Chu biên
GS.TS. NGUYÉN CÔNG KHANH GS.TSKH. LÊ NAM TRÀ
T H i r c h A n h
C f i > C Ú U N H I K H O f t
(Tài bàn lân thù nhat, cô sùa chüa và bo sung)
NHÀ XUÁT BÀN Y HQC HÀ NQI-2013
CHU b i£ n
GS.TS. Nguyen C6ng KhanhChu tich H6i Nhi khoa Viet Nam Nguyen Giam doc Benh vien Nhi trung uxmg Nguyen Phd chu nhiem B6 m6n Nhi, Dai hoc Y Ha Not
GS.TSKH. L6 Nam TraPhd chu hch Hfy Nhi khoa Viet Nam Nguyen Phd Hieu truvng Dai hoc Y Ha N6i Nguy&n Chu nhiem B6 m6n Nhi, Dai hoc Y Ha N6i
THAM GIA Bl£N SOANGS.TS. Nguyen C6ng Khanh GS.TSKH. L6 Nam Tra GS.TS. Nguyen Thu Nhan GS.TS. Nguyen Gia Kh£nh GS.TS. Nguyen Thanh Li6m GS.TS. Tran Oinh Long PGS.TS. Nguyln Thj Phtrong PGS.TS. Nguyen Ngoc Himg
PGS.TS. Ninh Thi L/ng PGS.TS. Nguyen V§n Thang PGS.TS. Pham Van Thang PGS.TS. Khu Thi Kh£nh Dung PGS.TS. L6 Thanh Hai TS.BS. Pham HCru Hoa BSCK2. Nguyen Kim Nga ThS.BS. Luong Thi San
ThS.BS. Nguyen Van Tu ThS.BS. Nguyen Hoang Nam ThS.BS. Nguyen Van L6c
THLT KY BI§N SOANThS.BS. Nguyen Hoang Nam
LÒI NÓI DÁU
Ty lê bênh nhi den bênh viên dé dieu tri trong tinh trang bênh nàng càn phâi cap cùu, can thiêp nhanh, khá cao, tù 22% den 27% tùy theo tuyên bênh viên. Danh tù “câ'p cûu” thtfdng diiçfc hiêu là tinh trang ngxidi bênh dang bi de doa dên tinh mang, döi hôi phâi diïçJc chân doàn và xû tri nhanh mói cô khâ nâng diia bênh nhân thoàt khôi nguy ccf tû vong trong nhüng gid phût dàu, dê roi tiep tue dieu tri tiê'p theo dên khi khôi bênh. Yêu câu mot cuô'n sách câ'p cûu là phâi giúp càc thày thuoc có thê tham khâo dê dàng khi càn den, câp nhât diidc nhüng tien bô ve kÿ thuât hoi süc, de thüc hành cho moi tuyên pâ'p cûu, phù hdp vói y hoc nüôc nhà.
Sách Câ'p cûu nhi khoa duçfc các Giào su, Tien si, Thac si, Bâc sï cua Bô mon Nhi, Tnidng Dai hoc Y Hà Nôi biên soan, xuâ't bân làn dàu tiên tai Viêt Nam nàm 1967; tù dô cho dên nàm 2002 dâ dUdc bô’ sirng, tà i bân lai nhiêu làn. De câp nhât nhüng tiê'n bô vê khoa hoc, kÿ thuât; do yêu câu câ'p bâch cüa câc cd sà y tê trong niíóc; dua vào kêt quâ nghiên cùu cüa mot de tà i câ'p nhà niíóc, chüng tôi biên soan cuon Thüc hành cap cúfu nhi khoa. Nôi dung düdc sâp xêp thành 11 chüdng. Dê de thüc hành, nôi dung dâ diidc phân ra câ'p cüu câc chüc nàng sông cd bân, câ'p cüu câc chüng bênh nàng, câ'p cüu mot sô' bênh nâng, câ'p cüu ngô dôc, châ'n thifdng - tai nan, câ'p cüu d tré sd sinh, câ'p cüu thâm hoa, mot so lieu phâp câ'p cüu nhi khoa, quy trinh kÿ thuât câ'p cüu và hüdng dân sü dung thuôc câ'p cûu. De phù hdp vói trinh dô câ'p cûu d câc tuyên y te, môi nôi dung câ'p cûu du de chia ra hai phân chinh: (1) Chân doân và xû tri ban dâu, cho moi tuyên tiê'p nhân
3
bênh nhi dâu tien, cap cûu bâo dam on dinh chüc nàng sông, và (2) Chân doân và dieu tri tiêp theo, cho moi tuyên cô dieu kiên, dê chüa khôi bênh nàng.
Sâch düdc xuâ't bân nàm 2010, dâ düdc toàn Ngành hoan nghênh, duçfc Hôi xuâ't ban sâch Viêt Nam tàng Giâi Vàng sâch hay nàm 2011. Do yêu càu lôn cûa dông dâo cân bô trong Ngành câ ntfôc, chûng tôi cho tâi bân lân thû nhât, cô sûa chüa và bô’ sung, càp nhât nhüng tien bô khoa hoc kÿ thuât kip thdi, dàc biêt cô bo sung chüdng Câ'p cûu thâm hoa.
Chûng tôi hy vong cuon sâch së giûp ich düçic cho câc dong nghiêp trong viêc cà'p cûu trê em. Mong nhân düçic nhiêu y kiên dông gôp de lân xuât bân sau tôt hdn.
Chu biên
GS. TS. NGUYÊN CÔNG KHANH
4
MUC LUC
Lòi nói óau 3Chiidng 1: TÓ CHLfC CÀP ClTU NHI KHOAKhài nièm co bàn vé cép ci/u y té 11
GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Tó chùc và trang bi phóng cép cùu nhi 18
PGS.TS. Lé Thanh Hai Vàn chuyén an toàn benh nhàn tré em 27
PGS.TS. Lè Thanh Hai Chtfdng 2: TIÉP CÀN TRE CÀN CÀP CLÌUMót s6 dàc diém co the tré em trong thut hành càp cifu 36
GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Sinh ly và bènh iy niióc - dièn giài ó tré em 46
GS.TSKH. Lé Nam Trà Càc tình trang bénh cép cùli nhi phé bién và tCr vong trong 24 giò 54 dàu nhàp vièn tai càc tuyén diéu tri nhi khoa
GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Tiép càn tré bj bènh nàng cén cép ciiu 50
GS.TS. Nguyén Cóng Khanh ChUOng 3: CÀP CLÌU CHÌJC NÀNG SÓNG CO BÀN Dành già chite nàng sÓng cd bàn trong cép cifu 76
ThS. Nguyén Vàn Tù Cap ciru tré ngìmg thó 82
ThS. Luong Thj SanNghet thó do d| vàt
ThS. Nguyén Hoàng Nam Cép cùu ngìmg tim 88
ThS. Li/dng Thj San Hói sire ngat sau sinh 95
GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Hói chifng chét dot ngót d tré nhò 105
GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Chét nào 111
GS.TS. Nguyén Già Khành, GS.TSKH. Lè Nam Trà
5
Chtfdng 4: CAP CLAJ CAC CHLTNG B$NH NANGKho thd
PGS.TS. Le Thanh HaiSoc
PGS.TS. Pham Van ThangSuy tim
TS. Pham HOfU H6aR6i loan nhip tim
TS. Pham Hun Hoa- Cdn nhip nhanh tren that- Cdn nhjp nhanh thKt- Rung thKt- Rung nhl
Hon meGS.TSKH. Le Nam Tr£, ThS. Nguyin VSn Tu
Co gidtPGS.TS. Ninh Thi L/ng
Oau bung c£pGS.TS. Nguyin Gia Khanh
M5t nu6c nSngGS.TS. Nguyen Gia Khanh
R6i loan thing bang toan - kiemGS.TSKH. Le Nam T ri
Chay mau c£pGS.TS. Nguyin Cong Khanh
ThieSu mau c3pThS. Nguyen Hoang Nam
R6i loan th in nhietThS. Lifdng Thi San
Bi tieu tienGS.TSKH. Le Nam Tra
Chtfdng 5: CAP CLAJ M0T S6 B$NH NANGViem phdi
GS.TS. Nguyen Cong KhanhHen phe quan c3p tinh
ThS. Nguyen VSn LocS6c phan ve
ThS. Nguyin Hoang NamTieu chay c^p
GS.TS. Nguyin Gia Khanh, GS.TS. Nguyen Cong Khanh Xu3t huy£t tieu hoa
GS.TS. Nguyin Gia Khanh, GS.TS. Nguyin Cong Khanh
116
124
131
137
140146152155158
167
172
180
185
190
198
202
206
210
216
223
227
235
6
Hôn mê gan - suy gan cap
Ha difòng huyét
Hôn mê dai tháo di/òng
Suy tuyén thtfdng thân cáp
Suy thân cáp/ Ton thtfdng thân cáp
Chày màu trong so à trè emPGS.TS. Nguyèn Ván Thàng
0ông màu rài rác trong mach
LÖng ruôt cáp tinh à trè con bú
Viêm ruôt thi/a
Viêm màng nao do vi khuán
241GS.TS. Nguyèn Gia Khânh
246GS.TS. Nguyèn Thu Nhan
250GS.TS. Nguyèn Thu Nhan
255GS.TS. Nguyën Thu Nhan
258GS.TSKH. Lê Nam Trà
265GS.TS. Nguyèn Công Khanh
270ThS. Nguyèn Hoàng Nam
274GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm
276GS.TS. Nguyin Thanh Lièm
279GS.TS. Nguyèn Công Khanh
287
294
302
308
313
318
320
323
325
327
Chtfdng 6: CÄP CLAJ TRÉ SO SINHCàc nguyèn t ic hói sire cho tré mói sinh
GS.TS. Nguyèn Cóng KhanhSuy hó hàp c ip ò tré sd sinh
PGS.TS. Khu Thi Khành Dung, GS.TS. Nguyèn Cóng Khanh Chäm sóc trè sd sinh rät nhe càn khi de
BSCK2. Nguyèn Kim NgaHa thàn nhièt ò trè sd sinh
BSCK2. Nguyèn Kim Nga Vàng da tàng bilirubin giàn tiép d tré sd sinh
PGS.TS. Khu Thi Khành DungTeo thtfc quàn
GS.TS. Nguyèn Thanh LièmThoàt vi hoành
GS.TS. Nguyèn Thanh LièmHep phì dai món vj
GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm T ic ruót sd sinh do nguyèn nhän cd hoc
GS.TS. Nguyèn Thanh LièmVièm phùc mac phàn su
GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm
7
Chirang 7: CÀ> CÌTU NG$ OQCNgò dóc càp ò tré em
PGS.TS. Nguyèn Thi Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc thurc àn
PGS.TS. Nguyen Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc sàn
GS.TSKH. Lé Nam Trà, PGS.TS. Nguyen Thi PhUpng Ngò dòc dòc tó cóc
GS.TSKH. Lé Nam TràNgò dòc nàm
GS.TSKH. Lé Nam TràNgò dòc thuóc và hóa chàt
PGS.TS. Nguyèn Thi PhUpng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc thuóc phién
PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc acetaminophen
PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngó dòc thuóc ngù barbiturat
PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngó dóc thuóc diet chuót (Rodenticide)
PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lè Nam Trà Ngó dóc thuóc trU sàu phospho hùu co
PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà ChtfOng 8: CÀP CLfU TRÉ Bj CHÀN THliONG, TAI NAN Tiép càn tré bi da chin thuong
PGS.TS. Nguyèn Ngoc HungChàn thuong dàu tré em
ngUc tré emPGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung
Chàn thuongNguyènPGS.TS. Ngoc Hung
Chàn thuong bung ò tré emNguyènPGS.TS. Ngoc Hung
Chéin thuong cót sóng tré emPGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung
Chàn thuong chi tré emPGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung
332
343
345
346
348
351
351
353
355
358
359
366
373
382
389
395
398
8
Chàn thUdng bó phàn sinh due tré emPGS.TS. Nguyén Ngoc Hung
BòngPGS.TS. Pham Vàn Thàng
Ouói nudePGS.TS. Pham Vàn Thàng
XCf tri vét thUdng do ngUòi và sùc vàt canPGS.TS. Lè Thanh Hai
XCf tri ong dot ò tré emPGS.TS. Lè Thanh Hai
Tiép càn tré tu tirGS.TS. Nguyén Cóng Khanh
ChUdng 9: CÀP ClTU THÀM HQAThàm hoa và càc bién phàp hè trp c ip Ciri thàm hoa
GS.TS. Nguyén Còng Khanh Té chUc hè thóng dày chuyén càp cUu thàm hoa
GS.TS. Nguyén Cóng Khanh C ip cUu mót sÓ tdn thuong thuòng gàp trong thàm hoa
GS.TS. Nguyén Cóng Khanh
Chuong 10: M$T SÓ Ll£U PHÀP CÀP CLÌU NHI KHOAThóng khi àp lue duong lién tue (CPAP)
PGS.TS. Khu Thj Khành DungHó h ip nhàn tao bang mày thà
ThS. LUdng thi SanSÓc dièn
TS. Pham HOu HòaÙ im tré so sinh bang phUdng phàp Kangaroo
BSCK2. Nguyén Kim Nga Lièu phàp ành sàng diéu tri vàng da tàng bilirubin tu do ò tré sd sinh
PGS.TS. Khu Thi Khành DungKy thuàt thay màu ò tré sd sinh
PGS.TS. Khu Thi Khành DungKy thuàt truyén dich qua xuong
ThS. Nguyén Vàn TuTruyén màu c ip cUu
ThS. Nguyén Hoàng Nam
409
414
417
421
424
430
438
445
454
460
468
479
485
489
497
500
404
9