Gramadeg – 1a)

Cwestiwn 1a)

Bydd gofyn i chi greu brawddeg i ddangos yn eglur ystyron a defnydd:

i) Berfau;

ii) Arddodiaid;

iii) Cysyllteiriau;

iv) Cymalau;

v) Idiomau.

Cwestiwn 1a)

i) Berf –

Gwelodd Iolo gwch ar Lyn Tegid ddoe.

ii) Arddodiad –

Mae’r cathod yn eistedd ar y to.

iii) Cysylltair –

Aeth i’r ysgol ond roedd yn hwyr yn cyrraedd.

Cwestiwn 1a)

iv) Cymal –

Dyma’r tystion a welodd y ddamwain ddoe.

v) Idiom –

Mae’n bwrw hen wragedd a ffyn ac felly mae’n rhaid i

mi wisgo côt law rhag gwlychu.

Pwysig!

• Ysgrifennwch frawddegau perthnasol.

• Ysgrifennwch frawddegau syml.

• Peidiwch â llunio brawddegau hir gan fod mwy o siawns o wallau ynddynt!

• Meddyliwch yn ofalus cyn ysgrifennu eich brawddeg.

•Cofiwch roi priflythyren ac atalnod llawn!

Berf/Berfenw

Beth ydy’r gwahaniaeth rhwng berf a berfenw?

Bwyta Bwytais

Beth ydy’r gwahaniaeth rhwng berf a berfenw?

Bwyta Bwytais

Berfenw Berf

Bwyta = BERFENW

Dim ond dangos gweithred a wna ‘bwyta’.

?

Befenw = enw ar y weithred

Bwytais = BERF

Mae ‘bwytais’ hefyd yn dangos gweithgaredd ond mae hefyd yn cynnig ychydig mwy o fanylion i ni trwy gyfrwng y terfyniad ‘ais’:

1.PWY sy’n cyflawni’r weithred?

2.SAWL person sy’n cyflawni’r weithred?

3.PRYD y mae’r weithred yn digwydd? ddoe

Berfau – Amser Amherffaith

Berfau – pethau i’w cofio!

• Amser y ferf – meddyliwch cyn ysgrifennu!

• Rhagenw ôl – arfer dda yw rhoi’r rhagenw yma i ddangos pwy a sawl person sy’n cyflawni’r weithred.

• Defnyddiwch y ‘tag amser’.

• Defnyddiwch y ‘tag arferiadol’ i wahaniaethu rhwng yr amser amherffaith a’r amser gorffennol.

Rhagenwau Ôl

UNIGOL LLUOSOG

1af fi ni

2il ti chi

3ydd

fo/hi nhw/hwy

Amser Amherffaith – y terfyniadau

UNIGOL LLUOSOG

1af -wn -em

2il -it -ech

3ydd

-ai -ent

Amhersonol: -id

Amser Amherffaith – y terfyniadau

UNIGOL LLUOSOG

1af Rhedwn

2il

3ydd

Amhersonol:

Rhedeg:

Amser Amherffaith – y terfyniadau

UNIGOL LLUOSOG

1af Rhedwn Rhedem

2il Rhedit Rhedech

3ydd

Rhedai Rhedent

Amhersonol: Rhedid

Rhedeg:

Berfau – Amser Amherffaith

Amser Amherffaith

Amser Amherffaith = rhywbeth oedd yn digwydd yn y gorffennol dros gyfnod o amser.

Mae’r weithgaredd wedi digwydd fwy nac unwaith ac nid oes sicrwydd pryd y daeth i ben.

Felly mae’n weithred amherffaith.

Tag amser a’r tag arferiadol

Credwn i, pan oeddwn yn blentyn, fod Siôn Corn yn ymweld â mi bob Nadolig.

Tag amser

Tag arferiadol

Tag amser a’r tag arferiadol

Credwn i, pan oeddwn yn blentyn, fod Siôn Corn yn ymweld â mi bob Nadolig.

Tag amser

Tag arferiadol

Mae’n syniad da rhoi rhagenw ôl yn y frawddeg hefyd i ddangos pwy a sawl person sy’n cyflawni’r weithred.

Rhagenw ôl

Tag amser a’r tag arferiadol

Rhedai hi i’r ysgol bob bore pan oedd yn blentyn.

Tag amserTag arferiadolRhagenw ôl

Amser Amherffaith

Gan gofio’r awgrymiadau hyn, lluniwch frawddeg sy’n cynnwys y berfau canlynol:

Rhedit Cerddai Eisteddem

Siaradwn GwaeddaiYmolchent

Amser marcio!

A yw’r brawddegau canlynol yn gywir? Pam?

X

X

Byddwn i’n mynd i’r ffair bob hâf.

Byddwn i’n mynd i’r dref efo mam pan oeddwn yn blentyn

Byddwn i’n mynd i’r sinema bob nos Sadwrn pan oeddwn yn lanc ifanc.

Byddwn yn mynd i’r cyngerdd bob NadoligX

Berfau amhersonol –Amser Amherffaith

Amser Amherffaith – y terfyniadau

UNIGOL LLUOSOG

1af -wn -em

2il -it -ech

3ydd

-ai -ent

Amhersonol: -id

Berf amhersonol – pethau i’w cofio!

• Rhoi’r arddodiad ‘gan’ yn y frawddeg.Credid bod Alaw wedi gweld Tylwyth Teg bob nos Sul, pan oedd yn blentyn bach, gan ei brawd.

• Ni cheir treiglad ar ôl berf amhersonol.Credid bod Alaw wedi gweld Tylwyth Teg bob nos Sul, pan oedd yn blentyn bach, gan ei brawd.

• Tag amser.Credid bod Alaw wedi gweld Tylwyth Teg bob nos Sul, pan oedd yn blentyn bach, gan ei brawd.

Tag arferiadol.Credid bod Alaw wedi gweld Tylwyth Teg bob nos Sul, pan oedd yn blentyn bach, gan ei brawd.

Amser Amherffaith

Gan gofio’r awgrymiadau hyn, lluniwch frawddeg sy’n cynnwys y berfau amhersonol canlynol gan ddefnyddio’r amser gorffennol:

Eisteddid Cenid

Gwelid Sathrid

Adolygu!

Crynhoi – BERFAU PERSONOL

• Priflythyren;

•Rhagenw ôl;

• Tag amser;

•Tag arferiadol;

•Atalnod llawn;

•Gwirio eich brawddeg.

Cofiwch hyn!

Crynhoi – BERFAU AMHERSONOL

• Priflythyren ac atalnod llawn;

• Dim treiglad ar ôl berf amhersonol;

•Arddodiad ‘gan’;

• Tag amser;

•Tag arferiadol;

•Gwirio eich brawddeg.

Cofiwch hyn!

POB LWC!