GS CK.0000075711 JÔNG KHANH GS.TSKJHL Liüi ISIAM TRÀ

r •

Chu biên

GS.TS. NGUYÉN CÔNG KHANH GS.TSKH. LÊ NAM TRÀ

T H i r c h A n h

C f i > C Ú U N H I K H O f t

(Tài bàn lân thù nhat, cô sùa chüa và bo sung)

NHÀ XUÁT BÀN Y HQC HÀ NQI-2013

CHU b i£ n

GS.TS. Nguyen C6ng KhanhChu tich H6i Nhi khoa Viet Nam Nguyen Giam doc Benh vien Nhi trung uxmg Nguyen Phd chu nhiem B6 m6n Nhi, Dai hoc Y Ha Not

GS.TSKH. L6 Nam TraPhd chu hch Hfy Nhi khoa Viet Nam Nguyen Phd Hieu truvng Dai hoc Y Ha N6i Nguy&n Chu nhiem B6 m6n Nhi, Dai hoc Y Ha N6i

THAM GIA Bl£N SOANGS.TS. Nguyen C6ng Khanh GS.TSKH. L6 Nam Tra GS.TS. Nguyen Thu Nhan GS.TS. Nguyen Gia Kh£nh GS.TS. Nguyen Thanh Li6m GS.TS. Tran Oinh Long PGS.TS. Nguyln Thj Phtrong PGS.TS. Nguyen Ngoc Himg

PGS.TS. Ninh Thi L/ng PGS.TS. Nguyen V§n Thang PGS.TS. Pham Van Thang PGS.TS. Khu Thi Kh£nh Dung PGS.TS. L6 Thanh Hai TS.BS. Pham HCru Hoa BSCK2. Nguyen Kim Nga ThS.BS. Luong Thi San

ThS.BS. Nguyen Van Tu ThS.BS. Nguyen Hoang Nam ThS.BS. Nguyen Van L6c

THLT KY BI§N SOANThS.BS. Nguyen Hoang Nam

LÒI NÓI DÁU

Ty lê bênh nhi den bênh viên dé dieu tri trong tinh trang bênh nàng càn phâi cap cùu, can thiêp nhanh, khá cao, tù 22% den 27% tùy theo tuyên bênh viên. Danh tù “câ'p cûu” thtfdng diiçfc hiêu là tinh trang ngxidi bênh dang bi de doa dên tinh mang, döi hôi phâi diïçJc chân doàn và xû tri nhanh mói cô khâ nâng diia bênh nhân thoàt khôi nguy ccf tû vong trong nhüng gid phût dàu, dê roi tiep tue dieu tri tiê'p theo dên khi khôi bênh. Yêu câu mot cuô'n sách câ'p cûu là phâi giúp càc thày thuoc có thê tham khâo dê dàng khi càn den, câp nhât diidc nhüng tien bô ve kÿ thuât hoi süc, de thüc hành cho moi tuyên pâ'p cûu, phù hdp vói y hoc nüôc nhà.

Sách Câ'p cûu nhi khoa duçfc các Giào su, Tien si, Thac si, Bâc sï cua Bô mon Nhi, Tnidng Dai hoc Y Hà Nôi biên soan, xuâ't bân làn dàu tiên tai Viêt Nam nàm 1967; tù dô cho dên nàm 2002 dâ dUdc bô’ sirng, tà i bân lai nhiêu làn. De câp nhât nhüng tiê'n bô vê khoa hoc, kÿ thuât; do yêu câu câ'p bâch cüa câc cd sà y tê trong niíóc; dua vào kêt quâ nghiên cùu cüa mot de tà i câ'p nhà niíóc, chüng tôi biên soan cuon Thüc hành cap cúfu nhi khoa. Nôi dung düdc sâp xêp thành 11 chüdng. Dê de thüc hành, nôi dung dâ diidc phân ra câ'p cüu câc chüc nàng sông cd bân, câ'p cüu câc chüng bênh nàng, câ'p cüu mot sô' bênh nâng, câ'p cüu ngô dôc, châ'n thifdng - tai nan, câ'p cüu d tré sd sinh, câ'p cüu thâm hoa, mot so lieu phâp câ'p cüu nhi khoa, quy trinh kÿ thuât câ'p cüu và hüdng dân sü dung thuôc câ'p cûu. De phù hdp vói trinh dô câ'p cûu d câc tuyên y te, môi nôi dung câ'p cûu du de chia ra hai phân chinh: (1) Chân doân và xû tri ban dâu, cho moi tuyên tiê'p nhân

3

bênh nhi dâu tien, cap cûu bâo dam on dinh chüc nàng sông, và (2) Chân doân và dieu tri tiêp theo, cho moi tuyên cô dieu kiên, dê chüa khôi bênh nàng.

Sâch düdc xuâ't bân nàm 2010, dâ düdc toàn Ngành hoan nghênh, duçfc Hôi xuâ't ban sâch Viêt Nam tàng Giâi Vàng sâch hay nàm 2011. Do yêu càu lôn cûa dông dâo cân bô trong Ngành câ ntfôc, chûng tôi cho tâi bân lân thû nhât, cô sûa chüa và bô’ sung, càp nhât nhüng tien bô khoa hoc kÿ thuât kip thdi, dàc biêt cô bo sung chüdng Câ'p cûu thâm hoa.

Chûng tôi hy vong cuon sâch së giûp ich düçic cho câc dong nghiêp trong viêc cà'p cûu trê em. Mong nhân düçic nhiêu y kiên dông gôp de lân xuât bân sau tôt hdn.

Chu biên

GS. TS. NGUYÊN CÔNG KHANH

4

MUC LUC

Lòi nói óau 3Chiidng 1: TÓ CHLfC CÀP ClTU NHI KHOAKhài nièm co bàn vé cép ci/u y té 11

GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Tó chùc và trang bi phóng cép cùu nhi 18

PGS.TS. Lé Thanh Hai Vàn chuyén an toàn benh nhàn tré em 27

PGS.TS. Lè Thanh Hai Chtfdng 2: TIÉP CÀN TRE CÀN CÀP CLÌUMót s6 dàc diém co the tré em trong thut hành càp cifu 36

GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Sinh ly và bènh iy niióc - dièn giài ó tré em 46

GS.TSKH. Lé Nam Trà Càc tình trang bénh cép cùli nhi phé bién và tCr vong trong 24 giò 54 dàu nhàp vièn tai càc tuyén diéu tri nhi khoa

GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Tiép càn tré bj bènh nàng cén cép ciiu 50

GS.TS. Nguyén Cóng Khanh ChUOng 3: CÀP CLÌU CHÌJC NÀNG SÓNG CO BÀN Dành già chite nàng sÓng cd bàn trong cép cifu 76

ThS. Nguyén Vàn Tù Cap ciru tré ngìmg thó 82

ThS. Luong Thj SanNghet thó do d| vàt

ThS. Nguyén Hoàng Nam Cép cùu ngìmg tim 88

ThS. Li/dng Thj San Hói sire ngat sau sinh 95

GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Hói chifng chét dot ngót d tré nhò 105

GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Chét nào 111

GS.TS. Nguyén Già Khành, GS.TSKH. Lè Nam Trà

5

Chtfdng 4: CAP CLAJ CAC CHLTNG B$NH NANGKho thd

PGS.TS. Le Thanh HaiSoc

PGS.TS. Pham Van ThangSuy tim

TS. Pham HOfU H6aR6i loan nhip tim

TS. Pham Hun Hoa- Cdn nhip nhanh tren that- Cdn nhjp nhanh thKt- Rung thKt- Rung nhl

Hon meGS.TSKH. Le Nam Tr£, ThS. Nguyin VSn Tu

Co gidtPGS.TS. Ninh Thi L/ng

Oau bung c£pGS.TS. Nguyin Gia Khanh

M5t nu6c nSngGS.TS. Nguyen Gia Khanh

R6i loan thing bang toan - kiemGS.TSKH. Le Nam T ri

Chay mau c£pGS.TS. Nguyin Cong Khanh

ThieSu mau c3pThS. Nguyen Hoang Nam

R6i loan th in nhietThS. Lifdng Thi San

Bi tieu tienGS.TSKH. Le Nam Tra

Chtfdng 5: CAP CLAJ M0T S6 B$NH NANGViem phdi

GS.TS. Nguyen Cong KhanhHen phe quan c3p tinh

ThS. Nguyen VSn LocS6c phan ve

ThS. Nguyin Hoang NamTieu chay c^p

GS.TS. Nguyin Gia Khanh, GS.TS. Nguyen Cong Khanh Xu3t huy£t tieu hoa

GS.TS. Nguyin Gia Khanh, GS.TS. Nguyin Cong Khanh

116

124

131

137

140146152155158

167

172

180

185

190

198

202

206

210

216

223

227

235

6

Hôn mê gan - suy gan cap

Ha difòng huyét

Hôn mê dai tháo di/òng

Suy tuyén thtfdng thân cáp

Suy thân cáp/ Ton thtfdng thân cáp

Chày màu trong so à trè emPGS.TS. Nguyèn Ván Thàng

0ông màu rài rác trong mach

LÖng ruôt cáp tinh à trè con bú

Viêm ruôt thi/a

Viêm màng nao do vi khuán

241GS.TS. Nguyèn Gia Khânh

246GS.TS. Nguyèn Thu Nhan

250GS.TS. Nguyèn Thu Nhan

255GS.TS. Nguyën Thu Nhan

258GS.TSKH. Lê Nam Trà

265GS.TS. Nguyèn Công Khanh

270ThS. Nguyèn Hoàng Nam

274GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm

276GS.TS. Nguyin Thanh Lièm

279GS.TS. Nguyèn Công Khanh

287

294

302

308

313

318

320

323

325

327

Chtfdng 6: CÄP CLAJ TRÉ SO SINHCàc nguyèn t ic hói sire cho tré mói sinh

GS.TS. Nguyèn Cóng KhanhSuy hó hàp c ip ò tré sd sinh

PGS.TS. Khu Thi Khành Dung, GS.TS. Nguyèn Cóng Khanh Chäm sóc trè sd sinh rät nhe càn khi de

BSCK2. Nguyèn Kim NgaHa thàn nhièt ò trè sd sinh

BSCK2. Nguyèn Kim Nga Vàng da tàng bilirubin giàn tiép d tré sd sinh

PGS.TS. Khu Thi Khành DungTeo thtfc quàn

GS.TS. Nguyèn Thanh LièmThoàt vi hoành

GS.TS. Nguyèn Thanh LièmHep phì dai món vj

GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm T ic ruót sd sinh do nguyèn nhän cd hoc

GS.TS. Nguyèn Thanh LièmVièm phùc mac phàn su

GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm

7

Chirang 7: CÀ> CÌTU NG$ OQCNgò dóc càp ò tré em

PGS.TS. Nguyèn Thi Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc thurc àn

PGS.TS. Nguyen Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc sàn

GS.TSKH. Lé Nam Trà, PGS.TS. Nguyen Thi PhUpng Ngò dòc dòc tó cóc

GS.TSKH. Lé Nam TràNgò dòc nàm

GS.TSKH. Lé Nam TràNgò dòc thuóc và hóa chàt

PGS.TS. Nguyèn Thi PhUpng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc thuóc phién

PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc acetaminophen

PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngó dòc thuóc ngù barbiturat

PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngó dóc thuóc diet chuót (Rodenticide)

PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lè Nam Trà Ngó dóc thuóc trU sàu phospho hùu co

PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà ChtfOng 8: CÀP CLfU TRÉ Bj CHÀN THliONG, TAI NAN Tiép càn tré bi da chin thuong

PGS.TS. Nguyèn Ngoc HungChàn thuong dàu tré em

ngUc tré emPGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung

Chàn thuongNguyènPGS.TS. Ngoc Hung

Chàn thuong bung ò tré emNguyènPGS.TS. Ngoc Hung

Chéin thuong cót sóng tré emPGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung

Chàn thuong chi tré emPGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung

332

343

345

346

348

351

351

353

355

358

359

366

373

382

389

395

398

8

Chàn thUdng bó phàn sinh due tré emPGS.TS. Nguyén Ngoc Hung

BòngPGS.TS. Pham Vàn Thàng

Ouói nudePGS.TS. Pham Vàn Thàng

XCf tri vét thUdng do ngUòi và sùc vàt canPGS.TS. Lè Thanh Hai

XCf tri ong dot ò tré emPGS.TS. Lè Thanh Hai

Tiép càn tré tu tirGS.TS. Nguyén Cóng Khanh

ChUdng 9: CÀP ClTU THÀM HQAThàm hoa và càc bién phàp hè trp c ip Ciri thàm hoa

GS.TS. Nguyén Còng Khanh Té chUc hè thóng dày chuyén càp cUu thàm hoa

GS.TS. Nguyén Cóng Khanh C ip cUu mót sÓ tdn thuong thuòng gàp trong thàm hoa

GS.TS. Nguyén Cóng Khanh

Chuong 10: M$T SÓ Ll£U PHÀP CÀP CLÌU NHI KHOAThóng khi àp lue duong lién tue (CPAP)

PGS.TS. Khu Thj Khành DungHó h ip nhàn tao bang mày thà

ThS. LUdng thi SanSÓc dièn

TS. Pham HOu HòaÙ im tré so sinh bang phUdng phàp Kangaroo

BSCK2. Nguyén Kim Nga Lièu phàp ành sàng diéu tri vàng da tàng bilirubin tu do ò tré sd sinh

PGS.TS. Khu Thi Khành DungKy thuàt thay màu ò tré sd sinh

PGS.TS. Khu Thi Khành DungKy thuàt truyén dich qua xuong

ThS. Nguyén Vàn TuTruyén màu c ip cUu

ThS. Nguyén Hoàng Nam

409

414

417

421

424

430

438

445

454

460

468

479

485

489

497

500

404

9