Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες

εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Α΄ Λυκείου

Θεματική ενότητα

Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση

Τίτλος

laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Συγγραφή ΧΑΡΙΤΩΝ ΜΑΔΕΝΛΗΣ

Εφαρμογή ΕΛΕΝΗ ΜΑΛΙΓΚΑΝΗ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκη 2015

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 1 από 48

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ laquoΔημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Αβάθμια και Ββάθμια εκπαίδευσηraquo MIS 296579 (κωδ 5175) - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξηςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας Βασίλης ΒασιλειάδηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http www greeklanguage gr Καραμαούνα 1 ndash Πλατεία Σκρα ΤΚ 55 132 Καλαμαριά ΘεσσαλονίκηΤηλ 2310 459101 Φαξ 2310 459107 e-mail centrekomvosedugr

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 2 από 48

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ laquoΔημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Αβάθμια και Ββάθμια εκπαίδευσηraquo MIS 296579 (κωδ 5175) - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξηςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας Βασίλης ΒασιλειάδηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http www greeklanguage gr Καραμαούνα 1 ndash Πλατεία Σκρα ΤΚ 55 132 Καλαμαριά ΘεσσαλονίκηΤηλ 2310 459101 Φαξ 2310 459107 e-mail centrekomvosedugr

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 2 από 48

Α ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος Από το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίηση

Δημιουργία σεναρίου Χαρίτων Μαδενλής

Εφαρμογή σεναρίουΕλένη Μαλιγκάνη

Διδακτικό αντικείμενοΝεοελληνική λογοτεχνία

ΤάξηΑ΄ Λυκείου

Σχολική μονάδαΓενικό Λύκειο Αξιού

ΧρονολογίαΑπό 06-02-2015 έως 27-02-2015

Διδακτικήθεματική ενότηταΠαράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση

ΔιαθεματικόΌχι

Χρονική διάρκειαΟκτώ ώρες

ΧώροςΙ Φυσικός χώρος

Εντός σχολείου αίθουσα διδασκαλίας εργαστήριο πληροφορικής

ΙΙ Εικονικός χώρος διαδικτυακή εφαρμογή Padlet εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης

Facebook

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 3 από 48

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητήΣτην εφαρμογή του σεναρίου αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος για την

οποία υπήρχε μια σχετική εμπειρία και από τις δύο πλευρές Οι ομάδες

συγκροτήθηκαν κατrsquo επιλογήν των μαθητών σύμφωνα με τις επιθυμίες τους Αυτή η

τακτική όμως όπως θα γίνει φανερό και παρακάτω υπήρξε μάλλον ατυχής εφόσον

κάποιες ομάδες δεν ήταν ιδιαίτερα λειτουργικές

Ως προς την υλικοτεχνική υποδομή απαραίτητη ήταν η διάθεση του εργαστηρίου

πληροφορικής η συνθήκη αυτή εξασφαλίστηκε σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου μετά από συνεννόηση με τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς Οι μαθητές

είχαν στοιχειώδεις γνώσεις χρήσης ΗΥ γνώριζαν το πρόγραμμα επεξεργασίας

κειμένου (Word) τις δυνατότητες πλοήγησης στο διαδίκτυο την τεχνική ανάρτησης

αρχείων σε εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης (Facebook) ενώ με ευκολία έμαθαν και

τη χρήση νέων εφαρμογών (Padlet)

Στο συγκεκριμένο σενάριο έγινε επίσης χρήση έντυπης και ψηφιακής

βιβλιογραφίας σχετικής με μελέτες για την τεχνική των δημοτικών τραγουδιών και τον

εντοπισμό χαρακτηριστικών της δημοτικής ποίησης σε ποιήματα σύγχρονων

νεοελλήνων ποιητών

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη

Το σενάριο στηρίζεταιΧαρίτων Μαδενλής Από το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίηση Νεοελληνική

Λογοτεχνία Α΄ Λυκείου 2013

Το σενάριο αντλείmdash

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 4 από 48

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σύμφωνα με την πρόθεση του συγγραφέα του σεναρίου στόχος ήταν το σενάριο να

ασχοληθεί με laquoτη μελέτη δημοτικών τραγουδιών και μοντέρνων ποιημάτων καθώς και

μελετών που αναφέρονται στα κοινά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών και

στην εμφάνιση των χαρακτηριστικών αυτών σε μοντέρνα ποιήματαraquo Έτσι αρχικά οι

μαθητές συνέκριναν δειγματοληπτικά ένα παραδοσιακό δημοτικό και ένα μοντέρνο

ποίημα εντόπισαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και συνέταξαν άρθρο σχετικό με

τις διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης Με αυτήν τη μικρή τεχνογνωσία

καθώς και με τη βοήθεια σχετικής βιβλιογραφίας εντόπισαν στη συνέχεια κοινά

τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά σε δημοτικά τραγούδια και τα παρουσίασαν σε κείμενο

που ανήρτησαν ψηφιακά

Την ίδια διαδικασία ακολούθησαν και στη μελέτη μοντέρνων ποιημάτων

Προσπάθησαν να εντοπίσουν τεχνικά γνωρίσματα των δημοτικών τραγουδιών σε

δείγματα μοντέρνας προσωπικής ποίησης και συνέταξαν καινούριο κείμενο με τις

παρατηρήσεις τους και με τις γνώσεις που απέκτησαν από τη μελέτη σχετικής

βιβλιογραφίας το οποίο επίσης ανήρτησαν ψηφιακά Ο συνδυασμός των κειμένων

τούς προσέδωσε μια οπτική για την εμφάνιση χαρακτηριστικών του δημοτικού

τραγουδιού στη σύγχρονη ποίηση Το σενάριο επίσης τους έδωσε την ευκαιρία να

ασκηθούν στη συγγραφή επιστημονικού άρθρου στο οποίο τεκμηριώνουν τις απόψεις

τους με χρήση παραπομπών στις πηγές από τις οποίες άντλησαν το υλικό τους

Παρουσίασαν τέλος στην ολομέλεια τις εργασίες τους και τις αξιολόγησαν

Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο

Το δημοτικό τραγούδι για τον Μ Γ Βαρβούνη (1998 13) είναι ένα πολυσύνθετο είδος

που επιδέχεται διαφορετικές προσεγγίσεις εξαρτώμενο και από την ιδιαίτερη οπτική

γωνιά προσέγγισης Αντιπροσωπεύει τον κόσμο του παραδοσιακού μας πολιτισμού και

η γνωριμία με αυτό ανάμεσα σε άλλα απαιτεί και τη γνώση των τεχνοτροπικών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 5 από 48

μηχανισμών της προφορικής λαϊκής ποίησης και των στερεότυπων στίχων και δομών

του Για αυτό και η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού υποστηρίζουν η Άλκη

Κυριακίδου-Νέστορος και ο Δημήτρης Τάνης (1980 117) οφείλει να τονίζει τα

τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά και μοτίβα του (ισομετρία έλλειψη ομοιοκαταληξίας

αναδίπλωση του νοήματος στο β΄ ημιστίχιο στοιχείο του τρίτου άσκοπες ή άστοχες

ερωτήσεις θέμα αδυνάτου) και τα τεχνικά-εκφραστικά χαρακτηριστικά του (λιτότητα

έκφρασης και αφήγησης ανθρωποποίηση φυσικού περιβάλλοντος και αντικειμένων

υπερβολή) κοντά στα άλλα κύρια στοιχεία του που είναι η γλώσσα η γένεση οι

κατηγορίες του οι εικόνες της καθημερινής ζωής που αντικαθρεφτίζονται σε αυτό

Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί την πιο αυθεντική έκφραση της ελληνικής λαϊκής

κουλτούρας είναι η πιο γνήσια πηγή του νεοελληνικού λυρισμού που γονιμοποίησε

την καλύτερη παράδοση της νεότερης προσωπικής ποίησης (Καψωμένος 1996 18) Ο

εντοπισμός άρα των επιρροών της δημοτικής ποίησης στα μοντέρνα ποιήματα μας

δείχνει τον τρόπο με τον οποίο συνομιλεί το παλιό με το καινούριο καθώς και τη

συνέχεια της λογοτεχνικής μας παραγωγής Το παρόν σενάριο προσπαθεί να ανιχνεύσει

ακριβώς αυτήν την επιρροή

Το σενάριο δίνει επίσης την ευκαιρία στους μαθητές να προσεγγίσουν μελέτες

λογοτεχνικών κειμένων και να εκφέρουν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους

επιστημονικό λόγο βασισμένοι σε έγκριτη βιβλιογραφία Άλλωστε σύμφωνα και με το

αρχικό σενάριο laquoη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας των μαθητών σε

επιστημονικό άρθρο με παραπομπές τόσο στα ποιήματα όσο και στις μελέτες από τις

οποίες αντλούν υλικό για να τεκμηριώσουν τις απόψεις τους θεωρείται ιδιαίτερα

αποδοτική εργασία καθώς ασκεί τους μαθητές στον τρόπο εργασίας του φιλολόγου

ερευνητήraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 6 από 48

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι στοιχεία του παρελθόντος εμπνέουν τη σύγχρονη

παραγωγή πολιτισμού σε διάφορες μορφές του πχ λογοτεχνία ζωγραφική

αρχιτεκτονική μόδα ποίηση

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να έρθουν σε επαφή με δείγματα ανώνυμων λαϊκών τραγουδιών και μοντέρνας

προσωπικής ποίησης

να γνωρίσουν βασικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών και να

εξετάσουν τη λειτουργία τους

να γνωρίσουν ιδιαίτερα γνωρίσματα της παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης

καθώς και τις μεταξύ τους διαφορές

να κατανοήσουν τις επιδράσεις που ασκούνται από λογοτεχνικά έργα του

παρελθόντος σε σύγχρονους λογοτέχνες στο πλαίσιο της συνέχειας της

εθνικής μας λογοτεχνίας

Γραμματισμοί

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να είναι σε θέση να ερμηνεύουν ποιήματα παραδοσιακά ή μοντέρνα

εντοπίζοντας και αναλύοντας βασικά χαρακτηριστικά τους

να μπορούν να εντοπίζουν σε δημοτικά τραγούδια και σύγχρονα ποιήματα

κοινά χαρακτηριστικά εκφέροντας άποψη για τον βαθμό στον οποίο τα κοινά

αυτά στοιχεία είναι αποτέλεσμα επίδρασης του παλιού στο νέο

να αντλούν στοιχεία από εργασίες και συνδυάζοντάς τα να συνθέτουν μια νέα

επιστημονική εργασία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 7 από 48

στο πλαίσιο των νέων γραμματισμών να αντιμετωπίζουν κριτικά το διαδίκτυο

να αντιληφθούν την κοινωνική και συνεργατική διάστασή του και να

δημοσιεύσουν έγκυρο υλικό διαθέσιμο στο σύνολο των χρηστών του

Διδακτικές πρακτικές

Στο παρόν σενάριο αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και

βασικές αρχές της μεθόδου project Οι εργασίες ήταν ομαδικές προκειμένου οι μαθητές

να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη αυτονομία και να συμμετάσχουν ενεργά στην

οικοδόμηση της γνώσης τους Σε πρώτη φάση διαπίστωσαν τη συνάντηση του παλιού

με το καινούριο σε διάφορες εκφάνσεις τέχνης έπειτα κατέγραψαν τη σχέση

παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης για να οδηγηθούν σε επόμενο στάδιο

εμβάθυνσης και να εντοπίσουν στοιχεία της τεχνοτροπίας των δημοτικών τραγουδιών

μελετώντας και σχετική βιβλιογραφία και σχολιάζοντάς τα με παραπομπές σε στίχους

Τα ίδια στοιχεία αναγνώρισαν κατόπιν σε μοντέρνα κείμενα στα οποία και πάλι

ακολούθησαν την ανάλογη διαδικασία με τη μελέτη βιβλιογραφίας και παραπομπές σε

στίχους Παρουσίασαν τέλος τα αποτελέσματά τους στην ολομέλεια

Η δραστηριοποίηση όμως όλων των μαθητών δεν ήταν η ίδια με αποτέλεσμα

να λειτουργούν οι ομάδες με διαφορετικές ταχύτητες Η εκπαιδευτικός σε όλη τη

διάρκεια της εφαρμογής είχε συμβουλευτικό ρόλο συντόνιζε τον τρόπο εργασίας των

ομάδων παρενέβαινε όταν διαπίστωνε κωλυσιεργία έλυνε απορίες ενθάρρυνε τα μέλη

όταν αντιμετώπιζαν δυσκολίες Ο καθοδηγητικός ρόλος της εκπαιδευτικού αφορούσε

τις διά ζώσης συναντήσεις των ομάδων στο εργαστήριο της πληροφορικής και την

ψηφιακή επικοινωνία τους μέσω εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης (Facebook)

Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Τα προγράμματα σπουδών για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας προβλέπουν

τη μελέτη ποιημάτων όλων των περιόδων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με την Α΄

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 8 από 48

τάξη να εστιάζει σε έργα των πρώτων περιόδων και τη Γ΄ τάξη σε ποιήματα σύγχρονων

μεταπολεμικών ποιητών Σύμφωνα με τον συντάκτη του σεναρίου laquoσυνήθως η

εξέταση των έργων αυτών όπως φαίνεται από τις ερωτήσεις που συνοδεύουν τα

κείμενα στο σχολικό εγχειρίδιο και από τις οδηγίες προς τους διδάσκοντες δεν

περιλαμβάνει τη μελέτη των επιδράσεων της δημοτικής ποίησης στη μοντέρναraquo Αυτή

η συνδυαστική εξέταση λογοτεχνικών κειμένων διαφορετικών περιόδων και πλαισίου

κατασκευής φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα εφόσον καταδεικνύει πρώτον τον τρόπο με

τον οποίο διαφορετικά εκ προοιμίου έργα ldquoσυνομιλούνrdquo μεταξύ τους και δεύτερον

δείχνει πως δεν υπάρχουν απόλυτα στεγανά ανάμεσα στην παραδοσιακή και μοντέρνα

ποίηση αλλά πως η μια γονιμοποιεί την άλλη παρά τις βαθύτατες διαφοροποιήσεις

τους στη σύλληψη και στον τρόπο δημιουργίας των ποιημάτων

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Η δεύτερη προτεινόμενη διδακτική ενότητα για το μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου αφορά sτην laquoΠαράδοση και τον Μοντερνισμό στην

νεοελληνική ποίησηraquo Σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών laquoη κατανόηση της

μετάβασης της νεοελληνικής ποίησης από την παράδοση στο μοντερνισμό αποτελεί

απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της εξέλιξης της νεοελληνικής ποίησης

στον 20ό αιώνα Επίσης μέσα από την παρακολούθηση της μετάβασης κατανοούνται

καλύτερα [hellip] και οι τεχνοτροπικές καινοτομίες της μοντέρνας ποίησηςraquo (ΦΕΚ

156227-6-2011 21075) Τα δημοτικά τραγούδια ως δείγματα παραδοσιακής ποίησης

εκπροσωπούνται εκτενώς στην ανθολόγηση κειμένων στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄

Λυκείου Επομένως η μελέτη αντιπροσωπευτικών δημοτικών τραγουδιών η ανάδειξη

των κύριων χαρακτηριστικών τους και η ανίχνευση της επιρροής που άσκησαν στη

μοντέρνα ελληνική ποίηση είναι κατά την άποψή μας μια θεματική που άπτεται της

στοχοθεσίας και των ενδιαφερόντων του συγκεκριμένου μαθήματος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 9 από 48

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου αξιοποιήθηκαν οι Νέες Τεχνολογίες και

χρησιμοποιήθηκε σε όλη την εφαρμογή το εργαστήριο πληροφορικής1 Οι μαθητές

αξιοποίησαν τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου χρωματίζοντας

στίχους στο πλαίσιο μελέτης των χαρακτηριστικών των ποιημάτων (δημοτικών και

μοντέρνων) και συνέγραψαν κείμενα Το υλικό των ομάδων αναρτήθηκε σε ψηφιακό

πίνακα ανακοινώσεων (Padlet) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση των

εργασιών τους κατόπιν στην ολομέλεια καθώς προβαλλόταν μέσω του διαδραστικού

πίνακα του εργαστηρίου

Δημοσιεύτηκε επίσης υλικό στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια όχι με τη μορφή δημιουργίας καινούριου λήμματος καθώς αυτό είχε

προηγηθεί στην προηγούμενη εφαρμογή του σεναρίου από τον συντάκτη του αλλά με

τη μορφή διόρθωσης του δημοσιευμένου υλικού

Ο εικονικός χώρος του Wiki δε χρησιμοποιήθηκε τελικά παρόλο που η

διδάσκουσα είχε δημιουργήσει ήδη σχετική με το σενάριο σελίδα στο Wikispaces γιατί

οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με την εφαρμογή και δεν έδειχναν πρόθυμοι να την

υιοθετήσουν Για την επικοινωνία εντός και εκτός της τάξης για την ανταλλαγή υλικού

και την ανάρτηση επεξεργασμένου υλικού καθώς και για οδηγίες και παρατηρήσεις σε

όλες τις ομάδες χρησιμοποιήθηκε η πολύ διαδεδομένη στους κύκλους των μαθητών

εφαρμογή του Facebook Η δημιουργία μιας κλειστής ομάδας (laquoΑ2 σενάριοraquo)

διαμόρφωσε ένα πλαίσιο ψηφιακής τάξης στην οποία υπήρχε συγκεντρωμένο όλο το

υλικό που διακινούσε η εκπαιδευτικός και επεξεργάζονταν οι μαθητές H δημιουργός-

εκπαιδευτικός είχε εποπτεία του ποσοστού των μαθητών που ενημερωνόταν για τις

αναρτήσεις Βέβαια οι ομάδες έπρεπε να ldquoκατεβάζουνrdquo τα αρχεία τους να τα

επεξεργάζονται και να τα αναρτούν εκ νέου Παρόλη όμως τη δυσκολία αυτός ο

1 Για να εξασφαλιστεί η διάθεση του εργαστηρίου χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ώρες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας που αναπληρώθηκαν μετά το τέλος του σεναρίου Έτσι το σενάριο διήρκεσε ημερολογιακά τρεις εβδομάδες αντί για τέσσερις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 10 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητήΣτην εφαρμογή του σεναρίου αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος για την

οποία υπήρχε μια σχετική εμπειρία και από τις δύο πλευρές Οι ομάδες

συγκροτήθηκαν κατrsquo επιλογήν των μαθητών σύμφωνα με τις επιθυμίες τους Αυτή η

τακτική όμως όπως θα γίνει φανερό και παρακάτω υπήρξε μάλλον ατυχής εφόσον

κάποιες ομάδες δεν ήταν ιδιαίτερα λειτουργικές

Ως προς την υλικοτεχνική υποδομή απαραίτητη ήταν η διάθεση του εργαστηρίου

πληροφορικής η συνθήκη αυτή εξασφαλίστηκε σε όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του

σεναρίου μετά από συνεννόηση με τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς Οι μαθητές

είχαν στοιχειώδεις γνώσεις χρήσης ΗΥ γνώριζαν το πρόγραμμα επεξεργασίας

κειμένου (Word) τις δυνατότητες πλοήγησης στο διαδίκτυο την τεχνική ανάρτησης

αρχείων σε εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης (Facebook) ενώ με ευκολία έμαθαν και

τη χρήση νέων εφαρμογών (Padlet)

Στο συγκεκριμένο σενάριο έγινε επίσης χρήση έντυπης και ψηφιακής

βιβλιογραφίας σχετικής με μελέτες για την τεχνική των δημοτικών τραγουδιών και τον

εντοπισμό χαρακτηριστικών της δημοτικής ποίησης σε ποιήματα σύγχρονων

νεοελλήνων ποιητών

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη

Το σενάριο στηρίζεταιΧαρίτων Μαδενλής Από το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίηση Νεοελληνική

Λογοτεχνία Α΄ Λυκείου 2013

Το σενάριο αντλείmdash

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 4 από 48

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σύμφωνα με την πρόθεση του συγγραφέα του σεναρίου στόχος ήταν το σενάριο να

ασχοληθεί με laquoτη μελέτη δημοτικών τραγουδιών και μοντέρνων ποιημάτων καθώς και

μελετών που αναφέρονται στα κοινά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών και

στην εμφάνιση των χαρακτηριστικών αυτών σε μοντέρνα ποιήματαraquo Έτσι αρχικά οι

μαθητές συνέκριναν δειγματοληπτικά ένα παραδοσιακό δημοτικό και ένα μοντέρνο

ποίημα εντόπισαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και συνέταξαν άρθρο σχετικό με

τις διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης Με αυτήν τη μικρή τεχνογνωσία

καθώς και με τη βοήθεια σχετικής βιβλιογραφίας εντόπισαν στη συνέχεια κοινά

τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά σε δημοτικά τραγούδια και τα παρουσίασαν σε κείμενο

που ανήρτησαν ψηφιακά

Την ίδια διαδικασία ακολούθησαν και στη μελέτη μοντέρνων ποιημάτων

Προσπάθησαν να εντοπίσουν τεχνικά γνωρίσματα των δημοτικών τραγουδιών σε

δείγματα μοντέρνας προσωπικής ποίησης και συνέταξαν καινούριο κείμενο με τις

παρατηρήσεις τους και με τις γνώσεις που απέκτησαν από τη μελέτη σχετικής

βιβλιογραφίας το οποίο επίσης ανήρτησαν ψηφιακά Ο συνδυασμός των κειμένων

τούς προσέδωσε μια οπτική για την εμφάνιση χαρακτηριστικών του δημοτικού

τραγουδιού στη σύγχρονη ποίηση Το σενάριο επίσης τους έδωσε την ευκαιρία να

ασκηθούν στη συγγραφή επιστημονικού άρθρου στο οποίο τεκμηριώνουν τις απόψεις

τους με χρήση παραπομπών στις πηγές από τις οποίες άντλησαν το υλικό τους

Παρουσίασαν τέλος στην ολομέλεια τις εργασίες τους και τις αξιολόγησαν

Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο

Το δημοτικό τραγούδι για τον Μ Γ Βαρβούνη (1998 13) είναι ένα πολυσύνθετο είδος

που επιδέχεται διαφορετικές προσεγγίσεις εξαρτώμενο και από την ιδιαίτερη οπτική

γωνιά προσέγγισης Αντιπροσωπεύει τον κόσμο του παραδοσιακού μας πολιτισμού και

η γνωριμία με αυτό ανάμεσα σε άλλα απαιτεί και τη γνώση των τεχνοτροπικών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 5 από 48

μηχανισμών της προφορικής λαϊκής ποίησης και των στερεότυπων στίχων και δομών

του Για αυτό και η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού υποστηρίζουν η Άλκη

Κυριακίδου-Νέστορος και ο Δημήτρης Τάνης (1980 117) οφείλει να τονίζει τα

τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά και μοτίβα του (ισομετρία έλλειψη ομοιοκαταληξίας

αναδίπλωση του νοήματος στο β΄ ημιστίχιο στοιχείο του τρίτου άσκοπες ή άστοχες

ερωτήσεις θέμα αδυνάτου) και τα τεχνικά-εκφραστικά χαρακτηριστικά του (λιτότητα

έκφρασης και αφήγησης ανθρωποποίηση φυσικού περιβάλλοντος και αντικειμένων

υπερβολή) κοντά στα άλλα κύρια στοιχεία του που είναι η γλώσσα η γένεση οι

κατηγορίες του οι εικόνες της καθημερινής ζωής που αντικαθρεφτίζονται σε αυτό

Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί την πιο αυθεντική έκφραση της ελληνικής λαϊκής

κουλτούρας είναι η πιο γνήσια πηγή του νεοελληνικού λυρισμού που γονιμοποίησε

την καλύτερη παράδοση της νεότερης προσωπικής ποίησης (Καψωμένος 1996 18) Ο

εντοπισμός άρα των επιρροών της δημοτικής ποίησης στα μοντέρνα ποιήματα μας

δείχνει τον τρόπο με τον οποίο συνομιλεί το παλιό με το καινούριο καθώς και τη

συνέχεια της λογοτεχνικής μας παραγωγής Το παρόν σενάριο προσπαθεί να ανιχνεύσει

ακριβώς αυτήν την επιρροή

Το σενάριο δίνει επίσης την ευκαιρία στους μαθητές να προσεγγίσουν μελέτες

λογοτεχνικών κειμένων και να εκφέρουν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους

επιστημονικό λόγο βασισμένοι σε έγκριτη βιβλιογραφία Άλλωστε σύμφωνα και με το

αρχικό σενάριο laquoη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας των μαθητών σε

επιστημονικό άρθρο με παραπομπές τόσο στα ποιήματα όσο και στις μελέτες από τις

οποίες αντλούν υλικό για να τεκμηριώσουν τις απόψεις τους θεωρείται ιδιαίτερα

αποδοτική εργασία καθώς ασκεί τους μαθητές στον τρόπο εργασίας του φιλολόγου

ερευνητήraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 6 από 48

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι στοιχεία του παρελθόντος εμπνέουν τη σύγχρονη

παραγωγή πολιτισμού σε διάφορες μορφές του πχ λογοτεχνία ζωγραφική

αρχιτεκτονική μόδα ποίηση

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να έρθουν σε επαφή με δείγματα ανώνυμων λαϊκών τραγουδιών και μοντέρνας

προσωπικής ποίησης

να γνωρίσουν βασικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών και να

εξετάσουν τη λειτουργία τους

να γνωρίσουν ιδιαίτερα γνωρίσματα της παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης

καθώς και τις μεταξύ τους διαφορές

να κατανοήσουν τις επιδράσεις που ασκούνται από λογοτεχνικά έργα του

παρελθόντος σε σύγχρονους λογοτέχνες στο πλαίσιο της συνέχειας της

εθνικής μας λογοτεχνίας

Γραμματισμοί

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να είναι σε θέση να ερμηνεύουν ποιήματα παραδοσιακά ή μοντέρνα

εντοπίζοντας και αναλύοντας βασικά χαρακτηριστικά τους

να μπορούν να εντοπίζουν σε δημοτικά τραγούδια και σύγχρονα ποιήματα

κοινά χαρακτηριστικά εκφέροντας άποψη για τον βαθμό στον οποίο τα κοινά

αυτά στοιχεία είναι αποτέλεσμα επίδρασης του παλιού στο νέο

να αντλούν στοιχεία από εργασίες και συνδυάζοντάς τα να συνθέτουν μια νέα

επιστημονική εργασία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 7 από 48

στο πλαίσιο των νέων γραμματισμών να αντιμετωπίζουν κριτικά το διαδίκτυο

να αντιληφθούν την κοινωνική και συνεργατική διάστασή του και να

δημοσιεύσουν έγκυρο υλικό διαθέσιμο στο σύνολο των χρηστών του

Διδακτικές πρακτικές

Στο παρόν σενάριο αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και

βασικές αρχές της μεθόδου project Οι εργασίες ήταν ομαδικές προκειμένου οι μαθητές

να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη αυτονομία και να συμμετάσχουν ενεργά στην

οικοδόμηση της γνώσης τους Σε πρώτη φάση διαπίστωσαν τη συνάντηση του παλιού

με το καινούριο σε διάφορες εκφάνσεις τέχνης έπειτα κατέγραψαν τη σχέση

παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης για να οδηγηθούν σε επόμενο στάδιο

εμβάθυνσης και να εντοπίσουν στοιχεία της τεχνοτροπίας των δημοτικών τραγουδιών

μελετώντας και σχετική βιβλιογραφία και σχολιάζοντάς τα με παραπομπές σε στίχους

Τα ίδια στοιχεία αναγνώρισαν κατόπιν σε μοντέρνα κείμενα στα οποία και πάλι

ακολούθησαν την ανάλογη διαδικασία με τη μελέτη βιβλιογραφίας και παραπομπές σε

στίχους Παρουσίασαν τέλος τα αποτελέσματά τους στην ολομέλεια

Η δραστηριοποίηση όμως όλων των μαθητών δεν ήταν η ίδια με αποτέλεσμα

να λειτουργούν οι ομάδες με διαφορετικές ταχύτητες Η εκπαιδευτικός σε όλη τη

διάρκεια της εφαρμογής είχε συμβουλευτικό ρόλο συντόνιζε τον τρόπο εργασίας των

ομάδων παρενέβαινε όταν διαπίστωνε κωλυσιεργία έλυνε απορίες ενθάρρυνε τα μέλη

όταν αντιμετώπιζαν δυσκολίες Ο καθοδηγητικός ρόλος της εκπαιδευτικού αφορούσε

τις διά ζώσης συναντήσεις των ομάδων στο εργαστήριο της πληροφορικής και την

ψηφιακή επικοινωνία τους μέσω εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης (Facebook)

Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Τα προγράμματα σπουδών για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας προβλέπουν

τη μελέτη ποιημάτων όλων των περιόδων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με την Α΄

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 8 από 48

τάξη να εστιάζει σε έργα των πρώτων περιόδων και τη Γ΄ τάξη σε ποιήματα σύγχρονων

μεταπολεμικών ποιητών Σύμφωνα με τον συντάκτη του σεναρίου laquoσυνήθως η

εξέταση των έργων αυτών όπως φαίνεται από τις ερωτήσεις που συνοδεύουν τα

κείμενα στο σχολικό εγχειρίδιο και από τις οδηγίες προς τους διδάσκοντες δεν

περιλαμβάνει τη μελέτη των επιδράσεων της δημοτικής ποίησης στη μοντέρναraquo Αυτή

η συνδυαστική εξέταση λογοτεχνικών κειμένων διαφορετικών περιόδων και πλαισίου

κατασκευής φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα εφόσον καταδεικνύει πρώτον τον τρόπο με

τον οποίο διαφορετικά εκ προοιμίου έργα ldquoσυνομιλούνrdquo μεταξύ τους και δεύτερον

δείχνει πως δεν υπάρχουν απόλυτα στεγανά ανάμεσα στην παραδοσιακή και μοντέρνα

ποίηση αλλά πως η μια γονιμοποιεί την άλλη παρά τις βαθύτατες διαφοροποιήσεις

τους στη σύλληψη και στον τρόπο δημιουργίας των ποιημάτων

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Η δεύτερη προτεινόμενη διδακτική ενότητα για το μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου αφορά sτην laquoΠαράδοση και τον Μοντερνισμό στην

νεοελληνική ποίησηraquo Σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών laquoη κατανόηση της

μετάβασης της νεοελληνικής ποίησης από την παράδοση στο μοντερνισμό αποτελεί

απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της εξέλιξης της νεοελληνικής ποίησης

στον 20ό αιώνα Επίσης μέσα από την παρακολούθηση της μετάβασης κατανοούνται

καλύτερα [hellip] και οι τεχνοτροπικές καινοτομίες της μοντέρνας ποίησηςraquo (ΦΕΚ

156227-6-2011 21075) Τα δημοτικά τραγούδια ως δείγματα παραδοσιακής ποίησης

εκπροσωπούνται εκτενώς στην ανθολόγηση κειμένων στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄

Λυκείου Επομένως η μελέτη αντιπροσωπευτικών δημοτικών τραγουδιών η ανάδειξη

των κύριων χαρακτηριστικών τους και η ανίχνευση της επιρροής που άσκησαν στη

μοντέρνα ελληνική ποίηση είναι κατά την άποψή μας μια θεματική που άπτεται της

στοχοθεσίας και των ενδιαφερόντων του συγκεκριμένου μαθήματος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 9 από 48

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου αξιοποιήθηκαν οι Νέες Τεχνολογίες και

χρησιμοποιήθηκε σε όλη την εφαρμογή το εργαστήριο πληροφορικής1 Οι μαθητές

αξιοποίησαν τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου χρωματίζοντας

στίχους στο πλαίσιο μελέτης των χαρακτηριστικών των ποιημάτων (δημοτικών και

μοντέρνων) και συνέγραψαν κείμενα Το υλικό των ομάδων αναρτήθηκε σε ψηφιακό

πίνακα ανακοινώσεων (Padlet) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση των

εργασιών τους κατόπιν στην ολομέλεια καθώς προβαλλόταν μέσω του διαδραστικού

πίνακα του εργαστηρίου

Δημοσιεύτηκε επίσης υλικό στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια όχι με τη μορφή δημιουργίας καινούριου λήμματος καθώς αυτό είχε

προηγηθεί στην προηγούμενη εφαρμογή του σεναρίου από τον συντάκτη του αλλά με

τη μορφή διόρθωσης του δημοσιευμένου υλικού

Ο εικονικός χώρος του Wiki δε χρησιμοποιήθηκε τελικά παρόλο που η

διδάσκουσα είχε δημιουργήσει ήδη σχετική με το σενάριο σελίδα στο Wikispaces γιατί

οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με την εφαρμογή και δεν έδειχναν πρόθυμοι να την

υιοθετήσουν Για την επικοινωνία εντός και εκτός της τάξης για την ανταλλαγή υλικού

και την ανάρτηση επεξεργασμένου υλικού καθώς και για οδηγίες και παρατηρήσεις σε

όλες τις ομάδες χρησιμοποιήθηκε η πολύ διαδεδομένη στους κύκλους των μαθητών

εφαρμογή του Facebook Η δημιουργία μιας κλειστής ομάδας (laquoΑ2 σενάριοraquo)

διαμόρφωσε ένα πλαίσιο ψηφιακής τάξης στην οποία υπήρχε συγκεντρωμένο όλο το

υλικό που διακινούσε η εκπαιδευτικός και επεξεργάζονταν οι μαθητές H δημιουργός-

εκπαιδευτικός είχε εποπτεία του ποσοστού των μαθητών που ενημερωνόταν για τις

αναρτήσεις Βέβαια οι ομάδες έπρεπε να ldquoκατεβάζουνrdquo τα αρχεία τους να τα

επεξεργάζονται και να τα αναρτούν εκ νέου Παρόλη όμως τη δυσκολία αυτός ο

1 Για να εξασφαλιστεί η διάθεση του εργαστηρίου χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ώρες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας που αναπληρώθηκαν μετά το τέλος του σεναρίου Έτσι το σενάριο διήρκεσε ημερολογιακά τρεις εβδομάδες αντί για τέσσερις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 10 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σύμφωνα με την πρόθεση του συγγραφέα του σεναρίου στόχος ήταν το σενάριο να

ασχοληθεί με laquoτη μελέτη δημοτικών τραγουδιών και μοντέρνων ποιημάτων καθώς και

μελετών που αναφέρονται στα κοινά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών και

στην εμφάνιση των χαρακτηριστικών αυτών σε μοντέρνα ποιήματαraquo Έτσι αρχικά οι

μαθητές συνέκριναν δειγματοληπτικά ένα παραδοσιακό δημοτικό και ένα μοντέρνο

ποίημα εντόπισαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και συνέταξαν άρθρο σχετικό με

τις διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης Με αυτήν τη μικρή τεχνογνωσία

καθώς και με τη βοήθεια σχετικής βιβλιογραφίας εντόπισαν στη συνέχεια κοινά

τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά σε δημοτικά τραγούδια και τα παρουσίασαν σε κείμενο

που ανήρτησαν ψηφιακά

Την ίδια διαδικασία ακολούθησαν και στη μελέτη μοντέρνων ποιημάτων

Προσπάθησαν να εντοπίσουν τεχνικά γνωρίσματα των δημοτικών τραγουδιών σε

δείγματα μοντέρνας προσωπικής ποίησης και συνέταξαν καινούριο κείμενο με τις

παρατηρήσεις τους και με τις γνώσεις που απέκτησαν από τη μελέτη σχετικής

βιβλιογραφίας το οποίο επίσης ανήρτησαν ψηφιακά Ο συνδυασμός των κειμένων

τούς προσέδωσε μια οπτική για την εμφάνιση χαρακτηριστικών του δημοτικού

τραγουδιού στη σύγχρονη ποίηση Το σενάριο επίσης τους έδωσε την ευκαιρία να

ασκηθούν στη συγγραφή επιστημονικού άρθρου στο οποίο τεκμηριώνουν τις απόψεις

τους με χρήση παραπομπών στις πηγές από τις οποίες άντλησαν το υλικό τους

Παρουσίασαν τέλος στην ολομέλεια τις εργασίες τους και τις αξιολόγησαν

Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο

Το δημοτικό τραγούδι για τον Μ Γ Βαρβούνη (1998 13) είναι ένα πολυσύνθετο είδος

που επιδέχεται διαφορετικές προσεγγίσεις εξαρτώμενο και από την ιδιαίτερη οπτική

γωνιά προσέγγισης Αντιπροσωπεύει τον κόσμο του παραδοσιακού μας πολιτισμού και

η γνωριμία με αυτό ανάμεσα σε άλλα απαιτεί και τη γνώση των τεχνοτροπικών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 5 από 48

μηχανισμών της προφορικής λαϊκής ποίησης και των στερεότυπων στίχων και δομών

του Για αυτό και η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού υποστηρίζουν η Άλκη

Κυριακίδου-Νέστορος και ο Δημήτρης Τάνης (1980 117) οφείλει να τονίζει τα

τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά και μοτίβα του (ισομετρία έλλειψη ομοιοκαταληξίας

αναδίπλωση του νοήματος στο β΄ ημιστίχιο στοιχείο του τρίτου άσκοπες ή άστοχες

ερωτήσεις θέμα αδυνάτου) και τα τεχνικά-εκφραστικά χαρακτηριστικά του (λιτότητα

έκφρασης και αφήγησης ανθρωποποίηση φυσικού περιβάλλοντος και αντικειμένων

υπερβολή) κοντά στα άλλα κύρια στοιχεία του που είναι η γλώσσα η γένεση οι

κατηγορίες του οι εικόνες της καθημερινής ζωής που αντικαθρεφτίζονται σε αυτό

Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί την πιο αυθεντική έκφραση της ελληνικής λαϊκής

κουλτούρας είναι η πιο γνήσια πηγή του νεοελληνικού λυρισμού που γονιμοποίησε

την καλύτερη παράδοση της νεότερης προσωπικής ποίησης (Καψωμένος 1996 18) Ο

εντοπισμός άρα των επιρροών της δημοτικής ποίησης στα μοντέρνα ποιήματα μας

δείχνει τον τρόπο με τον οποίο συνομιλεί το παλιό με το καινούριο καθώς και τη

συνέχεια της λογοτεχνικής μας παραγωγής Το παρόν σενάριο προσπαθεί να ανιχνεύσει

ακριβώς αυτήν την επιρροή

Το σενάριο δίνει επίσης την ευκαιρία στους μαθητές να προσεγγίσουν μελέτες

λογοτεχνικών κειμένων και να εκφέρουν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους

επιστημονικό λόγο βασισμένοι σε έγκριτη βιβλιογραφία Άλλωστε σύμφωνα και με το

αρχικό σενάριο laquoη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας των μαθητών σε

επιστημονικό άρθρο με παραπομπές τόσο στα ποιήματα όσο και στις μελέτες από τις

οποίες αντλούν υλικό για να τεκμηριώσουν τις απόψεις τους θεωρείται ιδιαίτερα

αποδοτική εργασία καθώς ασκεί τους μαθητές στον τρόπο εργασίας του φιλολόγου

ερευνητήraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 6 από 48

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι στοιχεία του παρελθόντος εμπνέουν τη σύγχρονη

παραγωγή πολιτισμού σε διάφορες μορφές του πχ λογοτεχνία ζωγραφική

αρχιτεκτονική μόδα ποίηση

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να έρθουν σε επαφή με δείγματα ανώνυμων λαϊκών τραγουδιών και μοντέρνας

προσωπικής ποίησης

να γνωρίσουν βασικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών και να

εξετάσουν τη λειτουργία τους

να γνωρίσουν ιδιαίτερα γνωρίσματα της παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης

καθώς και τις μεταξύ τους διαφορές

να κατανοήσουν τις επιδράσεις που ασκούνται από λογοτεχνικά έργα του

παρελθόντος σε σύγχρονους λογοτέχνες στο πλαίσιο της συνέχειας της

εθνικής μας λογοτεχνίας

Γραμματισμοί

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να είναι σε θέση να ερμηνεύουν ποιήματα παραδοσιακά ή μοντέρνα

εντοπίζοντας και αναλύοντας βασικά χαρακτηριστικά τους

να μπορούν να εντοπίζουν σε δημοτικά τραγούδια και σύγχρονα ποιήματα

κοινά χαρακτηριστικά εκφέροντας άποψη για τον βαθμό στον οποίο τα κοινά

αυτά στοιχεία είναι αποτέλεσμα επίδρασης του παλιού στο νέο

να αντλούν στοιχεία από εργασίες και συνδυάζοντάς τα να συνθέτουν μια νέα

επιστημονική εργασία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 7 από 48

στο πλαίσιο των νέων γραμματισμών να αντιμετωπίζουν κριτικά το διαδίκτυο

να αντιληφθούν την κοινωνική και συνεργατική διάστασή του και να

δημοσιεύσουν έγκυρο υλικό διαθέσιμο στο σύνολο των χρηστών του

Διδακτικές πρακτικές

Στο παρόν σενάριο αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και

βασικές αρχές της μεθόδου project Οι εργασίες ήταν ομαδικές προκειμένου οι μαθητές

να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη αυτονομία και να συμμετάσχουν ενεργά στην

οικοδόμηση της γνώσης τους Σε πρώτη φάση διαπίστωσαν τη συνάντηση του παλιού

με το καινούριο σε διάφορες εκφάνσεις τέχνης έπειτα κατέγραψαν τη σχέση

παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης για να οδηγηθούν σε επόμενο στάδιο

εμβάθυνσης και να εντοπίσουν στοιχεία της τεχνοτροπίας των δημοτικών τραγουδιών

μελετώντας και σχετική βιβλιογραφία και σχολιάζοντάς τα με παραπομπές σε στίχους

Τα ίδια στοιχεία αναγνώρισαν κατόπιν σε μοντέρνα κείμενα στα οποία και πάλι

ακολούθησαν την ανάλογη διαδικασία με τη μελέτη βιβλιογραφίας και παραπομπές σε

στίχους Παρουσίασαν τέλος τα αποτελέσματά τους στην ολομέλεια

Η δραστηριοποίηση όμως όλων των μαθητών δεν ήταν η ίδια με αποτέλεσμα

να λειτουργούν οι ομάδες με διαφορετικές ταχύτητες Η εκπαιδευτικός σε όλη τη

διάρκεια της εφαρμογής είχε συμβουλευτικό ρόλο συντόνιζε τον τρόπο εργασίας των

ομάδων παρενέβαινε όταν διαπίστωνε κωλυσιεργία έλυνε απορίες ενθάρρυνε τα μέλη

όταν αντιμετώπιζαν δυσκολίες Ο καθοδηγητικός ρόλος της εκπαιδευτικού αφορούσε

τις διά ζώσης συναντήσεις των ομάδων στο εργαστήριο της πληροφορικής και την

ψηφιακή επικοινωνία τους μέσω εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης (Facebook)

Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Τα προγράμματα σπουδών για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας προβλέπουν

τη μελέτη ποιημάτων όλων των περιόδων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με την Α΄

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 8 από 48

τάξη να εστιάζει σε έργα των πρώτων περιόδων και τη Γ΄ τάξη σε ποιήματα σύγχρονων

μεταπολεμικών ποιητών Σύμφωνα με τον συντάκτη του σεναρίου laquoσυνήθως η

εξέταση των έργων αυτών όπως φαίνεται από τις ερωτήσεις που συνοδεύουν τα

κείμενα στο σχολικό εγχειρίδιο και από τις οδηγίες προς τους διδάσκοντες δεν

περιλαμβάνει τη μελέτη των επιδράσεων της δημοτικής ποίησης στη μοντέρναraquo Αυτή

η συνδυαστική εξέταση λογοτεχνικών κειμένων διαφορετικών περιόδων και πλαισίου

κατασκευής φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα εφόσον καταδεικνύει πρώτον τον τρόπο με

τον οποίο διαφορετικά εκ προοιμίου έργα ldquoσυνομιλούνrdquo μεταξύ τους και δεύτερον

δείχνει πως δεν υπάρχουν απόλυτα στεγανά ανάμεσα στην παραδοσιακή και μοντέρνα

ποίηση αλλά πως η μια γονιμοποιεί την άλλη παρά τις βαθύτατες διαφοροποιήσεις

τους στη σύλληψη και στον τρόπο δημιουργίας των ποιημάτων

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Η δεύτερη προτεινόμενη διδακτική ενότητα για το μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου αφορά sτην laquoΠαράδοση και τον Μοντερνισμό στην

νεοελληνική ποίησηraquo Σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών laquoη κατανόηση της

μετάβασης της νεοελληνικής ποίησης από την παράδοση στο μοντερνισμό αποτελεί

απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της εξέλιξης της νεοελληνικής ποίησης

στον 20ό αιώνα Επίσης μέσα από την παρακολούθηση της μετάβασης κατανοούνται

καλύτερα [hellip] και οι τεχνοτροπικές καινοτομίες της μοντέρνας ποίησηςraquo (ΦΕΚ

156227-6-2011 21075) Τα δημοτικά τραγούδια ως δείγματα παραδοσιακής ποίησης

εκπροσωπούνται εκτενώς στην ανθολόγηση κειμένων στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄

Λυκείου Επομένως η μελέτη αντιπροσωπευτικών δημοτικών τραγουδιών η ανάδειξη

των κύριων χαρακτηριστικών τους και η ανίχνευση της επιρροής που άσκησαν στη

μοντέρνα ελληνική ποίηση είναι κατά την άποψή μας μια θεματική που άπτεται της

στοχοθεσίας και των ενδιαφερόντων του συγκεκριμένου μαθήματος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 9 από 48

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου αξιοποιήθηκαν οι Νέες Τεχνολογίες και

χρησιμοποιήθηκε σε όλη την εφαρμογή το εργαστήριο πληροφορικής1 Οι μαθητές

αξιοποίησαν τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου χρωματίζοντας

στίχους στο πλαίσιο μελέτης των χαρακτηριστικών των ποιημάτων (δημοτικών και

μοντέρνων) και συνέγραψαν κείμενα Το υλικό των ομάδων αναρτήθηκε σε ψηφιακό

πίνακα ανακοινώσεων (Padlet) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση των

εργασιών τους κατόπιν στην ολομέλεια καθώς προβαλλόταν μέσω του διαδραστικού

πίνακα του εργαστηρίου

Δημοσιεύτηκε επίσης υλικό στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια όχι με τη μορφή δημιουργίας καινούριου λήμματος καθώς αυτό είχε

προηγηθεί στην προηγούμενη εφαρμογή του σεναρίου από τον συντάκτη του αλλά με

τη μορφή διόρθωσης του δημοσιευμένου υλικού

Ο εικονικός χώρος του Wiki δε χρησιμοποιήθηκε τελικά παρόλο που η

διδάσκουσα είχε δημιουργήσει ήδη σχετική με το σενάριο σελίδα στο Wikispaces γιατί

οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με την εφαρμογή και δεν έδειχναν πρόθυμοι να την

υιοθετήσουν Για την επικοινωνία εντός και εκτός της τάξης για την ανταλλαγή υλικού

και την ανάρτηση επεξεργασμένου υλικού καθώς και για οδηγίες και παρατηρήσεις σε

όλες τις ομάδες χρησιμοποιήθηκε η πολύ διαδεδομένη στους κύκλους των μαθητών

εφαρμογή του Facebook Η δημιουργία μιας κλειστής ομάδας (laquoΑ2 σενάριοraquo)

διαμόρφωσε ένα πλαίσιο ψηφιακής τάξης στην οποία υπήρχε συγκεντρωμένο όλο το

υλικό που διακινούσε η εκπαιδευτικός και επεξεργάζονταν οι μαθητές H δημιουργός-

εκπαιδευτικός είχε εποπτεία του ποσοστού των μαθητών που ενημερωνόταν για τις

αναρτήσεις Βέβαια οι ομάδες έπρεπε να ldquoκατεβάζουνrdquo τα αρχεία τους να τα

επεξεργάζονται και να τα αναρτούν εκ νέου Παρόλη όμως τη δυσκολία αυτός ο

1 Για να εξασφαλιστεί η διάθεση του εργαστηρίου χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ώρες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας που αναπληρώθηκαν μετά το τέλος του σεναρίου Έτσι το σενάριο διήρκεσε ημερολογιακά τρεις εβδομάδες αντί για τέσσερις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 10 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

μηχανισμών της προφορικής λαϊκής ποίησης και των στερεότυπων στίχων και δομών

του Για αυτό και η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού υποστηρίζουν η Άλκη

Κυριακίδου-Νέστορος και ο Δημήτρης Τάνης (1980 117) οφείλει να τονίζει τα

τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά και μοτίβα του (ισομετρία έλλειψη ομοιοκαταληξίας

αναδίπλωση του νοήματος στο β΄ ημιστίχιο στοιχείο του τρίτου άσκοπες ή άστοχες

ερωτήσεις θέμα αδυνάτου) και τα τεχνικά-εκφραστικά χαρακτηριστικά του (λιτότητα

έκφρασης και αφήγησης ανθρωποποίηση φυσικού περιβάλλοντος και αντικειμένων

υπερβολή) κοντά στα άλλα κύρια στοιχεία του που είναι η γλώσσα η γένεση οι

κατηγορίες του οι εικόνες της καθημερινής ζωής που αντικαθρεφτίζονται σε αυτό

Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί την πιο αυθεντική έκφραση της ελληνικής λαϊκής

κουλτούρας είναι η πιο γνήσια πηγή του νεοελληνικού λυρισμού που γονιμοποίησε

την καλύτερη παράδοση της νεότερης προσωπικής ποίησης (Καψωμένος 1996 18) Ο

εντοπισμός άρα των επιρροών της δημοτικής ποίησης στα μοντέρνα ποιήματα μας

δείχνει τον τρόπο με τον οποίο συνομιλεί το παλιό με το καινούριο καθώς και τη

συνέχεια της λογοτεχνικής μας παραγωγής Το παρόν σενάριο προσπαθεί να ανιχνεύσει

ακριβώς αυτήν την επιρροή

Το σενάριο δίνει επίσης την ευκαιρία στους μαθητές να προσεγγίσουν μελέτες

λογοτεχνικών κειμένων και να εκφέρουν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους

επιστημονικό λόγο βασισμένοι σε έγκριτη βιβλιογραφία Άλλωστε σύμφωνα και με το

αρχικό σενάριο laquoη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας των μαθητών σε

επιστημονικό άρθρο με παραπομπές τόσο στα ποιήματα όσο και στις μελέτες από τις

οποίες αντλούν υλικό για να τεκμηριώσουν τις απόψεις τους θεωρείται ιδιαίτερα

αποδοτική εργασία καθώς ασκεί τους μαθητές στον τρόπο εργασίας του φιλολόγου

ερευνητήraquo

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 6 από 48

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι στοιχεία του παρελθόντος εμπνέουν τη σύγχρονη

παραγωγή πολιτισμού σε διάφορες μορφές του πχ λογοτεχνία ζωγραφική

αρχιτεκτονική μόδα ποίηση

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να έρθουν σε επαφή με δείγματα ανώνυμων λαϊκών τραγουδιών και μοντέρνας

προσωπικής ποίησης

να γνωρίσουν βασικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών και να

εξετάσουν τη λειτουργία τους

να γνωρίσουν ιδιαίτερα γνωρίσματα της παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης

καθώς και τις μεταξύ τους διαφορές

να κατανοήσουν τις επιδράσεις που ασκούνται από λογοτεχνικά έργα του

παρελθόντος σε σύγχρονους λογοτέχνες στο πλαίσιο της συνέχειας της

εθνικής μας λογοτεχνίας

Γραμματισμοί

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να είναι σε θέση να ερμηνεύουν ποιήματα παραδοσιακά ή μοντέρνα

εντοπίζοντας και αναλύοντας βασικά χαρακτηριστικά τους

να μπορούν να εντοπίζουν σε δημοτικά τραγούδια και σύγχρονα ποιήματα

κοινά χαρακτηριστικά εκφέροντας άποψη για τον βαθμό στον οποίο τα κοινά

αυτά στοιχεία είναι αποτέλεσμα επίδρασης του παλιού στο νέο

να αντλούν στοιχεία από εργασίες και συνδυάζοντάς τα να συνθέτουν μια νέα

επιστημονική εργασία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 7 από 48

στο πλαίσιο των νέων γραμματισμών να αντιμετωπίζουν κριτικά το διαδίκτυο

να αντιληφθούν την κοινωνική και συνεργατική διάστασή του και να

δημοσιεύσουν έγκυρο υλικό διαθέσιμο στο σύνολο των χρηστών του

Διδακτικές πρακτικές

Στο παρόν σενάριο αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και

βασικές αρχές της μεθόδου project Οι εργασίες ήταν ομαδικές προκειμένου οι μαθητές

να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη αυτονομία και να συμμετάσχουν ενεργά στην

οικοδόμηση της γνώσης τους Σε πρώτη φάση διαπίστωσαν τη συνάντηση του παλιού

με το καινούριο σε διάφορες εκφάνσεις τέχνης έπειτα κατέγραψαν τη σχέση

παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης για να οδηγηθούν σε επόμενο στάδιο

εμβάθυνσης και να εντοπίσουν στοιχεία της τεχνοτροπίας των δημοτικών τραγουδιών

μελετώντας και σχετική βιβλιογραφία και σχολιάζοντάς τα με παραπομπές σε στίχους

Τα ίδια στοιχεία αναγνώρισαν κατόπιν σε μοντέρνα κείμενα στα οποία και πάλι

ακολούθησαν την ανάλογη διαδικασία με τη μελέτη βιβλιογραφίας και παραπομπές σε

στίχους Παρουσίασαν τέλος τα αποτελέσματά τους στην ολομέλεια

Η δραστηριοποίηση όμως όλων των μαθητών δεν ήταν η ίδια με αποτέλεσμα

να λειτουργούν οι ομάδες με διαφορετικές ταχύτητες Η εκπαιδευτικός σε όλη τη

διάρκεια της εφαρμογής είχε συμβουλευτικό ρόλο συντόνιζε τον τρόπο εργασίας των

ομάδων παρενέβαινε όταν διαπίστωνε κωλυσιεργία έλυνε απορίες ενθάρρυνε τα μέλη

όταν αντιμετώπιζαν δυσκολίες Ο καθοδηγητικός ρόλος της εκπαιδευτικού αφορούσε

τις διά ζώσης συναντήσεις των ομάδων στο εργαστήριο της πληροφορικής και την

ψηφιακή επικοινωνία τους μέσω εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης (Facebook)

Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Τα προγράμματα σπουδών για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας προβλέπουν

τη μελέτη ποιημάτων όλων των περιόδων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με την Α΄

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 8 από 48

τάξη να εστιάζει σε έργα των πρώτων περιόδων και τη Γ΄ τάξη σε ποιήματα σύγχρονων

μεταπολεμικών ποιητών Σύμφωνα με τον συντάκτη του σεναρίου laquoσυνήθως η

εξέταση των έργων αυτών όπως φαίνεται από τις ερωτήσεις που συνοδεύουν τα

κείμενα στο σχολικό εγχειρίδιο και από τις οδηγίες προς τους διδάσκοντες δεν

περιλαμβάνει τη μελέτη των επιδράσεων της δημοτικής ποίησης στη μοντέρναraquo Αυτή

η συνδυαστική εξέταση λογοτεχνικών κειμένων διαφορετικών περιόδων και πλαισίου

κατασκευής φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα εφόσον καταδεικνύει πρώτον τον τρόπο με

τον οποίο διαφορετικά εκ προοιμίου έργα ldquoσυνομιλούνrdquo μεταξύ τους και δεύτερον

δείχνει πως δεν υπάρχουν απόλυτα στεγανά ανάμεσα στην παραδοσιακή και μοντέρνα

ποίηση αλλά πως η μια γονιμοποιεί την άλλη παρά τις βαθύτατες διαφοροποιήσεις

τους στη σύλληψη και στον τρόπο δημιουργίας των ποιημάτων

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Η δεύτερη προτεινόμενη διδακτική ενότητα για το μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου αφορά sτην laquoΠαράδοση και τον Μοντερνισμό στην

νεοελληνική ποίησηraquo Σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών laquoη κατανόηση της

μετάβασης της νεοελληνικής ποίησης από την παράδοση στο μοντερνισμό αποτελεί

απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της εξέλιξης της νεοελληνικής ποίησης

στον 20ό αιώνα Επίσης μέσα από την παρακολούθηση της μετάβασης κατανοούνται

καλύτερα [hellip] και οι τεχνοτροπικές καινοτομίες της μοντέρνας ποίησηςraquo (ΦΕΚ

156227-6-2011 21075) Τα δημοτικά τραγούδια ως δείγματα παραδοσιακής ποίησης

εκπροσωπούνται εκτενώς στην ανθολόγηση κειμένων στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄

Λυκείου Επομένως η μελέτη αντιπροσωπευτικών δημοτικών τραγουδιών η ανάδειξη

των κύριων χαρακτηριστικών τους και η ανίχνευση της επιρροής που άσκησαν στη

μοντέρνα ελληνική ποίηση είναι κατά την άποψή μας μια θεματική που άπτεται της

στοχοθεσίας και των ενδιαφερόντων του συγκεκριμένου μαθήματος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 9 από 48

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου αξιοποιήθηκαν οι Νέες Τεχνολογίες και

χρησιμοποιήθηκε σε όλη την εφαρμογή το εργαστήριο πληροφορικής1 Οι μαθητές

αξιοποίησαν τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου χρωματίζοντας

στίχους στο πλαίσιο μελέτης των χαρακτηριστικών των ποιημάτων (δημοτικών και

μοντέρνων) και συνέγραψαν κείμενα Το υλικό των ομάδων αναρτήθηκε σε ψηφιακό

πίνακα ανακοινώσεων (Padlet) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση των

εργασιών τους κατόπιν στην ολομέλεια καθώς προβαλλόταν μέσω του διαδραστικού

πίνακα του εργαστηρίου

Δημοσιεύτηκε επίσης υλικό στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια όχι με τη μορφή δημιουργίας καινούριου λήμματος καθώς αυτό είχε

προηγηθεί στην προηγούμενη εφαρμογή του σεναρίου από τον συντάκτη του αλλά με

τη μορφή διόρθωσης του δημοσιευμένου υλικού

Ο εικονικός χώρος του Wiki δε χρησιμοποιήθηκε τελικά παρόλο που η

διδάσκουσα είχε δημιουργήσει ήδη σχετική με το σενάριο σελίδα στο Wikispaces γιατί

οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με την εφαρμογή και δεν έδειχναν πρόθυμοι να την

υιοθετήσουν Για την επικοινωνία εντός και εκτός της τάξης για την ανταλλαγή υλικού

και την ανάρτηση επεξεργασμένου υλικού καθώς και για οδηγίες και παρατηρήσεις σε

όλες τις ομάδες χρησιμοποιήθηκε η πολύ διαδεδομένη στους κύκλους των μαθητών

εφαρμογή του Facebook Η δημιουργία μιας κλειστής ομάδας (laquoΑ2 σενάριοraquo)

διαμόρφωσε ένα πλαίσιο ψηφιακής τάξης στην οποία υπήρχε συγκεντρωμένο όλο το

υλικό που διακινούσε η εκπαιδευτικός και επεξεργάζονταν οι μαθητές H δημιουργός-

εκπαιδευτικός είχε εποπτεία του ποσοστού των μαθητών που ενημερωνόταν για τις

αναρτήσεις Βέβαια οι ομάδες έπρεπε να ldquoκατεβάζουνrdquo τα αρχεία τους να τα

επεξεργάζονται και να τα αναρτούν εκ νέου Παρόλη όμως τη δυσκολία αυτός ο

1 Για να εξασφαλιστεί η διάθεση του εργαστηρίου χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ώρες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας που αναπληρώθηκαν μετά το τέλος του σεναρίου Έτσι το σενάριο διήρκεσε ημερολογιακά τρεις εβδομάδες αντί για τέσσερις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 10 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να κατανοήσουν ότι στοιχεία του παρελθόντος εμπνέουν τη σύγχρονη

παραγωγή πολιτισμού σε διάφορες μορφές του πχ λογοτεχνία ζωγραφική

αρχιτεκτονική μόδα ποίηση

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να έρθουν σε επαφή με δείγματα ανώνυμων λαϊκών τραγουδιών και μοντέρνας

προσωπικής ποίησης

να γνωρίσουν βασικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών και να

εξετάσουν τη λειτουργία τους

να γνωρίσουν ιδιαίτερα γνωρίσματα της παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης

καθώς και τις μεταξύ τους διαφορές

να κατανοήσουν τις επιδράσεις που ασκούνται από λογοτεχνικά έργα του

παρελθόντος σε σύγχρονους λογοτέχνες στο πλαίσιο της συνέχειας της

εθνικής μας λογοτεχνίας

Γραμματισμοί

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές

να είναι σε θέση να ερμηνεύουν ποιήματα παραδοσιακά ή μοντέρνα

εντοπίζοντας και αναλύοντας βασικά χαρακτηριστικά τους

να μπορούν να εντοπίζουν σε δημοτικά τραγούδια και σύγχρονα ποιήματα

κοινά χαρακτηριστικά εκφέροντας άποψη για τον βαθμό στον οποίο τα κοινά

αυτά στοιχεία είναι αποτέλεσμα επίδρασης του παλιού στο νέο

να αντλούν στοιχεία από εργασίες και συνδυάζοντάς τα να συνθέτουν μια νέα

επιστημονική εργασία

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 7 από 48

στο πλαίσιο των νέων γραμματισμών να αντιμετωπίζουν κριτικά το διαδίκτυο

να αντιληφθούν την κοινωνική και συνεργατική διάστασή του και να

δημοσιεύσουν έγκυρο υλικό διαθέσιμο στο σύνολο των χρηστών του

Διδακτικές πρακτικές

Στο παρόν σενάριο αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και

βασικές αρχές της μεθόδου project Οι εργασίες ήταν ομαδικές προκειμένου οι μαθητές

να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη αυτονομία και να συμμετάσχουν ενεργά στην

οικοδόμηση της γνώσης τους Σε πρώτη φάση διαπίστωσαν τη συνάντηση του παλιού

με το καινούριο σε διάφορες εκφάνσεις τέχνης έπειτα κατέγραψαν τη σχέση

παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης για να οδηγηθούν σε επόμενο στάδιο

εμβάθυνσης και να εντοπίσουν στοιχεία της τεχνοτροπίας των δημοτικών τραγουδιών

μελετώντας και σχετική βιβλιογραφία και σχολιάζοντάς τα με παραπομπές σε στίχους

Τα ίδια στοιχεία αναγνώρισαν κατόπιν σε μοντέρνα κείμενα στα οποία και πάλι

ακολούθησαν την ανάλογη διαδικασία με τη μελέτη βιβλιογραφίας και παραπομπές σε

στίχους Παρουσίασαν τέλος τα αποτελέσματά τους στην ολομέλεια

Η δραστηριοποίηση όμως όλων των μαθητών δεν ήταν η ίδια με αποτέλεσμα

να λειτουργούν οι ομάδες με διαφορετικές ταχύτητες Η εκπαιδευτικός σε όλη τη

διάρκεια της εφαρμογής είχε συμβουλευτικό ρόλο συντόνιζε τον τρόπο εργασίας των

ομάδων παρενέβαινε όταν διαπίστωνε κωλυσιεργία έλυνε απορίες ενθάρρυνε τα μέλη

όταν αντιμετώπιζαν δυσκολίες Ο καθοδηγητικός ρόλος της εκπαιδευτικού αφορούσε

τις διά ζώσης συναντήσεις των ομάδων στο εργαστήριο της πληροφορικής και την

ψηφιακή επικοινωνία τους μέσω εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης (Facebook)

Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Τα προγράμματα σπουδών για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας προβλέπουν

τη μελέτη ποιημάτων όλων των περιόδων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με την Α΄

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 8 από 48

τάξη να εστιάζει σε έργα των πρώτων περιόδων και τη Γ΄ τάξη σε ποιήματα σύγχρονων

μεταπολεμικών ποιητών Σύμφωνα με τον συντάκτη του σεναρίου laquoσυνήθως η

εξέταση των έργων αυτών όπως φαίνεται από τις ερωτήσεις που συνοδεύουν τα

κείμενα στο σχολικό εγχειρίδιο και από τις οδηγίες προς τους διδάσκοντες δεν

περιλαμβάνει τη μελέτη των επιδράσεων της δημοτικής ποίησης στη μοντέρναraquo Αυτή

η συνδυαστική εξέταση λογοτεχνικών κειμένων διαφορετικών περιόδων και πλαισίου

κατασκευής φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα εφόσον καταδεικνύει πρώτον τον τρόπο με

τον οποίο διαφορετικά εκ προοιμίου έργα ldquoσυνομιλούνrdquo μεταξύ τους και δεύτερον

δείχνει πως δεν υπάρχουν απόλυτα στεγανά ανάμεσα στην παραδοσιακή και μοντέρνα

ποίηση αλλά πως η μια γονιμοποιεί την άλλη παρά τις βαθύτατες διαφοροποιήσεις

τους στη σύλληψη και στον τρόπο δημιουργίας των ποιημάτων

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Η δεύτερη προτεινόμενη διδακτική ενότητα για το μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου αφορά sτην laquoΠαράδοση και τον Μοντερνισμό στην

νεοελληνική ποίησηraquo Σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών laquoη κατανόηση της

μετάβασης της νεοελληνικής ποίησης από την παράδοση στο μοντερνισμό αποτελεί

απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της εξέλιξης της νεοελληνικής ποίησης

στον 20ό αιώνα Επίσης μέσα από την παρακολούθηση της μετάβασης κατανοούνται

καλύτερα [hellip] και οι τεχνοτροπικές καινοτομίες της μοντέρνας ποίησηςraquo (ΦΕΚ

156227-6-2011 21075) Τα δημοτικά τραγούδια ως δείγματα παραδοσιακής ποίησης

εκπροσωπούνται εκτενώς στην ανθολόγηση κειμένων στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄

Λυκείου Επομένως η μελέτη αντιπροσωπευτικών δημοτικών τραγουδιών η ανάδειξη

των κύριων χαρακτηριστικών τους και η ανίχνευση της επιρροής που άσκησαν στη

μοντέρνα ελληνική ποίηση είναι κατά την άποψή μας μια θεματική που άπτεται της

στοχοθεσίας και των ενδιαφερόντων του συγκεκριμένου μαθήματος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 9 από 48

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου αξιοποιήθηκαν οι Νέες Τεχνολογίες και

χρησιμοποιήθηκε σε όλη την εφαρμογή το εργαστήριο πληροφορικής1 Οι μαθητές

αξιοποίησαν τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου χρωματίζοντας

στίχους στο πλαίσιο μελέτης των χαρακτηριστικών των ποιημάτων (δημοτικών και

μοντέρνων) και συνέγραψαν κείμενα Το υλικό των ομάδων αναρτήθηκε σε ψηφιακό

πίνακα ανακοινώσεων (Padlet) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση των

εργασιών τους κατόπιν στην ολομέλεια καθώς προβαλλόταν μέσω του διαδραστικού

πίνακα του εργαστηρίου

Δημοσιεύτηκε επίσης υλικό στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια όχι με τη μορφή δημιουργίας καινούριου λήμματος καθώς αυτό είχε

προηγηθεί στην προηγούμενη εφαρμογή του σεναρίου από τον συντάκτη του αλλά με

τη μορφή διόρθωσης του δημοσιευμένου υλικού

Ο εικονικός χώρος του Wiki δε χρησιμοποιήθηκε τελικά παρόλο που η

διδάσκουσα είχε δημιουργήσει ήδη σχετική με το σενάριο σελίδα στο Wikispaces γιατί

οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με την εφαρμογή και δεν έδειχναν πρόθυμοι να την

υιοθετήσουν Για την επικοινωνία εντός και εκτός της τάξης για την ανταλλαγή υλικού

και την ανάρτηση επεξεργασμένου υλικού καθώς και για οδηγίες και παρατηρήσεις σε

όλες τις ομάδες χρησιμοποιήθηκε η πολύ διαδεδομένη στους κύκλους των μαθητών

εφαρμογή του Facebook Η δημιουργία μιας κλειστής ομάδας (laquoΑ2 σενάριοraquo)

διαμόρφωσε ένα πλαίσιο ψηφιακής τάξης στην οποία υπήρχε συγκεντρωμένο όλο το

υλικό που διακινούσε η εκπαιδευτικός και επεξεργάζονταν οι μαθητές H δημιουργός-

εκπαιδευτικός είχε εποπτεία του ποσοστού των μαθητών που ενημερωνόταν για τις

αναρτήσεις Βέβαια οι ομάδες έπρεπε να ldquoκατεβάζουνrdquo τα αρχεία τους να τα

επεξεργάζονται και να τα αναρτούν εκ νέου Παρόλη όμως τη δυσκολία αυτός ο

1 Για να εξασφαλιστεί η διάθεση του εργαστηρίου χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ώρες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας που αναπληρώθηκαν μετά το τέλος του σεναρίου Έτσι το σενάριο διήρκεσε ημερολογιακά τρεις εβδομάδες αντί για τέσσερις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 10 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

στο πλαίσιο των νέων γραμματισμών να αντιμετωπίζουν κριτικά το διαδίκτυο

να αντιληφθούν την κοινωνική και συνεργατική διάστασή του και να

δημοσιεύσουν έγκυρο υλικό διαθέσιμο στο σύνολο των χρηστών του

Διδακτικές πρακτικές

Στο παρόν σενάριο αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας και

βασικές αρχές της μεθόδου project Οι εργασίες ήταν ομαδικές προκειμένου οι μαθητές

να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη αυτονομία και να συμμετάσχουν ενεργά στην

οικοδόμηση της γνώσης τους Σε πρώτη φάση διαπίστωσαν τη συνάντηση του παλιού

με το καινούριο σε διάφορες εκφάνσεις τέχνης έπειτα κατέγραψαν τη σχέση

παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης για να οδηγηθούν σε επόμενο στάδιο

εμβάθυνσης και να εντοπίσουν στοιχεία της τεχνοτροπίας των δημοτικών τραγουδιών

μελετώντας και σχετική βιβλιογραφία και σχολιάζοντάς τα με παραπομπές σε στίχους

Τα ίδια στοιχεία αναγνώρισαν κατόπιν σε μοντέρνα κείμενα στα οποία και πάλι

ακολούθησαν την ανάλογη διαδικασία με τη μελέτη βιβλιογραφίας και παραπομπές σε

στίχους Παρουσίασαν τέλος τα αποτελέσματά τους στην ολομέλεια

Η δραστηριοποίηση όμως όλων των μαθητών δεν ήταν η ίδια με αποτέλεσμα

να λειτουργούν οι ομάδες με διαφορετικές ταχύτητες Η εκπαιδευτικός σε όλη τη

διάρκεια της εφαρμογής είχε συμβουλευτικό ρόλο συντόνιζε τον τρόπο εργασίας των

ομάδων παρενέβαινε όταν διαπίστωνε κωλυσιεργία έλυνε απορίες ενθάρρυνε τα μέλη

όταν αντιμετώπιζαν δυσκολίες Ο καθοδηγητικός ρόλος της εκπαιδευτικού αφορούσε

τις διά ζώσης συναντήσεις των ομάδων στο εργαστήριο της πληροφορικής και την

ψηφιακή επικοινωνία τους μέσω εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης (Facebook)

Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Τα προγράμματα σπουδών για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας προβλέπουν

τη μελέτη ποιημάτων όλων των περιόδων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας με την Α΄

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 8 από 48

τάξη να εστιάζει σε έργα των πρώτων περιόδων και τη Γ΄ τάξη σε ποιήματα σύγχρονων

μεταπολεμικών ποιητών Σύμφωνα με τον συντάκτη του σεναρίου laquoσυνήθως η

εξέταση των έργων αυτών όπως φαίνεται από τις ερωτήσεις που συνοδεύουν τα

κείμενα στο σχολικό εγχειρίδιο και από τις οδηγίες προς τους διδάσκοντες δεν

περιλαμβάνει τη μελέτη των επιδράσεων της δημοτικής ποίησης στη μοντέρναraquo Αυτή

η συνδυαστική εξέταση λογοτεχνικών κειμένων διαφορετικών περιόδων και πλαισίου

κατασκευής φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα εφόσον καταδεικνύει πρώτον τον τρόπο με

τον οποίο διαφορετικά εκ προοιμίου έργα ldquoσυνομιλούνrdquo μεταξύ τους και δεύτερον

δείχνει πως δεν υπάρχουν απόλυτα στεγανά ανάμεσα στην παραδοσιακή και μοντέρνα

ποίηση αλλά πως η μια γονιμοποιεί την άλλη παρά τις βαθύτατες διαφοροποιήσεις

τους στη σύλληψη και στον τρόπο δημιουργίας των ποιημάτων

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Η δεύτερη προτεινόμενη διδακτική ενότητα για το μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου αφορά sτην laquoΠαράδοση και τον Μοντερνισμό στην

νεοελληνική ποίησηraquo Σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών laquoη κατανόηση της

μετάβασης της νεοελληνικής ποίησης από την παράδοση στο μοντερνισμό αποτελεί

απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της εξέλιξης της νεοελληνικής ποίησης

στον 20ό αιώνα Επίσης μέσα από την παρακολούθηση της μετάβασης κατανοούνται

καλύτερα [hellip] και οι τεχνοτροπικές καινοτομίες της μοντέρνας ποίησηςraquo (ΦΕΚ

156227-6-2011 21075) Τα δημοτικά τραγούδια ως δείγματα παραδοσιακής ποίησης

εκπροσωπούνται εκτενώς στην ανθολόγηση κειμένων στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄

Λυκείου Επομένως η μελέτη αντιπροσωπευτικών δημοτικών τραγουδιών η ανάδειξη

των κύριων χαρακτηριστικών τους και η ανίχνευση της επιρροής που άσκησαν στη

μοντέρνα ελληνική ποίηση είναι κατά την άποψή μας μια θεματική που άπτεται της

στοχοθεσίας και των ενδιαφερόντων του συγκεκριμένου μαθήματος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 9 από 48

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου αξιοποιήθηκαν οι Νέες Τεχνολογίες και

χρησιμοποιήθηκε σε όλη την εφαρμογή το εργαστήριο πληροφορικής1 Οι μαθητές

αξιοποίησαν τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου χρωματίζοντας

στίχους στο πλαίσιο μελέτης των χαρακτηριστικών των ποιημάτων (δημοτικών και

μοντέρνων) και συνέγραψαν κείμενα Το υλικό των ομάδων αναρτήθηκε σε ψηφιακό

πίνακα ανακοινώσεων (Padlet) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση των

εργασιών τους κατόπιν στην ολομέλεια καθώς προβαλλόταν μέσω του διαδραστικού

πίνακα του εργαστηρίου

Δημοσιεύτηκε επίσης υλικό στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια όχι με τη μορφή δημιουργίας καινούριου λήμματος καθώς αυτό είχε

προηγηθεί στην προηγούμενη εφαρμογή του σεναρίου από τον συντάκτη του αλλά με

τη μορφή διόρθωσης του δημοσιευμένου υλικού

Ο εικονικός χώρος του Wiki δε χρησιμοποιήθηκε τελικά παρόλο που η

διδάσκουσα είχε δημιουργήσει ήδη σχετική με το σενάριο σελίδα στο Wikispaces γιατί

οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με την εφαρμογή και δεν έδειχναν πρόθυμοι να την

υιοθετήσουν Για την επικοινωνία εντός και εκτός της τάξης για την ανταλλαγή υλικού

και την ανάρτηση επεξεργασμένου υλικού καθώς και για οδηγίες και παρατηρήσεις σε

όλες τις ομάδες χρησιμοποιήθηκε η πολύ διαδεδομένη στους κύκλους των μαθητών

εφαρμογή του Facebook Η δημιουργία μιας κλειστής ομάδας (laquoΑ2 σενάριοraquo)

διαμόρφωσε ένα πλαίσιο ψηφιακής τάξης στην οποία υπήρχε συγκεντρωμένο όλο το

υλικό που διακινούσε η εκπαιδευτικός και επεξεργάζονταν οι μαθητές H δημιουργός-

εκπαιδευτικός είχε εποπτεία του ποσοστού των μαθητών που ενημερωνόταν για τις

αναρτήσεις Βέβαια οι ομάδες έπρεπε να ldquoκατεβάζουνrdquo τα αρχεία τους να τα

επεξεργάζονται και να τα αναρτούν εκ νέου Παρόλη όμως τη δυσκολία αυτός ο

1 Για να εξασφαλιστεί η διάθεση του εργαστηρίου χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ώρες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας που αναπληρώθηκαν μετά το τέλος του σεναρίου Έτσι το σενάριο διήρκεσε ημερολογιακά τρεις εβδομάδες αντί για τέσσερις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 10 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

τάξη να εστιάζει σε έργα των πρώτων περιόδων και τη Γ΄ τάξη σε ποιήματα σύγχρονων

μεταπολεμικών ποιητών Σύμφωνα με τον συντάκτη του σεναρίου laquoσυνήθως η

εξέταση των έργων αυτών όπως φαίνεται από τις ερωτήσεις που συνοδεύουν τα

κείμενα στο σχολικό εγχειρίδιο και από τις οδηγίες προς τους διδάσκοντες δεν

περιλαμβάνει τη μελέτη των επιδράσεων της δημοτικής ποίησης στη μοντέρναraquo Αυτή

η συνδυαστική εξέταση λογοτεχνικών κειμένων διαφορετικών περιόδων και πλαισίου

κατασκευής φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα εφόσον καταδεικνύει πρώτον τον τρόπο με

τον οποίο διαφορετικά εκ προοιμίου έργα ldquoσυνομιλούνrdquo μεταξύ τους και δεύτερον

δείχνει πως δεν υπάρχουν απόλυτα στεγανά ανάμεσα στην παραδοσιακή και μοντέρνα

ποίηση αλλά πως η μια γονιμοποιεί την άλλη παρά τις βαθύτατες διαφοροποιήσεις

τους στη σύλληψη και στον τρόπο δημιουργίας των ποιημάτων

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Η δεύτερη προτεινόμενη διδακτική ενότητα για το μάθημα της Νεοελληνικής

Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου αφορά sτην laquoΠαράδοση και τον Μοντερνισμό στην

νεοελληνική ποίησηraquo Σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών laquoη κατανόηση της

μετάβασης της νεοελληνικής ποίησης από την παράδοση στο μοντερνισμό αποτελεί

απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της εξέλιξης της νεοελληνικής ποίησης

στον 20ό αιώνα Επίσης μέσα από την παρακολούθηση της μετάβασης κατανοούνται

καλύτερα [hellip] και οι τεχνοτροπικές καινοτομίες της μοντέρνας ποίησηςraquo (ΦΕΚ

156227-6-2011 21075) Τα δημοτικά τραγούδια ως δείγματα παραδοσιακής ποίησης

εκπροσωπούνται εκτενώς στην ανθολόγηση κειμένων στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄

Λυκείου Επομένως η μελέτη αντιπροσωπευτικών δημοτικών τραγουδιών η ανάδειξη

των κύριων χαρακτηριστικών τους και η ανίχνευση της επιρροής που άσκησαν στη

μοντέρνα ελληνική ποίηση είναι κατά την άποψή μας μια θεματική που άπτεται της

στοχοθεσίας και των ενδιαφερόντων του συγκεκριμένου μαθήματος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 9 από 48

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου αξιοποιήθηκαν οι Νέες Τεχνολογίες και

χρησιμοποιήθηκε σε όλη την εφαρμογή το εργαστήριο πληροφορικής1 Οι μαθητές

αξιοποίησαν τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου χρωματίζοντας

στίχους στο πλαίσιο μελέτης των χαρακτηριστικών των ποιημάτων (δημοτικών και

μοντέρνων) και συνέγραψαν κείμενα Το υλικό των ομάδων αναρτήθηκε σε ψηφιακό

πίνακα ανακοινώσεων (Padlet) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση των

εργασιών τους κατόπιν στην ολομέλεια καθώς προβαλλόταν μέσω του διαδραστικού

πίνακα του εργαστηρίου

Δημοσιεύτηκε επίσης υλικό στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια όχι με τη μορφή δημιουργίας καινούριου λήμματος καθώς αυτό είχε

προηγηθεί στην προηγούμενη εφαρμογή του σεναρίου από τον συντάκτη του αλλά με

τη μορφή διόρθωσης του δημοσιευμένου υλικού

Ο εικονικός χώρος του Wiki δε χρησιμοποιήθηκε τελικά παρόλο που η

διδάσκουσα είχε δημιουργήσει ήδη σχετική με το σενάριο σελίδα στο Wikispaces γιατί

οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με την εφαρμογή και δεν έδειχναν πρόθυμοι να την

υιοθετήσουν Για την επικοινωνία εντός και εκτός της τάξης για την ανταλλαγή υλικού

και την ανάρτηση επεξεργασμένου υλικού καθώς και για οδηγίες και παρατηρήσεις σε

όλες τις ομάδες χρησιμοποιήθηκε η πολύ διαδεδομένη στους κύκλους των μαθητών

εφαρμογή του Facebook Η δημιουργία μιας κλειστής ομάδας (laquoΑ2 σενάριοraquo)

διαμόρφωσε ένα πλαίσιο ψηφιακής τάξης στην οποία υπήρχε συγκεντρωμένο όλο το

υλικό που διακινούσε η εκπαιδευτικός και επεξεργάζονταν οι μαθητές H δημιουργός-

εκπαιδευτικός είχε εποπτεία του ποσοστού των μαθητών που ενημερωνόταν για τις

αναρτήσεις Βέβαια οι ομάδες έπρεπε να ldquoκατεβάζουνrdquo τα αρχεία τους να τα

επεξεργάζονται και να τα αναρτούν εκ νέου Παρόλη όμως τη δυσκολία αυτός ο

1 Για να εξασφαλιστεί η διάθεση του εργαστηρίου χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ώρες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας που αναπληρώθηκαν μετά το τέλος του σεναρίου Έτσι το σενάριο διήρκεσε ημερολογιακά τρεις εβδομάδες αντί για τέσσερις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 10 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σεναρίου αξιοποιήθηκαν οι Νέες Τεχνολογίες και

χρησιμοποιήθηκε σε όλη την εφαρμογή το εργαστήριο πληροφορικής1 Οι μαθητές

αξιοποίησαν τις δυνατότητες του προγράμματος επεξεργασίας κειμένου χρωματίζοντας

στίχους στο πλαίσιο μελέτης των χαρακτηριστικών των ποιημάτων (δημοτικών και

μοντέρνων) και συνέγραψαν κείμενα Το υλικό των ομάδων αναρτήθηκε σε ψηφιακό

πίνακα ανακοινώσεων (Padlet) ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την παρουσίαση των

εργασιών τους κατόπιν στην ολομέλεια καθώς προβαλλόταν μέσω του διαδραστικού

πίνακα του εργαστηρίου

Δημοσιεύτηκε επίσης υλικό στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια όχι με τη μορφή δημιουργίας καινούριου λήμματος καθώς αυτό είχε

προηγηθεί στην προηγούμενη εφαρμογή του σεναρίου από τον συντάκτη του αλλά με

τη μορφή διόρθωσης του δημοσιευμένου υλικού

Ο εικονικός χώρος του Wiki δε χρησιμοποιήθηκε τελικά παρόλο που η

διδάσκουσα είχε δημιουργήσει ήδη σχετική με το σενάριο σελίδα στο Wikispaces γιατί

οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με την εφαρμογή και δεν έδειχναν πρόθυμοι να την

υιοθετήσουν Για την επικοινωνία εντός και εκτός της τάξης για την ανταλλαγή υλικού

και την ανάρτηση επεξεργασμένου υλικού καθώς και για οδηγίες και παρατηρήσεις σε

όλες τις ομάδες χρησιμοποιήθηκε η πολύ διαδεδομένη στους κύκλους των μαθητών

εφαρμογή του Facebook Η δημιουργία μιας κλειστής ομάδας (laquoΑ2 σενάριοraquo)

διαμόρφωσε ένα πλαίσιο ψηφιακής τάξης στην οποία υπήρχε συγκεντρωμένο όλο το

υλικό που διακινούσε η εκπαιδευτικός και επεξεργάζονταν οι μαθητές H δημιουργός-

εκπαιδευτικός είχε εποπτεία του ποσοστού των μαθητών που ενημερωνόταν για τις

αναρτήσεις Βέβαια οι ομάδες έπρεπε να ldquoκατεβάζουνrdquo τα αρχεία τους να τα

επεξεργάζονται και να τα αναρτούν εκ νέου Παρόλη όμως τη δυσκολία αυτός ο

1 Για να εξασφαλιστεί η διάθεση του εργαστηρίου χρησιμοποιήθηκαν και κάποιες ώρες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας που αναπληρώθηκαν μετά το τέλος του σεναρίου Έτσι το σενάριο διήρκεσε ημερολογιακά τρεις εβδομάδες αντί για τέσσερις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 10 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

τρόπος επικοινωνίας ήταν πολύ οικείος για τα παιδιά τον χρησιμοποιούσαν ούτως ή

άλλως στην προσωπική τους ζωή και για αυτό τελικά προτιμήθηκε

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα δώραraquo

laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo

ΚΝΛ Α΄ Λυκείου

laquoΤου νεκρού αδερφούraquo

laquoΗ αρπαγή της γυναίκας του Διγενήraquo

laquoΟ γιος της χήραςraquo

laquoΓιατί είναι μαύρα τα βουνάraquo

laquoΉλιε μου και τρισήλιε μουraquo

laquoΗ λυγερή στον Άδηraquo

laquoΤης Δέσπωςraquo

laquoΤης Πάργαςraquo

laquoΤο κρούσος της Αντριανούποληςraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo Ποιήματα 1 43 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo Ποιήματα 148 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo Ποιήματα 1 115 Αθήνα Ύψιλονβιβλία 1983

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo Ποιήματα 1 157 Αθήνα

Ύψιλονβιβλία 1983

ΔΠ Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo Δυοειδής λόγος 49 Αθήνα Οι εκδόσεις

των φίλων 1980

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 11 από 48

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ πυρετός της χαράςraquo Ποιήματα 1945-197111 Αθήνα Κέδρος

1988

Μίλτος Σαχτούρης laquoΗ νύχτα της λησμονημένηςraquo Ποιήματα 1945-1971 24 Αθήνα

Κέδρος 1988

Μίλτος Σαχτούρης laquoΗ λησμονημένη I raquo Ποιήματα 1945-1971 31 Αθήνα Κέδρος

1988

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ βυθόςraquo Ποιήματα 1945-1971 50 Αθήνα Κέδρος 1988

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα χωρισμέναraquo Ποιήματα 1945-1971 51 Αθήνα Κέδρος 1988

Μίλτος Σαχτούρης laquoΘρήνοςraquo Ποιήματα 1945-1971 212 Αθήνα Κέδρος 1988

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Μη λογοτεχνικά κείμενα

Βαγενάς Νάσος 1984 Για έναν ορισμό του μοντέρνου στην ποίηση Αθήνα Στιγμή

Δανιήλ Χρ 1999 Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι

στην ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών Διδακτορική διατριβή

Γιάννενα Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Καψωμένος Ερ 1996 Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική προσέγγιση Αθήνα

Πατάκης

Μαρκαντωνάτος Γερ 1996 Βασικό λεξικό λογοτεχνικών όρων Αθήνα Gutenberg

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ φάση

1η ώρα

Στις 6 Φεβρουαρίου 2015 ξεκίνησε η εφαρμογή του σεναρίου laquoΑπό το δημοτικό

τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και όρισαν

συντονιστές Είχαν ερωτηθεί σε προηγούμενη φάση οι μαθητές πώς ήθελαν να γίνει ο

ορισμός των ομάδων τους τυχαία με επιλογή της διδάσκουσας ή με δική τους επιλογή

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 12 από 48

Προτίμησαν οι ίδιοι να αποφασίσουν και σχημάτισαν τέσσερις ομάδες τρεις με

τέσσερα μέλη και μία με πέντε (αριθμός μαθητών του τμήματος δεκαεφτά) Στη

συνέχεια μετέβησαν στο εργαστήριο πληροφορικής και άνοιξαν ανά ομάδα έναν

ηλεκτρονικό υπολογιστή Τους ζητήθηκε να κατεβάσουν από την κλειστή ομάδα στο

Facebook (laquoΑ2 σενάριοraquo) τα αρχεία με τα φύλλα εργασίας τους με τη δραστηριότητα

1 Η εκπαιδευτικός είχε φροντίσει να τα αναρτήσει από την προηγούμενη μέρα

Για λόγους ευκολίας κάθε φύλλο εργασίας της δραστηριότητας 1 είχε τις

φωτογραφίες και την εκφώνηση που της αντιστοιχούσε μαζί και όχι διαχωρισμένα

όπως ήταν στο συνταγμένο σενάριο ανά ομάδα Έτσι η πρώτη ομάδα ασχολήθηκε με

τις φωτογραφίες του κτηρίου του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης η δεύτερη με

τις φωτογραφίες των εικόνων του Χριστιανικού και Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών και

η τρίτη και τέταρτη με τις φωτογραφίες των νυφικών της έκθεσης Μπενάκη

Κατέβασαν οι ομάδες τα αρχεία και τα αποθήκευσαν σε φάκελο που

δημιούργησαν για αυτόν τον σκοπό στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους και

το ονομάτισαν με τον αριθμό της ομάδας τους Έπρεπε να συγκρίνουν τις φωτογραφίες

και να εντοπίσουν σε αυτές στοιχεία παραδοσιακά σε μοντέρνες μορφές μέσα από

αυτές δηλαδή στόχος ήταν να αναγνωρίσουν στοιχεία του παρελθόντος που

διατηρούνται στη σύγχρονη ζωή

Σε αυτήν τη φάση οι μαθητές ανταποκρίθηκαν πρόθυμα και έδειξαν

εξοικειωμένοι με την ομαδική εργασία Συγκεκριμένα η τρίτη ομάδα εργάστηκε

συστηματικά και εντός της διδακτικής ώρας είχε γράψει ένα κείμενο άρτιο και

συγκροτημένο Η πρώτη αναζήτησε επιπλέον πληροφορίες στην ιστοσελίδα του

Βυζαντινού Μουσείου και στη Wikipedia προκειμένου να βοηθηθεί στη σύγκριση της

παλιάς αρχιτεκτονικής των τειχών και της μοντέρνας μορφής του κτηρίου του

μουσείου Η δεύτερη ομάδα δούλεψε ομαλά ενώ η τέταρτη (με τέσσερα αγόρια

χαμηλής μαθησιακής επίδοσης φίλους μεταξύ τους) προχώρησε με διαπληκτισμούς

και πειράγματα με αργό ρυθμό και στο τέλος της διδακτικής ώρας η εργασία τους ήταν

ατελής

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 13 από 48

Διαφάνηκε όμως πως δεν θα έφτανε ο χρόνος για να γίνει και η συζήτηση στην

ολομέλεια για τις σχέσεις του παραδοσιακού με το μοντέρνο στοιχείο όπως oριζόταν

στο συνταγμένο σενάριο για την πρώτη ώρα και ζητήθηκε από τους συντονιστές λίγο

πριν το τέλος της ώρας να αποθηκεύσουν το κείμενο της ομάδας τους σε όποια μορφή

ήταν να το αναρτήσουν στο Facebook και αν θέλουν να το επεξεργαστούν αργότερα

ψηφιακά Η συζήτηση για τη σχέση του σύγχρονου τρόπου ζωής και της παράδοσης

αναβλήθηκε για την επόμενη διδακτική ώρα Διανεμήθηκαν επίσης και σε έντυπη και

σε ψηφιακή μορφή τα δέκα δημοτικά τραγούδια που θα μελετούσαν οι ομάδες στις

επόμενες δραστηριότητες του σεναρίου

Β΄ φάση

2η ώρα

Πρόβλημα παρουσιάστηκε με την προσέλευση μιας μερίδας μαθητών οι οποίοι για

άσχετους με το σενάριο λόγους άργησαν να μπουν στο εργαστήριο όπου βρισκόταν η

υπόλοιπη τάξη Υπήρξε καθυστέρηση λοιπόν στην έναρξη αυτής της ώρας εφόσον η

διδάσκουσα έπρεπε να επαναλάβει όσα είχαν προηγηθεί

Ξεκίνησε η γενική συζήτηση για την επιβίωση παραδοσιακών στοιχείων σε

σύγχρονες μορφές ζωής Οι μαθητές άνετα αναγνώρισαν και ανέφεραν επιρροές στη

διατροφή (παραδοσιακές συνταγές λχ laquoμαγειρίτσαraquo laquoματιέςraquo2) στη διασκέδαση

(πανηγύρια γλέντια γάμων) στην αρχιτεκτονική στα έθιμα (καρναβάλι) στη μουσική

Στη συνέχεια η εκπαιδευτικός άνοιξε στον διαδραστικό πίνακα τη σελίδα του Padlet

που δημιούργησε για το σενάριο (laquoΑπό τη δημοτική ποίηση στη σύγχρονη ποίησηraquo)

Εκεί είχε ήδη αναρτήσει τις φωτογραφίες που έπρεπε να συγκρίνουν οι ομάδες για τη

δραστηριότητα 1 καθώς και τις απαντήσεις που έδωσαν Έτσι ο συντονιστής κάθε

ομάδας ανέβηκε στον διαδραστικό πίνακα και παρουσίασε τα αποτελέσματα της

σύγκρισής τους Η πρώτη ομάδα φάνηκε πως παρήγαγε τελικά ένα ξύλινο κείμενο που

προήλθε από την άγονη αντιγραφή και επικόλληση αναφομοίωτων στοιχείων που

2 Παραδοσιακή συνταγή ανατολικής Θράκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 14 από 48

βρήκαν στο διαδίκτυο Χρειάστηκε στην προφορική συζήτηση που ακολούθησε να

αναγνωρίσουν τεχνοτροπικές ομοιότητες του σύγχρονου μουσείου με βυζαντινές

κατασκευές και ιδιαίτερα με την μορφολογία των τειχών (αρχιτεκτονικές γραμμές που

θυμίζουν επάλξεις και πύργους) Η δεύτερη ομάδα εντόπισε περισσότερες διαφορές

παρά ομοιότητες στους ζωγραφικούς πίνακες η τρίτη έκανε πιο καίριες παρατηρήσεις

στη σύγκριση των νυφικών3 ενώ η τέταρτη είχε ενδιαφέροντα στοιχεία αλλά η

εργασία τους ήταν ατελής

Μετά από τη συζήτηση στην ολομέλεια οι ομάδες τοποθετήθηκαν μπροστά στον

ΗΥ τους και κατέβασαν στον φάκελό τους στην επιφάνεια εργασίας από τη σελίδα

του Facebook το αρχείο με τα τρία ποιήματα της δραστηριότητας 2 (το παραδοσιακό

ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι

laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo του Μίλτου Σαχτούρη μαζί με το

φύλλο εργασίας) καθώς και το αρχείο με τον πίνακα 1 Τους ζητήθηκε όπως οριζόταν

στο συνταγμένο σενάριο να συμπληρώσουν τον πίνακα με βάση τις παρατηρήσεις

τους για τα τρία ποιήματα που θα μελετούσαν προκειμένου να εντοπίσουν αφενός

ομοιότητες και διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης και αφετέρου στοιχεία

των δημοτικών τραγουδιών που ανιχνεύονται και στις δύο κατηγορίες προσωπικών

ποιημάτων

Οι ομάδες ξεκίνησαν να εργάζονται ομαλά και το μόνο σημείο για το οποίο

ζήτησαν βοήθεια ήταν η αναγνώριση του μέτρου Πρόβλημα εμφάνισε μόνο η τέταρτη

ομάδα η οποία άργησε πολύ να ξεκινήσει εξαιτίας της αντιπαλότητας των μελών της

Μια δυάδα βρισκόταν σε αντιπαράθεση και ασκούσε αρνητική κριτική ο ένας στον

άλλο και οι άλλοι δύο της ομάδας ήταν απλοί παρατηρητές Η εκπαιδευτικός τους

παρακολουθούσε και τους ζητούσε να βρουν μια λύση χωρίς να επεμβαίνει στη

διένεξη Μετά από δυο-τρεις συστάσεις της για την πίεση του χρόνου η ομάδα

κινητοποιήθηκε ξεπέρασε την εμπλοκή της και με πρωτοβουλία του συντονιστή

κατέβασε τα αρχεία και άρχισε να συμπληρώνει τον πίνακα

3 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi1_omada3

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 15 από 48

Δεν πρόλαβε καμιά ομάδα να ολοκληρώσει μέχρι το τέλος της διδακτικής ώρας

και αποθήκευσαν ότι είχαν κάνει στον φάκελό τους για μετέπειτα επεξεργασία

3η ώρα

Άνοιξαν οι ομάδες τα αρχεία τους με τον πίνακα 1 που είχαν αρχίσει να συμπληρώνουν

την προηγούμενη φορά συνέχισαν και ολοκλήρωσαν τον πίνακα Η πρώτη ομάδα είχε

ένα ατύχημα4 και αναγκάστηκε να ξεκινήσει από την αρχή Στις περιπτώσεις που οι

απαντήσεις των μαθητών ήταν μονολεκτικές η εκπαιδευτικός τους παρότρυνε να

γίνουν πιο αναλυτικοί Τελείωσαν πρώτες η δεύτερη και η τρίτη ομάδα για αυτό και

από αυτές ζητήθηκε να ανταλλάξουν τους πίνακές τους να τους μελετήσουν και να

κάνουν διορθώσεις όπως προβλεπόταν και στο συνταγμένο σενάριο Μετά

αποθήκευσαν τα αρχεία τους στον φάκελό τους στην επιφάνεια εργασίας αλλά τα

ανέβασαν και στην ομάδα του Facebook (laquoΑ2 σενάριοraquo) Η πρώτη και η τέταρτη

ομάδα αποθήκευσαν και ανήρτησαν χωρίς τη μεταξύ τους ανταλλαγή λόγω έλλειψης

χρόνου Η συνεργασία της τέταρτης ομάδας αυτήν την ώρα κύλησε πολύ καλά και σε

μία περίπτωση που ένας μαθητής ξέφευγε συχνά και δεν έγραφε γρήγορα

αντικαταστάθηκε από συμμαθητή του έτσι η ομάδα βελτίωσε άμεσα τον χρόνο της

Αργότερα η εκπαιδευτικός συγκέντρωσε τους πίνακες των ομάδων επισήμανε

τα λάθη τους και τους ανήρτησε εκ νέου προκειμένου να είναι στη διάθεση των

ομάδων την επόμενη διδακτική ώρα για να γίνει η σχετική συζήτηση και η

συμπλήρωση του πίνακα 2 του πίνακα δηλαδή με τις γενικές διαφορές παραδοσιακής

και μοντέρνας ποίησης Επίσης ανήρτησε τα ποιήματα και το φύλλο εργασίας της

δραστηριότητας 3 Η πιο ολοκληρωμένη πρόταση και στη δραστηριότητα 2 ήταν της

τρίτης ομάδας και αυτή παρατίθεται στον Φάκελο των Τεκμηρίων5

4η ώρα

4 Το αρχείο της σβήστηκε από λάθος χειρισμό μαθητών άλλου τμήματος που χρησιμοποίησαν ενδιάμεσα τον ίδιο ΗΥ5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο pinakas1_omada3

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 16 από 48

Οι μαθητές άνοιξαν το αρχείο με τον διορθωμένο πίνακα 1 της ομάδας τους που η

εκπαιδευτικός είχε αναρτήσει στο Facebook Με βάση αυτόν στην ολομέλεια

συζητήθηκαν οι διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης και συμπληρώθηκε

από μια μαθήτρια ο σχετικός πίνακας 2 Στο αρχικό σενάριο η συμπλήρωση του πίνακα

έπρεπε να γίνει στο τελευταίο τέταρτο της προηγούμενης ώρας από όλες τις ομάδες και

να συμπληρωθεί συγκεντρωτικά ένας ενιαίος Τροποποιήθηκε αυτή η δραστηριότητα

εξαιτίας της πίεσης χρόνου και συμπληρώθηκε κατευθείαν ο συγκεντρωτικός πίνακας

στην ολομέλεια Κατόπιν διανεμήθηκε στους συμμαθητές διαδικτυακά

Η ατομική εργασία που είχαν για το σπίτι οι μαθητές όπως οριζόταν στο αρχικό

σενάριο ήταν η συγγραφή ενός άρθρου με τίτλο laquoΠαραδοσιακή και μοντέρνα ποίησηraquo

το οποίο επρόκειτο να αναρτηθεί στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια σε ένα λήμμα που θα δημιουργούνταν για τον σκοπό αυτό Τους

ανατέθηκε η εργασία συγκεντρώθηκαν οι απαντήσεις η δημοσίευσή τους όμως σε

λήμμα στη Βικιπαίδεια δεν υλοποιήθηκε εφόσον προηγήθηκε η δημιουργία του

λήμματος από το σχολείο που πρώτο εφάρμοσε το σενάριο Ζητήθηκε τότε από τους

μαθητές να κάνουν δεύτερη εργασία με την οποία θα πρότειναν βελτιώσεις στο ήδη

υπάρχον λήμμα6 και θα χρησιμοποιούσαν παραπομπές και αναφορές σε πηγές εφόσον

αυτά τα στοιχεία κρίθηκε ότι περισσότερο απουσίαζαν από την εργασία του άλλου

σχολείου Η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για αυτήν την εργασία η οποία

κατατέθηκε στο τέλος του σεναρίου ήταν

Βαγενάς Νάσος 1984 Για έναν ορισμό του μοντέρνου στην ποίηση Αθήνα

Στιγμή

Μαρκαντωνάτος Γερ 1996 Βασικό λεξικό λογοτεχνικών όρων Αθήνα

Gutenberg

Στη συνέχεια της ώρας οι ομάδες κατέβασαν το αρχείο με τα δέκα δημοτικά

τραγούδια της δραστηριότητας 3 και το αντίστοιχο φύλλο εργασίας Για λόγους

ευκολίας μοιράστηκε σε κάθε ομάδα η συλλογή των τραγουδιών και σε έντυπη μορφή

6 Για το συμπληρωμένο λήμμα παραδοσιακή και μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 17 από 48

Διαφάνηκε όμως πως δεν θα έφτανε ο χρόνος για να γίνει και η συζήτηση στην

ολομέλεια για τις σχέσεις του παραδοσιακού με το μοντέρνο στοιχείο όπως oριζόταν

στο συνταγμένο σενάριο για την πρώτη ώρα και ζητήθηκε από τους συντονιστές λίγο

πριν το τέλος της ώρας να αποθηκεύσουν το κείμενο της ομάδας τους σε όποια μορφή

ήταν να το αναρτήσουν στο Facebook και αν θέλουν να το επεξεργαστούν αργότερα

ψηφιακά Η συζήτηση για τη σχέση του σύγχρονου τρόπου ζωής και της παράδοσης

αναβλήθηκε για την επόμενη διδακτική ώρα Διανεμήθηκαν επίσης και σε έντυπη και

σε ψηφιακή μορφή τα δέκα δημοτικά τραγούδια που θα μελετούσαν οι ομάδες στις

επόμενες δραστηριότητες του σεναρίου

Β΄ φάση

2η ώρα

Πρόβλημα παρουσιάστηκε με την προσέλευση μιας μερίδας μαθητών οι οποίοι για

άσχετους με το σενάριο λόγους άργησαν να μπουν στο εργαστήριο όπου βρισκόταν η

υπόλοιπη τάξη Υπήρξε καθυστέρηση λοιπόν στην έναρξη αυτής της ώρας εφόσον η

διδάσκουσα έπρεπε να επαναλάβει όσα είχαν προηγηθεί

Ξεκίνησε η γενική συζήτηση για την επιβίωση παραδοσιακών στοιχείων σε

σύγχρονες μορφές ζωής Οι μαθητές άνετα αναγνώρισαν και ανέφεραν επιρροές στη

διατροφή (παραδοσιακές συνταγές λχ laquoμαγειρίτσαraquo laquoματιέςraquo2) στη διασκέδαση

(πανηγύρια γλέντια γάμων) στην αρχιτεκτονική στα έθιμα (καρναβάλι) στη μουσική

Στη συνέχεια η εκπαιδευτικός άνοιξε στον διαδραστικό πίνακα τη σελίδα του Padlet

που δημιούργησε για το σενάριο (laquoΑπό τη δημοτική ποίηση στη σύγχρονη ποίησηraquo)

Εκεί είχε ήδη αναρτήσει τις φωτογραφίες που έπρεπε να συγκρίνουν οι ομάδες για τη

δραστηριότητα 1 καθώς και τις απαντήσεις που έδωσαν Έτσι ο συντονιστής κάθε

ομάδας ανέβηκε στον διαδραστικό πίνακα και παρουσίασε τα αποτελέσματα της

σύγκρισής τους Η πρώτη ομάδα φάνηκε πως παρήγαγε τελικά ένα ξύλινο κείμενο που

προήλθε από την άγονη αντιγραφή και επικόλληση αναφομοίωτων στοιχείων που

2 Παραδοσιακή συνταγή ανατολικής Θράκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 14 από 48

βρήκαν στο διαδίκτυο Χρειάστηκε στην προφορική συζήτηση που ακολούθησε να

αναγνωρίσουν τεχνοτροπικές ομοιότητες του σύγχρονου μουσείου με βυζαντινές

κατασκευές και ιδιαίτερα με την μορφολογία των τειχών (αρχιτεκτονικές γραμμές που

θυμίζουν επάλξεις και πύργους) Η δεύτερη ομάδα εντόπισε περισσότερες διαφορές

παρά ομοιότητες στους ζωγραφικούς πίνακες η τρίτη έκανε πιο καίριες παρατηρήσεις

στη σύγκριση των νυφικών3 ενώ η τέταρτη είχε ενδιαφέροντα στοιχεία αλλά η

εργασία τους ήταν ατελής

Μετά από τη συζήτηση στην ολομέλεια οι ομάδες τοποθετήθηκαν μπροστά στον

ΗΥ τους και κατέβασαν στον φάκελό τους στην επιφάνεια εργασίας από τη σελίδα

του Facebook το αρχείο με τα τρία ποιήματα της δραστηριότητας 2 (το παραδοσιακό

ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι

laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo του Μίλτου Σαχτούρη μαζί με το

φύλλο εργασίας) καθώς και το αρχείο με τον πίνακα 1 Τους ζητήθηκε όπως οριζόταν

στο συνταγμένο σενάριο να συμπληρώσουν τον πίνακα με βάση τις παρατηρήσεις

τους για τα τρία ποιήματα που θα μελετούσαν προκειμένου να εντοπίσουν αφενός

ομοιότητες και διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης και αφετέρου στοιχεία

των δημοτικών τραγουδιών που ανιχνεύονται και στις δύο κατηγορίες προσωπικών

ποιημάτων

Οι ομάδες ξεκίνησαν να εργάζονται ομαλά και το μόνο σημείο για το οποίο

ζήτησαν βοήθεια ήταν η αναγνώριση του μέτρου Πρόβλημα εμφάνισε μόνο η τέταρτη

ομάδα η οποία άργησε πολύ να ξεκινήσει εξαιτίας της αντιπαλότητας των μελών της

Μια δυάδα βρισκόταν σε αντιπαράθεση και ασκούσε αρνητική κριτική ο ένας στον

άλλο και οι άλλοι δύο της ομάδας ήταν απλοί παρατηρητές Η εκπαιδευτικός τους

παρακολουθούσε και τους ζητούσε να βρουν μια λύση χωρίς να επεμβαίνει στη

διένεξη Μετά από δυο-τρεις συστάσεις της για την πίεση του χρόνου η ομάδα

κινητοποιήθηκε ξεπέρασε την εμπλοκή της και με πρωτοβουλία του συντονιστή

κατέβασε τα αρχεία και άρχισε να συμπληρώνει τον πίνακα

3 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi1_omada3

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 15 από 48

Δεν πρόλαβε καμιά ομάδα να ολοκληρώσει μέχρι το τέλος της διδακτικής ώρας

και αποθήκευσαν ότι είχαν κάνει στον φάκελό τους για μετέπειτα επεξεργασία

3η ώρα

Άνοιξαν οι ομάδες τα αρχεία τους με τον πίνακα 1 που είχαν αρχίσει να συμπληρώνουν

την προηγούμενη φορά συνέχισαν και ολοκλήρωσαν τον πίνακα Η πρώτη ομάδα είχε

ένα ατύχημα4 και αναγκάστηκε να ξεκινήσει από την αρχή Στις περιπτώσεις που οι

απαντήσεις των μαθητών ήταν μονολεκτικές η εκπαιδευτικός τους παρότρυνε να

γίνουν πιο αναλυτικοί Τελείωσαν πρώτες η δεύτερη και η τρίτη ομάδα για αυτό και

από αυτές ζητήθηκε να ανταλλάξουν τους πίνακές τους να τους μελετήσουν και να

κάνουν διορθώσεις όπως προβλεπόταν και στο συνταγμένο σενάριο Μετά

αποθήκευσαν τα αρχεία τους στον φάκελό τους στην επιφάνεια εργασίας αλλά τα

ανέβασαν και στην ομάδα του Facebook (laquoΑ2 σενάριοraquo) Η πρώτη και η τέταρτη

ομάδα αποθήκευσαν και ανήρτησαν χωρίς τη μεταξύ τους ανταλλαγή λόγω έλλειψης

χρόνου Η συνεργασία της τέταρτης ομάδας αυτήν την ώρα κύλησε πολύ καλά και σε

μία περίπτωση που ένας μαθητής ξέφευγε συχνά και δεν έγραφε γρήγορα

αντικαταστάθηκε από συμμαθητή του έτσι η ομάδα βελτίωσε άμεσα τον χρόνο της

Αργότερα η εκπαιδευτικός συγκέντρωσε τους πίνακες των ομάδων επισήμανε

τα λάθη τους και τους ανήρτησε εκ νέου προκειμένου να είναι στη διάθεση των

ομάδων την επόμενη διδακτική ώρα για να γίνει η σχετική συζήτηση και η

συμπλήρωση του πίνακα 2 του πίνακα δηλαδή με τις γενικές διαφορές παραδοσιακής

και μοντέρνας ποίησης Επίσης ανήρτησε τα ποιήματα και το φύλλο εργασίας της

δραστηριότητας 3 Η πιο ολοκληρωμένη πρόταση και στη δραστηριότητα 2 ήταν της

τρίτης ομάδας και αυτή παρατίθεται στον Φάκελο των Τεκμηρίων5

4η ώρα

4 Το αρχείο της σβήστηκε από λάθος χειρισμό μαθητών άλλου τμήματος που χρησιμοποίησαν ενδιάμεσα τον ίδιο ΗΥ5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο pinakas1_omada3

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 16 από 48

Οι μαθητές άνοιξαν το αρχείο με τον διορθωμένο πίνακα 1 της ομάδας τους που η

εκπαιδευτικός είχε αναρτήσει στο Facebook Με βάση αυτόν στην ολομέλεια

συζητήθηκαν οι διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης και συμπληρώθηκε

από μια μαθήτρια ο σχετικός πίνακας 2 Στο αρχικό σενάριο η συμπλήρωση του πίνακα

έπρεπε να γίνει στο τελευταίο τέταρτο της προηγούμενης ώρας από όλες τις ομάδες και

να συμπληρωθεί συγκεντρωτικά ένας ενιαίος Τροποποιήθηκε αυτή η δραστηριότητα

εξαιτίας της πίεσης χρόνου και συμπληρώθηκε κατευθείαν ο συγκεντρωτικός πίνακας

στην ολομέλεια Κατόπιν διανεμήθηκε στους συμμαθητές διαδικτυακά

Η ατομική εργασία που είχαν για το σπίτι οι μαθητές όπως οριζόταν στο αρχικό

σενάριο ήταν η συγγραφή ενός άρθρου με τίτλο laquoΠαραδοσιακή και μοντέρνα ποίησηraquo

το οποίο επρόκειτο να αναρτηθεί στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια σε ένα λήμμα που θα δημιουργούνταν για τον σκοπό αυτό Τους

ανατέθηκε η εργασία συγκεντρώθηκαν οι απαντήσεις η δημοσίευσή τους όμως σε

λήμμα στη Βικιπαίδεια δεν υλοποιήθηκε εφόσον προηγήθηκε η δημιουργία του

λήμματος από το σχολείο που πρώτο εφάρμοσε το σενάριο Ζητήθηκε τότε από τους

μαθητές να κάνουν δεύτερη εργασία με την οποία θα πρότειναν βελτιώσεις στο ήδη

υπάρχον λήμμα6 και θα χρησιμοποιούσαν παραπομπές και αναφορές σε πηγές εφόσον

αυτά τα στοιχεία κρίθηκε ότι περισσότερο απουσίαζαν από την εργασία του άλλου

σχολείου Η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για αυτήν την εργασία η οποία

κατατέθηκε στο τέλος του σεναρίου ήταν

Βαγενάς Νάσος 1984 Για έναν ορισμό του μοντέρνου στην ποίηση Αθήνα

Στιγμή

Μαρκαντωνάτος Γερ 1996 Βασικό λεξικό λογοτεχνικών όρων Αθήνα

Gutenberg

Στη συνέχεια της ώρας οι ομάδες κατέβασαν το αρχείο με τα δέκα δημοτικά

τραγούδια της δραστηριότητας 3 και το αντίστοιχο φύλλο εργασίας Για λόγους

ευκολίας μοιράστηκε σε κάθε ομάδα η συλλογή των τραγουδιών και σε έντυπη μορφή

6 Για το συμπληρωμένο λήμμα παραδοσιακή και μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 17 από 48

βρήκαν στο διαδίκτυο Χρειάστηκε στην προφορική συζήτηση που ακολούθησε να

αναγνωρίσουν τεχνοτροπικές ομοιότητες του σύγχρονου μουσείου με βυζαντινές

κατασκευές και ιδιαίτερα με την μορφολογία των τειχών (αρχιτεκτονικές γραμμές που

θυμίζουν επάλξεις και πύργους) Η δεύτερη ομάδα εντόπισε περισσότερες διαφορές

παρά ομοιότητες στους ζωγραφικούς πίνακες η τρίτη έκανε πιο καίριες παρατηρήσεις

στη σύγκριση των νυφικών3 ενώ η τέταρτη είχε ενδιαφέροντα στοιχεία αλλά η

εργασία τους ήταν ατελής

Μετά από τη συζήτηση στην ολομέλεια οι ομάδες τοποθετήθηκαν μπροστά στον

ΗΥ τους και κατέβασαν στον φάκελό τους στην επιφάνεια εργασίας από τη σελίδα

του Facebook το αρχείο με τα τρία ποιήματα της δραστηριότητας 2 (το παραδοσιακό

ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι

laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo του Μίλτου Σαχτούρη μαζί με το

φύλλο εργασίας) καθώς και το αρχείο με τον πίνακα 1 Τους ζητήθηκε όπως οριζόταν

στο συνταγμένο σενάριο να συμπληρώσουν τον πίνακα με βάση τις παρατηρήσεις

τους για τα τρία ποιήματα που θα μελετούσαν προκειμένου να εντοπίσουν αφενός

ομοιότητες και διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης και αφετέρου στοιχεία

των δημοτικών τραγουδιών που ανιχνεύονται και στις δύο κατηγορίες προσωπικών

ποιημάτων

Οι ομάδες ξεκίνησαν να εργάζονται ομαλά και το μόνο σημείο για το οποίο

ζήτησαν βοήθεια ήταν η αναγνώριση του μέτρου Πρόβλημα εμφάνισε μόνο η τέταρτη

ομάδα η οποία άργησε πολύ να ξεκινήσει εξαιτίας της αντιπαλότητας των μελών της

Μια δυάδα βρισκόταν σε αντιπαράθεση και ασκούσε αρνητική κριτική ο ένας στον

άλλο και οι άλλοι δύο της ομάδας ήταν απλοί παρατηρητές Η εκπαιδευτικός τους

παρακολουθούσε και τους ζητούσε να βρουν μια λύση χωρίς να επεμβαίνει στη

διένεξη Μετά από δυο-τρεις συστάσεις της για την πίεση του χρόνου η ομάδα

κινητοποιήθηκε ξεπέρασε την εμπλοκή της και με πρωτοβουλία του συντονιστή

κατέβασε τα αρχεία και άρχισε να συμπληρώνει τον πίνακα

3 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο drasi1_omada3

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 15 από 48

Δεν πρόλαβε καμιά ομάδα να ολοκληρώσει μέχρι το τέλος της διδακτικής ώρας

και αποθήκευσαν ότι είχαν κάνει στον φάκελό τους για μετέπειτα επεξεργασία

3η ώρα

Άνοιξαν οι ομάδες τα αρχεία τους με τον πίνακα 1 που είχαν αρχίσει να συμπληρώνουν

την προηγούμενη φορά συνέχισαν και ολοκλήρωσαν τον πίνακα Η πρώτη ομάδα είχε

ένα ατύχημα4 και αναγκάστηκε να ξεκινήσει από την αρχή Στις περιπτώσεις που οι

απαντήσεις των μαθητών ήταν μονολεκτικές η εκπαιδευτικός τους παρότρυνε να

γίνουν πιο αναλυτικοί Τελείωσαν πρώτες η δεύτερη και η τρίτη ομάδα για αυτό και

από αυτές ζητήθηκε να ανταλλάξουν τους πίνακές τους να τους μελετήσουν και να

κάνουν διορθώσεις όπως προβλεπόταν και στο συνταγμένο σενάριο Μετά

αποθήκευσαν τα αρχεία τους στον φάκελό τους στην επιφάνεια εργασίας αλλά τα

ανέβασαν και στην ομάδα του Facebook (laquoΑ2 σενάριοraquo) Η πρώτη και η τέταρτη

ομάδα αποθήκευσαν και ανήρτησαν χωρίς τη μεταξύ τους ανταλλαγή λόγω έλλειψης

χρόνου Η συνεργασία της τέταρτης ομάδας αυτήν την ώρα κύλησε πολύ καλά και σε

μία περίπτωση που ένας μαθητής ξέφευγε συχνά και δεν έγραφε γρήγορα

αντικαταστάθηκε από συμμαθητή του έτσι η ομάδα βελτίωσε άμεσα τον χρόνο της

Αργότερα η εκπαιδευτικός συγκέντρωσε τους πίνακες των ομάδων επισήμανε

τα λάθη τους και τους ανήρτησε εκ νέου προκειμένου να είναι στη διάθεση των

ομάδων την επόμενη διδακτική ώρα για να γίνει η σχετική συζήτηση και η

συμπλήρωση του πίνακα 2 του πίνακα δηλαδή με τις γενικές διαφορές παραδοσιακής

και μοντέρνας ποίησης Επίσης ανήρτησε τα ποιήματα και το φύλλο εργασίας της

δραστηριότητας 3 Η πιο ολοκληρωμένη πρόταση και στη δραστηριότητα 2 ήταν της

τρίτης ομάδας και αυτή παρατίθεται στον Φάκελο των Τεκμηρίων5

4η ώρα

4 Το αρχείο της σβήστηκε από λάθος χειρισμό μαθητών άλλου τμήματος που χρησιμοποίησαν ενδιάμεσα τον ίδιο ΗΥ5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο pinakas1_omada3

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 16 από 48

Οι μαθητές άνοιξαν το αρχείο με τον διορθωμένο πίνακα 1 της ομάδας τους που η

εκπαιδευτικός είχε αναρτήσει στο Facebook Με βάση αυτόν στην ολομέλεια

συζητήθηκαν οι διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης και συμπληρώθηκε

από μια μαθήτρια ο σχετικός πίνακας 2 Στο αρχικό σενάριο η συμπλήρωση του πίνακα

έπρεπε να γίνει στο τελευταίο τέταρτο της προηγούμενης ώρας από όλες τις ομάδες και

να συμπληρωθεί συγκεντρωτικά ένας ενιαίος Τροποποιήθηκε αυτή η δραστηριότητα

εξαιτίας της πίεσης χρόνου και συμπληρώθηκε κατευθείαν ο συγκεντρωτικός πίνακας

στην ολομέλεια Κατόπιν διανεμήθηκε στους συμμαθητές διαδικτυακά

Η ατομική εργασία που είχαν για το σπίτι οι μαθητές όπως οριζόταν στο αρχικό

σενάριο ήταν η συγγραφή ενός άρθρου με τίτλο laquoΠαραδοσιακή και μοντέρνα ποίησηraquo

το οποίο επρόκειτο να αναρτηθεί στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια σε ένα λήμμα που θα δημιουργούνταν για τον σκοπό αυτό Τους

ανατέθηκε η εργασία συγκεντρώθηκαν οι απαντήσεις η δημοσίευσή τους όμως σε

λήμμα στη Βικιπαίδεια δεν υλοποιήθηκε εφόσον προηγήθηκε η δημιουργία του

λήμματος από το σχολείο που πρώτο εφάρμοσε το σενάριο Ζητήθηκε τότε από τους

μαθητές να κάνουν δεύτερη εργασία με την οποία θα πρότειναν βελτιώσεις στο ήδη

υπάρχον λήμμα6 και θα χρησιμοποιούσαν παραπομπές και αναφορές σε πηγές εφόσον

αυτά τα στοιχεία κρίθηκε ότι περισσότερο απουσίαζαν από την εργασία του άλλου

σχολείου Η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για αυτήν την εργασία η οποία

κατατέθηκε στο τέλος του σεναρίου ήταν

Βαγενάς Νάσος 1984 Για έναν ορισμό του μοντέρνου στην ποίηση Αθήνα

Στιγμή

Μαρκαντωνάτος Γερ 1996 Βασικό λεξικό λογοτεχνικών όρων Αθήνα

Gutenberg

Στη συνέχεια της ώρας οι ομάδες κατέβασαν το αρχείο με τα δέκα δημοτικά

τραγούδια της δραστηριότητας 3 και το αντίστοιχο φύλλο εργασίας Για λόγους

ευκολίας μοιράστηκε σε κάθε ομάδα η συλλογή των τραγουδιών και σε έντυπη μορφή

6 Για το συμπληρωμένο λήμμα παραδοσιακή και μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 17 από 48

Δεν πρόλαβε καμιά ομάδα να ολοκληρώσει μέχρι το τέλος της διδακτικής ώρας

και αποθήκευσαν ότι είχαν κάνει στον φάκελό τους για μετέπειτα επεξεργασία

3η ώρα

Άνοιξαν οι ομάδες τα αρχεία τους με τον πίνακα 1 που είχαν αρχίσει να συμπληρώνουν

την προηγούμενη φορά συνέχισαν και ολοκλήρωσαν τον πίνακα Η πρώτη ομάδα είχε

ένα ατύχημα4 και αναγκάστηκε να ξεκινήσει από την αρχή Στις περιπτώσεις που οι

απαντήσεις των μαθητών ήταν μονολεκτικές η εκπαιδευτικός τους παρότρυνε να

γίνουν πιο αναλυτικοί Τελείωσαν πρώτες η δεύτερη και η τρίτη ομάδα για αυτό και

από αυτές ζητήθηκε να ανταλλάξουν τους πίνακές τους να τους μελετήσουν και να

κάνουν διορθώσεις όπως προβλεπόταν και στο συνταγμένο σενάριο Μετά

αποθήκευσαν τα αρχεία τους στον φάκελό τους στην επιφάνεια εργασίας αλλά τα

ανέβασαν και στην ομάδα του Facebook (laquoΑ2 σενάριοraquo) Η πρώτη και η τέταρτη

ομάδα αποθήκευσαν και ανήρτησαν χωρίς τη μεταξύ τους ανταλλαγή λόγω έλλειψης

χρόνου Η συνεργασία της τέταρτης ομάδας αυτήν την ώρα κύλησε πολύ καλά και σε

μία περίπτωση που ένας μαθητής ξέφευγε συχνά και δεν έγραφε γρήγορα

αντικαταστάθηκε από συμμαθητή του έτσι η ομάδα βελτίωσε άμεσα τον χρόνο της

Αργότερα η εκπαιδευτικός συγκέντρωσε τους πίνακες των ομάδων επισήμανε

τα λάθη τους και τους ανήρτησε εκ νέου προκειμένου να είναι στη διάθεση των

ομάδων την επόμενη διδακτική ώρα για να γίνει η σχετική συζήτηση και η

συμπλήρωση του πίνακα 2 του πίνακα δηλαδή με τις γενικές διαφορές παραδοσιακής

και μοντέρνας ποίησης Επίσης ανήρτησε τα ποιήματα και το φύλλο εργασίας της

δραστηριότητας 3 Η πιο ολοκληρωμένη πρόταση και στη δραστηριότητα 2 ήταν της

τρίτης ομάδας και αυτή παρατίθεται στον Φάκελο των Τεκμηρίων5

4η ώρα

4 Το αρχείο της σβήστηκε από λάθος χειρισμό μαθητών άλλου τμήματος που χρησιμοποίησαν ενδιάμεσα τον ίδιο ΗΥ5 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο pinakas1_omada3

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 16 από 48

Οι μαθητές άνοιξαν το αρχείο με τον διορθωμένο πίνακα 1 της ομάδας τους που η

εκπαιδευτικός είχε αναρτήσει στο Facebook Με βάση αυτόν στην ολομέλεια

συζητήθηκαν οι διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης και συμπληρώθηκε

από μια μαθήτρια ο σχετικός πίνακας 2 Στο αρχικό σενάριο η συμπλήρωση του πίνακα

έπρεπε να γίνει στο τελευταίο τέταρτο της προηγούμενης ώρας από όλες τις ομάδες και

να συμπληρωθεί συγκεντρωτικά ένας ενιαίος Τροποποιήθηκε αυτή η δραστηριότητα

εξαιτίας της πίεσης χρόνου και συμπληρώθηκε κατευθείαν ο συγκεντρωτικός πίνακας

στην ολομέλεια Κατόπιν διανεμήθηκε στους συμμαθητές διαδικτυακά

Η ατομική εργασία που είχαν για το σπίτι οι μαθητές όπως οριζόταν στο αρχικό

σενάριο ήταν η συγγραφή ενός άρθρου με τίτλο laquoΠαραδοσιακή και μοντέρνα ποίησηraquo

το οποίο επρόκειτο να αναρτηθεί στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια σε ένα λήμμα που θα δημιουργούνταν για τον σκοπό αυτό Τους

ανατέθηκε η εργασία συγκεντρώθηκαν οι απαντήσεις η δημοσίευσή τους όμως σε

λήμμα στη Βικιπαίδεια δεν υλοποιήθηκε εφόσον προηγήθηκε η δημιουργία του

λήμματος από το σχολείο που πρώτο εφάρμοσε το σενάριο Ζητήθηκε τότε από τους

μαθητές να κάνουν δεύτερη εργασία με την οποία θα πρότειναν βελτιώσεις στο ήδη

υπάρχον λήμμα6 και θα χρησιμοποιούσαν παραπομπές και αναφορές σε πηγές εφόσον

αυτά τα στοιχεία κρίθηκε ότι περισσότερο απουσίαζαν από την εργασία του άλλου

σχολείου Η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για αυτήν την εργασία η οποία

κατατέθηκε στο τέλος του σεναρίου ήταν

Βαγενάς Νάσος 1984 Για έναν ορισμό του μοντέρνου στην ποίηση Αθήνα

Στιγμή

Μαρκαντωνάτος Γερ 1996 Βασικό λεξικό λογοτεχνικών όρων Αθήνα

Gutenberg

Στη συνέχεια της ώρας οι ομάδες κατέβασαν το αρχείο με τα δέκα δημοτικά

τραγούδια της δραστηριότητας 3 και το αντίστοιχο φύλλο εργασίας Για λόγους

ευκολίας μοιράστηκε σε κάθε ομάδα η συλλογή των τραγουδιών και σε έντυπη μορφή

6 Για το συμπληρωμένο λήμμα παραδοσιακή και μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 17 από 48

Οι μαθητές άνοιξαν το αρχείο με τον διορθωμένο πίνακα 1 της ομάδας τους που η

εκπαιδευτικός είχε αναρτήσει στο Facebook Με βάση αυτόν στην ολομέλεια

συζητήθηκαν οι διαφορές παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης και συμπληρώθηκε

από μια μαθήτρια ο σχετικός πίνακας 2 Στο αρχικό σενάριο η συμπλήρωση του πίνακα

έπρεπε να γίνει στο τελευταίο τέταρτο της προηγούμενης ώρας από όλες τις ομάδες και

να συμπληρωθεί συγκεντρωτικά ένας ενιαίος Τροποποιήθηκε αυτή η δραστηριότητα

εξαιτίας της πίεσης χρόνου και συμπληρώθηκε κατευθείαν ο συγκεντρωτικός πίνακας

στην ολομέλεια Κατόπιν διανεμήθηκε στους συμμαθητές διαδικτυακά

Η ατομική εργασία που είχαν για το σπίτι οι μαθητές όπως οριζόταν στο αρχικό

σενάριο ήταν η συγγραφή ενός άρθρου με τίτλο laquoΠαραδοσιακή και μοντέρνα ποίησηraquo

το οποίο επρόκειτο να αναρτηθεί στην ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια

Βικιπαίδεια σε ένα λήμμα που θα δημιουργούνταν για τον σκοπό αυτό Τους

ανατέθηκε η εργασία συγκεντρώθηκαν οι απαντήσεις η δημοσίευσή τους όμως σε

λήμμα στη Βικιπαίδεια δεν υλοποιήθηκε εφόσον προηγήθηκε η δημιουργία του

λήμματος από το σχολείο που πρώτο εφάρμοσε το σενάριο Ζητήθηκε τότε από τους

μαθητές να κάνουν δεύτερη εργασία με την οποία θα πρότειναν βελτιώσεις στο ήδη

υπάρχον λήμμα6 και θα χρησιμοποιούσαν παραπομπές και αναφορές σε πηγές εφόσον

αυτά τα στοιχεία κρίθηκε ότι περισσότερο απουσίαζαν από την εργασία του άλλου

σχολείου Η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε για αυτήν την εργασία η οποία

κατατέθηκε στο τέλος του σεναρίου ήταν

Βαγενάς Νάσος 1984 Για έναν ορισμό του μοντέρνου στην ποίηση Αθήνα

Στιγμή

Μαρκαντωνάτος Γερ 1996 Βασικό λεξικό λογοτεχνικών όρων Αθήνα

Gutenberg

Στη συνέχεια της ώρας οι ομάδες κατέβασαν το αρχείο με τα δέκα δημοτικά

τραγούδια της δραστηριότητας 3 και το αντίστοιχο φύλλο εργασίας Για λόγους

ευκολίας μοιράστηκε σε κάθε ομάδα η συλλογή των τραγουδιών και σε έντυπη μορφή

6 Για το συμπληρωμένο λήμμα παραδοσιακή και μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 17 από 48

Επίσης τους διανεμήθηκε και το απόσπασμα από το βιβλίο του Καψωμένου Δημοτικό

τραγούδι Μια διαφορετική προσέγγιση που αφορούσε τη δική τους θεματική καθώς

και απόσπασμα από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση

και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην ποίηση των μεταπολεμικών

υπερρεαλιστών ποιητών Εφόσον οι ομάδες που διαμορφώθηκαν ήταν τέσσερις και όχι

έξι όπως προβλεπόταν στο συνταγμένο σενάριο τα χαρακτηριστικά που επιλέχθηκε να

εξεταστούν ήταν

Ομάδα 1ηΤο δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το πρώτο

Ομάδα 2ηΑμήχανο σχήμαυπερβολή

Ομάδα 3ηΑντίθεση

Ομάδα 4ηΕπανάληψη όρων και φράσεων

Κάθε ομάδα αφού διάβασε τη βιβλιογραφία της υπογράμμισε στη φωτοτυπία

της τους στίχους στους οποίους εντόπισε το χαρακτηριστικό που μελετούσε

Ακολούθως χρωμάτισε αυτούς τους στίχους στο ψηφιακό αρχείο με τα τραγούδια Η

πρώτη ομάδα χρωμάτισε με μωβ χρώμα η δευτέρα ομάδα με πράσινο η τρίτη ομάδα

με κόκκινο και η τέταρτη ομάδα με μπλε

Η δεύτερη ομάδα ήταν η πρώτη που τελείωσε και προχώρησε στην αποθήκευση

του αρχείου της και στη σύνταξη του άρθρου που θα παρουσίαζε τεκμηριωμένο το

χαρακτηριστικό που πραγματευόταν Ακολούθησε πολύ σύντομα και η τρίτη ομάδα

Και οι δύο ομάδες αντιλήφθηκαν αμέσως το νόημα και τη μεθόδευση της εργασίας

τους και λειτούργησαν με άνεση και αποτελεσματικότητα Προβλήματα παρουσίασε η

πρώτη ομάδα η οποία εμφανίστηκε εξαιρετικά βραδυκίνητη απρόθυμη και

δυσλειτουργική Ρωτούσαν επανειλημμένα για το τι έπρεπε να κάνουν και εύκολα η

προσοχή τους αποσυντονιζόταν Παρόμοια και η τέταρτη ομάδα ήταν βραδυκίνητη με

τα γνωστά προβλήματα αντιπαλότητας των μελών της παρόλο που ήταν επιλογή τους

να είναι μαζί στην ομάδα Ήταν η μοναδική ακραιφνώς αγορίστικη ομάδα με τέσσερις

μαθητές πολύ χαμηλής σχολικής επίδοσης και με πολύ συχνές διενέξεις μεταξύ τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 18 από 48

Αυτές οι συνθήκες επηρέασαν τον ρυθμό και την ποιότητα της εργασίας τους έφτασε

στο τέλος της η ώρα χωρίς να έχουν ολοκληρώσει

5η ώρα

Οι ομάδες συνέχισαν τις εργασίες τους σχετικά με τη δραστηριότητα 3 Η δεύτερη

ομάδα ολοκλήρωσε πάλι πρώτη το άρθρο της για το αμήχανο σχήμα των δημοτικών

τραγουδιών με βάση τη σχετική αναφορά στη διατριβή του Χρ Δανιήλ και παράθεση

παραδειγμάτων με στίχους από τα δέκα δημοτικά τραγούδια που μελέτησε

Αποθήκευσε το αρχείο στον φάκελό της και το ανέβασε και στον χώρο του Facebook

προκειμένου να το μοιραστεί με τις άλλες ομάδες και να το επεξεργαστεί και η

διδάσκουσα Εφόσον έγινε αντιληπτό πως τα κείμενα που παρήγαγαν τελικά οι

μαθητές δεν ξεπερνούσαν τη μία με δύο παραγράφους η διδάσκουσα αναπροσάρμοσε

τη δραστηριότητα του συνταγμένου σεναρίου και αντί για τέσσερα άρθρα έκρινε

σκόπιμο να δημιουργηθεί ένα συλλογικό με τη συνένωση των κειμένων όλων των

ομάδων το οποίο θα είχε τίτλο laquoΚοινά χαρακτηριστικά δημοτικών τραγουδιώνraquo

Ακολούθησε η τρίτη ομάδα η οποία παρήγαγε ένα μεγαλύτερο κείμενο για το

σχήμα της αντίθεσης Το στήριξε θεωρητικά με παραπομπή στο βιβλίο του Ε

Καψωμένου και με παραδείγματα από τα δέκα δημοτικά Αποθήκευσαν και ανήρτησαν

επίσης την εργασία τους

Η πρώτη ομάδα συνέχισε και ολοκλήρωσε τον χρωματισμό των ποιημάτων και

ξεκίνησε τη δραστηριότητα 3 ενώ η τέταρτη κινήθηκε ακόμη βραδύτερα Η

εκπαιδευτικός θεώρησε ότι θα έπρεπε να επέμβει και να καλύψει την απόσταση που

χώριζε την ομάδα αυτή από τις άλλες και τους ζήτησε να χρωματίσουν τελικά μόνο τα

πέντε από τα δέκα τραγούδια και αυτά να αναρτήσουν στον διαδικτυακό χώρο Έτσι

τους βοήθησε να ξεκινήσουν νωρίτερα την επόμενη δραστηριότητά τους

Εφόσον πια όλες οι ομάδες είχαν προσθέσει το δικό τους αρχείο με

χρωματισμένους στίχους στο Facebook μπόρεσε αργότερα η εκπαιδευτικός να

συνενώσει η ίδια τις χρωματικές επισημάνσεις των μαθητών και να τις συγκεντρώσει

δειγματοληπτικά σε ένα ποίημα (laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo) που λειτούργησε ως

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 19 από 48

παράδειγμα Αυτή η εργασία σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο έπρεπε να γίνει από

μαθητή ως εργασία στο σπίτι αλλά για λόγους συντόμευσης τελικά πραγματοποιήθηκε

από τη διδάσκουσα7 Αναρτήθηκε στο Facebook και στη σελίδα Padlet του σεναρίου

για να σχολιαστεί στην ολομέλεια την επόμενη διδακτική ώρα

6η ώρα

Αρχικά σχολιάστηκε το αναρτημένο αρχείο με τα κοινά χαρακτηριστικά

συγκεντρωμένα Έπειτα οι ομάδες συνέχισαν τις εργασίες τους Η πρώτη τελείωσε το

άρθρο της για τον χαρακτηριστικό των δημοτικών τραγουδιών της ισομετρίας και της

επανάληψης του α΄ από το β΄ ημιστίχιο και το ανήρτησε Χαρακτηριστικό της ομάδας

αυτής ήταν η έντονη ανασφάλεια της Συχνά ζητούσαν τη συνδρομή της εκπαιδευτικού

για να επαναδιατυπώσει το ζητούμενο της δραστηριότητας ή να επιβεβαιώσει την

ορθότητα των επιλογών τους Στη μετέπειτα εξέταση του κειμένου τους από τη

διδάσκουσα διαπιστώθηκε πως εντέλει δεν είχαν αντιληφθεί σωστά το χαρακτηριστικό

που επεξεργάζονταν όπως το διάβασαν από το βιβλίο του Ε Καψωμένου και

χρειάστηκαν διορθώσεις αν και τα παραδείγματα που χρησιμοποίησαν από τα

δημοτικά τραγούδια ήταν επιτυχή

Η δεύτερη και η τρίτη ομάδα ήταν ταχύτερες και αποδοτικότερες Προχώρησαν

στη δραστηριότητα 4 υπογράμμισαν και χρωμάτισαν τους στίχους των μοντέρνων

ποιημάτων Μέχρι το τέλος της διδακτικής ώρας ανήρτησαν και τα αρχεία τους

Ειδικότερα για την τρίτη ομάδα αξίζει να αναφερθεί πως επειδή οι στίχοι που

εμφάνιζαν το χαρακτηριστικό της αντίθεσης που μελετούσαν δεν ήταν πάρα πολλοί η

διδάσκουσα συμπλήρωσε τη λίστα των ποιημάτων τους με άλλα τρία μοντέρνα

ποιήματα laquoΟμορφιάraquo και laquoΟ αετόςraquo του Μίλτου Σαχτούρη και laquoΚραυγή δέκατη

Πέμπτηraquo του Κλείτου Κύρου τα οποία παρατίθενται στο Παράρτημα

Η πολύπαθη τέταρτη ομάδα ξεκίνησε τη δραστηριότητα 3 οι δύο από τους

τέσσερις μαθητές ασχολήθηκαν με το κείμενο και οι άλλοι δύο αδιαφόρησαν

Χρειάζονταν συνεχείς παρεμβάσεις της εκπαιδευτικού για να τους επαναφέρει χωρίς

ωστόσο σημαντικά αποτελέσματα Αργότερα η εκπαιδευτικός συνέλεξε τα

αναρτημένα στο Facebook αρχεία των ομάδων και τα συμπεριέλαβε διορθωμένα σε

ένα ενιαίο κείμενο με τίτλο laquoΚοινά χαρακτηριστικά δημοτικών τραγουδιώνraquo το οποίο

7 Βλ όπ το αρχείο xaraktiristika

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 20 από 48

και ανήρτησε στη σελίδα Padlet του σεναρίου8 Παρόμοια εργασία στο συνταγμένο

σενάριο προβλεπόταν να γίνει ατομικά στο σπίτι αλλά για λόγους σύντμησης του

χρόνου έγινε από την εκπαιδευτικό όπως και η προηγούμενη εργασία

7η ώρα

Συνεχίστηκαν οι εργασίες Η δεύτερη και τρίτη ομάδα ασχολήθηκαν με την

δραστηριότητα 4 την τελείωσαν και την ανήρτησαν Πρόβλημα παρουσιάστηκε με τη

δεύτερη ομάδα όταν διαπιστώθηκε πως το απόσπασμα της διδακτορικής διατριβής του

Χ Δανιήλ στο οποίο παρέπεμπε το αρχικό σενάριο για τον σχολιασμό των μοντέρνων

ποιημάτων ήταν το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε και για τα δημοτικά τραγούδια

(σ 136-138) Αποφασίστηκε με τη σύμφωνη γνώμη και της εκπαιδευτικού να

χρησιμοποιηθεί το ίδιο απόσπασμα και η ίδια παραπομπή και σε αυτήν την περίπτωση

Η πρώτη ομάδα αξιοποίησε το διάλειμμα και το πρώτο τέταρτο της επόμενης ώρας9 για

να ολοκληρώσει Η τέταρτη ομάδα ολιγώρησε και δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει Όταν

αποφάσισε να ζητήσει άδεια σε επόμενες διδακτικές ώρες για να δουλέψει στο

εργαστήριο αυτό δεν ήταν διαθέσιμο Έτσι ήταν απροετοίμαστοι για την ημέρα της

παρουσίασης των εργασιών των ομάδων

Η εκπαιδευτικός εκτός σχολικής ώρας συγκέντρωσε και οργάνωσε τα μοντέρνα

ποιήματα με τα χρωματισμένα χαρακτηριστικά καθώς και τα μικρά άρθρα των ομάδων

για τα χαρακτηριστικά αυτά Διαμόρφωσε ένα ενιαίο άρθρο με τίτλο laquoΣχέσεις

σύγχρονης ποίησης και δημοτικού τραγουδιούraquo για όλα τα χαρακτηριστικά των

δημοτικών τραγουδιών που εντοπίζονται στα μοντέρνα ποιήματα10 Ταξινομημένα όλα

τα αρχεία των εργασιών τα δημοσίευσε στη σελίδα του Padlet Με βάση αυτόν τον

ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων θα γινόταν την επόμενη διδακτική ώρα η παρουσίαση

των ομάδων και η αξιολόγησή τους

Γ΄ φάση

8η ώρα

8 Βλ όπ το αρχείο drasi39 Η συνάδελφος εκπαιδευτικός έδωσε ευγενικά την άδειά της10 Βλ όπ το drasi4

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 21 από 48

Στις 27 Φεβρουαρίου έγινε η παρουσίαση των εργασιών Στον διαδραστικό πίνακα

ήταν ανοικτή η σελίδα του Padlet του σεναρίου11 με αναρτημένες και διορθωμένες όλες

τις εργασίες των ομάδων Κάθε ομάδα ανοίγοντας τα αντίστοιχα αρχεία στον πίνακα

παρουσίασε και σχολίασε τη δραστηριότητα 2 (πίνακας σύγκρισης του παραδοσιακού

δημοτικού και μοντέρνου ποιήματος) τη δραστηριότητα 3 (χρωματισμένα ποιήματα

και περιγραφή του χαρακτηριστικού των δημοτικών τραγουδιών) και δραστηριότητα 4

(χρωματισμένα ποιήματα και περιγραφή του ίδιου χαρακτηριστικού σε μοντέρνα

ποιήματα) Η εισαγωγική δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης παραλείφθηκε εφόσον είχε

παρουσιαστεί σε προηγούμενο χρονικό διάστημα

Ερωτήσεις από το ακροατήριο δεν υπήρξαν Σε ερωτήσεις της εκπαιδευτικού η

δεύτερη και η τρίτη ομάδα έδειχναν να είναι περισσότερο προετοιμασμένες και είχαν

κατανοήσει καλύτερα το αντικείμενο της μελέτης τους Επίσης παρόλη την προτροπή

της διδάσκουσας εντυπωσιακό ήταν πως μόνο ένα μέλος κάθε ομάδας ανέλαβε την

παρουσίαση και ένα άλλο μέλος χειριζόταν τον υπολογιστή άρα η εμπλοκή των

μαθητών στην παρουσίαση αφορούσε μόνο τη μισή ομάδα Μοναδική έλλειψη ήταν η

δραστηριότητα 4 της τέταρτης ομάδας Για να παρουσιάσουν όλες οι ομάδες

χρειάστηκε να αξιοποιηθεί και το διάλειμμα

Την ίδια μέρα έγινε και η παράδοση της ατομικής εργασίας σχετικά με τη

σύγκριση της παραδοσιακής με τη μοντέρνα ποίηση Παραλείφθηκε η ατομική εργασία

της όγδοης ώρας για τη συγκριτική εξέταση της προσωποποίησης των πουλιών στα

δημοτικά τραγούδια και στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη με αξιοποίηση του

συμφραστικού πίνακα λέξεων από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Προστέθηκε όμως

η αξιολόγηση των ομάδων από τους συμμαθητές τους και η γενικότερη αξιολόγηση

του σεναρίου Διανεμήθηκε φύλλο αξιολόγησης ομάδων πριν αρχίσει η παρουσίασή

τους με κριτήριο τις τρεις δραστηριότητες που είχαν να υλοποιήσουν στην κυρίως

φάση οι ομάδες (Δραστηριότητα 2 3 amp 4)12 Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σύμφωνα

11 Βλ όπ το padlet_screenshot12 Η δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης είχε ήδη παρουσιαστεί στην ολομέλεια

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 22 από 48

με την άποψη των παιδιών πιο ολοκληρωμένη εργασία και παρουσίαση είχε η δεύτερη

ομάδα (δεκαπέντε μονάδες) και ακολούθησαν η πρώτη (δεκατέσσερις) η τρίτη

(δεκατρείς) και με απόσταση η τέταρτη (εννέα) Στο τέλος των παρουσιάσεων

διανεμήθηκε ατομικά και φύλλο αξιολόγησης σεναρίου με τρία ερωτήματα

1 Πόσο το σενάριο τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τη ldquoσυνάντησηrdquo του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

2 πόσο θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες έκαναν το μάθημά τους πιο ελκυστικό

και

3 πόσο βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να σχηματίσουν πιο πλήρη εικόνα για τη

σχέση δημοτικού τραγουδιού και μοντέρνας ποίησης

Οι απαντήσεις ήταν δεκαέξι (απουσίαζε ένας μαθητής αυτήν την ώρα) και

έδειξαν την ακόλουθη εικόνα στο πρώτο ερώτημα δεκατέσσερα στα δεκαέξι παιδιά

έκριναν ικανοποιητική τη συμβολή του σεναρίου στην κατανόηση της ldquoσυνάντησηςrdquo

δημοτικής και μοντέρνας ποίησης και δύο πολύ ικανοποιητική Στο δεύτερο ερώτημα

έξι παιδιά θεώρησαν ότι οι νέες τεχνολογίες βοήθησαν αρκετά και οχτώ ότι βοήθησαν

πολύ στο να γίνει το μάθημα πιο ελκυστικό (αρνητική ψήφο έδωσαν δύο παιδιά) Στο

δε τελευταίο ερώτημα έντονα θετική ήταν η πλειοψηφία των μαθητών για το πόσο

τους βοήθησαν οι ΤΠΕ να συνειδητοποιήσουν τη σχέση δημοτικής και μοντέρνας

ποίησης (έντεκα στα δεκαέξι) και τέσσερις θεώρησαν ότι τους βοήθησαν αρκετά

Συγκεντρωτικά λοιπόν παρά τις δυσκολίες με κάποιες ομάδες και τις

χρονοκαθυστερήσεις η αποτίμηση του σεναρίου από τους αποδέκτες του ήταν

ολοκάθαρα θετική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 23 από 48

ΣT ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1η

Φωτογραφίες του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 24 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

1η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε λεπτομέρειες από το κτίριο του

Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης το οποίο χτίστηκε την περίοδο 1989-

1993 Για το κτίριο στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφονται τα εξής laquoΤο

κτίριο λιτό και απέριττο με υλικά μοντέρνα που διακρίνονται για τους

εξαιρετικά επεξεργασμένους συνδυασμούς και την υψηλή ποιότητα

κατασκευής τους συνδυάζει στοιχεία του μοντερνισμού και της ελληνικής

αρχιτεκτονικής παράδοσηςraquo

Στο κτίριο που εικονίζεται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία που θα τα

χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 25 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Αυτές οι συνθήκες επηρέασαν τον ρυθμό και την ποιότητα της εργασίας τους έφτασε

στο τέλος της η ώρα χωρίς να έχουν ολοκληρώσει

5η ώρα

Οι ομάδες συνέχισαν τις εργασίες τους σχετικά με τη δραστηριότητα 3 Η δεύτερη

ομάδα ολοκλήρωσε πάλι πρώτη το άρθρο της για το αμήχανο σχήμα των δημοτικών

τραγουδιών με βάση τη σχετική αναφορά στη διατριβή του Χρ Δανιήλ και παράθεση

παραδειγμάτων με στίχους από τα δέκα δημοτικά τραγούδια που μελέτησε

Αποθήκευσε το αρχείο στον φάκελό της και το ανέβασε και στον χώρο του Facebook

προκειμένου να το μοιραστεί με τις άλλες ομάδες και να το επεξεργαστεί και η

διδάσκουσα Εφόσον έγινε αντιληπτό πως τα κείμενα που παρήγαγαν τελικά οι

μαθητές δεν ξεπερνούσαν τη μία με δύο παραγράφους η διδάσκουσα αναπροσάρμοσε

τη δραστηριότητα του συνταγμένου σεναρίου και αντί για τέσσερα άρθρα έκρινε

σκόπιμο να δημιουργηθεί ένα συλλογικό με τη συνένωση των κειμένων όλων των

ομάδων το οποίο θα είχε τίτλο laquoΚοινά χαρακτηριστικά δημοτικών τραγουδιώνraquo

Ακολούθησε η τρίτη ομάδα η οποία παρήγαγε ένα μεγαλύτερο κείμενο για το

σχήμα της αντίθεσης Το στήριξε θεωρητικά με παραπομπή στο βιβλίο του Ε

Καψωμένου και με παραδείγματα από τα δέκα δημοτικά Αποθήκευσαν και ανήρτησαν

επίσης την εργασία τους

Η πρώτη ομάδα συνέχισε και ολοκλήρωσε τον χρωματισμό των ποιημάτων και

ξεκίνησε τη δραστηριότητα 3 ενώ η τέταρτη κινήθηκε ακόμη βραδύτερα Η

εκπαιδευτικός θεώρησε ότι θα έπρεπε να επέμβει και να καλύψει την απόσταση που

χώριζε την ομάδα αυτή από τις άλλες και τους ζήτησε να χρωματίσουν τελικά μόνο τα

πέντε από τα δέκα τραγούδια και αυτά να αναρτήσουν στον διαδικτυακό χώρο Έτσι

τους βοήθησε να ξεκινήσουν νωρίτερα την επόμενη δραστηριότητά τους

Εφόσον πια όλες οι ομάδες είχαν προσθέσει το δικό τους αρχείο με

χρωματισμένους στίχους στο Facebook μπόρεσε αργότερα η εκπαιδευτικός να

συνενώσει η ίδια τις χρωματικές επισημάνσεις των μαθητών και να τις συγκεντρώσει

δειγματοληπτικά σε ένα ποίημα (laquoΤου γιοφυριού της Άρταςraquo) που λειτούργησε ως

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 19 από 48

παράδειγμα Αυτή η εργασία σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο έπρεπε να γίνει από

μαθητή ως εργασία στο σπίτι αλλά για λόγους συντόμευσης τελικά πραγματοποιήθηκε

από τη διδάσκουσα7 Αναρτήθηκε στο Facebook και στη σελίδα Padlet του σεναρίου

για να σχολιαστεί στην ολομέλεια την επόμενη διδακτική ώρα

6η ώρα

Αρχικά σχολιάστηκε το αναρτημένο αρχείο με τα κοινά χαρακτηριστικά

συγκεντρωμένα Έπειτα οι ομάδες συνέχισαν τις εργασίες τους Η πρώτη τελείωσε το

άρθρο της για τον χαρακτηριστικό των δημοτικών τραγουδιών της ισομετρίας και της

επανάληψης του α΄ από το β΄ ημιστίχιο και το ανήρτησε Χαρακτηριστικό της ομάδας

αυτής ήταν η έντονη ανασφάλεια της Συχνά ζητούσαν τη συνδρομή της εκπαιδευτικού

για να επαναδιατυπώσει το ζητούμενο της δραστηριότητας ή να επιβεβαιώσει την

ορθότητα των επιλογών τους Στη μετέπειτα εξέταση του κειμένου τους από τη

διδάσκουσα διαπιστώθηκε πως εντέλει δεν είχαν αντιληφθεί σωστά το χαρακτηριστικό

που επεξεργάζονταν όπως το διάβασαν από το βιβλίο του Ε Καψωμένου και

χρειάστηκαν διορθώσεις αν και τα παραδείγματα που χρησιμοποίησαν από τα

δημοτικά τραγούδια ήταν επιτυχή

Η δεύτερη και η τρίτη ομάδα ήταν ταχύτερες και αποδοτικότερες Προχώρησαν

στη δραστηριότητα 4 υπογράμμισαν και χρωμάτισαν τους στίχους των μοντέρνων

ποιημάτων Μέχρι το τέλος της διδακτικής ώρας ανήρτησαν και τα αρχεία τους

Ειδικότερα για την τρίτη ομάδα αξίζει να αναφερθεί πως επειδή οι στίχοι που

εμφάνιζαν το χαρακτηριστικό της αντίθεσης που μελετούσαν δεν ήταν πάρα πολλοί η

διδάσκουσα συμπλήρωσε τη λίστα των ποιημάτων τους με άλλα τρία μοντέρνα

ποιήματα laquoΟμορφιάraquo και laquoΟ αετόςraquo του Μίλτου Σαχτούρη και laquoΚραυγή δέκατη

Πέμπτηraquo του Κλείτου Κύρου τα οποία παρατίθενται στο Παράρτημα

Η πολύπαθη τέταρτη ομάδα ξεκίνησε τη δραστηριότητα 3 οι δύο από τους

τέσσερις μαθητές ασχολήθηκαν με το κείμενο και οι άλλοι δύο αδιαφόρησαν

Χρειάζονταν συνεχείς παρεμβάσεις της εκπαιδευτικού για να τους επαναφέρει χωρίς

ωστόσο σημαντικά αποτελέσματα Αργότερα η εκπαιδευτικός συνέλεξε τα

αναρτημένα στο Facebook αρχεία των ομάδων και τα συμπεριέλαβε διορθωμένα σε

ένα ενιαίο κείμενο με τίτλο laquoΚοινά χαρακτηριστικά δημοτικών τραγουδιώνraquo το οποίο

7 Βλ όπ το αρχείο xaraktiristika

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 20 από 48

και ανήρτησε στη σελίδα Padlet του σεναρίου8 Παρόμοια εργασία στο συνταγμένο

σενάριο προβλεπόταν να γίνει ατομικά στο σπίτι αλλά για λόγους σύντμησης του

χρόνου έγινε από την εκπαιδευτικό όπως και η προηγούμενη εργασία

7η ώρα

Συνεχίστηκαν οι εργασίες Η δεύτερη και τρίτη ομάδα ασχολήθηκαν με την

δραστηριότητα 4 την τελείωσαν και την ανήρτησαν Πρόβλημα παρουσιάστηκε με τη

δεύτερη ομάδα όταν διαπιστώθηκε πως το απόσπασμα της διδακτορικής διατριβής του

Χ Δανιήλ στο οποίο παρέπεμπε το αρχικό σενάριο για τον σχολιασμό των μοντέρνων

ποιημάτων ήταν το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε και για τα δημοτικά τραγούδια

(σ 136-138) Αποφασίστηκε με τη σύμφωνη γνώμη και της εκπαιδευτικού να

χρησιμοποιηθεί το ίδιο απόσπασμα και η ίδια παραπομπή και σε αυτήν την περίπτωση

Η πρώτη ομάδα αξιοποίησε το διάλειμμα και το πρώτο τέταρτο της επόμενης ώρας9 για

να ολοκληρώσει Η τέταρτη ομάδα ολιγώρησε και δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει Όταν

αποφάσισε να ζητήσει άδεια σε επόμενες διδακτικές ώρες για να δουλέψει στο

εργαστήριο αυτό δεν ήταν διαθέσιμο Έτσι ήταν απροετοίμαστοι για την ημέρα της

παρουσίασης των εργασιών των ομάδων

Η εκπαιδευτικός εκτός σχολικής ώρας συγκέντρωσε και οργάνωσε τα μοντέρνα

ποιήματα με τα χρωματισμένα χαρακτηριστικά καθώς και τα μικρά άρθρα των ομάδων

για τα χαρακτηριστικά αυτά Διαμόρφωσε ένα ενιαίο άρθρο με τίτλο laquoΣχέσεις

σύγχρονης ποίησης και δημοτικού τραγουδιούraquo για όλα τα χαρακτηριστικά των

δημοτικών τραγουδιών που εντοπίζονται στα μοντέρνα ποιήματα10 Ταξινομημένα όλα

τα αρχεία των εργασιών τα δημοσίευσε στη σελίδα του Padlet Με βάση αυτόν τον

ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων θα γινόταν την επόμενη διδακτική ώρα η παρουσίαση

των ομάδων και η αξιολόγησή τους

Γ΄ φάση

8η ώρα

8 Βλ όπ το αρχείο drasi39 Η συνάδελφος εκπαιδευτικός έδωσε ευγενικά την άδειά της10 Βλ όπ το drasi4

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 21 από 48

Στις 27 Φεβρουαρίου έγινε η παρουσίαση των εργασιών Στον διαδραστικό πίνακα

ήταν ανοικτή η σελίδα του Padlet του σεναρίου11 με αναρτημένες και διορθωμένες όλες

τις εργασίες των ομάδων Κάθε ομάδα ανοίγοντας τα αντίστοιχα αρχεία στον πίνακα

παρουσίασε και σχολίασε τη δραστηριότητα 2 (πίνακας σύγκρισης του παραδοσιακού

δημοτικού και μοντέρνου ποιήματος) τη δραστηριότητα 3 (χρωματισμένα ποιήματα

και περιγραφή του χαρακτηριστικού των δημοτικών τραγουδιών) και δραστηριότητα 4

(χρωματισμένα ποιήματα και περιγραφή του ίδιου χαρακτηριστικού σε μοντέρνα

ποιήματα) Η εισαγωγική δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης παραλείφθηκε εφόσον είχε

παρουσιαστεί σε προηγούμενο χρονικό διάστημα

Ερωτήσεις από το ακροατήριο δεν υπήρξαν Σε ερωτήσεις της εκπαιδευτικού η

δεύτερη και η τρίτη ομάδα έδειχναν να είναι περισσότερο προετοιμασμένες και είχαν

κατανοήσει καλύτερα το αντικείμενο της μελέτης τους Επίσης παρόλη την προτροπή

της διδάσκουσας εντυπωσιακό ήταν πως μόνο ένα μέλος κάθε ομάδας ανέλαβε την

παρουσίαση και ένα άλλο μέλος χειριζόταν τον υπολογιστή άρα η εμπλοκή των

μαθητών στην παρουσίαση αφορούσε μόνο τη μισή ομάδα Μοναδική έλλειψη ήταν η

δραστηριότητα 4 της τέταρτης ομάδας Για να παρουσιάσουν όλες οι ομάδες

χρειάστηκε να αξιοποιηθεί και το διάλειμμα

Την ίδια μέρα έγινε και η παράδοση της ατομικής εργασίας σχετικά με τη

σύγκριση της παραδοσιακής με τη μοντέρνα ποίηση Παραλείφθηκε η ατομική εργασία

της όγδοης ώρας για τη συγκριτική εξέταση της προσωποποίησης των πουλιών στα

δημοτικά τραγούδια και στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη με αξιοποίηση του

συμφραστικού πίνακα λέξεων από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Προστέθηκε όμως

η αξιολόγηση των ομάδων από τους συμμαθητές τους και η γενικότερη αξιολόγηση

του σεναρίου Διανεμήθηκε φύλλο αξιολόγησης ομάδων πριν αρχίσει η παρουσίασή

τους με κριτήριο τις τρεις δραστηριότητες που είχαν να υλοποιήσουν στην κυρίως

φάση οι ομάδες (Δραστηριότητα 2 3 amp 4)12 Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σύμφωνα

11 Βλ όπ το padlet_screenshot12 Η δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης είχε ήδη παρουσιαστεί στην ολομέλεια

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 22 από 48

με την άποψη των παιδιών πιο ολοκληρωμένη εργασία και παρουσίαση είχε η δεύτερη

ομάδα (δεκαπέντε μονάδες) και ακολούθησαν η πρώτη (δεκατέσσερις) η τρίτη

(δεκατρείς) και με απόσταση η τέταρτη (εννέα) Στο τέλος των παρουσιάσεων

διανεμήθηκε ατομικά και φύλλο αξιολόγησης σεναρίου με τρία ερωτήματα

1 Πόσο το σενάριο τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τη ldquoσυνάντησηrdquo του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

2 πόσο θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες έκαναν το μάθημά τους πιο ελκυστικό

και

3 πόσο βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να σχηματίσουν πιο πλήρη εικόνα για τη

σχέση δημοτικού τραγουδιού και μοντέρνας ποίησης

Οι απαντήσεις ήταν δεκαέξι (απουσίαζε ένας μαθητής αυτήν την ώρα) και

έδειξαν την ακόλουθη εικόνα στο πρώτο ερώτημα δεκατέσσερα στα δεκαέξι παιδιά

έκριναν ικανοποιητική τη συμβολή του σεναρίου στην κατανόηση της ldquoσυνάντησηςrdquo

δημοτικής και μοντέρνας ποίησης και δύο πολύ ικανοποιητική Στο δεύτερο ερώτημα

έξι παιδιά θεώρησαν ότι οι νέες τεχνολογίες βοήθησαν αρκετά και οχτώ ότι βοήθησαν

πολύ στο να γίνει το μάθημα πιο ελκυστικό (αρνητική ψήφο έδωσαν δύο παιδιά) Στο

δε τελευταίο ερώτημα έντονα θετική ήταν η πλειοψηφία των μαθητών για το πόσο

τους βοήθησαν οι ΤΠΕ να συνειδητοποιήσουν τη σχέση δημοτικής και μοντέρνας

ποίησης (έντεκα στα δεκαέξι) και τέσσερις θεώρησαν ότι τους βοήθησαν αρκετά

Συγκεντρωτικά λοιπόν παρά τις δυσκολίες με κάποιες ομάδες και τις

χρονοκαθυστερήσεις η αποτίμηση του σεναρίου από τους αποδέκτες του ήταν

ολοκάθαρα θετική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 23 από 48

ΣT ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1η

Φωτογραφίες του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 24 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

1η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε λεπτομέρειες από το κτίριο του

Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης το οποίο χτίστηκε την περίοδο 1989-

1993 Για το κτίριο στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφονται τα εξής laquoΤο

κτίριο λιτό και απέριττο με υλικά μοντέρνα που διακρίνονται για τους

εξαιρετικά επεξεργασμένους συνδυασμούς και την υψηλή ποιότητα

κατασκευής τους συνδυάζει στοιχεία του μοντερνισμού και της ελληνικής

αρχιτεκτονικής παράδοσηςraquo

Στο κτίριο που εικονίζεται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία που θα τα

χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 25 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

παράδειγμα Αυτή η εργασία σύμφωνα με το συνταγμένο σενάριο έπρεπε να γίνει από

μαθητή ως εργασία στο σπίτι αλλά για λόγους συντόμευσης τελικά πραγματοποιήθηκε

από τη διδάσκουσα7 Αναρτήθηκε στο Facebook και στη σελίδα Padlet του σεναρίου

για να σχολιαστεί στην ολομέλεια την επόμενη διδακτική ώρα

6η ώρα

Αρχικά σχολιάστηκε το αναρτημένο αρχείο με τα κοινά χαρακτηριστικά

συγκεντρωμένα Έπειτα οι ομάδες συνέχισαν τις εργασίες τους Η πρώτη τελείωσε το

άρθρο της για τον χαρακτηριστικό των δημοτικών τραγουδιών της ισομετρίας και της

επανάληψης του α΄ από το β΄ ημιστίχιο και το ανήρτησε Χαρακτηριστικό της ομάδας

αυτής ήταν η έντονη ανασφάλεια της Συχνά ζητούσαν τη συνδρομή της εκπαιδευτικού

για να επαναδιατυπώσει το ζητούμενο της δραστηριότητας ή να επιβεβαιώσει την

ορθότητα των επιλογών τους Στη μετέπειτα εξέταση του κειμένου τους από τη

διδάσκουσα διαπιστώθηκε πως εντέλει δεν είχαν αντιληφθεί σωστά το χαρακτηριστικό

που επεξεργάζονταν όπως το διάβασαν από το βιβλίο του Ε Καψωμένου και

χρειάστηκαν διορθώσεις αν και τα παραδείγματα που χρησιμοποίησαν από τα

δημοτικά τραγούδια ήταν επιτυχή

Η δεύτερη και η τρίτη ομάδα ήταν ταχύτερες και αποδοτικότερες Προχώρησαν

στη δραστηριότητα 4 υπογράμμισαν και χρωμάτισαν τους στίχους των μοντέρνων

ποιημάτων Μέχρι το τέλος της διδακτικής ώρας ανήρτησαν και τα αρχεία τους

Ειδικότερα για την τρίτη ομάδα αξίζει να αναφερθεί πως επειδή οι στίχοι που

εμφάνιζαν το χαρακτηριστικό της αντίθεσης που μελετούσαν δεν ήταν πάρα πολλοί η

διδάσκουσα συμπλήρωσε τη λίστα των ποιημάτων τους με άλλα τρία μοντέρνα

ποιήματα laquoΟμορφιάraquo και laquoΟ αετόςraquo του Μίλτου Σαχτούρη και laquoΚραυγή δέκατη

Πέμπτηraquo του Κλείτου Κύρου τα οποία παρατίθενται στο Παράρτημα

Η πολύπαθη τέταρτη ομάδα ξεκίνησε τη δραστηριότητα 3 οι δύο από τους

τέσσερις μαθητές ασχολήθηκαν με το κείμενο και οι άλλοι δύο αδιαφόρησαν

Χρειάζονταν συνεχείς παρεμβάσεις της εκπαιδευτικού για να τους επαναφέρει χωρίς

ωστόσο σημαντικά αποτελέσματα Αργότερα η εκπαιδευτικός συνέλεξε τα

αναρτημένα στο Facebook αρχεία των ομάδων και τα συμπεριέλαβε διορθωμένα σε

ένα ενιαίο κείμενο με τίτλο laquoΚοινά χαρακτηριστικά δημοτικών τραγουδιώνraquo το οποίο

7 Βλ όπ το αρχείο xaraktiristika

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 20 από 48

και ανήρτησε στη σελίδα Padlet του σεναρίου8 Παρόμοια εργασία στο συνταγμένο

σενάριο προβλεπόταν να γίνει ατομικά στο σπίτι αλλά για λόγους σύντμησης του

χρόνου έγινε από την εκπαιδευτικό όπως και η προηγούμενη εργασία

7η ώρα

Συνεχίστηκαν οι εργασίες Η δεύτερη και τρίτη ομάδα ασχολήθηκαν με την

δραστηριότητα 4 την τελείωσαν και την ανήρτησαν Πρόβλημα παρουσιάστηκε με τη

δεύτερη ομάδα όταν διαπιστώθηκε πως το απόσπασμα της διδακτορικής διατριβής του

Χ Δανιήλ στο οποίο παρέπεμπε το αρχικό σενάριο για τον σχολιασμό των μοντέρνων

ποιημάτων ήταν το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε και για τα δημοτικά τραγούδια

(σ 136-138) Αποφασίστηκε με τη σύμφωνη γνώμη και της εκπαιδευτικού να

χρησιμοποιηθεί το ίδιο απόσπασμα και η ίδια παραπομπή και σε αυτήν την περίπτωση

Η πρώτη ομάδα αξιοποίησε το διάλειμμα και το πρώτο τέταρτο της επόμενης ώρας9 για

να ολοκληρώσει Η τέταρτη ομάδα ολιγώρησε και δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει Όταν

αποφάσισε να ζητήσει άδεια σε επόμενες διδακτικές ώρες για να δουλέψει στο

εργαστήριο αυτό δεν ήταν διαθέσιμο Έτσι ήταν απροετοίμαστοι για την ημέρα της

παρουσίασης των εργασιών των ομάδων

Η εκπαιδευτικός εκτός σχολικής ώρας συγκέντρωσε και οργάνωσε τα μοντέρνα

ποιήματα με τα χρωματισμένα χαρακτηριστικά καθώς και τα μικρά άρθρα των ομάδων

για τα χαρακτηριστικά αυτά Διαμόρφωσε ένα ενιαίο άρθρο με τίτλο laquoΣχέσεις

σύγχρονης ποίησης και δημοτικού τραγουδιούraquo για όλα τα χαρακτηριστικά των

δημοτικών τραγουδιών που εντοπίζονται στα μοντέρνα ποιήματα10 Ταξινομημένα όλα

τα αρχεία των εργασιών τα δημοσίευσε στη σελίδα του Padlet Με βάση αυτόν τον

ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων θα γινόταν την επόμενη διδακτική ώρα η παρουσίαση

των ομάδων και η αξιολόγησή τους

Γ΄ φάση

8η ώρα

8 Βλ όπ το αρχείο drasi39 Η συνάδελφος εκπαιδευτικός έδωσε ευγενικά την άδειά της10 Βλ όπ το drasi4

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 21 από 48

Στις 27 Φεβρουαρίου έγινε η παρουσίαση των εργασιών Στον διαδραστικό πίνακα

ήταν ανοικτή η σελίδα του Padlet του σεναρίου11 με αναρτημένες και διορθωμένες όλες

τις εργασίες των ομάδων Κάθε ομάδα ανοίγοντας τα αντίστοιχα αρχεία στον πίνακα

παρουσίασε και σχολίασε τη δραστηριότητα 2 (πίνακας σύγκρισης του παραδοσιακού

δημοτικού και μοντέρνου ποιήματος) τη δραστηριότητα 3 (χρωματισμένα ποιήματα

και περιγραφή του χαρακτηριστικού των δημοτικών τραγουδιών) και δραστηριότητα 4

(χρωματισμένα ποιήματα και περιγραφή του ίδιου χαρακτηριστικού σε μοντέρνα

ποιήματα) Η εισαγωγική δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης παραλείφθηκε εφόσον είχε

παρουσιαστεί σε προηγούμενο χρονικό διάστημα

Ερωτήσεις από το ακροατήριο δεν υπήρξαν Σε ερωτήσεις της εκπαιδευτικού η

δεύτερη και η τρίτη ομάδα έδειχναν να είναι περισσότερο προετοιμασμένες και είχαν

κατανοήσει καλύτερα το αντικείμενο της μελέτης τους Επίσης παρόλη την προτροπή

της διδάσκουσας εντυπωσιακό ήταν πως μόνο ένα μέλος κάθε ομάδας ανέλαβε την

παρουσίαση και ένα άλλο μέλος χειριζόταν τον υπολογιστή άρα η εμπλοκή των

μαθητών στην παρουσίαση αφορούσε μόνο τη μισή ομάδα Μοναδική έλλειψη ήταν η

δραστηριότητα 4 της τέταρτης ομάδας Για να παρουσιάσουν όλες οι ομάδες

χρειάστηκε να αξιοποιηθεί και το διάλειμμα

Την ίδια μέρα έγινε και η παράδοση της ατομικής εργασίας σχετικά με τη

σύγκριση της παραδοσιακής με τη μοντέρνα ποίηση Παραλείφθηκε η ατομική εργασία

της όγδοης ώρας για τη συγκριτική εξέταση της προσωποποίησης των πουλιών στα

δημοτικά τραγούδια και στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη με αξιοποίηση του

συμφραστικού πίνακα λέξεων από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Προστέθηκε όμως

η αξιολόγηση των ομάδων από τους συμμαθητές τους και η γενικότερη αξιολόγηση

του σεναρίου Διανεμήθηκε φύλλο αξιολόγησης ομάδων πριν αρχίσει η παρουσίασή

τους με κριτήριο τις τρεις δραστηριότητες που είχαν να υλοποιήσουν στην κυρίως

φάση οι ομάδες (Δραστηριότητα 2 3 amp 4)12 Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σύμφωνα

11 Βλ όπ το padlet_screenshot12 Η δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης είχε ήδη παρουσιαστεί στην ολομέλεια

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 22 από 48

με την άποψη των παιδιών πιο ολοκληρωμένη εργασία και παρουσίαση είχε η δεύτερη

ομάδα (δεκαπέντε μονάδες) και ακολούθησαν η πρώτη (δεκατέσσερις) η τρίτη

(δεκατρείς) και με απόσταση η τέταρτη (εννέα) Στο τέλος των παρουσιάσεων

διανεμήθηκε ατομικά και φύλλο αξιολόγησης σεναρίου με τρία ερωτήματα

1 Πόσο το σενάριο τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τη ldquoσυνάντησηrdquo του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

2 πόσο θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες έκαναν το μάθημά τους πιο ελκυστικό

και

3 πόσο βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να σχηματίσουν πιο πλήρη εικόνα για τη

σχέση δημοτικού τραγουδιού και μοντέρνας ποίησης

Οι απαντήσεις ήταν δεκαέξι (απουσίαζε ένας μαθητής αυτήν την ώρα) και

έδειξαν την ακόλουθη εικόνα στο πρώτο ερώτημα δεκατέσσερα στα δεκαέξι παιδιά

έκριναν ικανοποιητική τη συμβολή του σεναρίου στην κατανόηση της ldquoσυνάντησηςrdquo

δημοτικής και μοντέρνας ποίησης και δύο πολύ ικανοποιητική Στο δεύτερο ερώτημα

έξι παιδιά θεώρησαν ότι οι νέες τεχνολογίες βοήθησαν αρκετά και οχτώ ότι βοήθησαν

πολύ στο να γίνει το μάθημα πιο ελκυστικό (αρνητική ψήφο έδωσαν δύο παιδιά) Στο

δε τελευταίο ερώτημα έντονα θετική ήταν η πλειοψηφία των μαθητών για το πόσο

τους βοήθησαν οι ΤΠΕ να συνειδητοποιήσουν τη σχέση δημοτικής και μοντέρνας

ποίησης (έντεκα στα δεκαέξι) και τέσσερις θεώρησαν ότι τους βοήθησαν αρκετά

Συγκεντρωτικά λοιπόν παρά τις δυσκολίες με κάποιες ομάδες και τις

χρονοκαθυστερήσεις η αποτίμηση του σεναρίου από τους αποδέκτες του ήταν

ολοκάθαρα θετική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 23 από 48

ΣT ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1η

Φωτογραφίες του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 24 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

1η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε λεπτομέρειες από το κτίριο του

Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης το οποίο χτίστηκε την περίοδο 1989-

1993 Για το κτίριο στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφονται τα εξής laquoΤο

κτίριο λιτό και απέριττο με υλικά μοντέρνα που διακρίνονται για τους

εξαιρετικά επεξεργασμένους συνδυασμούς και την υψηλή ποιότητα

κατασκευής τους συνδυάζει στοιχεία του μοντερνισμού και της ελληνικής

αρχιτεκτονικής παράδοσηςraquo

Στο κτίριο που εικονίζεται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία που θα τα

χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 25 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

και ανήρτησε στη σελίδα Padlet του σεναρίου8 Παρόμοια εργασία στο συνταγμένο

σενάριο προβλεπόταν να γίνει ατομικά στο σπίτι αλλά για λόγους σύντμησης του

χρόνου έγινε από την εκπαιδευτικό όπως και η προηγούμενη εργασία

7η ώρα

Συνεχίστηκαν οι εργασίες Η δεύτερη και τρίτη ομάδα ασχολήθηκαν με την

δραστηριότητα 4 την τελείωσαν και την ανήρτησαν Πρόβλημα παρουσιάστηκε με τη

δεύτερη ομάδα όταν διαπιστώθηκε πως το απόσπασμα της διδακτορικής διατριβής του

Χ Δανιήλ στο οποίο παρέπεμπε το αρχικό σενάριο για τον σχολιασμό των μοντέρνων

ποιημάτων ήταν το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε και για τα δημοτικά τραγούδια

(σ 136-138) Αποφασίστηκε με τη σύμφωνη γνώμη και της εκπαιδευτικού να

χρησιμοποιηθεί το ίδιο απόσπασμα και η ίδια παραπομπή και σε αυτήν την περίπτωση

Η πρώτη ομάδα αξιοποίησε το διάλειμμα και το πρώτο τέταρτο της επόμενης ώρας9 για

να ολοκληρώσει Η τέταρτη ομάδα ολιγώρησε και δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει Όταν

αποφάσισε να ζητήσει άδεια σε επόμενες διδακτικές ώρες για να δουλέψει στο

εργαστήριο αυτό δεν ήταν διαθέσιμο Έτσι ήταν απροετοίμαστοι για την ημέρα της

παρουσίασης των εργασιών των ομάδων

Η εκπαιδευτικός εκτός σχολικής ώρας συγκέντρωσε και οργάνωσε τα μοντέρνα

ποιήματα με τα χρωματισμένα χαρακτηριστικά καθώς και τα μικρά άρθρα των ομάδων

για τα χαρακτηριστικά αυτά Διαμόρφωσε ένα ενιαίο άρθρο με τίτλο laquoΣχέσεις

σύγχρονης ποίησης και δημοτικού τραγουδιούraquo για όλα τα χαρακτηριστικά των

δημοτικών τραγουδιών που εντοπίζονται στα μοντέρνα ποιήματα10 Ταξινομημένα όλα

τα αρχεία των εργασιών τα δημοσίευσε στη σελίδα του Padlet Με βάση αυτόν τον

ψηφιακό πίνακα ανακοινώσεων θα γινόταν την επόμενη διδακτική ώρα η παρουσίαση

των ομάδων και η αξιολόγησή τους

Γ΄ φάση

8η ώρα

8 Βλ όπ το αρχείο drasi39 Η συνάδελφος εκπαιδευτικός έδωσε ευγενικά την άδειά της10 Βλ όπ το drasi4

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 21 από 48

Στις 27 Φεβρουαρίου έγινε η παρουσίαση των εργασιών Στον διαδραστικό πίνακα

ήταν ανοικτή η σελίδα του Padlet του σεναρίου11 με αναρτημένες και διορθωμένες όλες

τις εργασίες των ομάδων Κάθε ομάδα ανοίγοντας τα αντίστοιχα αρχεία στον πίνακα

παρουσίασε και σχολίασε τη δραστηριότητα 2 (πίνακας σύγκρισης του παραδοσιακού

δημοτικού και μοντέρνου ποιήματος) τη δραστηριότητα 3 (χρωματισμένα ποιήματα

και περιγραφή του χαρακτηριστικού των δημοτικών τραγουδιών) και δραστηριότητα 4

(χρωματισμένα ποιήματα και περιγραφή του ίδιου χαρακτηριστικού σε μοντέρνα

ποιήματα) Η εισαγωγική δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης παραλείφθηκε εφόσον είχε

παρουσιαστεί σε προηγούμενο χρονικό διάστημα

Ερωτήσεις από το ακροατήριο δεν υπήρξαν Σε ερωτήσεις της εκπαιδευτικού η

δεύτερη και η τρίτη ομάδα έδειχναν να είναι περισσότερο προετοιμασμένες και είχαν

κατανοήσει καλύτερα το αντικείμενο της μελέτης τους Επίσης παρόλη την προτροπή

της διδάσκουσας εντυπωσιακό ήταν πως μόνο ένα μέλος κάθε ομάδας ανέλαβε την

παρουσίαση και ένα άλλο μέλος χειριζόταν τον υπολογιστή άρα η εμπλοκή των

μαθητών στην παρουσίαση αφορούσε μόνο τη μισή ομάδα Μοναδική έλλειψη ήταν η

δραστηριότητα 4 της τέταρτης ομάδας Για να παρουσιάσουν όλες οι ομάδες

χρειάστηκε να αξιοποιηθεί και το διάλειμμα

Την ίδια μέρα έγινε και η παράδοση της ατομικής εργασίας σχετικά με τη

σύγκριση της παραδοσιακής με τη μοντέρνα ποίηση Παραλείφθηκε η ατομική εργασία

της όγδοης ώρας για τη συγκριτική εξέταση της προσωποποίησης των πουλιών στα

δημοτικά τραγούδια και στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη με αξιοποίηση του

συμφραστικού πίνακα λέξεων από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Προστέθηκε όμως

η αξιολόγηση των ομάδων από τους συμμαθητές τους και η γενικότερη αξιολόγηση

του σεναρίου Διανεμήθηκε φύλλο αξιολόγησης ομάδων πριν αρχίσει η παρουσίασή

τους με κριτήριο τις τρεις δραστηριότητες που είχαν να υλοποιήσουν στην κυρίως

φάση οι ομάδες (Δραστηριότητα 2 3 amp 4)12 Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σύμφωνα

11 Βλ όπ το padlet_screenshot12 Η δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης είχε ήδη παρουσιαστεί στην ολομέλεια

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 22 από 48

με την άποψη των παιδιών πιο ολοκληρωμένη εργασία και παρουσίαση είχε η δεύτερη

ομάδα (δεκαπέντε μονάδες) και ακολούθησαν η πρώτη (δεκατέσσερις) η τρίτη

(δεκατρείς) και με απόσταση η τέταρτη (εννέα) Στο τέλος των παρουσιάσεων

διανεμήθηκε ατομικά και φύλλο αξιολόγησης σεναρίου με τρία ερωτήματα

1 Πόσο το σενάριο τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τη ldquoσυνάντησηrdquo του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

2 πόσο θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες έκαναν το μάθημά τους πιο ελκυστικό

και

3 πόσο βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να σχηματίσουν πιο πλήρη εικόνα για τη

σχέση δημοτικού τραγουδιού και μοντέρνας ποίησης

Οι απαντήσεις ήταν δεκαέξι (απουσίαζε ένας μαθητής αυτήν την ώρα) και

έδειξαν την ακόλουθη εικόνα στο πρώτο ερώτημα δεκατέσσερα στα δεκαέξι παιδιά

έκριναν ικανοποιητική τη συμβολή του σεναρίου στην κατανόηση της ldquoσυνάντησηςrdquo

δημοτικής και μοντέρνας ποίησης και δύο πολύ ικανοποιητική Στο δεύτερο ερώτημα

έξι παιδιά θεώρησαν ότι οι νέες τεχνολογίες βοήθησαν αρκετά και οχτώ ότι βοήθησαν

πολύ στο να γίνει το μάθημα πιο ελκυστικό (αρνητική ψήφο έδωσαν δύο παιδιά) Στο

δε τελευταίο ερώτημα έντονα θετική ήταν η πλειοψηφία των μαθητών για το πόσο

τους βοήθησαν οι ΤΠΕ να συνειδητοποιήσουν τη σχέση δημοτικής και μοντέρνας

ποίησης (έντεκα στα δεκαέξι) και τέσσερις θεώρησαν ότι τους βοήθησαν αρκετά

Συγκεντρωτικά λοιπόν παρά τις δυσκολίες με κάποιες ομάδες και τις

χρονοκαθυστερήσεις η αποτίμηση του σεναρίου από τους αποδέκτες του ήταν

ολοκάθαρα θετική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 23 από 48

ΣT ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1η

Φωτογραφίες του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 24 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

1η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε λεπτομέρειες από το κτίριο του

Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης το οποίο χτίστηκε την περίοδο 1989-

1993 Για το κτίριο στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφονται τα εξής laquoΤο

κτίριο λιτό και απέριττο με υλικά μοντέρνα που διακρίνονται για τους

εξαιρετικά επεξεργασμένους συνδυασμούς και την υψηλή ποιότητα

κατασκευής τους συνδυάζει στοιχεία του μοντερνισμού και της ελληνικής

αρχιτεκτονικής παράδοσηςraquo

Στο κτίριο που εικονίζεται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία που θα τα

χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 25 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Στις 27 Φεβρουαρίου έγινε η παρουσίαση των εργασιών Στον διαδραστικό πίνακα

ήταν ανοικτή η σελίδα του Padlet του σεναρίου11 με αναρτημένες και διορθωμένες όλες

τις εργασίες των ομάδων Κάθε ομάδα ανοίγοντας τα αντίστοιχα αρχεία στον πίνακα

παρουσίασε και σχολίασε τη δραστηριότητα 2 (πίνακας σύγκρισης του παραδοσιακού

δημοτικού και μοντέρνου ποιήματος) τη δραστηριότητα 3 (χρωματισμένα ποιήματα

και περιγραφή του χαρακτηριστικού των δημοτικών τραγουδιών) και δραστηριότητα 4

(χρωματισμένα ποιήματα και περιγραφή του ίδιου χαρακτηριστικού σε μοντέρνα

ποιήματα) Η εισαγωγική δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης παραλείφθηκε εφόσον είχε

παρουσιαστεί σε προηγούμενο χρονικό διάστημα

Ερωτήσεις από το ακροατήριο δεν υπήρξαν Σε ερωτήσεις της εκπαιδευτικού η

δεύτερη και η τρίτη ομάδα έδειχναν να είναι περισσότερο προετοιμασμένες και είχαν

κατανοήσει καλύτερα το αντικείμενο της μελέτης τους Επίσης παρόλη την προτροπή

της διδάσκουσας εντυπωσιακό ήταν πως μόνο ένα μέλος κάθε ομάδας ανέλαβε την

παρουσίαση και ένα άλλο μέλος χειριζόταν τον υπολογιστή άρα η εμπλοκή των

μαθητών στην παρουσίαση αφορούσε μόνο τη μισή ομάδα Μοναδική έλλειψη ήταν η

δραστηριότητα 4 της τέταρτης ομάδας Για να παρουσιάσουν όλες οι ομάδες

χρειάστηκε να αξιοποιηθεί και το διάλειμμα

Την ίδια μέρα έγινε και η παράδοση της ατομικής εργασίας σχετικά με τη

σύγκριση της παραδοσιακής με τη μοντέρνα ποίηση Παραλείφθηκε η ατομική εργασία

της όγδοης ώρας για τη συγκριτική εξέταση της προσωποποίησης των πουλιών στα

δημοτικά τραγούδια και στην ποίηση του Μίλτου Σαχτούρη με αξιοποίηση του

συμφραστικού πίνακα λέξεων από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Προστέθηκε όμως

η αξιολόγηση των ομάδων από τους συμμαθητές τους και η γενικότερη αξιολόγηση

του σεναρίου Διανεμήθηκε φύλλο αξιολόγησης ομάδων πριν αρχίσει η παρουσίασή

τους με κριτήριο τις τρεις δραστηριότητες που είχαν να υλοποιήσουν στην κυρίως

φάση οι ομάδες (Δραστηριότητα 2 3 amp 4)12 Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σύμφωνα

11 Βλ όπ το padlet_screenshot12 Η δραστηριότητα 1 της Α΄ φάσης είχε ήδη παρουσιαστεί στην ολομέλεια

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 22 από 48

με την άποψη των παιδιών πιο ολοκληρωμένη εργασία και παρουσίαση είχε η δεύτερη

ομάδα (δεκαπέντε μονάδες) και ακολούθησαν η πρώτη (δεκατέσσερις) η τρίτη

(δεκατρείς) και με απόσταση η τέταρτη (εννέα) Στο τέλος των παρουσιάσεων

διανεμήθηκε ατομικά και φύλλο αξιολόγησης σεναρίου με τρία ερωτήματα

1 Πόσο το σενάριο τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τη ldquoσυνάντησηrdquo του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

2 πόσο θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες έκαναν το μάθημά τους πιο ελκυστικό

και

3 πόσο βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να σχηματίσουν πιο πλήρη εικόνα για τη

σχέση δημοτικού τραγουδιού και μοντέρνας ποίησης

Οι απαντήσεις ήταν δεκαέξι (απουσίαζε ένας μαθητής αυτήν την ώρα) και

έδειξαν την ακόλουθη εικόνα στο πρώτο ερώτημα δεκατέσσερα στα δεκαέξι παιδιά

έκριναν ικανοποιητική τη συμβολή του σεναρίου στην κατανόηση της ldquoσυνάντησηςrdquo

δημοτικής και μοντέρνας ποίησης και δύο πολύ ικανοποιητική Στο δεύτερο ερώτημα

έξι παιδιά θεώρησαν ότι οι νέες τεχνολογίες βοήθησαν αρκετά και οχτώ ότι βοήθησαν

πολύ στο να γίνει το μάθημα πιο ελκυστικό (αρνητική ψήφο έδωσαν δύο παιδιά) Στο

δε τελευταίο ερώτημα έντονα θετική ήταν η πλειοψηφία των μαθητών για το πόσο

τους βοήθησαν οι ΤΠΕ να συνειδητοποιήσουν τη σχέση δημοτικής και μοντέρνας

ποίησης (έντεκα στα δεκαέξι) και τέσσερις θεώρησαν ότι τους βοήθησαν αρκετά

Συγκεντρωτικά λοιπόν παρά τις δυσκολίες με κάποιες ομάδες και τις

χρονοκαθυστερήσεις η αποτίμηση του σεναρίου από τους αποδέκτες του ήταν

ολοκάθαρα θετική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 23 από 48

ΣT ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1η

Φωτογραφίες του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 24 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

1η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε λεπτομέρειες από το κτίριο του

Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης το οποίο χτίστηκε την περίοδο 1989-

1993 Για το κτίριο στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφονται τα εξής laquoΤο

κτίριο λιτό και απέριττο με υλικά μοντέρνα που διακρίνονται για τους

εξαιρετικά επεξεργασμένους συνδυασμούς και την υψηλή ποιότητα

κατασκευής τους συνδυάζει στοιχεία του μοντερνισμού και της ελληνικής

αρχιτεκτονικής παράδοσηςraquo

Στο κτίριο που εικονίζεται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία που θα τα

χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 25 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

με την άποψη των παιδιών πιο ολοκληρωμένη εργασία και παρουσίαση είχε η δεύτερη

ομάδα (δεκαπέντε μονάδες) και ακολούθησαν η πρώτη (δεκατέσσερις) η τρίτη

(δεκατρείς) και με απόσταση η τέταρτη (εννέα) Στο τέλος των παρουσιάσεων

διανεμήθηκε ατομικά και φύλλο αξιολόγησης σεναρίου με τρία ερωτήματα

1 Πόσο το σενάριο τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν τη ldquoσυνάντησηrdquo του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

2 πόσο θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες έκαναν το μάθημά τους πιο ελκυστικό

και

3 πόσο βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να σχηματίσουν πιο πλήρη εικόνα για τη

σχέση δημοτικού τραγουδιού και μοντέρνας ποίησης

Οι απαντήσεις ήταν δεκαέξι (απουσίαζε ένας μαθητής αυτήν την ώρα) και

έδειξαν την ακόλουθη εικόνα στο πρώτο ερώτημα δεκατέσσερα στα δεκαέξι παιδιά

έκριναν ικανοποιητική τη συμβολή του σεναρίου στην κατανόηση της ldquoσυνάντησηςrdquo

δημοτικής και μοντέρνας ποίησης και δύο πολύ ικανοποιητική Στο δεύτερο ερώτημα

έξι παιδιά θεώρησαν ότι οι νέες τεχνολογίες βοήθησαν αρκετά και οχτώ ότι βοήθησαν

πολύ στο να γίνει το μάθημα πιο ελκυστικό (αρνητική ψήφο έδωσαν δύο παιδιά) Στο

δε τελευταίο ερώτημα έντονα θετική ήταν η πλειοψηφία των μαθητών για το πόσο

τους βοήθησαν οι ΤΠΕ να συνειδητοποιήσουν τη σχέση δημοτικής και μοντέρνας

ποίησης (έντεκα στα δεκαέξι) και τέσσερις θεώρησαν ότι τους βοήθησαν αρκετά

Συγκεντρωτικά λοιπόν παρά τις δυσκολίες με κάποιες ομάδες και τις

χρονοκαθυστερήσεις η αποτίμηση του σεναρίου από τους αποδέκτες του ήταν

ολοκάθαρα θετική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 23 από 48

ΣT ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1η

Φωτογραφίες του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 24 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

1η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε λεπτομέρειες από το κτίριο του

Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης το οποίο χτίστηκε την περίοδο 1989-

1993 Για το κτίριο στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφονται τα εξής laquoΤο

κτίριο λιτό και απέριττο με υλικά μοντέρνα που διακρίνονται για τους

εξαιρετικά επεξεργασμένους συνδυασμούς και την υψηλή ποιότητα

κατασκευής τους συνδυάζει στοιχεία του μοντερνισμού και της ελληνικής

αρχιτεκτονικής παράδοσηςraquo

Στο κτίριο που εικονίζεται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία που θα τα

χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 25 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

ΣT ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1η

Φωτογραφίες του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 24 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

1η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε λεπτομέρειες από το κτίριο του

Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης το οποίο χτίστηκε την περίοδο 1989-

1993 Για το κτίριο στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφονται τα εξής laquoΤο

κτίριο λιτό και απέριττο με υλικά μοντέρνα που διακρίνονται για τους

εξαιρετικά επεξεργασμένους συνδυασμούς και την υψηλή ποιότητα

κατασκευής τους συνδυάζει στοιχεία του μοντερνισμού και της ελληνικής

αρχιτεκτονικής παράδοσηςraquo

Στο κτίριο που εικονίζεται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία που θα τα

χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 25 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

1η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε λεπτομέρειες από το κτίριο του

Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης το οποίο χτίστηκε την περίοδο 1989-

1993 Για το κτίριο στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφονται τα εξής laquoΤο

κτίριο λιτό και απέριττο με υλικά μοντέρνα που διακρίνονται για τους

εξαιρετικά επεξεργασμένους συνδυασμούς και την υψηλή ποιότητα

κατασκευής τους συνδυάζει στοιχεία του μοντερνισμού και της ελληνικής

αρχιτεκτονικής παράδοσηςraquo

Στο κτίριο που εικονίζεται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία που θα τα

χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 25 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

ΟΜΑΔΑ 2η

Φωτογραφίες έργων ζωγραφικής που εκτέθηκαν στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 26 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Δραστηριότητα 1η

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

2η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε ζωγραφικά έργα εκκλησιαστικής τέχνης τα

οποία εκτέθηκαν στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών Στο δελτίο τύπου

της έκθεσης αναφέρεται το εξής laquo[Οι καλλιτέχνες] χωρίς να παραθεωρούν ότι έχει

μέχρι τώρα κληροδοτήσει η παράδοση έρχονται να τη διευρύνουν και να

παρουσιάσουν έργο μοντέρνο και ταυτόχρονα παραδοσιακόraquo

Στα ζωγραφικά έργα που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 27 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

ΟΜΑΔΑ 3η amp 4η

Φωτογραφίες νυφικών που εκτέθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη

Δραστηριότητα 1η

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 28 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας

3η amp 4η ομάδα Στις φωτογραφίες βλέπετε νυφικά που εκτέθηκαν στο

Μουσείο Μπενάκη Στην ιστοσελίδα του μουσείου γράφεται για την έκθεση

laquoΗ δημιουργία του νυφικού ενδύματος συμβαδίζει με τις τάσεις της μόδας με

έναν ιδιαίτερο τρόπο αντλώντας συχνά έμπνευση από σχήματα του

παρελθόντος ή προαναγγέλλοντας τη μόδα του αύριοraquo

Αφού μελετήσετε τις φωτογραφίες που αντιστοιχούν στην ομάδα σας να

συζητήσετε μεταξύ σας τα παρακάτω εκθέτοντας σε ένα σύντομο κείμενο τις

απόψεις σας

Στα νυφικά που εικονίζονται στις φωτογραφίες εντοπίζετε στοιχεία

που θα τα χαρακτηρίζατε παραδοσιακά ή μοντέρνα

Θεωρείτε ότι στον σύγχρονο τρόπο ζωής διατηρούνται στοιχεία του

παρελθόντος

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης οπότε και

θα ακουστούν οι απόψεις όλων των ομάδων

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 29 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Δραστηριότητα 2η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Ιωάννης Βηλαράς Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Σαν πεταλούδα στη φωτιά σ εσένα γύρες φέρω

κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω

Και μόλο που φλογίζομαι πετώ ολόγυρα σου

να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου

Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σουmiddot

τα μάγια είν τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου

Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση

της νιότης τ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει

Και ποιος είν ο αναίσθητος που να σ αλησμονήσει

αφού σε δει για μια φορά μαζί σου σα μιλήσει

Τ αηδόνι σόδωκε λαλιά φωνή το καναρίνι

τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι

Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου

της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου

Λεν το κοράλλι κόκκινο μόν δίχως νοστιμάδαmiddot

δεν έχει σαν τ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα

Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη

βαρούν πληγώνουν τις καρδιές χωρίς ελεημοσύνη

Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει

κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 30 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Το κοίτασμά σου το γλυκό είν των καρδιών ο κλέφτηςmiddot

αν δεν πιστεύεις ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης

Δημοτικό Της Πάργας

5

Τρία πουλιά απ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα

Το να κοιτάει την ξενιτιά τ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη

το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει

laquoΠάργα Τουρκιά σε πλάκωσε Τουρκιά σε τριγυρίζει

Δεν έρχεται για πόλεμο με προδοσιά σε παίρνει

Βεζίρης δε σ ενίκησε με τα πολλά τ ασκέρια

Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι

κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ρτουν να πολεμήσουν

Είχες λεβέντες σα θεριά γυναίκες αντρειωμένες

πότρωγαν βόλια για ψωμί μπαρούτι για προσφάγι

Τ άσπρα πουλήσαν το Χριστό τ άσπρα πουλούν και σένα

Πάρτε μανάδες τα παιδιά παπάδες τους Αγίους

Άστε λεβέντες τ άρματα κι αφήστε το τουφέκι

σκάψτε πλατιά σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια

και τ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας

Τούρκους δεν επροσκύνησαν Τούρκοι μην τα πατήσουνraquo

Ν Γ Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδιατου ελληνικού λαού

ασκέρι στράτευμα Λιάπηδες Τουρκαλβανοί πότρωγαν που έτρωγαν άσπρα

ασημένια νομίσματα αργύρια κιβούρια τάφοι

Μίλτος Σαχτούρης Τα δώρα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 31 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Σήμερα φόρεσα ένα

ζεστό κόκκινο αίμα

σήμερα οι άνθρωποι μ αγαπούν

μια γυναίκα μού χαμογέλασε

ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι

ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο

καρφώνω πάνω στις πλάκες

τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κανείς δεν τρομάζει

όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα

είναι όλοι τους δακρυσμένοι

όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες

και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια

στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν

τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει

ναι την καρδιά μας καρφώνει

ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ Σαχτούρης Ποιήματα ΚέδροςΜελετήστε το παραδοσιακό ποίημα laquoΣαν πεταλούδα στη φωτιάhellipraquo του Ιωάννη

Βηλαρά το δημοτικό τραγούδι laquoΤης Πάργαςraquo και το μοντέρνο ποίημα laquoΤα δώραraquo

του Μίλτου Σαχτούρη και συμπληρώστε τον πίνακα 1 που σας δίνεται με τα

χαρακτηριστικά των τριών ποιημάτων όσον αφορά τη μορφή αλλά και το

περιεχόμενό τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 32 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Με βάση τα χαρακτηριστικά που εντοπίσατε πού νομίζετε ότι κατατάσσεται το

δημοτικό τραγούδι στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση Θα γίνει σύντομη

συζήτηση στην τάξη με το θέμα αυτό

Να έχετε υπόψη σας ότι το τελευταίο τέταρτο της τρίτης ώρας θα παρουσιαστούν

στην ολομέλεια της τάξης οι πίνακες όλων των ομάδων και θα συμπληρωθεί ένας

συγκεντρωτικός πίνακας 2 με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 33 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Πίνακας 1Παραδοσιακό

ποίημα

Σαν πεταλούδα στη φωτιά

Δημοτικό τραγούδι

Της Πάργας

Μοντέρνο ποίημα

Στίχος

(υπάρχει ίδιος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο)

Στροφή

(το ποίημα είναι χωρισμένο σε ομοιόμορφες στροφές)

Μέτρο

(υπάρχει μέτρο αν ναι ποιο)

Ομοιοκαταληξία

(υπάρχει ομοικαταληξία αν ναι ποια)

Τίτλος

(σχολιάστε τον τίτλο ως προς την πρωτοτυπία του)

Νοηματική αλληλουχία

(υπάρχει λογική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 34 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

σύνδεση μεταξύ των νοημάτων)

Θέματα

Μοτίβα

(ποια επιμέρους θέματα και μοτίβα διακρίνονται στο ποίημα)

Λυρισμός

(υπάρχουν πλούσια σχήματα λόγου και έντονο συναίσθημα)

Δραματικότητα

(υπάρχει θεατρικότητα στο ποίημα ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον αποδέκτη χρησιμοποιώντας β εν πρόσωπο )

Στίξη

(η χρήση των σημείων στίξης είναι αυτή που θα περιμέναμε και σε κάποιο πεζό)

Λεξιλόγιο

(το λεξιλόγιο είναι συνηθισμένο και

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 35 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

καθημερινό ή πρωτότυπο και ασυνήθιστο)

Σύνταξη

(ο λόγος ακολουθεί τους κανόνες σύνταξης που μας είναι γνωστοί και στον πεζό λόγο)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 36 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Πίνακας 2

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω στήλες με τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και

της μοντέρνας ποίησης όπως αυτά τα εντοπίσατε στις εργασίες σας

Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής

ποίησης

Χαρακτηριστικά της μοντέρνας

ποίησης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 37 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Δραστηριότητα 3η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Του γιοφυριού της Άρτας

Του νεκρού αδερφού

Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή

Ο γιος της χήρας

Γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Ήλιε μου και τρισήλιε μου

Η λυγερή στον Άδη

Της Δέσπως

Της Πάργας

Το κρούσος της Αντριανούπολης

Τα δημοτικά τραγούδια ακολουθούν κάποιους βασικούς κανόνες στην

τεχνοτροπία τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά Στόχος μας είναι όλες

οι ομάδες να διαβάσουν τα δημοτικά τραγούδια13 που τους δίνονται και να

εξετάσουν σε αυτά αυτούς τους κανόνες και τα κοινά χαρακτηριστικά Κάθε

ομάδα θα εξετάσει ένα χαρακτηριστικό μελετώντας παράλληλα αντίστοιχα

σημεία από τη βιβλιογραφία που αναλύουν τη λειτουργία του χαρακτηριστικού

που εξετάζεται

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

Να μελετήσετε τις σ 66-68 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

Να μελετήσετε τις σ 136-137 από τη διδακτορική διατριβή του Χρήστου

Δανιήλ Σύγχρονη ποίηση και δημοτική παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην

ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών ποιητών

3η ομάδα Αντίθεση

13 Για τα δημοτικά τραγούδια παραπέμπουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 38 από 48

Να μελετήσετε τις σ 78-79 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

4η ομάδα Επανάληψη όρων και φράσεων

Να μελετήσετε τις σ 75-77 από το βιβλίο Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική

προσέγγιση του Ερατοσθένη Καψωμένου

Να οργανώσετε τη μελέτη σας ως εξής

Διαβάστε στην εισαγωγή του σχολικού βιβλίου το σχετικό χωρίο και στη

βιβλιογραφία που σας δίνεται το χωρίο που αφορά το γνώρισμα του

δημοτικού τραγουδιού το οποίο μελετάτε Σημειώστε στα δημοτικά τραγούδια

της ομάδας σας στίχους στους οποίους εντοπίζεται το χαρακτηριστικό που

εξετάζετε Σε ένα αρχείο Word χρωματίστε τους στίχους που εντοπίσατε Να

συντάξετε ένα άρθρο για την εμφάνιση και τη λειτουργία του

χαρακτηριστικού που μελετάτε στα δημοτικά τραγούδια που σας δίνονται Να

κάνετε τις απαραίτητες αναφορές σε στίχους των τραγουδιών καθώς και στη

βιβλιογραφία που μελετήσατε Να αναρτήσετε στην ομάδα Facebook το

άρθρο σας συνοδευόμενο από τα χρωματισμένα τραγούδια

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 39 από 48

Δραστηριότητα 4η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα χωρισμέναraquo

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo

Δ Π Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ πυρετός της χαράςraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ βυθόςraquo

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΗ νύχτα της λησμονημένηςraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΗ λησμονημένη Ιraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΘρήνοςraquo

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo

Όλες οι ομάδες να μελετήσετε τα μοντέρνα ποιήματα14 που σας δίνονται Να

εντοπίσετε σε αυτά το γνώρισμα το οποίο μελετήσατε στα δημοτικά τραγούδια τις

προηγούμενες διδακτικές ώρες Όπως κάνατε και με τα δημοτικά τραγούδια έτσι και

τώρα σε ένα αρχείο Word να χρωματίσετε τους σχετικούς στίχους Να διαβάσετε τα

σημεία από τη διδακτορική διατριβή με τίτλο Σύγχρονη ποίηση και δημοτική

παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών

ποιητών του Χρήστου Δανιήλ τα οποία αντιστοιχούν στην ομάδα σας όπως φαίνεται

στις παρακάτω υπερσυνδέσεις

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

3η ομάδα Αντίθεση

4η ομάδα Επανάληψη όρων και φράσεων

14 Για τα μοντέρνα ποιήματα παραπέμπουμε στο Παράρτημα του συνταγμένου σεναρίου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 40 από 48

Δραστηριότητα 4η (κοινή για όλες τις ομάδες)

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜαρμαρωμένο ποίημαraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΤα χωρισμέναraquo

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΟνομαστικάraquo

Δ Π Παπαδίτσας laquoΔώδεκα αινίγματα ιβ΄raquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ πυρετός της χαράςraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ βυθόςraquo

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΤο σπίτιraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΗ νύχτα της λησμονημένηςraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΗ λησμονημένη Ιraquo

Μίλτος Σαχτούρης laquoΘρήνοςraquo

Νάνος Βαλαωρίτης laquoΜύκονοςraquo

Όλες οι ομάδες να μελετήσετε τα μοντέρνα ποιήματα14 που σας δίνονται Να

εντοπίσετε σε αυτά το γνώρισμα το οποίο μελετήσατε στα δημοτικά τραγούδια τις

προηγούμενες διδακτικές ώρες Όπως κάνατε και με τα δημοτικά τραγούδια έτσι και

τώρα σε ένα αρχείο Word να χρωματίσετε τους σχετικούς στίχους Να διαβάσετε τα

σημεία από τη διδακτορική διατριβή με τίτλο Σύγχρονη ποίηση και δημοτική

παράδοση το δημοτικό τραγούδι στην ποίηση των μεταπολεμικών υπερρεαλιστών

ποιητών του Χρήστου Δανιήλ τα οποία αντιστοιχούν στην ομάδα σας όπως φαίνεται

στις παρακάτω υπερσυνδέσεις

1η ομάδα Το δεύτερο ημιστίχιο επεξηγεί προσδιορίζει ή επαναλαμβάνει το

πρώτο (παραλληλισμοί)

2η ομάδα Αμήχανο σχήμαυπερβολή

3η ομάδα Αντίθεση

4η ομάδα Επανάληψη όρων και φράσεων

14 Για τα μοντέρνα ποιήματα παραπέμπουμε στο Παράρτημα του συνταγμένου σεναρίου

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 40 από 48

Στη συνέχεια να εκθέσετε σε ένα άρθρο τις απόψεις σας για την εμφάνιση και τη

λειτουργία στα μοντέρνα ποιήματα του χαρακτηριστικού το οποίο ήδη έχετε

εντοπίσει και μελετήσει στη δημοτική ποίηση Την εργασία σας πρέπει να την έχετε

ολοκληρώσει και αναρτήσει στην ομάδα Facebook ως το τέλος της έβδομης

διδακτικής ώρας προκειμένου η διδάσκουσα να τη σχολιάσει και να κάνει πιθανές

διορθώσεις

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 41 από 48

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

Η παρούσα εφαρμογή αποτελεί από μόνη της μια άλλη εκδοχή του αρχικού με μικρές

ωστόσο παρεκκλίσεις Θα μπορούσε όμως ενδεχομένως κάποιος εκπαιδευτικός

εκτός από τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών να δείξει

ενδιαφέρον και να αναδείξει και τα εκφραστικά και γλωσσικά ή και τα ιδεολογικά

ακόμη χαρακτηριστικά τους και να τα συγκρίνει με τη νεότερη και μοντέρνα

προσωπική ποίηση

Ακόμη μια πρόταση θα μπορούσε να είναι να συγκριθούν δημοτικά με

σύγχρονα τραγούδια Εφόσον η λαϊκή ποιητική δημιουργία ήταν αδιαχώριστα

συνδεδεμένη με τη μουσική και τον χορό θα μπορούσαν σε κάποια φάση του

σεναρίου οι μαθητές να ακούσουν δημοτικά τραγούδια και να αναζητήσουν επιρροές

τους σε σύγχρονους καλλιτέχνες (λχ Θανάσης Παπακωνσταντίνου Νίκος

Ζιώγαλας)

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Σε αρκετά σημεία στην περιγραφή της πορείας εφαρμογής του σεναρίου

διατυπώθηκαν και σχόλια για τον τρόπο με τον οποίο το αντιμετώπισαν οι μαθητές

Παρόλες τις δυσκολίες (βραδύτητα προχειρότητα σε κάποιες εργασίες σύγχυση για

το τι έπρεπε να κάνουν διενέξεις μεταξύ τους) αξίζει να επαναληφθεί ότι η

αξιολόγηση του σεναρίου από τους ίδιους ήταν θετική

Η διδάσκουσα από την άλλη θεωρεί ότι υπήρξε ατυχής η επιλογή της να

αφήσει τους μαθητές να συνθέσουν μόνοι τους τις ομάδες τους καθώς αυτή

αποδείχθηκε μια σημαντική αιτία που η πορεία εργασιών των ομάδων παρουσίασε

αποκλίσεις Από τις ατομικές εργασίες δυστυχώς ανατέθηκε μόνο η πρώτη εφόσον

και τα όρια του χρόνου ήταν πιεστικά και η προθυμία των μαθητών για επιπλέον

εργασίες δεν ήταν μεγάλη Η επιδίωξη βέβαια του αρχικού σεναρίου για τη

δημιουργία πραγματικών περιστάσεων επικοινωνίας με ανάρτηση στη Βικιπαίδεια

εξυπηρετήθηκε όχι με τη δημιουργία λήμματος ndashεφόσον αυτό είχε δημιουργηθεί στην

προγενέστερη εφαρμογή του σεναρίουndash αλλά με τη συμπλήρωσή του και την

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 42 από 48

παράθεση παραπομπών και πηγών γεγονός που εξυπηρέτησε σε ένα πρώτο επίπεδο

τη γνωριμία τους με τις τεχνικές μιας έγκυρης μελέτης Στις βελτιώσεις αυτές

χρησιμοποιήθηκαν προτάσεις τριών μαθητών

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βαρβούνης ΜΓ 1998 Η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού στην πρωτοβάθμια

και δευτεροβάθμια εκπαίδευση Αθήνα Σμίλη

Κυριακίδου-Νέστορος Α amp Δ Τάνης 1980 laquoΗ διδασκαλία του δημοτικού

τραγουδιού στη Μέση Εκπαίδευση και στο Πανεπιστήμιο Τι γίνεται Τι μπορεί να

γίνειraquo Στο Φιλόλογος τ 21 111-133

Καψωμένος Ε 1996 Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική προσέγγιση Αθήνα

Πατάκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 43 από 48

Ι ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ

Μίλτος Σαχτούρης

Ομορφιά

1 Ράντισε την ασκήμια μrsquo ομορφιά

πήρε μια κιθάρα

πήρε ένα ποτάμι πλάι πλάι

Τραγουδώντας

5 Έχασε τη φωνή του

του την έκλεψε η έξαλλη γυναίκα

που rsquoκοψε το κεφάλι της στα κόκκινα νερά

κι ο φτωχός δεν έχει πια φωνή να τραγουδήσει

και το ποτάμι το ήρεμο κεφάλι

10 κυλάει με βλέφαρα κλειστά

Τραγουδώντας

Μίλτος Σαχτούρης

Ο αετός

Την ώρα που κοιμάται

ένας αϊτός

πέφτει μες στο κρεβάτι της νεκρός 5

την ώρα που κοιμάται

ένα περιστέρι

κουρνιάζει στο δεξί της

χέρι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 44 από 48

Τον αετό 10

τα ματωμένα δάχτυλα της ρίχνουν

στον γκρεμό

το περιστέρι

τα ματωμένα δάχτυλα της 15

σφίγγουν

ρίχνουν στο πανέρι

Την ώρα που ξυπνάει

ένας αϊτός

στέκεται στο κρεβάτι της 20

ορθός

την ώρα που ξυπνάει

ένα μαχαίρι

της κόβει το δεξί

της χέρι

Κλείτος Κύρου

Κραυγή δέκατη πέμπτη

Μιλώ με σπασμένη φωνή δεν εκλιπαρώ

Τον οίκτο σας μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα

Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλιο

Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της

Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά

Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας

Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα

Μικρά παιδιά που αφέθηκαν στο έλεος τ ουρανού

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 45 από 48

Η γενιά μου ήταν μια αστραπή που πνίγηκε

Η βροντή της η γενιά μου καταδιώχτηκε

Σα ληστής σύρθηκε στο συρματόπλεγμα

Μοίρασε σαν αντίδωρο τη ζωή και το θάνατο

Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πέθαιναν

Στα νοσοκομεία κραυγάζαν έξαλλοι στα εκτελεστικά

Αποσπάσματα τα χέρια τους ήταν μαγνήτες

Τρώγαν πικρό ψωμί καπνίζαν φημερίδες

Ζητώντας ευλαβικά μια θέση σ αυτήν τη γη

Όπου κι αν στάθηκαν οι σκιές τους ριζώναν

Άδικα προσπαθείτε δε θα ξεριζωθούν ποτέ

Θα προβάλλουν μπροστά στα τρομαγμένα σας μάτια

Τώρα τα καταλάβαμε όλα καταλάβαμε

Τη δύναμή μας και για τούτο μιλώ

Με σπασμένη ψωνή που κλαίει

Κάθε φορά στη θύμησή τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 46 από 48

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση ομάδων

Όνομα ομάδας

Συμπληρώνετε τα πεδία με τους αριθμούς 123 για όλες τις ομάδες εκτός από τη

δική σας έχοντας υπόψη σας την αντιστοιχία

1= λίγο

2= αρκετά

3= πολύ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 47 από 48

ΚΡΙΤΗΡΙΟ Α ομάδα Β ομάδα Γ ομάδα Δ ομάδα

1 Δραστηριότητα 2η (πίνακας 1 παροδοσιακό δημοτικό μοντέρνο ποίημα)

2 Δραστηριότητα 3η

(δημοτικά τραγούδια)

3 Δραστηριότητα 4η

(μοντέρνα ποίηματα)

Σύνολο

Αξιολόγηση σεναρίου

ΕΡΩΤΗΜΑ-ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ

1 Συνειδητοποιήσατε μέσα από όσα μελετήσατε τη

laquoσυνάντησηraquo του δημοτικού τραγουδιού με τη

μοντέρνα ποίηση

2 Πόσο θεωρείτε πως οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν

το μάθημα πιο ελκυστικό

3 Πόσο σας βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να

σχηματίσετε μια πιο πλήρη εικόνα για τη σχέση του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 48 από 48

• Α Ταυτοτητα
• • Τίτλος
  • Δημιουργία σεναρίου
  • Εφαρμογή σεναρίου
  • Διδακτικό αντικείμενο
  • Τάξη
  • Σχολική μονάδα
  • Χρονολογία
  • Διδακτικήθεματική ενότητα
  • Διαθεματικό
  • Χρονική διάρκεια
  • Χώρος
  • Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
  • Εφαρμογή στην τάξη
  • Το σενάριο στηρίζεται
  • Το σενάριο αντλεί
  • • Γ Εισαγωγη
    • Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο
    • Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους
    • Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης
    • • Πίνακας 1
      • Πίνακας 2
      • • Η Κριτικη
        • Θ Βιβλιογραφια
        • Ι Παράρτημα

Ζ ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

Η παρούσα εφαρμογή αποτελεί από μόνη της μια άλλη εκδοχή του αρχικού με μικρές

ωστόσο παρεκκλίσεις Θα μπορούσε όμως ενδεχομένως κάποιος εκπαιδευτικός

εκτός από τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών να δείξει

ενδιαφέρον και να αναδείξει και τα εκφραστικά και γλωσσικά ή και τα ιδεολογικά

ακόμη χαρακτηριστικά τους και να τα συγκρίνει με τη νεότερη και μοντέρνα

προσωπική ποίηση

Ακόμη μια πρόταση θα μπορούσε να είναι να συγκριθούν δημοτικά με

σύγχρονα τραγούδια Εφόσον η λαϊκή ποιητική δημιουργία ήταν αδιαχώριστα

συνδεδεμένη με τη μουσική και τον χορό θα μπορούσαν σε κάποια φάση του

σεναρίου οι μαθητές να ακούσουν δημοτικά τραγούδια και να αναζητήσουν επιρροές

τους σε σύγχρονους καλλιτέχνες (λχ Θανάσης Παπακωνσταντίνου Νίκος

Ζιώγαλας)

Η ΚΡΙΤΙΚΗ

Σε αρκετά σημεία στην περιγραφή της πορείας εφαρμογής του σεναρίου

διατυπώθηκαν και σχόλια για τον τρόπο με τον οποίο το αντιμετώπισαν οι μαθητές

Παρόλες τις δυσκολίες (βραδύτητα προχειρότητα σε κάποιες εργασίες σύγχυση για

το τι έπρεπε να κάνουν διενέξεις μεταξύ τους) αξίζει να επαναληφθεί ότι η

αξιολόγηση του σεναρίου από τους ίδιους ήταν θετική

Η διδάσκουσα από την άλλη θεωρεί ότι υπήρξε ατυχής η επιλογή της να

αφήσει τους μαθητές να συνθέσουν μόνοι τους τις ομάδες τους καθώς αυτή

αποδείχθηκε μια σημαντική αιτία που η πορεία εργασιών των ομάδων παρουσίασε

αποκλίσεις Από τις ατομικές εργασίες δυστυχώς ανατέθηκε μόνο η πρώτη εφόσον

και τα όρια του χρόνου ήταν πιεστικά και η προθυμία των μαθητών για επιπλέον

εργασίες δεν ήταν μεγάλη Η επιδίωξη βέβαια του αρχικού σεναρίου για τη

δημιουργία πραγματικών περιστάσεων επικοινωνίας με ανάρτηση στη Βικιπαίδεια

εξυπηρετήθηκε όχι με τη δημιουργία λήμματος ndashεφόσον αυτό είχε δημιουργηθεί στην

προγενέστερη εφαρμογή του σεναρίουndash αλλά με τη συμπλήρωσή του και την

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 42 από 48

παράθεση παραπομπών και πηγών γεγονός που εξυπηρέτησε σε ένα πρώτο επίπεδο

τη γνωριμία τους με τις τεχνικές μιας έγκυρης μελέτης Στις βελτιώσεις αυτές

χρησιμοποιήθηκαν προτάσεις τριών μαθητών

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βαρβούνης ΜΓ 1998 Η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού στην πρωτοβάθμια

και δευτεροβάθμια εκπαίδευση Αθήνα Σμίλη

Κυριακίδου-Νέστορος Α amp Δ Τάνης 1980 laquoΗ διδασκαλία του δημοτικού

τραγουδιού στη Μέση Εκπαίδευση και στο Πανεπιστήμιο Τι γίνεται Τι μπορεί να

γίνειraquo Στο Φιλόλογος τ 21 111-133

Καψωμένος Ε 1996 Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική προσέγγιση Αθήνα

Πατάκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 43 από 48

Ι ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ

Μίλτος Σαχτούρης

Ομορφιά

1 Ράντισε την ασκήμια μrsquo ομορφιά

πήρε μια κιθάρα

πήρε ένα ποτάμι πλάι πλάι

Τραγουδώντας

5 Έχασε τη φωνή του

του την έκλεψε η έξαλλη γυναίκα

που rsquoκοψε το κεφάλι της στα κόκκινα νερά

κι ο φτωχός δεν έχει πια φωνή να τραγουδήσει

και το ποτάμι το ήρεμο κεφάλι

10 κυλάει με βλέφαρα κλειστά

Τραγουδώντας

Μίλτος Σαχτούρης

Ο αετός

Την ώρα που κοιμάται

ένας αϊτός

πέφτει μες στο κρεβάτι της νεκρός 5

την ώρα που κοιμάται

ένα περιστέρι

κουρνιάζει στο δεξί της

χέρι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 44 από 48

Τον αετό 10

τα ματωμένα δάχτυλα της ρίχνουν

στον γκρεμό

το περιστέρι

τα ματωμένα δάχτυλα της 15

σφίγγουν

ρίχνουν στο πανέρι

Την ώρα που ξυπνάει

ένας αϊτός

στέκεται στο κρεβάτι της 20

ορθός

την ώρα που ξυπνάει

ένα μαχαίρι

της κόβει το δεξί

της χέρι

Κλείτος Κύρου

Κραυγή δέκατη πέμπτη

Μιλώ με σπασμένη φωνή δεν εκλιπαρώ

Τον οίκτο σας μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα

Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλιο

Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της

Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά

Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας

Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα

Μικρά παιδιά που αφέθηκαν στο έλεος τ ουρανού

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 45 από 48

Η γενιά μου ήταν μια αστραπή που πνίγηκε

Η βροντή της η γενιά μου καταδιώχτηκε

Σα ληστής σύρθηκε στο συρματόπλεγμα

Μοίρασε σαν αντίδωρο τη ζωή και το θάνατο

Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πέθαιναν

Στα νοσοκομεία κραυγάζαν έξαλλοι στα εκτελεστικά

Αποσπάσματα τα χέρια τους ήταν μαγνήτες

Τρώγαν πικρό ψωμί καπνίζαν φημερίδες

Ζητώντας ευλαβικά μια θέση σ αυτήν τη γη

Όπου κι αν στάθηκαν οι σκιές τους ριζώναν

Άδικα προσπαθείτε δε θα ξεριζωθούν ποτέ

Θα προβάλλουν μπροστά στα τρομαγμένα σας μάτια

Τώρα τα καταλάβαμε όλα καταλάβαμε

Τη δύναμή μας και για τούτο μιλώ

Με σπασμένη ψωνή που κλαίει

Κάθε φορά στη θύμησή τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 46 από 48

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση ομάδων

Όνομα ομάδας

Συμπληρώνετε τα πεδία με τους αριθμούς 123 για όλες τις ομάδες εκτός από τη

δική σας έχοντας υπόψη σας την αντιστοιχία

1= λίγο

2= αρκετά

3= πολύ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 47 από 48

ΚΡΙΤΗΡΙΟ Α ομάδα Β ομάδα Γ ομάδα Δ ομάδα

1 Δραστηριότητα 2η (πίνακας 1 παροδοσιακό δημοτικό μοντέρνο ποίημα)

2 Δραστηριότητα 3η

(δημοτικά τραγούδια)

3 Δραστηριότητα 4η

(μοντέρνα ποίηματα)

Σύνολο

Αξιολόγηση σεναρίου

ΕΡΩΤΗΜΑ-ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ

1 Συνειδητοποιήσατε μέσα από όσα μελετήσατε τη

laquoσυνάντησηraquo του δημοτικού τραγουδιού με τη

μοντέρνα ποίηση

2 Πόσο θεωρείτε πως οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν

το μάθημα πιο ελκυστικό

3 Πόσο σας βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να

σχηματίσετε μια πιο πλήρη εικόνα για τη σχέση του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 48 από 48

• Α Ταυτοτητα
• • Τίτλος
  • Δημιουργία σεναρίου
  • Εφαρμογή σεναρίου
  • Διδακτικό αντικείμενο
  • Τάξη
  • Σχολική μονάδα
  • Χρονολογία
  • Διδακτικήθεματική ενότητα
  • Διαθεματικό
  • Χρονική διάρκεια
  • Χώρος
  • Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
  • Εφαρμογή στην τάξη
  • Το σενάριο στηρίζεται
  • Το σενάριο αντλεί
  • • Γ Εισαγωγη
    • Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο
    • Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους
    • Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης
    • • Πίνακας 1
      • Πίνακας 2
      • • Η Κριτικη
        • Θ Βιβλιογραφια
        • Ι Παράρτημα

παράθεση παραπομπών και πηγών γεγονός που εξυπηρέτησε σε ένα πρώτο επίπεδο

τη γνωριμία τους με τις τεχνικές μιας έγκυρης μελέτης Στις βελτιώσεις αυτές

χρησιμοποιήθηκαν προτάσεις τριών μαθητών

Θ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βαρβούνης ΜΓ 1998 Η διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού στην πρωτοβάθμια

και δευτεροβάθμια εκπαίδευση Αθήνα Σμίλη

Κυριακίδου-Νέστορος Α amp Δ Τάνης 1980 laquoΗ διδασκαλία του δημοτικού

τραγουδιού στη Μέση Εκπαίδευση και στο Πανεπιστήμιο Τι γίνεται Τι μπορεί να

γίνειraquo Στο Φιλόλογος τ 21 111-133

Καψωμένος Ε 1996 Δημοτικό τραγούδι Μια διαφορετική προσέγγιση Αθήνα

Πατάκης

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 43 από 48

Ι ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ

Μίλτος Σαχτούρης

Ομορφιά

1 Ράντισε την ασκήμια μrsquo ομορφιά

πήρε μια κιθάρα

πήρε ένα ποτάμι πλάι πλάι

Τραγουδώντας

5 Έχασε τη φωνή του

του την έκλεψε η έξαλλη γυναίκα

που rsquoκοψε το κεφάλι της στα κόκκινα νερά

κι ο φτωχός δεν έχει πια φωνή να τραγουδήσει

και το ποτάμι το ήρεμο κεφάλι

10 κυλάει με βλέφαρα κλειστά

Τραγουδώντας

Μίλτος Σαχτούρης

Ο αετός

Την ώρα που κοιμάται

ένας αϊτός

πέφτει μες στο κρεβάτι της νεκρός 5

την ώρα που κοιμάται

ένα περιστέρι

κουρνιάζει στο δεξί της

χέρι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 44 από 48

Τον αετό 10

τα ματωμένα δάχτυλα της ρίχνουν

στον γκρεμό

το περιστέρι

τα ματωμένα δάχτυλα της 15

σφίγγουν

ρίχνουν στο πανέρι

Την ώρα που ξυπνάει

ένας αϊτός

στέκεται στο κρεβάτι της 20

ορθός

την ώρα που ξυπνάει

ένα μαχαίρι

της κόβει το δεξί

της χέρι

Κλείτος Κύρου

Κραυγή δέκατη πέμπτη

Μιλώ με σπασμένη φωνή δεν εκλιπαρώ

Τον οίκτο σας μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα

Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλιο

Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της

Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά

Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας

Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα

Μικρά παιδιά που αφέθηκαν στο έλεος τ ουρανού

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 45 από 48

Η γενιά μου ήταν μια αστραπή που πνίγηκε

Η βροντή της η γενιά μου καταδιώχτηκε

Σα ληστής σύρθηκε στο συρματόπλεγμα

Μοίρασε σαν αντίδωρο τη ζωή και το θάνατο

Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πέθαιναν

Στα νοσοκομεία κραυγάζαν έξαλλοι στα εκτελεστικά

Αποσπάσματα τα χέρια τους ήταν μαγνήτες

Τρώγαν πικρό ψωμί καπνίζαν φημερίδες

Ζητώντας ευλαβικά μια θέση σ αυτήν τη γη

Όπου κι αν στάθηκαν οι σκιές τους ριζώναν

Άδικα προσπαθείτε δε θα ξεριζωθούν ποτέ

Θα προβάλλουν μπροστά στα τρομαγμένα σας μάτια

Τώρα τα καταλάβαμε όλα καταλάβαμε

Τη δύναμή μας και για τούτο μιλώ

Με σπασμένη ψωνή που κλαίει

Κάθε φορά στη θύμησή τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 46 από 48

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση ομάδων

Όνομα ομάδας

Συμπληρώνετε τα πεδία με τους αριθμούς 123 για όλες τις ομάδες εκτός από τη

δική σας έχοντας υπόψη σας την αντιστοιχία

1= λίγο

2= αρκετά

3= πολύ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 47 από 48

ΚΡΙΤΗΡΙΟ Α ομάδα Β ομάδα Γ ομάδα Δ ομάδα

1 Δραστηριότητα 2η (πίνακας 1 παροδοσιακό δημοτικό μοντέρνο ποίημα)

2 Δραστηριότητα 3η

(δημοτικά τραγούδια)

3 Δραστηριότητα 4η

(μοντέρνα ποίηματα)

Σύνολο

Αξιολόγηση σεναρίου

ΕΡΩΤΗΜΑ-ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ

1 Συνειδητοποιήσατε μέσα από όσα μελετήσατε τη

laquoσυνάντησηraquo του δημοτικού τραγουδιού με τη

μοντέρνα ποίηση

2 Πόσο θεωρείτε πως οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν

το μάθημα πιο ελκυστικό

3 Πόσο σας βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να

σχηματίσετε μια πιο πλήρη εικόνα για τη σχέση του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 48 από 48

• Α Ταυτοτητα
• • Τίτλος
  • Δημιουργία σεναρίου
  • Εφαρμογή σεναρίου
  • Διδακτικό αντικείμενο
  • Τάξη
  • Σχολική μονάδα
  • Χρονολογία
  • Διδακτικήθεματική ενότητα
  • Διαθεματικό
  • Χρονική διάρκεια
  • Χώρος
  • Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
  • Εφαρμογή στην τάξη
  • Το σενάριο στηρίζεται
  • Το σενάριο αντλεί
  • • Γ Εισαγωγη
    • Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο
    • Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους
    • Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης
    • • Πίνακας 1
      • Πίνακας 2
      • • Η Κριτικη
        • Θ Βιβλιογραφια
        • Ι Παράρτημα

Ι ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ

Μίλτος Σαχτούρης

Ομορφιά

1 Ράντισε την ασκήμια μrsquo ομορφιά

πήρε μια κιθάρα

πήρε ένα ποτάμι πλάι πλάι

Τραγουδώντας

5 Έχασε τη φωνή του

του την έκλεψε η έξαλλη γυναίκα

που rsquoκοψε το κεφάλι της στα κόκκινα νερά

κι ο φτωχός δεν έχει πια φωνή να τραγουδήσει

και το ποτάμι το ήρεμο κεφάλι

10 κυλάει με βλέφαρα κλειστά

Τραγουδώντας

Μίλτος Σαχτούρης

Ο αετός

Την ώρα που κοιμάται

ένας αϊτός

πέφτει μες στο κρεβάτι της νεκρός 5

την ώρα που κοιμάται

ένα περιστέρι

κουρνιάζει στο δεξί της

χέρι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 44 από 48

Τον αετό 10

τα ματωμένα δάχτυλα της ρίχνουν

στον γκρεμό

το περιστέρι

τα ματωμένα δάχτυλα της 15

σφίγγουν

ρίχνουν στο πανέρι

Την ώρα που ξυπνάει

ένας αϊτός

στέκεται στο κρεβάτι της 20

ορθός

την ώρα που ξυπνάει

ένα μαχαίρι

της κόβει το δεξί

της χέρι

Κλείτος Κύρου

Κραυγή δέκατη πέμπτη

Μιλώ με σπασμένη φωνή δεν εκλιπαρώ

Τον οίκτο σας μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα

Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλιο

Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της

Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά

Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας

Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα

Μικρά παιδιά που αφέθηκαν στο έλεος τ ουρανού

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 45 από 48

Η γενιά μου ήταν μια αστραπή που πνίγηκε

Η βροντή της η γενιά μου καταδιώχτηκε

Σα ληστής σύρθηκε στο συρματόπλεγμα

Μοίρασε σαν αντίδωρο τη ζωή και το θάνατο

Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πέθαιναν

Στα νοσοκομεία κραυγάζαν έξαλλοι στα εκτελεστικά

Αποσπάσματα τα χέρια τους ήταν μαγνήτες

Τρώγαν πικρό ψωμί καπνίζαν φημερίδες

Ζητώντας ευλαβικά μια θέση σ αυτήν τη γη

Όπου κι αν στάθηκαν οι σκιές τους ριζώναν

Άδικα προσπαθείτε δε θα ξεριζωθούν ποτέ

Θα προβάλλουν μπροστά στα τρομαγμένα σας μάτια

Τώρα τα καταλάβαμε όλα καταλάβαμε

Τη δύναμή μας και για τούτο μιλώ

Με σπασμένη ψωνή που κλαίει

Κάθε φορά στη θύμησή τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 46 από 48

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση ομάδων

Όνομα ομάδας

Συμπληρώνετε τα πεδία με τους αριθμούς 123 για όλες τις ομάδες εκτός από τη

δική σας έχοντας υπόψη σας την αντιστοιχία

1= λίγο

2= αρκετά

3= πολύ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 47 από 48

ΚΡΙΤΗΡΙΟ Α ομάδα Β ομάδα Γ ομάδα Δ ομάδα

1 Δραστηριότητα 2η (πίνακας 1 παροδοσιακό δημοτικό μοντέρνο ποίημα)

2 Δραστηριότητα 3η

(δημοτικά τραγούδια)

3 Δραστηριότητα 4η

(μοντέρνα ποίηματα)

Σύνολο

Αξιολόγηση σεναρίου

ΕΡΩΤΗΜΑ-ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ

1 Συνειδητοποιήσατε μέσα από όσα μελετήσατε τη

laquoσυνάντησηraquo του δημοτικού τραγουδιού με τη

μοντέρνα ποίηση

2 Πόσο θεωρείτε πως οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν

το μάθημα πιο ελκυστικό

3 Πόσο σας βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να

σχηματίσετε μια πιο πλήρη εικόνα για τη σχέση του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 48 από 48

• Α Ταυτοτητα
• • Τίτλος
  • Δημιουργία σεναρίου
  • Εφαρμογή σεναρίου
  • Διδακτικό αντικείμενο
  • Τάξη
  • Σχολική μονάδα
  • Χρονολογία
  • Διδακτικήθεματική ενότητα
  • Διαθεματικό
  • Χρονική διάρκεια
  • Χώρος
  • Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
  • Εφαρμογή στην τάξη
  • Το σενάριο στηρίζεται
  • Το σενάριο αντλεί
  • • Γ Εισαγωγη
    • Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο
    • Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους
    • Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης
    • • Πίνακας 1
      • Πίνακας 2
      • • Η Κριτικη
        • Θ Βιβλιογραφια
        • Ι Παράρτημα

Τον αετό 10

τα ματωμένα δάχτυλα της ρίχνουν

στον γκρεμό

το περιστέρι

τα ματωμένα δάχτυλα της 15

σφίγγουν

ρίχνουν στο πανέρι

Την ώρα που ξυπνάει

ένας αϊτός

στέκεται στο κρεβάτι της 20

ορθός

την ώρα που ξυπνάει

ένα μαχαίρι

της κόβει το δεξί

της χέρι

Κλείτος Κύρου

Κραυγή δέκατη πέμπτη

Μιλώ με σπασμένη φωνή δεν εκλιπαρώ

Τον οίκτο σας μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα

Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλιο

Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της

Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά

Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας

Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα

Μικρά παιδιά που αφέθηκαν στο έλεος τ ουρανού

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 45 από 48

Η γενιά μου ήταν μια αστραπή που πνίγηκε

Η βροντή της η γενιά μου καταδιώχτηκε

Σα ληστής σύρθηκε στο συρματόπλεγμα

Μοίρασε σαν αντίδωρο τη ζωή και το θάνατο

Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πέθαιναν

Στα νοσοκομεία κραυγάζαν έξαλλοι στα εκτελεστικά

Αποσπάσματα τα χέρια τους ήταν μαγνήτες

Τρώγαν πικρό ψωμί καπνίζαν φημερίδες

Ζητώντας ευλαβικά μια θέση σ αυτήν τη γη

Όπου κι αν στάθηκαν οι σκιές τους ριζώναν

Άδικα προσπαθείτε δε θα ξεριζωθούν ποτέ

Θα προβάλλουν μπροστά στα τρομαγμένα σας μάτια

Τώρα τα καταλάβαμε όλα καταλάβαμε

Τη δύναμή μας και για τούτο μιλώ

Με σπασμένη ψωνή που κλαίει

Κάθε φορά στη θύμησή τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 46 από 48

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση ομάδων

Όνομα ομάδας

Συμπληρώνετε τα πεδία με τους αριθμούς 123 για όλες τις ομάδες εκτός από τη

δική σας έχοντας υπόψη σας την αντιστοιχία

1= λίγο

2= αρκετά

3= πολύ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 47 από 48

ΚΡΙΤΗΡΙΟ Α ομάδα Β ομάδα Γ ομάδα Δ ομάδα

1 Δραστηριότητα 2η (πίνακας 1 παροδοσιακό δημοτικό μοντέρνο ποίημα)

2 Δραστηριότητα 3η

(δημοτικά τραγούδια)

3 Δραστηριότητα 4η

(μοντέρνα ποίηματα)

Σύνολο

Αξιολόγηση σεναρίου

ΕΡΩΤΗΜΑ-ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ

1 Συνειδητοποιήσατε μέσα από όσα μελετήσατε τη

laquoσυνάντησηraquo του δημοτικού τραγουδιού με τη

μοντέρνα ποίηση

2 Πόσο θεωρείτε πως οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν

το μάθημα πιο ελκυστικό

3 Πόσο σας βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να

σχηματίσετε μια πιο πλήρη εικόνα για τη σχέση του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 48 από 48

• Α Ταυτοτητα
• • Τίτλος
  • Δημιουργία σεναρίου
  • Εφαρμογή σεναρίου
  • Διδακτικό αντικείμενο
  • Τάξη
  • Σχολική μονάδα
  • Χρονολογία
  • Διδακτικήθεματική ενότητα
  • Διαθεματικό
  • Χρονική διάρκεια
  • Χώρος
  • Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
  • Εφαρμογή στην τάξη
  • Το σενάριο στηρίζεται
  • Το σενάριο αντλεί
  • • Γ Εισαγωγη
    • Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο
    • Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους
    • Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης
    • • Πίνακας 1
      • Πίνακας 2
      • • Η Κριτικη
        • Θ Βιβλιογραφια
        • Ι Παράρτημα

Η γενιά μου ήταν μια αστραπή που πνίγηκε

Η βροντή της η γενιά μου καταδιώχτηκε

Σα ληστής σύρθηκε στο συρματόπλεγμα

Μοίρασε σαν αντίδωρο τη ζωή και το θάνατο

Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πέθαιναν

Στα νοσοκομεία κραυγάζαν έξαλλοι στα εκτελεστικά

Αποσπάσματα τα χέρια τους ήταν μαγνήτες

Τρώγαν πικρό ψωμί καπνίζαν φημερίδες

Ζητώντας ευλαβικά μια θέση σ αυτήν τη γη

Όπου κι αν στάθηκαν οι σκιές τους ριζώναν

Άδικα προσπαθείτε δε θα ξεριζωθούν ποτέ

Θα προβάλλουν μπροστά στα τρομαγμένα σας μάτια

Τώρα τα καταλάβαμε όλα καταλάβαμε

Τη δύναμή μας και για τούτο μιλώ

Με σπασμένη ψωνή που κλαίει

Κάθε φορά στη θύμησή τους

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 46 από 48

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση ομάδων

Όνομα ομάδας

Συμπληρώνετε τα πεδία με τους αριθμούς 123 για όλες τις ομάδες εκτός από τη

δική σας έχοντας υπόψη σας την αντιστοιχία

1= λίγο

2= αρκετά

3= πολύ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 47 από 48

ΚΡΙΤΗΡΙΟ Α ομάδα Β ομάδα Γ ομάδα Δ ομάδα

1 Δραστηριότητα 2η (πίνακας 1 παροδοσιακό δημοτικό μοντέρνο ποίημα)

2 Δραστηριότητα 3η

(δημοτικά τραγούδια)

3 Δραστηριότητα 4η

(μοντέρνα ποίηματα)

Σύνολο

Αξιολόγηση σεναρίου

ΕΡΩΤΗΜΑ-ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ

1 Συνειδητοποιήσατε μέσα από όσα μελετήσατε τη

laquoσυνάντησηraquo του δημοτικού τραγουδιού με τη

μοντέρνα ποίηση

2 Πόσο θεωρείτε πως οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν

το μάθημα πιο ελκυστικό

3 Πόσο σας βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να

σχηματίσετε μια πιο πλήρη εικόνα για τη σχέση του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 48 από 48

• Α Ταυτοτητα
• • Τίτλος
  • Δημιουργία σεναρίου
  • Εφαρμογή σεναρίου
  • Διδακτικό αντικείμενο
  • Τάξη
  • Σχολική μονάδα
  • Χρονολογία
  • Διδακτικήθεματική ενότητα
  • Διαθεματικό
  • Χρονική διάρκεια
  • Χώρος
  • Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
  • Εφαρμογή στην τάξη
  • Το σενάριο στηρίζεται
  • Το σενάριο αντλεί
  • • Γ Εισαγωγη
    • Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο
    • Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους
    • Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης
    • • Πίνακας 1
      • Πίνακας 2
      • • Η Κριτικη
        • Θ Βιβλιογραφια
        • Ι Παράρτημα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση ομάδων

Όνομα ομάδας

Συμπληρώνετε τα πεδία με τους αριθμούς 123 για όλες τις ομάδες εκτός από τη

δική σας έχοντας υπόψη σας την αντιστοιχία

1= λίγο

2= αρκετά

3= πολύ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 47 από 48

ΚΡΙΤΗΡΙΟ Α ομάδα Β ομάδα Γ ομάδα Δ ομάδα

1 Δραστηριότητα 2η (πίνακας 1 παροδοσιακό δημοτικό μοντέρνο ποίημα)

2 Δραστηριότητα 3η

(δημοτικά τραγούδια)

3 Δραστηριότητα 4η

(μοντέρνα ποίηματα)

Σύνολο

Αξιολόγηση σεναρίου

ΕΡΩΤΗΜΑ-ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ

1 Συνειδητοποιήσατε μέσα από όσα μελετήσατε τη

laquoσυνάντησηraquo του δημοτικού τραγουδιού με τη

μοντέρνα ποίηση

2 Πόσο θεωρείτε πως οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν

το μάθημα πιο ελκυστικό

3 Πόσο σας βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να

σχηματίσετε μια πιο πλήρη εικόνα για τη σχέση του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 48 από 48

• Α Ταυτοτητα
• • Τίτλος
  • Δημιουργία σεναρίου
  • Εφαρμογή σεναρίου
  • Διδακτικό αντικείμενο
  • Τάξη
  • Σχολική μονάδα
  • Χρονολογία
  • Διδακτικήθεματική ενότητα
  • Διαθεματικό
  • Χρονική διάρκεια
  • Χώρος
  • Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
  • Εφαρμογή στην τάξη
  • Το σενάριο στηρίζεται
  • Το σενάριο αντλεί
  • • Γ Εισαγωγη
    • Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο
    • Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους
    • Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης
    • • Πίνακας 1
      • Πίνακας 2
      • • Η Κριτικη
        • Θ Βιβλιογραφια
        • Ι Παράρτημα

Αξιολόγηση σεναρίου

ΕΡΩΤΗΜΑ-ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΛΙΓΟ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΛΥ

1 Συνειδητοποιήσατε μέσα από όσα μελετήσατε τη

laquoσυνάντησηraquo του δημοτικού τραγουδιού με τη

μοντέρνα ποίηση

2 Πόσο θεωρείτε πως οι νέες τεχνολογίες κατέστησαν

το μάθημα πιο ελκυστικό

3 Πόσο σας βοήθησαν οι νέες τεχνολογίες να

σχηματίσετε μια πιο πλήρη εικόνα για τη σχέση του

δημοτικού τραγουδιού με τη μοντέρνα ποίηση

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας amp Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΑ΄ Λυκείου laquoΑπό το δημοτικό τραγούδι στη μοντέρνα ποίησηraquo

Σελίδα 48 από 48

• Α Ταυτοτητα
• • Τίτλος
  • Δημιουργία σεναρίου
  • Εφαρμογή σεναρίου
  • Διδακτικό αντικείμενο
  • Τάξη
  • Σχολική μονάδα
  • Χρονολογία
  • Διδακτικήθεματική ενότητα
  • Διαθεματικό
  • Χρονική διάρκεια
  • Χώρος
  • Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή
  • Εφαρμογή στην τάξη
  • Το σενάριο στηρίζεται
  • Το σενάριο αντλεί
  • • Γ Εισαγωγη
    • Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο
    • Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους
    • Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης
    • • Πίνακας 1
      • Πίνακας 2
      • • Η Κριτικη
        • Θ Βιβλιογραφια
        • Ι Παράρτημα