haydar ergülen tdk söyleşi̇si̇ -sayı 745 ocak 2014

7242019 Haydar Erguumllen TDK Soumlyleşi si -Sayı 745 Ocak 2014

httpslidepdfcomreaderfullhaydar-erguelen-tdk-soeylesisi-sayi-745-ocak-2014 113

Haydar ERGUumlLEN 983145le Soumlyleş983145

56 Tuumlrk D983145l983145

Haydar

ERGUumlLENileSoumlyleşi

Konuşan

Mehmet OumlZTUNCcedil

14 Ekim 1956rsquoda Eskişehirrsquode doğ-du İlk ve ortaokulu Eskişehirrsquode

okudu Orta Doğu Teknik Uumlniversite-si Sosyal Bilimler Fakuumlltesi SosyolojiBoumlluumlmuumlrsquonuuml bitirdi Ccedileşitli gazeteler-de yazarlık yaptı bir suumlre reklamajansında ccedilalıştı Hacirclen gazete yazı-larına uumlniversitede verdiği derslere

devam ediyorİlk şiiri 1972rsquode Eskişehirrsquode Deneme

dergisinde ldquoUmur Elkanrdquo ilk yazısıda aynı yıl Yeni Ortam gazetesindeldquoMehmet Canrdquo adıyla yayımlandı İstanbulrsquoda Uumlccedil Ccediliccedilek (1983) ile Şiir Atı (1986) dergilerini yayıma hazır-layanlar arasında yer aldı 1979rsquodanbaşlayarak Somut Felsefe DergisiTuumlrk Dili Yusufccediluk Yarın Yeni Bi-

ccedilem Goumlsteri ile Varlık dergilerindeşiirler yayımladıŞiir kitaplarından bazıları Karşılı-ğını Bulamamış Sorular (1981) KırkŞiir ve Bir (1997) Toplu Şiirleri Nar(I Cilt 2000) - Hafız ve Semender(II Cilt 2002) Keder Gibi Oumlduumlnccedil(2005) Uumlzguumln Kediler Gazeli (2007)Zarf (2010)Denemeleri Haziran Tekrar (2000)Uumlvey Sokak (2005)Oumlduumlllerinden bazıları Behccedilet Neca-tigil Şiir Oumlduumlluuml (1996) Akdeniz AltınPortakal Şiir Oumlduumlluuml (1998) CemalSuumlreya Şiir Oumlduumlluuml (2005) Metin Al-tıok Şiir Oumlduumlluuml (2008)



57Tuumlrk D983145l983145

ldquoŞiir neye yarar bir kelime ol -sunsoumlkemiyorsa duumlnyanın dilinden aşk kalbi yerinden edemiyorsavehevestirhellip geccediliyorsardquo diyen Haydar

Erguumllenrsquoe Mahmut Temizyuumlrekrsquoe

sorduğu bir sorudan cesaretle Hazi -

ran Tekrardaki ldquoŞiir annelik sanatırdquo yazısına rağmen sormak isterim ni -ccedilin şiir yazıyorsunuz

Şiirin bir eylem olduğuna inanı-

yorum Duumlnyanın mevcut alışılmış

kanıksanmış artık bir klişe hacirclini

almış ve adına lsquoanlamrsquo denilen bilgi-

sine bir itiraz olarak var şiir İnsanın bu duumlnyaya gelirken ve bu duumlnyada

yalnız olmadığını goumlsteren en değerli

kontrat yani anlaşma Şair duumlnyaya

karşı sisteme karşı elbette karamsar

sıkıntılı olmak zorunda ama iccedilinde

iyimser olmasını gerektiren bir şey

var şiirin guumlveni var Bu nedenle şiiri

hem sanat hem de hayat olarak duumlşuuml-

nuumlyor yaşıyor ve yazıyorum Onun bir

kışkırtıcı olduğunu duumlşuumlnuumlyorum iyi-

ye ve iyiliğe kışkırtan bir yol arkadaşı

bir yoldaş Şimdi lsquoşiir yaşam sanatıdırrsquo

desem oradaki lsquoyaşam sanatırsquo sanki

yeniccedilağın kişisel gelişim kavramların-

dan biri gibi anlaşılır ya da goumlğuuml delen

yeni yapıların sloganıyla karıştırılır

diye vazgeccediliyorum bundan Bir yaşa-

ma yolu yaşama hacircli diyebiliriz

İlk şiirlerini yayımladığı 80rsquoler -den bu yana lsquooumlzelrsquo bir şair olarak lsquoger -ccedileği yalnızca gerccedileğirsquo yazdığına inan-

dığım ben şairlere inanırım ve onlarainanmamız gerektiğini duumlşuumlnuumlruumlmOsman Konukrsquoun anlamı ve oumlnemigoumlzuumlmde gittikccedile buumlyuumlyen ldquoMelekleriBekletmerdquo şiirindeki şu dizeler ldquobuuml-tuumln ccedilağlardan yapılı bir annasıl yaşa-nır ona uğraşıyoruzdilek ağacındaki

yaralı abdalbalık karnındaki yunus vebenrdquo aslında şairin de şiirin de lsquouğ-

raşrsquoını goumlsteriyor bence Bu yolculuk -ta lsquobalığın karnındakirsquo bu yolculukta

evet yalnız değiliz şiire guumlveniyoruzama onun aracılığıyla daha merhamet-li bir hayat olmasına uğraşıyoruz asılolarak İnsanın yitirdiği pek ccedilok şeyolabilir bu kayıpların bazıları kuumlccediluumlk -tuumlr bazıları ise merhamet gibi yok -luğu insanın da yokluğu demek olan

buumlyuumlk kayıplardır Şiir de işte biraz

insanlar merhameti yitirmesin diyevardır o yiterse insan da yiter şiir deŞiirin duumlnyaya ve bazen insana da iti-razı bundandır ldquoMerhametten marazdoğarrdquo dedikleri ldquomerhametten şiirdoğarrdquo diyemedikleri iccedilindir Şiir ma-raz değildir ama bazıları iccedilin marazaccedilıkarıyorsa bu da doğasında fıtratın-

da olduğu iccedilindir

Oumlte yandan unutulmamalı kiduumlnyaya en kuvvetli en hakiki itiraz-

Şiir bizim kaderimizdir insanın guumlzel kaderi





Me hm et OumlZTUN Ccedil

59Tuumlrk D983145l983145

lerrsquo tarzında eğitici oumlğretici tarzda ol-mamalı

ldquoKırk şair birden olsam ya-

zamam bir hevesirdquo diyen Haydar Erguumllenrsquoin şiirin soumlzuumln yetersizliğin-

den ccedilok başka tuumlrluuml bir arayış iccedilindeolduğunu duumlşuumlnuumlyorum Yanılıyormuyum

İktidarsız sınıfsız muktediri ol-

mayan hiyerarşinin son bulduğu ka-

dınla erkeğin ve tabiattaki diğer canlı-ların hayvanların bitkilerin birbirineuumlstuumlnluumlğuumlnuumln soumlz konusu olmadığı birhayat bir duumlnya bir sokak bir ev birilişki duumlşlediğim iccedilin heves de her nekadar soumlzluumlklerde ve zihinlerde lsquogeccedili-ci arzursquo olarak tanımlansa da kaldı ki

bu tanımın doğruluğu benim heves-

le yaşamama engel değil uumltopyanınimkacircnsız olduğunu bile bile onu yaz-maya ve yaşatmaya ccedilalışıyorum Ben

bunu adlandırabiliyorum ama adlan-

dırmaya gerek duymadan yaşayanlarya da nasıl adlandıracaklarını bilme-yenler de aslında hevesleriyle yaşarlar

Duumlnyayı ve hayatı bir armağangibi goumlruumlp bana duumlşenin de buna yeni

bir armağan ya da armağanlarla mu-

kabele etmek olduğuna inanırım An-

lam sadece soumlzcuumlklerin şiirin anlamıdeğildir onlarla kurduğumuz imal et-tiğimiz bir anlam da bu armağanın takendisidir Oumlte yandan duumlnyaya ve buhayata itirazımızın da şiirin bizzat biritiraz olmasının da armağan olduğunuen azından armağanın bir tuumlruuml ya da

parccedilası olduğuna da inanıyorum

Benim iccedilin mi desem bilmiyorum bildiğim değilse de sezdiğim şudur

şiir bizim kaderimizdir insanın guumlzel

kaderi Guumlzelden anladığım kusursuz

bir şey değildir insanın guumlzelliği gibi

her şeyiyle buumltuumln yanlışı doğrusu guuml-

nahı sevabı zaafı gibi kusurlu bir guuml-

zellik ki benim iccedilin hayatta ve şiirde

guumlzelliğin karşılığı budur O nedenle

ben bir şair de olsam 40 şair de olsam

yazabileceğim şey sınırlıdır Duumlnyanın

ve insanın buumlyuumlk şiiri herhacirclde tuumlm

ccedilağlarda tuumlm dillerde ve tuumlm şiir an-

layışlarında yazan şairlerin biriktirdiği

o buumlyuumlk hazinenin kendisidir Mirastır

Bu bir teselli midir olabilir Herkesinteselliye ihtiyacı var şairin de şiir ya-

zanın da




60 Tuumlrk D983145l983145

Guumlnuumlmuumlzde şiirin daha az guumlndeme geldiğini goumlzlemliyoruz Bu guumlnuumlmuumlz şiirinin hayat karşısındaki

iddiasının geriye ccedilekilmesi şeklindeokunabilir mi

Ben aynı kanıda değilim Şiirin bu anlamda ne zaman geri ccedilekilme-diğini bilmiyoruz ki Belki de Na-zım Hikmetrsquoten ve biraz da NecipFazılrsquodan beri geri ccedilekilmiş sayabili-riz şiiri Garip doumlnemi İkinci Yeni ve

sonraki doumlnemler haydi haydi dacirchildiroumlyleyse bu ccedilekilmeye Onlar da şiirle-riyle değil savaşccedilı ve eylemci kişilik -leriyle geri ccedilekilmemiştir bana kalırsa

Şiir hayatla birlikte seyrediyor bence her doumlnemin şiiri de kendinegoumlre oluyor 70rsquoli yıllarda Tuumlrkiyersquoninateşi ccedilok yuumlksekti ve bu nedenle de

ateşli şiirler yazıldı 80 sonrası mu-hafız guumlcuuml karşısında memleket de

geri ccedilekildi şiir de Şimdilerde dahadoğrusu 90rsquolardan başlayarak Tuumlrkiyeoumlnemli değişmeler kırılmalar kopuş-lar yaşadı yaşıyor Ve bunun da yeni

bir medyası medyaları var Şiir deeleştirisine oradan devam ediyor Şiir -de bir medya birliğinin yanı sıra bireleştiri ortaklığına da rastlıyoruz Kal-dı ki yaşanan toplumsal olaylar her şi-irde ve herkesin şiirinde farklı da olsa

tepkiler buluyor Ve şiir her zamankin-

den daha az değil daha ccedilok okunuyorBuna kitap satışları da dacirchil Bir de in-

ternetin guumlcuumlnuuml ekleyin Ccedileşitli etkin-

likler buluşmalar festivallerhellip İnsan bazen memleket ldquoŞiiristanrdquo mı oldudiye duumlşuumlnuumlyor Yani beis yok yeisde yok Su gibi şiir de ccedilatlağını bulurdiyelimhellip

Metazik mistik veccedilhesi guumlccedilluumlbir şairsiniz Tasavvuf Haydar Erguuml-

len şiiri iccedilin ne anlama geliyor

Şiirin şaire de okura da metazikuumlrpertiler duyurduğunu ve duyurmasıgerektiğini duumlşuumlnuumlruumlm duyarım Şa-irin duumlnya goumlruumlşuumlnden ve inancından

bağımsız olarak şiirin metazik bir

tarafı vardır ve bu şaire rağmen şiir -

de var olur Sosyalist duumlnya goumlruumlşuumlnesahip pek ccedilok şairin şiirinde de karşı-laşırsınız bununla başta Fazıl HuumlsnuumlDağlarca olmak uumlzere Benim tasav-

vua ilişkim kuşkusuz kendi kuumll-tuumlruumlmden başlıyor oumlncelikle Alevi-Bektaşi tasavvufundan kaynaklanıyorYunus Emre Hacı Bektaş Velirsquoden

başlayıp İbn Arabirsquoyle suumlren bir yol vehacircl bu

Oumlte yandan şiirle insan arasında-ki ilişki ya da yakınlık diyalektik biroluş Biraz determinizm de var bu-

nun iccedilinde yani olmaması duumlşuumlnuumlle-mez bir ilişki ve yakınlık Hayatındaşiirle hiccedil teması olmamış bir insanınvarlığını tasavvur edemiyorum Belkifarkında değildir ama olmuştur Şiirin

bu tarafı diyalektik geliyor bana Oumlte

Duumlnyayı ve hayatı bir armağan

gibi goumlruumlp bana duumlşenin debuna yeni bir armağan ya da

armağanlarla mukabele etmek

olduğuna inanırım






62 Tuumlrk D983145l983145

mesi gerektiğine hep inandım oumlnce-likle yazan kişiyi iyileştirebilir teselliedebilir onun merhametini guumlccedillendi-rir azsa da ccediloğaltır Tabii herkes şiirefarklı bakar ve sanıyorum toplumsalyaralar travmalar karşısında da bizi

birbirimizden ayıran yaklaşımlar tep-

kiler aynı zamanda bizim şiire bakış-taki farklılıklarımızın da eseridir

Şiirimiz oumlzellikle Batı şiiriy-le yakın ilişkiler kurduğu doumlnemdeedebiyatımız iccedilin kurucu bir tuumlr olmaoumlzelliğini de taşıyordu Şiirimizdeki

guumlccedilluuml yerlilik iddiasının goumlzlemlen-

diği guumlnuumlmuumlzde ise şiir kurucu tuumlrolma iddiasını da yitirdi Bilmiyorumkatılır mısınız

Bilmiyorum sorunuzun yanıtı sa-yılır mı ama benim şoumlyle bir duumlşuumln-

cem var Şiir hem kurucu guumlccedil hemoumlncuuml hem de galiba bunun doğal birsonucu olarak lsquootorite olmarsquo iktidarolma gibi makro kaygılar ve iddia-lardan uzaklaştı Kuşkusuz bunun si-yasal olanla da doğrudan bir bağı var

lsquoAlternatifrsquo diyebileceğimiz bir alan-

da şimdi şiir ve bu alanda bir konumyok Eşitlenen daha demokratik biryapıya kavuşan bir yazı ve şiir anlayı-şından soumlz ediyorum Yukarıda lsquoşiirinccedilekilmesirsquo ya da lsquogeri ccedilekilmersquo olarak

belirttiğiniz durumu belki de boumlyleaccedilıklama imkacircnı var Şiir geri ccedilekil-miyor da daha ccedilok insana ccedilekiliyor

belki insanın iccediline ccedilekiliyor

Henuumlz 1981rsquode yazdığınızldquoPortakal Ccediliccedilekleriyle Oumlruumllmeyen

Bir Kar Şiirirdquonde ldquoimgelerden bo-

ğulduk şiir de ben derdquo diyorsunuz

Bu şiirimizin genel eğilimlerine youml-

neltilmiş bir eleştiri şeklinde de anla-

şılabilir mi

Bu dize de imgeye dacirchildir belkikim bilir İroni gibi imgeyi de gerccedilekolarak duumlşuumlnuumlyorum O nedenle ba-zen gerccedileğin insanı yorması boğma-sı gibi imge de bir gerccedileklik biccedilimiolarak şiiri boğmuş olabilir ben de osırada oumlyle hissetmiş olabilirim İlkşiir kitabım Karşılığını Bulamamış




63Tuumlrk D983145l983145

Sorular 1981 sonunda yayımlandı oguumlnden beri imgeyle aram hayli sı-caktır Belki imge anlayışımda yıllariccedilinde değişmeler olmuştur imgeningerccedilek olduğu noktasına kadar değiş-miştir hatta

Bir de benim genellikle geneleleştiriler yapma gibi bir eğilimimyoktur bu toptancılık olurdu En uzakolduğum şiir doumlnemlerinde anlayışla-rında bile seveceğim besleneceğimesinlenip etkileneceğim şeyler bulu-

rum

Şair egosunun hikacircyeci ro-

mancı egosundan ccedilok daha guumlccedilluumlolduğu ve edebiyatın en koumltuumlmser

zuumlmresini şairlerin oluşturduğu şek -

lindeki bir yargı iccedilin ne dersiniz

Oumlyle diyorlar eh şairler de buyargıyı haklı ccedilıkarmak ya da guumlccedillen-

dirmek iccedilin ellerinden geleni yapıyor -lar Burada da şiir anlayışlarının fark -lılığından kaynaklanan goumlruumlşler tu-

tumlar ve davranışlar var Mesela benşairlerin yalnız olduğuna ve yalnızlığı

sevdiklerine dair tevatuumlre inanmamTevatuumlr işte dedim bile Bu yakıştır -ma daha ccedilok okurlardan ve şairliği birmeslek olarak goumlruumlp bunun iccedilin ccedilokccedilabalayanlardan gelir Romantik değilama lsquoduygucursquo bir yaklaşımın doğalsonucudur bu da Şiirin başta şairiniyalnız bırakmadığına inanırım Duumln-

yaya gelirken bize yolluk ya da arma-ğan olarak verilen şeyin şiirin aynızamanda bir rehber bir duumlnya kılavu-

zu olduğuna da inanırım O yuumlzden hiccedil

yalnızlık ccedilekmedim Belki ben de za-

man zaman lsquoşairin iğvasırsquona uyup ka-

nıp şairin ve şiirin yalnızlığından demvurmuşumdur hatta ve hatta kimi şiir

yazılarımı Şiir Gibi Yalnız (Muumlhuumlr Y2012) adlı bir kitapta toplamışımdır

ama doğrusunu soumlylemek gerekirseşiirin insanı yalnız bırakmamak iccedilin

olduğuna inanırım Kendimi de hani

lsquoendişeli modernrsquo deyimi gibi lsquokaygı-lı iyimserrsquo olarak goumlruumlruumlm lsquoKaygılırsquo

olmam yapımdan lsquoiyimserrsquo olmak da

şiirden diyelim

Cemal Suumlreya Şiir Oumlduumlluuml dealan ldquokeder gibi oumlduumlnccedilrdquo iccedilin dahakişisel bir kitap dediğinizi anımsı-

yorum Daha sonra gelen ldquoZarfrdquo ve

ldquouumlzguumln kediler gazelirdquone rağmenldquokeder gibi oumlduumlnccedilrdquouumln daha kişiselolma iddiası suumlruumlyor mu

İddia değil ama oumlyle duumlşuumlnuumlyo-

rum hacirclacirc Daha iccedilsel bir macera di-yelim iccedilsel olanla daha hemhacircl olmahacircli lsquoOumlduumlnccedilrsquo duygusunun daha temel-li olarak yer ettiği bir kitap Kendimişiiri şiirle ilişkimi daha yakından goumlr -meye sezmeye ccedilalıştığım bir toplamOumlzellikle bu kitapta yer alan ldquoDuumlnya-

Şiirin şaire de okura da metafizik

uumlrpertiler duyurduğunu veduyurması gerektiğini duumlşuumlnuumlruumlm

duyarım Şairin duumlnya goumlruumlşuumlnden

ve inancından bağımsız olarak

şiirin metafizik bir tarafı vardır ve

bu şaire rağmen şiirde var olur




64 Tuumlrk D983145l983145

nın Diline Duumlşme Yoksulsanrdquo başlıklışiir bu dediklerime bir oumlrnektir Şiir

bize ne yapar o olmazsa ne yaparızonun olması iccedilin ne yaparız şiir niyeşiir ile insandaki lsquoilersquo niye duumlnyanındiline duumlşmek insanın dili olmakhellipBir hesaplaşma değil ama bir aramaaraştırma kitabı Yaşım az değil 58yaşındayım ama galiba henuumlz buumlyuuml-

yemedim Buumlyuumlyuumlnce ne olacak neler

olacak onu da pek bildiğim soumlyle-

nemez İşte neredeyse belirttiğim bukaygılar kadar kişisel bir kitap KederGibi Oumlduumlnccedil Yani bu cuumlmleleri de ade-ta o kitaptan lsquooumlduumlnccedilrsquo almış gibiyim

Ne dersiniz benim de boumlylece lsquoorga-nikrsquo bir kitabım olmuş sayılır mı

ldquoOumlrtuumlrdquo şiiri ve o şiirin can da-

marı olan ldquoccedilıplağız goumlzlerimizdenbaşka oumlrtuuml yok bizerdquo dizesi kanımcabuumltuumln şiirlerinizin kılcallarında hepdolaşan bir dize oldu Şiiri dahası budizeyi nasıl yazdığınızı anlatmanızıistesem

İnsan genccedilken daha uzun yaşa-

dığını daha ccedilok şey goumlrduumlğuumlnuuml herşeyi değil ama epey şey bildiğinitecruumlbe kazandığını duumlşuumlnuumlr lsquoGenccedil-lik felsefesirsquo diyelim buna şair olsunolmasın her gencin başından geccedilerKuşağımın oumlnde gelen şairlerinden ve

benim de şiirini ccedilok oumlnemli bulduğumkadim arkadaşım Orhan Alkayarsquonınhiccedil unutmadığım sık sık tekrarladı-ğım ve benim iccedilin artık neredeyse birlsquohikmetrsquo niteliğini kazanmış bulunan

bir dizesi vardır ldquoİnsan ilkin usta olur

sonra sonra ccedilırakrdquo der Bu duyguya daayrıca ccedilok huumlrmet ettiğimi belirtmekisterim Sonra sonra işte aslında ccedilı-rak olduğunuzu anlıyorsunuz mesela

bana bunu en ccedilok anlatan şey şiirdirElbette kendi yazdığım şiirler değil

başkalarının şiirleri okuduğum şiirlerYaşlandıkccedila daha az şey bildiğinizihem o kadar şeyi bilmek de gerek -mediğini neredeyse hiccedilbir şeyi doğru

duumlruumlst tecruumlbe etmemiş olduğunuzuda anlıyorsunuz Neyse oumlnemli olangeccedil kalmış olmamak Ben de dediğimgibi başka şiirler aracılığıyla bunufark edeli epey oldu

Tesaduumlfen diyelim aslında şimdi-lerde soumlylemem gereken bu dizeyi ozamanlar soumlylemişim hayli genccedilken

ve lsquousta bir şairrsquoken yani Uumlnlem ko-

yalım da buradaki ustalığın ve şairindalgasını geccediltiğim anlaşılsın Nasılyazdığımı bilmiyorum ama bu dizede-ki duygunun ve varsa duumlşuumlncenin hacirclacircsuumlrduumlğuumlnuuml bir anlamda kendi yazdı-ğım dizeye katıldığımı soumlyleyebilirim

Bunca yılın ardından suskun-

luğunu da şiire doumlnuumlştuumlren Haydar Erguumllenrsquoin ldquoYaşlı bir koumlpek şimdişiirimne kulağı duyuyor ne yuumlreğirdquodizesiyle şiirine haksızlık ettiğini duuml-

şuumlnuumlyorum

Bazen olur İnsan artık şiir yaza-mayacağını duumlşuumlnuumlr yazmazsam oumll-mezdim ama artık bir daha şiir yaza-mayacağım duygusu insanı yorar De-mek ki o zamanların birinde kendimeyaşlı bir koumlpeğe acıdığım gibi acımı-






66 Tuumlrk D983145l983145

Şiiri de son zamanlarda lsquodenemersquoolarak adlandırdığımı ve aslında biradı tanımı olacaksa boumlyle olması ge-rektiğini soumlylemiş miydim Bence asıldeneme şiirdir

Hem 2008 Metin Altıok ŞiirOumlduumllluuml ldquouumlzguumln kediler gazelirdquo hemde ldquozarfrdquo okurun ilgiyle karşıladığı

bir yapıtlar oldu Bu durum Haydar Erguumllen şiirinin bilinmesi tanınma-sıyla mı ilgili yoksa bu kitaplar oumlze-linde bir durum mu soumlz konusu

Şiir kitaplarımın kapakları arasın-

da hatta tuumlm kitaplarımın diyelim en beğendiğim Zarfrsquo ın kapağıdır Oku-

yucular da beğenmiş olmalı ki 10 guumln-

de 2 baskı yaptı Sonra yeni baskılaryaptı Kitapla ilgili ilk oumlvguumller galibasonraki oumlvguumller de hep kapağıyla ilgili

oldu Sanıyorum sonra da boumlyle suumlrduumlgitti Şiir biraz da boumlyle bir şey galibaBazen bir tek dize beğenilir bazen şii-rin adı ya da kitabın adı Yani şiiri be-ğenmek ve sevmek iccedilin pek ccedilok vesilevardır yeter ki sevmeye accedilık olalım

Uumlzguumln Kediler Gazeli de adıylasevilen bir kitap oldu Uumlzguumlnluumlk vekedi Eh insanı bir şiir kitabını oku-

maya itecek ya da sevk edecek iki şeySonra şoumlyle duumlşuumlnmeye başladımGaliba bazı şiir kitapları da muumlzikalbuumlmleri gibi Hani iccedillerinde 1-2 iyişarkı olur dillere dolaşacak şarkılarolur ama siz albuumlmuuml alırsınız diğerşarkıları da almış olursunuz boumlylece

pek dinlemeseniz de Şiir kitaplarındada oluyor okuyucu iccedilinden 3-4 şiirisevip internette sosyal medyada pay-

laşmaya başlayınca birdenbire kitabıntamamı ccedilok iyi şiirlerden oluşmuşgibi satın almaya başlıyor Boumlyle birhikacircye işte Sonra da adınız duyul-maya başlıyor başka kitaplarınızı damerak ediyorlar eh her kitapta da 2-3sevecekleri şiir ccedilıkınca o kitabı da

oumlnermeye başlıyorlar oumlyle oumlylehellip

ldquouumlzguumln kediler gazelirdquonde yeralan Kırık Nefesrsquote ldquoben kendimi se-nin iccedilin aldattımrdquo derken başka birşiirinizde ldquoyalandan ilk kurtarılacakşey senin kalbindirrdquo diyorsunuz As-lında ilk bakışta sanki birbirlerinintersi anlamlar barındığı izlenimi ve-ren bu dizeler uumlzerine biraz duumlşuuml-

nuumllduumlğuumlnde birbirlerini tamamlarnitelikte Şairin hakikatle kendisiy-




67Tuumlrk D983145l983145

le kurması gereken ilişki anlamındaneler soumlylemek istersiniz

Şiirin tıpkı hayat gibi oyun vehakikat uumlzerine kurulu olduğunu duuml-

şuumlnuumlyorum Oyun nasıl hakikatin bir parccedilasıysa hakikat da oyunun bir par -ccedilası Yoksa ikisi de katlanılmaz olur -du İşte şiir biraz değil ccedilokccedila bununiccedilin var Hakikatli bir oyun iccedilinde ol-duğunuzu biliyorsunuz ve oyun olma-saydı hakikatin da olmayacağını his-sediyorsunuz Şiirin hem ccedilocukluğadoumlnme ama hem de aynı anda buumlyuumlmeccedilabası olması belki de bu yuumlzden Şi-irin diyalektik olduğuna dair bir goumls-terge bu aynı zamanda da Şiirin safşiirin diyelim kendisi lsquoimkansızrsquo birşey olduğu iccedilin şiir lsquoimkansızrsquoı da

araştıran yoklayan bir gezme ve sez-

me hacircli

ldquoCcediloumlller Gazelirdquonde ldquovaktindehiccedil oldum ben yokluğum bana ye-terrdquo dizesi ldquoKırk şair birden olsam

yazamam bir hevesirdquo dizesiyle birlik -te okunabilir mi Her iki dize benzerduyarlıklar iccedilinde mi yazıldı

Ccedilok genccedil yaşta yitirdiğimiz şairarkadaşım Cenk Koyuncursquonun unuta-madığım bir dizesi vardır ldquo Hiccedilbir şe-

yim yoktu benim her şeyimi aldılarrdquo Andığınız ilk dize nedense daha ccedilok

bu dizeyi hatırlattı bana Eskiden Terzikitabımda yer alan ldquoZıp Zıprdquo şiirim-

deki ldquokeşke sen de bu kadar benze-meseydinbenim yokluğuna bile inan-madığım şeyerdquo dizelerini de hatırlattı

bana

ldquozarfrdquo ldquoMektup Neresirdquo adlıhenuumlz ilk şiirinden itibaren eski aşk -ların sızısına benzer şu dizelerleldquoBir

zarf accedilılıncaiccedili accedilılıyorsa kelimele-rin mektup odur Bir zarf kapanın-

ca dışarıda kalıyorsa bazı kelimeler mektup odurrdquo başlıyor ldquoSonsuz Tur -nerdquo adlı şiirinizdeki ldquoİnsan kapalı birmektup gibi sonsuza giderrdquo dizesininsoru uumlzerine duumlşen koyu goumllgesine

karşın yine de sormak isterim Aslın-

da hepimiz birbirimiz iccedilin bazen zarfbazen mazruf bazen de mektup değilmiyiz

ldquoİnsanın en oumlnemli oumlzelliği tah-

min edilemez oluşudurrdquo soumlzuumlnuuml bi-liyorum da kimin soumlylediğini hatır -lamıyorum Duumlnyadan ve insandan

umudumu yitirmedim ama galiba in-

sanların ldquokonuşa konuşardquo anlaşacağı-na dair inancım eskisi kadar kuvvetlideğil Sorunuzun bana bunları niyehatırlattığını ise bilmiyorum ve bu

bana ilginccedil geldi

ldquozarfrdquoın en etkileyici şiirlerin-

den biri de ldquoHalet-i Ruhiyerdquo Eskibir şiirinizi yeni dizelerle yepyenibir duyarlık iccedilinde tamamlıyorsunuz

Aslında bu Haydar Erguumllen şiirininmazrufunun ne kadar sağlam ve zin-

de olduğunu da goumlsteriyor Niccedilin eskibir şiirinizi yeniden tamamlamak is-tediniz

Şiir bir suumlreklilik hacircli seferilikhacircli Ruh devri gibi Bir şiir yazıyorsu-

nuz ve bu şiiri bir yerden hatırlıyorsu-

nuz Bir başkasının şiiri gibi hatırladı-




68 Tuumlrk D983145l983145

ğınız da oluyor Sonra buluyorsunuzccedilok zaman oumlnce yazıp yayımlayıpkitaba da aldığınız bir şiiri hatırlatı-yor yeni şiiriniz Şiir belki yıllar sonrayazılan bu yeni şiirde bitiyor belki deasıl o zaman başlıyor Şair hayattay-

ken şiirini değiştirebilir ama oumllduumlktensonra muumldahale edilmemeli Ben epey

zamandır soumlylediğim bir girişimi bukış gerccedilekleştirmek istiyorum Birkaccedilyerde de soumlyledim Oumlluumlm Bir Skandal adlı yeni baskısı yakınlarda yapılankitabımı yeniden yazmak ve başka biradla yayımlamak istiyorum Yenidenyazılan bir kitap yeni ya da başka

bir kitap olacaktır Bunu hem cina-

yetle ve oumlluumlmle uğraştığım bu kitabındaha iyi bir kitap olması iccedilin hem de

bir deneme olarak yapmak istiyorumadı da hazır Bir Goumlccedilmen Sayılırım Bu

Duumlnyada

Birccedilok ustaya şiir ithaf ettinizonlar iccedilin şiir yazdınız Genccedil şair -leri de izlediğinizi biliyorum 2013

yılı iccedilinde en beğendiğiniz şiir kitabı

hangisi olduŞeref Bilselrsquoden Betuumll Duumlnderrsquoe

Emel İrtemrsquoe Mustafa Fıratrsquotan Nur -duran Dumanrsquoa ccedilok iyi kitaplar oku-

dum bu yıl 80 yaşlarını harika ki-taplarla kutlayan iki şairin GuumlltenAkınrsquoın Beni Sorarsan kitabı ile Ce-vat Ccedilapanrsquoın Su Sesi beni oumlzellikle

etkileyen iki yepyeni kitap oldu Ccedilokkitap var severek okuduğum bu yıl ilkelde aklıma gelenler bunlar

İlk dize uumlzerine ccedilok şey soumlylen-

di ben ise son soru olması nedeniylesizinle son dizeyi konuşmak isterim

Filmlerde lsquomutlu sonrsquou ccedilok se-

verim ben de yazdığım şiir iyi bitsindiye kimi kitaplarımda oumlzel ccedilaba goumls-terdim 40 Şiir Ve Birhellip kitabım gibiŞiir geleneğimizin de bunda etkisikatkısı olmuştur diyebilirim soumlzgeli-mi şu son dizelerde olduğu gibi ldquo sen-

siz gemiler değil hemsular bile yanar şimdirdquo



57Tuumlrk D983145l983145

ldquoŞiir neye yarar bir kelime ol -sunsoumlkemiyorsa duumlnyanın dilinden aşk kalbi yerinden edemiyorsavehevestirhellip geccediliyorsardquo diyen Haydar

Erguumllenrsquoe Mahmut Temizyuumlrekrsquoe

sorduğu bir sorudan cesaretle Hazi -

ran Tekrardaki ldquoŞiir annelik sanatırdquo yazısına rağmen sormak isterim ni -ccedilin şiir yazıyorsunuz

Şiirin bir eylem olduğuna inanı-

yorum Duumlnyanın mevcut alışılmış

kanıksanmış artık bir klişe hacirclini

almış ve adına lsquoanlamrsquo denilen bilgi-

sine bir itiraz olarak var şiir İnsanın bu duumlnyaya gelirken ve bu duumlnyada

yalnız olmadığını goumlsteren en değerli

kontrat yani anlaşma Şair duumlnyaya

karşı sisteme karşı elbette karamsar

sıkıntılı olmak zorunda ama iccedilinde

iyimser olmasını gerektiren bir şey

var şiirin guumlveni var Bu nedenle şiiri

hem sanat hem de hayat olarak duumlşuuml-

nuumlyor yaşıyor ve yazıyorum Onun bir

kışkırtıcı olduğunu duumlşuumlnuumlyorum iyi-

ye ve iyiliğe kışkırtan bir yol arkadaşı

bir yoldaş Şimdi lsquoşiir yaşam sanatıdırrsquo

desem oradaki lsquoyaşam sanatırsquo sanki

yeniccedilağın kişisel gelişim kavramların-

dan biri gibi anlaşılır ya da goumlğuuml delen

yeni yapıların sloganıyla karıştırılır

diye vazgeccediliyorum bundan Bir yaşa-

ma yolu yaşama hacircli diyebiliriz

İlk şiirlerini yayımladığı 80rsquoler -den bu yana lsquooumlzelrsquo bir şair olarak lsquoger -ccedileği yalnızca gerccedileğirsquo yazdığına inan-

dığım ben şairlere inanırım ve onlarainanmamız gerektiğini duumlşuumlnuumlruumlmOsman Konukrsquoun anlamı ve oumlnemigoumlzuumlmde gittikccedile buumlyuumlyen ldquoMelekleriBekletmerdquo şiirindeki şu dizeler ldquobuuml-tuumln ccedilağlardan yapılı bir annasıl yaşa-nır ona uğraşıyoruzdilek ağacındaki

yaralı abdalbalık karnındaki yunus vebenrdquo aslında şairin de şiirin de lsquouğ-

raşrsquoını goumlsteriyor bence Bu yolculuk -ta lsquobalığın karnındakirsquo bu yolculukta

evet yalnız değiliz şiire guumlveniyoruzama onun aracılığıyla daha merhamet-li bir hayat olmasına uğraşıyoruz asılolarak İnsanın yitirdiği pek ccedilok şeyolabilir bu kayıpların bazıları kuumlccediluumlk -tuumlr bazıları ise merhamet gibi yok -luğu insanın da yokluğu demek olan

buumlyuumlk kayıplardır Şiir de işte biraz

insanlar merhameti yitirmesin diyevardır o yiterse insan da yiter şiir deŞiirin duumlnyaya ve bazen insana da iti-razı bundandır ldquoMerhametten marazdoğarrdquo dedikleri ldquomerhametten şiirdoğarrdquo diyemedikleri iccedilindir Şiir ma-raz değildir ama bazıları iccedilin marazaccedilıkarıyorsa bu da doğasında fıtratın-

da olduğu iccedilindir

Oumlte yandan unutulmamalı kiduumlnyaya en kuvvetli en hakiki itiraz-

Şiir bizim kaderimizdir insanın guumlzel kaderi






59Tuumlrk D983145l983145
































zanın da




60 Tuumlrk D983145l983145

































62 Tuumlrk D983145l983145


















şılabilir mi





63Tuumlrk D983145l983145



rum



















şiirden diyelim















64 Tuumlrk D983145l983145






















şuumlnuumlyorum







66 Tuumlrk D983145l983145



















67Tuumlrk D983145l983145





me hacircli







bana





















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada

















59Tuumlrk D983145l983145
































zanın da




60 Tuumlrk D983145l983145

































62 Tuumlrk D983145l983145


















şılabilir mi





63Tuumlrk D983145l983145



rum



















şiirden diyelim















64 Tuumlrk D983145l983145






















şuumlnuumlyorum







66 Tuumlrk D983145l983145



















67Tuumlrk D983145l983145





me hacircli







bana





















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada















60 Tuumlrk D983145l983145

































62 Tuumlrk D983145l983145


















şılabilir mi





63Tuumlrk D983145l983145



rum



















şiirden diyelim















64 Tuumlrk D983145l983145






















şuumlnuumlyorum







66 Tuumlrk D983145l983145



















67Tuumlrk D983145l983145





me hacircli







bana





















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada

















62 Tuumlrk D983145l983145


















şılabilir mi





63Tuumlrk D983145l983145



rum



















şiirden diyelim















64 Tuumlrk D983145l983145






















şuumlnuumlyorum







66 Tuumlrk D983145l983145



















67Tuumlrk D983145l983145





me hacircli







bana





















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada















63Tuumlrk D983145l983145



rum



















şiirden diyelim















64 Tuumlrk D983145l983145






















şuumlnuumlyorum







66 Tuumlrk D983145l983145



















67Tuumlrk D983145l983145





me hacircli







bana





















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada















64 Tuumlrk D983145l983145






















şuumlnuumlyorum







66 Tuumlrk D983145l983145



















67Tuumlrk D983145l983145





me hacircli







bana





















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada

















66 Tuumlrk D983145l983145



















67Tuumlrk D983145l983145





me hacircli







bana





















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada















67Tuumlrk D983145l983145





me hacircli







bana





















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada















68 Tuumlrk D983145l983145







Duumlnyada












haydar ergülen tdk söyleşi̇si̇ -sayı 745 ocak 2014

Documents