɣ di tazwara, d acu i diyi yessawḍen ad aruɣ taktabtagi: TISRI N YAYRI ? Ẓriɣ d acu i ḥemmlen yelmeẓyen, yakk d telmeẓyin, imi ula d nekk kkiɣd seg webridnni. Xtareɣd tamacahut, uriɣtt, ssefraɣtt, wezneɣtt di tcihant, mmesleɣtt di lqaleb yelhan n teqbaylit, akken tella imiren. Uqmeɣ degs awalen yessedhuyen, sunɣeɣ degs tibḥirin d ijeǧǧigen d wayen yessedhuyen ulawen n yelmeẓyen, d wayen yettarzen akti ɣer tmussni d uḥemmel n tutlayt, deg wakud ideg tella tettwanker, ttqejjimen deg wemdan mi ara ttyehder.
D wa i dufiɣ, d ayen i duriɣ, fkiɣ lǧehd i usugen, sbaneɣd amezruy aseklan, ldiɣ tawwurt imedlen deg waṭas n twinas iseggasen, nɣez iguḍyen, neẓẓa ixulaf isekla, ara d yawin tinufa ad iwent yessent tsuta, d tawant tamezgut i kra n win iḍefren abrid n tsekla, yakk d tussna, d unerni i tmaziɣt s immal d zzyada.
Icubayi Yellu ssawḍeɣ s ayen i suɣleɣ, wellheɣ ayen i wumi zemreɣ, fkiɣd tallalt i kra n win i ḥemmleɣ, i wi yellan d gma di tmaziɣt, adastili d tafenṭazit, ad yaf yess tanettit, tutlayt ad taf imanis am tiyaḍ, ad teṭṭef amḍiq di tmurtis, a d tban gar tarwas, ad ferḥen yess imawlanis. Ay imaziɣen, Yellu yidwen d amalal, ay arraw n leḥlal.
Ɛebdella n At Ḥaman
Tisri n tayri
13
Ger.Tamawt :
Tacihant isemnaden isefra n teqbaylit tikwal d a, i neɣ u. Asekkil n "ɛ" di temnaḍin n TiziWezzu ur tssenṭaqen ara, a t ssifessen deg wenṭaq alamma yuɣal d "a", asnamekines amzun d ɛin n taɛrabt.
Tisri n tayri
14
"Tisri ni Tayri" d tamezgunt n tayri i yura Mass Ɛebdella Ḥaman, di lḥebs n Tazult deg useggas 1958. Tamezguntagi teḍra di tallit iseggasen imezwura ideg d tekcem Fransa tamurt n Lezzayer, amkan ideg teḍra rriwaya d lɛerc n At Zmala yakk d At Tlilat yakk d Wehran. Ger snat twaculin agi : Tawacult n Muḥend Ssaɛid, zedɣen di Sig. Tawacult n Si Meẓyan, tezdeɣ tamdint n Wehran.
Si Muḥend Ssaɛid d afellaḥ yezdeɣ di Sig, ɣurs leɛzib di Tlilat, Ḍrifa d tameṭṭutis, Cabḥa d yellis, Ḥsen d agujil, d mmis n gmas n Muḥend Ssaɛid, d netta i tirebban. Si Meẓyan d ttajer di Wehran, Yamna d tameṭṭutis, d weltmas n Ḍrifa, Rabeḥ d mmis, Zahiya d yellis.
Tamuɣli tamezwarut di tmezgunt : A diban Si Muḥend Ssaɛid di Sig, mi dyewwi mmis n gmas agujil i wakken a tirebbi, tameṭṭutis Ḍrifa tqubelitid, yennayas.
Si Muḥend
D wagi i d mmis n gma Wwiɣtid ɣer da D nekk ara tidirebbin
Tefreɣas meskin twenza Lmut la txeddeɛ Yeggujel ɣef xemsesnin
Am mmim ḥsebit tura Ma ur nesɣi dderya Wagi d mmitney wis sin
Ḍrifa
Ma d Cabḥa ɣurs ɛamayen A tenrebbiɣ akken l sin d arrawiw tura
Tisri n tayri
15
Ad iḥnineɣ fellasen Ncalleh ad idiren Ad imɣuren akken jmiɛ
Lxir d Rebbi ara yityerren Ma sekreɣ wi yeggujlen Acemma ur tyettxaṣ ara
Si Muḥend
Rebbi ad amyerr lxir Aha dɣa zwir Sfeḍas yakk imeṭṭawen
S leḥsanim ad yidir A syekkes lḥir Ma yerwa ayen ziḍen
Fellas lhemm ad yifrir D kra n wayen n dir D iɣeblan adasbeɛden
Mi ɛeddan kra n wussan Agujil yettu lemḥan
Yeḥla wulis si lmeḥna Amzun ur yeggujel ara
Ɣur ɛemmis yerwa leḥsan Ɣef wudemis rraḥa tban
Yiwen wass atta Ḍrifa Tenna i wergazis s taḍsa
Ḍrifa
Atan yecreh lxaṭeris Yekkes leɣbenis
Tisri n tayri
16
Yesi yetwennes am yemmas
A yetturar d yerfiqenis U yezha wulis Tbeddel ula d ṣṣifas
Tewwiḍitid werreɣ wudemis Yejji si lḥessis Yettnerni am yiḍ am wass
Si Muḥend
Ɣer temzida a tawiɣ Yessefk ad nadiɣ Akken ad iɣer u ad yefhem
I ḥemmleɣ mi ara twaliɣ Di Iferḥ ttnerniɣ Uliw ɣurs i yessaram
Muqelit akken yettizwiɣ La yettḥawal ziɣ Cabḥa si dduḥ a ttyeddem
Sselsas lkeswa yelhan Azekka ṣṣbeḥ atan A tawiɣ akken ad iɣer
Nekkini bɣiɣ a diban Ger warrac akken llan Am wakken yemmas tedder
Dima ad yili d azedgan Ad yerwu leḥsan Ad yezhu u ad iqeṣṣer
Tisri n tayri
17
Ḍrifa
Fiḥel ma tweṣṣaḍiyi Niɣ yuɣal d mmi Ad xedmeɣ ayen i ilezmen
Akken i kyehwa ad yili Si lǧihaw thenni Ad yif arraw n medden
S tawant ad yettnerni Madamit meẓẓi D mmi aɛziz ḥninen
Mbeɛd kra iseggasen, Cabḥa tennerna tesssaweḍ i Leqraya, yiwen wass yemmas tenna i babas.
Ḍrifa
Yellitneɣ meqqret tura Atta tennerna Di leɛmer tewweḍ settesnin
Ma a tttawiḍ ɣer temzida A tebdu leqraya Yakkk d tira ad tissin
Ad ternu di lekyasa Ma yella teɣra Lɛilm a syernu di zzin
Awal i dtenna d lmeɛqul Ɣur mkull yiwen meqbul
Argazis yefhem yesla S usefru iwuǧebitt yenna
Tisri n tayri
18
Si Muḥend
Leqraya a tensseɣreɣ Lwaǧeb a txedmeɣ Wa lukan xuṣṣeɣ idrimen
Azekka a ttssiwḍeɣ D tcixett ad hedfeɣ Isemis dinna a tjerrdeɣ
Mi tenwalaɣ ad ferḥeɣ S Ḥsen i twennseɣ Di sin ad ttdukullen
Yuli wass yecreq yiṭij Ɣef Ḥsen akk d Cabḥa
S nnur yal wa yettfeǧǧig Mbeɛd mi swan lqahwa
Lwaldin bdan lewṣaya Kull wa segsen yenna
Si Muḥend
Ṭṭefas afus i weltmak Ad teddu ɣer tamak Ttdukulet akken jmiɛ
Ttaɣas awal i yemmak Fiḥel ma nniyak Xdem ayen i daktenna
Tturar kečč d tnuddak Wi yellan d tizzyak Ameẓyan ur tḥeqqer ara
Tisri n tayri
19
Ḍrifa (Tenna i yelli s )
Dima ttraǧu gmam Mi tekfa nnubam Si leqraya a kemidyawi
Sell i tcixett ma tehderam Ma yella tennayam Cfu ɣef wayen ara mtini
Ɣurem ad tamseḍ i lkeswam Urar d tnuddam Tameẓyant am kemmini
Yeffeɣ Ḥsen d Cabḥa Di sin myuṭṭafen afus
Uɣen abrid ɣer leqraya S tezdeg n ṣṣura d llbus
Nnumen akken i ttdukulen Win yetxellfen wayeḍ iḥuss
Deg yiwen wass seg wussan D xaltitsen Yamna i dyusan
Tqubelitt yemmas n Cabḥa S usefru i dastenna
Ḍrifa
A weltma lɛeslama Walaɣkem tura Ferḥeɣ lferḥ d ameqqran
Mmim ma bxir i yella Ma yeddad niɣ ala
Tisri n tayri
20
D ul inu i ticedhan
Ɣuri ɛamayen aya Ur tẓriɣ ara Mennaɣ a wi tiwalan
Yamna
I kemm ma ur kemyuɣ wara Ma tezhiḍ kra Ma yella bxir wergazim
Rabeḥ yidi i dyedda Mi ara ttwaliḍ tura Ad yennerni Iferḥim
I Cabḥa anda tella Ad ferḥeɣ a weltma Mi ara waliɣ udem n yellim
Akken i tfukk lhedras Twala Cabḥa tusad
Tuɣald si leqrayas Ma d Ḥsen yids yeddad
Testeqsa imiren weltmas S usefruyagi tennad
Yamna
Aqcicagi wi tilan Ɣef wudemis iban Icuaba aṭas argazim
Tisri n tayri
21
Ḍrifa
Wagi d agujil n welwesiw Ata ger ifasseniw Ttrebbiɣt amzun d mmi
Yamna
Sliɣas yessawel a yemma La ttnadiɣ anwa Yuɣalen amzun d mmim
Yamna tesɛedda ussan N rraḥa yezha lxaṭeris
Nettat, weltmas d weslifis Yebda Ihedra a ttyesteqsi
Ad iẓer amek lewǧabis
Si Muḥend
Ahat teɛǧebam rraḥa I tesɛeddaḍ da Ma yelha ubeḥri idurar ?
Ma ad ternuḍ iɣimi da ? Ma tferḥeḍ kra S tmezduɣt di tuddar ?
Yamna
Abeḥri yeɛǧebiyi Di ṣṣeḥḥa yernayi Ulac i tidimutlen
Tisri n tayri
22
Bɣiɣ iɣimi dagi Ma d Rabeḥ mmi Yebɣa ad nuɣal ɣer Wehran
Leqraya mazal tebdi Ma tebɣiḍ ihi Ad awiɣ Cabḥa d Ḥsen
Ad ddun ɣer temdint yidi Ad beddlen abeḥri Kra n wussan a duɣalen
Si Muḥend mi yesla awal n tesliftis, ad asyini i tmeṭṭutis.
Si Muḥend
Rraḥa leqraya mazal Ma iwufeqikem lḥal Ad tinig Cabḥa d Ḥsen
Ḍrifa
Muqel ma zemren ad ṣebren Ɣer temdint ceyyeɛiten Ad rtiḥen kra n wussan
Ad imuqel Ɣer Ḥsen d Cabḥa a tenyesteqsi.
Si Muḥend
Ma tebɣam ad tinigem Ad truḥem ad tnezzhem Xaltitwen a kentawi
Ḥsen
Nekkini bɣiɣ ad ruḥeɣ
Tisri n tayri
23
Tamdint a ttẓreɣ Ad waliɣ amek i tebna
Cabḥa
Ula d nekk daɣen ad ruḥeɣ Bɣiɣ ad merrḥeɣ Beṣṣeḥ ur ttɛeṭṭileɣ ara
Azekkanni taṣebḥit, tusad tkerrust izewwqen s lqaṭifa, kkren bekkren taṣebḥit, Ḥsen netta d Cabḥa ṭṭfen abrid ɣer temdint, ma d Ḍrifa d wergazis la dqqaren isefraya.
Ḍrifa
Di laman ruḥet a tarwa S inig di lehna S amerreḥ yakk d unerni
A dteqqlem s sseɛd yezha D wudem yeḍsa Ulnwen ad yethenni
A kenwaliɣ am wassa Ma irad bu lqeḍra S lferḥ a dtezzim ɣuri
Si Muḥend
Yunag Ḥsen d Cabḥa Ul yidsen yedda Ulamek ara ṣebreɣ
Teɣlid felli lweḥca Lemmer ẓriɣ akka Yidsen nekk ad inigeɣ
Tisri n tayri
24
S ṣṣeḥansen d lehna Ma d uliw yurǧa Assen ideg ara tenẓreɣ
Akken i wwḍen ɣer Wehran Rsen zdat lḥara
Iqubelitenid Si Meẓyan Yefreḥ yessen ma d kra
S usefru yidsen yehder Seg mi msalamen merra
Si Meẓyan
Lɛeslamanwen merra A leḥbab nurǧa Irkelli mreḥba yeswen
Awiten ad reyyḥen tura Efkasen lmakla Ammar ad ilin lluẓen
Anefasen ad reyyḥen kra Anebdu yeḥma Ɛyan seg yinignsen
Tekcem Yamna ɣur yellis, ɣef liḥalaines tsalitt.
Yamna
Ihi ma ad tṣebreḍ felli Inid a yelli A tin ɛzizen ɣef wuliw
Ur kemwwiɣ ara yidi Teqqimeḍ dagi Twennseḍ babam deg umuriw
Tisri n tayri
25
Xaltim teɛya tettweṣṣi Tebɣa a kemtwali Tennad: icedhatt wuliw
Zahiya
Ferḥeɣ yesm a yemma Mi dtewwiḍ Cabḥa D Ḥsen d inerzaf ɣurneɣ
Asmi ara yuɣal baba Ad yawi Ḥsen d Cabḥa Ma tebɣiḍ ad inigeɣ
A dẓreɣ xalti Ḍrifa Ad qqimeɣ dinna Kra n wussan a duɣaleɣ
Yamna
Ayagi d ayen isehlen Babam mi ara yebren S inig a yids a kemyawi
Rraḥa unebdu tekfa Kull wa ad yuɣal s axxamis
Yezzid lawan i leqraya Yal yiwen ɣer ddurusis
Lewhi imekli tebda Yamna La tettmeslay d wergazis
Yamna
Rraḥa unebdu tekfa Ma ad tinigeḍ azekka Ad tawiḍ Cabḥa d Ḥsen
Tisri n tayri
26
Ɣas awi yidk Zahiya D xaltis i tcedha Mi dtusiḍ, yidk a dtebren
Si Meẓyan
Ayagi d ayen isehlen Ɣiwel ssewǧedasen Azekka ncalleh a tenawiɣ
Azekkanni ṭṭfend abrid Kull wa Iferḥis yettzeggid
Akkenni wwḍen ɣer Wehran Yeẓraten Muḥend Ssaɛid
Ḍallend am waggur n lɛid
Si Muḥend
Lɛeslamak a Si Meẓyan Ay aslif i dyusan Aṭas aya ur kẓriɣ
Tewwiḍd yidk igerdan Yerna di lawan Am wagi ideg i tenurǧiɣ
Sɛeddi yidi ussan Ay aḥbib acebḥan Nekk d amwanes i kufiɣ
Nitni di sin qqimen Garasen la ttmeslayen
Zahiya tekcem ɣur xaltis Tluɛatt s wawalis
Tisri n tayri
27
Zahiya
A xalti usiɣd a kemẓreɣ Yesm aqli ferḥeɣ Mi walaɣ udemim tura
Aṭas aya nekk ssarameɣ Melmi ara kemqableɣ U a ɣtecrek akka lhedra
Ma d assa dayen twennseɣ D lferḥ i ččureɣ Ḥemdeɣk a bab n lqedra
Yuli wass azekkanni, Ḍrifa truḥ ɣer Ḥsen seg yiḍes a ttessaki.
Ḍrifa
Ṣṣbaḥ lxir a Ḥsen a mmi Tura ass yuli Ɣiwel assa ad teɣreḍ
Ma d Cabḥa attan tuki Turǧak keččini Deg webrid a tttrafqeḍ
Ddem lektubik heggi U yidk awi Ayen yakk i teḥwaǧeḍ
Teffeɣd sɣurs Ḍrifa Ma d Cabḥa tekcem daɣen
Tehder yids s ḍḍrafa D wawal ukyes ziḍen
Tisri n tayri
28
Cabḥa
Ṣṣbaḥ lxir a Ḥsen a gma Ma theggaḍ neɣ ala Lektubik akken ad teɣreḍ
Ma yella ur tentheggaḍ ara A tenheggiɣ tura Keččini qqim a tfeḍreḍ
Ssaɛa attan d ssetta Ur ttqelliq ara Ɣef ssebɛa d wezgen ad naweḍ
Ḥsen yesla i Cabḥa Yeẓra tḥemmelit tettbuddut
Di Ihedras yufa Ibenna Ma yenḥaf tufrar tagut
Imiren iwuǧebitt yenna S wawal ucbiḥ n ṣṣut
Ḥsen
A kemcekreɣ a Cabḥa Yeɛṭikem ṣṣeḥḥa Mi tebɣiḍ a yitɛiwneḍ
Ayen ara ḥwiǧeɣ ihegga N lektub merra D leqlamat d lekwaɣeḍ
Yyan ad neqqim tura Ad nefḍer jmiɛ Si lmakla i yidtesswejdeḍ
Tisri n tayri
29
Qqimen yerkell feḍren Mi kfan kkren ad ffɣen
Imiren i yekker babatsen Yefkad kra n nnaṣiḥat
Si lehduris ɣlayen
Si Muḥend
Deg unebdu treyyḥem a tarwa Terwam nnezha Ma d tura tekfa dayen
Ltit i sin d leqraya D tin i d lfayda Ara ifareṣ win meẓẓiyen
Xedmet lmeǧhud merra Ur ttḍeyyiɛet ara Ddqiqa si lweqtnwen
D nnaṣiḥa yelhan tekmel Yennattid nitni slanas
Win ttyeɣran a ttyeqbel Treccem deg wul lmeɛnas
Yeffeɣ Ḥsen d Cabḥa Deg way garasen la heddren
Yal yiwen d acu yenna Ɣef yinig i yunagen
Ḥsen
D acu ara tiniḍ a Cabḥa Ma telha ssekna
Tisri n tayri
30
Di temdint xir n tuddar
Nekk ɣuri ttifiyi da Igenni yeṣfa Ulac am ubeḥri idurar
Tetteɛǧabiyi nnezha Aḥewwes yelha Ger icerfan d icuqar
Cabḥa
Ɣef wuliw d acu i yeɛzizen Mi ara neddukel akken Ad nḥewwes i sin di lexla
Ad nwali ifellaḥen kerrzen S lferḥ i xeddmen Wiyaḍ jemmɛen lɣella
Tamɛict d tin ziḍen Di tuddar meẓẓiyen Am tagi ideg i nella
Ḥsen ikemmel awalis Yessefhem aṭas Cabḥa
Ɣef wasmi ddan d xaltis Ɣer Wehran lawan n rraḥa
Ḥsen
Asmi i dtusa xalti Tebɣa a ɣtawi Akken ad nmerreḥ di Wehran
Bɣiɣ inig nekkini I ɣileɣ ad yili
Tisri n tayri
31
D tamdint ara ɣiɛejben
Ziɣen ma d taddartagi I nezdeɣ nekni D nettat i ɣiwulmen
Cabḥa
Kečč tebɣiḍ ad tinigeḍ Di lbalik tɣileḍ D tamdint ara kiɛeǧben
Assen amezwaru tqebleḍ Tebɣiḍ ad truḥeḍ Kečč d xalti ɣer Wehran
Nekk ugadeɣ ad iyiteǧǧeḍ Bɣiɣ a yitwanseḍ D ayen iɣef ddiɣ yidwen
Isefras ineggura Begnend lbaḍna n wulis
Temlayas i Ḥsen merra Ayen yeffren di lxaṭeris
Netta ur yefhim ara Acemma seg umeslayis
Aseggas iɛedda ifut Yusad lefṣel n tefsut
Iseggasen ttɛeddayen Wi iruḥen yasd win nniḍen
Lexrif lefṣelis yelha Lxaṭer degs yufa ccraḥa
Tisri n tayri
32
Cabḥa yakk d Ḥsen heggan Akken ad ruḥen ɣer leǧnan
Tekcem Cabḥa ɣur yemmas S usefruya tennayas
Cabḥa
Ma ad iyitanfeḍ a yemma Ad ḥewwseɣ assa Ad nedduke1 nekk d Ḥsen
Yids ad dduɣ ɣer lexla Ad nḥewwes kra Mi d tameddit a dnebren
Ḍrifa
S anda wenyehwa ruḥet U yidwen ddmet Ayen yakk i teḥwagem
Ḥsen (Yennayas i babas)
I kečč ma ad tedduḍ a baba A ɣtrafqeḍ assa Ad tḥewwseḍ yidneɣ cwiṭ
Si Muḥend
Nekkini ɛyiɣ taswiɛta Ad reyyḥeɣ assa Iḍelli ɛettbeɣ aṭas
Dduklet di sin a tarwa Tuɣalemd ɣer da Qbel tameddit n wass
Tisri n tayri
33
Cabḥa tufatt d rraḥa Imi nettat yakk d Ḥsen Ara iruḥen ɣer nnezha
Ḥsen
Yyan ad nnezzeh a Cabḥa Ma d baba yeɛya Yebɣa ad ireyyeḥ assagi
Nekk yidm ad nruḥ ɣer lexla Ad nmerreḥ kra Di tteḥwasiw rafeqiyi
Ad nruḥ a dnekkes lfakya D lawan tewwa Ččina yakk d lmandarin
Di sin la leḥḥun myuṭṭafen afus, ɣef yiri n wasif n Tlilat, ma d Ḥsen la yeqqar i Cabḥa.
Ḥsen
Atan zdatneɣ yefri Yya ɣurs ihi Ɣer dinna ad nessuɣel
Attan teɛwint zdati Di lǧiha n tili Semmeḍit wamanis d adfel
Ḥemmleɣ anezzeh dagi Uliw yettnadi Ɣef tegnawt yelhan i iḥemmel
Tura meqqrit d ilemẓiyen Lbaḍna n ddunit la ttfehhmen
Tisri n tayri
34
Ɣef tegmawt bdan awal D nettat i iceɣben lbal
Ḥsen
Hatit wefrux la icennu Ɣef tciṭa isisnu S ubeḥri n tefsut yezha
La yettafeg yettrusu Yettali yettṣubbu Di tegna yerwa nnezha
Di tebḥirin la iteddu Ayen yebɣa a tyerwu Tudert n wefrux telha
Cabḥa
Sel i umurǧeḥ n tsekkrin Walit i d uzyin Am wakkenni d ssnitra
Ufennan i yettɣennin S ṣṣutis aḥnin Mi ara kizehhi di tmeɣra
Ad yefreḥ wul umuḍin Ad yecreḥ wuḥzin S lfenn aḥbib n ṣṣura
Acḥal i ziḍet lhedra Am tamment seg yimi n Cabḥa
Ma d Ḥsen la tettḥessis Yebɣa ad yeddu yids rruḥis
Tisri n tayri
35
La yettwaǧab s ttawil Truḥ lhedras d ttfaṣil
Ḥsen
Nekkini uliw d aḥnin Ɣef yefrax mi ara ilin I waffug ur zmiren ara
Ma ufiɣ arrac la ttnadin Ɣef leɛcuc a tenawin Nekk ur tenttaǧǧaɣ ara
Yettɣaḍiyi wefrux meskin Ur nesɛi tafriwin Mi ara twaliɣ yeḍrura
Leḍyur lulend i tciṭwin D tegmawt a ttzehhin Mačči i leɛtab d tmara
Ccbaḥa n tferkiwin D yefrax yettɣennin Tafeǧrit di tafrara
Irgazen neɣ tulawin Wi dyusan ɣer din Ad yezhu ma yeḍrura
Cabḥa teɛǧebas lhedra I sdyenna Ḥsen tura
Teḍleq nettat i yilesis U terna deg wawalis
Cabḥa
Ḥemmleɣ amdan ḥninen
Tisri n tayri
36
Ɣef wayen iḍeɛfen Dima yettraqd wulis
Yeẓran rruḥ rqiqen D acu i silaqen N lehdur ɛlaḥsab temẓis
Mačči am widak iḥemmlen Afrux a tṭṭfen Alamma yencew rricis
D leḥnana ay ɣilen Mi dassellfen Lakin jerḥen aksumis
Jerreb di bnadem meqqren Bu ṣṣura iǧehden Ma tekkseḍ acebbubis
Ad yaki d ḍḍer meqqren Amzun am wakken La yettazu weglimis
I bu rruḥ meskin iḍeɛfen Ma ḍurrent akken Ulamek ifukk imanis
Ma ulac abɛeḍ ḥninen Win ara tisellken S leɛtab a dyeffeɣ rruḥis
Ḥsen
D tidet Win yellan ulis yeqqur D aɣendef yeččur Yettḍurru win iḍeɛfen
Tisri n tayri
37
Ɣef yal rruḥ amuddur Ad tafeḍ d amjur Ur yugad win i tixelqen
Walaɣ yiwen yeḥbes leḍdyur D lqefs i yeččur Si nnezha yeḥremiten
Yekkesasen amɛic n nnur Ɣef lwerd d uzemmur D tin i d tudertnsen
Ilaq ad nefhem lumur Ḥedd ur ttnettḍur U ad nṣeffi mliḥ ulawen
Ad nḥunn aḥunnu n leḍyur Ideg ulac leɣrur U ad nexdem amek ixeddmen
Afrux bu lɛecc usaɣur Amzun d ajenyur Yeɣran di lɛulum yessen
Yeksa axxamis s wemzur Ɣef tciṭwin n ttjur Anda ur tyeẓri yiwen
Ad yeɣz axxam deg uqejmur A tyessu s wemzur Yakkk d taduṭ leqqaqen
Ɣas meẓẓi rrayis mechur Bab n lɛecc di lbur Deg umagraman d ijeǧǧigen
Yuklal ad yili d aḥrur Yiwen ur tyettḍur
Tisri n tayri
38
D tagnawt i tyeḥwaǧen
Tiẓgi ad tezhu s leḍyur Mi ara dyas wemẓur Ad tessefreḥ ma yeḥzen
Cabḥa mi tesla asefru Tetɣebben tebɣa ad tru
Tewhem di leḥnana n ṭṭir Ma d ulis la yettferfir
Mi twala sin yetbiren Dduklen jmiɛ akken
Zgan di sseɛd d lefraḥ Tayri tesdukull, lerwaḥ
Ṣebḥan axellaq lmaǧid Di lecɣalines d awḥid
Kra yexleq di ddunita Yemlal ddker yakk d lenta
Cabḥa yebdatt ttexmam Ɣer tayri la tessaram
Tmenna acrik n ddunit Ad tessemlil yids tarwiḥt
D Ḥsen i tufa iwulemitt Netta d aḥbib i wulis
S leḥmala tenḥaf tejreḥ Tessetḥa a dtqir s ṣṣeḥ
Tefka s usefru lmeɛna S lxiq d leḥzen tenna.
Tisri n tayri
39
Cabḥa
Medden irkelli ferḥen Di zzhu i ɛacen Ula d leḍyur di lexla
Ttheggin i tudertnsen Muqel i twennsen I dasentezha lḥala
Ala nekk i yetmeḥḥnen D uliw i ixaqen I sseɛdiw anda yella
Ḥsen
A weltma ur ttagad ara D acutt lqenṭa I dyeɣlin tura fellam
Telliḍ tezhiḍ linna Ulim yethenna Ma d tura tbeddel ṭṭbiɛam
Emliyi d acu n ssebba I kemyesrun akka? D acu ara teffreḍ ɣef gmam?
Ɣlinasd imeṭṭawen Ur teẓri meskint ayen
La sdthedder tesnexfat Awalis yegzem s nnhat
Cabḥa
Bɣiɣ ad aknhedreɣ Beṣṣeḥ nneḥcameɣ
Tisri n tayri
40
Tgumma a yidtali lhedra
Ulaḥed yiwen a smleɣ Ayen ttamaleɣ Ula i wumi ḥkuɣ lhedra
Aqliyi weḥdi ḥezneɣ S uliw i ttewwteɣ Rebbi yeɛlem u yeẓra
Ḥsen yergagi wulis Mi tru yellis n ɛemmis
Yesfeḍas imeṭṭawen Yesteqsatt d acu ttyuɣen
Ḥsen
A Cabḥa tɣaḍeḍiyi Tasaw la tneggi Tettruḍ uliw yenneɛdam
D acu ara teffreḍ felli A yellis n ɛemmi Ccetkiyid lmeḥnam
I wumi ara teḥkuḍ ihi Bexlaf nekkini Anwa ara yeẓren lbaḍnam
Cabḥa iqerrad yilesis S tayri izedɣen ulis
Cabḥa
Ay aɛziz felli a Ḥsen D rruḥ i kiḥabben D uliw i yebɣan ulik
Tisri n tayri
41
Ala kečč a yiiwansen Cerkenaɣ idammen Ma d nekk luleɣd ɣef lǧalik
A kqirreɣ a win ɛzizen S wayen i diyiiḥerqen Ma d tudertiw di tayrik
Mi yesla Ḥsen awala Iɣil di targit i yella
Ataya la yettebbit Ma d tidet neɣ d targit
Cabḥa teɣli s idmarenis Yesfeḍas imeṭṭawenis
Ulis netta yessebraq La yettneḥwaṣ am lebraq
Ata tekcemit tirgigit La sihedder yettnehhit
Ḥsen
D tidet tḥemmleḍiyi A yellis n ɛemmi A Cabḥa yebɣa wuliw
Wissen ma d targit tagi I la nettwali Ur ḥulfaɣ d yimaniw
Uliw ataya yefsi Yerɣa s tmessi N tayrim izedɣen uliw
Tisri n tayri
42
Ḥsen mi yeṭṭef Cabḥa Deg irebbis tufa rraḥa
Teɣli la tettru fellas Almi tebzeg leqmeǧǧas
Ḥsen
Seg imeṭṭawenim a Cabḥa Leqmeǧǧaw atta Amzun tebzeg s waman
Mkull tiqit seg imeṭṭawena Ɣef wuliw i dtezga Amzun d tirgit yerɣan
Runtd wallenim si lmeḥna Ur ttagad ara D tayri n wulim azeddgan
Cabḥa
Imeṭṭi n lferḥ ifaḍd Am tala yeḥmeld Ɣef imuyag yuddam yeɣli
Tiqit n rreḥma tersd Niɣ tura yewweḍd Wayen ssarmeɣ ziknni
Bab igenwan d ccahed Iwalayaɣd Garaneɣ atan d inigi
Yekfa wass iruḥ dayen Tura d tmeddit i dyewwḍen
Tisri n tayri
43
Ssusmen merra leḍyur Ɣef ifurkan n ttjur
Ḥsen
Izukerṭaf la kkaten Leḍyur la keččmen Yal yiwen s amkanis
Iṭij iɣab yef wallen Yekfa wass dayen Tenɣes ula d tafatis
S axxam yyan ad nebren D tellis i dyewwḍen Ata yeqrebd lawanis
Cabḥa
Yyan tura ad nebren Ar ass nniḍen A dnuɣal s amkana
Dagi i nessemlal ulawen Nekk yidk a Ḥsen Dagi i neḥka lmeḥna
A mmis n ɛemmi ḥninen A win i dyiimelken A zzhu n wul ma yenneɣna
Di sin uɣalen s axxam Tameddit lewhi n ṭṭlam
Qqimen yakk ɣer ṭṭabla Nitni d lwaldin di rebɛa
Tisri n tayri
44
Ččan imensi mfaraqen Ɣer tɣurfatin ad ṭṭsen
Kull wa yettxemmim weḥdes Igumma a tidyas yiḍes
Ḥsen yerfed leqlamis Yura tabfat i teɛziztis
S leqlam i ttemsefhamen D tibfatin i ttembiddalen
Tabrat n Tayri tamezwarut ger Ḥsen d Cabḥa
Tabrat n Ḥsen i Cabḥa:
Ṣṣbaḥ lxir a tin i ḥemmleɣ I yess i twennseɣ A Cabḥa ɛzizen felli
Leḥmala i kemḥemmleɣ D rruḥ i cerkeɣ Yidm a yellis n ɛemmi
Iḍelli mi kemfurqeɣ Weḥdi i qqimeɣ Naddam igumma a dyeɣli
Deg wusu bdiɣ ttneqlabeɣ Ula i wumi i qirreɣ S lweḥc i dyersen felli
Ṭul n yiḍ nekk i ɛawzeɣ Seg wakken i ḍaqeɣ Urǧaɣ ass melmi ara yali
Mebla rruḥ ay qqimeɣ Bdiɣ a ttqellibeɣ
Tisri n tayri
45
Ɣef wuliw anda ara yili
Yekcemiyi ccekk i ɣileɣ Si ṣṣuraw yeffeɣ Tewwiḍiyit kemmini
Ma ad teẓreḍ a Cabḥa i ferḥeɣ Asmi kemḥabbeɣ Yufa rruḥ i yettmenni
Si temẓi yidm i dkkreɣ Ala kemm i ssneɣ Ḥemmleɣkem tḥemmleḍiyi
Ssetḥaɣ ad amhedreɣ Ulanida a kemafeɣ A mccetkiɣ lemḥani
Tabrata i mnketbeɣ Degs i damsserseɣ Ayen i yebɣa wul a tyini
S sslamiw ara ttfakkeɣ A tin i ḥemmleɣ Ṣṣbaḥinem d aseɛdi
Tabrat n Cabḥa i Ḥsen:
Ṣṣbaḥ lxif ay aɛziziw Imelken rruḥiw A Ḥsen a win i ḥabbeɣ
Fellak inuda wuliw Zadent lemḥaniw Qbel a yidk mlileɣ
Tuɣ tmess deg weffwadiw Iɛuggen yilesiw
Tisri n tayri
46
Ssetḥaɣ a knhedreɣ
Si lḥecmat n lwaldiniw Nekk ffreɣ tayriw Ulamek ara kqableɣ
Ma ad teẓreḍ i ixaq leɛmeriw I izad lweḥciw Fellak ulamek i ṣebreɣ
Iḍelli tɣabeḍ ɣef walleniw Yeḥzen lxaṭeriw Ṭul n yiḍ nekki ɛawzeɣ
Yeḥrem naddam ɣef yeẓriw Ḥulfaɣ i yimaniw D nnhati yeḥman i ččureɣ
Sserseɣ afusiw ɣef yedmareniw La ttnadiɣ uliw Deg wemkanis ma tafeɣ
Ẓriɣ tewwiḍ leɛmeriw Terniḍ rruḥiw Uliw ɣurk i yezdeɣ
D keččini i d ṭṭbibiw Amdawi n lǧerḥiw S tmeẓrak ad rtiḥeɣ
A win ufiɣ d amwanesiw Izad lferḥiw A mmis n ɛemmi ḥemmleɣ
Yidk i sɛeddaɣ temẓiw Idammenik seg idammeniw Lemtelik ur tttafeɣ
Tisri n tayri
47
Ḥkiɣakn ɣef tayriw S tira n leqlamiw Di tebrat i knketbeɣ
Ad akssegriɣ sslamiw I nyura ufusiw S ṣṣut fiḥel ma neṭqeɣd
Ččureɣakn tabratiw Ḥkiɣak sseriw D wayen la ssarameɣ
Kra n wussan mbeɛd Irfiqen n Ḥsen usand
Yefkayasen zik awal A tenicarek di lfuṭbal
Ḥsen yekcem ɣur yemmas Imirenni yennayas:
Ḥsen
Fkiɣ lweɛd i yeḥbiben Wid yetturaren Di terbaɛt n lfuṭbal
Akken ad dduɣ yidsen D acrik i yiuqmen Iḍelli i senfkiɣ awal
S afilaǧ atninruḥen Ad dduɣ yidsen D rrbeḥ i la nettamal
Ḍrifa
Ɣas ruḥ a mmi di laman
Tisri n tayri
48
Awi zzher yelhan Ad iteddu s idisik
Urar s wul i yeṣfan D leɛqel iwesɛen U tebbet nezzeh imanik
A kiqabel sseɛd yezhan D rrebḥ ameqqran Keččini d yerfiqenik
Yeddem leḥwayeǧis iruḥ Ulis yeččur d lfuruḥ
Iḥbibenis ddan yids Yerna aṭas i ferḥen yess
Imiren Cabḥa teḥwaǧit Deg wexxam tnuda ulacit
Truḥ testeqsa yemmas A sdtmel andat gmas
Cabḥa
Andat Ḥsen a yemma Walaɣt linna Yedda d kra n yelmeẓyen
Ḍrifa
Usand yerfiqenis ɣer da U yidsen yedda S afilaǧ ad uraren
Cabḥa
Walaɣt linna ihegga
Tisri n tayri
49
Ticiret d llebsa Deg ucekkar icudditen
Lemmer i tẓriɣ a yemma Ad neddukel jmiɛ D nekk ara tirafqen
Ḍrifa
Takerrust mazal tɛedda Ma ad truḥeḍ tura Yeqreb ufilaǧ lḥeqiten
Cabḥa
Aqli ruḥeɣ a yemma Ad waliɣ gma Mi ara yurar ger yelmeẓyen
Ḍrifa
Ruḥ ur ttagad a Cabḥa Mi ara dteqqleḍ ɣer da D netta ara kemidirafqen
Cabḥa truḥ s afilaǧ Akken ad twali win teḥwaǧ
Tufan urar akken yebda Yekker ẓẓuc di yal tama
Mi twala Ḥsen tessawelas Yenneqlabd ɣer tamas
Maḥlal weḥdes i tyeǧǧa Ticiret imiren tɛedda
Tisri n tayri
50
Mi yefra wurar mlalen Atnaya la ttemyehdaren
Ḥsen
Tessawleḍiyid nneqlabeɣ Ɣef tamaw ɣefleɣ Ticiret tɛedda imiren
Maḥlal weḥdes i sunfeɣ S tmuɣli i dmuqleɣ Almi qrib i dayɣelben
Sliɣ i ṣṣutim twennseɣ Imiren qefzeɣ Si lleɛbiw sswehmeɣten
Ḥulfaɣ i yimaniw zemreɣ Akken ad qableɣ Wi yellan d amlaɛeb izaden
Ma tessawleḍiyi a tɣelbeɣ Yesm i twennseɣ D udemim i diyiyessrebḥen
Cabḥa
Usiɣd ad akhedreɣ Ẓriɣ a kwanseɣ Mi ara yitwaliḍ zdatk
Linna mi d aknssawleɣ Bɣiɣ a kxebbreɣ Belli aqli deffirk
Di ccṭarak tɛeǧǧbeɣ La kttmuquleɣ La tetturareḍ kan weḥdek
Tisri n tayri
51
Ḥsen
D kemmini a taɛziztiw I dyeḥyan uliw Wamag ad ttwiɣelbeɣ
Sliɣam tudreḍd isemiw Yennerna lferḥiw Si ccṭara qrib ad afgeɣ
Yesm rebḥen yerfiqeniw Yuli ccaniw S zzherim a tin ḥemmleɣ
Cabḥa
Ṣṣbeḥ qbel a dtruḥeḍ Walaɣ tessweǧdeḍ Tacekkart n lkeswak
D llebsa n ccir i dteddmeḍ La tttettseggimeḍ Ziɣemma lleɛb yurǧak
Lemmer i diyitxebbreḍ Yalfi ad tettwennseḍ Mi ara drekbeɣ ɣer tamak
Ḥsen
Ɣer taddart ad nuɣal tura Ad neddukel jmiɛ Nekk yidm ad nqeṣṣer amecwar
Takerrust ad truḥ ɣef rrebɛa Mazal ssaɛa Yyan ad nḥewwes ɣef uḍar
Tisri n tayri
52
Ad nwali afilaǧa Amek i tebna Lǧihas yellan d akessar
Deg ufilaǧ bdan aḥewwes Ma d nnezha ferfḥen yess
Kecmen s aneẓraf n lfeṭṭa Ḥsen netta d Cabḥa
Yuɣasd afzim yelha D limara i lexḍuba
Ḥsen
Ad amfkeɣ afzima Sɣuri d lehdiyya I ttaken inexḍaben
Ttaǧǧat ɣef yedmarenim dima Ur ttekkes ara Seg wemkan i tiwulmen
Afzim i mfkiɣ assa I dttfekkireɣ N widak yemmiḥmalen
Cabḥa
Tunṭictik mreḥba yess Ad iyitwanes Mi ara tres ɣef yedmareniw
Ula d lweqt n yiḍes Ɣuri ara yeṭṭes A tttḥebbiɣ s idmareniw
Tisri n tayri
53
Mkull mi ara muqleɣ degs S umektiines Ad yettnerni usirem
Ḥsen
Tura d lawan ad nebren Lwaldin haten La ttraǧun ad aɣwalin
Ad nuɣal s wudem iferḥen D zzher igerrzen Nitni d aya i ttnadin
D tarbaɛtiw i irebḥen Irkell imferrǧen Deg igenni i yissulin
Cacḥa
Ma ad teẓreḍ ara yefreḥ baba Ma yella yesla D tarbaɛtik i iɣelben
Lemmer i dyedda ɣer da Yeḥḍerak di lleɛba Ad yezhu ger yemdanen
Ad yetɛeǧǧeb di ccṭara Mi ara kiẓer akka D lebraq i kimutlen
Weḥdek terniḍ tmanya Irfiqenik merra Deg wemraḥ banen feclen
D keččini i d ssebba Mi rebḥen assa
Tisri n tayri
54
Akka i la qqaren medden
Uɣend abrid ɣer wexxam Mi dwwḍen d lewhi n ṭṭlam
Imugeriten babatsen Mi teniwala yehderasen
Si Muḥend
Lɛeslamainek a mmi Ula d kemm a yelli Am kunwi ulac wi yeɛzizen
Si linna urǧiɣ dagi I ɣileɣ ad yili Deg ufilaǧ tɛeṭṭlemn
Iɛedda yiwen ssyagi Niɣ ixebberiyi S rrbeḥik di lleɛb a Ḥsen
Kra n wagguren mbeɛd Ḥsen di tṣebḥit yennad
Ḥsen
Ṣṣbeḥagi ad ruḥeɣ Akken ad ferseɣ Kra n ttjur di leǧnan
Cabḥa
Si yemma ad ssutreɣ Akken ad ddukleɣ Assa yidk ɣer leǧnan
A nawiɣ ayen i ḥwaǧeɣ
Tisri n tayri
55
N taduṭ i xeddmeɣ Yakkk d tkurin n wulman
Cabḥa (Tenna i yemmas)
A yemma assa ḍaqeɣ Bɣiɣ ad ddukleɣ Ɣer leǧnan nekk akk d Ḥsen
Ma a yitsemḥeḍ ad ruḥeɣ Weḥdem a kemǧǧeɣ Ula wi kemiɛawnen
Assagi bɣiɣ ad merrḥeɣ Akken ad rtiḥeɣ Ma yidyewwet ubeḥri ḥlawen
Ḍrifa
A yelli sani i myehwa Ɣas merreḥ assa Yelha mi diyiteccawreḍ
Mi ara iruḥ Ḥsen tura D abrid ɣer lexla Sani i iruḥ truḥeḍ
Cabḥa
Ad awiɣ yidi ulman Yakkk d isegnan Akken ad ksuɣ atriku
Acḥal ayagi n wussan Ifasseniw ɛyan Yerna igumma ad yekfu
Tisri n tayri
56
Atriku igumma ad yekfu Ur dtelti Cabḥa d kessu
La tettxemmim ɣef tayri S tmessis ul la imerri
Temlekitt leḥmala n Ḥsen D tasas i yettwaqqsen
Mi ruḥen d webrid n leǧnan Garasen la heddren nnan
Ḥsen
Wali ijeǧǧigen n wamlal Ɛedlen s lekmal Ad tiniḍ weznen s lqis
Yessen i yezha wakal Lqaɛa tembiddal Teffer ddaw ijeǧǧigenis
Tessa s llun amellal Aḥewwas a tyeǧɛel D adfel qbel lawanis
Cabḥa
D ǧiḥbuḍ i diyiiɛeǧben Bu llun zeggaɣen Icuban ɣer teslatin
S ucebbubis ɣezzifen D llebsa xfifen Tturarent yess teqcicin
Ad yezhu wi ara tentyeẓren A syekkes leḥzen
Tisri n tayri
57
Ad yefreḥ win yennuɣnin
Ḥsen
Assagi d ass aseɛdi Teddiḍd yidi I wakken ad nḥewwes di sin
D tafsut lefṣel n lɛali Zegzaw igenni Imayran d ayen i ttmennin
Ḥemmlen lawan am wagi Ideg yeṣfa ubeḥri Mi ara yetthuzzu ticiṭwin
Cabḥa
D aḍu n tefsut i nḥemmel Mi ara iteddu s leɛqel Ad yettḍawaɛ ttejyur
Yal imɣi ad yembiwel Ad asikemmel Deg usegmi akken ad yimɣur
Yal tiskert a ttyesdukel Ɣer tin i tḥemmel S leḥder mebla ma iḍur
Ḥsen
Baba yeẓẓa ilindi Lwerd axuxi Di tebḥirtinna akin
Yyan tura a tnwali Ahaqel yemɣi
Tisri n tayri
58
Ixulafis ssegmin
Dinna i yelha iɣimi Ɣer lwerd anili Mi ara ttwaliḍ ɣef tciṭwin
A tyetthuzzu ubeḥri Rriḥas a ttyawi D ddwa i wi yellan d amuḍin
Cabḥa
Yyan s ani dakyehwa Ad nḥewwes tura Des wemkan i kiɛeǧben
Yal amḍiq atan yezha Tifeswin d ulma D leḥcic d iberwaqen
Ma d tagnut atan teṣfa Ulac asigna Yeɛdel yiṭij dicerqen
Wwḍen ɣer ttejra n lwerd Imusatt Ḥsen yennad
Ḥsen
Lwerdagi am leḥnakim Icuba udemim Di tezweɣ yakk d temlel
Akka i yefsa wulim I teṣfa tayrim Uliw d kemm i iḥemmel
Tisri n tayri
59
Tseḥḥreḍiyi s zzinim Rruḥiw deg ufusim Ur yezmir a dyembiwel
Cabḥa
Tḥemmleḍiyi akken i kḥemmleɣ Rruḥiw yezdeɣ Ɣurk ay aɛziz n wuliw
Si temẓi d kečč i ssneɣ Yidk i dkkreɣ Ala kečč i d amwanesiw
Si Rebbi la ṭṭalabeɣ Yidk ad mlileɣ D kečč a yiyilin d zzwaǧiw
Ḥsen
Tḥemmleḍiyi ḥemmleɣkem Ttlejlijeɣ yesm A m allen tizerqaqin
Ɛettbeɣ mlaleɣ yidm Ṣebreɣ aṭas i lhemm I yeḍran d wul meskin
A Cabḥa rruḥiw ɣurm Yezdeɣ di ṣṣuram D lmuḥal ad yeffeɣ ssyin
Cabḥa
Uliw d kečč i iḥemmel Telsiḍ niɣ fiḥel Alamma yehwayak kan
Tisri n tayri
60
A bab n zzin d imkel Ucbiḥ di laṣel Di lxaṭer ɣurk amkan
Udemik s aggur imutel D ṣṣifak teɛdel Nekk ḥabbeɣk seg wul yeṣfan
Ḥsen
A Cabḥa tḥemmleḍiyi Rebbi d inigi Ɣef tayri i ɣicerken
D luqam i la nettmenni D leɛmer aseɛdi D leḥlal ara ɣyessemlilen
Ncalleh ad naweḍ lebɣi D lmeqṣudnni S lqedra n wi ɣdixelqen
Cabḥa
Ad nefreḥ nekk yidk a Ḥsen Mi ara dyas wassen Ideg ara nemlil akkenni
Ddunit d tin ziḍen I d aɣdiqublen Amzun d lwerd anili
Deg wassen ideg ara ɣferḥen Merra yeḥbiben Nekk d tislit kečč d isli
Di teswiɛta a dyekkat nnec n lehwa, d arqaq ur diban ara.
Tisri n tayri
61
Ḥsen
Nnec i la dyekkaten N lehwa rqiqen Ileḥḥun am tweḍfin
S ufella ijeǧǧigen D lwerd mellulen D temsawt yakk d lyasmin
Yakk d ǧiḥbuḍ zeggaɣen D wamlal yettuqten Yessefraḥen ul aḥzin
Icuba tayri zeddigen Tin yessemlalen Uliw d wulim uḥzin
Cabḥa
D tidet Tayri d aman zeddigen Am lehwa dyekkaten Yess imɣan ad ttnernin
Ad teḥyu lqaɛa yeffuden Zzhus a dyebren Atmatenis ad ssegmin
Akkagi wid yemḥabben Yezdin ulawen Am nekk yakk d kečč di sin
Nessutur Rebbi ɛlayen Ad nemlil akken S leḥlal ma irad weḥnin
Tisri n tayri
62
A nnger n wid iɛacen Mebla ma ɛecqen Ddunit yelhan ur ttẓrin
A nnger n wid iɛecqen Ma Yellu ferqen D lehmum ara sendyegrin
A sseɛd n wid iɛacen Ma yella mlalen Ur telli tudert am tin
Yya ad nemɛahad akken Nekk yidk a Ḥsen Ɣef zzwaǧ aḥlali di sin
Zdat Rebbi i ɣdixelqen D netta ara icehden Lɛibad ur daɣẓrin
Ur daɣiferreq yiwen U ad naweḍ s ayen I nmenna ma irad weḥnin
Ḥsen
Ax afusiw a Cabḥa Wejdeɣ si tura A mfkeɣ lɛahud n Rebbi
Yidm ur ttemfaraqeɣ ara A rruḥ n ṣṣura I yess i ddreɣ d kemmini
Win i ɣdixelqen yeẓra Tayrinneɣ merra D wul d acu yettmenni
Tisri n tayri
63
Myuṭṭafen seg ifassen Fkan lɛahud garasen
Cabḥa
Fkiɣak lɛahud n Rebbi A mmis n ɛemmi Anda ur yeḥḍir yiwen
D kečč ara izewǧen yidi Uliw yettnadi Ɣef tayrik i diyi –imelken
Sidi Rebbi d inigi La daɣdyettwali D acu la nhedder akken
Ḥsen yeksa taziba S yiwen ileẓwi rqiqen
D amekti n lemḥibba I Cabḥa ara ttyelsen
Ḥsen
Ksiɣam taziba iwulmen S ileẓwi rqiqen D tunṭict awitt sɣuri
A snnḍeɣ ijeǧǧigen I damiɛeǧben D lwerd amellal d uxuxi
Elsitt a Cabḥa ɛzizen Tawenzam ad tezyen S tunṭict n lwerd anili
Tisri n tayri
64
Cabḥa
S tunṭict i diyidtefkiḍ D tayri i terniḍ Deg wuliw d ayen izaden
Tayriinu lemmer i ttteẓriḍ Yalfi a dtiniḍ D tayri ur ira yiwen
Ḥsen
Axn lemri ad twaliḍ Lwerd i telsiḍ D taziba n tid iɛecqen
S ṣṣifam ad tessetḥiḍ D zzin i terniḍ Ṣebḥan wi kemidixelqen
Cabḥa
Ɣef yidisiw mi ara tiliḍ D zzin i yiterniḍ Ay aɛziz n wul a Ḥsen
Ẓriɣ ayen i tettmenniḍ D liser i tebɣiḍ S tayriinek zeddigen
Ḥsen
S tayri yidi tezhiḍ S usirem i teḥyiḍ Rruḥiw i kemyectaqen
Yidi am wassa ad tiliḍ Akken i tebɣiḍ
Tisri n tayri
65
D nneyya ara kemyessiwḍen
Tameddit atta tusad Limara n ṭṭlam tebdad
Leḍyur yakk la ttazzalen Ɣer tcebbubin ad ṭṭsen
Iṭij seg idurar iruḥ Yeǧǧa lexyal d amecṭuḥ
Cabḥa tehderas i Ḥsen S isefra mnadan weznen
Cabḥa
Nekk yidk mi nemyuṭṭaf Rruḥ lemmer yettaf Ad yeqqim yidk meɛdur
Lakin ṭṭlam aseṭṭaf D tiyita izukerṭaf D nnaqus ad gnen leḍyur
S axxam yyan ad nemsaɛaf Lwaldin a teninnaf Ulnsen d lferḥ yeččur
Ḥsen
Ah lemmer i ɣezzif wass Ad nezhu s ṭṭyas Ɣef leḥmala ad nettemyeḥku
Yal wa ad ikemmel lhedras A diweṣṣef lḥerqas Kull mi ara dyini asefru
Tisri n tayri
66
Tura dayen yekfa wass Yefkad limaras S ṭṭlam qrib a dyebdu
Ad neǧǧ lwerd d ttejras Taferka d tegmawas D abrid s axxam aha ddu
Uɣalend di sin s axxam Yal wa yeɣreq di ttexmam
Yerfed leqlam d tedwat I umayris yura tabrat
Tabrat n Cabḥa i Ḥsen:
Sɛeddaɣ taswiḥt d tucbiḥt Ay tezha terwiḥt Deg wass nesɛedda iḍelli
Am lǧennet ɣef ddunit Mutleɣ taḥurit Mi lsiɣ tazibanni
Mi daɣtefreq tmeddit Uliw teḥreqit Lweḥca i dyersen felli
Ḥulfaɣ yids am tirgit N tmess tessreɣit Deg weffwad tugi ad texsi
Nneqlabeɣ d tinnegnin Amzun d tisegnit Deg wussu la yidtettsenni
Ṣebreɣ ul a yettnehhit Mennaɣ timlilit
Tisri n tayri
67
Di sin a nehder akkenni
Lḥubb nekk yidk nefferit Leḥya iɣellebit Ur tyeẓri ḥedd ɣas Rebbi
Asefruyagi ɣerit Awaliw fhemit D rruḥiw la dyettcetki
Sslam sɣuri awit A ktelhu tṣebḥit A Ḥsen a mmis n ɛemmi
Tabrat n Ḥsen i Cabḥa:
Ax tabratiw a Cabḥa Teɣreḍ isefra l yess i dweṣfeɣ tayriw
Leqlam yurad kra da Di lawan n ḍḍiqa Ideg tɣabeḍ ɣef walleniw
Ssarmeɣ ɣer tṣebḥita Ad nemlil jmiɛ Ad amḥkuɣ lemḥaniw
I yeḍran yidi leɛca Mi dters lweḥca Mi nsiɣ di tɣurfetiw
Mmektaɣkemid a Cabḥa Deg wass n nnezha Tayriinem tezdeɣ uliw
Asmi tebzeg leqmeǧǧa Imeṭṭawenim merra
Tisri n tayri
68
La neggin ɣef yedmareniw
Amzun d ssaqya n lehwa Ɣef wul i dtezga S lbaḍna txebber rruḥiw
Ssarameɣ nniɣ am wassa Ad tnes tmessa S zzwaǧ a taɛziztiw
Uriɣamn tabrata Leqlamiw yenna Ayen yebɣa a tyini yilesiw
Ṣṣbaḥ lxir a Cabḥa Ay aggur ma yeḍwa Yernan tamuɣli i walleniw
Kra n wagguren ɛeddan Cabḥa d Ḥsen nnernan
Di rebɛa atni qqimen Deffir imekli la heddren
Ḍrifa teṭṭef tabrat I dyusan sɣur weltmas
Ḍrifa
Axn a Cabḥa wali Kan tabratagi Tiniḍiyid ansi dtusa
Cabḥa
Tabrat tusad sɣur xalti Lektibayagi Yuratt ufus n Zahiya
Tisri n tayri
69
Ḍrifa
Eɣrittid kan zdati Tessfehmeḍiyid Di tebrat d acu dtenna
Cabḥa (La dteqqar tabrat)
Yessefreḥiyi lewǧabim Mi ṭṭfeɣ tabratim Lferḥiw la yettnerni
Zhiɣ akken yebɣa lxaṭerim Beṣṣeḥ nettxemmim Ɣef liḥalam amek ad tili
Uliw yectaq lexyalim A wi yeẓran udemim A Ḍrifa ɛzizen felli
Ma iɛemmedam wergazim Nebɣa ad nẓer udemim Ɣas ẓuraɣd ɣer dagi
Ma ulac ceyyeɛd yellim A dtas deg umurim Ad tesɛeddi ussan dagi
S lḥir urǧaɣ lewǧabim Niɣ kemm s yimanim Akken a dtaseḍ ɣuri
Cabḥa mi dteɣra tabrat I yemmas, babas yeslatt
Tenṭeqd yemmas tenna I Cabḥa ameslaya
Tisri n tayri
70
Ḍrifa
Ihi inig kemmini Ssiweḍas s ɣuri Sslam i xaltim Yamna
Cabḥa tgumma ad tsafer Ɣef Ḥsen ulamek teṣber
Akken yebɣu yili lḥal Lefraq yids d lmuḥal
Tuɣal twuǧeb yemmas S wawalagi tennayas
Cabḥa
Ala inig kemmini Xḍiɣ nekkini Bɣiɣ ad qqimeɣ da
Weltmam tebɣa a kemtwali Di tebratagi Tennad d udemim i teccedha
Nekk ad qqimeɣ dagi Rzef kemmini Ma yebɣa a kemyeǧǧ baba
Si Muḥend
Weltmam tebɣa a kemtwali Rzef kemmini Sɛeddi ussan dinna
Cabḥa ad teqqim dagi Ad telti d usewwi A ɣtettnawal lmakla
Tisri n tayri
71
Ruḥ ɣur weltmam thenni Ǧǧiɣkem nekkini I wakken ad tbeddleḍ lehwa
Ḍrifa
Azekka ad inigeɣ Ɣur weltma a ttẓreɣ Ad sɛeddiɣ dinna ussan
Temneyyam ara nqqimeɣ Sikin a dberneɣ A kenidafeɣ di laman
Ḍrifa tura tsufer Ɣer weltmas tebɣa a tttẓer
Twalattid testerḥeb yess Tqubelittid s usefruines
Yamna
Lɛeslamam a weltma Yessm mreḥba Aṭas i tbeɛdeḍ felli
Ẓriɣkem leɛca di tnafa A weltma Ḍrifa Temsalameḍ kemm yidi
Uliw tura yethenna Mi kemwalaɣ da Tekkes ḍḍiqa felli
Argazim amek yella D yellim Cabḥa D ṣṣeḥḥas ma tennerna
Tisri n tayri
72
Ḍrifa
Nɛac di ṣṣeḥḥa d lehna Ur nxuṣṣ ara Hat lxif ɣurneɣ yugar
Cabḥa hatitt tethenna S leḥsan tennerna Am tjeǧǧigt n lenwar
Yamna
Lemmer i dtusa Cabḥa Ad nezhu merra Mi ara ttwaliɣ ad ferḥeɣ
Ḍrifa
Tteṣwiras attaya da Ɣuri i tella Ma tebɣiḍ a mttidsekneɣ
Yamna
Skeniyittid a Ḍrifa Imi ɣurm i tella Xerṣum di tteṣwira a ttẓreɣ
Ḍrifa
Attan tteṣwira a weltma Wali tt ma telha Nṣewwer di rebɛa yidneɣ
Nekk d babas nemsuma Seg yiwet n tama Nettat d Ḥsen zdatneɣ
Tisri n tayri
73
Nṣewwerd daxel lḥara Si ddaw n ttejra Tṣewweraɣ tjarettnneɣ
Zahiya
Ziɣen atta tennerna D tilemẓit tura Mačči akka i ttɣileɣ
Yamna
I yexleq bab n lqeḍra Di ṣṣifa am ta D taḥurrit i ttḥesbeɣ
Ḍrifa
S tudertis d ṣṣeḥḥa Mennaɣ a weltma Dderyas ad asḥeḍreɣ
Nitenti mi la heddrent Di Cabḥa la ttcekkirent
Rabeḥ dinna i yella La yettmuqul di tteṣwira
Iwalatt yewhem di zzinis Yebɣa ad tili d tameṭṭutis
Mbeɛd iruḥ ɣur yemmas Yufatt weḥdes yennayas
Rabeḥ
Ḍelbeɣ segm a yemma A yidtxeḍbeḍ Cabḥa
Tisri n tayri
74
Bɣiɣtt a yids zewǧeɣ
Yamna
Niɣ a mmi fkiɣ lhedra Ɣef yellis n Yeḥya D nettat i kdxeḍbeɣ
Rabeḥ
Tbaniyid nndama Ur yiteɛǧib ara Twacultnni i nusbeɣ
Yamna
A mmi ur yeṣliḥ ara Yiwen rray am wa Ad yili d lɛib fellaneɣ
Rabeḥ
Nekkini ur nẓimeɣ ara Ayen yebɣun yeḍra D rrayiw ara xedmeɣ
Yamna
Assen amezwaru i knenna Ma tferḥeḍ neɣ ala S tmeṭṭut i kxtareɣ
Tenniḍiyid akken i myehwa S mkull lferḥa Akken i txedmeḍ qebleɣ
Amek i tnedmeḍ assa Ur teẓriḍ ara
Tisri n tayri
75
D nneqsan i leqdernneɣ
Rabeḥ
D tidet qebleɣ di tazwara D ṣṣeḥ a yemma Mačči d ayen ara nekreɣ
Assnni mačči am wassa Ur iyidtban ara Ssebba iɣef i nedmeɣ
Yamna
Ul i dtafeḍ d ssebba D lɛali lfamilya Si zik nekkini i tenssneɣ
Temɣer ur ttsɛin ara D at laṣel merra Ala lḥeqq ara dhedreɣ
Rabeḥ (S zzɛaf d leqsaḥa)
Tesliḍ awaliw tura Ayen i dnenna Ulayɣer a sdɛawdeɣ
Nekkini ur qbileɣ ara Yellis n Yeḥya Ma tekcemd nekk ad ffɣeɣ
Xtir di sin lumura Ma ur mhwiɣ ara Seg wexxam nekk ad reḥleɣ
Tisri n tayri
76
Yamna
Bessif felli imi akka Awal i nefka Ilaqiyi a trẓeɣ
Ɣef taluft n zzwaǧa Ad beddleɣ lhedra Udemiw a tsneḥcameɣ
Mbeɛd mi teɣra lfatiḥa Negrad di nndama D ttbehdil ara xedmeɣ
Rabeḥ
Ihi xḍebiyid Cabḥa Nekk bɣiɣ tinna D yellis n xalti a ttaɣeɣ
Yamna
Ad yeldi Rebbi tiwwura D lxir d lehna Sseɛdik a tidmlileɣ
Rabeḥ yessuli lhedra Yeṭṭef abrid ɣer leqrayas
Ma d yemmas la tettxemmim Nettat d rrayis teqqim
Azekkanni tehder i weltmas Tebda axḍab tennayas
Yamna
Qqimeɣ weḥdi leɛca
Tisri n tayri
77
Xemmeɣ a weltma Ɣef temsalt tecɣebiyi
Mmi d ameqqran yennerna D argaz i yella D zzwaǧ i la snettnadi
Nudaɣas di mkull tama Ma ad afeɣ niɣ ala Tin a yiyilin twulemiyi
Ufiɣ ulac am Cabḥa Yellim a weltma Deg idammen teqrebiyi
A kemḍelbeɣ di nnesba Ma yitefkeḍ Cabḥa I wakken a ttyaɣ mmi
Am nettat ur ttafeɣ ara Leɛqel d ṣṣifa D tislitiw ara yitili
Ḍrifa
Nekkini qebleɣ a weltma Ferḥeɣ s nnesba N mmim akken ad yaɣ yelli
Ẓriɣ ur ttafeɣ ara Iḍulan n lehna Widak yecban kunwi
Beṣṣeḥ ur zmireɣ ara A mfkeɣ lhedra Babas ulacit dagi
Tisri n tayri
78
Asmi ara berneɣ ssya A djebdeɣ lhedra I babas ɣef wayagi
Ẓriɣ a tyeɛǧeb waya Mi ara yaf i Cabḥa Axxam yellan d aseɛdi
Ad iyiiwaǧeb s rrḍa Mi yeqbel nnesba A kemidxebbreɣ nekkini
Sikin melmi damyehwa Ad nheggi tawsa Ncalleh d adriz aseɛdi
Yamna
Nekkini ferḥeɣ a weltma Uliw yethenna Mi yidtenniḍ awalagi
Uqem lmeǧhudim merra Mi ara truḥeḍ ssya Ɛiweniyi di taluftagi
I Rabeḥ akken ad yaɣ Cabḥa Lakin tameɣra Alamma d qabel ara tili
Ḍrifa ssyinna truḥd Ɣer wexxamis tuɣald
Nettat d wergazis temlal ɣef Cabḥa tebda awal
Ḍrifa (La thedder i wergazis)
Tisri n tayri
79
Cabḥa attan tennerna Yelzemaɣ tura A snheggi lmelzumis
Asmi unageɣ ssya Texḍebitt weltma I wakken a ttyaɣ mmis
Muqel keččini nnesba Ma twalaḍ telha Ma tferḥeḍ s imawlanis
Kemmel yidsen lhedra Teɣrem lfatiḥa Temqabaleḍ d wergazis
Si Muḥend
Mazal meẓẓiyet Cabḥa Ur tezmir ara Ad tfareq lwaldinis
Ɣurs seṭṭac n ssna Ur tessin ara Amek ara tseggem axxamis
Ḍrifa
Efkas kan lhedra Ɣef ɛamayen tlata Ara ttyawi wergazis
Akken i cerḍeɣ ɣef weltma Nniɣas Cabḥa Ur tezmir ara i yimanis
Tisri n tayri
80
Si Muḥend
Ma yeɛǧebam zzwaǧa I yellim Cabḥa Twalaḍ dinna sseɛdis
Nekk ad qebleɣ si tura Anda i damyehwa A snextir amkanis
Lakin ciweritt ma tebɣa D nettat i iwata Akken ad textir argazis
Fellas ur tḥettim ara Akken i tebɣa Ad tḍebber deg yimanis
Mennaɣ ad tezhu dima U ad tiɛziz alamma Tif irkell tizzyiwinis
Ḍrifa
Ihi ur nettaf ara Yiwen zzwaǧ am wa Iwulmen i ddunitis
Si Muḥend
Nekkini qebleɣ si tura Lakin ma tebɣa Nettat mi ara dtefk rrayis
Ḍrifa
Ad asheḍreɣ azekka A ttncawer ɣef waya
Tisri n tayri
81
Ad nẓer amek lewǧabis
Teqqim ar azekkanni Deffir lawan imekli
Muḥend Ssaɛid d Ḥsen Uɣen abrid ɣer tferkansen
Deg uzuzwu yerreẓ uzal I Cabḥa tebda awal
Ḍrifa
Tennayid xaltim Yamna D kemm i tebɣa Ad tiliḍ d tislitis
I kemm ma tqebleḍ aya Ma d Rabeḥ yebɣa Ad astiliḍ d zzwaǧis
Cabḥa
Rabeḥ ur tqbileɣ ara Ayen yebɣun yeḍra Mačči d nekk i d lemtelis
Ḍrifa
D acu ara dtiniḍ a Cabḥa Deg wergaz am wa Yettkemmil ddurusis
D abugaṭu qrib tura Ad yekfu leqraya Ad yimɣur di Wehran yisemis
Tisri n tayri
82
Cabḥa
Ad yimɣur akken i syehwa Ur tqbileɣ ara Ur ḍmiɛeɣ ara di rrezqis
Ḍrifa
Ma tugiḍ argaz am wa Ahaqel yella Win i mdibanen axiris?
Cabḥa
Aqli meẓẓiyeɣ a yemma Ur yidiban wara Zzwaǧ mačči d lawanis
Ḍrifa
Lakin muqel i uzekka Yelzem si tura A snheggi lmelzumis
Cabḥa
Ad yeldi Rebbi tiwwura N lxir d lehna Ara yeḍrun d lmektubis
Ḍrifa
Ihi a miniɣ a Cabḥa Ɣef ɛamayen tlata Rabeḥ a stiliḍ d zzwaǧis
Cabḥa (S wurfan d leɛyaḍ d unezgum)
Tisri n tayri
83
Ad amdɛiwdeɣ tura Ur tqbileɣ ara Mačči d nekk i d lemtelis
Ma yella d abugaṭu netta Di lḥuquq yeɣra Ilaq ad yaf lemtelis
Ḍrifa (S leḥzen d leḥnana ad asteslef i yellis)
Uliw i damimenna Ala sseɛd d lehna A tegmiḍ di tlemmastis
Ulim ad yecreh dima Ncalleh ddunita Ad amgerrzen wussanis
Ala kemm kan a Cabḥa I sɛiɣ d dderya La kemttwaliɣ d arizis
Cabḥa
Ad aminiɣ a yemma Uliw ayen yebɣa Rebbi yeɛlem sseris
Sseɛdiw deg wayen i imenna I yellan dima Ulac lɛezz akteris
Ad ttreɣ bab n lqedra Ad yeldi tiwwura I yal wa s ayen yebɣa wulis
Tisri n tayri
84
Ḍrifa (Tcukkitt)
Hderd yidi a Cabḥa Ma tessarmeḍ kra Ɣas qirriyid sseris
Cabḥa
A yemma ur zmireɣ ara A mdiniɣ aya Ma d uliw yeẓra imanis
Imi diyiteɣleb leḥya Ilesiw igumma Akken ad yenṭeq s sseris
Ur telli fellam tuffra Ɣef temsalt am ta Weḥdem kemmini fhemit
Ḍrifa teffeɣ s leḥmeq Ulis yebɣa ad ifelleq
Lakin teffer urfanis Ur tebɣi ara ad tfaq yellis
Teɛqelitt tḥabb win nniḍen Textar abɛaḍ n yelmeẓyen
Lakin ur teẓri anwa Tettarra lwelhas dima
Tebɣa a syexreb webrid A tttefk i uxeṭṭab ajdid
Attan temlal d wergazis Tugar settut s lehduris
Tisri n tayri
85
Ḍrifa
Iḍelli i hedreɣ i Cabḥa Ɣef wayen i nenna Twuǧebiyid s wawalis
Tennad ur teqbil ara Yiwen zzwaǧ am wa Igumma ad yers ɣef wulis
Axaṭer ur tefhim ara Ur tessin ara Anda yella leṣlaḥis
D temẓi i sigan akka U tɣil dima Nekni a snili s idisis
Ma aṭas ad yekfu useggasa Qabel walabudda I silaqen d axxamis
Nekni ur asnettdum ara Lukan d i teẓra Ad taɣ awal n lwaldinis
Leḥkem deg ufusik i yella Ma d nettat texḍa Ulamek i naɣ awalis
Meẓẓiyet ur tessin ara Ur nettaǧǧ ara Ad tdebber deg yimanis
D nekni i syextaren zzwaǧa Nwalat yelha Iwulem i ddunitis
Tisri n tayri
86
Yessefk ad nfak lhedra Ma ifataɣ wergaza Ur nettaf ara lemtelis
Nekni d lxir i snebɣa Lemmer d i nufa Ad tif yakk tizzyiwinis
Si Muḥend
D tidet yakk lhedra I yidtenniḍ tura Ibaniyid llsasis
D tidet ur nettaf ara Yiwen wergaz am wa Iwulem i tudertis
Ilaq ad nɣer Lfatiḥa U ad ntebbet aya U ad mlileɣ d wergazis
Ḍrifa (Tennad s lferḥ)
Nebna ddunit i Cabḥa Nemwafaq jemɛa Ɣef liser n ddunitis
Ihi ad xebbreɣ weltma Teɣreḍ lfatiḥa Mi ara temlileḍ d wergazis
Aggur iɛedda yekfa La tɣelli ṣṣeḥḥa n Cabḥa
Ttexmam izad fellas Tbeddel ula d ṣṣifas
Tisri n tayri
87
Teffeɣ ɣer deffir lḥara Terba amayegis s lḥira
Si ddaw tara i teqqim La tettnexfat tettwehhim
Iruḥd ɣurs Ḥsen Yessteqsatt d acu i ttyuɣen
Yemmas teffer deg yiger Tesmeḥsis d acu dyehder
Ḥsen
A Cabḥa d acu i kemyuɣen Walaɣ am wakken Ussana werraɣ wudemim
Inid ayen i kemiceɣben D wayen i kemyesxaqen Almi la dttrunt wallenim?
Cabḥa (S leḥzen d unezgum d nnhati)
Ihi a kḥkuɣ a Ḥsen Ɣef wayen i yuɣen Si telteyyam ayagi
D yemma i yidixebbren Ɣef Rabeḥ i diyiixeḍben Yebɣa ad yezweǧ yidi
U nettat tefreḥ s wayen Walaɣtt am wakken Tebɣa ad tḥettem felli
Tisri n tayri
88
Lakin wuǧbeɣtt imiren S wawal ziḍen Nniɣas d ayen ur nelli
Tcekkeritid ɣurs idrimen D lɛalem yessen D bu lerẓaq d amerkanti
Ulamek i qebleɣ ayen Ɣas ad iyinɣen D awezɣi d ayen ur nelli
Ayen yebɣun yeḍru a Ḥsen D kečč i diyiiwulmen Ɣas telliḍ d aẓawali
Ḥsen
Ɣas mmektid asmi akken I nemyuṭṭaf akken Kemmini d nekk di sin
Tenniḍiyi wid iɛacen Mebla ma ɛecqen Tudert yelhan ur ttẓrin
A nnger n wid iɛecqen Ma yella ferqen D lehmum ara sendyegrin
A sseɛd n wid iɛecqen Ma yella mlalen Ur telli tudert am tin
Nemɛahad nekk yidm akken Ur aɣyeẓri yiwen Ala Rebbi i ɣdyettwalin
Tisri n tayri
89
Bac ad nemzawaǧakken D leḥlal ziḍen Ara ɣyesduklen di sin
Cabḥa
Nekk yidk i nemsawa Yiwen n rruḥ i nesɛa Leḥmalak tezdeɣiyi
Tesɛiḍ adrim neɣ ala Ur nẓimeɣ ara I ḥemmleɣ d keččini
Ma yella sseɛdiw yeqwa A ɣtezhu lḥala Asmi ara tzewǧeḍ yidi
Ḥsen
Cfu ɣef wemkana Ideg nenna Yerkelli lehduragi
Aqlaɣ nebded ɣer tara Deffir lḥara Rebbi fellaɣ d inigi
Ayen i yidtenniḍ tura Ur yesɛi tuffra Ɣas beggenitid ɛeynani
Deg wuliw atan yura Yeqqim d ttefkira Am wassa a tidnemmekti
Yekfa Ḥsen ameslayis Yemmas n Cabḥa a dtettḥessis
Tisri n tayri
90
Tefhem yakk ayen yellan Garasen d acu yeḍran
Truḥd s axxam tdemmer Aǧaǧiḥ degs yekker
Atta tǧubad tiḥila I yess ad tefreq Ḥsen d Cabḥa
Akken i dyekcern s axxam Tqubelitid s wergam
Ḍrifa (S leḥmeq akk d leɛyaḍ d tergigit)
Ur kḥsibeɣ ara akkagi Nwiɣk d mmi A ɣtḥesbeḍ d lwaldin
Nrebbakid si temẓi I wudem n Rebbi Newwikid ɣef xemsesnin
Lemmer telliḍ d aḥerri Mačči akkagi Ara ɣterreḍ timcumin
Niɣ sliɣak nekkini Mi theddreḍ akkenni Kečč akk d Cabḥa di sin
Tebɣiḍ ad tesselbeḍ yelli Wekkleɣak Rebbi D netta ara kiǧazin
Ɣiwel ffeɣ ssyagi Neɛya degk nekni Tamurt i kyeččan d tin
Tisri n tayri
91
Ma yufak ɛemmik dagi A kineɣ am weydi A kyeḥreq s terṣaṣin
Ruḥ mmenṭar di zznaqi Neɛya degk nekni Ur aɣtessineḍ ur knessin
Ḥsen
A tamexluqt agad Rebbi I lehduragi Garaneɣ d acu i tenidyewwin
D tidet trebbaḍiyi Yemma teǧǧayi D agujil ɣef xemsesnin
Ma d lehdur n wassagi I tesliḍ sgelli Seg yimawennneɣ di sin
Ulac degsen ayen n diri Tesliḍ kemmini Ayen i dnenna di sin
D tidet Cabḥa tḥemmeliyi U ḥemmleɣtt ula d nekkini Seg wul zeddigen d aḥnin
Steqsitt ad amtini D acu nettmenni Tura aqlaɣ di tletsnin
Nemɛahad nekk yids s Rebbi Yiwen ur aɣyeẓri Ala netta i ɣdyettwalin
Tisri n tayri
92
Ar nemzawaǧ akkenni Di sin ad nili Am yefrax i yettɣennin
Ḍrifa (Teqqel ddunit zdats d taberkant)
Ɣiwel ffeɣ ssyagi Neɛya degk nekni Ur aɣtessineḍ ur knessin
Tebɣiḍ ad tɛefneḍ yelli D nnifis ad yeɣli Tamurt i kyeččan d tin
Ḥsen (S leḥya d wawal uḍrif)
S lehdur yecban wigi Tebɣiḍ kemmini A dtxelqeḍ leɛyub ur llin
Niɣ Rebbi la dyettwali S tteḥqiq kulllci Medden akken bɣun inin
Cabḥa (S wesnexfet d imeṭṭawen)
Axellaq la dyettwali Lɛib ur yelli Seg wasmi nemlal di sin
A yemma ma tḥemmleḍiyi Ɣas ḥunnd felli Uliw ata d amuḍin
Tisri n tayri
93
Ma tferqeḍ Ḥsen yidi Amzun tenɣiḍi Rruḥiw ad yebḍu ɣef sin
Ḍrifa (Mazalitt la dtettales i lehdur n ccum)
Ɣiwel ffeɣ ssyagi A lxelq n diri Ay axeddaɛ n lwaldin
Ḥsen
Tura ad ffɣeɣ nekkini Cfu kemmini Belli tenɣiḍaɣ di sin
Ṣṣber a Cabḥa n lɛali Ttkel ɣef Rebbi Anez i lmektub n weḥnin
Zzherim yeddu yidi Anda lliɣ ad yili Di lebḥur neɣ di tmedwin
Mu yella terfeḍiyi Ddunitagi A dqqleɣ ɣef teltesnin
A daseɣ alamma d dagi S wedrim d lɣani Lwaldinim daya i ttnadin
Ma yella lmal ad yili Wayen i nettmenni Ad nezdi ddunit di sin
Tisri n tayri
94
Ḥsen qbel ad ifak lhedras Ɣer Ḍrifa imuqel yennayas
La dasihedder s wurfan Amzun yettwawwet s uṭiɣan
Ḥsen
Ulim d leḥmeq yeččur Am weẓru yeqqur Tfukk segs leḥnana
Teǧǧiḍ uliw ameḍrur Yesselqaf yesqudur Yeqqed s ujajiḥ yerɣa
Cabḥa (S leḥzen d usirem)
Ncalleh ad yiɣzif leɛmer Am wassa ad nemẓer Inig a Ḥsen di laman
Ɣef wulik kkes lekmer Ɣef yimanik ḥder Mmar a knɣen ineẓman
Ma d nekk ilaqiyi ṣṣber Imi i yitẓeyyer Ddunit i d iyiixedɛen
Lxaleq igenwan yezmer Akken a kidyerr Ma ad teẓreḍ lfeḥ i ɣyurǧan
Ḥsen (S wesnexfet d imeṭṭawen)
Tisri n tayri
95
Yusad webrid usafer Lefraq mi dyeḥder Imeṭṭawen uzzlen rɣan
Mmarend am leɛwanṣer D leḥmali ɣef yinzer Rran imi d amerɣan
Yennexfat wul ixebber S uneẓẓef meqqer Mi yenta degs usennan
Nnehta tḥuzz lxaṭer Aqlaɣ netḥeyyer Lmeḥna d Rebbi i ttyebɣan
Yeffeɣ Ḥsen iruḥ Yewwi ulis d amejruḥ
Tetbeɛit Cabḥa s wallen Almi iɣab fellas dayen
Imeṭṭawenis d lḥemla La ttazzalen bḥal tala
Seg wassn ur tufi ṣṣeḥḥas Texṣer ula d ṣṣifas
Babas ulamek i stini Ayen yeḍran ziknni
Tezwar yemmas s lekdubat Ayen yeqqar yiles tennat
Akken dyekcem wergazis Tqubelit s wawalis
Tisri n tayri
96
Ḍrifa (I wergazis)
Mmis n gmak i dnrebba Yebɣa a kyexdeɛ Ad akyeɛfes nnifik
Sliɣas yehder i Cabḥa D ayen yenker ccreɛ I yeqseḍ netta d yellik
Segk ur yessetḥa ara Ur kyeḥsib ara D babas a kyefk leqderik
Yebɣa a kdyeǧǧ lefḍiḥa Ur ntekkes ara A kyemsex ger leḥbabik
Lemmer d argaz ay yella Ur inekker ara Ttrebgak d leḥsanik
Imi twalaɣ d ccmata Ssufɣeɣt ssya Seg wexxamiw d wexxamik
Ugadeɣ a tidtafeḍ da A ttenɣeḍ am lǧifa Ma yella twalat tiṭik
Si Muḥend (S zzɛaf d ameqqran)
Lemmer i tidufiɣ dagi A tnɣeɣ am weydi Ad baṣiɣ fellas ɛamayen
Tisri n tayri
97
Ɣef laṣeliw i la yettnadi Akken a tyesseɣli Ad iyemsex ger yemdanen
Wagi d mmis n zznaqi Muḥal ad yili Cerkenaɣ nekk yids idammen
Ḥsen yewweḍ ɣer Ddzayer Ddunit fellas tẓeyyer
Yeṣref akk ayen yesɛa Ikemmel yezzenz llebsa
Yeǧǧa leqmeǧǧanni ibezgen S tbiẓiẓt imeṭṭawen
I dtesmar tiṭ n Cabḥa Asmi mlalen di lexla
Teqqim d ttfakur yeqwan Ur itettu s teɣzi n zzman
Atan tura la ixeddem Iɛac di leḥzen d lhemm
I Cabḥa yurad tabrat Ɣef wayen yeḍran yeḥkayas
Yefkattid s afus nniḍen Yugad lwaldin ad faqen
Ma d netta yebdel tamurt Ma yuyes asirem yeḥyut
Tabrat n Ḥsen i Cabḥa:
Tabratagi i d amnuriɣ
Tisri n tayri
98
Degs i d amḥkiɣ Ayen i yeḍran yidi
Lawan ideg i keminǧǧiɣ A Cabḥa ukiɣ D rruḥiw yeffeɣ segi
Tmanya ussan ur ẓriɣ Imaniw anida i ddiɣ Ssegrent walleniw d imeṭṭi
Lemmer teẓriḍ amek i lliɣ D lmeḥnat i rwiɣ D lhemm i dyersen felli
Tura d aɣrib ay lliɣ Deg wakal ur lliɣ Lebḥer fellam yebḍayi
Di tmurt n Tterk la ttnadiɣ Adrim i damnniɣ Wissen ma a tafeɣ dagi
Ussanagi ay bdiɣ Ɣur yiwen ufiɣ Lxedma d aqehwaǧi
Aggura a tsɛeddiɣ Si mi ara nadiɣ Lxedma yifen tagi
A Cabḥa mi kemidmmektiɣ Ad tafeḍ zhiɣ Amzun lefraq ur yelli
Am wassa a kemwaliɣ Imiren ad thenniɣ Assiw ncalleh ad yali
Tisri n tayri
99
Tabratim nekk ay urǧiɣ Melmi ara ttwaliɣ Am wakken d kemmini
S idmareniw i kemḥebbwiɣ La damttcetkiɣ Amzun la theddreḍ yidi
Di taggara ad aminiɣ Awal i yess kfiɣ Riɣkem ɛzizeḍ felli
Tabrat n Cabḥa i Ḥsen:
Tabratik assa ay ttṭṭfeɣ Ɣriɣtt u fehmeɣtt Ayen yakk i yidtenniḍ
Ṭṭfeɣtt s uliw i ttẓemdeɣ D nettat i ssumteɣ Ddaw n yixefiw ṭul n yiḍ
Ma ad teẓreḍ a Ḥsen i ferḥeɣ Yess ay twennseɣ Am wakken yidi telliḍ
Lukan zemreɣ ad afgeɣ Yal fi i nruḥeɣ Ad nemlil a yitwaliḍ
Seg wakkenni i kḥemmleɣ Lemmer di ttafeɣ Ad dduɣ anda teddiḍ
Lakin ulamek i xedmeɣ D lɛar i ugadeɣ Ula d keččini teẓriḍ
Tisri n tayri
100
Seg imeṭṭawen llexseɣ D tikli ad ddreɣleɣ Iẓriw am tala yettfiḍ
Di tmess aqli la reqqeɣ S rrṣaṣ i ttewteɣ Imi weḥdi i diyiteǧǧiḍ
Tayri ugadeɣ ad iyitneɣ A win i ḥemmleɣ S usirem i diyiteḥyiḍ
Ihi ilaq ad ṣebreɣ Labudd a kẓreɣ Felli am wassa a dtnadiḍ
Yesk a Ḥsen ad awḍeɣ Ayen i ttamaleɣ D wayen la tettmenniḍ
Sslamiw a ktinfkeɣ Seg wul i dyeffeɣ Ncalleh a kinyaf tezhiḍ
Cabḥa d yemmas mlalent I snat bdant la heddrent
Ɣef Ḥsen tɛemmeras awal Ad tẓer d acu tettamal
Ḍrifa (I Cabḥa)
D acu twalaḍ di rrayim Ɣef mmis n ɛemmim Tettuḍ isemis neɣ ala?
Tisri n tayri
101
Cabḥa
A yemma ssiḥnen ulim Ma d Ḥsen d mmim Leḥram ur tyexdim ara
Tessufɣeḍt seg wexxamim Tjerḥeḍt s yilesim U yerna mebla ssebba
Iḥemmeliyi nekk d yellim Nekkerd deg irebbim Necrek lerwaḥ d ṣṣura
Aqlaɣ i sin d arrawim Qbelit d aḍeggalim Uliw d netta i yebɣa
Ḍrifa (La thedder s leḥzen i yellis)
Agad Rebbi deg yimanim Tɣaḍiyi temẓim Ma iɣurrikem wergaza
D netta i yebɣa wulim Beṣṣeḥ ixuṣṣ adrim Ad terwuḍ yids lmeḥna
S tfawtin di leḥwayeǧim Ɣer lqaɛa tagunim Lmaklam d čekčuka
Lḥif ad ibeddel udemim Ad yexṣer zzinim Si lxiq, leɛtab, tamara
Tisri n tayri
102
Aɣ awal n lwaldinim I myextaren argazim Tiliḍ akken i senyehwa
Ad tezmumeg ddunitim Ad yeḥlu lxaṭerim Axir n medden merra
Cabḥa teffeɣ d tarewla Ur tttwuǧeb s lhedra
Ḍrifa tedda di lateris Tettkemmil deg imeslayenis
Di lhedra tezga trennu Ma d Cabḥa txaq tettru
La tesnexfat si leḥzen Idmarenis d nnehta ččuren
Ur tezmir ara a dtehder Tenneɣban si lḥif teqber
Seg wassnni teɣli tḥuss Ur tufi ddwa i ḥellus
Aralmi dtusa tebrat Tufa degs ddwa teɣratt
Tabrat n Ḥsen i Cabḥa:
Ad amnaruɣ a Cabḥa Ncalleh tabrata A kemintaf di lxir d zzhu
A mḥkuɣ ɣef liḥala Inu amek i tella Assa tebda la tleḥḥu
Tisri n tayri
103
Zzheriw tura yebda Imugeriyid d taḍsa Yebɣa ad iyiyessettu
Deg wayen yellan iɛedda N leɛtab d tmara Ur mazal ara ad yernu
Assa ufiɣ lxedma Ɣlayen di ssuma Rebbḥeɣ ayen ur nferru
Ɣef ɛamayen niɣ tlata A nberneɣ Ɣer dinna Ad nili akken ara ɣyehwu
Ur ttagad a Cabḥa Am wassa ad nuqem tawsa Ul amuḍin ad yeḥlu
Felli ad tekkes lmerta Mi ara nemlil jmiɛ Lmeḥna ncalleh ad tekfu
Ṣṣber d win i d ddwa N rruḥ ma yulwa Ma d lḥif ur yettdummu
Ddunit akka ay tebna Amzun d lmuǧa Tettuɣald tettruḥu
Wi iɛacen di ddunita Ad iẓer lmeḥna Ɣas d bu ttaj ɣef uqerru
Ṭṭef di bab n lqedra Ur ttagad ara
Tisri n tayri
104
Ayen i syehwan ad yeḍru
Nekni dayen nesɛedda Urfan i daɣyura Tura a ɣdimager zzhu
Dum a Cabḥa di lehna Ssirem s azekka Ayen i nectaq a tnerwu
Sslamiw di taggara Si ssya ɣer dinna Ad amtinyawi waḍu
Tabrat n Cabḥa i Ḥsen:
Ṭṭfeɣ tabratik a Ḥsen A win iɛettben Yerwan lḥif i wudemiw
Ma iɣab wudemik ɣef wallen Si tayri i yiimelken Tezgiḍ dima deg wuliw
Tabratik tekkesiyi leḥzen Ḥulfaɣ am wakken D kečč i ṭṭfeɣ deg irebbiw
Ssudneɣtt yiwen usuden I diyiyessafessen Lḥir yellan di lxaṭeriw
Ferḥeɣ mi dakdseggmen Wussan i kiɣurren Ma teẓreḍ i yerna lferḥiw
Xdem Rebbi a kiɛiwen A win i yiiḥemmlen
Tisri n tayri
105
D keččini i d asiremiw
Uɣald ɣef ɛamayen A yidtafeḍ akken Tebda tjuǧǧeg temẓiw
Nekk ssarameɣ s ayen I yitweɛdeḍ asmi akken I lsiɣ ttaj i yixefiw
Kkes ttexmam a Ḥsen Ɣef wulik ixaqen Mi ara teɣreḍ tibratiniw
Temmektiḍiyid imiren A kyifrir leḥzen S lqedra imeslayeniw
Seg wuliw nekk uriɣn Sslam i dyeffɣen Yeddan yids rruḥiw
Yebɣa a kiẓur a Ḥsen A kimel leɣbayen I yixedmen lwaldiniw
Atta Cabḥa weḥds teqqim Ɣer Ḥsen tebda tettxemmim
Yemmas tekcemd ɣurs Tluɛatt s lehdurines
Ḍrifa
Iniyid kan a Cabḥa Ma tettuḍ niɣ ala Ayen i tcerkeḍ kemm d Ḥsen
Tisri n tayri
106
Cabḥa (S leḥzen)
Amek ara ttuɣ a yemma Wi yellan am gma Yerwa felli lemḥayen
Akken i dnetturebba Jmiɛ i neɣra Nekkerd amzun d atmaten
Ḍrifa (S tuzzma)
Ssufɣeɣt nekkini ssya Axaṭer yebɣa A myesserwu leɣbayen
Mačči d lkerh i tnekra Tagi d ssebba Ad temḥu tayri garawen
Cabḥa (S nnhati)
Meskin ur yexdim ara Ayen yugi ccreɛ Yettagad win i tixelqen
Ala lewqam i diyiimenna Lemmer d i yufa Ulac tin ad iyifen
Tayri sɣuri i dtebda Ma d netta yexḍa D nekkini i tiḥemmlen
Tisri n tayri
107
Riɣt aṭas imi yeṣfa Lɛib ur tyesɛa Ulac wi ara tidimatlen
Ḍrifa
D tidet ur tnkireɣ ara D bab n rrẓana D nekk i tidyessekren
Lakin d ameɣbun dima Ur yeksib ara Ula d axxam a tyesken
Imanis ur tyelḥiq ara Yerwa lemdella D lbext i dasizelgen
D ayen iɣef ur qbileɣ ara A kemyaɣ netta Gezmeɣ tayri garawen
Yessuterikemid yiwen yesɛa Ureɣ d lfeṭṭa I yeffer deg imelyunen
Yerna tessneḍt a Cabḥa D mmis n weltma D Rabeḥ bu leqder ɛlayen
Cabḥa (S imeṭṭawen)
Ihi yewwikem ṭṭmeɛ N wureɣ d lfeṭṭa Ɣur win yesɛan idrimen
Tisri n tayri
108
Am kemmini am baba Ur kenɣaḍeɣ ara Mi yitferqem nekk d Ḥsen
Ṣebret ɛamayen tlata A dyuɣal ɣer da A dyawi adrim meqqren
Ḍrifa (S taḍsa akk d ttmesxir)
Mazal deg wulim ṭṭmeɛ D usirem dima I wakken a kemyaɣ Ḥsen
Mi la tettruḍ akka Leḥmalas teqwa Deg wulim d ayen izaden
Cabḥa
A mdiniɣ mebla leḥya Deg wuliw yezga Dima uḥemmel n Ḥsen
Lemtelis welleh ma yella Di ddunit am ta Ala Rebbi i tyifen
Ḥemmleɣt seg wuliw yeṣfa Seg wasmi nella D igerdan imeẓyanen
Ulamek i ttuɣ tura Ussan nesɛedda Gar lwerd d ijeǧǧigen
Tisri n tayri
109
Ḍrifa a stesself i uqerru n yellis s westehzi yakk d ttmesxir, u a stini.
Ḍrifa
Ttu, ttu a Cabḥa Leḥmala am ta Assagi temmut dayen
Anef ur ssaram ara Ma d Ḥsen yexḍa Ɣurm meɛdec a dyebren
Cabḥa (S imeṭṭwen d wesnexfet)
Tayriw ur temmut ara Deg wuliw tezga Amzun d ajajiḥ yuɣen
Amek ara ttuɣ a yemma Ayen yellan yeḍra Leɛhud n Rebbi weɛren
Ḍrifa (Ad tkemmel s ttmesxir)
D temẓi i mixedmen akka Ur tessineḍ ara Mi tefkiḍ Leɛhud i Ḥsen
Lxaleq bab n lqedra Ur kemyettqas ara Ɣef leɛhud ma terẓiḍten
Ma tugadeḍ Rebbi a Cabḥa Ɣas rnu ṭṭaɛa N lwaldin i kemidyurwen
Tisri n tayri
110
Nekk d babam nennejmaɛ Nxemmem u nufa Argaz i damiwulmen
Qbel ayen i damnebɣa N lxir d lehna D wa ay d abrid iṣelḥen
Nekni lemmer i nufa A mtezhu lḥala Ad tiliḍ seg iseɛdiyen
Rabeḥ yefhem u yeɣra Ur ixuṣṣ ara Lɛulum, lerzaq, idrimen
Ma tzewǧeḍ yids netta Akken i damyehwa Ad tiliḍ dinna ɣursen
Deg wexxam n xaltim Yamna D yellis Zahiya Tin akken i kemiḥemmlen
Wali i damdiceggeɛ N leḥrir d llebsa Yakk d izurar ɣlayen
Di leɛmeriw ur ẓriɣ ara Lkeswa am ta Ala ɣur yessis n sselṭan
Ɛreḍitt kan a Cabḥa Walitt ma telha Ma d tagi i kemiwulmen
Teɣwatt s lkeswa yelhan Leɛqelis nettat d ameẓyan
Tisri n tayri
111
D taẓawalit i tella Kra din leɛmer i ttwala
Tesselsitt ala di ddheb Am yiṭij i la tlehheb
Di lemri twala udemis Tettɛeǧǧeb deg yimanis
Cabḥa (S lferḥ d leḥẓen tennad)
Llebsayagi telha Trennu di ccbaḥa I yal tin ara tyelsen
Ḍrifa (S taḍsa)
Ma tebɣiḍ ad telseḍ akka Ur ttxemmim ara Ɣef Leɛhud tefkiḍ i Ḥsen
Ttut tura iɛedda Ayen yeḍran yeḍra Kkesit seg wulim dayen
Tqebleḍ zzwaǧ i mnebɣa Ad tafeḍ lehna Yakk d tudert igerrzen
Cabḥa (S nnehta annectilatt)
Zzher i urǧaɣ anida Ma ur mlaleɣ ara Jmiɛ nekkini d Ḥsen
Tisri n tayri
112
Yiwen ur yiiḥemmel ara Akken i yiiḥemmel netta S rruḥines zeddigen
Ccrahaw ɣurs i tella Ma ǧǧiɣt netta D zzheriw yemmten
Ḍrifa tebda taḍsa s ttmesxir, s zzɛaf d lxuf, tettḥebbir.
Ḍrifa
Amek ad yili rruḥ yezha D tudertis telha Ma yella ulac idrimen
Wi iferḥen di ddunita D at ddheb d lfeṭṭa Niɣ d imeɣban yettmeḥḥnen
Argaz tebɣiḍ a Cabḥa Iban seg wassa Seg widak yenneɛtaben
Ma yerwa lehmum netta Ur myessefk ara Ad terwuḍ yids leɣbayen
Ferqet axir seg wassa Ad inadi kull wa Ɣef zzwaǧ i dasiwulmen
Netta ur yeksib ara Ula d tazedɣa Di temɛictis yettmeḥḥen
Tisri n tayri
113
Ma iɣurrikem a Cabḥa Ɣas ru si tura Ɣef ddunitim i ixeṣren
Iban ur yessulef ara I timlilit jemɛa I sin d izawaliyen
Kemmini ur tesɛiḍ ara Ureɣ d lfeṭṭa Xtir bab n yedrimen
Netta ma ixuṣṣ di ssɛaya A snextir Zahiya Niɣ d lall imelyunen
Ad myussaren jemɛa Ɣas ixuṣṣ netta U nettat ara tyallen
Cabḥa la yettru yeẓris am lehwa Tuɣalas tayri d leḥnana
Cabḥa
Ma yella ǧǧiɣt a yemma Ad yeḍru yids kra Ugadeɣ i tyettaɣen
Si ddunit ad yekkes ṭṭmeɛ Ad yemmet s lɣemma Ad yeqber s lemḥayen
Ma yedder di ddunita Meskin ad yebbehba A syerwi lmexx d idammen
Tisri n tayri
114
Ma yeḍra yids kra Ɣur bab n lqedra D nekk ara yettwaḥasben
Ma rẓiɣ lɛahud i nefka Ffɣeɣ si rreḥma N win i yidixelqen
Ḍrifa (S uḥellel)
Rebbi a misemmeḥ a Cabḥa Ur tessineḍ ara Ula d leɛhud d acuten
Ɣef Ḥsen ur ttneẓẓim ara A tidnerr ɣer da D nekni ara sizewǧen
I silaqen ala Zahiya D lall n sseɛya D yellis imerkantiyen
Ad myuṣṣaren jemɛa Ɣas ixuṣṣ netta D nettat ara tiɛiwnen
Cabḥa
Lehdur i dtenniḍ tura Fehmeɣten merra Ibaniyid ṣṣwab degsen
Ad aruɣ tabrat assa Ara yekksen ṭṭmeɛ I yellan deg wul n Ḥsen
Tisri n tayri
115
Ɣef tayris nedmeɣ tura Ulamek ara I nemlil nekk yids akken
Igumma zzman d lqedra Yezwar di tira N win i daɣdixelqen
Ma d uliw ur tyenkir ara Nekk ḥemmleɣt dima Leḥmala n watmaten
Ḍrifa (Tǧelleb s lferḥ)
Bɣiɣ a yidtiniḍ akka Yeɛṭikem ṣṣeḥḥa Wagi d lewǧab isekren
Ruḥ s amkanim tura Bdu di tira N tebrat azenitt i Ḥsen
Seg wulis kkesas ṭṭmeɛ N zzwaǧ i yebɣa Tura ifatit dayen
Cabḥa (S leḥzen)
Ma yettwakkesas usirem Ḥṣiɣ ad yeɛdem Wulis aḥnin aleqqaq
Ur yezmir ara ad yeddem Taɛkemt n lhemm D wurfan yettuqim lefraq
Tisri n tayri
116
Mayna seg umeslayinem Ddunit tḥettem Teǧǧa aɛziziw iḍaq
Ḍrifa (Daɣen tefreḥ)
D acu yezmer a tyexdem Anwa ara yezzem Ma tḥerremit tin i yectaq
Ad yeṣber u ad yessusem Alamma yettukem Ad yeḥlu wulis ma ixaq
Mi steɣli leḥmalainem Imiren a snuqem Axxam iwulmen ilaq
Cabḥa attan tura tabrat Tewwittid ɣer zdat yemmas
Cabḥa
Atta tebrat i sketbeɣ Ad amttidɣreɣ Wali i dasnniɣ degs
Ḍrifa
Ɣerittid ad assleɣ Bɣiɣ ad fehmeɣ Irkelli lehdurines
Cabḥa (A dtɣer tabrat)
A knaruɣ tabrat a Ḥsen
Tisri n tayri
117
A kxebbreɣ s wayen I diyiibeddlen leɛqeliw
Ɣef tayri i daɣicerken Niɣ temmut dayen Assa teɣli seg wuliw
D ddunit i diyiiḥettmen A kǧǧeɣ a Ḥsen Ad aɣeɣ awal i lwaldiniw
D nitni i yidyurwen Ayen diyixtaren Assa qebleɣt i yimaniw
D ayenni i diyiiṣelḥen D abrid a yiisellken Iwulmen i ddunitiw
Ɣurk ad teṭṭfeḍ ccḥayen I win i yiixeḍben I diyiyebɣa d leṣlaḥiw
Nekk yidk tura a Ḥsen Ad nuɣal d atmaten Seg wulik mḥu tayriw
Beddelitt s tayri nniḍen Aggur, cehrayen Labudd ad tettuḍ isemiw
Rebbi ad akdyazen Yiwen ṣṣber meqqren Yess ad tettuḍ lexyaliw
Mi ara tafeḍ tin diyiyifen M ṣṣifa ifazen A kferḥeɣ ay aɛziziw
Tisri n tayri
118
Ma d lwaldinik qeṣden Ɣer da a kidrren A kafen zzwaǧ axiriw
Ma d asmi i kssufɣen Di lmeqṣudnsen Ad aksettun tayriw
Tura lehdur nekfaten Nekk ssegraɣakn Di tebratagi sslamiw
Sɣur weltmak i kiḥemmlen Tin i kiɛuzzen Isemik dima deg wuliw
Ḍrifa
Teɛǧebiyi tebrata I turiḍ assa Nekk aṭas i ferḥeɣ yess
Ḥsen ad yekkes ṭṭmeɛ N tayrim a Cabḥa Maɛadc ad lxemmem degs
Thenni nextaram tura Argaz i mnebɣa Qlilit lemtulines
Ma ad tqebleḍ yiwen am netta Mzawaǧet jemɛa Crek tudertim yids
Cabḥa
Nekkini qebleɣ a yemma Kemmini d baba
Tisri n tayri
119
Ayen i tebɣam ferḥeɣ yess
Ḍrifa
Ihi ad ceggɛeɣ i weltma Akken a dtas ɣer da Awal a tfakkeɣ yids
Ɣef temsalt n zzwaǧa Ad nɣer lfatiḥa Ad tiliḍ d tislitines
Ncalleh aseggasa Ara nuqem tawsa S Rabeḥ ulim ad yetwennes
Cabḥa
Rray i twalam yelha Kemmini d baba Rebbi a keniweffeq ɣurs
Cabḥa tabrat tessulitt Imiren i Ḥsen tuzenitt
S afusis akken i tewweḍ Yeṭṭefitt s ulis i ttyezmeḍ
Yellitt s lferḥ a ttiɣer Yuɣalas lferḥ d ḍḍer
Yufa lexdiɛa n Cabḥa Imiren affwadis yerḥa
Deg wusu yeɣli ɣef wudem Am win yeswan ssem
Tisri n tayri
120
S lquruḥ yetteḥlilis La yekkat ger ifassenis
Leɛqelis iɣab si ddunit S ul i ttekcem tergigit
Iɣas am wakken yurga Di tidet d ccekk yezga
Yeskaddeb imanis netta Ur yumin Cabḥa a ttexdeɛ
Isekked aṭas lxeṭṭis D nettat ziɣ s timmadis
Ṣṣifas meskin tenneqlab Yeɣlid fellas rrebrab
Yeṭṭef leqlam la yettaru I Cabḥa ma a ttidyehdu
A ttidyerr ɣer leɛqelis Ma dtub garas d babis
Tabrat umayri iḥerqen i teḥbibt i tinekren:
Sɣur Ḥsen i Cabḥa:
A mnaruɣ tabratagi D yeẓriw la iserri Bessif ay ṭṭfeɣ leqlam
I kemm a m wudem n lɛali La ttruɣ d imeṭṭi Melmi ara dtraq tasam
D tawla iḥerqen tuɣiyi Deg wussu teɣḍeliyi
Tisri n tayri
121
Seg ujajiḥ n leḥmalam
Lḥubbim imeḥḥeniyi Ɣas ḥunnd felli Mennaɣ lxir si lǧiham
Ul i wumi ara yeccetki Bexlaf kemmini Ma tnekreḍt ad yenneɛdam
Nemyeḥmal tettuḍiyi Ma tesliḍ segi Awal ibeddel ṭṭbiɛam
D acu yeḍran iniyi Ur teffer felli Aḍu i dihubben fellam
Di tebratim waǧebiyi Yelha neɣ diri Xerṣum ad waliɣ tiram
Ad yekkes ḍḍiq felli Naddam a dyeɣli Akken ad yifsus ṭṭlam
Mmektid ttejra n tili D ijeǧǧigennni I amnnḍeɣ ɣef twenzam
Mi nemyuṭṭaf akkenni Kemm d nekkini Mi dyeɣli fellaɣ naddam
Ma d ulim a dyemmekti Lferḥ n wassnni Mi yitenniḍ la nessaram
Tisri n tayri
122
Uliw igerd nnhati Ah... Si lḥerqanni I urǧaɣ d leḥnanam
Tabrat n tmayrit inekren i weḥbibis meɛduren;
Sɣur Cabḥa i Ḥsen:
Tabratik tewweḍd ɣuri Ɣriɣ isefranni Ibezgen s imeṭṭawenik
Ay aɛziz tɣaḍeḍiyi La yettru yeẓri Mi ḍalleɣ ɣef lexbarik
Tayri yidk tecrekiyi Assa tefreqiyi Imi i dir zzherik
Garaneɣ ccer ur yelli Rebbi d inigi Ɣef wayen i yeḍran zik
Rebbi a kiṣebber felli Isemiw ad yeɣli Ur izeddeɣ deg wulik
Keččini d aẓawali U nekk daɣenni D taẓawalit d lemtelik
Walaɣk deg wassagi Qbel tadukli Ur telḥiqeḍ ara imanik
Lemmer ad nemlil akkenni Lhemm ad yennerni
Tisri n tayri
123
S ccum ad tɛeddi temẓik
Akken ula d nekkini Ur nesɛi lwali Ma kemmleɣ ɣer lemḥanik
I diyiyeṭṭfen d ayagi Lɛib ur yelli Leɛmer i tsliɣ seg yimik
Ay aɛziz semmeḥ felli Ɣef wayen i dyekkan segi Ma ssnedfeɣak lxaṭerik
Amzun mmuteɣ ḥsebiyi Deg yiwen wass ttuyi Akken ad tnes tmessik
Mennaɣ ad tṣebreḍ felli Tayriw ad teɣli S tayeḍ ad yezhu wulik
Ḥsen yerrayas lewǧab Yeḍmeɛ a dtuɣal ɣer ṣṣwab
Tabrat sɣur Ḥsen i Cabḥa:
A kemwaǧbeɣ i tebrata Ma tecfiḍ niɣ ala Ayen i yitenniḍ ziknni
Asmi nemlal di lexla Nebded ɣer tara La nettmeslay akkenni
Yiwen ur aɣdiwala Yakk d Rebbi yeẓra Ɣef wawalim d inigi
Tisri n tayri
124
Tenniḍiyid nemsawa Yiwen n rruḥ i nesɛa Leḥmalak tezdeɣiyi
Tesɛiḍ adrim neɣ ala Ur nẓimeɣ ara I ḥemmleɣ d keččini
Ma yella sseɛdiw yeqwa A ktezhu lḥala Asmi ara tzewǧeḍ yidi
I ɣileɣ ur tettuḍ ara Ayen i nenna Yakk d Leɛhud n Rebbi
Akken i dnetturebba Jmiɛ i neɣra Idammen ɣelben kulllci
Babam d gmas n baba Seg yiwet n ttejra Kemm d yellis n ɛemmi
Ma lliɣ d ameɣbun assa Ahat azekka Ad ifak lhemm felli
Ma teɣwakem ssɛaya Mmektid taggara Wissen amek ara tili
Tettneqlab ddunita D timɣerrit dima Win tesbedd a ttesseɣli
Cabḥa ur dterri lewǧab Ɣef Ḥsen yettkemmil leɛtab
Tisri n tayri
125
Yerfed leqlamis yurad Tabrat iḍen degs yennad
Tabrat n Ḥsen i Cabḥa:
Tabratiw a kemintaweḍ Ahat a dtmuqleḍ Ɣuri s tiṭ ḥninen
Zdati lemmer ad tbeddleḍ Ɣuri a dtsekdeḍ Allenim ad runt idammen
Ahat a dtiḥnineḍ Ad iyitsefḍeḍ S ufusim imeṭṭawen
Walid amek i yitḥerqeḍ S tayri i yitjerḥeḍ Aqli d lmeyyet yeẓẓlen
Ma d rruḥiw la itenneḍ U kemmini tfehmeḍ D lefraqim ad iyenɣen
Ur umineɣ ad iyitnekreḍ Nwiɣ a dtfekreḍ Asmi nemɛahad akken
Tenniḍiyi ma txuṣṣeḍ D nekk i twulmeḍ D zzwaǧ aḥlali ziḍen
Si twenzaw ara tkesbeḍ Yesi ad trebḥeḍ Ad nidir d iseɛdiyen
Tisri n tayri
126
D ameɣbun i yitqebleḍ Ma d tura tnekreḍ S wedrim i kemɣurren
Mmektiyid ma tḥemmleḍ Uliw i tzedɣeḍ Ala nekk i kemiḥemmlen
Leɛhed amek ara terẓeḍ Rebbi ur ttugadeḍ S tayrim ma yesleb yiwen
Am nekkini i tmelkeḍ Ugadeɣ a yitenɣeḍ Di leɛmerinu ijuǧǧgen
Ɣur Rebbi ad tettuḥasbeḍ Amek ara twaǧbeḍ Ɣur win i kemidixelqen
Yurǧa meskin ma d kra Lewǧab ur dyuɣal ara
Ikemmel daɣen yura Yeccetkad s lemḍerra
Tabrat sɣur Ḥsen i Cabḥa:
A mnaruɣ tabrat nniḍen A tin ɛzizen Ma dtraqeḍ cafeɛ degi
Aqli am win iɣerqen Di lebḥer iɣemqen Lmuja la yitettawi
Teḥmeld felli mertayen Tewwetiyi s idmaren
Tisri n tayri
127
S ul i tewweḍ tyitanni
Aman la yittaddamen Am win yemmuten Iselman nnḍen felli
Bdiɣ asɣal s ifassen Ilesiw iɛuggen Lhedra tugi a dtali
Ur ufiɣ wi ad iyiifakken Rruḥ yetmeḥḥnen Leɛtab fellas yettnerni
Ssawleɣ i wi ara yidyeslen S ṣṣut iḍeɛfen Mazalit ur yidyesli
Ḍelbeɣ di Rebbi ɛlayen I wakken a dyessiḥen Wi ḍemɛeɣ a yidiwali
Ruɣ imeṭṭawen zeqqlen Ɣef wayen i yiyuɣen Ulac wi ara irun yidi
Uyseɣ ddunit dayen D wi ttizedɣen Deg wuliw mazal kemmini
Nedheɣ s yisemim ziḍen Ḥulfaɣ am wakken Rsent lmuǧatnni
Walaɣkemid usawen Am tin izemren I lebḥur a tentnadi
Tisri n tayri
128
Urǧaɣ ulim ḥninen D tasam d yettraqen Ahat a dtɣamseḍ ɣuri
Lewǧab ur dyuɣal ara Ikemmel meskin yura
Tabrat nniḍen sɣur Ḥsen i Cabḥa:
Tafeǧrit di tafrara I mnuriɣ tabrata La mttcetkiɣ iɣeblan
D tagi i d tis xemsa Lxaṭeriw yurǧa Lewǧab melmi ara diban
Ma yitɣiteḍ s leḥnana Rruḥ imenna A tidyas lexbar yelhan
Ḍelbeɣkem s leḥmala I necrek tazwara D wasmi nemlal di leǧnan
D lxaleq bab n lqedra I yiimeḥḥnen akka S tayrim i diyiyenɣan
Ad iyitekkseḍ lxufa A yidterreḍ ṭṭmeɛ D usirem i diyiyeḥyan
Aqli d afrux ma yefqeɛ Deg ufus n tninna Ma tuli yess deg igenwan
Tisri n tayri
129
Ur yeẓri anda yedda Yemmut neɣ yeḥya Aduqqes yerna rreɛcan
D amuddur ur iwala Anida yella Teḍra yids am win yurgan
Akken i yidi teḍra Ur umineɣ ara Segm a dyas nnekran
A yitneɣ yiwet Iḥaǧa D asirem ma yekfa Ad iyiyessiwezlen ussan
Rruḥiw ɣurm i yella Waliyid a lalla Mbeɛd Rebbi d kemm i yellan
Tikkelta mi tidtwuǧeb Leɛqelis meskin yexreb
S tebrat iqeḍɛen layas Imeslayen am rrṣaṣ
Mi ttyelli akken a ttiɣer Yerna lɣemma d uḥeyyer
Tabrat n Cabḥa i Ḥsen:
Lewǧabiw aneggaru Afus a ktinyaru
A knaruɣ tabrat fhem Di lbalik uqem Amzun nekkini mmuteɣ
Tisri n tayri
130
Ḥsebiyi d weltmak teḥrem Akken teṭṭḍem Ulamek yidk zewǧeɣ
Seg wulik kkes asirem Niɣ tura yegzem Leɛhed yellan garaneɣ
kkes iɣeblan d uxemmem Ɣef yimanik xdem Nekk am gma i kḥesbeɣ
Mazal leḥmala dayem Deg wuliw tercem Ma d tagmat ur ttnekkreɣ
A Ḥsen ɣas berka lewhem Niɣ yezwar leḥkem N Rebbi asmi dluleɣ
Yura deg wenyir n bnadem D lxuf neɣ d lhemm Dayen ula i dakxedmeɣ
Sidi Rebbia kdyeɣrem Zzwaǧ iwulem Di tmeɣrak ara ferḥeɣ
Ddunitik ad tseggem A kyecher yisem A yitbuddeḍ u a kbuddeɣ
Ḥsen ameɣbun yuyes Yettnerni fellas lḥess
Ṣṣifas yelhan truḥ Seg unezgum akk d lquruḥ
Tisri n tayri
131
Win ara yeẓren udemis Ad yeskiddeb imanis
A tiɣil mačči d netta Yecba laxert ma yeḥya
D iɣsan s weglim ɣummen D lexyal kan i dyeqqimen
Yeddem tabra yurattid I Rabeḥ yessefhemitid
Yuzenas tibratin n Cabḥa N wasmi cerken lemḥibba
D lxeṭṭis i d ccahed Asmi i dastefka lɛahed
Yemlad ayen i ssaramen Segmi llan d imeẓyanen
Ma yella nettat tenker Axḍibis kulllci a tiẓer
Tabrat n Ḥsen i Rabeḥ:
Ad aknaruɣ tabrata A kxebbreɣ s lbaḍna Ur tessineḍ keččini
Sliɣ txeḍbeḍ Cabḥa Teltechur aya Seg wasmi sliɣ ayagi
Sliɣt seg yimi n Cabḥa Mi nemlal di lexla Neqqim nekk yids akkenni
Tisri n tayri
132
Tennayi ur qbileɣ ara Yiwen zzwaǧ am wa I ḥemmleɣ d keččini
Asmi i tesla yemma Ayen yellan yeḍra Seg wexxam tessufeɣiyi
Tefreq gari d Cabḥa Teǧǧa uliw yerɣa Jerḥent wallen seg imeṭṭi
Tennayid ffeɣ ssya Ur kḥwaǧeɣ ara A win yesselben yelli
Axaṭer nettat tufa Win yellan yesɛa S wedrimis yifiyi
D ayen iɣef ur tebɣi ara Ad nemzawaǧ jemɛa Nekk d yellis n ɛemmi
Ihi a Rabeḥ a gma Ur iyissendaf ara Cabḥa i tebɣa d nekkini
Eǧǧitt ur ttxeṭṭeb ara Beddel lhedra Ɣef tamsalt n zzwaǧagi
Yemmas ma yella twala Ur ttteqbileḍ ara A dteqqel alamma d ɣuri
Ma yella txedmeḍ akka I kdnniɣ tura
Tisri n tayri
133
D kečč i d gma aḥeqqi
Ma tekkseḍiyi Cabḥa Issin si tura Tenɣiḍtt u tenɣiḍiyi
A Rabeḥ ur tttessineḍ ara Ur iyijerreḥ ara Ɣas eǧǧitt i nekkini
Ad tafeḍ xiris di ṣṣifa Lxaleq bu lqedra Asga nniḍen a kdyawi
A krnuɣ di tebrata Tibratin i yidtura Ɣef lmeḥnas la yidtettcetki
Ul n wemdan ma yerɣa Icaḍ si lḥerqa N tayri a ttafeḍ yefsi
Akken i yidneɣ teḍra Nekkini d Cabḥa Mi nemfaraq assagi
D tidet ayen i d aknenna Irkelli lbaḍna Di kra n tebratinagi
Ɣur Rabeḥ tewweḍ tebrat Yefhemitt merra yeɣratt
Yeẓra lbaḍnat i sdyemla S tteḥqiq kulllci yella
Lameɛna ur yesɛi ara ul D unguf, d aḥerram, d aɣyul
Tisri n tayri
134
Ɣurs nnif ulacit Ayen yebɣun yeḍru yeqbelit
I Ḥsen tabrat yerrattid S lekdubat iwuǧebitid
Tabrat n Rabeḥ i Ḥsen:
Kra n tebratinnni Wwḍentd ɣuri Imeslayenik ɣriɣten
A Ḥsen nekk bessif felli I qebleɣ zzwaǧagi D lwaldiniw i yityextaran
Ayen i bɣan ad yili D lmuḥal nekkini Ad beddleɣ lehdurnsen
Ula d Cabḥa daɣenni Ad teqbel ayagi D lwaldinis ara idebbren
Ɣurk a yiteṭṭfeḍ ccḥani Rray yexḍayi D ɛemmik i kttixedmen
A Ḥsen lewǧab d wagi Ulayɣer ihi A yidtaruḍ abrid nniḍen
Akken yeṭṭef tabrtnni Zaden fellas lemḥani
Yegzem lxiḍ i dyeqqimen Yemmut usirem dayen
Tisri n tayri
135
Ur yufi wara rreḥma Deg wemḍiq ideg i ttyeḍmeɛ
Rebbi yella a dyerr tiqit Niɣ d asellek si twaɣit
Atan la ihedder weḥdes Am tisselbi i teḍra yids
Ḥsen
Tessnedfeḍiyi leǧruḥiw Yennerna lqerḥiw Ma d ul ata yettwamḥeq
S tebrat tenɣiḍ asiremiw Tgezmeḍiyi uliw S lmus mnaṣef iceqqeq
Amek ara geɣ i yimaniw Tḍaq ddunitiw Tudert felli d aɛewweq
I diyiiɣaḍen d rruḥiw Yemmenǧag wuliw Yeqqed s tayri la ireqq
Tḥuz tmerwast idmareniw Uzzlen idammeniw yerna uneẓẓef d umeḥḥeq
Tuɣ tmess deg weffwadiw Yerɣa weksumiw Icaḍ s usafu n leɛceq
Mi diyiteǧǧa teḥbibtiw Yeɛkes sseɛdiw Yeɣli di lebḥer yeɣreq
Tisri n tayri
136
Di tefsut n tudertiw Yeḥzen lxaṭeriw Yezwit layas d uxeyyeq
A Rebbi ɣiwel ussaniw Ad yaweḍ lajeliw S wenǧaɣ ad ifelleq
Fkiɣak lɛahed a rrayiw Inig d babiw Nekk d lxalat ad nefreq
Ala tamuɣli n walleniw D lhedra n yilesiw Ma tecrekaɣ akk d lmenteq
Mbeɛd yellis idammeniw Yenɣan zzheriw S tebrat i diyitemḥeq
Yids i sɛeddaɣ temẓiw Yewwitt lɣiriw Nettat tɛemmed twufeq
Deg isefras temḥa isemiw Terwiyi lmexxiw Teǧǧayi tasaw teḥreq
Aqli la ttraǧuɣ assiw Ẓriɣ imaniw Tayri lḥessis ineqq
Yeɣli meskin yexcawet Yettnazaɛ qrib ad yemmet
Seg wassen yerwi lmexxis Yesleb yeffeɣ si leɛqelis
Tisri n tayri
137
Yesɛedda akken xemsechur Yuɣal am wesyar yeqqur
Dima tezdeɣit tawla Ur yeẓri anda yella
Aralmi yeḥla si lḥess Yuɣal si Cabḥa yuyes
Atan yetbeɛ ccnawi Ɣef lemḥanis i yettɣenni
Yessen merra i lalat Yetɛedda akken i tenyekkat
D amuzigi mechuren Di tmura yakk yettwassen
Di lfenn i la yettkemmil D amuḍin wulis aḥlil
Tura a dnehder ɣef Cabḥa Amek i yids teḍra
Ɣef Ḥsen dima tettxemmim La ineggi wulis d idmi
Di tayriines i ttmazal Lameɛna ifutitt lḥal
Niɣ teḥṣel tura dayen Akken i texdem mačči akken
Inexḍaben atnin kecmend Axxam yessen yeččurd
Si Muḥend (Ad yehder i Si Meẓyan)
Tisri n tayri
138
A Si Meẓyan Lɛeslamak Mreḥba s zzyarak I yess ferḥen wulawen
Ncedha ad nwali ṣṣifak Ad neqqim ɣer tamak Jmiɛ ad nehder akken
Si Meẓyan
Walaɣk am waggur n lɛid A Si Muḥend Ssaɛid Ay aḥbibiw ɛzizen
Ferḥeɣ lferḥiw izad Imi daɣtsaɛed Ddunitagi ziḍen
Neqreb nekni ur nebɛid Dima a dnessefqad Nrezzud ɣer lḥalanwen
Lqahwa teḥḍerd swan Nitni di sin myesteqsan
Ḍḥand yerkelli bxir Kull wa s lferḥ yettferfir
Si Meẓyan ur yeẓri wara Ayen iɛeddan ɣef Ḥsen yeḍra
Si Meẓyan
I Ḥsen anida yella? Ur twalaɣ ara Si ṣṣbeḥ mi drseɣ dagi
Tisri n tayri
139
Si Muḥend (Yenker ayen iɛeddan)
Mačči yidi i yella Mi meqqer tura Iruḥ Weḥdi yeǧǧayi
Ur ẓriɣ anida yedda Aseggas aya Tabratis ur ttneẓri
Lxir i sxedmeɣ merra Yenkerit assa Igumma a tidyemmekti
Si Meẓyan
Smeḥas ur yessin ara Ur tettqas ara Meskin tɣurrit temẓi
Ma ixuṣṣ di rrayis assa S teɣzi n lmudda Leɛqelis ad yennerni
A dyuɣal alamma d da Mmis n lfamilya Ɣef imawlanis ad inadi
Imekli yewjed ččan Tarbaɛt ɣef nnbi ṣellan
Si Meẓyan yebda lhedra Msusamen yakk merra
Si Meẓyan
Teẓrḍ ayɣef i dnusa
Tisri n tayri
140
Nẓurikid ɣer da Ay aḥbib ɛzizen felli
Si Muḥend
Ncalleh d lxir d lehna D win i nmenna Deg way garaneɣ ad yili
Si Meẓyan
Usiɣd ɣurk ɣer da Ad nessuter nnesba Segk ay argaz n lɛali
Ẓriyken d lexyar n sslala Ur ttafeɣ ara Widak icuban kunwi
Nnif, laṣel d lḥerma Tezdeg yakk d ṣṣfa Ṣṣber ɣurk i yettili
Xtareɣk d aḍeggal a gma Ma yitefkeḍ Cabḥa I wakken a ttyaɣ mmi
Ad tettnerni lemḥibba Garaneɣ dima D atmaten ncalleh ad nili
Si Muḥend
S nnesbanwen mreḥba D lɛali lfamilya Degwen ula ay dnini
Tisri n tayri
141
Laṣel d yiseɣ yezga Nnif tirrugza Kunwi d leǧwad am nekni
Ad neḥmed bab n lqedra Mi daɣdyefka Aḍeggal am keččini
Attan deg ufusik Cabḥa Qebleɣ si tura D tislitik ara tili
Ma d nekni ncalleh am wassa Ad neḥḍer i dderya N mmik Rabeḥ akk d yelli
Muḥend Ssaɛid d Si Meẓyan bedden Di sin la ttemsudanen
Si Meẓyan ikemmel yenna Yecker babas n Cabḥa
Si Meẓyan
Rebbi a kyernu di leɛmer Yessaliyak leqder Yugaren leqder n zik
Nekk yidk am wassa ad nqeṣṣer Asmi ara neḥder I dderya n mmi d yellik
A tenidiqabel zzher D tudert n liser Akken imenna wulik
Irgazen a tessen latay Garasen bdan ameslay
Tisri n tayri
142
D Cabḥa tura i dikecmen Tessuden iqerransen
Mi tekcem ɣer tulawin D Zahiya i la ttyetthennin
Zahiya
A mifek Rebbi sseɛd a tislit A mdteḍs ddunit Kemmini d wergazim
Ad tiliḍ am tjeǧǧigt A mtezhu telwit Akken irad lxaṭerim
Cabḥa atta tessusem Yesba Leɛqelis yewhem
Ziɣemma d lexyal n Ḥsen Zdats i ttidiqublen
Ɣer daxel ulis yedduqes La tettxemmim ma d tidet
Yamna (Ad astini i Ḍrifa)
A weltma assa nezha I snat nethenna Kull ta tewweḍ lmerɣubis
Nufa i Rabeḥ d Cabḥa Ddunit teṣfa A tentmager s lerbaḥis
Ass n ttlata i d tawsa Di ṣṣeḥa d lehna
Tisri n tayri
143
I Cabḥa d wergazis
Zahiya (Ad tini i Cabḥa)
Ferḥeɣ yesm a Cabḥa Kemm d yan n gma Nekkini d talwestim
Wwiɣamd lehdiyya D ameqyas yelha Iwulmen nezzeh afusim
Elsit a Cabḥa a weltma Ma d allen uxeddaɛ Awer muqlent deg wudemim
Kra dastenna Zahlya Nettat ur dtwuǧeb ara
Mi dasteqqen ameqyas Nettat teɣreq di tnafas
D lexyal n Ḥsen i la tẓerr Ger wallenis yugi ad yettixer
Zahiya (A ttthuzz si tayet)
D acu kemyuɣen a Cabḥa Tqeḍɛeɛ lhedra Tugiḍ a dthedreḍ yidi
Cabḥa tessusem, Ḍrifa a ttidtwaǧeb
Ḍrifa
D leḥya i tessetḥa
Tisri n tayri
144
Ur tezmir ara Awal a tidtessali
Cabḥa d tislit tedda truḥ Ɣer daxel ulis d amejruḥ
Tendem deg wayen i texdem Mi teǧǧa Ḥsen di leɛdem
Attan ɣur Rabeḥ argazis Kull wa yebda lekdubis
Rabeḥ (Mi yekcem fellas a dyini)
Zzwaǧnneɣ d aseɛdi Nekk yidm ad nili Ncalleh am ijeǧǧigen
Niɣ am lwerd axuxi Irennu deg usegmi Mkull ass i dyettasen
Kemmini d aggur n tziri Lemtelim ad yili Am yiṭij i dicerqen
Cabḥa
Ḥemmleɣk ma tḥemmleḍiyi Ay aɛziz felli Ay aḥnin i diyiimelken
Si sebɛa wagguren ayagi Leḥmalak tettnerni Deg wuliw d ayen izaden
Tisri n tayri
145
Nekk yidk ad nesɛeddi Tudert n lɛali Degs ad nessemlil ulawen
Rabeḥ
Nekk ḥemmleɣkem si temẓi Yiwen ur yeẓri Deg wuliw tayri yeffren
Am ujajiḥ n tmessi Yenjeg yettnerni Mebla abbu d yesɣaren
Yewɛer leɛceq abaḍni I ffreɣ nekkini Deg wul ur qqareɣ i yiwen
Cabḥa
Ad ḥemdeɣ sidi Rebbi I kyessemlalen yidi S zzwaǧ n leḥlal ziḍen
Nekk yidk tura ad nethenni Mi kfant lemḥani Yakk d ccuq i ɣiḥerqen
Iḍagi d iḍ aseɛdi A tnesɛeddi Akken mennan wulawen
Ɛeddan wussan ɣef zzwaǧis Temmektid mmis n ɛemmis
Tebɣa ad temḥu leḥged I yellan garasen ibedd
Tisri n tayri
146
Imiren tuzenas tabrat Ternayas degs tteṣwiras
Tennayas aqli zewǧeɣ Freḥiyi yiwwas a kferḥeɣ
Ɣurs tewweḍ mi ttyeṭṭef Yenneqlab wudemis yexsef
Mi iwala Cabḥa d Rabeḥ Dayen mzawaǧen d ṣṣeḥ
Lǧerḥines mi yeḥla Daɣen yezzid akken yella
Yewwet lmuziga iɣenna S ṣṣut yeččur d lmeḥna
Ayen yellan deg wul yeffer S lexyuḍ n ssnitra yehder
Ḥsen (La icennud taɣect)
Mmektiyid a Cabḥa Deg wass n nnezha Laḥmalaw tezdeɣ ulim
Tayri sɣurm i dtebda D ajajiḥ yerɣa Am lehwa tesrud allenim
Teccetkaḍiyid ɣef lmeḥna D lḥerqa teqwa Ɣef yedmareniw sserseɣ ixefim
Zemḍeɣkem s leḥnana Rruḥiw yetmenna
Tisri n tayri
147
Akken ad yezhu s tayrim
Nekk ɣileɣ d tanafa I yessemlalen jemɛa Ger rruḥiw d rruḥim
Amek i tnekreḍ assa Ur teẓriḍ ara I diyiyeḥyan d tayrim
Mmektid leqmeǧǧa ya Yellexsen merra S tbiẓiẓt imeṭṭawenim
Mazal degs limara I dyeqqimen ar tura Walitt a Cabḥa s tiṭim
Mmektid mi nemlal jemɛa Nekk yidm di lexla Sselseɣam taziba i yixefim
Mmektid lɛahed i nefka Yiwen ur tyeẓra Ala kemmini d babim
Ma d tidet tnekreḍ assa Ayen yellan yeḍra Ɣas initid s yilesim
Axaṭer ur umineɣ ara Tibratin n lexdeɛ Ɣas yuraten ufusim
Leɛmeriw ata yeḥya S usirem a Cabḥa Ma yella idum leɛceqim
Tisri n tayri
148
Annaɣ, annaɣ a Cabḥa Nwiɣ mačči akka I qessiḥ felli wulim
Tqeḍɛeḍ felli lhedra Ur tebɣiḍ ara A yidterreḍ lewǧabim
Tura dayen kkseɣ ṭṭmeɛ Ur mazal ara Ad idireɣ mbeɛdim
Aẓar i yellan yeḥya Tafekkaw merra Tgezmeḍtt s tebratinim
Ḥsen yeqqim di lekmer Ɣef Cabḥa tura a dnehder
Yezdeɣitt deg wul ḍḍiq S leqraya i ttekkes lxiq
Tnuda lektub n Rabeḥ Tufa tibratin n ṣṣeḥ
Tidak i dyuzen Ḥsen I stura nettat daɣen
Teɣratent tru aṭas D isufa rsent ɣef tasas
Cehrayen deffir zzwaǧis Iruḥ nnur seg wudemis
Deg wul n Rabeḥ tuɣal Rxiset ur tesɛi azal
Tisri n tayri
149
S axxamis ur dyettruḥu Anda nniḍen i yettnusu
Tura fellas yetkebber Yeɣli leqderis tettwaḥqer
Dayen yeɛya degs imul Am teɛdawtis i ttiɣull
Tufa tteṣwira i ticerken Netta d lxalat nniḍen
Cabḥa teddem ttṣawernni I xaltis i wumi tenttewwi
Di sin ṣṣbeḥ la heddren Leɛyaḍ yekker garasen
Cabḥa (La teqqar i Rabeḥ s wurfan)
Ussana sani truḥeḍ Ur diyitxebbreḍ Nekk thewwleɣ si lǧihak
Temneyyam ur dtbaneḍ Sani tunageḍ Nekni nettnadi fellak
Yessefkak ad iyitemleḍ Felli ula i teffreḍ Ḥkuyid yakk lbaḍnak
Rabeḥ
Ur ttnadi ad tfehmeḍ Akken ad teẓreḍ Lbaḍna i kemyexḍan
Tisri n tayri
150
Xdem ccɣelim tessusmeḍ Ulayɣer tesleḍ Segi awal arẓagan
Ula i kemyewwin ad tawḍeḍ Akken ad tjebdeḍ Seg wuliw sser yellan
Cabḥa (A ttenhu)
D lḥecmat amek ara teffreḍ Leɛyub la txeddmeḍ Yakk d lefsad n diri
Asmi akken i tzewǧeḍ Teẓriḍ tcerkeḍ Ddunitinek yidi
Amek ussana truḥeḍ Temneyyam tɣabeḍ Lexbarik ḥedd ur tyesli
Ɣer Mestɣanem tunageḍ Tɣileḍ teffreḍ Yiwen ur kidyettwali
Sliɣ s tmeṭṭut i tḥemmleḍ Ɣurs la tegganeḍ Kull mi ara truḥeḍ ssyagi
Ayɣef ara yitɣedreḍ Deg wexxam a yiteǧǧeḍ Acḥal n wussan weḥdi
Nnifinek a ttɣeḍleḍ S lɛar la txeddmeḍ Kečč yakk d tmeɛfuntnni
Tisri n tayri
151
S abrid uɣal tsetɣefreḍ Mmektid tzewǧeḍ Tameṭṭutik d nekkini
Rabeḥ (S leḥmaqa yakk d leɛyaḍ)
Si melmi kemm i dtkecmeḍ Akken ad tuɣaleḍ Tura d abarbu felli
Tebɣiḍ ad iyitḥekmeḍ U ad tettṣerrifeḍ Akken i damyehwa degi
La kemttwaliɣ tɣelṭeḍ Waqila tiɣileḍ Ḥemmleɣkem am ziknni
Cabḥa (S tuzzma d wurfan)
Akka ara yidtwaǧbeḍ U yerna tḥesbeḍ Imanik d argaz n lɛali
Acimi i diyitɣedreḍ Almi i tessxeṣreḍ Temẓiw ijuǧǧgen teɣli
Wi kiḥettmen ad tzewǧeḍ Aralmi tɣurreḍ Lemɣirratagi yesi
Rabeḥ (S uqejjem yakk d ttmesxir)
Ɣurm lḥeqq a yitezzmeḍ
Tisri n tayri
152
Ma yella telluzeḍ Txuṣṣeḍ kra deg wučči
Niɣ lkeswa ara telseḍ D ureɣ i teḥwaǧeḍ I kemilezmen irkelli
Ma d leḥkem ara yitḥekmeḍ Akken a yitcuddeḍ Ayagi d ayen ur nelli
Cabḥa (S taḍsa d ttmesxir)
La kttwaliɣ tɣileḍ Baba hat yezleḍ Usiɣd ad ttnadiɣ učči
Yakk d lkeswa la dteqqareḍ Ihi qbel a yitaɣeḍ Zik lliɣ tedduɣ ḥafi
Ma d taqeddact i yitḥesbeḍ Atan tɣelṭeḍ Ɣas beddel lmizannni
Ala yidi i tzewǧeḍ Ɣurk ad tɣileḍ Tella tayeḍ akkin segi
Tafuḥantnni i tessneḍ A yids tegganeḍ Ur ttqbileɣ ara nekkini
Rabeḥ
Ma tugiḍ a tttqebleḍ Tzemreḍ ad truḥeḍ
Tisri n tayri
153
Ad ambruɣ nekkini
Ur iyitenfiɛeḍ, ur iyitḍurreḍ Bezzaf messuseḍ Ɛyiɣ degm dayenni
Melmi damyehwa tketbeḍ I babam a dyaweḍ I wakken a kemyawi
Cabḥa (S rregmat d leɛyaḍ)
Ma telliḍ d argaz twezzneḍ Ɣiwel a yitessiwḍeḍ Ɣur baba ṣṣbeḥagi
Akken i yidtewwiḍ a yiterreḍ Balak ad tḥesbeḍ Ad qqimeɣ yidk nekkini
D lǧifanni i tḥemmleḍ I wumi twulmeḍ Mačči i lemteliw nekkini
Si Meẓyan (Yeslad i leɛyaḍ yekker garasen)
Ṣṣbaḥ lxir fellawen D acu i kenyuɣen Temserfam taṣebḥita
Neslad i leɛyaḍ yekkren Deg waɣ garawen Mletiyid d acu d ssebba
A Rabeḥ a mmi d acu kyuɣen D acu i kibeddlen
Tisri n tayri
154
Lɛeqliyyak ussana
Rabeḥ (S nnhat d leḥsifat)
Ɛyiɣ di tmeṭṭut am ta Greɣd nnehta Si ddemmarines qebreɣ
A sfkeɣ berru assa Ma qqimeɣ ar azekka Di lǧerras nekk ad ḥeṣleɣ
Ad ḥemdeɣ Rebbi tura Niɣ ur yidyefki ara Yids tarwa ara sgujleɣ
Yamna
Ssusem berka lehdura Nekk d babak neẓra Ɣef lxedmak ur ɣfileɣ
Mačči aralmi d assa I dnesla i ẓẓga S yimaniw nekk ad cehdeɣ
Ur teḍlim ara Cabḥa Temlayi ssebba N leɛyaḍ i wumi la dselleɣ
Ssetḥi ɣef laṣelik kra Imdanen merra La dsellen i ccwalnneɣ
Si Meẓyan (S tuzzma)
Tisri n tayri
155
Teffɣeḍ i yiberdan n ccreɛ Ziɣen mačči akka A Rabeḥ a mmi i kḥesbeɣ
Ttebɛeḍ arraw n zzenqa Sḥefḍenk di ssqaṭa Nekkini ɛyuɣ heddreɣ
Ma d kečč ur tesliḍ ara Nhiɣk ma d kra Amek i triḍ a kssfehmeɣ
Rabeḥ (S zzux d tfenṭazit)
D argaz ay lliɣ tura Ur ḥwaǧeɣ ara Ula d yiwen ad iyessefhem
Asmi meẓẓiyeɣ ṣaḥḥa Akken i dawenyehwa Di lumuriw tḍebbrem
Zemreɣ i yimaniw assa Di lqanun n ccreɛ Yiwen ur degi iḥekkem
Ma yella rrayik yelha Ɣas eǧǧit dinna D kečč i wumi iwulem
Yamna (S tuzzma i Rabeḥ)
Ad teffɣeḍ i leḥkem n babak Iɛettben fellak I yetmeḥḥnen ɣef lǧalik
Tisri n tayri
156
A tidtwaǧbeḍ s lhedrak Ideg ur yelli sslak U yernu iṣeḥḥa wudemik
Ulamek i nlumm fellak Mi texṣer ṭṭbiɛak Ccrab la ihedder seg yimik
Uɣald ɣer lɛeqliyyak Ḥessesas i babak I dakyebɣa d lewqamik
Efkiyi leqder nekk d yemmak Ad debbreɣ fellak Mṣalaḥ d tmeṭṭutik
Ruḥ ad tkemmleḍ leqrayak Ad ternu lekyasak Steɣfer garak d babik
Rabeḥ
Tebɣiḍ ad tḥettmeḍ felli Tameṭṭutagi Imi d yellis n weltmam
Ur qbileɣ ara nekkini D ayen ur nelli Akken ad sleɣ i lhedram
Nekk briɣas assagi Qbel ad tili D nettat i d lall n wexxam
Si Meẓyan
Xzu cciṭan a mmi Ma txedmeḍ akkagi
Tisri n tayri
157
S ddeɛwa n dir a kqasseɣ
Ma tebriḍ i tmeṭṭutagi Leqderiw ad yeɣli Gar medden ad nneḥcameɣ
Uɣald s abrid n lɛali Ma temzaɛafem iḍelli Assa garawen ad ṣelḥeɣ
Rabeḥ (S zzɛaf ameqqran)
Ɣef lumur yecban wigi A baba nekkini D lmuḥal ad aksleɣ
Briɣas i tmeṭṭutagi Seg wul teffeɣiyi Ur ḥwaǧeɣ ara a degs muqleɣ
Ma yella teqqim dagi Ad baṣiɣ nekkini Yiwwas iban a ttnɣeɣ
Ttif ad nefreq assagi Di liser n Rebbi Wala azekka ad nedmeɣ
Si Meẓyan (Zadenas wurfan)
Imi tzemreḍ i yimanik Xdem rrayik Ad nẓer sani a kyessufeɣ
Ma tettekleḍ ɣef wedrimik Ayen yellan deg ufusik
Tisri n tayri
158
N lmeṣruf ad aktkkseɣ
Ruḥ tbeɛ tafuḥantik Yerwin lmuxxik Seg wexxamiw ɣiwel ffeɣ
Ruḥ ad txedmeḍ s tidik Ksebd lqutik Anda ma tebɣiḍ zdeɣ
Yamna (S zzɛaf)
Ruḥ ad txedmeḍ s tidik Ksebd lqutik Anda ma tebɣiḍ zdeɣ
Debber tura deg yimanik Xdem rrayik A diban sani ara kyessufeɣ
Cabḥa yebrayas Rabeḥ Tuɣald ulis yejreḥ
Ur terbiḥ ula yiwen La d Rabeḥ wala d Ḥsen
Leɛhud win i tenyerẓan Ur yeqqim degs laman
Amɣaris ata yerrattid Muḥend Ssaɛid imugeritid
Si Meẓyan
Ay aḥbib ɛzizen felli Berneɣd assagi Segk yenneḥcam wudemiw
Tisri n tayri
159
Yellik wwiɣttid yidi Yebrayas mmi Assa yeffeɣ si leḥkemiw
Wwint warraw n zznaqi Di lefsad yeɣli Yebɣa ad yemsex nnifiw
Kkseɣas seg ufus cci D umeṣruf irkelli Ssufɣeɣt seg wexxamiw
Ur ɣileɣ ara akkagi Ara ibeddel tikli A yidyuɣal d axṣimiw
S berru n tmeṭṭutagi Yesneḥcamiyi Yidk yesseɣli leqderiw
Si Muḥend
Berru dima yettili Lɛib ur yelli Ma yella mfaraqen
Ttif bḍan assagi Wala a dyettili Dima lxilaf garasen
Ma ur mlalen ara nitni Ad neqqim nekni Am wassa am zik d atmaten
Mmik a tyehdu Rebbi A smenniɣ nekkini A dyezzi s abrid iṣelḥen
Tisri n tayri
160
Yelli a sdyefk Rebbi Zzwaǧ n lɛali D sseɛd anida nniḍen
Cabḥa yemmas tqubelitt S lehdurines tezzemitt
D nettat i d ssebbas Imi tefreɣ twenzas
Cabḥa
A yemma txedɛeḍiyi Tɣurreḍ yesi S zzwaǧ i diyitextareḍ
Mmis n weltmam yeɛya degi Iruḥ yeǧǧayi Ɣef tmeɛfan i la itenneḍ
Yetbeɛ ccrab d lwiski D yemdanen n diri Netta yidsen i yexleḍ
Faqeɣ s wannectagi Asmi dasdteɣli Si lǧib tteṣwira n lkaɣeḍ
Walaɣt di tteṣwiranni Iṣewwerd akkenni Netta d yiwet la ttizemmeḍ
Zekneɣ tteṣwirayagi I Zahiya d xalti Feḍḥeɣ lɛar iɣer yessaweḍ
Asmi shedreɣ nekkini Ɣef lumuragi
Tisri n tayri
161
Nniɣas ayɣef i tɣedreḍ
Teddiḍ d tfuḥantnni Nekk teǧǧiḍiyi Am wakken ur tezwiǧeḍ
Yennayid llumd felli Ɣef lḥaǧa n wučči Yakk d llebsa ma txuṣṣeḍ
Ma yella ɣef lumur am wigi D lmuḥal kemmini Akken ad iyitḥekmeḍ
Nniɣas ma tḥesbeḍiyi D taxeddamt dagi Beddel lmizan tɣelṭeḍ
Tzewǧeḍ ala yidi Tafuḥantnni Ɣurs maɛadc ad truḥeḍ
Yennad tḥermeḍ felli Briɣam nekkini S anda damyehwa truḥeḍ
Ḍrifa (Teslufuy i yellis s aqerru)
A yelli ur ttxemmim Mazal zzinim Icuba lwerd amellal
Ata tejjuǧǧeg temẓim Merra lewṣafim Am waggur mi ara dyennekmal
Tisri n tayri
162
A kemidiqabel sseɛdim Ad yifrir lɣim Niɣ ur ifut ara lḥal
Qwan inexḍaben am walim Ma yella d zzherim Ɣur wis sin ay tmazal
Kkes aɣbel i wulim Qwan at wedrim Ad naweḍ ayen i nettamal
Cabḥa
Mazalikem deg wawalim Tselbeḍ ɣef wedrim Ṭṭmeɛ welleh ar yessehbal
Tɣurreḍiyi s tiḥḥercim La ttnadiɣ adrim Aralmi xesreɣ raslmal
Ḍrifa (La tesḥissif)
Ah! D Rebbi i tentiqeddren I tuzzma dayen Tura ulayɣer tesḥissfeḍ
A yelli qwan yergazen Widak ifazen Win tebɣiḍ a ttextireḍ
Ma tebriḍd sɣur yiwen Anida nniḍen Axiris ara tafeḍ
Tisri n tayri
163
Cabḥa (S leḥmeq d leḥzen)
Berkayi lhedram ḍaqeɣ Yess i ttwaɣurreɣ Teǧǧayi di lemḥayen
Tferqeḍiyi d win ḥemmleɣ Di lḥubbis semḥeɣ Ɣuri maɛdec a dyebren
Irgazen a tenɛahdeɣ D yiwen ur zwiǧeɣ Ḥaca ma yella d Ḥsen
Ma ulac akken ara qqimeɣ Bɣiɣ ad ɛiceɣ Am temrabeṭ irumyen
Mi tekfa Cabḥa lhedras Teffeɣ seg wexxam yemmas
Ata ɣur wergazis la thedder Teḥkad ayen yellan yeffer
Ḍrifa (A dtini tidet i wergazis)
A kdiniɣ tidet assa Ɣef wayen i nenna Asmi akken i iruḥ Ḥsen
Di lḥeqq ur yexdim ara Ayen yenker ccreɛ D nekkini i dyeskaddben
Bɣiɣ a tnetlef ssya Imi netta d Cabḥa
Tisri n tayri
164
Ḍemɛen ad mzawaǧen
Myeḥmlen s tayri teqwa Ur ẓriɣ ara Am tin tayri zeddigen
Ugadeɣ ma tesliḍ aya A stefkeḍ Cabḥa D zzwaǧ n leḥlal i Ḥsen
Ma d nekk ur bɣiɣ ara Ad mlilen jemɛa I sin d iẓawaliyen
Xtareɣ mmis n weltma Bɣiɣt i nnesba Imi diyiyeqreb deg idammen
U yerna yefhem yeɣra Ur ixuṣṣ ara Lerzaq yakk d yedrimen
Ihi ǧubaɣd lfekra I yess i ttellfeɣ ssya Mmis n gmak meẓẓiyen
Ferqeɣ garas d Cabḥa Ǧǧiɣten merra Amzun s rrṣaṣ i ttewwten
Ssyinna ttḥettimeɣ ɣef Cabḥa S lehduriw dima Aralmi tesmeḥ di Ḥsen
Fkiɣtt i mmis n weltma Nwiɣ d winna I d argaz i ttiwulmen
Tisri n tayri
165
Nedmeɣ di rrayiw assa Mi bḍiɣ ger Cabḥa Yakk d weɛzizis Ḥsen
Ḥeqreɣt ur yeksib ara Lwiz d lfeṭṭa D tnezduɣt ara yesken
Assa tbeddel ddunita Tqubelit s taḍsa Hat yekseb imelyunen
Nnand yusad si Anqara Yuɣald ssyinna D amuzigi mechuren
Meskin d tayri n Cabḥa I tyessawḍen akka Almi yuɣal d ccix n lfenn
Si Muḥend (Yerfa yebɣa ad yetterḍeq)
I kemm ur tugadeḍ ara Si bab n lqedra Mi tgezmeḍ sin wulawen
Tenɣiḍ zzher n Cabḥa Yakk d mmis n gma Di tmura isab yetmeḥḥen
Tessufɣeḍt kemmini ssya Tmesxeḍt s lhedra Yakk d lekdub ucmiten
Lemmer i tidufiɣ da Ɣef lekdub i nesla Yalfi i tnɣiɣ dayen
Tisri n tayri
166
Tɣurreḍ Ḥsen d Cabḥa Txedmeḍ lxedma N ikehriren imcumen
Afus n Rebbi yeqwa Ahat di ddunita Segm ttar a dyebren
Leɛtab n Rebbi yeqwa Di ǧahennama Iɣsanim ard rɣen
Ttixer si zdati tura Beddeliyi taswiɛta A settut ay udem n wuccen
Yessufeɣittid seg wexxam Imiren iɣas di ttexmam
Yessawelasd i yellis Yennayas s wawalis
Si Muḥend
Smeḥiyi a yelli ɛzizen D yemmam i diyiiɣurren S tḥila d lekdubis
Ayen yeḍran garam d Ḥsen D nettat i yewwten Aralmi thudd llsasis
Mmer di ẓriɣ ayen Niɣ sliɣt segwen Ad rnuɣ di lbenyanis
Cabḥa (La thedder ma d yemmas la dtettḥessis)
Tisri n tayri
167
Zdat Rebbi ad aksemḥeɣ A baba fehmeɣ Mačči d kečč i diyiiɣurren
Irgazen a tenɛahdeɣ D yiwen ur zwiǧeɣ Siwa ma yella d Ḥsen
Ma yenkeriyi ad mmteɣ Ddunit a ttfarqeɣ Ɣer tenṭelt ad iyiddmen
Tekfa awal terwel, tessetḥa. Ma d yemmas tulesd i usefru.
Yamna
Ma yenkeriyi ad mmteɣ Ddunit a ttfarqeɣ Ɣer tenṭelt ad iyiddmen
Mi terwel Cabḥa seg wexxam Teqqelas ddunit d ṭṭlam
Tennad awal ur nlaq Zdat babas yess i tenṭeq
Si Muḥend (S nnhati la dyeqqar)
Yelli i yidyeḥkan lesrar Iban tenneɛdar Ugadeɣ i iḍerrun yids
Ya ḥafiḍ ya settar Si tayri ma texser Ad tuɣal i babis d lḥess
Tisri n tayri
168
Tasas ad treqq am lefnar Ad tuɣal d aɣebbar Si zzelfa n uǧaǧiḥ n tmess
Ḍrifa (La thedder s imeṭṭawen i wergazis)
Kra da yekkad segi Mi ɣedreɣ yelli Mnaṣef i bḍiɣ ulis
Wissen agujilnni I tellfeɣ ssyagi Amek i yella lḥalis
Si Muḥend
D kemm i iɣurren arrawim Tura ru neɣ qqim Ayen i yeḍran yeḍra
Mazal garam d babim Ma ad teẓreḍ ddnubim Yakk d leɛtab i myura
Rabeḥ mbeɛd ɛamayen D zzman fellas i idewwren
Tura yuɣal d asekran Taguniines deg izenqan
Llebsas d iderbalen Iteddu s leḥfa iḍarren
Atan di lḥebs ṭul n leɛmer Yenɣa yiwen yebɣa a tyaker
Tisri n tayri
169
Iɛettebit Rebbi di ddunit Ayen yexdem merra ixelleṣit
Ussan mazal la ttɛeddin Muḥend Ssaɛid d amuḍin
Atan deg wexxam i yella Meskin tezdeɣit tawla
Temɣer d lḥess iḍulen Lḥif, aɣbel, ixemmimen
Si Muḥend (Tamɣartis d yellis s idisis)
Annaɣ a Rebbi ɛettbeɣ Si tawla ḥerqeɣ Lehlak rniɣ leɣbayen
Tikkelta ugadeɣ ad mmteɣ Ula wi dǧǧeɣ Ɣer lwacul a teniɛiwen
Ala Ḥsen i dssekreɣ Mennaɣ a tẓreɣ Ad asruɣ s lemḥayen
Cabḥa
Ṣber a baba ɛzizen Rebbi a kdyazen Ḥellu atan deg ufusis
Axellaq i ɣdixelqen D netta ara iferrǧen Ilaq ad nanez i leḥkemis
Tisri n tayri
170
Si Muḥend
Awid leqlam d lkaɣeḍ
Cabḥa
D acu ara txedmeḍ?
Si Muḥend
Ad aruɣ tabrat i Ḥsen
Cabḥa
Ax leqlam i dtessutreḍ Hatan lkaɣeḍ Kečč hder nekk ad aruɣ
Si Muḥend (La dihedder, ma d Cabḥa la tettaru)
A mmi aɛziz i dssekreɣ Segk ad ḍelbeɣ Ssmaḥ i wudem n Rebbi
Zik ɣer lǧihak ɣelḍeɣ Welleh ma faqeɣ Aralmi d ussanagi
Ḍelbeɣk d wayen i ɛettbeɣ D uyefki i ṭṭḍeɣ Nekk d babak akkenni
Ar dtaseḍ akken a kẓreɣ Bac ad rtiḥeɣ Si lehlak i dyersen felli
Tisri n tayri
171
D ssmaḥ segk ara ḍelbeɣ Qbel ad mmteɣ Ɛlaxir ad nembeqqi
Abrida cukkeɣ ad ruḥeɣ Si ddunit ad reḥleɣ Ɣer leɛfu n sidi Rebbi
Asd i wakken a kẓreɣ Madamiyi ddreɣ Rruḥ mazalitt degi
Ma irad Rebbi ad mmteɣ Deg wudemik mi ara sekdeɣ Leḥrara ad tifsus felli
Ad awḍeɣ babiw ferḥeɣ D lmumen ara mmteɣ A yitmeṭleḍ keččini
Ḥsen mi tyewweḍ wexbir Iruḥd ɣurs s lḥir
S axxam yekcem ɣur ɛemmis Yeddad yids ṭṭbibis
Ur yemsalam la d Cabḥa wala d yemmas, iqeddem ɣur ɛemmis yennayas.
Ḥsen
Ur ttagad a baba, ur ttagad Si lehlak ma izad Tura ad yifsus fellak
Ṭṭbib
A swwteɣ tisegnita
Tisri n tayri
172
A stekkes tawla Iɛeddan i weḥdurebɛin
Ssebbas di lehlaka D ddemmar d lqenṭa Yakk d ttexmim d wurfan
Amuḍin yellid allenis Yebda la yettweṣṣi mmis
Si Muḥend
A Ḥsen yellis n ɛemmik Seg laṣelik yakk d idammenik A kweṣṣiɣ...
Meskin ur yezrnir ara Ad asikemmel lhedra
Ḥsen (Yefhem ayen yebɣa)
Thenni a baba fehmeɣ Nekkini ɛeqleɣ Ayen i tebɣiḍ a dtiniḍ
Ur ttxemmim ara ad xedmeɣ Ayen i wumi zemreɣ Ad iliɣ akken i tenwiḍ
Amuḍin ɣerrbent wallenis Yewweḍ ɣer leɛfu n babis
Cabḥa d yemmas la tettru Ma d Ḥsen la tyettɣummu
Yebren ɣur Cabḥa la ihedder La yettḥawal a ttiṣebber
Tisri n tayri
173
Yesfeḍas imeṭṭawen Iheddenitt s imeslayen
Imiren seg ufus yeṭṭefitt Nettat iɣab leɛqelis
Tettu babas yemmuten Tebda tettxemmim ɣef Ḥsen
Netta yebda la ihedder Segs yettuddum sser
Ḥsen
A weltma ur ttagad ara Niɣ aqliyi da Nekkini deg wumur n babam
Yekfa leɛmer i dasyura A Cabḥa tura Cwiṭ n ṣṣber ilaqam
Ad nruḥ yakk si ddunita Yiwen ur dyettɣima Ṣṣber d win i d ddwam
Ṭṭbib
Akken i twalaɣ uyseɣ S tmuɣli fehmeɣ Belli ad yemmet umuḍin
Di tḥessast i la selleɣ I wulis yenǧeɣ Linna ssfehmeɣkin
Laǧeris a wentɛeḍḍmeɣ Rebbi a tḍelbeɣ
Tisri n tayri
174
D ṣṣber sɣurs ara dyeɣlin
Ḍrifa (La thedder s imeṭṭawen)
Seg wasmi yeɣli iḥuss Netta deg wussus Yettmuqul kan s wallen
Mi ruḥeɣ a tṭṭfeɣ seg ufus Ad ḥulfuɣ d ḥamus Amzun d ajajiḥ yuɣen
Amettan iɣab iruḥ Ɣur babis yuɣal rruḥ
Cabḥa d yemmas uɣalent Ɣur Ḥsen i dqqiment
Netta yexdemasent lxir Ma ɛacent zik tura xir
Cehrayen mbeɛd ayen yeḍran Cabḥa truḥ ɣer leǧnan
S imukan i iḥemmel wul S nndama i tentettmuqul
Twala lwerd yefsan Yezwit waḍu qbel lawan
Si liḥf la ttrunt tciṭwin Seg uzayaḍ i tenyezwin
Tara yellan tesberber Lwerqis yeɣli s iɣzer
Tisri n tayri
175
Teqqim ɛeryan teqqur D tifexsa ṣṣuras teččur
Aslaḍnni iɣef ttɣimin Nettat yakk d Ḥsen di sin
Yulit udal n waman Yergel yuɣal ur diban
Ula d aṣeffer n waḍu Amzun d imeṭṭi i yettru
I nettat mi ara dtemmekti I sdyegran ala nnhati
Leḍyur n tferka ḥeznen Ɣef lefraq n Cabḥa d Ḥsen
Ziɣ atan din yettḥewwis Itekkes lxiq ɣef wulis
Iwala Cabḥa tettru Yusad ad iẓer d acu
Ḥsen (Yulesd i usefru)
A weltma ur ttagad ara Niɣ aqliyi da Nekkini amzun d babam
Yekfa leɛmer i dasyura A cabḥa tura Cwiṭ n ṣṣber ilaqam
Cabḥa (S imeṭṭawen)
Tisri n tayri
176
Mačči fellas i la ttruɣ D ussan ara rnuɣ S leḥzen alamma d lmut
Ḥsen
Berka seg imeṭṭi a Cabḥa Ɣas yemmut baba Niɣ aqliyi deg umuris
Lḥaǧa ur kemtettxaṣṣ ara Kemmini d yemma Rebbi yefkayi lxiris
Niɣ kesbeɣ adrim yeqwa Ur yeksib ara Ula yiwen di lxelqis
Cabḥa
Mačči d baba i yiyesrun D udemik la irennun Di ṭṭeɛfan yakk d tewreɣ
Mi ara kwaliɣ d ameḥzun Di lḥala umeɣbun Amek i tebɣiḍ ad ferḥeɣ
Ḥsen (S nnhati d leḥzen)
A Cabḥa aṭas i tmeḥḥneɣ Di lɣerba sabeɣ Rwiɣ lḥif d imeṭṭi
Ar assa mazal ḥezneɣ Ulamek Uɣaleɣ Am wakken lliɣ ziknni
Tisri n tayri
177
Sidi Rebbi a tḥemdeɣ Imi tɛeqqleɣ Tekkes felli tisselbi
Cabḥa
Mebla ccekk mazal ulik Akken yella zik Imi la dteggareḍ nnhati
Yura Rebbi deg wenyirik Leɛtab i rruḥik Akken ula d nekkini
Kull mi ara waliɣ udemik Ad ruɣ ɣef lḥalik Axaṭer tɣaḍeḍiyi
Ḥsen (S tuzzma yakk d nnhati)
Ulayɣer i truḍ felli Ayen yeḍran yidi A Cabḥa yekkad segm
Leɛtabiw la yettnerni Seg wasmi akkenni I diyitekkseḍ asirem
A weltma tewwteḍiyi S tiyita ujenwi Uliw mnaṣef i yegzem
Mazalit ar assagi D idim la ineggi S lḥerqas Rebbi yeɛlem
Tisri n tayri
178
Cabḥa (S lewhayem)
Mazalik ar assagi Tḥemmleḍiyi S wulinek zeddigen
Ḥsen
Seg wasmi tferqeḍ yidi Ẓriɣ nekkini D tayrim ad iyiyenɣen
Mazal uliw la ineggi S uḥaruq yefsi Am tcemmaɛt yettaɣen
Asmi ṭṭfeɣ tteṣwiranni I yidtuzneḍ kemmini Uyseɣ ddunit dayen
Cabḥa
A gma ɣas smeḥ felli Kra i dyekkan segi Mačči d nekk i tixedmen
Teẓriḍ yemma tɣurriyi U tezzenziyi Am tfunast s yedrimen
Baba a tyerḥem Rebbi Lemmer diyesli Garaneɣ ayen iṣaren
Yalfi daɣyeǧǧa ad nili Akken i nettmenni Ad nezdi ddunit akken
Tisri n tayri
179
Lakin yemma tɣurr yessi Tɣawel tefkayi Zewǧeɣ s anida nniḍen
A gma ma tḥemmleḍiyi I wudem n Rebbi Smeḥiyi ayen ifaten
Uɣald s wulik ɣuri Ad nemlil akkenni S zzwaǧ aḥlali ziḍen
Uliw ataya yefsi A mmis n ɛemmi Si tayrik i dyuɣalen
Ḥsen
I leɛhudnni terẓiḍ Ma yella tecfiḍ Assagi anidaten
Nwiɣ a Cabḥa a kemiɣiḍ Rruḥiw i tenɣiḍ S usiremnni igezmen
D bab n yedrimen i tebɣiḍ Lemmer di tugiḍ Ula wi kemiḥettmen
Di lekmer i diyiteǧǧiḍ D lmuxxiw i terwiḍ Almi yexleḍ s idammen
S tebratin i yidturiḍ Tgezmeḍ lxiḍ N tudertiw i dyeqqimen
Tisri n tayri
180
Cabḥa (S wesnexfet)
Kra da yura ɣef timmi A mmis n ɛemmi D lmektub i yezwaren
Rẓiɣ Leɛhud n Rebbi Ǧǧiɣk keččini D ddunit i diyiiḥettmen
Ma d assagi dayenni Ma tugiḍiyi Ad ɛahdeɣ irgazen
Ur zewwǧeɣ ara nekkini Ad qqimeɣ akkagi Am temrabeṭ irumiyen
Ḥsen (S nnhati yerɣan)
Zwareɣkem ɛuhdeɣ imaniw Inigi d babiw Nekk d lxalat ad nefreq
Ala tamuɣli n walleniw D lhedra n yilesiw Ma tecrekaɣ yakk d lmenṭeq
D kemm i d yellis idammeniw I yenɣan zzheriw Yeǧǧan affwadiw yeḥreq
Mazal tzedɣeḍ uliw Dima rruḥiw S yisemim kan i ineṭṭeq
Tisri n tayri
181
Lameɛna ayes zzwaǧiw Ma rẓiɣ Leɛhudiw Di tmess Rebbi ad iyiyeḥreq
Cabḥa (S uḥellel d imeṭṭawen)
A Ḥsen agad Rebbi degi Iḥnind felli Smeḥiyi ayen i kxedmeɣ
D aḥettem i yezgan felli Wamag nekkini D lmuḥal bac a kǧǧeɣ
Rẓiɣ Leɛhud n Rebbi Tɣurriyi temẓi Ur iyiyettqassa ma ɛetreɣ
Ḥsen
Semḥeɣam zdat Rebbi Leɣlaḍ n ziknni Seg wuliw ar datkkseɣ
Yeqbelikem wulnni I kemiḥemmlen ziknni Am weltma yidm ma ṭṭdeɣ
Tura d atmaten ara nili Amzun ur yeḍri Wayen yellan garaneɣ
Ayes zzwaǧ yidi Niɣ ɛuhdeɣ Rebbi Nekk d tmeṭṭut ur mlaleɣ
Tisri n tayri
182
Cabḥa
Amek ara ḥyuɣ nekkini Mebla keččini Ma tnekreḍiyi ad mmteɣ
A Ḥsen ma dtraqeḍ felli Nekkini aqliyi S tayrik mazal ḥerqeɣ
D amezgu tḥemmleḍiyi Uɣald ɣuri S lqerbik ad twennseɣ
Ḥsen
D tidet mazal ḥemmleɣkem Uliw yenneɛdem S fadinem aqli ḥerqeɣ
A miniɣ awal fhem Di lḥalim uqem Amzun nekkini mmuteɣ
Ḥsebiyi d gmam yeḥrem Akken i teṭṭḍem Ulamek i yidm zewǧeɣ
Seg wulim kkes asirem Tura dayen yegzem Lɛahed yellan garaneɣ
Kkes iɣeblan d uxemmem Lebda ḥemmleɣkem D weltma i kemḥesbeɣ
Zzwaǧ yidi ifatikem Rebbi yifikem
Tisri n tayri
183
Lɛahedis amek a trẓeɣ
Assagi ma qebleɣkem Nekk d yir bnadem D tisigert ara djemɛeɣ
D isefraagi i stenna zik, di tabratis taneggarut, yerrad segs ttar meskint.
S wawalagi tessusem Nettat amzun teggugem
Tendem teḥqer imanis Tenḥaf teḍleq i wallenis
Ur sdteqqim ara lhedra Kra ara dtini tennat merra
Tekker tbeddel amkan Deg wudemis leɣyer iban
Teǧǧa Ḥsen weḥdes yeqqim Yeṭṭef amayegis yettxemmim
Truḥ ɣer lǧiha nniḍen Anda ur ttyeẓri yiwen
Turad tabrat taneggarut I wumi tsemma tabra n lmut
Asefru aneggaru n Cabḥa i Ḥsen:
Afusiw a ktinyaru
Amek ara ḥyuɣ nekkini Mebla keččini Ma tnekreḍiyi ad mmteɣ
Tisri n tayri
184
Annaɣ a mmis n ɛemmi Dayen assagi Tefreq lmut garaneɣ
Nɣiɣ imaniw nekkini Mi uyseɣ dayenni Si zzwaǧik ttwaḥermeɣ
Leḥmalak tessaweḍiyi Mmuteɣ akkagi S wemrar i ttwajeyyfeɣ
Ad akdbeyyneɣ belli Ma tugiḍiyi Fellak ulamek i ṣebreɣ
D lmut ay axiriyi Wala lemḥani D lḥif mi ara dqqimeɣ
Wagi d leɛtab n Rebbi I dyersen felli Di ddunit qbel a tawḍeɣ
Ɣef wayen i dyekkan segi D lemɣirratnni Yakk d wulik i gezmeɣ
Ttif xellṣeɣ assagi Wala zdat n Rebbi Asmi ara ttwaḥasbeɣ
Annaɣ a Ḥsen tenɣiḍiyi Terriḍ ttar segi Txedmeḍiyi akken i kxedmeɣ
Ur kḥsibeɣ ara akkagi Nwiɣ ad yili
Tisri n tayri
185
Wulik aḥnin a kɣiḍeɣ
I wudem n leḥmalanni I necrek di temẓi D yedmarenik iɣer nnudmeɣ
I ɣileɣ ad tsemḥeḍ felli Ma ɛetreɣ nekkini Rreḥma degk a ttafeɣ
Ddunit teḥremiyi Lmektub yugi Akken a yidk mlileɣ
Yemma i iɣurren yessi Ini as ɣur Rebbi Nekk yidm ad mḥasabeɣ
Ssmaḥ garaneɣ ur yelli Tɣurriyi di temẓi S leɛmeriw akken juǧǧgeɣ
Annaɣ ay aɛziz felli Ɣas tenɣiḍiyi Zdat Rebbi ad aksamḥeɣ
Tefreqaɣ ddunitagi Ma tqebleḍiyi Di lǧennet a yidk mlileɣ
Ɣas terriḍ ttar segi Nekk mazaliyi Tayriinek ur ttnkireɣ
Ẓriɣ tḥemmleḍiyi Ṣber deffiri Ay aḥnin a gma ḥemmleɣ
Tisri n tayri
186
Ur yitɣaḍ ara lmutagi I yiiɣaḍen d keččini Deffiri mi ara kidǧǧeɣ
Rebbi yesɛettebiyi Rwiɣ lemḥani Ttif akka wala ddreɣ
D rraḥa n lmut axiriyi Imi ulac adawi Ayɣef ara idireɣ
Ǧǧiɣ udemik n lɛali Ssarmeɣ ɣur Rebbi Ass n lqiyama a kẓreɣ
Ma d amrar yexneqiyi Rruḥ yeffeɣiyi S cchada d yisemik i neṭqeɣ
A kyeɛḍem Rebbi laǧer degi A mmis n ɛemmi Ay aḥnin iɣef i mmuteɣ
Lɣaci ffɣen la ttnadin Ɣef Cabḥa anda ara ttwalin
Ufantt tɛelleq ɣef tzemmurt S wemrar tettwaxneq temmut
Tabrat i dteǧǧa tura Yuḍen Ḥsen mi ttyeɣra
Yeḥbek wulis yessebraq S uɣiwel yecban lebraq
Yesnexfet yennad isefra D widen i d ineggura
Tisri n tayri
187
Ḥsen
Rriɣd ttariw segm S ufusiw nɣiɣkem Wwiɣkem d rruḥ s iriw
Rẓaget ddunit deffirm A wi yeddan yidm A Rebbi qbeḍ rruḥiw
Yeḍleb Rebbi yeqbelit Si ddunit n lhemm yewwit
Ɣer lǧennet n ddwam iruḥ Ad iẓer win yebɣa rruḥ
Ma d tamɣart i teniferqen I sdyegran d lemḥayen
Sin warrawis i tḥemmel S ufusis i tentenṭel
S iẓekwan tettruḥ ad tẓur I sdyegran ala ttfakur
D imeṭṭawenis i diɣellin Almi llexsent tmedlin
Tiẓrigin n Usqamu Unnig n Timmuzɣa Editions du Haut Commissariat à l'Amazighité
oOo
Collection “Idlisennneɣ” 01 Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003
(Tasuqelt Abdenour HADJSAID d Youcef MERAHI ) 02 Slimane ZAMOUCHE, Uḍan n tegrest, 2003. 03 Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003. 04 Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003. 05 Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004. 06 Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004. 07 S. HACID et K. FERHOUH, Laṣel ittabaɛ laṣel akk d : Tafunast igujilen, 2004. 08 Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et
lexique animal, 2004. 09 Lhadi BELLA, Lunǧa, 2004. 10 Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah
MANSOURI, Ageldun amecṭuḥ ) 11 Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004. 12 Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004. 13 Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmaziɣt tatrart, édition revue et augmentée,
2004. 14 Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004. 15 Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i ɣdnnan gar yetran, 2004. 16 Moussa OULD TALEB, Mmis n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI) 17 Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prénoms amazighs, 2004. 18 Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basɣar, 2004. 19 Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004. 20 Abdelhafidh KERROUCHE, Teɣzi n yiles, 2004. 21 Ahmed HAMADOUCHE, Tiɣri n umsedrar, 2004. 22 Slimane BELHARET, Awal ɣef wawal, 2005. 23 Madjid SI MOHAMEDI, Afus segm, 2005. 24 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij aḥric I, 2005. 25 Collectif, Tibḥirt n yimedyazen, 2005. 26 Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nniḍen, 2005. 27 Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaḍal, 2005. 28 Yahia AIT YAHIATENE, Faḍma n Summer, 2006. 29 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij aḥric II, 2006. 30 Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006. 31 Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006. 32 Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006. 33 Ali MAKOUR, Ḥmed n ugellid, 2006. 34 Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeǧǧigin, 2006. 35 Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006. 36 O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecṭuḥ n ugama, 2006. 37 Ali ELHADJEN, Tudert d usirem, 2006. 38 Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007. 39 Djamel BENAOUF, Di tmurt uɛekki, 2007. 40 Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007. 41 Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007.
42 Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007. 43 Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ɣef ṭṭrad 54/62, 2007. 44 Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007. 45 Said IAMRACHE, Timenna n Saɛid Iɛemrac, 2007. 46 Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007. 47 Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007. 48 Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007. 49 Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007. 50 Naima HADJOU, Amennuɣ n tudertiw, 2007. 51 Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007. 52 Omar KHAYAM, Rubaɛiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE) 53 Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI) 54 Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007. 55 Djamel HAMRI, Anadi di tmedyazt, 2007. 56 Khaled FERHOUH, Ḥkuyaɣd tamacahut, 2007. 57 Lhadi BELLA, Awal d usefru, 2007. 58 Omar DAHMOUNE, Agu, 2007. 59 Yahia AIT YAHIATENE, Untigun, 2007. 60 Tiddukla Yusef U Qasi Si Muḥend U Mḥend, Tafaska n tmedyazt, 2008. 61 Sadi DOURMANE, Abrid n tudertiw, 2008. 62 Dahbia AMOUR, Tudert s tmedyazt, 2009. 63 TANASLIT, Akli n tayri, 2009.
Actes de colloques 01 Actes des journées d'étude sur La connaissance de l'histoire de l'Algérie, mars
1998. Actes des journées d'étude sur L'enseignement de Tamazight, mai 1998. Actes des journées d'étude sur Tamazight dans le système de la
communication, juin 1998. 02 Actes des journées d'étude sur Approche et étude sur l'amazighité, 2000/2001. 03 Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe,
2002. 04 Actes du colloque international sur Tamazight face aux défis de la modernité,
2002. 05 Actes des séminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et
l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003. 06 Actes des colloques : Identité, langue et Etat / La permanence de l'architecture
amazighe et l'évolution des cités en Algérie, 2003. 07 Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars
2004. 08 Actes du stage de perfectionnement des enseignants de la langue amazighe,
30/31 mars 2004. 09 Actes du Colloque : Le passage à l'écrit des langues et cultures de tradition orale,
le cas de Tamazight, 2004. (Voir Timmuzgha N°13) 10 Actes du Colloque : La littérature amazighe : de l'oralité à l'écrit, 2005 (Voir
Timmuzgha N°14) 11 Actes du Colloque : Tamazight dans les médias et à l'école : hypofonctionnalité
et usages du lexique, 2006 (Voir Timmuzgha N°15) 12 Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatériel amazigh, 2006.
13 Actes du colloque sur Le libycoberbère ou le Tifinagh ; de l'authenticité à l'usage pratique, 2007.
Revue « Timmuzgha » Revue d'études amazighes du Haut Commissariat à l'Amazighité : N° 1, avril 1999, N° 19, août 2008.
N°10, octobre 2004, Spécial Mohya, Entretien. N°12, décembre 2006, Tajmilt i Si Muḥend U Mḥend. N° spécial en Tamazight :
. N°16, janvier 2008.
. N°17, avril 2008.
. N°19, août 2008.
Revue « Tamazight tura » Revue en Tamazight du Haut Commissariat à l'Amazighité : N° 1, janvier 2009.
Autres publications 01 Chafik MOHAMED, Aperçu sur trente trois siècles de l'histoire des imazighènes,
1997. 02 Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000. 03 Idir ElWatani, L'Algérie libre vivra, 2001. 04 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome1, Histoire et fondements d'un débat argumentaire, 2007. 05 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome2, Analyse et représentation phonologique, 2007. 06 Collectif, Mouloud FERAOUN, Evocation, Actes du Colloque, 2008. 07 Catalogue des publications du HCA, 2008.
Consultings 01 Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyiḍ, 1998. 02 Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA) 03 Nora TIGZIRI Amar NABTI, Etude sur « L'enseignement de la langue amazighe:
bilan et perspectives », 2004. 04 Iddir AMARA, Les inscriptions alphabétiques amazighes d'Algérie, 2006. 05 Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques gravées et peintes de la grande
Kabylie, 2006. 06 Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbères communes,
2006/2007. 07 Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite,
2006/2007. 08 Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamaziɣt, 2007. 09 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007. 10 Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuɣin n tesnukyest, 2007. 11 Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbère, 2007. 12 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007. 13 Moussa IMARAZENE, Timɛayin n leqbayel, 2007. 14 Nora BELGASMIA, L'expression écrite en tamazight, 2007. 15 Mouloud LOUNAOUCI, Projet de création d’un Centre de terminologie
amazighe, TERAMA, 2007.
16 Zahir MEKSEM, Isuraz n usezdi tenmeẓla taḍrisant n tmaziɣt : Asnekwu d tesleḍt, 2008.
17 Mohammed Brahim SALHI, La tariqa Rahmaniya : De l’avènement à l’insurrection de 1871, 2008.
18 Fakihani TIBERMACINE, Tanast u kajjuf, 2009.
Cet ouvrage est publié dans le cadre de la collection “Idlisennneɣ”
Initiée par la Direction de la promotion culturelle du Haut Commissariat à l'Amazighité
© Tous droits réservés
Conception et PAO :
Dépôt Légal : 38522008 ISBN : 9789947865156
Achevé d'imprimer sur les presses de Les Oliviers
TiziOuzou Tel : 026210719 Fax : 026219540