gİrİŞ dünya denilen şey ise şu - manas...
TRANSCRIPT
1
GİRİŞ
Duumlnyada son yıllarda duymaya başladığımız kağıtsız yeni bir duumlnyanın
oluşturulmasına youmlnelik gelişmelerden haberdar olmalıyız ya da yakın gelecekte ister
istemez bir şekilde karşılaşmamız muhtemeldir Bu kağıtsız duumlnya denilen şey ise şu
anda duumlnyada mevcut olan basılı yayınların yavaş yavaş elektronik ortama
aktarılmasıdır Guumlnuumlmuumlzde internet sayesinde ulaşabildiğimiz bu yayınların en yaygın
olanları tabi ki de elektronik dergi ve elektronik kitaplardır Bu yuumlzden mevcut
kuumltuumlphanelerdeki yayınlar yavaş yavaş elektronik kuumltuumlphane ortamına aktarılmaktadır
Ayrıntıya girmeden oumlnce tezimin de konusu olan elektronik kitap terimini bazı
kaynaklardaki tanımlarla tanımlamak gerekirse
Basılı kitabın bilgisayarda ya da oumlzel tasarlanmış el araccedillarında okunabilen
sayısal versiyonudur1
Bir kitabın ccedilevirim iccedili goumlsterimi olan sayısal objedir2
Sayısal dağıtım amacıyla sayısal formata ccedilevrilmiş referans kitabı ders kitabı
ticari kitap gibi her tuumlrluuml yayınlanmış materyaldir3
Ancak guumlnuumlmuumlzde internet ve bilgisayarla biraz ilgiliysek elektronik kitap
tanımının bu anlamlarının dışında elektronik kitap okumak iccedilin kullanılan programlar
iccedilin de kullanılmakta olduğunu bilmeliyiz ve elektronik kitabı bu tanımların dışında
başka programlar iccedilin kullanmak doğru bir tanım olmayacaktır
1 Concise Oxford English Dictionary
2 1the elektronic book exchange system web site
3 httpwwwnetlibrarycom
2
Bu tanımlar ccedilerccedilevesinde cd-romrsquodaki bir ansiklopedi ya da webrsquode sitede
yayınlanan bir kitap da e-kitaptır ve e-kitap aslında bizler iccedilin o kadar da yeni bir
kavram değildir4
E-kitapların uzun suumlredir hayatımızda olduğunu goumlstermek iccedilin oumlrnek vermek
gerekirse
Oxford English Dictionary cd-rom tuumlruumlnde 1992rsquode ilk kez yayınlanmıştır
Encarta Encyclopedia ilk kez 1993rsquode cd-romrsquoda yayınlanmıştır
1995-1996rsquodan beri Encyclopedia Britannica cdrsquode yayınlanmaktadır
Bu oumlrnekleri incelediğimizde elektronik kitapların oumlnceleri cd-rom formatında
dağıtıldığını goumlrmekteyiz Ancak 2000rsquoli yıllardan sonra elektronik kitaplar site tuumlruumlnde
internette yayınlanmaya başlamıştır ve gelecekte yayınların neredeyse tamamının
internetten ulaşılabilir hale geleceğini şimdiden hissetmek zor değil
İnternette site tuumlruumlnde yayınlanan elektronik kitapların kullanışlılığına değinecek
olursak bu siteler guumlnuumlmuumlzde kullanıcıları tatmin etmemekte Mesela duumlnyada en
yaygın kullanılan oumlzguumlr dağıtılan ve geliştirilen elektronik kitap sitesi olan Wikipedia
bile kullanışlılık youmlnuumlnden kullanıcıların isteklerini yerine getirmede bazı durumlarda
yetersiz kalmaktadır Bu eksiklikleri ortadan kaldırmak iccedilin elektronik kitap sitesini
oluştururken siteyi en az yoran ve en hızlı ccedilalışmasını sağlayan program ve
teknolojilerden faydalanmak gereklidir Bu teknolojilerin başında da Ajax teknolojisi
gelir ki Ajax teknolojisi sayesinde e-kitap sitesinin bazı boumlluumlmlerinin tekrar
yuumlklenmesini oumlnleyerek internet trafiğini en aza indirip siteye aynı anda daha ccedilok
kullanıcının ulaşmasını sağlayabiliriz
4 E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
3
1 BOumlLUumlM
11 Ajax ( Asynchronous Javascript And Xml )
111 Tanım ve Tarihccedile
( Asynchronous JavaScript and XML ) soumlzcuumlklerinin baş harflerinden oluşan
Ajax Html Xhtml Xml Css Dom Js ve web tarayıcısında hazır bulunan
XMLHTTPREQUEST nesnesi ile sunucu taraflı dillerden birisi ( Php Asp Jsp vb)
beraber kullanılarak masauumlstuuml yazılımlara benzer daha hızlı ve etkileşimli web ara
yuumlzleri uygulamaları hazırlamak iccedilin kullanılmakta olan bir web geliştirme
yaklaşımıdır
XMLhttprequest nesnesi her ne kadar ccedilok eskiden beri kullanılmakta olsa da
Ajax soumlzcuumlğuumlnuumln kullanılması ccedilok eskilere dayanmıyor Bu soumlzcuumlğuuml ilk kullanan
Adaptive Path adlı bir web firmasının kurucularından ve de youmlneticilerinden olan Jesse
James Garrettrsquotir Her ne kadar bu soumlzcuumlğuuml kendisinin bulmadığına youmlnelik eleştiriler ve
itirazlar olsa da internet ve web uygulamaları duumlnyasında soumlzcuumlğuuml icat eden kişi olarak
ccediloktan yerini aldı5 Fakat Ajax asıl ldquogoogle suggestrdquo in ardından popuumller oldu
Javascrıpt ve Xml birleştirilerek yeni bir uygulama deseni oluşturma duumlşuumlncesi
oumlnce JSP geliştiricileri tarafından ortaya atılmış daha sonra da Microsoft tarafından
desteklenmiştir XMLhttprequest nesnesi ilk olarak Microsoft tarafından bir ActiveX
nesnesi olarak kullanıldı ve yaklaşık olarak Internet Explorerrsquoın 40 suumlruumlmuumlnden beri bir
ActiveX nesnesi olarak kullanılmaya devam ediliyor ActiveX nesnesi olduğu iccedilin de
doğal olarak Javascript VBScript ve IErsquonin desteklediği diğer diller tarafından
ulaşılabilir ve kullanılabilir oldu Bir suumlre sonra Mozilla geliştiricileri bu gelecek vaat
eden nesneyi alıp Mozilla 10rsquoda kullanmaya başladılar Applersquo da bu arada Mac OS
platformu iccedilin geliştirmiş olduğu kendi browserrsquoına bu nesneyi entegre etti ve boumlylece
Safarirsquoye ajax desteği vermiş oldu6 Internet duumlnyasının en ccedilok kullanılan
5 belgelercshacettepeedutr
6 ibrahimdemirwordpresscom
4
browserlarından olan Opera da 80 suumlruumlmuuml ile kullanıcılarına ajaxrsquolı uygulamaları
kullanma ve geliştirme imkanı sunmuş oldu
XMLhttprequest nesnesi Ajax uygulamalarının belkemiğini oluşturmaktadır
Yani Ajax kullanımı browser`ın bu standartı (http request) desteklemesi ile gerccedilekleşir
Bu Explorer(IE 7 ile beraber) iccedilin MicrosoftXMLhttp ve bir ccedilok diğer goumlz atıcı iccedilin
XMLhttpRequest oumlzelliğidir Metod isimleri farklı olsa da kullanımları aynıdır Ne işe
yaradığını accedilıklamak gerekirse bu nesne Javascript ile uzaktaki veya uygulamanın
ccedilalıştığı sunucuya http talepleri yapılmasına ve sunucudan da bu taleplerin sonuccedillarının
veya ccedilıktılarının alınmasına imkan tanıyor Ancak normal http taleplerinden farklı
olarak ve bu nesneyi bu kadar popuumller kılan oumlzelliği ise tuumlm bu talepleri ccedilalıştığı web
sayfasının yeniden yuumlklenmesine ihtiyaccedil bırakmadan ve kullanıcı fark etmeden arka
planda yapıyor olmasıdır
112 Klasik Web Modelinden Farkı
Klasik bir istemci-sunucu (client-server) uygulamasında kullanıcı tarafından
yapılan her işlem sunucuya HttpRequest olarak goumlnderilir yorumlanır
ve veriler işletildikten sonra sonuccedillar istemciye goumlnderilir Bu da ccedilok buumlyuumlk bir ağ
trafiğine neden olur7 Oumlrneğin Geleneksel JavaScript kodlarında eğer sunucudaki bir
veritabanından ya da dosyadan bilgi almak istersek yada sunucuya kullanıcı girdisini
goumlndermek istersek bir Html formu oluşturup get yada post youmlntemlerinden biriyle
sunucuyla veri alışverişi yaparız Kullanıcı veriyi goumlndermek almak iccedilin formdaki
Goumlnder vb bir duumlğmeyi tıklar sunucunun yanıtını bekler ve sonuccedilları yeni yuumlklenen
sayfada goumlruumlr Bu da sunucu ve istemci arasındaki trafiğin buumlyuumlmesine neden olur
Kullanıcının her veri girişinde sunucunun yeni bir sayfa oluşturmasını beklemesi
nedeniyle geleneksel internet uygulamaları daha yavaş ccedilalışabilir ve daha az kullanıcı
dostu olabilir
Ajax kullanıldığında ise istekler Http Request yerine XMLhttp request olarak
7 wwwmag-netcomtr
5
goumlnderilir Burada sunucu ve istemci arasında taşınan veriler sıkıştırılmış XML
formatındadır Bu sıkıştırılmış yapı istemci tarafında accedilılır boumlylece sunucu ve istemci
arasındaki bant genişliği boş yere işgal edilmemiş olur Ajax ile Javascript kodumuz
XMLHttpRequest nesnesini kullanarak doğrudan sunucuyla iletişime geccediler Http istemi
kullanarak bir web sayfası sayfayı yenilemeye gerek olmaksızın sunucuya istemde
bulunup yanıt alabilir Kullanıcı aynı sayfada kalacaktır ve arka planda gerccedilekleşen veri
iletişimini fark etmeyecektir
XMLHttpRequest web tarayıcısı uumlzerinde ccedilalışan bir bileşendir Bu bileşen
asenkron bir şekilde bir web sayfasına istekte ( request ) bulunabilir ve yine asenkron
bir şekilde isteğe karşı gelen cevabı ( response) kendisini ccedilağıran yere iletebilir8 Buumltuumln
bu işlemleri biz farkına varmadan arka planda ( background ) yaptığı iccedilin web
uygulamasına sanki bir masauumlstuuml uygulamasıymış hissini verebiliriz Bir oumlrnek vermek
gerekirse bir web formu yaptık ve formun sunucuya goumlnderilmesi iccedilin bir buton (
duumlğme ) koyduk Butona basıldığında ziyaretccedili (client) tarafında ccedilalışan bir script
aracılığıyla ( oumlrneğin javascript ) bilgiler XMLHttpRequest bileşeni kullanılarak arka
planda sunucuya goumlnderilebilir ve sunucudan istenilen cevap alınabilir Boumlylece sayfada
sabit kalması gereken iccedilerikler yeniden sunucudan alınmayacağı iccedilin hem sunucu
yorulmamış olacak hem de kullanıcı daha az beklemiş olacak ve elbette buumltuumln bu
işlemler bir java applet yada actitiveX nesnesi ile değil buumltuumln tarayıcılar tarafından
desteklenen bir youmlntemle yapılacak
Ajax ile sağlanan en buumlyuumlk oumlzellik de parccedilalı guumlncellemersquo dir Bu sayede buumltuumln
bir sayfanın istemci ile sunucu arasında gidip gelmesiyle doğan ağ trafiğinin oumlnuumlne
geccedililmiş olur Oumlnceden Meta taglerine refresh yazarak bu işlem yapılırdı Fakat bu
durumda buumltuumln sayfa guumlncellenir ve kullanıcı bomboş bir sayfaya ile baş başa kalırdı9
8 wwwcsharpnedircom
9 ibrahimdemirwordpresscom
6
Şekil 1Geleneksel web uygulamaları ile AJAX yaklaşımının karşılaştırılması10
Şekil 2 Klasik web uygulamalarındaki senkron etkileşimle AJAX yaklaşımındaki asenkron etkileşim
karşılaştırma11
10
phplettercom
7
113 Ccedilalışma Mantığı
Şekil 3 Ajax Ccedilaılşma Mantığı12
AJAX uygulamalarında temel ccedilalışma mantığı ve işlem sırası aşağıdaki gibidir13
Sayfada var olan işlemlerden biri tetiklenince sayfada hazırda bekleyen
javascript fonksiyonlarıyla xmlhttprequest nesnesi oluşturulur Bu nesne arka planda
goumlnderdiği bir http talebiyle istenen işlem iccedilin sunucu tarafında bulunan ve sunucu
tabanlı bir dille yazılmış ilgili dosyadan o işlemin yapılmasını talep eder ve bu dosyanın
ccedilıktısını alarak kullanıcı tarafında işlenmesi ve istenen şekilde sunulması iccedilin diğer
bileşenlere aktarır
Bu işlem akışı sırasında bir Ajax uygulamasını tetiklemek iccedilin Html ve Js
XMLhttprequest nesnesini oluşturmak iccedilin Js arka planda sunucuya asenkron
(eşzamanlı olmayangerccedilek zamanlı) http talebi goumlndermek iccedilin XMLhttprequest
nesnesi sunucu tarafında yapılması istenen işlem iccedilin Php AspNet JspJava vb
sunucu tabanlı bir dil sunucu tarafında uumlretilen ccedilıktıyı almak iccedilin gene xmlhttprequest
nesnesi elde edilen bu ccedilıktıyı işlemek ve sayfada istenen alana yerleştirmek iccedilin Dom
Dhtml ve JS işlenmiş ccedilıktının renk ccedilizgi vb şekilsel sunumu iccedilin de (X)Html ve Css
kullanılmaktadır
11
phplettercom 12
wwwsemgoksucom 13
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
8
114 Ajax Şu Teknolojileri Kullanır14
Bilgiyi biccedilimlendirmek ve goumlruumlntuumllerini değiştirmek iccedilin Xhtml ( ya da Html) ve
Css
Goumlruumlntuumllenecek bilgiyi dinamik olarak goumlstermek ve onunla etkileşimli ccedilalışmak
iccedilin JavaScript JScript gibi EcmaScript olan client side (kullanıcı tarafı) tarafındaki
bir scripting dili yardımıyla erişilebilen Dom
Web server ile bilgi değiş tokuşu iccedilin kullanılan XMLHttpRequest objesi Bazı Ajax
frameworklerde ve bazı durumlarda web server ile bilgi alışverişi yapmak iccedilin
XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılabilir Diğer uygulamalarda ise dinamik
olarak eklenen JavaScript Tagleri de kullanılabilmektedir Ajax Teknolojisini
uygulamak iccedilin kullanılan script dili JavaScripttir
Xmlin Css ile biccedilimlendirilip Html Xhtmle doumlnuumlştuumlruumllmesini sağlamak iccedilin Xslt
Kullanıcıyla server arasındaki bilgi alışverişlerinde ccediloğunlukla Xml formatı
kullanılmaktadır Oumlnceden hazırlanan Html duumlz metin Json ve Ebml dahi olmak
uumlzere herhangi bir format da kullanılabilmektedir Bu dosyalar server(sunucu)
tarafında herhangi bir script ile bile uumlretilmiş olabilirler
Dhtml Spa ve Lamp gibilerin aksine Ajax kendi kendine bir teknoloji değildir
ancak bu terim birden ccedilok teknolojinin bir arada kullanılmasını ifade etmektedir
Tuumlm bu teknolojiler ajax iccedilerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece
uumlccediluumlnuumln kullanılması zorunludur HtmlXhtml Dom ve Javascript Bilginin
goumlruumlntuumllenmesi iccedilin HtmlXhtmle ihtiyaccedil duyar sayfa refresh olmadan
HtmlXhtmlde goumlruumlntuumllenen bilgilerin değişmesi iccedilinde Doma ihtiyaccedil duyar
JavaScript ise sayfadaki verileri guumlncellemek iccedilin Domu yapılandırmak ve client-
14
trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
2
Bu tanımlar ccedilerccedilevesinde cd-romrsquodaki bir ansiklopedi ya da webrsquode sitede
yayınlanan bir kitap da e-kitaptır ve e-kitap aslında bizler iccedilin o kadar da yeni bir
kavram değildir4
E-kitapların uzun suumlredir hayatımızda olduğunu goumlstermek iccedilin oumlrnek vermek
gerekirse
Oxford English Dictionary cd-rom tuumlruumlnde 1992rsquode ilk kez yayınlanmıştır
Encarta Encyclopedia ilk kez 1993rsquode cd-romrsquoda yayınlanmıştır
1995-1996rsquodan beri Encyclopedia Britannica cdrsquode yayınlanmaktadır
Bu oumlrnekleri incelediğimizde elektronik kitapların oumlnceleri cd-rom formatında
dağıtıldığını goumlrmekteyiz Ancak 2000rsquoli yıllardan sonra elektronik kitaplar site tuumlruumlnde
internette yayınlanmaya başlamıştır ve gelecekte yayınların neredeyse tamamının
internetten ulaşılabilir hale geleceğini şimdiden hissetmek zor değil
İnternette site tuumlruumlnde yayınlanan elektronik kitapların kullanışlılığına değinecek
olursak bu siteler guumlnuumlmuumlzde kullanıcıları tatmin etmemekte Mesela duumlnyada en
yaygın kullanılan oumlzguumlr dağıtılan ve geliştirilen elektronik kitap sitesi olan Wikipedia
bile kullanışlılık youmlnuumlnden kullanıcıların isteklerini yerine getirmede bazı durumlarda
yetersiz kalmaktadır Bu eksiklikleri ortadan kaldırmak iccedilin elektronik kitap sitesini
oluştururken siteyi en az yoran ve en hızlı ccedilalışmasını sağlayan program ve
teknolojilerden faydalanmak gereklidir Bu teknolojilerin başında da Ajax teknolojisi
gelir ki Ajax teknolojisi sayesinde e-kitap sitesinin bazı boumlluumlmlerinin tekrar
yuumlklenmesini oumlnleyerek internet trafiğini en aza indirip siteye aynı anda daha ccedilok
kullanıcının ulaşmasını sağlayabiliriz
4 E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
3
1 BOumlLUumlM
11 Ajax ( Asynchronous Javascript And Xml )
111 Tanım ve Tarihccedile
( Asynchronous JavaScript and XML ) soumlzcuumlklerinin baş harflerinden oluşan
Ajax Html Xhtml Xml Css Dom Js ve web tarayıcısında hazır bulunan
XMLHTTPREQUEST nesnesi ile sunucu taraflı dillerden birisi ( Php Asp Jsp vb)
beraber kullanılarak masauumlstuuml yazılımlara benzer daha hızlı ve etkileşimli web ara
yuumlzleri uygulamaları hazırlamak iccedilin kullanılmakta olan bir web geliştirme
yaklaşımıdır
XMLhttprequest nesnesi her ne kadar ccedilok eskiden beri kullanılmakta olsa da
Ajax soumlzcuumlğuumlnuumln kullanılması ccedilok eskilere dayanmıyor Bu soumlzcuumlğuuml ilk kullanan
Adaptive Path adlı bir web firmasının kurucularından ve de youmlneticilerinden olan Jesse
James Garrettrsquotir Her ne kadar bu soumlzcuumlğuuml kendisinin bulmadığına youmlnelik eleştiriler ve
itirazlar olsa da internet ve web uygulamaları duumlnyasında soumlzcuumlğuuml icat eden kişi olarak
ccediloktan yerini aldı5 Fakat Ajax asıl ldquogoogle suggestrdquo in ardından popuumller oldu
Javascrıpt ve Xml birleştirilerek yeni bir uygulama deseni oluşturma duumlşuumlncesi
oumlnce JSP geliştiricileri tarafından ortaya atılmış daha sonra da Microsoft tarafından
desteklenmiştir XMLhttprequest nesnesi ilk olarak Microsoft tarafından bir ActiveX
nesnesi olarak kullanıldı ve yaklaşık olarak Internet Explorerrsquoın 40 suumlruumlmuumlnden beri bir
ActiveX nesnesi olarak kullanılmaya devam ediliyor ActiveX nesnesi olduğu iccedilin de
doğal olarak Javascript VBScript ve IErsquonin desteklediği diğer diller tarafından
ulaşılabilir ve kullanılabilir oldu Bir suumlre sonra Mozilla geliştiricileri bu gelecek vaat
eden nesneyi alıp Mozilla 10rsquoda kullanmaya başladılar Applersquo da bu arada Mac OS
platformu iccedilin geliştirmiş olduğu kendi browserrsquoına bu nesneyi entegre etti ve boumlylece
Safarirsquoye ajax desteği vermiş oldu6 Internet duumlnyasının en ccedilok kullanılan
5 belgelercshacettepeedutr
6 ibrahimdemirwordpresscom
4
browserlarından olan Opera da 80 suumlruumlmuuml ile kullanıcılarına ajaxrsquolı uygulamaları
kullanma ve geliştirme imkanı sunmuş oldu
XMLhttprequest nesnesi Ajax uygulamalarının belkemiğini oluşturmaktadır
Yani Ajax kullanımı browser`ın bu standartı (http request) desteklemesi ile gerccedilekleşir
Bu Explorer(IE 7 ile beraber) iccedilin MicrosoftXMLhttp ve bir ccedilok diğer goumlz atıcı iccedilin
XMLhttpRequest oumlzelliğidir Metod isimleri farklı olsa da kullanımları aynıdır Ne işe
yaradığını accedilıklamak gerekirse bu nesne Javascript ile uzaktaki veya uygulamanın
ccedilalıştığı sunucuya http talepleri yapılmasına ve sunucudan da bu taleplerin sonuccedillarının
veya ccedilıktılarının alınmasına imkan tanıyor Ancak normal http taleplerinden farklı
olarak ve bu nesneyi bu kadar popuumller kılan oumlzelliği ise tuumlm bu talepleri ccedilalıştığı web
sayfasının yeniden yuumlklenmesine ihtiyaccedil bırakmadan ve kullanıcı fark etmeden arka
planda yapıyor olmasıdır
112 Klasik Web Modelinden Farkı
Klasik bir istemci-sunucu (client-server) uygulamasında kullanıcı tarafından
yapılan her işlem sunucuya HttpRequest olarak goumlnderilir yorumlanır
ve veriler işletildikten sonra sonuccedillar istemciye goumlnderilir Bu da ccedilok buumlyuumlk bir ağ
trafiğine neden olur7 Oumlrneğin Geleneksel JavaScript kodlarında eğer sunucudaki bir
veritabanından ya da dosyadan bilgi almak istersek yada sunucuya kullanıcı girdisini
goumlndermek istersek bir Html formu oluşturup get yada post youmlntemlerinden biriyle
sunucuyla veri alışverişi yaparız Kullanıcı veriyi goumlndermek almak iccedilin formdaki
Goumlnder vb bir duumlğmeyi tıklar sunucunun yanıtını bekler ve sonuccedilları yeni yuumlklenen
sayfada goumlruumlr Bu da sunucu ve istemci arasındaki trafiğin buumlyuumlmesine neden olur
Kullanıcının her veri girişinde sunucunun yeni bir sayfa oluşturmasını beklemesi
nedeniyle geleneksel internet uygulamaları daha yavaş ccedilalışabilir ve daha az kullanıcı
dostu olabilir
Ajax kullanıldığında ise istekler Http Request yerine XMLhttp request olarak
7 wwwmag-netcomtr
5
goumlnderilir Burada sunucu ve istemci arasında taşınan veriler sıkıştırılmış XML
formatındadır Bu sıkıştırılmış yapı istemci tarafında accedilılır boumlylece sunucu ve istemci
arasındaki bant genişliği boş yere işgal edilmemiş olur Ajax ile Javascript kodumuz
XMLHttpRequest nesnesini kullanarak doğrudan sunucuyla iletişime geccediler Http istemi
kullanarak bir web sayfası sayfayı yenilemeye gerek olmaksızın sunucuya istemde
bulunup yanıt alabilir Kullanıcı aynı sayfada kalacaktır ve arka planda gerccedilekleşen veri
iletişimini fark etmeyecektir
XMLHttpRequest web tarayıcısı uumlzerinde ccedilalışan bir bileşendir Bu bileşen
asenkron bir şekilde bir web sayfasına istekte ( request ) bulunabilir ve yine asenkron
bir şekilde isteğe karşı gelen cevabı ( response) kendisini ccedilağıran yere iletebilir8 Buumltuumln
bu işlemleri biz farkına varmadan arka planda ( background ) yaptığı iccedilin web
uygulamasına sanki bir masauumlstuuml uygulamasıymış hissini verebiliriz Bir oumlrnek vermek
gerekirse bir web formu yaptık ve formun sunucuya goumlnderilmesi iccedilin bir buton (
duumlğme ) koyduk Butona basıldığında ziyaretccedili (client) tarafında ccedilalışan bir script
aracılığıyla ( oumlrneğin javascript ) bilgiler XMLHttpRequest bileşeni kullanılarak arka
planda sunucuya goumlnderilebilir ve sunucudan istenilen cevap alınabilir Boumlylece sayfada
sabit kalması gereken iccedilerikler yeniden sunucudan alınmayacağı iccedilin hem sunucu
yorulmamış olacak hem de kullanıcı daha az beklemiş olacak ve elbette buumltuumln bu
işlemler bir java applet yada actitiveX nesnesi ile değil buumltuumln tarayıcılar tarafından
desteklenen bir youmlntemle yapılacak
Ajax ile sağlanan en buumlyuumlk oumlzellik de parccedilalı guumlncellemersquo dir Bu sayede buumltuumln
bir sayfanın istemci ile sunucu arasında gidip gelmesiyle doğan ağ trafiğinin oumlnuumlne
geccedililmiş olur Oumlnceden Meta taglerine refresh yazarak bu işlem yapılırdı Fakat bu
durumda buumltuumln sayfa guumlncellenir ve kullanıcı bomboş bir sayfaya ile baş başa kalırdı9
8 wwwcsharpnedircom
9 ibrahimdemirwordpresscom
6
Şekil 1Geleneksel web uygulamaları ile AJAX yaklaşımının karşılaştırılması10
Şekil 2 Klasik web uygulamalarındaki senkron etkileşimle AJAX yaklaşımındaki asenkron etkileşim
karşılaştırma11
10
phplettercom
7
113 Ccedilalışma Mantığı
Şekil 3 Ajax Ccedilaılşma Mantığı12
AJAX uygulamalarında temel ccedilalışma mantığı ve işlem sırası aşağıdaki gibidir13
Sayfada var olan işlemlerden biri tetiklenince sayfada hazırda bekleyen
javascript fonksiyonlarıyla xmlhttprequest nesnesi oluşturulur Bu nesne arka planda
goumlnderdiği bir http talebiyle istenen işlem iccedilin sunucu tarafında bulunan ve sunucu
tabanlı bir dille yazılmış ilgili dosyadan o işlemin yapılmasını talep eder ve bu dosyanın
ccedilıktısını alarak kullanıcı tarafında işlenmesi ve istenen şekilde sunulması iccedilin diğer
bileşenlere aktarır
Bu işlem akışı sırasında bir Ajax uygulamasını tetiklemek iccedilin Html ve Js
XMLhttprequest nesnesini oluşturmak iccedilin Js arka planda sunucuya asenkron
(eşzamanlı olmayangerccedilek zamanlı) http talebi goumlndermek iccedilin XMLhttprequest
nesnesi sunucu tarafında yapılması istenen işlem iccedilin Php AspNet JspJava vb
sunucu tabanlı bir dil sunucu tarafında uumlretilen ccedilıktıyı almak iccedilin gene xmlhttprequest
nesnesi elde edilen bu ccedilıktıyı işlemek ve sayfada istenen alana yerleştirmek iccedilin Dom
Dhtml ve JS işlenmiş ccedilıktının renk ccedilizgi vb şekilsel sunumu iccedilin de (X)Html ve Css
kullanılmaktadır
11
phplettercom 12
wwwsemgoksucom 13
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
8
114 Ajax Şu Teknolojileri Kullanır14
Bilgiyi biccedilimlendirmek ve goumlruumlntuumllerini değiştirmek iccedilin Xhtml ( ya da Html) ve
Css
Goumlruumlntuumllenecek bilgiyi dinamik olarak goumlstermek ve onunla etkileşimli ccedilalışmak
iccedilin JavaScript JScript gibi EcmaScript olan client side (kullanıcı tarafı) tarafındaki
bir scripting dili yardımıyla erişilebilen Dom
Web server ile bilgi değiş tokuşu iccedilin kullanılan XMLHttpRequest objesi Bazı Ajax
frameworklerde ve bazı durumlarda web server ile bilgi alışverişi yapmak iccedilin
XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılabilir Diğer uygulamalarda ise dinamik
olarak eklenen JavaScript Tagleri de kullanılabilmektedir Ajax Teknolojisini
uygulamak iccedilin kullanılan script dili JavaScripttir
Xmlin Css ile biccedilimlendirilip Html Xhtmle doumlnuumlştuumlruumllmesini sağlamak iccedilin Xslt
Kullanıcıyla server arasındaki bilgi alışverişlerinde ccediloğunlukla Xml formatı
kullanılmaktadır Oumlnceden hazırlanan Html duumlz metin Json ve Ebml dahi olmak
uumlzere herhangi bir format da kullanılabilmektedir Bu dosyalar server(sunucu)
tarafında herhangi bir script ile bile uumlretilmiş olabilirler
Dhtml Spa ve Lamp gibilerin aksine Ajax kendi kendine bir teknoloji değildir
ancak bu terim birden ccedilok teknolojinin bir arada kullanılmasını ifade etmektedir
Tuumlm bu teknolojiler ajax iccedilerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece
uumlccediluumlnuumln kullanılması zorunludur HtmlXhtml Dom ve Javascript Bilginin
goumlruumlntuumllenmesi iccedilin HtmlXhtmle ihtiyaccedil duyar sayfa refresh olmadan
HtmlXhtmlde goumlruumlntuumllenen bilgilerin değişmesi iccedilinde Doma ihtiyaccedil duyar
JavaScript ise sayfadaki verileri guumlncellemek iccedilin Domu yapılandırmak ve client-
14
trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
3
1 BOumlLUumlM
11 Ajax ( Asynchronous Javascript And Xml )
111 Tanım ve Tarihccedile
( Asynchronous JavaScript and XML ) soumlzcuumlklerinin baş harflerinden oluşan
Ajax Html Xhtml Xml Css Dom Js ve web tarayıcısında hazır bulunan
XMLHTTPREQUEST nesnesi ile sunucu taraflı dillerden birisi ( Php Asp Jsp vb)
beraber kullanılarak masauumlstuuml yazılımlara benzer daha hızlı ve etkileşimli web ara
yuumlzleri uygulamaları hazırlamak iccedilin kullanılmakta olan bir web geliştirme
yaklaşımıdır
XMLhttprequest nesnesi her ne kadar ccedilok eskiden beri kullanılmakta olsa da
Ajax soumlzcuumlğuumlnuumln kullanılması ccedilok eskilere dayanmıyor Bu soumlzcuumlğuuml ilk kullanan
Adaptive Path adlı bir web firmasının kurucularından ve de youmlneticilerinden olan Jesse
James Garrettrsquotir Her ne kadar bu soumlzcuumlğuuml kendisinin bulmadığına youmlnelik eleştiriler ve
itirazlar olsa da internet ve web uygulamaları duumlnyasında soumlzcuumlğuuml icat eden kişi olarak
ccediloktan yerini aldı5 Fakat Ajax asıl ldquogoogle suggestrdquo in ardından popuumller oldu
Javascrıpt ve Xml birleştirilerek yeni bir uygulama deseni oluşturma duumlşuumlncesi
oumlnce JSP geliştiricileri tarafından ortaya atılmış daha sonra da Microsoft tarafından
desteklenmiştir XMLhttprequest nesnesi ilk olarak Microsoft tarafından bir ActiveX
nesnesi olarak kullanıldı ve yaklaşık olarak Internet Explorerrsquoın 40 suumlruumlmuumlnden beri bir
ActiveX nesnesi olarak kullanılmaya devam ediliyor ActiveX nesnesi olduğu iccedilin de
doğal olarak Javascript VBScript ve IErsquonin desteklediği diğer diller tarafından
ulaşılabilir ve kullanılabilir oldu Bir suumlre sonra Mozilla geliştiricileri bu gelecek vaat
eden nesneyi alıp Mozilla 10rsquoda kullanmaya başladılar Applersquo da bu arada Mac OS
platformu iccedilin geliştirmiş olduğu kendi browserrsquoına bu nesneyi entegre etti ve boumlylece
Safarirsquoye ajax desteği vermiş oldu6 Internet duumlnyasının en ccedilok kullanılan
5 belgelercshacettepeedutr
6 ibrahimdemirwordpresscom
4
browserlarından olan Opera da 80 suumlruumlmuuml ile kullanıcılarına ajaxrsquolı uygulamaları
kullanma ve geliştirme imkanı sunmuş oldu
XMLhttprequest nesnesi Ajax uygulamalarının belkemiğini oluşturmaktadır
Yani Ajax kullanımı browser`ın bu standartı (http request) desteklemesi ile gerccedilekleşir
Bu Explorer(IE 7 ile beraber) iccedilin MicrosoftXMLhttp ve bir ccedilok diğer goumlz atıcı iccedilin
XMLhttpRequest oumlzelliğidir Metod isimleri farklı olsa da kullanımları aynıdır Ne işe
yaradığını accedilıklamak gerekirse bu nesne Javascript ile uzaktaki veya uygulamanın
ccedilalıştığı sunucuya http talepleri yapılmasına ve sunucudan da bu taleplerin sonuccedillarının
veya ccedilıktılarının alınmasına imkan tanıyor Ancak normal http taleplerinden farklı
olarak ve bu nesneyi bu kadar popuumller kılan oumlzelliği ise tuumlm bu talepleri ccedilalıştığı web
sayfasının yeniden yuumlklenmesine ihtiyaccedil bırakmadan ve kullanıcı fark etmeden arka
planda yapıyor olmasıdır
112 Klasik Web Modelinden Farkı
Klasik bir istemci-sunucu (client-server) uygulamasında kullanıcı tarafından
yapılan her işlem sunucuya HttpRequest olarak goumlnderilir yorumlanır
ve veriler işletildikten sonra sonuccedillar istemciye goumlnderilir Bu da ccedilok buumlyuumlk bir ağ
trafiğine neden olur7 Oumlrneğin Geleneksel JavaScript kodlarında eğer sunucudaki bir
veritabanından ya da dosyadan bilgi almak istersek yada sunucuya kullanıcı girdisini
goumlndermek istersek bir Html formu oluşturup get yada post youmlntemlerinden biriyle
sunucuyla veri alışverişi yaparız Kullanıcı veriyi goumlndermek almak iccedilin formdaki
Goumlnder vb bir duumlğmeyi tıklar sunucunun yanıtını bekler ve sonuccedilları yeni yuumlklenen
sayfada goumlruumlr Bu da sunucu ve istemci arasındaki trafiğin buumlyuumlmesine neden olur
Kullanıcının her veri girişinde sunucunun yeni bir sayfa oluşturmasını beklemesi
nedeniyle geleneksel internet uygulamaları daha yavaş ccedilalışabilir ve daha az kullanıcı
dostu olabilir
Ajax kullanıldığında ise istekler Http Request yerine XMLhttp request olarak
7 wwwmag-netcomtr
5
goumlnderilir Burada sunucu ve istemci arasında taşınan veriler sıkıştırılmış XML
formatındadır Bu sıkıştırılmış yapı istemci tarafında accedilılır boumlylece sunucu ve istemci
arasındaki bant genişliği boş yere işgal edilmemiş olur Ajax ile Javascript kodumuz
XMLHttpRequest nesnesini kullanarak doğrudan sunucuyla iletişime geccediler Http istemi
kullanarak bir web sayfası sayfayı yenilemeye gerek olmaksızın sunucuya istemde
bulunup yanıt alabilir Kullanıcı aynı sayfada kalacaktır ve arka planda gerccedilekleşen veri
iletişimini fark etmeyecektir
XMLHttpRequest web tarayıcısı uumlzerinde ccedilalışan bir bileşendir Bu bileşen
asenkron bir şekilde bir web sayfasına istekte ( request ) bulunabilir ve yine asenkron
bir şekilde isteğe karşı gelen cevabı ( response) kendisini ccedilağıran yere iletebilir8 Buumltuumln
bu işlemleri biz farkına varmadan arka planda ( background ) yaptığı iccedilin web
uygulamasına sanki bir masauumlstuuml uygulamasıymış hissini verebiliriz Bir oumlrnek vermek
gerekirse bir web formu yaptık ve formun sunucuya goumlnderilmesi iccedilin bir buton (
duumlğme ) koyduk Butona basıldığında ziyaretccedili (client) tarafında ccedilalışan bir script
aracılığıyla ( oumlrneğin javascript ) bilgiler XMLHttpRequest bileşeni kullanılarak arka
planda sunucuya goumlnderilebilir ve sunucudan istenilen cevap alınabilir Boumlylece sayfada
sabit kalması gereken iccedilerikler yeniden sunucudan alınmayacağı iccedilin hem sunucu
yorulmamış olacak hem de kullanıcı daha az beklemiş olacak ve elbette buumltuumln bu
işlemler bir java applet yada actitiveX nesnesi ile değil buumltuumln tarayıcılar tarafından
desteklenen bir youmlntemle yapılacak
Ajax ile sağlanan en buumlyuumlk oumlzellik de parccedilalı guumlncellemersquo dir Bu sayede buumltuumln
bir sayfanın istemci ile sunucu arasında gidip gelmesiyle doğan ağ trafiğinin oumlnuumlne
geccedililmiş olur Oumlnceden Meta taglerine refresh yazarak bu işlem yapılırdı Fakat bu
durumda buumltuumln sayfa guumlncellenir ve kullanıcı bomboş bir sayfaya ile baş başa kalırdı9
8 wwwcsharpnedircom
9 ibrahimdemirwordpresscom
6
Şekil 1Geleneksel web uygulamaları ile AJAX yaklaşımının karşılaştırılması10
Şekil 2 Klasik web uygulamalarındaki senkron etkileşimle AJAX yaklaşımındaki asenkron etkileşim
karşılaştırma11
10
phplettercom
7
113 Ccedilalışma Mantığı
Şekil 3 Ajax Ccedilaılşma Mantığı12
AJAX uygulamalarında temel ccedilalışma mantığı ve işlem sırası aşağıdaki gibidir13
Sayfada var olan işlemlerden biri tetiklenince sayfada hazırda bekleyen
javascript fonksiyonlarıyla xmlhttprequest nesnesi oluşturulur Bu nesne arka planda
goumlnderdiği bir http talebiyle istenen işlem iccedilin sunucu tarafında bulunan ve sunucu
tabanlı bir dille yazılmış ilgili dosyadan o işlemin yapılmasını talep eder ve bu dosyanın
ccedilıktısını alarak kullanıcı tarafında işlenmesi ve istenen şekilde sunulması iccedilin diğer
bileşenlere aktarır
Bu işlem akışı sırasında bir Ajax uygulamasını tetiklemek iccedilin Html ve Js
XMLhttprequest nesnesini oluşturmak iccedilin Js arka planda sunucuya asenkron
(eşzamanlı olmayangerccedilek zamanlı) http talebi goumlndermek iccedilin XMLhttprequest
nesnesi sunucu tarafında yapılması istenen işlem iccedilin Php AspNet JspJava vb
sunucu tabanlı bir dil sunucu tarafında uumlretilen ccedilıktıyı almak iccedilin gene xmlhttprequest
nesnesi elde edilen bu ccedilıktıyı işlemek ve sayfada istenen alana yerleştirmek iccedilin Dom
Dhtml ve JS işlenmiş ccedilıktının renk ccedilizgi vb şekilsel sunumu iccedilin de (X)Html ve Css
kullanılmaktadır
11
phplettercom 12
wwwsemgoksucom 13
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
8
114 Ajax Şu Teknolojileri Kullanır14
Bilgiyi biccedilimlendirmek ve goumlruumlntuumllerini değiştirmek iccedilin Xhtml ( ya da Html) ve
Css
Goumlruumlntuumllenecek bilgiyi dinamik olarak goumlstermek ve onunla etkileşimli ccedilalışmak
iccedilin JavaScript JScript gibi EcmaScript olan client side (kullanıcı tarafı) tarafındaki
bir scripting dili yardımıyla erişilebilen Dom
Web server ile bilgi değiş tokuşu iccedilin kullanılan XMLHttpRequest objesi Bazı Ajax
frameworklerde ve bazı durumlarda web server ile bilgi alışverişi yapmak iccedilin
XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılabilir Diğer uygulamalarda ise dinamik
olarak eklenen JavaScript Tagleri de kullanılabilmektedir Ajax Teknolojisini
uygulamak iccedilin kullanılan script dili JavaScripttir
Xmlin Css ile biccedilimlendirilip Html Xhtmle doumlnuumlştuumlruumllmesini sağlamak iccedilin Xslt
Kullanıcıyla server arasındaki bilgi alışverişlerinde ccediloğunlukla Xml formatı
kullanılmaktadır Oumlnceden hazırlanan Html duumlz metin Json ve Ebml dahi olmak
uumlzere herhangi bir format da kullanılabilmektedir Bu dosyalar server(sunucu)
tarafında herhangi bir script ile bile uumlretilmiş olabilirler
Dhtml Spa ve Lamp gibilerin aksine Ajax kendi kendine bir teknoloji değildir
ancak bu terim birden ccedilok teknolojinin bir arada kullanılmasını ifade etmektedir
Tuumlm bu teknolojiler ajax iccedilerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece
uumlccediluumlnuumln kullanılması zorunludur HtmlXhtml Dom ve Javascript Bilginin
goumlruumlntuumllenmesi iccedilin HtmlXhtmle ihtiyaccedil duyar sayfa refresh olmadan
HtmlXhtmlde goumlruumlntuumllenen bilgilerin değişmesi iccedilinde Doma ihtiyaccedil duyar
JavaScript ise sayfadaki verileri guumlncellemek iccedilin Domu yapılandırmak ve client-
14
trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
4
browserlarından olan Opera da 80 suumlruumlmuuml ile kullanıcılarına ajaxrsquolı uygulamaları
kullanma ve geliştirme imkanı sunmuş oldu
XMLhttprequest nesnesi Ajax uygulamalarının belkemiğini oluşturmaktadır
Yani Ajax kullanımı browser`ın bu standartı (http request) desteklemesi ile gerccedilekleşir
Bu Explorer(IE 7 ile beraber) iccedilin MicrosoftXMLhttp ve bir ccedilok diğer goumlz atıcı iccedilin
XMLhttpRequest oumlzelliğidir Metod isimleri farklı olsa da kullanımları aynıdır Ne işe
yaradığını accedilıklamak gerekirse bu nesne Javascript ile uzaktaki veya uygulamanın
ccedilalıştığı sunucuya http talepleri yapılmasına ve sunucudan da bu taleplerin sonuccedillarının
veya ccedilıktılarının alınmasına imkan tanıyor Ancak normal http taleplerinden farklı
olarak ve bu nesneyi bu kadar popuumller kılan oumlzelliği ise tuumlm bu talepleri ccedilalıştığı web
sayfasının yeniden yuumlklenmesine ihtiyaccedil bırakmadan ve kullanıcı fark etmeden arka
planda yapıyor olmasıdır
112 Klasik Web Modelinden Farkı
Klasik bir istemci-sunucu (client-server) uygulamasında kullanıcı tarafından
yapılan her işlem sunucuya HttpRequest olarak goumlnderilir yorumlanır
ve veriler işletildikten sonra sonuccedillar istemciye goumlnderilir Bu da ccedilok buumlyuumlk bir ağ
trafiğine neden olur7 Oumlrneğin Geleneksel JavaScript kodlarında eğer sunucudaki bir
veritabanından ya da dosyadan bilgi almak istersek yada sunucuya kullanıcı girdisini
goumlndermek istersek bir Html formu oluşturup get yada post youmlntemlerinden biriyle
sunucuyla veri alışverişi yaparız Kullanıcı veriyi goumlndermek almak iccedilin formdaki
Goumlnder vb bir duumlğmeyi tıklar sunucunun yanıtını bekler ve sonuccedilları yeni yuumlklenen
sayfada goumlruumlr Bu da sunucu ve istemci arasındaki trafiğin buumlyuumlmesine neden olur
Kullanıcının her veri girişinde sunucunun yeni bir sayfa oluşturmasını beklemesi
nedeniyle geleneksel internet uygulamaları daha yavaş ccedilalışabilir ve daha az kullanıcı
dostu olabilir
Ajax kullanıldığında ise istekler Http Request yerine XMLhttp request olarak
7 wwwmag-netcomtr
5
goumlnderilir Burada sunucu ve istemci arasında taşınan veriler sıkıştırılmış XML
formatındadır Bu sıkıştırılmış yapı istemci tarafında accedilılır boumlylece sunucu ve istemci
arasındaki bant genişliği boş yere işgal edilmemiş olur Ajax ile Javascript kodumuz
XMLHttpRequest nesnesini kullanarak doğrudan sunucuyla iletişime geccediler Http istemi
kullanarak bir web sayfası sayfayı yenilemeye gerek olmaksızın sunucuya istemde
bulunup yanıt alabilir Kullanıcı aynı sayfada kalacaktır ve arka planda gerccedilekleşen veri
iletişimini fark etmeyecektir
XMLHttpRequest web tarayıcısı uumlzerinde ccedilalışan bir bileşendir Bu bileşen
asenkron bir şekilde bir web sayfasına istekte ( request ) bulunabilir ve yine asenkron
bir şekilde isteğe karşı gelen cevabı ( response) kendisini ccedilağıran yere iletebilir8 Buumltuumln
bu işlemleri biz farkına varmadan arka planda ( background ) yaptığı iccedilin web
uygulamasına sanki bir masauumlstuuml uygulamasıymış hissini verebiliriz Bir oumlrnek vermek
gerekirse bir web formu yaptık ve formun sunucuya goumlnderilmesi iccedilin bir buton (
duumlğme ) koyduk Butona basıldığında ziyaretccedili (client) tarafında ccedilalışan bir script
aracılığıyla ( oumlrneğin javascript ) bilgiler XMLHttpRequest bileşeni kullanılarak arka
planda sunucuya goumlnderilebilir ve sunucudan istenilen cevap alınabilir Boumlylece sayfada
sabit kalması gereken iccedilerikler yeniden sunucudan alınmayacağı iccedilin hem sunucu
yorulmamış olacak hem de kullanıcı daha az beklemiş olacak ve elbette buumltuumln bu
işlemler bir java applet yada actitiveX nesnesi ile değil buumltuumln tarayıcılar tarafından
desteklenen bir youmlntemle yapılacak
Ajax ile sağlanan en buumlyuumlk oumlzellik de parccedilalı guumlncellemersquo dir Bu sayede buumltuumln
bir sayfanın istemci ile sunucu arasında gidip gelmesiyle doğan ağ trafiğinin oumlnuumlne
geccedililmiş olur Oumlnceden Meta taglerine refresh yazarak bu işlem yapılırdı Fakat bu
durumda buumltuumln sayfa guumlncellenir ve kullanıcı bomboş bir sayfaya ile baş başa kalırdı9
8 wwwcsharpnedircom
9 ibrahimdemirwordpresscom
6
Şekil 1Geleneksel web uygulamaları ile AJAX yaklaşımının karşılaştırılması10
Şekil 2 Klasik web uygulamalarındaki senkron etkileşimle AJAX yaklaşımındaki asenkron etkileşim
karşılaştırma11
10
phplettercom
7
113 Ccedilalışma Mantığı
Şekil 3 Ajax Ccedilaılşma Mantığı12
AJAX uygulamalarında temel ccedilalışma mantığı ve işlem sırası aşağıdaki gibidir13
Sayfada var olan işlemlerden biri tetiklenince sayfada hazırda bekleyen
javascript fonksiyonlarıyla xmlhttprequest nesnesi oluşturulur Bu nesne arka planda
goumlnderdiği bir http talebiyle istenen işlem iccedilin sunucu tarafında bulunan ve sunucu
tabanlı bir dille yazılmış ilgili dosyadan o işlemin yapılmasını talep eder ve bu dosyanın
ccedilıktısını alarak kullanıcı tarafında işlenmesi ve istenen şekilde sunulması iccedilin diğer
bileşenlere aktarır
Bu işlem akışı sırasında bir Ajax uygulamasını tetiklemek iccedilin Html ve Js
XMLhttprequest nesnesini oluşturmak iccedilin Js arka planda sunucuya asenkron
(eşzamanlı olmayangerccedilek zamanlı) http talebi goumlndermek iccedilin XMLhttprequest
nesnesi sunucu tarafında yapılması istenen işlem iccedilin Php AspNet JspJava vb
sunucu tabanlı bir dil sunucu tarafında uumlretilen ccedilıktıyı almak iccedilin gene xmlhttprequest
nesnesi elde edilen bu ccedilıktıyı işlemek ve sayfada istenen alana yerleştirmek iccedilin Dom
Dhtml ve JS işlenmiş ccedilıktının renk ccedilizgi vb şekilsel sunumu iccedilin de (X)Html ve Css
kullanılmaktadır
11
phplettercom 12
wwwsemgoksucom 13
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
8
114 Ajax Şu Teknolojileri Kullanır14
Bilgiyi biccedilimlendirmek ve goumlruumlntuumllerini değiştirmek iccedilin Xhtml ( ya da Html) ve
Css
Goumlruumlntuumllenecek bilgiyi dinamik olarak goumlstermek ve onunla etkileşimli ccedilalışmak
iccedilin JavaScript JScript gibi EcmaScript olan client side (kullanıcı tarafı) tarafındaki
bir scripting dili yardımıyla erişilebilen Dom
Web server ile bilgi değiş tokuşu iccedilin kullanılan XMLHttpRequest objesi Bazı Ajax
frameworklerde ve bazı durumlarda web server ile bilgi alışverişi yapmak iccedilin
XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılabilir Diğer uygulamalarda ise dinamik
olarak eklenen JavaScript Tagleri de kullanılabilmektedir Ajax Teknolojisini
uygulamak iccedilin kullanılan script dili JavaScripttir
Xmlin Css ile biccedilimlendirilip Html Xhtmle doumlnuumlştuumlruumllmesini sağlamak iccedilin Xslt
Kullanıcıyla server arasındaki bilgi alışverişlerinde ccediloğunlukla Xml formatı
kullanılmaktadır Oumlnceden hazırlanan Html duumlz metin Json ve Ebml dahi olmak
uumlzere herhangi bir format da kullanılabilmektedir Bu dosyalar server(sunucu)
tarafında herhangi bir script ile bile uumlretilmiş olabilirler
Dhtml Spa ve Lamp gibilerin aksine Ajax kendi kendine bir teknoloji değildir
ancak bu terim birden ccedilok teknolojinin bir arada kullanılmasını ifade etmektedir
Tuumlm bu teknolojiler ajax iccedilerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece
uumlccediluumlnuumln kullanılması zorunludur HtmlXhtml Dom ve Javascript Bilginin
goumlruumlntuumllenmesi iccedilin HtmlXhtmle ihtiyaccedil duyar sayfa refresh olmadan
HtmlXhtmlde goumlruumlntuumllenen bilgilerin değişmesi iccedilinde Doma ihtiyaccedil duyar
JavaScript ise sayfadaki verileri guumlncellemek iccedilin Domu yapılandırmak ve client-
14
trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
5
goumlnderilir Burada sunucu ve istemci arasında taşınan veriler sıkıştırılmış XML
formatındadır Bu sıkıştırılmış yapı istemci tarafında accedilılır boumlylece sunucu ve istemci
arasındaki bant genişliği boş yere işgal edilmemiş olur Ajax ile Javascript kodumuz
XMLHttpRequest nesnesini kullanarak doğrudan sunucuyla iletişime geccediler Http istemi
kullanarak bir web sayfası sayfayı yenilemeye gerek olmaksızın sunucuya istemde
bulunup yanıt alabilir Kullanıcı aynı sayfada kalacaktır ve arka planda gerccedilekleşen veri
iletişimini fark etmeyecektir
XMLHttpRequest web tarayıcısı uumlzerinde ccedilalışan bir bileşendir Bu bileşen
asenkron bir şekilde bir web sayfasına istekte ( request ) bulunabilir ve yine asenkron
bir şekilde isteğe karşı gelen cevabı ( response) kendisini ccedilağıran yere iletebilir8 Buumltuumln
bu işlemleri biz farkına varmadan arka planda ( background ) yaptığı iccedilin web
uygulamasına sanki bir masauumlstuuml uygulamasıymış hissini verebiliriz Bir oumlrnek vermek
gerekirse bir web formu yaptık ve formun sunucuya goumlnderilmesi iccedilin bir buton (
duumlğme ) koyduk Butona basıldığında ziyaretccedili (client) tarafında ccedilalışan bir script
aracılığıyla ( oumlrneğin javascript ) bilgiler XMLHttpRequest bileşeni kullanılarak arka
planda sunucuya goumlnderilebilir ve sunucudan istenilen cevap alınabilir Boumlylece sayfada
sabit kalması gereken iccedilerikler yeniden sunucudan alınmayacağı iccedilin hem sunucu
yorulmamış olacak hem de kullanıcı daha az beklemiş olacak ve elbette buumltuumln bu
işlemler bir java applet yada actitiveX nesnesi ile değil buumltuumln tarayıcılar tarafından
desteklenen bir youmlntemle yapılacak
Ajax ile sağlanan en buumlyuumlk oumlzellik de parccedilalı guumlncellemersquo dir Bu sayede buumltuumln
bir sayfanın istemci ile sunucu arasında gidip gelmesiyle doğan ağ trafiğinin oumlnuumlne
geccedililmiş olur Oumlnceden Meta taglerine refresh yazarak bu işlem yapılırdı Fakat bu
durumda buumltuumln sayfa guumlncellenir ve kullanıcı bomboş bir sayfaya ile baş başa kalırdı9
8 wwwcsharpnedircom
9 ibrahimdemirwordpresscom
6
Şekil 1Geleneksel web uygulamaları ile AJAX yaklaşımının karşılaştırılması10
Şekil 2 Klasik web uygulamalarındaki senkron etkileşimle AJAX yaklaşımındaki asenkron etkileşim
karşılaştırma11
10
phplettercom
7
113 Ccedilalışma Mantığı
Şekil 3 Ajax Ccedilaılşma Mantığı12
AJAX uygulamalarında temel ccedilalışma mantığı ve işlem sırası aşağıdaki gibidir13
Sayfada var olan işlemlerden biri tetiklenince sayfada hazırda bekleyen
javascript fonksiyonlarıyla xmlhttprequest nesnesi oluşturulur Bu nesne arka planda
goumlnderdiği bir http talebiyle istenen işlem iccedilin sunucu tarafında bulunan ve sunucu
tabanlı bir dille yazılmış ilgili dosyadan o işlemin yapılmasını talep eder ve bu dosyanın
ccedilıktısını alarak kullanıcı tarafında işlenmesi ve istenen şekilde sunulması iccedilin diğer
bileşenlere aktarır
Bu işlem akışı sırasında bir Ajax uygulamasını tetiklemek iccedilin Html ve Js
XMLhttprequest nesnesini oluşturmak iccedilin Js arka planda sunucuya asenkron
(eşzamanlı olmayangerccedilek zamanlı) http talebi goumlndermek iccedilin XMLhttprequest
nesnesi sunucu tarafında yapılması istenen işlem iccedilin Php AspNet JspJava vb
sunucu tabanlı bir dil sunucu tarafında uumlretilen ccedilıktıyı almak iccedilin gene xmlhttprequest
nesnesi elde edilen bu ccedilıktıyı işlemek ve sayfada istenen alana yerleştirmek iccedilin Dom
Dhtml ve JS işlenmiş ccedilıktının renk ccedilizgi vb şekilsel sunumu iccedilin de (X)Html ve Css
kullanılmaktadır
11
phplettercom 12
wwwsemgoksucom 13
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
8
114 Ajax Şu Teknolojileri Kullanır14
Bilgiyi biccedilimlendirmek ve goumlruumlntuumllerini değiştirmek iccedilin Xhtml ( ya da Html) ve
Css
Goumlruumlntuumllenecek bilgiyi dinamik olarak goumlstermek ve onunla etkileşimli ccedilalışmak
iccedilin JavaScript JScript gibi EcmaScript olan client side (kullanıcı tarafı) tarafındaki
bir scripting dili yardımıyla erişilebilen Dom
Web server ile bilgi değiş tokuşu iccedilin kullanılan XMLHttpRequest objesi Bazı Ajax
frameworklerde ve bazı durumlarda web server ile bilgi alışverişi yapmak iccedilin
XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılabilir Diğer uygulamalarda ise dinamik
olarak eklenen JavaScript Tagleri de kullanılabilmektedir Ajax Teknolojisini
uygulamak iccedilin kullanılan script dili JavaScripttir
Xmlin Css ile biccedilimlendirilip Html Xhtmle doumlnuumlştuumlruumllmesini sağlamak iccedilin Xslt
Kullanıcıyla server arasındaki bilgi alışverişlerinde ccediloğunlukla Xml formatı
kullanılmaktadır Oumlnceden hazırlanan Html duumlz metin Json ve Ebml dahi olmak
uumlzere herhangi bir format da kullanılabilmektedir Bu dosyalar server(sunucu)
tarafında herhangi bir script ile bile uumlretilmiş olabilirler
Dhtml Spa ve Lamp gibilerin aksine Ajax kendi kendine bir teknoloji değildir
ancak bu terim birden ccedilok teknolojinin bir arada kullanılmasını ifade etmektedir
Tuumlm bu teknolojiler ajax iccedilerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece
uumlccediluumlnuumln kullanılması zorunludur HtmlXhtml Dom ve Javascript Bilginin
goumlruumlntuumllenmesi iccedilin HtmlXhtmle ihtiyaccedil duyar sayfa refresh olmadan
HtmlXhtmlde goumlruumlntuumllenen bilgilerin değişmesi iccedilinde Doma ihtiyaccedil duyar
JavaScript ise sayfadaki verileri guumlncellemek iccedilin Domu yapılandırmak ve client-
14
trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
6
Şekil 1Geleneksel web uygulamaları ile AJAX yaklaşımının karşılaştırılması10
Şekil 2 Klasik web uygulamalarındaki senkron etkileşimle AJAX yaklaşımındaki asenkron etkileşim
karşılaştırma11
10
phplettercom
7
113 Ccedilalışma Mantığı
Şekil 3 Ajax Ccedilaılşma Mantığı12
AJAX uygulamalarında temel ccedilalışma mantığı ve işlem sırası aşağıdaki gibidir13
Sayfada var olan işlemlerden biri tetiklenince sayfada hazırda bekleyen
javascript fonksiyonlarıyla xmlhttprequest nesnesi oluşturulur Bu nesne arka planda
goumlnderdiği bir http talebiyle istenen işlem iccedilin sunucu tarafında bulunan ve sunucu
tabanlı bir dille yazılmış ilgili dosyadan o işlemin yapılmasını talep eder ve bu dosyanın
ccedilıktısını alarak kullanıcı tarafında işlenmesi ve istenen şekilde sunulması iccedilin diğer
bileşenlere aktarır
Bu işlem akışı sırasında bir Ajax uygulamasını tetiklemek iccedilin Html ve Js
XMLhttprequest nesnesini oluşturmak iccedilin Js arka planda sunucuya asenkron
(eşzamanlı olmayangerccedilek zamanlı) http talebi goumlndermek iccedilin XMLhttprequest
nesnesi sunucu tarafında yapılması istenen işlem iccedilin Php AspNet JspJava vb
sunucu tabanlı bir dil sunucu tarafında uumlretilen ccedilıktıyı almak iccedilin gene xmlhttprequest
nesnesi elde edilen bu ccedilıktıyı işlemek ve sayfada istenen alana yerleştirmek iccedilin Dom
Dhtml ve JS işlenmiş ccedilıktının renk ccedilizgi vb şekilsel sunumu iccedilin de (X)Html ve Css
kullanılmaktadır
11
phplettercom 12
wwwsemgoksucom 13
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
8
114 Ajax Şu Teknolojileri Kullanır14
Bilgiyi biccedilimlendirmek ve goumlruumlntuumllerini değiştirmek iccedilin Xhtml ( ya da Html) ve
Css
Goumlruumlntuumllenecek bilgiyi dinamik olarak goumlstermek ve onunla etkileşimli ccedilalışmak
iccedilin JavaScript JScript gibi EcmaScript olan client side (kullanıcı tarafı) tarafındaki
bir scripting dili yardımıyla erişilebilen Dom
Web server ile bilgi değiş tokuşu iccedilin kullanılan XMLHttpRequest objesi Bazı Ajax
frameworklerde ve bazı durumlarda web server ile bilgi alışverişi yapmak iccedilin
XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılabilir Diğer uygulamalarda ise dinamik
olarak eklenen JavaScript Tagleri de kullanılabilmektedir Ajax Teknolojisini
uygulamak iccedilin kullanılan script dili JavaScripttir
Xmlin Css ile biccedilimlendirilip Html Xhtmle doumlnuumlştuumlruumllmesini sağlamak iccedilin Xslt
Kullanıcıyla server arasındaki bilgi alışverişlerinde ccediloğunlukla Xml formatı
kullanılmaktadır Oumlnceden hazırlanan Html duumlz metin Json ve Ebml dahi olmak
uumlzere herhangi bir format da kullanılabilmektedir Bu dosyalar server(sunucu)
tarafında herhangi bir script ile bile uumlretilmiş olabilirler
Dhtml Spa ve Lamp gibilerin aksine Ajax kendi kendine bir teknoloji değildir
ancak bu terim birden ccedilok teknolojinin bir arada kullanılmasını ifade etmektedir
Tuumlm bu teknolojiler ajax iccedilerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece
uumlccediluumlnuumln kullanılması zorunludur HtmlXhtml Dom ve Javascript Bilginin
goumlruumlntuumllenmesi iccedilin HtmlXhtmle ihtiyaccedil duyar sayfa refresh olmadan
HtmlXhtmlde goumlruumlntuumllenen bilgilerin değişmesi iccedilinde Doma ihtiyaccedil duyar
JavaScript ise sayfadaki verileri guumlncellemek iccedilin Domu yapılandırmak ve client-
14
trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
7
113 Ccedilalışma Mantığı
Şekil 3 Ajax Ccedilaılşma Mantığı12
AJAX uygulamalarında temel ccedilalışma mantığı ve işlem sırası aşağıdaki gibidir13
Sayfada var olan işlemlerden biri tetiklenince sayfada hazırda bekleyen
javascript fonksiyonlarıyla xmlhttprequest nesnesi oluşturulur Bu nesne arka planda
goumlnderdiği bir http talebiyle istenen işlem iccedilin sunucu tarafında bulunan ve sunucu
tabanlı bir dille yazılmış ilgili dosyadan o işlemin yapılmasını talep eder ve bu dosyanın
ccedilıktısını alarak kullanıcı tarafında işlenmesi ve istenen şekilde sunulması iccedilin diğer
bileşenlere aktarır
Bu işlem akışı sırasında bir Ajax uygulamasını tetiklemek iccedilin Html ve Js
XMLhttprequest nesnesini oluşturmak iccedilin Js arka planda sunucuya asenkron
(eşzamanlı olmayangerccedilek zamanlı) http talebi goumlndermek iccedilin XMLhttprequest
nesnesi sunucu tarafında yapılması istenen işlem iccedilin Php AspNet JspJava vb
sunucu tabanlı bir dil sunucu tarafında uumlretilen ccedilıktıyı almak iccedilin gene xmlhttprequest
nesnesi elde edilen bu ccedilıktıyı işlemek ve sayfada istenen alana yerleştirmek iccedilin Dom
Dhtml ve JS işlenmiş ccedilıktının renk ccedilizgi vb şekilsel sunumu iccedilin de (X)Html ve Css
kullanılmaktadır
11
phplettercom 12
wwwsemgoksucom 13
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
8
114 Ajax Şu Teknolojileri Kullanır14
Bilgiyi biccedilimlendirmek ve goumlruumlntuumllerini değiştirmek iccedilin Xhtml ( ya da Html) ve
Css
Goumlruumlntuumllenecek bilgiyi dinamik olarak goumlstermek ve onunla etkileşimli ccedilalışmak
iccedilin JavaScript JScript gibi EcmaScript olan client side (kullanıcı tarafı) tarafındaki
bir scripting dili yardımıyla erişilebilen Dom
Web server ile bilgi değiş tokuşu iccedilin kullanılan XMLHttpRequest objesi Bazı Ajax
frameworklerde ve bazı durumlarda web server ile bilgi alışverişi yapmak iccedilin
XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılabilir Diğer uygulamalarda ise dinamik
olarak eklenen JavaScript Tagleri de kullanılabilmektedir Ajax Teknolojisini
uygulamak iccedilin kullanılan script dili JavaScripttir
Xmlin Css ile biccedilimlendirilip Html Xhtmle doumlnuumlştuumlruumllmesini sağlamak iccedilin Xslt
Kullanıcıyla server arasındaki bilgi alışverişlerinde ccediloğunlukla Xml formatı
kullanılmaktadır Oumlnceden hazırlanan Html duumlz metin Json ve Ebml dahi olmak
uumlzere herhangi bir format da kullanılabilmektedir Bu dosyalar server(sunucu)
tarafında herhangi bir script ile bile uumlretilmiş olabilirler
Dhtml Spa ve Lamp gibilerin aksine Ajax kendi kendine bir teknoloji değildir
ancak bu terim birden ccedilok teknolojinin bir arada kullanılmasını ifade etmektedir
Tuumlm bu teknolojiler ajax iccedilerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece
uumlccediluumlnuumln kullanılması zorunludur HtmlXhtml Dom ve Javascript Bilginin
goumlruumlntuumllenmesi iccedilin HtmlXhtmle ihtiyaccedil duyar sayfa refresh olmadan
HtmlXhtmlde goumlruumlntuumllenen bilgilerin değişmesi iccedilinde Doma ihtiyaccedil duyar
JavaScript ise sayfadaki verileri guumlncellemek iccedilin Domu yapılandırmak ve client-
14
trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
8
114 Ajax Şu Teknolojileri Kullanır14
Bilgiyi biccedilimlendirmek ve goumlruumlntuumllerini değiştirmek iccedilin Xhtml ( ya da Html) ve
Css
Goumlruumlntuumllenecek bilgiyi dinamik olarak goumlstermek ve onunla etkileşimli ccedilalışmak
iccedilin JavaScript JScript gibi EcmaScript olan client side (kullanıcı tarafı) tarafındaki
bir scripting dili yardımıyla erişilebilen Dom
Web server ile bilgi değiş tokuşu iccedilin kullanılan XMLHttpRequest objesi Bazı Ajax
frameworklerde ve bazı durumlarda web server ile bilgi alışverişi yapmak iccedilin
XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılabilir Diğer uygulamalarda ise dinamik
olarak eklenen JavaScript Tagleri de kullanılabilmektedir Ajax Teknolojisini
uygulamak iccedilin kullanılan script dili JavaScripttir
Xmlin Css ile biccedilimlendirilip Html Xhtmle doumlnuumlştuumlruumllmesini sağlamak iccedilin Xslt
Kullanıcıyla server arasındaki bilgi alışverişlerinde ccediloğunlukla Xml formatı
kullanılmaktadır Oumlnceden hazırlanan Html duumlz metin Json ve Ebml dahi olmak
uumlzere herhangi bir format da kullanılabilmektedir Bu dosyalar server(sunucu)
tarafında herhangi bir script ile bile uumlretilmiş olabilirler
Dhtml Spa ve Lamp gibilerin aksine Ajax kendi kendine bir teknoloji değildir
ancak bu terim birden ccedilok teknolojinin bir arada kullanılmasını ifade etmektedir
Tuumlm bu teknolojiler ajax iccedilerisinde kullanılır fakat bunlar arasında sadece
uumlccediluumlnuumln kullanılması zorunludur HtmlXhtml Dom ve Javascript Bilginin
goumlruumlntuumllenmesi iccedilin HtmlXhtmle ihtiyaccedil duyar sayfa refresh olmadan
HtmlXhtmlde goumlruumlntuumllenen bilgilerin değişmesi iccedilinde Doma ihtiyaccedil duyar
JavaScript ise sayfadaki verileri guumlncellemek iccedilin Domu yapılandırmak ve client-
14
trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
9
server iletişimini başlatmak iccedilin kullanılır Diğer teknolojiler ise Ajaxın daha
işlevsel kullanılması iccedilindir fakat kullanılması da zorunlu değildir
115 Hazır Kuumltuumlphaneler15
PHP
HTML_Ajax
XOAD
Xajax
Sajax
Pajax
Class Ajax
Pajaj
Symfony
CakePHP
JAVA
AjaxAnywhere
AjaxTags
DWR
Echo2
Guise
Jsquery
jWic
JSON-RPC
JRP
ICEfaces
Pushlets
15
blogfaikgunaycomtr
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012
10
ASPNET
AjaxNET Professional
Aspects of AJAX
Atlas (Microsoft ASPNET 20 AJAX platform)
Bitkraft
BorgWorX AjaxNET
AutoSuggestBox
PowerWEB LiveControls for ASPNET
MonoRail
ComfortASPNET
OutPost
DotNetRemoting
116 Neden AJAX16
Bu soruya yanıt bulmak iccedilin alttaki web sayfası şablonunu ele alalım Alican
kardeşimiz kendine bir web sayfası hazırlamış B boumllgesine linkler yerleştirmiş
Resimler linkine tıkladığımızda C boumllgesinde Alicanrsquoın resimlerini goumlruumlyoruz Fakat
Alicanrsquoın resimlerini goumlrebilmek iccedilin A B C ve D boumllgelerinin diğer bir değişle buumltuumln
sayfanın yeniden yuumlklenmesini bekliyoruz
Şekil 4 Ajaxrsquoın sitede kullanımı
16
bmpamukkaleedutr
11
Ziyaretccedililerin tek bir amacı vardır Goumlrmek istedikleri iccedileriğe en hızlı bir şekilde
ulaşmak Oumlrneğimizde B boumllgesindeki bir linke tıklayıp C boumllgesine Alicanrsquoın
resimlerinin gelmesini bekliyoruz Bizi ilgilendiren tek bir şey var o da C boumllgesinde
resimleri goumlrebilmek O esnada A B ve D boumllgeleri bizi ilgilendirmiyor O halde bizi
ilgilendirmeyen boumllgelerin yuumlklenmesini neden bekleyelim ki
Amacımız C boumllgesini en kısa suumlrede yuumlkletmek Bunun iccedilin FRAME veya IFrame
adı verilen Html etiketleri veya Flash gibi alternatif youmlntemler de kullanılabilir fakat
Ajax son zamanlarda ikisinin de yerini almış durumda
Ajax tekniği ile web tarayıcıya yalnızca C boumllgesinin yenilenmesini belirtiyoruz
Web tarayıcımız bizden bu talebi aldıktan sonra Alicanrsquoın resimlerinin bulunduğu sayfa
ile etkileşime geccediliyor Resimlerin olduğu sayfa hazırlanıyor ve C boumllgesine yuumlkletiliyor
Bu esnada kesinlikle A B ve D boumllgeleri yeniden yuumlklenmiyor ve sabit kalıyor
117 Ajax Kullanım Alanları
Ajax kullanımı oldukccedila yaygınlaşmaktadır Web tabanlı uygulamalar Ajax desteği ile
ccedilok daha esnek kullanışlı performanslı bir yapıya kavuşmaktadır
Kullanım yerlerine oumlrnek olabilecek bazı konular şunlardır
Otomatik aramalar
B birine bağlı form seccedilimleri ve form bilgilerinin yenilenmesi
Sunucuya dosya yuumlkleme
Veri tabanı sorgulamaları
12
118 Ajax Alternatifleri 17
Şekil 5 Ajax alternatifleri
Ajax alternatifi olabilecek zengin kullanıcı arayuumlzluuml ve web tabanlı uygulamalar
iccedilin
Dhtml
Flash
Java Applets
ActiveX
Macromedia FlexOpenLaszlo ( Flash )
Integra AltioLiveNexaweb ( Java Applets ) sayılabilir
119 Avantajlar
HTTP talepleri arka planda gidip geldiği iccedilin sayfa yeniden yeniden yuumlklenmiyor
Sayfalar tekrar tekrar yuumlklenmediği iccedilin ve sadece gerekli veri alışverişi
yapıldığından hem kullanıcı ziyaretccedili iccedilin hem de site sunucusu iccedilin yuumlksek
miktarda trafik bandwith tasarrufu sağlar
17
wwwdijitalderscom
13
Masauumlstuuml yazılımlarda bulunan zengin etkileşimin web`te bulunmaması geccedilmiş
zamanlardan beri web`in en buumlyuumlk eksiklerinden sayılmış ve her zaman masauumlstuuml
yazılımlar karşısında web`in dezavantajı olarak goumlruumllmuumlştuumlr Ancak bu etkileşim
artık Ajax uygulamaları sayesinde gerccedilekleştirilebilir goumlruumlnmektedir Talepler
kullanıcı farkında olmadan arka planda goumlnderilip alındığından ve hızlı olduğundan
( sadece gerekli veriler gidip gelmekte ) kullanıcıya gerccedilek bir masauumlstuuml yazılımın
yaşattığı etkileşimli guumlzel deneyimleri web uumlzerinde yaşatmak muumlmkuumln
olabilmektedir
Aynı şekilde masauumlstuuml yazılımların dezavantajı olarak goumlruumllen her yerden
ulaşılamama ve suumlrekli veri ve ayar taşıma sorunu webrsquo in doğuşundan beri sahip
olduğu her yerden erişilebilir oumlzelliği ve sonradan kazandığı dinamik uygulamaları
sayesinde ccediloumlzuumllmuumlş ve artık kullanıcılar masauumlstuuml sorunlarından uzak ancak
masauumlstuuml deneyimlere benzer etkileşimli deneyimleri yaşayabilir hale
gelmektedirler
Ajax birccedilok web tasarımcısının ve uygulama geliştiricisinin bildiği teknolojilerden
oluştuğu iccedilin geliştiricilerin bu yaklaşımı oumlğrenmesi ve bu konseptrsquoe adapte olması
ccedilok kolay ve hızlı şekilde gerccedilekleşmektedir Zira bu oumlzelliği son yıllarda hem
yabancı hem yerli web ccedilalışanları ve meraklıları arasında oldukccedila hızlı şekilde
yayılmasının altında yatan oumlnemli nedenlerden biridir
Ajaxrsquoın yokluğunda karmaşık web uygulamaları iccedilin kullanılan ve her birinin ayrı
ayrı bir ccedilok dezavantajı bulunan Java ve Flash benzeri her ortamda standart olmayan
bulunmayan browserları oldukccedila yoran ve trafik harcatan teknolojilerin yerine
daha yuumlksek ve gerccedilek zamanlı etkileşim sunmakta daha az kaynak tuumlketmekte ve
uygulama zamanı olarak ccedilok daha az zaman almaktadır
14
Sunum ve ccedilalışma biccedilimi accedilısından hiccedilbir zaman tam bir standart olamayan ve
uygulama accedilısından suumlrekli sorunlu olan IFrame ve Popup pencerelerin en azından
bu tuumlr uygulamalarda ortadan kalkmasına ve dolayısıyla azalmasına neden
olmuştur 18
Ajax Css Dom Xhtml Js benzeri teknolojilerin kullanımını gerektirdiği iccedilin bu
teknolojilerin ve standartların yayılmasını ve gelişmesine de katkıda bulunmaktadır
Guumlvenlik nedeniyle guumlvenilmeyen kullanıcı tabanlı js denetimleri yerine sunucu
tabanlı denetimler hızlıca ve basitccedile sayfa yenilenmeden ve boumlylece kullanıcıya
zaman kaybı yaşatmadan yapılabilmektedir19
Dezavantajlar kısmında bahsedeceğimiz durdur ileri ve geri butonlarının
ccedilalışmaması konusu aslında bazı dinamik uygulamalarda sorunlara yol accedilan bu
butonların ccedilalışmaması iccedilin ihtiyaccedil duyduğumuz ek ccedilalışmaları ortadan
kaldırmaktadır Mesela kullanıcının geri butonu veya ileri butonu ile session
kullanılan dinamik uygulama sayfalarında gezinmesi genellikle istenmez ve bunun
iccedilin butonların olmadığı popup pencereler veya kısayolların iptal edilmesi gibi
yollar kullanılmaktadır İşte Ajax uygulamalarında dezavantaj olarak goumlruumllen bu
ccedilalışma şekli aslında bir avantaja doumlnuumlştuumlruumllebilmektedir
Ajax uygulamalarının dinamik iccedilerik uumlretme oumlzelliğinden dolayı gene dezavantaj
olarak goumlruumlnen ve uumlretilen iccedileriğin arama motorları tarafından taranamaması
durumu aslında bazen arama motorlarının ulaşmasını istemediğimiz sayfalarda ek
kodlar ( browser oumlruumlmcek tanımlama robotlara yasaklama vb ) kullanmamıza
gerek bırakmamaktadır
18
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu 19
wwwbelgelercom
15
1110 DEZAVANTAJLAR
Veriler ve sayfalar daha ccedilok kullanıcı tarafında işlendiği iccedilin zaten yuumlksek
miktarlarda işlemci ve bellek kullanan tarayıcılar daha yuumlksek miktarlarda işlemci
ve bellek ihtiyacı duymaktadır Bu da sınırlı imkanları ve yetenekleri olan
bilgisayarlara sahip kullanıcıların Ajax uygulamalarına sahip siteleri gezerken
işkence ccedilekmelerine neden olabilmektedir
Ajax web sayfalarında kullanımına oldukccedila alıştığımız ve bir kullanılabilirlik
standardı kabul edilen ve olmazsa olmaz şeklinde tabir edilen browser
fonksiyonlarından durdur geri ve ileri ( Stop Back Forward ) butonlarını
kullanılamaz hale getirmektedir Geri ve ileri butonları sayfanın tekrar yuumlklenmesi
yani normal Http başlıkları ve talepleri goumlnderilmesi ile işlevsel hale gelir Ancak
Xmlhttprequest ile goumlnderilen talepler geri ve ileri butonlarına etki etmediğinden
ileri ve geri butonlarını kullanmaya alışan tuumlm kullanıcılar bir oumlnceki sayfaya veya
bir sonraki sayfaya gitmekte sorun yaşayacaklardır Bu da doğal olarak sitenin iyi
bir deneyim yaratmasından ccedilok antipati toplamasına neden olacaktır
Her ne kadar şuanda ileri geri ve durdur butonları Ajax uygulamalarında
kullanılabilir hale getirilse de onları kullanılabilir hale getirmek iccedilin ek kodlar
fonksiyonlar ve hatta kod kuumltuumlphaneleri gerekebilmektedir Bu da tarayıcının daha
ccedilok ccedilalışması ve dolayısıyla ilk maddede bahsedilen daha ccedilok kaynak tuumlketmesi
anlamına gelmektedir
Durdur Geri ve İleri butonlarının işlemez hale gelmesine ek olarak browserlarrsquoın
bookmark oumlzelliği de devre dışı bırakılmaktadır İşlevsel browser butonları gibi
bookmark oumlzelliğini de ccedilalışır hale getirmek iccedilin ek kodlar gerekmektedir Bu sorun
aynı zamanda uygulama aşamalarınınadımlarının ve bağlantılarının bilinememesi
ve paylaşılamaması anlamına da gelmektedir20
20
Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
16
Bağlantıların ve sayfa iccedileriğinin dinamik ve eşzamanlı uumlretilmesi aynı zamanda bu
site iccedileriklerinin arama motorları tarafından indexlenmemesine neden olmaktadır
Bu da bin bir guumlccedilluumlkle zahmetle hazırladığınız sitenizin ve uygulamanızın iccedileriğinin
arama motorlarında kaydedilmemesi ve bulunamaması anlamına gelmektedir
IErsquode XMLhttprequest nesnesi bir ActiveX nesnesi olduğundan ve ActiveX bazı
firma veya kullanıcı bilgisayarlarında varsayılan olarak guumlvenlik gerekccedileleriyle
engellenmiş olduğundan Ajax uygulamaları ccedilalıştırılamayabiliyor Her ne kadar
bunun iccedilin de ccediloumlzuumlm ccedilalışmaları yapılmış olsa da bu konu şuanda hala en ccedilok
kullanılan browser olarak goumlruumlnen IErsquonin kullanıcıları iccedilin sorun teşkil etmektedir21
Kullanılabilirlik ve erişilebilirlik kurallarına ve standartlarına goumlre yapılan
uygulamanın hazırlandığı teknolojilerin var olmadığı browser tuumlrlerinde veya
oumlzelliklerinde ccedilalıştırılabilmesi iccedilin uyumluluk ccedilalışmaları yapılması gerekmektedir
Bu da fazladan zaman emek ve nakit harcanması anlamına gelmektedir Bu da
oumlzellikle devlet kurumlarına veya bu standartlara ve kurallara uygun veya yuumlksek
sayıda kullanıcısı olan web siteleri isteyen firmalara hazırlanacak uygulamalar ve
sitelerde dikkat edilmesi gereken bir konudur22
Buna benzer şekilde bazı durumlarda duumlzguumln bir statik sayfa gibi ccedilıktı alamama ve
ccedilıktı sorunları yaşatabilmektedir Ayrıca sayfaların kaydedilmesinde de istenen
sonuccedillar elde edilemeyebilmektedir
Klasik web uygulamalarında kullanıcı profili ile ilgili veri toplamak biraz da
kullanıcıya bağlıydı Ancak Ajax ile biz kullanıcılar farkında olmadan hakkımızda
ve oumlzellikle web hareketlerimiz ile ilgili oldukccedila fazla bilgi toplanabilme olanağı
21
libraryictaz 22
elifkaparblogspotcom
17
doğmuş oldu Bu web ccedilalışanları iccedilin yeni bir avantaj kullanıcılar iccedilin de bir
dereceye kadar dezavantaj sayılabilir23
Oumlrneklemek gerekirse doldurduğunuz bir formda hangi kutuları işaretlediğimiz
veya işaretleyip kaldırdığımız yazıp sildiklerimiz bir alanda bekleme suumlremiz fare
imlecini en ccedilok nerede gezdirdiğimiz gibi hareket davranış veya alışkanlıklarımız artık
siz farkında olmadan elde edilebilir kaydedilebilir ve kullanılabilir olmuştur
1111 Hızlı Yayılmasının Nedenleri
Yukarıda Ajaxrsquo ın bilinen ve kullanılmakta olan teknolojilerin beraber
kullanımından ccedilıktığından ve bu nedenle yeni ccedilıkan teknolojilerden ve web
uygulama yaklaşımlarından daha hızlı yayıldığından bahsetmiştik Buna ek olarak
accedilık kaynak kodlu olarak hazırlanan kod kuumltuumlphanelerinin artması ve gelişmesi de
bu yaklaşımın yayılmasında oumlnemli bir etken olmuştur
Ancak Ajaxrsquoı e popuumller hale getiren ve isminin sıkccedila duyulmasına ve merak
uyandırmasına neden olan şey Googlersquoın Gmail Google Suggest ve Google Maps
gibi yeni web hizmetlerinde bu teknolojiyi oldukccedila sağlam ve neredeyse masauumlstuuml
deneyimlerle yarışacak kadar etkileşimli ve kullanıcı dostu bir şekilde kullanması
olmuştur Burada kullanılan yeni oumlzellikler hem kullanıcılarda hem web
ccedilalışanlarında merak uyandırmış ve benzer oumlzellikleri kendi sitelerinde de
kullanmaya youmlnelerek benzer etkileşimli deneyimleri kendi kullanıcılarına da
yaşatma isteği ve ccedilalışmalarıyla Ajaxrsquoın oldukccedila hızlı yayılmasına katkıda
bulunmuştur Son olarak Yahoorsquonun satın aldığı Flickr ve benzeri ccedilok kullanıcılı
siteler de Ajaxrsquoın deneyimini kullanıcılarına yaşatarak daha hızlı yayılmasına
katkıda bulunmuştur24
23
blogfaikgunaycomtr 24
belgelercshacettepeedutryayinlar
18
Bir başka neden de artık hemen hemen tuumlm belli başlı browserların standartlara
uygun şekilde uumlretilmesi ve Ajaxrsquota kullanılan teknolojileri ve standartları tam
olarak destekliyor olmasıdır Kullanılan teknolojilerin de olgunlaşmış oturmuş ve
standartlaşmış olması da ek olarak avantaj sağlamıştır
Yukarıda bahsedilen ve webrsquo in en buumlyuumlk eksiklerinden biri olan masauumlstuuml
yazılımlardaki etkileşim ve hız sayfalar yenilenirkenyeniden yuumlklenirken
beklemekten sıkılmış kullanıcılara Ajax uygulamalarıyla sağlanmış ve kullanıcılar
da bu tuumlr uygulamalara rahatlıkla alışmış ve adapte olmuşlardır Hem masauumlstuuml
yazılımlarının hızı etkileşimi ve deneyimi webrsquo in her yerden erişim gibi oumlzellikleri
ile buluşunca Ajax kısa suumlrede ccedilokccedila talep edilir ve kullanılır hale gelmiştir
Ek olarak bu soumlzcuumlğuumln okunuş ve yazılış olarak kısa ve kolay olmasının yanı sıra
daha oumlnceden uumlnluuml bir futbol takımının da ismi olarak kulaklarımızın aşina
olmasının da etkisini unutmamak gerekir
1112 Geniş Ccedilapta Ajax Kullanan Sitelerden Oumlrnekler
Google Suggest
Flickr
http wwwflickrcom
Backbase
httpprojectsbackbasecomRUIshophtml
httpwwwbackbasecomdemostravel
httpwwwbackbasecomdemosRSS
httpprojectsbackbasecomRUIportalhtml
Gmail
http wwwgmailcom
Google Map
Live mail
19
1113 Ajax Gerccedilekten İhtiyaccedil mı Yoksa Bir Moda mı
Klasik web sayfaları ccedilok fazla veri akışı gerektirir Gayet iyi biliriz ki bir web
sitesinde ne kadar ccedilok animasyon resim yazı aynı anda bir sayfada yer alırsa o sayfa o
kadar yavaş yuumlklenir Bir de boumlyle bir sayfa her kuumlccediluumlk değişiklik iccedilin yeniden
yuumlklenmesi gerekirse kullanıcı iccedilin hiccedil konforlu olmayan bir durum ortaya ccedilıkar
Kullanıcı dışında da aynı sayfayı defalarca uumlretmek zorunda kalan sunucular da
performansını yitirmeye başlayacaklardır Zaten bu sıkıntılar nedeni ile Ajax ortaya
ccedilıkmış ve bu sıkıntıları ortadan kaldırabilmiştir
Trafiği ccedilok yoğun olmayan ve genelde statik olan bir web sitesinde Ajax kullanmak
ccedilok anlamlı olmayabilir ama tersi bir durum iccedilin buumlyuumlk oumlnem taşır
Eğer web sitemizde herhangi bir duumlğmeye linke(bağlantıya) tıklanıldığında iccedileriğin
herhangi bir boumlluumlmuumlnuuml sayfayı refresh ( yenileme ) etmeden sunucudan aldığımız bilgi
ile doldurabiliyorsak Ajax kullanabiliyoruz demektir
Ajax kullanımı bu kadar basitken geliştirilen toolkit ve library`lerin buumlyuumlkluumlğuuml
de ne diye bir soru gelebilir aklımıza Oumlnceleri sadece Javascript library olarak ortaya
ccedilıkan birccedilok girişim guumlnuumln popuumller akımında yer bulabilmek iccedilin Ajax oumlzellikleri
ekleyerek Ajax Framework ismini almışlardır Ajax oumln yuumlze youmlnelik bir durum olduğu
iccedilin oumlnyuumlz goumlrsellerini zenginleştiren ek oumlzellikler bulunduran toolkitler daha ccedilok ilgi
goumlrmuumlştuumlrMesela hazır Tab menuuml Treview menuuml ve window iccedileren Ajax Toolkitler
geliştiriciler uumlzerinde buumlyuumlk ilgi uyandırmıştır Bunlar oumlnceden de var olan yapılardı
ancak Ajax ile daha kullanışlı olmuşlardır Web geliştirici istiyor ki hem bir Ajax
Toolkit kullanayım hem de Ajax`ı verimli kullanabileceğim hazır goumlrselleri de iccedileren
bir Toolkit kullanayım Geliştiriciler yıllardır uygulama geliştirme anlamında yetersiz
bulunan web ortamı yuumlzuumlnden artık bu tip Javascript Library`lerin desteği ile geccedilen
fakir yılların acısını ccedilıkarmaya ccedilalışmaktadır
20
1114 Ajax Gelecek Vaat Ediyor Mu
Her beş on yılda bir yeni akımın ortaya ccedilıktığı yazılım duumlnyasında Ajax veya Web 20
kavramları oumlnuumlmuumlzdeki beş on yılın yeni akımı olacak gibi goumlruumlnuumlyor İnternet hızının
artması web uumlzerinden sağlanan hizmetlerin sayısında buumlyuumlk artış sağlamıştır Yakın
gelecekte birccedilok yazılım ihtiyacının internet uumlzerinden sağlanacağını tahmin etmek zor
değil Bu servislerin geliştirilmesinde Ajax bir prototip olacaktır ccediluumlnkuuml klasik web
uumlzerinde uygulama geliştirme youmlntemleri yetersiz kalmaktadır
21
12 Elektronik Kitap ( e-kitap )
121 Ansiklopedirsquonin Tanımı
Ansiklopedi birccedilok bilginin youmlntemli ve ccediloğu zaman alfabetik bir sıra ile
duumlzenlenmesinden elde edilen başvuru kaynağı kitaplara ya da buna benzer olarak
hazırlanmış yayınlara verilen isimdir
Koumlken olarak eski Yunancadaki (ἐγκύκλιος παιδεία engkuklios paideia) en
(iccedilinde) kyklos (ccedilember) paedeip (eğitim) soumlzlerinden veya buguumln genel eğitim
dediğimiz bir kelimeden gelmektedir Buradaki bilgiden bilinmeye değer bilgi manası
anlaşılmalıdır25
Ancak zamanla bu pratik anlamını kaybederek gittikccedile akli ve bilimsel
yollarla elde edilen bilgilerin tasnif ve tertip edildiği kapsamlı ccedilalışmalar anlamına
yaklaştı Ansiklopediden de hazırlayanların oumlnemli kabul ettiği konular hakkında kesin
bilgi vermesi beklenir Bu isim bazen bilimin belirli boumlluumlmuumlnuumln ayrıntılarla ve sistemli
bir şekilde incelendiği kitaplar iccedilin de kullanılmaktadır
Ansiklopediler soumlzluumlkler gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli anlamlarını veren
eserler değildir Ccedilok değişik konular hakkında oldukccedila geniş ve olaylara dayanan
bilgiler verirler Maddeler harf sırasına goumlre dizildiği gibi sistematik de olabilir
Ansiklopediler luumlgatlar gibi yalnız bir kelimenin ccedileşitli manalarını veren eserler de
değildir Ansiklopedilerin muumlmkuumln olduğu kadar tarafsız hazırlanmaları beklenirse de
ister istemez hazırlayanların fikir ve kanaatleri muhtevalarından belli olur Bu zaaftan
kurtulabilen yok gibidir Ansiklopedilerin iki oumlnemli oumlzelliği konuların youmlntemli
duumlzenlenmesi ve her şeyi iccediline almasıdır
122 Ansiklopedirsquonin Tarihccedilesi
Duumlnyadaki tuumlm bilgiyi tek ccedilatı altında toplamak ilk olarak Mısırrsquodaki
İskenderiye Kuumltuumlphanesirsquonin kuruluş amacıydı Ama başarılı olduğu soumlylenemez26
Tarihsel araştırmalardan anlaşıldığına goumlre ilk ansiklopedinin Platonun
25
Wikipedia (Vikipedi ) httptrwikipediaorg 26
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
22
oumlğrencilerinden Speusippus tarafından IV asırda yazıldığı tahmin edilmektedir27
Bu
eser zamanımıza ulaşmamıştır Bunun yanında Latin yazarlarından Terentius Varro
(MOuml116-27)rsquonun hazırladığı ve aritmetik geometri mimari muumlzik vb konuları
işleyen ldquoDisciplinariumrsquou belirtmek gerekir28
Bilinen ilk ansiklopedi Romalı Plinyrsquonin MS
70rsquolerde yazdığı ldquoDoğa Tarihirdquo adlı eserdir El yazması
olan bu ansiklopedi 1669rsquoda matbaada basıldı
Ansiklopedide doğa tarihi tıp mimari sanat coğrafya
ve jeoloji konuları işlenmişti Isidore MS 630rsquoda 20
ciltlik bir ansiklopedi yazdı Muumlsluumlman alim El Razirsquonin
ve İbn-i Sinarsquonın MS 900rsquolerdeki ansiklopedileri tuumlm
duumlnyada ilgi goumlrduuml 29
Bir diğer rivayete goumlre 1559 yılında Baslede
Encyclopaedia Seu Orbis Disciplinarum adıyla
yayınlanan kitabın duumlnyadaki ilk ansiklopedi olduğu
bilinir Yazarı Paul Scalich idi Kitabın adı Bir daire iccedilinde oumlğrenmek anlamına
geliyordu30
Orta Ccedilağda buumltuumln bilgilerin tek bir ciltte toplanması iccedilin buumlyuumlk gayretler sarf
edilmiştir Bunlardan biri Dominikli yazar Beauvaisrsquoli Vincent tarafından hazırlanmış
olup yazarın ifadesiyle zamanın buumltuumln bilgilerini iccedilermekteydi 31
Roumlnesans doumlneminde ansiklopedi sayısı arttı ve kalite yuumlkseldi İngiliz T
Browne 1646rsquoda ilk kez ansiklopedi kelimesini kullandı İccedilindeki konuların alfabetik bir
27
wwwDelinetcilernet 28
wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml 29
Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012 30
wwwtarihteilklercom 31
wwwFrmartukluNet
Resim 1 Plinyrsquonin MS 77rsquo de
yazdığı ansiklopedinin (Doğa
Tarihi) 1669rsquoda basılan
kopyasının kapak resmi
23
sıraya dizildiği ilk ansiklopedi ise Antoine Furetiere tarafından hazırlanan
Dictionnaire Universel dir 1690 yılında Pariste yayınlandı32
İngilizce dilinde ilk ansiklopedi de John
Harrisin Lexicon Technicum adlı yapıtıdır
Londra- da 1704 yılında basıldı 33
Boumlluumlmler halinde yayınlanan ilk ansiklopedi
ise Johann Zelder youmlnetiminde hazırlanan 64 ciltlik
Universel Lexicondur Konusunda uzmanlaşmış
yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi
Leipzigde 1731-1750 yılları arasında ccedilıkarıldı34
17 ve 18 yuumlzyıllarda alfabetik sıraya goumlre
duumlzenlenmiş ansiklopedilerin yayınlandığı
goumlruumllmektedir Bunlardan ilki Italyan Marco
Coronellirsquonin yarım bıraktığı eseridir Kolektif ccedilalışma
sonucunda gerccedilekleştirilen ilk ansiklopediyi kitapccedilı Le
Breton Parisrsquote yayınlamıştır ldquoEneydopedie on
dictionaire raisonne des sciences des arts et des
metiersrdquo (ansiklopedi veya ilim sanat ve mesleklerin
accedilıklamalı soumlzluumlğuuml) adını taşıyan eseri felsefeci Denis
Diderot ile matematikccedili Jean Jean drsquoAlembert idare
ettiler Ortak bir ccedilalışma sonucu bir yazar yerine pek
ccedilok uzman tarafından hazırlanan ve genel sistemi yayınlayanlar tarafından tespit edilen
bir eser olarak ortaya ccedilıkmıştır 35
32
wwwilkkimbulducom 33
wwwdolukonucom 34
wwwtarihteilklercom 35
trwikipediaorg
Resim 3 1773rsquo te basılan kolektif
ccedilalışma
Resim 2 John Harriss Lexicon
Technicum 1704
24
Bu yol modern ansiklopedileri hazırlatanların hemen hepsi tarafından
benimsenmiştir Boumlylece ansiklopedi daha doğru bilgiler verirken eserin daha geniş ve
tarafsız olması da sağlanmıştır
İngilizlerin uumlnluuml Encyclopedia Britannicası
Fransızların Encyclopeacutediersquosi ile hemen hemen aynı zamanda
yayınlanmıştır 1768-1771 arasındaki ilk baskısından itibaren
kendine has bir oumlzelliğe sahip olmuştur Buumlyuumlk ikinci baskısı
1910-1911rsquode yayınlanmıştır 1929rsquodaki 14 baskısından
itibaren 24 cilt olarak ABDrsquode yayınlanmaktadır36
Ansiklopedi yayını 19 yuumlzyılda yayılmış ve hemen
hemen her uumllke kendi ansiklopedisine 20 yuumlzyılın ortasında
sahip olmuştur Başlıca ansiklopediler Enciclopedia İtaliana
(İtalyanca1925) Enciclopedia Universal İlustrada (İspanyolca) Encyclopedia
Americana (İngilizce) 30 cilt olarak ve 1957 - 1960 arasında ikinci baskısı
yayınlanan Bolşaya Sovetskaya Entsiklopedya (Rusccedila) 93 cilt olarak yayınlanmıştır37
İslam duumlnyasında ve Tuumlrkiyersquode ansiklopedi 38
Muumlsluumlmanlar ansiklopedi karşılığında Kuumllliyat Dairat-uumll-mearif Muhit uumll-
mearif Kamus Mevdua Tabakat ve Mevsursquoat gibi isimler kullanmışlardır İslam
tarihinde ve Osmanlı Devletinde yapılan ansiklopedi ccedilalışmalarının pek azı genel
ansiklopedi niteliğindedir Genel ansiklopedi niteliğini kazananların bazıları şunlardır
Farabirsquonin İhsaursquol-Ulum ve Et-Tarsquolim-us-Sanirsquosi İbn-i Sinarsquonın Eş-
Şifarsquosı Resail-i İhvan-ı Safa Ebu Hayyan Tevhidirsquonin Risale firsquol-Ulumrsquou Şah
Veliyyullah Dehlevirsquonin Huccet-ullah-il-Baligarsquosı Nevrsquoirsquonin Netayicuumlrsquol-Fuumlnunrsquou
Taşkoumlpruumlzadersquonin Miftah-us-Seadersquosi (Bu eser muumlellifin oğlu tarafından Mevduat-ul-
Ulum adıyla Tuumlrkccedileye tercuumlme edilmiştir) ayrıca Katip Ccedilelebirsquonin Keşf-uumlz-Zuumlnunrsquou
36
wwwFrmartukluNet 37
httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi 38
wwwfilozofnet
Resim 4Ansiklopedi Britannica 3baskı
25
Erzurumlu İbrahim Hakkırsquonın Marifetnamersquosi Şemseddin Samirsquonin Kamus-ul-
Arsquolamrsquoı Emrullah Efendinin Muhit-ul-Mearifrsquoi (1900) Mehmed İzzetrsquoin Rehber-i
Umur-i Beytiyyersquosi (3 cilt 1908) Ali Seydirsquonin Musavver Dairet-ul-Mearifrsquoi
Ahmed Rıfatrsquoın Lugat-ı Tarih ve Coğrafyarsquosı (1881) Batrik el-Bustanirsquonin Dairet-ul-
Mearifrsquoini (1900) saymak gerekir
Oumlzel manada ansiklopedik eserler ccedilok daha fazla telif edilmiştir Bunlar değişik
isimler altında toplanmışlardır Daha ziyade kullanılan tabir ldquotabakatrdquotır İbn-i Sarsquodrsquoın
Tabakatrsquoı İbn-i Subkirsquonin Tabakat-uumll-Kuumlbrarsquosı İbn-i Cuumllcuumllrsquouumln Tabakat-uumll-Etibba
versquol-Huumlkemasırsquonı zikredebiliriz Ayrıca tıp sahasında İbn-i Sinarsquonın El-Kanun firsquot-
Tıp Zekeriya Razirsquonin El-Havirsquosi edebiyat sahasında Kaşgarlı Mahmudrsquoun Divanuuml
Lugat-it-Tuumlrkrsquouumlnuuml sayabiliriz
Cumhuriyet devrindeki ansiklopedik ccedilalışmalara
gelince ilk yayınlanan ansiklopedi Hayat
Ansiklopedisirsquodir Daha sonra 1940rsquota İslam
Ansiklopedisi yayınlanmıştır 1943rsquote İnoumlnuuml
Ansiklopedisi (1950rsquoden sonra Tuumlrk Ansiklopedisi
olarak yayınını tamamlamıştır) 1961rsquode Hayat
Yayınlarının hazırladığı Hayat Ansiklopedisi 1968rsquode
Arkın Kitabevinin ccedilıkardığı Cumhuriyet
Ansiklopedisi ilk genel ansiklopedilerdir Son yıllarda ise genel ve oumlzel birccedilok
ansiklopedi ccedilıkarılmaktadır
123 Multimedya Ansiklopedileri
Multimedya (ccediloklu ortam) terimi temel olarak farklı iletişim tuumlrlerinin kendi
aralarında karışması olayını oumlzetler Oumlrneğin bir metin resimlerle konuyu daha
derinlemesine inceleyen bir filmle ya da bir muumlzisyeninin hayatından bahsediyorsa onu
hatırlatan bir melodiyle zenginleştirilebilir Ama hepsi bu kadar değil Yaratılan ya da
okunan belgenin tuumlruumlne goumlre hayal guumlcuumlnuumlzuumln yaratacağı seslerden gerccedilekccedili
animasyonlara ve her tipte macera senaryolarına kadar sayısız oumlğeden de yardım
Resim 5 Hayat Ansiklopedisi
26
alabilirsiniz Her şey zevke goumlre gerccedilekleştirilebilir ve bu noktada multimedya tanımına
giren bir uumlruumlnuumln diğer temel karakteri ortaya ccedilıkar Etkileşim39
Etkileşim Bir programda olayların gelişimine etki edebilme olanağı Oumlrneğin
ekrandaki sorulara cevap vermek boumlyle bir olaydır Etkileşimlilik kavramı
televizyon gibi tek youmlnluuml oumlğrenmeyi değil karşılıklı etkileşimi temel alır Etkileşim yani
interaktivite ile bilgisayarla programa karışma muumldahale etme olasılığınız var40
Multimedya ansiklopedisi terimi ile kalın ciltlere ayrılmış ansiklopedilerin
yerine geccedilen yazılımlar anlaşılıyor Eğer bir hayvan hakkında her şeyi bilmeniz
gerekiyorsa ekranda ilgili harfi tıklayarak aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz Hayvanın
nerelerde yaşadığı diğer hayvanlarla benzerlikleri gibi bilgileri bulmak iccedilin saatler
harcamanıza gerek yok Boumlylece cilt cilt sayfaları karıştırarak zaman kaybetmeniz de
gerekmez Multimedya yazılımlarını taşımakta en ccedilok kullanılan ve ideal olan araccedil Cd-
Romdur Cd-Rom sayesinde ccedilok buumlyuumlk miktarlarda ve değişik tiplerde bilgi
depolanabilir
Multimedya Cdlerinde ccedilok geniş ve renkli bir iccedileriği kullanarak araştırma
yapabileceğimiz sayısız seccedilenek bulunmaktadır Ayrıca farklı konulara ilişkin goumlruumlntuuml
ve ses kayıtları da vardır Yine az oumlnceki oumlrnek uumlzerinden ilerlersek bu tip bir Cdde
kuşların oumltuumlşlerinin veya farklı tuumlrlerin iletişiminin olduğu ses kayıtlarını beslenmeleri
uumlzerine kısa filmleri bulmanız da muumlmkuumln Ansiklopedik uumlruumlnler arasında yer alan
klasik soumlzluumlkler de ccediloklu ortam yazılımlarından bir diğeridir Soumlzluumlk Cd-Romları
kullanıcılara birccedilok ekstra oumlzellik sunabilir
1231 Multimedya ansiklopedinin oluşumu
Britannica ilk multimedya (Cd-Rom) ansiklopediyi Comptonun MultiMedia
Ansiklopedisi başlığında 1989 yılında piyasaya suumlrmuumlştuumlr Aslında 1985 yılında en
erken multimedya ansiklopedi Grolier tarafından yayınlanan Akademik Amerikan
39
wwwchipcomtr 40
wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
27
Ansiklopedisidir Fakat bu ansiklopedi sadece yazı tuumlruumlnden ibaretti Bu ansiklopediye
1990 yılında sabit resimlerin eklenmesi ile 1992 yılında Grolierrsquoin yeni multimedya
ansiklopedisi adıyla yayınlamıştır Compton Cd-Rom ansiklopedi tuumlrevleri Comptonun
Muhtasar Ansiklopedisi Comptonun Aile Ansiklopedisi ( CdRom 1991) ve Compton
Etkileşimli Ansiklopedisi (CdRom 93 95-99 sonra 2000 ve 2001) idi 41
1993rsquote R Gates internet uumlzerinden bir ansiklopedi oluşturmayı oumlnerdi Ancak
Intermedia adını verdiği ansiklopedi iccedilin verimli bir sistem kuramadı R Stallman
goumlnuumllluumllerin yazacağı uumlcretsiz bir ansiklopediyi 1999rsquoda oumlnerdi GNUPedia adıyla
accedilılan ansiklopedi Wikipedia başarılı olunca kapandı42
Zaman ilerleyip internet
yaygınlaştıkccedila internet uumlzerindeki ansiklopediler Cd-Romrsquolardaki ansiklopedilerden
daha ccedilok rağbet goumlrmeye başlamıştır
124 İnternetteki Ansiklopediler
Ansiklopediler yıllar boyunca insanlığın en oumlnemli başvuru kaynaklarından
birisi olmayı başarmışlardır Eğer biraz dikkatliysek ziyaret elliğimiz tuumlm evlerde en
azından bir adet ansiklopedi seti bulunduğunu mutlaka fark etmişizdir Ccediluumlnkuuml
ansiklopediler kişisel bir kuumltuumlphane iccedilin vazgeccedililmezler arasında yer almaktadırlar
Herhangi bir konuda bilgi edinmemiz gerektiğinde ccediloğu zaman evimizdeki ansiklopedi
ciltlerinden yardım almayı deneriz Bu ciltlerin arasında bulunmayacak bir bilgi
neredeyse yoktur
Ansiklopedi dendiğinde aklınıza sadece ciltler dolusu bilgi gelmemeli Gelişen
dijital teknoloji ansiklopedileri sayfalardan ayırarak bilgisayar ekranlarına taşımaya
başladı bile Guumlnuumlmuumlzde internet uumlzerinde yayınlanan ccedilok sayıda online ansiklopedi
bulmamız muumlmkuumln Bu boumlluumlmde internet ansiklopedilerinden bahsedeceğim İşte
bahsettiğimiz online ansiklopedilerden birkaccedilı
41
trwikipediaorg 42
wwwuralakbulutcomtr
28
enwikipediaorgwiki
Uumlcretsiz bir online ansiklopedi olan Wikipedia oumlzellikle ana bilim dalları
uumlzerinde yoğunlaşmış bir site Ansiklopedinin en ccedilok ilgi ccedileken oumlzelliği ise
kullanıcıların kendi aralarında tartışma yapmalarına olanak tanıması
wwwbritannicacom
Duumlnyaca uumlnluuml Britannica ansiklopedisi de internet uumlzerinde yayın yapan
ansiklopediler arasındaki yerini almış Birccedilok farklı kategori altında toplanan sayısız
bilgi arasında aradığınız hemen her şeye kolay yoldan ulaşmanız muumlmkuumln
wwwencartamsncom
wwwwebopediacom
Kapsamlı bir bilgisayar ve internet ansiklopedisi İngilizce iccedilerik sunan bu site
bilgisayar ve internet konularına meraklı olan hemen herkesin ilgisini ccedilekecektir
wwwpantheonorgmythica
Mitolojik konular uumlzerinde uzmanlaşmış online bir ansiklopedi sitesi
wwwencyclopediacom
İngilizce iccedilerik sunan geniş kapsamlı bir online ansiklopedi sitesi Sitede
hemen her tuumlrluuml konu hakkındaki bilgilere ulaşmanız muumlmkuumln
1241 Microsoft Encarta 43
Microsoft Encarta Microsoft Corporation tarafından 1993-2009 yılları arasında
yayınlanan dijital multimedya ansiklopedir Başlangıccedilta bir Cd-Rom uumlruumln olan
Encarta daha sonra Internet tabanlı bir entegrasyonu kapsayacak şekilde genişletildi ve
diğer Microsoft uumlruumlnleri ile birlikte kullanıldı
2008 de tam İngilizce suumlruumlmuuml Encarta Premium itibariyle 62000 den fazla
makale birccedilok fotoğraf ve resim muumlzik klipleri video interaktif iccedilerikleri zaman
43
enwikipediaorgwikiEncarta
29
ccedilizelgeleri haritalar atlas ve oumldev araccedilları oluşan iccedilerikleri internet uumlzerinden her sene
kayıt yaptırarak ya da Cd veya Dvdsini satın alarak sahip olunabiliyordu
Microsoft Encarta markası altında
Almanca Fransızca İspanyolca
Hollandaca İtalyanca Portekizce ve
Japonca birccedilok başka dilde ansiklopedi
yayınlamıştı İngilizce dili dışındaki diller
lisanslı ulusal dillerdeki kaynaklardan
faydalanıp oluşturulmuştu Oumlrneğin
Hollanda versiyonunda Winkler
Prins ansiklopedisindeki Hollandaca iccedilerik
vardı
Mart 2009 yılında Microsoft
Encarta disk ve online versiyonlarını
durdurduğunu duyurdu Japonya hariccedil tuumlm
uumllkelerde MSN Encarta sitesi 31 Ekim
2009 tarihinde kapanmıştır Japonyanın
Encarta sitesi ise 31 Aralık 2009 tarihinde
kapanmıştır Microsoft 2011 yılına kadar
dictionarymsncom rsquoda Encarta online soumlzluumlk ccedilalışmalarına devam etmiştir Yazılımı
durdurmasına rağmen Microsoft ansiklopedinin 2009 baskısı satın alımından
kaynaklanan 2012rsquoye kadar uumlccedil yıl daha Encarta kullanıcılar iccedilin uumlruumln desteği sunmaya
devam ediyor
Geliştirici (lar) Microsoft
Durduruldu 2009Ağustos 2008
3 yıl oumlnce
Kalkınma durumu Durduruldu
İşletim sistemi Microsoft Windows
Tip Ansiklopedi
Lisans Tescilli ticari
yazılım
Web sitesi Eskiden
encartamsncom
30
1242 Encyclopaeligdia Britannica44
Encyclopaeligdia Britannica duumlnyanın en uzun
suumlredir yayınlanan İngilizce genel kuumlltuumlr ansiklopedisi
Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir
ansiklopedidir İlk baskısı 1768de İskoccedilyanın Edinburgh
şehrinde basılmıştır 100 suumlrekli editoumlr ve 4400 katılımcı
yazar tarafından hazırlanırEncyclopaeligdia Britannica oumlzel
bir şirketin uumlruumlnuumlduumlr Geniş bir kesim tarafından duumlnyanın en gelişmiş akademik
ansiklopedisi kabul edilir
Tarihccedile45
The Encyclopaeligdia Britannica or A Dictionary of Arts and Sciences
(Encyclopaeligdia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler soumlzluumlğuuml) adıyla ilk kez
1768de İskoccedilyanın Edinburgh şehrinde Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından
parccedila parccedila basılmaya ve yayınlanmaya başlandı 1771de tamamlanan ansiklopedi 2391
sayfadan ve uumlccedil ciltten oluşuyordu Başlıca konular hakkında detaylı bilgi iccedileren bu ilk
suumlruumlm teknik konular hakkında da soumlzluumlk benzeri kısa accedilıklamalar iccedileriyordu
Elektronik suumlruumlmler46
Resim 7 Ansiklopedi Britannica elektronik suumlruumlmler
44
Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008 45
Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General and Specialized
Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press 46
Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries New Providence NJ
R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
Resim 6 Ansiklopedi Britannicarsquo
nın guumlnuumlmuumlzdeki yazılı oumlrneği
31
1990ların başında Britannica Cd-Rom olarak da piyasaya suumlruumllduuml Tek Cdlik bu
ilk suumlruumlm sadece yazıdan oluşuyordu 1995te piyasaya suumlruumllen iki Cdlik suumlruumlm
yazıların yanı sıra resimleri de iccedileriyordu 1997de buna ses ve videolar da
eklendi Dvd suumlruumlmuuml 1999da piyasaya suumlruumllduuml
1994te Britannica Online adıyla duumlnyanın ilk internet ansiklopedisi olarak
ccedilevrimiccedili yayına başladı httpwwwebcom adresini kullanan ansiklopediye uumlcret
karşılığı abone olunabiliyordu Beş yıl sonra temel ansiklopedinin yanı sıra arama
motoru konu kataloğu guumlncel olaylar ve denemeleri de iccedileren Britannicacom yayına
başladı ve halen yayınına devam ediyor Britannica Online ise guumlnuumlmuumlzde halen aktiftir
ve genellikle eğitim kurumları tarafından kullanılmaktadır
Britannica 2000li yılların başında el değiştirmiş ve 2012 yılında klasik
baskısının sonlandırılması kararı alınmış yayın hayatına 2012 den itibaren sadece
elektronik alanda devam edeceği belirtilmiştir
Britannica ansiklopedisi artık sadece dijital ortamda yayımlanacak Basılı
yayınların sona ereceği gazetelerin sadece internet ortamına taşınacağı gibi gelecek
oumlngoumlruumllerinin ccedilok da uumltopik olmadığının kanıtı olan bu durumun sebebinin başta
Wikipedia olmak uumlzere sanal alemde derlenen geniş bilgi kaynakları olduğu ilk akla
gelen nedenlerdendi Yani insanlar aratmaları gereken her tuumlrluuml bilgiyi arama motorları
aracılığıyla uumlcretsiz olarak bulabiliyorken basılı bir ansiklopediye neden ihtiyaccedil
duysundu ki
Fakat Britannicarsquonın popuumllerliğini yitirmesinin ilk ve tek sebebi Wikipedia değil
Wired dergisinde yer alan bir yorumda Wikipediarsquodan ccedilok oumlnce başlayan bir suumlreccedilten
bahsediliyor Bilgi derlemelerinin dijital ortamda sunulması suumlrecinde en belirgin oumlrnek
olarak da Microsoft tarafından Dvd ve Cd formatlarında satılan
ansiklopedi Encarta zikrediliyor
32
80primeli yıllarda Microsoft Windows 10 iccedilin bir ansiklopedi yapmaya karar vermiş
ve Britannica ile işbirliğine gitmeye ccedilalışmıştı Fakat daha sonra işler yolunda gitmedi
ve bir şekilde Britannica ile Microsoftrsquoun yolları ayrıldı Sonrasında ise Microsoft
Encarta iccedilin ccedilalıştı Microsoft ilk ansiklopediyi 1989 yılında yayınladı Britannica
Online ise 1994 yılında yayınlandı Kısacası Britannica ccedilok geccedil kalmıştı Ardından
Wikipedia da ortaya ccedilıkınca goumlzden duumlşen Britannica zayıflamaya devam ediyordu
Firma Wikipedia gibi internet uumlzerinden uumlcretsiz olarak hizmet veren
ansiklopedilerle rekabet edebilmek iccedilin tuumlmuumlyle dijital uumlruumlnlere yoğunlaşacak
İngilizcenin yanı sıra birccedilok duumlnya diline de tercuumlme edilip satılan Britannica
hacirclihazırda kacircrının yuumlzde 85ini internet uumlzerinden sağladığı hizmetlerden sağlıyor
Firma bir suumlre oumlnce dijital suumlruumlmlerini tablet bilgisayarlarda kullanılabilecek şekilde
guumlncellemişti
Encyclopedia Britannicanın Genel Muumlduumlruuml Jorge Cauz kacircğıda basılı
ansiklopedilerin son birkaccedil yıldır giderek daha az kullanılmaya başlandığını ve basıma
son verilme zamanının gelmesini beklediklerini soumlyledi
Yalnızca ansiklopedi uumlreten firmalar değil duumlnya ccedilapında gazeteler dergiler ve
kitap yayıncıları da giderek uumlruumlnlerinin dijital suumlruumlmlerine ağırlık veriyorlar Piyasa
araştırmaları birccedilok okuyucunun alışkanlıklarını değiştirerek kitap dergi ve gazeteleri
dijital cihazlar uumlzerinden okumaya başladıklarına işaret ediyor
Cauz basılı ansiklopedilere talebin duumlşmesinde guumlncellenme konusundaki
sorunlarının da rol oynadığını soumlyluumlyorBir ansiklopediyi kacircğıda bastığınız andan
itibaren geride kalmaya başlıyor diyen Cauz internet uumlzerinden sağlanan ansiklopedi
hizmetinin ise suumlrekli guumlncellendiğini belirtiyor
İnternet uumlzerinden sağlanan uumlruumlnlerde bilgiye erişimin daha kolay olduğu ve gerekli
bilgiye daha suumlratle ulaşıldığı da belirtiliyor
1243 Oumlzguumlr Ansiklopedi
Oumlzguumlr ansiklopedi herkesin bir şeyler ekleyerek veya sıfırdan kendileri yaparak
oluşturulmuş e-ansiklopedi veya bilgi sayfaları diyebiliriz Bunun internette birccedilok
oumlrneğini goumlrmemiz de muumlmkuumln Oumlrneğin WordPress vikisinde nasıl kurulacağı dil
33
dosyasının nasıl yuumlkleneceği ve buna benzer birccedilok bilgi mevcut Tabi sonradan
eklemeler yapılabiliyor yanlışlar duumlzeltilebiliniyor Oumlzguumlr ansiklopedilerin en yaygın
olanı Vikipedi hakkında bahsetsetmeden oumlnce wikinin ne olduğundan bahsetmek
gerekir
12431 Wiki Nedir
İngilizce lsquoWhat I Know isrsquo soumlzcuumlklerinin kısaltması olan Wiki lsquoBildiğim
kadarıylarsquo olarak ccedilevrilebilir Wiki ismi Hawaii dilinde ccedilabuk anlamına
gelen wikiwiki kelimesinden tuumlretilmiştir47
Wiki GNU Oumlzguumlr Belgeleme Lisansı altında kullanıcıların yeni sayfa
yaratmasına sayfalarda duumlzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına
izin veren bir yazılımdır48
Wiki herkesin uumlzerinde istediği gibi duumlzenlemeler
yapmasına izin veren bilgi sayfaları topluluğudur 49
Gruplar wiki sayesinde kolayca geniş dokuumlmantasyonlar oluşturabilir bu
belgeler arasındaki suumlruumlm farklılıklarını takip edebilir Sayfalar arasındaki diff oumlzelliği
sayesinde sayfanın yazılmış oumlnceki versiyonlarını goumlrebilir ve sayfa biccedilimlemeleri sistem
tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki
ile son derece kolaylaşmaktadır Wikipedia bu wikilerden en bilinenidir
Dilimizde yaptığımızda aramalarda wikilerle az karşılaşırız Bu kadar kullanışlı
teknolojiyi aktif olarak kullanmamamızın nedeni wikilerin yeterince
zenginleştirilmemesidir Bunu zenginleştirmekte biz internet kullanıcılarına duumlşuumlyor
Wiki Tarihi
Wiki kavramı 1994 yılında Wart Cunningham tarafından icat edildi50
47
httpbloglardrcetinercomkategoriwiki 48
httptrwikipediaorgwikiWiki 49
httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir 50
httptrwikipediaorgwikiWiki
34
12432 Wikilerle Neler Yapabiliriz
Hazır wiki sitelerinde daha oumlnce eklenmiş bilgiyi bulmak iccedilin arama yapabilir
Bulunan bilgiler uumlyelik şartı olmadan okunabilir
Hazır wiki sitelerine ekleme duumlzeltme veya kişisel goumlruumlş yazımı yapılabilir
Wiki site şablonlarını kullanılarak kendi wikimizi oluşturabiliriz
Bu siteler şablon olduğu iccedilin goumlrsellik adına ccedilok youmlnluuml ayarlama yapılamaz
sadece var olan şablon seccedilimi yapılır Buda bilgilerin derlenmesinde ve
yayınlanmasında kolaylık sağlar
Veri tabanı web sayfası kodları ile uğraşmaya gerek kalmaz Herkesin
Internetrsquote istediği tuumlrdeki(anlamlı bilgiyi) yayınlamasını olanaklı kılar
12433 Ne Yapar Nasıl Ccedilalışır
En basit tanımıyla Wiki dili HTML kodlarının goumlrduumlğuuml işi ccedilok daha basit
işaretlemelerle yerine getirerek iccedilerik youmlnetimini olabildiğince basitleştirir
Prensip olarak Wiki bir web programı script ya da script grubu sayesinde web
veritabanına yazılmış olan ya da duumlz dosya halindeki verileri okur bu verileri HTML
kodları ile değiştirir ve web tarayıcısına yansıtır51
Wiki dilini kullanan ve internetin en
geniş iccedileriğine sahip online ansiklopedisi olan wikipediaorg tarafından geniş kitlelere
tanıtılan Wiki dili pek ccedilok farklı programlama platformunda ldquojavascript asp php C++
vbrdquo kullanılabilmektedir
Şablonlar52
Vikipedide standart metinler yaratıp bunları birden ccedilok makale iccedilinde
kullanabilirsiniz Boumlyle standart metinlere şablon adı verilir
Başlık Şablonları Makalelerin en başına eklenilen ve konuyla alakalı diğer makaleler
iccedilin bağlantıları goumlsteren şablonlar
51
iysinonuedutrwebpaneldosyalar 52
trwikisourceorg
35
Metin Duumlzenleme Şablonları Makalelerinizi biccedilimlendirmeye yardımcı olacak
şablonlar
Bilgi Niteliğinde Şablonlar Makalenin durumu hakkında diğer kullanıcılara bilgi
verebileceğiniz şablonlar
Tartışma Şablonları Tartışma sayfalarında kullanılabilecek şablonlar
Diğer Şablonlar Yukarıdaki kategorilerin hiccedilbirine girmeyen şablonlar
12434 Wiki Nasıl Oluşturulur53
Wiki iccedilin ccedileşitli sitelere uumlye olarak kendimize ait wiki sayfası oluşturabiliriz
Ben oumlrnek olarak bir wiki sayfasının nasıl oluşturulacağını resimlerle anlatmaya
ccedilalışayım
httpwwwwetpaintcom adresinden bir wiki oluşturmaya başlayalım Wetpaint sitesi
bedava wiki oluşturabileceğimiz guumlzel bir site Oumlncelikle wetpaint adresine gireriz
Aşağıda goumlruumllen boşlukları doldururuz Choose your URL bizim wiki adresimiz
olacaktır Daha sonra ldquoGordquo butonuna tıklayalım
Resim 8 Wiki oluşturma site adı
Şimdi ise 3 adımda wiki sayfamızı accedilabileceğiz
1Adım
Resim 9 Wiki oluşturma kategori seccedilimi
53
wwwchipcomtr
36
Yukarıda accedilılan sayfayı kendi isteğimize goumlre doldururuz Kimlerin sitemizi goumlrmesini
istediğimizi de en son ki seccedilenek ile belirleriz
Resim 10 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki seccedileneklerde ise kimlerin sitemizi duumlzenleyeceğine dair bilgi vermekteyiz
2Adım
Resim 11 Wiki Oluşturma Hazır Şablonlar
2 Adımda ise wiki sayfamız iccedilin hazır şablonlar bulunmaktadır Bu şablonlardan
istediğimizi seccedilip wiki sayfamızda kullanabiliriz Sayfamızı oluşturduktan sonra
şablonumuzu yine değiştirebiliriz
3 Adım
Resim 12 Wiki Oluşturma Parola ve Kullanıcı adı
Son adımda ise kendimize bir kullanıcı adı ve parola oluşturuyoruz Bu kullanıcı adı ve
şifre ile wikimizde gerekli duumlzenlemeler yapabileceğiz
37
Ve oumlrnek wiki sitemiz oluşturulmuştur
Resim 13 Wiki Oluşturma Site Duumlzenleme
Yukarıdaki site ekranında bulunan EasyEdit ve Edit tags seccedileneklerinden gerekli
duumlzenlemeleri yapabiliriz
12435 Wikimedia54
Wikimedia ccediloklu katılımla geliştirilen projelerden oluşan buumlyuumlk bir projedir
Kacircr amacı guumltmeyen Wikimedia Vakfı isimli vakıf şirketi tarafından yuumlruumltuumllmektedir
Vikipedi de (Wikipedia) bu projenin bir parccedilasıdır
Yer Florida ABD
Kurucu Jimmy Donal Jimbo Wales
Vakfın duyurusu 20 Haziran 2003 tarihinde Jimbo tarafından yapıldı
12436 Wikimedia Commons 55
1800000rsquoden fazla resim ses ve video deposudur
54
httptrwikipediaorgwikiWikimedia 55
httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
38
12437 Vikisoumlzluumlk ( Wiktionary )56
Soumlzcuumlklerin anlamlarına tireleniş ve soumlyleniş biccedilimlerine koumlklerine eş ve karşıt
anlamlı karşılıklarına kullanım oumlrneklerine ve diğer dillerdeki ccedilevirilerine
ulaşabileceğiniz ccedilok youmlnluuml bir soumlzluumlktuumlr 210000den fazla soumlzluumlk maddesi
bulunmaktadır
12438 Wikibooks ( VikiKitap ) 57
WikiKitap uumlcretsiz accedilık iccedilerikli kitaplar oluşturulmasına el veren bir
platformdur Burada siz kullanıcıların katkıları ile oumlzguumlr accedilık iccedilerikli kitaplar
kılavuzlar ccedileşitli yazılar hazırlanmaktadır Tuumlrkccedile VikiKitapta şu ana kadar sadece 644
tane kitap maddesi hazırlanmıştır Biz de yazmak istediğiniz konular hakkında kitap
başlatabilir hali hazırda yazılmakta olanlara iccedilerik sağlayabiliriz
12439 Wikisource ( VikiKaynak 58
)
Tuumlrkccedile boumlluumlmuuml VikiKaynak telifsiz kaynak metinlerin katılımcılar tarafından
eklendiği ve duumlzenlendiği ccedilevrim iccedili bir kuumltuumlphanedir Topluluk portalından başlamak
iccedilin yardım alabilir VikiKaynak hakkındaki sorularımızı koumly ccedileşmesinde sorabiliriz
Denemelerimizi ise deneme tahtasında yapabiliriz Serbest kaynaklı kitap belge
metinler ve ccedileviriler bulunmaktadır
124310 Wikiquote ( VikiSoumlz ) 59
Herkesin katılarak oluşturduğu oumlzluuml soumlzler soumlylemler atasoumlzlerini
bulabileceğiniz bir wikimedia tuumlruumlduumlr
56
httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa 57
httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa 58
httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa 59
httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
39
124311 Wikispecies ( VikiTuumlr ) 60
Vikituumlr herkesin katkıda bulunabileceği Biyolojik tuumlr dizinidir Vikituumlr herkese
accedilık oumlzguumlr bir tuumlr rehberidir Vikituumlrrsquode Arkealar Bakteriler Bitkiler Hayvanlar
Mantarlar Protistler ve diğer yaşam tuumlrleri yer almaktadır
124312 Meta-Wiki 61
Wikimedia projesinin koordinasyonunu iccedilermektedir
Wikinews
Birccedilok uumllkeden insanların oluşturduğu haberler yer almaktadır
Wikiversity
Viki Uumlniversite ndash Accedilıkoumlğretim
Uumlniversite wikileri (3 Ocak 2012)
Ansiklopedi Madde sayısı
Columbia Uumlniversitesi 3110
Oberlin College 2523
Iowa State Uumlniversitesi 2112
Case Western Uumlniversitesi 941
Williams College 763
Johns Hopkins Uumlniversitesi 565
60
httpspecieswikimediaorgwiki 61
httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
40
Massachusetts Amherst Uumlniversitesi 395
Duke Uumlniversitesi 364
Stanford Uumlniversitesi 210
Princeton Uumlniversitesi 181
Cornell Uumlniversitesi 144
124313 Wikirsquonin Eğitim Ortamlarında Kullanımına İlişkin Oumlneriler
Wiki uygulamalarında bağlantı yapılarını kendisi arka planda yaptığı iccedilin
oumlğrenciye ve oumlğretmene bilgilerini kolaylıkla ve hızlı aktarma imkacircnı verir Oumlğrenciler
herhangi bir konuda tartışmalar yaparak konu uumlzerindeki bilgilerini aktarabilir
duumlzeltmeler yapabilir ve sonuccedil olarak ortak bir bilgi oluştururlar bu yuumlzden grup
ccedilalışmalarında kullanılabilir Oumlğretimde oumlğrenci aktif hale gelir hem oumlğreten hem
oumlğrenen olur bu oumlzelliği dikkate alınarak eğitim fakuumlltelerinde oumlğretmen adayları iccedilin
uygun ortamlar oluşturulabilir
124314 Forum Blog ve Wiki Arasındaki Fark Nedir
Forum Tartışma konularının başlatıldığı ve sonradan uumlzerinde goumlruumlşlerin bildirildiği
platformdur
Kullanımı Yeni oumlzelliklerin tartışılması ve oylama yapılması
Blog Kişisel guumlnluumlklerin yayınlanması amacı ile bireysel konulara odaklanılmış kısa
guumlnluumlklerdir
Kullanımı Temsilcilerin boumllgeleri hakkında duumlzenli yazıları yazmasının sağlanması ve
emlak iccedileriği ile trafik yaratılması
Wikiler Toplulukların tartışma amacı olmadan ana gruplandırması dışında ilişkisiz
konuları bilgilendirme amacı ile yayınladığı platformdur
41
Kullanımı Temsilci eğitimiCallcenter eğitimiGenel merkez eğitimiDirektoumlr eğitimi
iccedilin bilgi bankası oluşturmaktır
1244Vikipedi Oumlzguumlr Ansiklopedi (Wikipedia Free encyclopedia)
12441 Vikipedi ( Wikipedia ) Tanımı
Vikipedi (wikipedia) İngilizcedeki Wiki (What I know Is veya Havai dilindeki
fast) soumlzcuumlğuuml ile encyclopedia (ansiklopedi) kelimesindeki pedia ifadesinin Wikipedia
şeklinde birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ldquoPedirdquo antik Yunan medeniyetirsquonde
ldquokapsamlı kuumlltuumlrel eğitim sistemirdquo anlamına gelen paideia kelimesinden gelmektedir62
Anlamı viki ansikopedisi olarak da ccedilevrilebilir hızlı ansiklopedi olarak da
Wikipedia okurları tarafından yazılan wiki tabanlı bir ansiklopedidir
Vikipedide herkes bildiği kadarıyla ccedileşitli bilgileri accedilık bir ortamda başlatabilir
başkasının başlattığına katkıda bulunabilir ya da beğenmeyip başkasının başlattığı
maddede duumlzenleme yapabilir63
Vikipedi kullanıcıların tarafından ortaklaşa olarak birccedilok dilde hazırlanan oumlzguumlr
bağımsızuumlcretsiz reklamsız kar amacı guumltmeyen bir internet ansiklopedisi Wiki
teknolojisi kullanılarak hazırlanmaktadır Suumlrekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı
iccedilin hiccedilbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır
Kurucularından Jimmy Wales Wikipedirsquoyi ldquoduumlnya uumlzerindeki her insana kendi
dilinde en uumlst kalitede bedava bir ansiklopedi yaratma ve dağıtma uğraşısırdquo olarak
tanımlamaktadır
Vikipedi sitesi hakkında donanımsal veriler64
Sunucu bilgisayarlar 126 adet 89 adet Floridada3 adet Pariste11 adet Amsterdamda
23 adet Yahoonun Koredeki merkezinde
62
httpvikipedihedefiblogspotcom 63
httpvikipedihedefiblogspotcom 64
seminerlinuxorgtr
42
İşletim sistemi Linux ( Fedora Core Debian Redhat )
Kullanılan ana yazılımlar Mediawiki Apache MySQL php
Url adresi http wwwwikipediaorg
Sloganı ldquooumlzguumlr ansiklopedirdquo
Ticari mi Hayır
Site tipi internet ansiklopedisi
Kayıt kullanılabilri dil(ler) Vikipedinin tam olarak 273 dil versiyonu (253rsquo de yuumlzden
fazla madde var)
Sahibi Wikimedia Foundation
Oluşturan Jimmy Wales
Başlama tarihi 15 Ocak 2001
Gelir 2734 908( 2007)
12442 Vikipedi (Wikipedia) Tarihccedilesi 65
ABDrsquode 1966rsquoda doğan Jimmy Wales Wikipediarsquonın
iki kurucusundan biridir Wales uumlniversitede finans alanında
yaptığı doktorayı yarım bırakıp COArsquoda 1994rsquote işe başladı
Kendi deyimiyle ldquointernet bağımlısırdquo olmuştu Ayrıca
yazılımla ilgileniyor ve doumlviz kurlarını izleyerek yatırım
yapıyordu İnternet girişimcisi olmak iccedilin işten ayrılıp
1996rsquoda Bomis adlı bir internet şirketi kurdu Şirket erkeklere youmlnelik site sayesinde
reklamlardan para kazanıyordu
65 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Resim 14 Jimmy Wales
43
Wales 2000rsquode ldquoNupediardquo adlı bir elektronik ansiklopedi kurdu ve arkadaşı L
Sangerrsquoi editoumlr yaptı Ansiklopediye goumlnuumllluuml uzmanlar yazı yazıyor ve yazılar başka
uzmanlarca onaylanıyordu Bu nedenle ansiklopedi yavaş ilerledi ve masraflar arttı B
Kovitz adlı bir yazılımcının oumlnerdiği Wikipedia kavramını beğenen Wales ve Sanger
Wikipediarsquoyı 2001rsquode accediltı Wikipediarsquoyı Nupediarsquoya destek vermek uumlzere 15 Ocak
2001rsquo de başlattılar Her isteyen Wilkipediarsquoya yazı yazabilir denildi Goumlnuumllluumllerin
yazılarını daha sonra uzmanlar duumlzeltecekti Boumlylece daha fazla konuda yazı ortaya
ccedilıkacaktı Kulanıcılar Wikipediaya editoumlrler Nupediaya bilgi aktarmaktaydı
Wikipediarsquonın Yuumlkselişi 66
Wikipedia buumlrokrasi olmadan
herkesin her konuda yazı yazdığı bir
ansiklopedi oldu Ancak Nupediarsquonın
goumlnuumllluuml uzmanları amatoumlrlerin
yazılarını duumlzeltmek istemedi
Amatoumlrlerin ciddiye alınmayacağını
ve Nupediarsquonın itibarının
zedeleneceğine inanıyorlardı
Wikipedia ise ccedilok ilgi ccedilekmiş ve yazı sayısı ccedilığ
gibi artmıştı Bu nedenle Wikipediarsquoya yazı yazanlar da
Nupedia uzmanlarının işe karışmasını istemiyordu
Boumlylece kuumlccediluumlk bir proje olarak başlayan Wikipedia kısa
suumlrede Nupediarsquoyı geride bırakıp bağımsız bir şekilde
buumlyuumlduuml Wikipedia ilk yılda İngilizce yanında Fransızca
Almanca Katalanca ve İtalyanca dillerinde de accedilıldı
Kuruculardan Sanger 2002 yılında finansal desteği
66 Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan İndirtti rdquo Şubat 2012
Şekil 6 Wikipedia yuumlkseliş grafiği
Resim 15 Nupedia site goumlruumlnuumlmuuml
44
kalmayan Nupedia ve Wikipediarsquodan ayrıldı İngilizce dilindeki Wikipediarsquoda konu
sayısı 2003rsquote 100 bine ulaştı ve Nupedia kapandı Wikipediarsquonın tuumlm dillerdeki konu
sayısı 2004 yılında 1 milyondu Tuumlm dillerdeki toplam makale sayısı 2012rsquode 207
milyona okunan sayfa sayısı ise ayda 10 milyara ulaştı
45
İKİNCİ BOumlLUumlM
21 MySql Veritabanı
211 MySql Hakkında
MySql duumlnyada en ccedilok kullanılan accedilık kaynak kodlu bir veri
tabanı yazılım sistemidir 100 milyondan fazla internet sitesi MySQL alt tabanını
kullanmaktadır internet sitelerinin dışında telekomuumlnikasyon şirketleri televizyon
şirketleri MySql kullanmaktadır MySql GNU (General Public License) yani
genel kamu lisansı tarafından lisanslanmıştır Sun Microsystemsrsquoin yan kuruluşu olan
MySql AB firması tarafından bu sistem yazılmaktadır Şirket İsveccedil şirketi olup 2009
da Oracle Corporation ile iş birliği yapmıştır67
MySql şu anda internetteki en popuumller accedilık kaynak kodlu (ilişkisel) veritabanı
youmlnetim sistemidir UNIX OS2 ve Windows platformları iccedilin uumlcretsiz dağıtılmakla
birlikte ticari lisans kullanmak isteyenler iccedilin de uumlcretli bir lisans seccedileneği de
mevcuttur Linux altında daha hızlı bir performans sergilemektedir Kaynak kodu accedilık
olan MySQLin pek ccedilok platform iccedilin ccedilalıştırılabilir ikilik kod halindeki indirilebilir
suumlruumlmleri de mevcuttur Ayrıca ODBC suumlruumlcuumlleri de bulunduğu iccedilin birccedilok geliştirme
platformunda rahatlıkla kullanılabilir
Geliştiricileri 500den fazlası 7 milyon kayıt iccedileren 10000 tablodan oluşan
kendi veritabanlarını (100 gigabyte civarında veri) MySQLde tuttuklarını soumlyluumlyorlar
MySQL tuttuğu tablolarla ccedilok kullanıcılı sistemlerde soumlz konusu olan erişim hakları
sorununu başarılı bir şekilde ccediloumlzmektedir68
67
wwwdahanet 68
trwikipediaorg
46
Web sunucularında en ccedilok kullanılan veritabanıdır asp php vs birccedilok web
programlama dili ile kullanılabilir PHP MySQL dışında birccedilok veritabanı yazılımı
(PostgreSQL MsSQL Oracle dBase) ile birlikte sorunsuz ccedilalışabilmesine rağmen en
yuumlksek performans PHP+MySQL+Apache uumlccedilluumlsuumlnden elde edilmiştir
MySQLrsquoin bu kadar ccedilok yaygın kullanılmasında şuumlphesiz yazılımın kolay
kullanıma sahip olmasının buumlyuumlk bir oumlnemi soumlz konusudur Boumlyle bir yazılımın yıllar
iccedilinde bu kadar gelişerek kullanılacağı ve yazılımşirketinin de milyon dolarlık bir şirket
halini alacağını başlarda kimse tahmin edemezdi C ve C++ dillerinde yazılan MySQL
sistemi 23 mayıs 1995primeden beri aktif olarak kullanılmaktadır buguumln guumlnuumlmuumlzde
duumlnyanın en ccedilok kullanılan cms platformları olan WordPress PhpBB dahil
birccedilok platform MySQLrsquoi tercih etmektedir Ayrıca duumlnyanın en buumlyuumlk web siteleri
olarak lanse edilen facebook wikipedia googleve drupalrsquoinde alt yapısını MySQL
oluşturmaktadır Phprsquonin MySQL ile harmanlanmasından ortaya ccedilıkan o muhteşem olay
guumlnuumlmuumlzde alternatifi olmayan bir yazılıma doumlnuumlşmuumlştuumlr69
MySQL birccedilok farklı platformda da ccedilalışmaktadır sadece web sitelerinin dışında
ve yukarıda bahsettiğimiz telekomuumlnikasyon şirketlerinin dışında HP-UX Linux Mac
OS X OpenBSD OpenSolaris eComStation OS2 Warp QNX IRIX Solaris
Symbian SunOS SCO OpenServer SCO UnixWare Sanos Tru64
and Microsoft Windows gibi yazılım işletim sistemlerinde MySQL kullanılmaktadır70
Nisan 2009primeda MySQLrsquoin son suumlruumlmuuml olan MySQL 51 iki farklı tuumlrde piyasaya
sunulmuştur MySQL Community Server and Enterprise Server yani MySQL toplum
sunucuları ve şirket sunucuları iccedilin iki farklı şekilde yayınlanmıştır
212 Tarihccedile
Tarihccedilesinden bahsedecek olursak şuan MySQLrsquoin 6 suumlruumlmuumlnuumln piyasaya
ccedilıkartılması iccedilin ccedilalışmalar devam etmektedir ilk olarak Michael Widenius ve David
Axmark bu yazılıma 1994 yılında başlamışlardır İlk suumlruumlm 23 mayıs 1995primede
69
wwwdahanet 70
wwwdahanet
47
yayınlanmıştır ardından 8 ocak 1998 senesinde yazılımın ilk windows uyarlaması
Windows 95 ve NT suumlruumlmleri iccedilin yapılmıştır İlk suumlruumlmuumln ccedilıktığı tarihi ve Windows
uyarlamalarını saymaz isek MySQL ilk hali ile yaklaşık 5 sene kullanılmıştır Version
323 suumlruumlmuuml temmuz 2001primede yayınlanmıştır Bu suumlruumlmuumln hemen ardından Versiyon 4
suumlruumlm mart 2003primede ccedilıkarılmıştır 2005 yılında versiyon 5 iccedilin kolları sıvayan
yapımcılar ekim 2005 de kararlı suumlruumlmuuml yayınlamışlardır Bu suumlrede yapımcı Sun
Microsystems MySQL AB firmasını 26 şubat 2008 yılında satın almıştır Boumlylelikle
MySQLrsquoin geliştirilmesi iccedilin daha ccedilok imkan bulunabilecek ve suumlruumlmler daha da iyi
olabilecektir Sun Microsystemsrsquoin MySQL ABrsquoyi satın almasından sonra ilk suumlruumlm 27
kasım 2008primede ccedilıkartılmış olan 51 suumlruumlmuumlduumlr Sun Microsystems 2009 da Oracle
Corporation ile iş birliği yapmıştır71
213 Neden MySQL
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolaydır
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır
Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım yelpazesi
bulunmaktadır
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlama yetkilendirme sistemine sahiptir
214 Oumlzellikleri Nelerdir
Bir (ilişkisel) veritabanı youmlnetim sistemidir
Tuumlm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veri tabanlarında
duumlzenli bir biccedilimde saklar
SQL adı verilen veritabanlarına erişmek iccedilin kullanılan en yaygın ve standart dil
ile işlemler yapıyor
71
wwwdahanet
48
Ccedilifte lisanslı bir yazılımdır Hem Genel Kamu Lisansına (GPL) sahip oumlzguumlr bir
yazılım hem de GPLin kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler iccedilin ayrı bir
lisansa sahiptir
MySQL AB isimli (eski ismi TCX) bir İsveccedil firması tarafından geliştiriliyor
Ccedilok hızlı guumlvenilir ve kullanımı kolay
MySQLe Pythondan Javaya kadar birccedilok programlama dili ile erişilebilir
Apache ve PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında ccedilok yaygın olarak
kullanılır Apache-PHP-MySQL uumlccedilluumlsuuml iccedilin hazırlanmış ccedilok geniş bir yazılım
yelpazesi bulunuyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
Unix tuumlrevlerinden Amigaya kadar birccedilok farklı platformda ccedilalışabiliyor
Birden fazla CPU ile kolaylıkla ccedilalışabiliyor
60000in uumlzerinde tablo 5 milyarın uumlzerinde satır ile ccedilalıştığı soumlylenen MySQL
sistemler bulunuyor
Transaction veya atomik işlem kullanan ccedileşitli tablo tiplerini destekliyor
Tabloların kontroluuml optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biccedilimde yapılabiliyor
Windows iccedilin ODBC desteği var ODBC 25 komutları tamamen destekleniyor
Farklı karakter setlerini (iso8859-9 ) ve onlara goumlre sıralama yapılmasını
destekliyor farklı dillerde hata mesajları verebiliyor
Oumlzellikle internet ortamında oumlnem kazanan ccedilok esnek ve guumlccedilluuml bir kullanıcı
erişim kısıtlamayetkilendirme sistemine sahip
MySQL gelişimi sırasında veritabanı sunucularının yılların birikimi
geleneklerinin oumlnemli bir kısmını yok saymıştır Olmazsa olmaz denilen
birccedilok oumlzelliğin aslında birccedilok durumda oumlnemli olmadığını ortaya koymuştur
MySQL ccedileşitli pratik ccediloumlzuumlmler iccedilin geliştirilirken diğer veritabanı sunucuları
akademik duumlzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler
Veritabanı uygulamalarının 80inin SQL oumlzelliklerinin sadece 20lik bir
kısmına gerek duyduğu ilkesi ccedilerccedilevesinde geliştirilir
MySQL size farklı tablo tipleri ve işleme tuumlrleri ile esneklik sağlar
49
Eğer teknik olarak basit bir projeniz varsa MySQL sizin iccedilin biccedililmiş kaftan
olabilir
Eğer teknik olarak karmaşık bir projeniz varsa geleneksel veritabanı
sunucularında yer alan gelişmiş oumlzelliklere ihtiyaccedil duyabilirsiniz
215 MySQL Tablo Tipleri72
MySQL iki farklı tuumlr tablo yapısını destekler
Transaction Tabloları
-InnoDB
-BerkeleyDB
Atomik İşlem Tabloları
-MyISAM
-HEAP
-MERGE
- ISAM
216 MySQL uumlruumlnleri nelerdir 73
MySQLrsquoin sunduğu diğer uumlruumlnlere bakacak olursak
MySQL Communitiy Server (Uumlcretsiz)
MySQL Enterprise (Ticari)
MySQL Cluster (Real-Time Higher Output)
MySQL Workbench (Visual Database Design)
MySQL Proxy (Query Analysis Filtering)
MySQL Connectors (Database Driver)
72
dijitalderscom 73
wwwmysqlcomtr
50
ODBC
NET
C C++
J MXJ
22 Php
221 Php Hakkında
Kısaca accedilıklayacak olursak web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara
istenilen dosya iccedilerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya iccedileriğini kullanıcının
browser(tarayıcı) ının anlıyabileceği html formatında sunan en kullanışlı programlama
dillerinden biridir Bu genel anlamda Server-Side ( Sunucu-Taraflı ) Dil olarak anılır
Sunucu tabanlı bağlanılan sayfanın barındırıldığı bilgisayara kurulur ve ccedilalışır
Herhangi bir kullanıcın php dosyalarından faydalanması iccedilin herhangi bir kurulum
yapması gerekmemekte sadece herhangi bir tarayıcı aracılığıyla sayfayı accedilması yeterli
olmaktadır Sunucu bilgisayar koşulları değerlendirerek gerekli iccedileriği tarayıcıya
goumlnderir
222 Php`nin Tarihi74
Php herkesin anlayabileceği ve kısa suumlrede oumlğrenilebileceği bir dil yaratma
ccedilabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından duumlşuumlnuumllmuumlş ve Perl dilinden esinlenilerek
yapılmaya başlanmış bir programlama dilidir
Rasmus Lerdorf kendisi iccedilin hazırladığı yazılımın Webe aşina olmayanlar
tarafından da kolayca kullanabileceğini duumlşuumlnduuml Bu yazılımın buumlyuumlkccedile bir boumlluumlmuuml Perl
dilinden alınmıştı Adına Personal Home Page (Kişisel Ana Sayfa) dediği bu
programın ccedilok tutulması uumlzerine Rasmus Lerdorf Internet Sitesi kuran herkesin birinci
guumln değilse bile ikinci guumln farkına vardığı ihtiyacı yani bir form yoluyla ziyaretccediliden
74
wwwbanadersanlatcom
51
gelen bilgileri işlemeyi sağlayan ekleri yazdı ve programın adı PHPFI (Form
InterpreterForm Yorumlayıcı) oldu Kimileri programın bu suumlruumlmuumlne PHP2 adını
taktı ve bu ad programın ccedilok değişmesine ve gelişmesine rağmen uzun suumlre
değişmeden kaldı
Rasmus Lerdorf 1995in ortalarında Zeev Suraski Stig Bakken Shane
Caraveo ve Jim Winstead ile bir grup kurdu ve PHPyi Perlden oumlduumlnccedil alma rutinlerle
iş yapan bir paket olmaktan ccedilıkartıp Nesne-Youmlnelimli (Object-Oriented) bir
programlama dili haline getirdi Bu grup buguumln PHP4 adı verilen bu dili geliştirmekte
ve yeni işlevsellikler kazanması iccedilin suumlrekli ccedilalışmaktadır PHP Linux gibi accedilık sistem
kurallarına tabidir isteyen programda istediği değişikliği yapabilir ancak bu
değişiklikten para kazanamaz ve yaptığı değişiklikleri isteyen herkese accedilıklamak
zorundadır
Linuxun oumlnuumlmuumlzdeki yıllarda en ccedilok kullanılan işletim sistemi olacağı yolundaki
bilgiler kuşkusuz en ccedilok Linus Torvaldsı şaşırttı Linuxun bu başarısındaki en oumlnemli
anahtar nokta olan accedilık kaynak geliştiriliyor ve duumlnyanın her yerinden yazılım
geliştiricilerin desteğini alıyor olması Aynı başarıyı Web yazılım geliştirme dili PHP de
goumlsteriyor PHP ilk ccedilıktığı yıllarda adı duyulmamış basit bir dildi Ancak şimdi gerek
performans gerek destek accedilısından diğer Web yazılım geliştirme dilleri ile kolayca
yarışıyor hatta bunları fazlasıyla geccediliyor Hemen her tuumlrluuml işletim sistemiyle ccedilalışıyor
olması da ccedilabası PHP her tuumlrluuml veritabanıyla sorunsuz ccedilalışıyor olmasıyla ve Zend
derleyicisiyle daha da yaygınlık ve guumlccedil kazanacak PHP ve accedilık kaynak olarak
geliştirilmeye başlanan MySQLin birlikte kullanıldıklarında yakaladıkları etkinlik
binlerce Dolar verilerek alınan veritabanı ve uygulama dilleriyle yarışmanın oumltesinde
farklara sahip
Burada PHPnin 4ncuuml suumlruumlmuumlne goumlre anlattım Ccediluumlnkuuml hala PHP 4 suumlruumlmuuml ccedilok
kullanılmakta ve yeni ccedilıkan PHP 5 suumlruumlmuuml tam olarak yaygınlaşmadığı iccedilin her yeni
ccedilıkan suumlruumlmde olduğu gibi o suumlruumlm duumlnyada kullanım olarak yerleşinceye kadar hatalar
ccedilıkabilmekteBunun yanında bir programlama dilinin incelikleri ancak kodlarınızı
52
kendiniz yazarsanız oumlğrenilebilir Oumlrnek kodlardan ancak kendi yazdığınız kodlar
beklediğiniz sonucu vermediği takdirde karşılaştırma amacıyla yararlanmalıyız
Buguumlne kadar PHP programlarına php3 uzantısını vermek adeta gelenek halini
almıştı ancak Phpnin 4ncuuml suumlruumlmuumlyle birlikte konfiguumlrasyon ve INF dosyaları
yapılandırma sırasında işletim sistemlerine ve web sunucularına varsayılan değer olarak
sadece php uzantısını tanımasını bildiriyorlar PHP programlarınıza bundan başka
uzatmalar vereceksek Linuxta Apache konfiguumlrasyon dosyasını Windowsda ise
Registry kayıtlarını değiştirmemiz gerekir
223 Php Ccedilalışma Şekli
PHP bir script dilidir ve PHP ile yazılan kodlar bir editoumlrde yazılıp PHP veya
(kullanılan suumlruumlme goumlre) PHP PHP3 gibi uzantılı dosya olarak kaydedilir PHP ile
yazılan dosyalar derlenmezler (compile) edilmezler Sadece Web Serverrsquoda bu dilde
yazılmış scriptleri yorumlayabilecek bir PHP yorumlayıcı program mevcuttur Bu
yorumlayıcı yazılmış PHP scriptlerini Web Serverrsquoın anlayabileceği bir biccedilime
doumlnuumlştuumlruumlr ve yollar
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP yorumlayıcıların ccedilağrılması
gerekir
PHP ile yazılmış bir web sayfasına bağlandığınızda temel olarak aşağıdaki
işlemler yapılmaktadır ndash İstemci (Client) tarafından PHP dosyası bir tarayıcı (browser)
ile ccedilağrılırWeb Server(Web Sunucu) dosya uzantısından bu isteğin bir PHP dosyası
olduğunu algılar ve PHP yorumlayıcıya yollar
PHP yorumlayıcısı ilgili dosya iccedilindeki scriptleri yani lt veya ltPHP
kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderir
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdırWeb
Serverrsquo a ulaştırılan sonuccedil İstemci (Client) tarafına HTML dosya olarak yollanır
53
PHP oyun programı yazmaya kadar bir ccedilok amaca hitap edebilecek nitelikte bir
dildir Fakat konular iccedilerisinde veritabanları uumlzerinde kayıt ekleme silme değiştirme
sorgulama işlemlerine yer verilecektir Sonuccedil olarak PHP HTML dilinin yapamadığı
işlemleri yapabilmek HTML olarak daha işlevsel sayfalar yapabilmek Web Serverrsquoa
bir takım işler yaptırmak gibi yararlar sağlayan bir programlama dilidir diyebiliriz
Web Serverlar htm ve html uzantılı dosyalarını sabit diskinde bulundurur ve
ziyaretccediliye sunar ama PHP uzantılı dosyalar da ise PHP derleyicilerin ccedilağrılması
gerekir PHP derleyiciler ise kendine ulaşan metin dosyayı iccedilinde lt veya ltPHP
Kelimelerine rastlayana kadar tuumlm HTML kodunu web sunucusuna aynen goumlnderiri
ltPHP ve gt arasındaki PHP kodlarını seccedilerek alır ve gereği neyse onu yapar Bu
ayıraccedilların iccedilinde kalan kodlar bizim yapılmasını istediğimiz işlemin komutlarıdır
224 Php Oumlzellikleri
PHP Kodları HTML tagları iccediline goumlmuumlluumlr
PHP scriptleri HTML formları ile kendine sunulan veriyi işleyebilir
PHP scriptleri veritabanıyla haberleşebilir
Karışık matematiksel işlemleri yapabilir
225 Php İle Neler Yapılabilir
Veritabanı bağlantılı uygulamalar
Dinamik olarak oluşan grafikler Flash animasyonları
Ziyaretccediliye tarayıcıya veya tarihe goumlre oumlzel durumlar veya iccedilerikler
Anketler Tartışma forumları
Elektronik ticaret uygulamaları
Web tabanlı e-posta uygulamaları
XML verilerini yorumlama ve oluşturma
İccedilerik youmlnetimi
Site iccedili veya dışı arama motorları
226 Neden Html değil Php
HTML ile bir web sunucusundaki bir veri tabanı dosyasını accedilıp okuyamayız
54
Duumlz yazı dosyalarını da okuyamayız
Bu disklere dosya yazamayız
ldquoltPHP ve gtrdquo ayıraccedilları arasındaki Kaynak kodlarını PHP de ziyaretccedili
goumlruumlntuumlleyemez
Web tabanlı programlama iccedilin tasarlanmış
Yazım kurallarının basit olması
Kaynak kodu accedilık ve uumlcretsiz
Sunucu hafızasını az kullanır
Birccedilok işletim sistemi uumlzerinde ccedilalışabilir Linux WindowsMacOS X SolarisBSD
Unixler Netware
Birccedilok web sunucusu yazılımına entegre ccedilalışabilirApache Microsoft
IISMicrosoft PWS NetscapeiPlanet Xitami
Yaygın veritabanı desteğiOracle MySQLPostgreSQL InterbaseMS-SQL
SybaseIBM DB2 Informix
Birccedilok eklenti ve hazır kuumltuumlphanelerinin olması
227 Php`yi Rakiplerinden Ayıran Oumlzellikler
En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat accedilısından accedilık farklılar vardır Fiyat
konusu haricinde ( Php uumlcretsiz dağıtılmaktadır ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri
şey hız faktoumlruumlduumlr Belki de en ccedilok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma
PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında ccedilıkmaktadır Elde edilen verilere goumlre
5000 satırlık bir bilgiyi veritabanına aynı makina uumlzerinde Php ve MySql 3 ( Uumlccedil )
saniyede girerken Asp + Mssql 28 saniyede girmektedir
Phpnin accedilık kaynak kodlu oluşu hataların veya yeni oumlzelliklerin
guumlncellenmesieklenmesi gibi olaylarda buumlyuumlk avantajlar sağlamaktadır
Kişisel kullanıcılar Php ile web sayfalarında daha ccedilok kullanıcı etkileşimli kodlar
kullanmaktadır Oumlrnek olarak ziyaretccedililer iccedilin oluşturulan forum sayaccedil anket gibi
kodlarda Php ccedilok rağbet goumlrmektedir
Bunun yanı sıra Phprsquonin en guumlzel oumlzelliklerinden birisi de oyun programı
yazmaya kadar birccedilok amaca hitap ediyor olması Phprsquonin birccedilok veri tabanıyla uyumlu
55
ccedilalışabilmesi de ayrı bir avantaj tek sorun sanırım hem sunucuyu hem de kullanıcıları
yorumlama kısmında biraz yorması
Ve ASPNetrsquoe goumlre en buumlyuumlk avantajı da bizleri Windows işletim sistemine
mahkum etmemesiYani işletim sisteminiz ne olursa olsun PHP ile ccedilalışabilmemiz
muumlmkuumln
228 Php`nin Dezavantajları
Aslında uzun bir suumlre ccedilok tutulan Phprsquonin en buumlyuumlk dezavantajlarından birisi
compile edilememesi yani derlenememesi Bu ne demektir Kullanıcılar bizim sitemize
girmek istedikleri zaman istekleri direkt olara kendi bilgisayarlarında
gerccedilekleşmeyecektir İstekleri oumlncelikle web sunucuya gidecek burada script
yorumlayıcılar tarafından istekleri yorumlanınca tekrardan kullanıcıya bilgi
goumlnderilecek Yani kullanıcının her isteği iccedilin fazladan zaman kaybına yol accedilacaktır
Bir diğeri guumlnuumlmuumlzde buumlyuumlk şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda
buumlyuumlk paya sahip Microsoft firması kendi uumlruumlnuuml olan ASP iccedilin buumlyuumlk ccedilabalar sarf
etmektedir Yeni teknolojiler ( Oumlzellikle Net ) ile ASP ye her guumln yeni zeminler
hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım oumlne taşımaktadır Sunucu
fiyatları olarak Php ye goumlre yerine goumlre uumlccedil kat daha fazla oranda olmasına rağmen
buumlyuumlk şirketler tarafından tercih edilmektedir
229 Php Gereksinimleri
PHP kullanabilmeniz iccedilin bazı yazılımlara ihtiyacınız vardır Burada gerekli
yazılımların Windows tabanlı işletim sistemlerine nasıl kurulacağından ve
ccedilalıştırılacağından bahsedeceğim
Windowsrsquoun bilgisayarımıza kurulu olduğunu varsayıyoruz
Web Server Web Server yapmış olduğumuz web sayfalarının internette
goumlsterilebilmesini sağlayan bir yazılımdır IIS Apache Xitami gibi birccedilok Web
Server programı mevcuttur Fakat en ccedilok tercih edilen Apache Serverdir
56
Phpmyadmin İlk başta bahsedildiği gibi PHP scriptlerinizin yorumlanabilmesi
ve Web Server tarafından anlaşılabilmesi iccedilin bir PHP yorumlayıcı programa
ihtiyacınız olacaktır Phpmyadmin bu yorumlama işini yapacak programın
adıdır
Veritabanı PHP dilini bir veritabanına kayıt ekleme ccedilıkarma duumlzeltme ve
sorgulama gibi işlemlerde kullanacağımızdan bir veritabanına ihtiyacımız
olacaktır Veritabanı olarak genelde MySql veritabanı kullanılır uyumlu ccedilalıştığı
iccedilin
2210 Php 5in Getirdikleri 75
Zend Engine 2
Performans artışı
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) fonksiyonları
Yeni standart kuumltuumlphane (SPL) sınıfları
Yeni eklentiler
Yeni nesneye dayalı model
Nesneye dayalı yapıda yeni oumlzellikler
Hata Kural kışı durum işleme (exception handling)
Eskimiş ve ccedilalışmayan eklentilerin ccedilıkarılması
M$ Windows 95 desteğinin kalkması
Performans Artışı
Zend Engine 2 ile birlikte yeni hafıza youmlnetimi
PHP 4e goumlre 400e kadar ccedilıkan hız artışı
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Fonksiyonları
file_put_contents() - Dosya iccedileriğine yazma ekleme
str_ireplace() - Buumlyuumlk kuumlccediluumlk harfe duyarsız str_replace()
75
seminerlinuxorgtr
57
convert_uudecode() - uuencode ile kodlanmış metni geri ccediloumlzme
convert_uuencode() - Metni uuencode ile kodlama
http_build_query() - Kodlanmış (URL-encoded) istek metni oluşturma
headers_list() - Tarayıcıya doumlnecek uumlst-başlık listesi
setrawcookie() - Tarayıcıya kodlanmamış ccedilerez goumlnderme
str_split() - Metni harf harf veya belirli aralıklarla diziye ccedilevirme
php_check_syntax() - Verilen PHP dosyasının soumlzdizimi kontroluuml
Ek Olarak
date_sunset() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin batış saati
date_sunrise() - İstenilen guumlne yere goumlre guumlneşin doğuş saati
Yeni Standart Kuumltuumlphane (SPL) Oumln Tanımlı Sınıflar
Dizin sınıfı
Oumlzyineli (Recursive) Dizin sınıfı
SimpleXML sınıfı
Bu sınıflardan yeni sınıflar tuumlretebilme
Yeni Eklentiler
W3C standartlarına uygun DOM (PHP 4te DOMXML)
SimpleXML
Tidy
BozukKuralsız HTML kodunu duumlzeltme
HTML suumlruumlmleri arasında ccedileviri (HTML 3ten XHTMLye)
İstenilen boumlluumlmuuml yorumlama
SOAP (PHP 4te PEAR ile)
SOAP ile web servisleri iccedilin sunucu ve istemci oluşturma
58
SQLite
PHP 5 iccedilinde SQLite kuumltuumlphanesi paketlenmiş gelir
Dosyalar iccedilin hızlı arayuumlz
SQL92 standartının birccediloğunu destekler
Farklı veritabanları iccedilin tek arayuumlz
Nesneye dayalı ve yordamsal (procedural) arayuumlz
Veritabanı sunucusuna gerek duymaz
SQL dilini genişletmek iccedilin PHP kullanabilir
MySQLi (Improved MySQL MySQL 41 ve uumlzeri)
Perl (PECL)
Yeni Nesneye Dayalı Model
PHP 3 Nesneye dayalı soumlzdizimi
PHP 3 Sadece sınıf değişkenleri ve fonksiyonları
PHP 4 Zend Engine raquo Daha hızlı ve kararlı
PHP 4 Diğer dillere goumlre zayıf nesneye dayalı model
PHP 5 Zend Engine 2 raquo Tamamen yenilendi gerccedilek nesneye dayalı model
Sınıf Ccediloğaltma Klonlama
Sınıf ccediloğaltmak klonlamak iccedilin clone anahtar kelimesi kullanılır
Sınıf iccedilerisinde __clone yordamı tanımlanmış ise ccediloğaltma sırasında bu yordam
tetiklenir
__set ve __get Yordamları
Dinamik olarak sınıfa ait sanal değişkenlere erişim sağlar
__call Yordamı
Dinamik olarak sınıfa ait sanal fonksiyonlara erişim sağlar
59
__autoload Yordamı
Ccediloğu yazılım uzmanı her sınıfı ayrı dosyalarda tutar
Sınıfların kullanılacağı PHP kodu iccedilerisinde bu dosyaların tek tek ccedilağırılması
gerekir
Sınıf ccedilağırıldığı anda __autoload yordamı tetiklenir
Bu yordam iccedilerisine gerekli dosyalar dinamik olarak ccedilağırılabilir
Erişilebilirlik public private protected
PHP 4te bulunan var PHP 5te public olarak yorumlanır
PHP 5te var kullanıldığında E_STRICT hatası doumlner
Erişilebilirliği belirtilmemiş fonksiyonlar değişkenler public olarak yorumlanır
public Sınıfın iccedilinde ve dışında erişilebilir
private Sadece sınıfın iccedilinde erişilebilir
protected Sadece sınıfın iccedilinde ve o sınıftan tuumlretilmiş sınıflar iccedilinde erişilebilir
Statik Değişkenler amp Fonksiyonlar
Sınıfa ait değişken ve fonksiyonların sınıf dışından ve sınıf oluşturulmadan
erişilebilmesini sağlar
Sınıf Sabitleri
PHPde kullanılan diğer sabitler gibi
Sadece kendi sınıfına ait
Final Sınıflar ve Fonksiyonlar
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş sınıflardan başka bir sınıf tuumlretilemez
final anahtar kelimesiyle duumlzenlenmiş fonksiyonlar tuumlretilmiş sınıf tarafından
uumlzerlerine yazılamaz
60
Arayuumlz Nesneleri
Arayuumlz nesnesinde değişkenler ve fonksiyonların iccedilerikleri tanımlanmaz
Bir sınıf birden fazla arayuumlz nesnesini kullanabilir
Arayuumlzleri kullanan sınıflar arayuumlze ait tuumlm fonksiyonları tanımlamaları gerekir
Oumlzet (Abstract) Sınıflar
Oumlzet sınıflarda değişkenler ve oumlzet olmayan fonksiyonların goumlrevleri
tanımlanabilir
Oumlzet fonksiyonlara ait goumlrevler tanımlanamaz
Oumlzet sınıftan tuumlretilmiş sınıf (varsa) oumlzet fonksiyonları tanımlaması gerekir
instance of Operatoumlruuml
İlişki tuumlr kontoluuml
Parametrede Sınıf Tuumlrleri
Fonksiyon parametresinde sınıfın adı verilerek olması gereken tuumlr belirtilir
Parametre olarak başka bir tuumlr sınıf girilirse hata doumlner
Hata Kural Dışı Durum İşleme (Exception Handling)
PHP 5 ile birlikte Java tarzı try throw catch yapısı gelmiştir
Kural dışı durum Exception isimli oumln tanımlı sınıfla tanımlanır
Bu sınıftan yeni kural dışı durum sınıfları tuumlretilebilir
23 Jquery Ve Css Kısa Kısa
231 Jquery
Oumlncelikle jqueryrsquoi anlamadan oumlnce javascriptrsquoi ve DOM(Document Object
Model)rsquou anlamalıyız Ccediluumlnkuuml bu 2 kavram jquery iccedilin olmazsa olmazlardan Oumlnce
DOMrsquodan başlayalım DOM dendiğinde aklımıza platformdan ve işletim sisteminden
61
bağımsız bir şekilde ccedilalışan ve iccedileriği tasarımı yapıyı programların veya scriptlerin
değiştirmesine olanak tanıyan bir yapı gelmelidir Javascript ise kullanıcının
bilgisayarında ccedilalışan ve DOM yapısını da kullanarak web sitesi uumlzerinde değişiklikler
yapabilen bir script dilidir Javascriptin en buumlyuumlk oumlzelliklerinden birisi object-oriented
oluşudur
Javascriptin yaygınlaşması ile birlikte birccedilok javascript kuumltuumlphaneleri yazıldı ve
bu kuumltuumlphaneler kullanılarak da gayet başarılı işler yapılmaya başlandı Geliştiriciler
kısa zamanda az kodla verimli işler yapmak iccedilin jquery frameworkrsquou kullanmaya
başladılar
jQuery hem javaScript hem ajax hem de efekt kuumltuumlphanesi olarak kullanılabilen
bir frameworkrsquoduumlr 2006primenın Ocak ayında bir javaScript gurubu olan John Resig
tarafından duyurulmuş Şu anda ise 15 kişilik bir ekip tarafından gelişimi suumlrduumlruumlluumlyor
Lisans konusuna da kısaca değinmek gerekirse MIT veya GPL lisansının şartlarına
uyduğumuz suumlrece kendi uygulamalarımızda kullanabiliyoruz Bu konuda jQueryrsquonin
resmi web sitesi olan wwwjquerycomlsquodan daha fazla bilgi alabiliriz Hem bu web
sitesinden jQuery ile ilgili dokuumlmantasyona eğitsellere eklentilere ve sorularınızı
yazabileceğiniz foruma da ulaşabiliriz76
jQuery ccedilok geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir Bunlardan da biraz oumlrnek
vermek istiyorum Sosyal haber sitesi Digg accedilık kaynak kodlu projelere ev sahipliği
yapan SourceForge blog sitelerini analiz eden Technorati RSS kaynaklarımızı
youmlnettiğimiz FeedBurner ve birccediloğumuzun kullandığı blog yazılımı WordPress bu
oumlrneklerden yalnızca birkaccedilıdır
Oumlncelikle jqueryrsquoi kullanabilmek iccedilin onu projemize eklememiz gerekiyor
httpdocsjquerycomDownloading_jQueryDownload_jQuery adresinden jquery
iccedilin gerekli olan en guumlncel javascript dosyasını indirebiliriz (sıkıştırılmış ve
sıkıştırılmamış olmak uumlzere 2 suumlruumlm mevcut eğer kodlarda değişiklik yapmayacaksak
sıkıştırılmış olanı kullanabiliriz)
76
wwweyurtsevercom
62
2311 Jquery`nin Bazı Oumlzellikleri77
Basit Kullanım Gerccedilekten jQueryrsquonin son derece basit bir kullanımı var Yapmak
istediğimiz pek ccedilok işlemi ccediloğu zaman ldquotek bir satırdardquo halledebiliyoruz
Oumlrneğin web sayfamızdaki buumltuumln div etiketlerini $(div) kodu ile yakalayabiliyoruz Yok
ben sadece class oumlzniteliği ldquobaslikrdquo olan div etiketlerini yakalayacağım dersek
$(divbaslik) kodunu kullanmanız yetiyor Yani jQueryrsquonin sloganında da yazdığı gibi
ldquodaha az yazın daha fazlasını yapınrdquo
Zincirlenebilirlik jQueryrsquonin Sihri (The Magic of jQuery) olarak isimlendirilmiş bu
oumlzellik sayesinde ccedilok kısa kodlar yazabiliriz jQuery iccedilerisindeki methodları birbirine
zincirleyerek tek satırda birden fazla işlemi yapabiliriz
Oumlrneğin şoumlyle bir kod ile web sayfamızdaki tuumlm linkleri oumlnce yakalarız sonra bir class
ataması yaparız ve son olarak da onclick olayına bir fonksiyon ekleriz
$(a)addClass(deneme)click(fonksiyon)
Eklentiler jQueryrsquonin bir başka muumlkemmel oumlzelliği de eklentileridir Eklentileri belli
goumlrevleri yapan ve jQuery kuumltuumlphanesi uumlzerinden geliştirilmiş kod parccedilacıkları olarak
tanımlayabiliriz Oumlrneğin web sitemizde ldquosekme (tab) menuumllerrdquo kullanmak istersek
Tabs eklentisi web sayfanıza bir mp3 player yerleştirmek istersek jMP3 eklentisi ya da
bir dosya yuumlkleme uygulaması sunmak istersek jqUploader eklentisi ihtiyacımızı
karşılamaya hazırdır Buna benzer yuumlzlerce jQuery eklentisi vardır
Uyumluluk jQuery şu anda en ccedilok kullanılan web tarayıcılarında ccedilalışabilmektedir
Internet Explorer 60+ Firefox 15+ Safari 20+ ve Opera 90+ ile sorunsuzca jQuery
kullanabiliriz Bunun haricinde Prototypejs gibi başka kuumltuumlphaneler ile birlikte de
uyum iccedilerisinde kullanabilirsiniz
77
wwweyurtsevercom
63
Efektler jQuery scriptaculous gibi tamamen bir efekt kuumltuumlphanesi olmamasına
rağmen yine de sık kullanılan efektleri sunuyor Oumlrneğin fadeOut efekti sayesinde bir
nesnenin goumlruumlnuumlrluumlğuumlnuuml yavaş yavaş azaltırken show efekti sayesinde daha oumlnceden
gizlenmiş bir nesneyi goumlruumlnuumlr kılabiliyorsunuz En oumlnemlisi de bu efektleri kullanmak
ccedilok basittir Alttaki oumlrnek kodda ldquohiderdquo efektini kullanarak ldquomyDivrdquo isimli nesneyi
yavaşccedila gizlemiş oluyoruz
$(myDiv)hide(slow)
Ajax jQuery diğer konularda olduğu gibi AJAX konusunda da kullanıcılarına
kolaylıklar sağlıyor Boumlylece web sayfanızın tamamı yuumlklenmeden başka bir web
sayfası ile etkileşime geccedilebiliyorsunuz AJAX işlemi başlamadan oumlnce veya bittikten
sonra bir olayı tetiklemek sunucudan gelen veri tuumlruumlne goumlre (xml json) işlem yapmak
belli zaman aralıklarında tekrar tekrar istekler yollamak vs jQuery ile
yapabileceklerinizin kuumlccediluumlk bir boumlluumlmuuml Oumlrneğin alttaki oumlrnek kod ile AJAX kullanarak
formphp dosyasına Ahmet ve 25 verilerini post etmiş oluyoruz
$ajax(
type POST
url formphp
data isim=Ahmetampyas=25
)
Bu da basitleştirilmiş ve kolaylaştırılmış versiyonu
$post( formphp isimAhmet yas25 )
232 Cssrsquo in Tanımı Ve Genel Bilgi
CSS 1996 da W3C(World Wide Web Consortium ) tarafından duyuruldu
Ocak 2003rsquote CSS21 suumlruumlmuuml piyasaya suumlruumllduuml Şu anda CSS30 suumlruumlmuuml yuumlruumlrluumlktedir
CSS`in guumlccedilluuml olmasının en buumlyuumlk nedeni (X)HTML elemanları arasındaki hiyerarşiden
yararlanmasıdır78
78
wwwbelgelercom
64
Tablosuz Web Sayfası kodlama tekniğini kullanmayanlar CSSrsquo in oumlnemini tam
olarak anlayamazlar CSS (Cascading Style Sheets ndash Stil Sablonları) web
dokuumlmanlarına stil eklemek iccedilin kullanılan basit ve guumlccedilluuml bir dildir
Gelelim Stil Şablonun varoluş amacına Bildiğimiz uumlzere Html yazım şekli
olarak etiket tuumlruumlnde bir yazım dili Bu yuumlzden pek fazla oumlzelliklere sahip değil Bu
sahip olamadığı oumlzellikler nedeniyle sayfanın dizaynında bize tam esneklik veremiyor
Css bu amaccedilla uumlretilmiş bir dil Kullanım kolaylığı ve kullanışlılığı ile Htmlrsquoe
eklenmesinden itibaren ccediloğu web tasarımcısının goumlzdesi oldu Ccediluumlnkuuml her tuumlrluuml sayfa
dizaynını bize bırakarak muumlthiş bir esneklik sağlıyor Ayrıca ileriki konularımızda
bahsedeceğimiz uumlzere bağlantılı stil şablonlar aracılığı ile de birden ccedilok sayfaya
etkiyebiliyor Bu da bize sitenin goumlruumlnuumlmuumln değiştirmek istediğimizde elimizdeki
onlarca belki de yuumlzlerce sayfanın kodlarını değiştirmeden sadece css dosyasının
değiştirerek bu imkanı sağlıyor
Guumlnuumlmuumlzde herhangi bir internet sitesi kullanıcılar tarafından ziyaret edildiğinde
internet sitesinde dikkat ccedileken en oumlnemli oumlzelliklerin başında sitenin kullanım kolaylığı
iccedileriği ve sitenin genel goumlruumlntuumlsuuml gelmektedir Sitemize şekil verirken yararlanacağımız
en temel bileşenler CSS lerdir CSS ile sayfalarımıza paragraflarımıza cuumlmlelerimize
kelimelerimize ve hatta harflere noktalara kadar ayrı bir stil tanımlaması yapabiliriz
Stiller sayfamızda yer alan oumlğelere ccedileşitli oumlzellikler atamak iccedilin kullanılan kod
kuumlmeleridir
Web sitesi oluştururken ccedileşitli etmenler goumlz oumlnuumlnde bulundurularak web
sitesinin genel bir renk şemasını oluşturmamız gerekmektedir Siteye hakim olacak
genel renk belirlendikten sonra CSS ile sitemizdeki boumlluumlmlerin genel stil
tanımlamalarını yapmaya başlayabiliriz Arka plan rengi veya resmi sitenin geneline
hakim olacak renkler yazıların ve başlıkların renkleri fontları resimlerin ccedilerccedileve
oumlzellikleri genel hizalamalar site iccedilindeki bağlantıların oumlzellikleri Oumlzellikle harici stil
tanımlamasından yararlanarak sitemizin tuumlmuumlnde kullanacağımız genel stil oumlzelliklerini
bir stil dosyasında toplayabiliriz Ve ilerde sitemizin genel goumlruumlntuumlsuumlnuuml değiştirmek
65
istediğimizde oumlnceden hazırladığımız bu stil dosyasındaki stil tanımlamalarını
değiştirmemiz yeterli olacaktır
233 Css`nin Avantajları79
Goumlruumlnuumlm Avantajları
Kullanım Kolaylığı
Tasarım Tutarlılığı
Daha Az Dosya Boyutları
Gelecek Vaat Etmesi
234 Cssrsquoi Web Dokuumlmanlarına Eklemek
2341 Kod İccedilinde(İn Line)
ltdiv style=colorredgtDeneme yazımızltdivgt
2342 ltStylegt Elemanı Kullanılarak
ltstyle type=textcssgt
div
colorred
2343 Harici Css Dosyası Kullanımı
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=ornekcss gt
2344 İmport İle Eklemek
ltstyle type=textcssgt
import ornekcss
ltstylegt
79
wwwbelgelercom
66
UumlCcedilUumlNCUuml BOumlLUumlM
3 SİSTEM KULLANIMI
31 Giriş Ekranı
Ajax teknolojisini uyguladığımız elektronik kitap sitemizin giriş sayfası altta
şekilde goumlruumllmektedir Sol tarafta iPhone telefon resmi sağ tarafta ise javascript ile
oluşturulmuş hareketli resimler bulunmaktadır Siteyi bu şekilde hazırlama sebebim ise
guumlnuumlmuumlzde elektronik kitaplara artık iPhone tipi son model telefonlar sayesinde
ulaşılabilmekte ve teknoloji devleri de planlarını bu son model elektronik aletler
uumlzerinde uygulayabilmek gerektiğinde telefonlar iccedilin ayrı yazılımlar geliştirmekte ve bu
sayede herkesin elektronik kitaplara kolayca ulaşması iccedilin ccedilaba sarf etmektedirler Bu
sebeple ben de sitenin girişini bu şekilde oluşturarak guumlnuumlmuumlz teknolojilerine vurgu
yapmak istedim
Resim 16 ManasPedia giriş ekranı
67
Siteye ilk giriş yaptığımızda sol tarafta iPhone da nasıl giriş de ekran resmi
bulunmakta bende aynı şekilde siteyi vurgulayan resim yerleştirdim Siteye girdikten
sonra menuumlye ulaşmak iccedilin telefonlarda bulunan suumlrguumlyuuml kullanıp siteye giriş
yapılabilmektedir
Bu sayfanın kodlarına ek 1rsquoden ulaşılabilir
32 Menuuml Ekranı
Sitede sol taraftaki iPhone suumlrguumlsuumlnuuml ccedilektikten karşılaşacağımız site menuuml
ekranı aşağıdaki gibidir Cep telefonunda bulunan menuumllere benzer menuumller oluşturdum
ki sitenin goumlrselliği etkisini suumlrduumlrsuumln istedim Ancak tabi ki burada buumltuumln menuumllere
(butonlara) bağlantı oluşturmadım Proje elektronik kitaplar olduğu iccedilin sadece kitap
butonu sayesinde sitemizin ana sayfasına ulaşabileceğiz Aynı zamanda İphonersquoda
olduğu gibi fare hareketi ile diğer butonlara ulaşılabilir
Resim 17 ManasPedia menuuml ekranı
68
321 Menuumller
Sol taraftaki İphone menuumlsuumlnde menuumllerin hareketlerini javascript sayesinde
orijinal İphone telefon menuumllerine benzettim Yani alttaki resimde goumlruumllduumlğuuml gibi fare
ile menuumller sağa-sola hareket edebilmektedir Bu sayede daha fazla goumlrsellik katıldı ve
telefondan siteye girilme goumlruumlntuumlsuuml vermeye ccedilalıştım
Resim 18 ManasPedia menuumller
322 Menuuml ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Menuuml sayfasını tanıtmaya devam edecek olursam sağ resimde İpad iccedilersine
anasayfa hakkımızda ve iletişim butonları yerleştirdim ve bu butonlara parelel İpad
ekranının yanındaki butonlardan da ulaşılabilmekte Yine kapatmak iccedilin aynı yol takip
edilebilir Yazının uumlstuumlne gelip tıklamak veya sağ taraftaki butonlara tıklayarak ulaşılır
69
Resim 19 ManasPedia menuuml anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Uumlstteki resimde goumlruumllduumlğuuml uumlzere menuuml sayfası hakkında bilgiye yan taraftaki
menuuml veya uumlstteki anasayfa yazısından ulaşılabilir
323 Hakkımızda
Hakkımızda sayfasına ulaşmak iccedilin yan taraftan veya hakkımızdan ulaşabiliriz
Burada benim hakkımda bilgi yer almaktadır Nasıl ki her sitede hakkımızda ve iletişim
sayfaları mevcut bende sitede bu şekilde oluşturdum
Resim 20 ManasPedia hakkımızda sayfa goumlruumlnuumlmuuml
70
324 İletişim
İletişim sayfası burada oumlnemlidir Ccediluumlnkuuml benim bu tezi yazma amacım olan
Ajax teknolojisini kullandığım alanlardan bir tanesidir Yani Ajax teknolojisini formda
uygulama oumlrneklerinden birisidir Alttaki resimde de goumlruumllduumlğuuml gibi formda boş alanlar
doldurulmadan goumlnder tuşuna basıldığında anında Ajax teknolojisi sayesinde alanların
doldurulmadığına dair yazı ekranda goumlsterilir Bu uyarıyı boş alanlar iccedilin teker teker
uyguladığımızda da alırız Yani isim alanını girip kendi e-mailimizi yazmazsak sadece
e-mail doldurulmadığına dair uyarı alırız Eğer buumltuumln bilgiler eksiksiz girilirse isteğimizi
sorunsuz şekilde goumlnderebiliriz ki ardından goumlnderildiğine dair ve goumlnderildiği saat ve
tarih olarak cevap iletisi alırız Tabi bunlar biraz oumlnce bahsettiğim gibi Ajax teknolojisi
sayesinde saniyeler iccedilersinde gerccedilekleşir Fakat biz aynı iletişim formunu Ajax
kullanmadan oluşturursak eğer boş alanımız kalırsa o alan hakkında uyarı yeni ve boş
bir sayfada goumlsterilir ve tekrar aynı sayfaya youmlnlendiriliriz ve sil baştan formu
doldurmaya başlarız Aynı hatayı tekrar tekrar yaşadığımızı duumlşuumlnuumlrsek ccedilok can sıkıcı
bir iş olduğunu anlarız Kapatma işlemini alttaki iletişim yazısı veya yan taraftaki
iletişim butonundan yapabiliriz
Resim 21 ManasPedia iletişim sayfa goumlruumlnuumlmuuml
71
Anasayfa hakkımızda ve iletişim sayfaları hakkında bahsetmek istediğim diğer
şey sitemizin anasayfasında da bu butonlarla karşılacağımız hakkında Ancak burada
ayrıntılı olarak bu butonlar hakkında bahsettikten sonra tekrar bu butonlar hakkında
anasayfa boumlluumlmuumlnde değinmenin gereksiz olduğunu duumlşuumlnuumlyorum
325 Site adı
Sitemizin adı ManasPedia olup iPad ekranının alt orta boumlluumlmuumlnde yazılmıştır ve
bu yazıya tıklayarak wwwmanaskg sitesine ulaşılabilir Siteadı butonun resmi altta
goumlruumllmektedir
Resim 22 ManasPedia site adı butonu
72
326 Son Eklenenenler
Resim 23 ManasPedia son eklenenler
Uumlstteki resmin sağ tarafında en son eklenen kitaplar hareketli resimlerle
goumlsterilmektedir En son eklenen kitaplar hakkında kısa bilgi almak istediğimizde
goumlsterilen kiap uumlzerinde yazıdan o kitap hakkında bilgi sahibi olabiliriz Ancak
goumlsterilen bu kitaplar uumlzerinde link bulunmamakta Yani kitaba tıklandığında o kitaba
ulaşılamaz ccediluumlnkuuml kitaplara ulaşmak iccedilin siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yapılmak
zorunda Fakat ansayfaya ulaştıktan sonra katerorilerden en son eklenen kitaplara
tıklanarak burada goumlsterilen kitaplara ulaşılabilir
327 Anasayfaya Giriş
Menuuml sayfasında ayrıntılı olarak bahsettiğimize goumlre anasayfamıza yani Ajax
teknolojisini daha ccedilok uyguladığımız sayfaya ulaşabiliriz Bunun iccedilin oumlnce siteye uumlye
olduğumuza dair kullanıcı adı ve parolayı doğru girmek gerekli ve eksiksiz doldurmak
gerekli Yine burada da Ajax teknolojisinin form da nasıl kullanıldığını goumlrebiliriz
Alttaki resimlerden ilki bizim siteye ulaşmak iccedilin doldurmamız gereken Ajax
teknolojisi ile oluşturulmuş kullanıcı giriş betiğinin resmi İkinci resimde ise alanlar
eksik bırakıldığında karşılaşacağımız uyarı goumlsterilmekte Oumlrneğin ben kullanıcı adını
73
girip parolayı boş bıraktığımda parola alanının boş olduğuna dair uyarıyı ikinci resimde
goumlsterdim Son resimde ise kullanıcı adı ve parolanın doğru girilmesi durumunda Ajax
teknolojisi ile alacağımız sonucu goumlruumlyoruz Giriş işleminin başarılı olduğuna dair ve
bizim otomatik olarak anasayfaya youmlnlendirildiğimize ait bilgi alıyoruz ve bu bilgi
ekranda 3-5 saniye durmakta ardından teknolojimiz sayesinde anasayfaya
youmlnlendirilmiş olacağız Aynı giriş betiğinin Ajax teknolojisi olmadan nasıl olacağından
bahsedersek kullanıcı adı ve parolayı doğru girdiğimizi bile duumlşuumlnsek bizi oumlnce kontrol
sayfasına youmlnlendir ve doğru girdiğimize dair uyarı alır ardından anasayfaya
youmlnlendiriliriz ve bana goumlre bu durum ccedilok dolambaccedillı olur Kullanabileceğimiz kısa yol
varken niye uzun ve can sıkıcı yolu deneyelim ki sitemizde
Burada parola hakkında kısaca bahsetmek istiyorum Buradaki parola md5 diye
tabir edilen format yer almakta Yani ben parolamı ldquotestrdquo olarak oluşturursam md5
formatı bana test adı yerine otomatik olarak 10-15 karakterden oluşan parola
oluşturmakta ve veritabanına o parola kaydedilmekte Bu durum sitenin guumlvenliği
accedilısından ccedilok oumlnemli olduğu iccedilin bahsetme gereği duydum
Resim 24 ManasPedia menuuml giriş betiği
Bu sayfanın kodlarına ek 2rsquo den ulaşılabilir
74
33 Anasayfa
Resim 25 Anasayfa
Siteye kullanıcı adı ve parola ile giriş yaptıktan sonra karşımıza ccedilıkan ekran
uumlstteki resimdeki gibidir Daha oumlnce de bahsettiğim gibi tezimin adını da oluşturan Ajax
teknolojisinin asıl kullanıldığı yer olan anasayfa hakkında bahsedecek olursam anasayfa
bizim elektronik kitaplara ulaşabileceğimiz sayfa Oumlncelikle sağ tarafta iPad iccedilerine
kitap resmi ekledim ki elektronik kitapları temsil etsin Sağ tarafta bu resmin sol sayfa
ve sağ sayfası iccedilersine Ajax teknolojisi ile veritabanından bilgi ccedilekeceğiz Bu sayfada
sol tarafta ise İphone resmi iccedilersinde bulunan alanda kitap kategorileri bulunmakta ve
bu resimler dikey olarak hareket edebilmektedir ki bu sayede kategori sayısı
ccediloğaltıldığında fazladan yer kaplamaz Bu link verilen resimler on tanedir ve bunlar
asıl konuları belirtmektedir İlk resim ana sayfa tanıtımı hakkındadır Diğerleri ise
Teknoloji Fen bilimleri Ekonomi-İşletme Sosyal bilimler Tarih Hukuk-Siyaset ve
Yeni Eklenenler butonlarıdır Tabi ki bunlar ccediloğaltılabilir ve değiştirilip başka ana
konular seccedililebilir Bunlar hakkında ayrıntılı bahsetmeden oumlnce bu sayfada bulunan
alanlar hakkında bahsetmek istiyorum
75
331 Anasayfa tanıtımı
Bu sayfada bulunan diğer alanlar hakkında goumlruumlntuuml alttaki resimde goumlruumllebilir
Burada sağ uumlstte elektronik kitap ekleme sayfası eklendi Bu sayfaya kızmızı renkle
goumlruumllen kurdeleyi ccedilekerek veya ona tıklayar ulaşıbilriz Bu oumlzellik yine bize
Javascriptrsquoin verdiği oumlzellikler bir tanesidir Yine sağ alan uumlst tarafta google arama
motoru gibi site iccedili arama motoru yerleştirdim Arama motoru site ile uyumlu olup
goumlruumlntuumlyuuml bozmaması iccedilin saydam fakat fark edilmesi sorun olmaması iccedilin belirgin
şekilde oluşturuldu Sağ alanın alt tarafında yine site adına tıklayarak Manas
uumlniversitesi sitesine ulaşılabilir Daha sonraki sayfalarda bunlar hakkında ayrıntılı
accedilıklamalar eklendi
Bu sayfanın kodlarına Ek 3rsquoden ulaşılabilir
Resim 26 Anasayfa ekranı tanıtımı
332 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlnuumlmuuml
Sağ tarafta anasayfa hakkımızda ve ajax teknolojisini kullandığımız iletişim
formları bulunmakta ve bunlar hakkında menuuml sayfasında bahsettiğim iccedilin burada tekrar
bahsetmeye gerek duymadım ancak anasayfa hakkında bilgi veren alan değiştiği iccedilin
anasayfanın resmini eklemek istedim ve bunu biz alttaki resimde goumlrebiliriz Bu daha
oumlncede bahsettiğim gibi bu sayfaya girişte sitede nasıl hareket edeceğimizi goumlsteren
bilgiyi iccedilerir
76
Resim 27 Anasayfa ekranı anasayfa goumlruumlntuumlsuuml
333 Arama Motoru
Yine aynı şekilde Kullanıcı girişinin yan tarafına arama motoru yerleştirilmiştir
ve iccedilerikte olduğu gibi Ajax teknolojisi ile ccedilalışmaktadır
Resim 28 Arama motoru
77
Nasıl ki google arama motorunda aradığımız kelimeyi yazdığımızda anına
goumlrebiliyoruz bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere arama motoruna aranan kelime
yazıldığı gibi o kelimeyle bağlantılı kitap konuları ccedilıkmaktadır Mesela resimde ldquocssrdquo
kelimesi yazılmış ve bununla ilgili beş sonuccedil anında bulunmuştur ve sayfa yenilemeye
gerek kalmamıştır Bu şekilde arama motorları sitenin devamlılığı ve ziyaretccedili sayısı
bakımından ccedilok oumlnem arz etmektedir Yeri gelmişken niye elektronik kitap sitelerinde
bu tuumlr arama motorlarını goumlrmuumlyoruz da sitede arama yaptığımızda bizi boş bir sayfaya
youmlnlendirip sonuccedil ccedilıkarmaktadırlar Bu soruya cevap vermek gerekirse elektronik kitap
siteleri ya elektronik kitapları satarak para kazanmakta veya Wikipedia sitesi tarzı
ziyaretccedili sayısından kazanmaktadırlar O yuumlzden bu siteler ziyaretccedililerin sitede kitap
ararken sadece kitap hakkında bildikleri 1-2 kelimeden bile o kitaplara ulaşmalarını
sağlamak iccedilin ccedilaba sarfetmektedirler Yani kitap iccedileriğini aramalarına izin
vermektedirler Bunu ise o kitap hakkındaki bilgiyi Html kodları arasına
giremeyeceklerine goumlre ayrı bir html dosyası haline tutup veya Iframe tuumlruumlnde saklayıp
istenildiğinde o sayfayı ccedilağırıp hangi kelime isteniyorsa aratmaktadır Ancak sitelerinin
arama motorlarında Ajax teknolojisini kullansalar Ajax arama işini veritabanından
yaptığı iccedilin sadece başlıklar listelenebilir Yani kullanıcı o kitabın adında veya kitap
iccedilersindeki başlıklarda arama yapabilir Ancak bu durum o siteler iccedilin ziyaretccedili
sayısının azalması anlamına gelmektedir Bu yuumlzden sitelerinin arama motorlarında
Ajax teknolojisi cazip gelmemektedir
Sitemizdeki arama motorunu tanıtmaya devam edecek olursam arama
motorundan ulaştığımız sonuccedillardan birisine tıklayarak o başlık sayfasına ulaşabiliriz
Bununla ilgili resim altta yer almaktadır
Mesela ben css ile aramamızdan elde ettiğimiz başlıklardan ldquoCssrsquoin avantajlarırdquo
adlı başlığa tıkladığımda o başlık ile ilgili sayfayı Ajax teknoloji sayesinde
veritabanından ccedilekip bize goumlstermektedir ki bununla ilgili resim altta goumlruumllebilir
78
Resim 29 Arama motoru 2
Resim 30 Arama motoru 3
79
334 Elektronik kitap yuumlkleme
Elektronik kitap yuumlkleme sayfası sayfanın uumlst tarafında bulunmaktadır Sağ uumlst
koumlşede kırmızı kurdeleye tıklayarak veya ccedilekerek ulaşılabilir ki bunu bize Javascript
sağlar Nasıl ki sitemiz elektronik kitap sitesi ise ziyaretccedililerden elektronik kitap
yuumlklemek isteyenler olacaktır ve bu sitenin daha fazla kaynak kitap sağlaması anlamına
gelmektedir Bu yuumlzden her elektronik kitap sitesi gerekliydi Tabi bu sayfada da ajax
teknoloji kullandım
Resim 31 Elektronik kitap yuumlkleme
Nasıl kullanmamız gerektiğinden bahsedecek olursam iki şekilde kitap
ekleyebiliriz Yuumlklemek istediğimiz elektronik kitabı suumlruumlkleyerek veya ldquodosya seccedilinizrdquo
butonunu kullanarak Altta birinci resimde suumlruumlkleyerek dosya yuumlkleme goumlruumllmektedir
Dosyamızı bilgisayarımızdan seccedilip suumlruumlkleyip soldaki boş alana bırakırsak dosyamız
otomatik olarak sağ alana eklenir ancak henuumlz yuumlklenmiş değil Sağ alanın altında dosya
yuumlkle butonu bulunmakta o butona tıkladığımızda Ajax teknolojisi sayesinde saniyeler
iccedilersinde dosyamız yuumlklenir
80
Resim 32 Elektronik kitap yuumlkleme 2
Yuumlklerken kullanabileceğimiz diğer yol ise ldquodosya seccedilrdquo butonuna tıklayarak altta
resimde goumlruumllduumlğuuml gibi sayfa accedilılır oradan hangi dosyayı yuumlklemek istiyorsak seccedileriz ve
devamında yukarıda anlattığım aynı yol ile dosyamız yuumlklenir Tabi sağ alanda yuumlkleme
esnasında yanlış dosya seccedilersek bunun oumlnlemi de alınmış durumda Dosya listesi yazan
boumlluumlmde ldquotemizlerdquo linki goumlruumllmekte O linke tıkladığımızda o alanı temizlemiş oluruz ki
hata yaptığımızda yanlışlıkla başka dosya yuumlklememiş olalım
Resim 33 Elektronik kitap yuumlkleme 3
Bu sayfanın kodlarına ek 3rsquo den ulaşılabilir
81
335 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
Bu ekranda da yukarıda bahsettiğim gibi aynı butona tıkladığımızda ilk giriş
sayfasına (alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne) geri doumlneriz ve siteden ccedilıkmış oluruz
Resim 34 Giriş Sayfasına Doumlnuumlş
34 İccedilerik
Şimdi anasayfa hakkında ayrıntılı anlatıma geccedilersek anasayfanın sol alanında
yani İphone iccedilersinde elektronik kitap kategorileri bulunmakta Buradan hangi
kategorilerden elektronik kitaba ulaşmak istiyorsak ulaşabiliriz Mesela burada Tarih
Teknoloji vb kategoriler bulunmaktadır Ben burada site tanıtımı yaparken teknoloji
kategorisi uumlzerinden yapacağım Oumlncelikle sol taraftan kategori seccedilimi yaptığımızda sağ
alanda ccedilıkan resmi goumlrebiliriz Mesela ben teknoloji alanına tıkladığımda alttaki resimde
goumlruumllduumlğuuml uumlzere İpad iccedilerinde kitap resminin sol alanında bizi teknoloji yazısı hemen
altında bu boumlluumlmuuml accedilıklayan bir resim ve onun da altında teknoloji tuumlrleri adında bir
başlık karşılamaktadır
82
Resim35 Anasayfa kategoriler
Oumlrneğin sol iPhone ekranından Teknoloji başlığına tıkladık ve resimde Teknoloji
tuumlrleri butonuna tıklamadan oumlnce sağ ekrana eklemiş olduğumuz resim ile ilgili bir iki
bilgi vermek gerekirse bu resim kuumlccediluumlk olduğu iccedilin bazı durumlarda seccedililmeyebilir
Bunun iccedilin bu resmin buumlyuumltuumllmuumlş halini alttaki resimde goumlrebiliriz Resmin uumlzerinde
gelip tıkladığımızda aşağıdaki resim halini almaktadır
Resim 36 Resmi Buumlyuumltme
83
341 İccedilerik Tuumlrleri
Teknoloji tuumlrleri yazısına tıkladığımızda iccedilerik accedilılacağından bahsetmiştim
Alttaki resimde goumlruumlleceği uumlzere teknoloji tuumlrleri linkine tıklandığında hemen altına
kuumltuumlphane iccedilersine sayfa yenilenmeden hiccedilbir değişiklik olmadan ve en oumlnemlisi
saniyeler kadar hızla iccedilerik listelenmektedir
Resim 37 İccedilerik Tuumlrleri
Mesela Teknoloji Tuumlrleri adı altında html css php asp java jquery dhtml
ajax Microsoftnet mysql sql server wamp listelenmektedir Bu kuumlccediluumlk resimler
uumlzerine tıklandığında ise alttaki resimde de goumlruumlleceği uumlzere iPad iccedilersindeki sağ sayfa
ekranına o teknoloji tuumlruuml resmi ve altında gerekirse accedilıklama bulunmaktadır
84
Resim 38 İccedileriğe Ulaşım
Resim 39 E-Kitap Okuma Sayfasına Ulaşım
İster css resminin uumlzerine isterse altında incele yazısına tıklayarak o teknoloji
tuumlruuml hakkındaki kitabı okuyabiliriz Mesela burada ldquoCssrdquo resmine tıklarsak accedilılacak
ekran alttaki gibidir
85
Resim 40 E-Kitap goumlruumlnuumlş
342 E-kitap Okuma Sayfası
Resim 41 E-Kitap okuma sayfası
Burada ki ekran goumlruumlntuumlsuumlnden bahsedecek olursak sol tarafta ldquocssrdquo
teknolojisinin elektronik kitabının iccedileriği boumlluumlmler halinde listelenmektedir ve
gerektiğinde sağ tarafında bulunan uzatma ccedilubuğu sayesinde diğer boumlluumlm başlıklarına
86
ulaşılabilir Yine aynı sol boumlluumlmde uumlstte kitabın kapak resmi ve hemen altında yazarının
ismi listelenmektedir Sağ ekranda ise soldaki boumlluumlm başlığı ile beraber iccedilerik
listelenmektedir
Burada yine Ajax teknolojisi kullandım Sol alanda işaretli goumlsterilen menuumlden
bu kitapla ilgili hangi başlıktaki iccedileriğe ulaşmak istesek o başlığa tıklamamız ile Ajax
ile o iccedileriği sağ alana veritabanından ccedilekebiliriz Yani burada bizim Ajax ile sadece
veritabanından kısa yazı veya resimleri ccedilekmediğimizi aynı zamanda buumlyuumlk iccedilerikleri
ccedilektiğimizi goumlrmekteyiz Mesela Ajax teknolojisini kullanmayan Wikipedia tarzı siteler
ajax teknolojisini kullanmak isteseler sağ alanda yer alan iccedilerikleri veritabanlarına
yuumlklemek zorunda kalacaklar ve bu onlar iccedilin ccedilok ağır yuumlk demek Sayfa iccedilerik
indeksleme ve veritabanına yuumlkleme yuumlkuumlne goumlze alamadıkları iccedilin Ajax teknolojisini
iccedilerikte kullanmamaktadırlar
Bu sayfanın kodlarına Ek 4rsquoden ulaşılabilir
3421 E-kitap Okuma Sayfasını Print Etme
Resim 42 E-Kitap print
87
Resim43 E-Kitap print 2
Elektronik kitap sitesinde bir konu uumlzerinde araştırma yaparken iccedilerikten bir
boumlluumlmuuml bize gerekli ise bu durumu kitabı buumltuumln olarak indirmek istemeyiz Sadece
gerekli olan o boumlluumlmuuml indirmek isteriz Boumlyle olunca da siteye print butonu eklemek
gerekliliği ortaya ccedilıkmakta Ancak normal pritn butonu eklediğimizde okunan sayfanın
tamamını print etmekte Yani alt veya uumlst boumlluumlmde bize gerekli olmayan alanlarda print
edilmekte dahası Ajax teknolojisi kullanılan site ise print etmede daha fazla sorun ile
karşılaşmaktayız Bazen sayfanın yarısını print etmekte Bu sorunu ccediloumlzmek iccedilin Ajax
kullanılan sayfamızda ben ldquomydivrdquo olarak css kodlarında div ile boumllduumlğuumlmuumlz alanlardan
yalnız iccedileriğin olduğu alanın print edilmesi sağlayabiliriz Boumlylece sayfa sorunu ortadan
kalkmış olup ziyaretccedilide sadece kendisine gerekli olan alanı print etmiş olur
Burada aklımıza tarayıcıların sayfayı print etme veya sayfayı kaydetme
oumlzelliklerinin olduğu gelebilir Şimdi bahsettiğim gibi o oumlzellikler ile sayfa tamamen
kaydedilmekte veya print edilmekte Bu yuumlzden sayfaya print etme oumlzelliği eklenmeli
ve sadece gerekli iccedilerik print edilmeli
88
343 Elektronik kitap indirme
Resim 44 E-Kitap indirme
Bir konuda elektronik kitap okumak isteyen kişi siteye girdiğinde beğendiği bir
kitabı sitede kalıp saatlerce okumak istemez Elektronik kitabı inceledikten sonra o
kitap o kişiye gerekli ise onu bilgisayar veya flash bellek tuumlruuml aygıtlara kaydetmek ister
Bunun iccedilin de sitede ziyaretccedililer iccedilin elektronik kitabı sıkıntısız indirebilecekleri
indirme link veya butonları bulunmak zorunda Bende resimde de goumlruumlleceği uumlzere
sitede İpad iccedilerinde sol alanda kitap resmine tıklandığında kitap resmi ve accedilıklaması ile
beraber indirme linki mevcut O kitap beğenildiğinde resimde goumlsterilen indirme resmi
veya linkine tıklayarak o kitap indirilebilmekte İndirme esnasında başka sayafaya
youmlnlendirme olmadan anında indirme işlemi yapılabilmekte ve bu da ziyaretccediliye
kolaylık sağlayarak ziyaretccediliye pozitif etki yapmakta
344 Anasayfaya Doumlnuumlş
Burada diğer oumlnemli durum ise kırmızı ile belirlenen butondur ki bu butonlar
sayesinde bu kitaba ulaştığımız sayfaya geri doumlnmemize yarar Soldaki butona
tıkladığımızda bir oumlnceki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş oluruz
89
Resim 45 Anasayfaya Doumlnuumlş
345 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
Diğer kırmızı ile belirlenen boumllge ise aynı cep telefonlarında olduğu gibi bizi ana
sayfaya ulaştığımız menuuml sayfasına ulaştırır ve alttaki ekran goumlruumlntuumlsuumlne geri doumlnmuumlş
oluruz
Resim 46 Menuuml Sayfasına Doumlnuumlş
90
SONUCcedil
Yuumlksek lisans tez projesi Web programlama dilinde son doumlnemde yaygın şekilde
ihtiyaccedil duyulan teknoloji olan Ajax teknolojisinin Wikipedia tarzı elektronik kitaplarda
kullanımında nasıl bir sonuccedil elde edileceği uumlzerinedir Ajax teknolojisinin elektronik
kitaplarda kullanımının yaygın olmaması beni bu teknolojiyi elektronik kitap sitesi
uumlzerine uygulasak nasıl sonuccedil elde ederiz fikri uumlzerinde yoğunlaştırdı Bu proje
oluştururken Ajax teknolojisi ve elektronik kitaplar hakkında geniş bilgi verildi Bunun
yanında bu siteyi oluştururken kullanılan diğer programlar ve kullanılan veritabanı
hakkında ayrıntılı accedilıklamalar yapıldı Ajax teknolojisi web alanında en yeni
teknolojilerden biri olduğu iccedilin bu proje oluştururken guumlnuumlmuumlz şartlarında en yeni ve
gerekli teknolojiler kullanılmış oldu
Bu tezi oluştururken Ajax teknolojisini elektronik kitap sitesi uumlzerinde
uygulayarak bu teknoloji sayesinde elektronik kitap sitelerinin ne kadar kullanışlı ve
kullanıcıya hitap eden siteler haline gelebileceğini ve boumlylece bu sitelerin web trafiğini
en aza inebileceğini goumlzlemleyerek olumlu sonuca ulaşmak hedeflenmiş ve ulaşılmıştır
Sitenin ara yuumlzuuml siteyi ilgi ccedilekici hale getirmek ve guumlnuumlmuumlz de son teknolojilere
vurgu yapmak iccedilin iPhone ve iPad şeklinde tasarlanmıştır Eğer site bu şekilde
tasarlanmamış olsaydı ilgi ccedilekiciliğini kaybeder ve sıradanlaşırdı Ayrıca diğer
elektronik kitap siteleri ile karşılaştırıldığında site ccedilok anlaşılır hale getirildiği
goumlruumllebilir ve diğer sitelerde olduğu gibi kullanıcı sitede kaybolmadan kendine hitap
eden siteye kavuşmuş oldu
Bu tez projesi hazırlanırken en başta tezin de adını alan Ajax teknolojisi
kullanıldı onun yanında css php web programlarından faydalanıldı ve veritabanı olarak
Mysql veritabanı uumlzerinde ccedilalışma tamamlandı
Ajax teknolojisinden elektronik kitap siteleri oluşturmada faydalanılabileceği
sonucuna ulaşıldı ve proje başarılı bir şekilde tamamlandı
91
OumlZET
Bu projeden oumlzet olarak bahsedecek olursam daha oumlnceden var olan web
programlama dilleri ve web teknolojilerinin beraber kullanımını sağlayarak javascript
altyapısını kullanarak daha etkili daha hızlı server ve kullanıcıyı yormadan masauumlstuuml
programlarına benzer web projeler hazırlamaya yarayan Ajax teknolojisinin son
doumlnemde evimizde veya halk kuumltuumlphanelerindeki ansiklopedi ve kitapların yerini
almaya başlayan elektronik ortamda yayınlanan elektronik kitap sitelerinde niye
yeterince ilgi goumlrmediği uumlzerine ve bu teknolojiye gereken değeri vermeyen sitelere
eleştirel goumlzle bakıp bu konunun artıları ve eksileri uumlzerine ccedilalışıp bu teknolojinin boumlyle
bir elektronik sitede kullanımının ne kadar gerekli olduğunu goumlstermek iccedilin bu projeyi
hazırladım
Bu sebeple kendim Ajax teknolojisinden sitenin her yerinde faydalanarak bu
teknolojiyi elektronik kitap sitesi projesinde uyguladım Wikipedi tarzı sitelerin niye bu
teknolojiyi bu kadar oumlnem vermediğini araştırdım ve ekonomik kaygılardan dolayı
boumlyle sonuca varıldığını anladım
Halbuki sitelerde bu teknoloji kullanılarak daha az internet trafiği ve daha hızlı
site kullanımı ile kullanıcı memnuniyeti en uumlst duumlzeye ccedilıkarılabilir Oumlrnek verecek
olursak bir sayfanın bir kullanıcıya goumlsterimi siteye 10 kb yuumlk olsun ve aynı anda bir
elektronik kitap sitesinde 10 kullanıcı olsun Buradan siteye binen yuumlk 100kb olur
Ancak Ajax teknolojisinde belirli alan goumlsterileceği iccedilin sayfada her bir kullanıcıya
goumlsterilen alan ortalama 3kb olsun O zaman 3kbrsquotan 10 kullanıcı siteye 30kb yuumlk
demektir Sitenin internet trafiği accedilısından kazancı 70 olur Tabi bu her kullanıcının
isteğine goumlre değişir Ama en koumltuuml ihtimalde bile 50 kazancın altına duumlşmez Bu
sebeple Ajax teknolojisi kullanmak gerekliliktir diyebilirim ve oumlnuumlmuumlzde 5-10 yılda bu
teknolojinin gerektiği değeri alacağına inanıyorum
92
KAYNAKLAR
1) Concise Oxford English Dictionary
2) the elektronic book exchange system web site
3) httpwwwnetlibrarycom
4) E-books by Andrew Cox and Sarah Ormes
5) belgelercshacettepeedutr
6) ibrahimdemirwordpresscom
7) wwwmag-netcomtr
8) wwwcsharpnedircom
9) wwwphplettercom
10) wwwsemgoksucom
11) Web Uygulamalarında Yeni Bir Yaklaşım ajax seminer notu Eser Sahillioglu
12) trwikipediaorgwikiAJAX_(programlama)
13) blogfaikgunaycomtr
14) bmpamukkaleedutr
15) wwwdijitalderscom
16) wwwbelgelercom
17) libraryictaz
18) elifkaparblogspotcom
19) Prof Dr Ural Akbulut ODTUuml Kimya Boumlluumlmuuml ldquoWikipedia Ansiklopedileri Raftan
İndirtti rdquo Şubat 2012
20) wwwDelinetcilernet
21) wwwedebiyolcomedebiyat_sozluguhtml
22) wwwtarihteilklercom
23) wwwFrmartukluNet
24) wwwilkkimbulducom
25) wwwdolukonucom
26) httptryenisehirwikiacomwikiAnsiklopedi
27) wwwfilozofnet
28) wwwchipcomtr
93
29) wwwegitmenimcomBilgisayarmedya1html
30) wwwuralakbulutcomtr
31) enwikipediaorgwikiEncarta
32) Encyclopaeligdia Britannica Encyclopaeligdia Britannica Ultimate Reference Suite
Chicago Encyclopaeligdia Britannica 2008
33) Kister KF (1994) Kisters Best Encyclopedias A Comparative Guide to General
and Specialized Encyclopedias 2nd ed Phoenix AZ Oryx Press
34) Sader Marian Lewis Amy (1995) Encyclopedias Atlases and Dictionaries
New Providence NJ R R Bowker (A Reed Reference Publishing Company)
35) httpbloglardrcetinercomkategoriwiki
36) httpogrencihacettepeedutr~besstindexphp20080602wiki-nedir
37) iysinonuedutrwebpaneldosyalar
38) httptrwikisourceorgwikiAna_Sayfa
39) httpcommonswikimediaorgwikiAna_Sayfa
40) httptrwiktionaryorgwikiAna_Sayfa
41) httptrwikibooksorgwikiAna_Sayfa
42) httptrwikiquoteorgwikiAna_Sayfa
43) httpspecieswikimediaorgwiki
44) httpmetawikimediaorgwikiAna_Sayfa
45) httpvikipedihedefiblogspotcom
46) seminerlinuxorgtr
47) wwwdahanet
48) wwwmysqlcomtr
49) wwwbanadersanlatcom
50) wwweyurtsevercom
94
EKLER
EK 1
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Girişlttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssastylecssgt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-126minjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuicore-153jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsuisliderjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-unlockjsgtltscriptgt
ltheadgt
ltbody gt
ltspan class=referencegt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum--gtltdiv id=contenttgt
ltdiv class=palmtreesgtltdivgt
ltdiv class=powerlinegtltdivgt
ltdiv class=citygtltdivgt
ltdiv class=containergt
ltdiv class=adgt
ltdiv id=ad_1 class=ad_1gt
ltimg class=slice_1 src=adsad1_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad1_slice02pnggt
95
ltimg class=slice_3 src=adsad1_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad1_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad1_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad1_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad1_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad1_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad1_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad1_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad1_slice11pnggt
ltdivgt
ltdiv id=ad_2 class=ad_2gt
ltimg class=slice_1 src=adsad2_slice01pnggt
ltimg class=slice_2 src=adsad2_slice02pnggt
ltimg class=slice_3 src=adsad2_slice03pnggt
ltimg class=slice_4 src=adsad2_slice04pnggt
ltimg class=slice_5 src=adsad2_slice05pnggt
ltimg class=slice_6 src=adsad2_slice06pnggt
ltimg class=slice_7 src=adsad2_slice07pnggt
ltimg class=slice_8 src=adsad2_slice08pnggt
ltimg class=slice_9 src=adsad2_slice09pnggt
ltimg class=slice_10 src=adsad2_slice10pnggt
ltimg class=slice_11 src=adsad2_slice11pnggt
ltdivgtltdivgt ltdivgt
ltdiv class=billboardgtltdivgt
96
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
ltscript src=jsjquery-131js type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscriptgt
$(function()
$(ad_1 gt img)each(function(ie)
rotate($(this)5003000i))
function rotate(elem1speedtimeouti)
elem1animate(marginLeft18pxwidth0pxspeedfunction()
var other
if(elem1parent()attr(id) == ad_1)
other = $(ad_2)children(img)eq(i)
else
other = $(ad_1)children(img)eq(i)
otheranimate(marginLeft0pxwidth50pxspeedfunction()
var f = function() rotate(otherspeedtimeouti)
setTimeout(ftimeout)
) ) )
ltscriptgt
ltdiv id=iphone-scrollcontainergt
ltdiv id=iphone-insidegt
ltdiv id=unlock-topgt
ltp id=timepicker class=timegt0823ltpgt
ltp id=datepicker class=dategtWednesday July 6ltpgt
ltdivgt
97
ltdiv id=unlock-spacergtampnbspltdivgt
ltdiv id=unlock-bottomgt
ltdiv id=slide-to-unlockgtltdivgt
ltdiv id=unlock-slider-wrappergt
ltdiv id=unlock-slidergt
ltdiv id=unlock-handlegtltdivgt
ltdivgtltdivgtltdivgt
ltdivgtltdivgt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height 40px
href=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 2
lthtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Menulttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=windows-1254gt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=Content-Language content=tr gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltscript type=textjavascript src=jseklenenkitapjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink rel=stylesheet href=csseklenenkitapfeature-carouselcss charset=utf-8 gt
ltscript src=jseklenenkitapjqueryfeatureCarouselminjs type=textjavascript charset=utf-8gtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(document)ready(function()
var carousel = $(carousel)featureCarousel(
)
$(but_prev)click(function ()
carouselprev()
)
$(but_pause)click(function ()
carouselpause()
)
$(but_start)click(function ()
carouselstart()
)
98
$(but_next)click(function ()
carouselnext()
)
)
ltscriptgt
lt-- iphone ici kayan butonlar--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=csskayanbutonlarpromptumenucss gt
ltscript type=textjavascript src=jskayanbutonlarjquerypromptumenuminjsgt ltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
$(iphone-scrollcontainer ul )promptumenu(
width 338
height 417
columns 4
rows 5
pages true
) )
ltscriptgt
lt-- css sayfa sol--gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecssgt
lt-- javasacriptltscript type=textjavascript src=jsjquery-131minjsgtltscriptgt
iphone ici butonlarin kaymadan onceki hali--gt
ltscript type=textjavascript src=jsiphone-springboardjsgtltscriptgt
lt-- hakkımızda ıletısım anasayfa--gt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- JS kullanici girisi iphone ici --gt
ltscript type=textjavascript src=jskullanicijsgtltscriptgt
lt-- CSS kullanici giris iphone ici --gt
ltlink rel=stylesheet href=sifirlacss type=textcss media=screen gt
ltlink rel=stylesheet href=stylecss type=textcss media=screen gt
ltheadgt
ltbodygt
lt-- sol butonlariphone--gt
ltdiv id=iphone-scrollcontainer class=iphone-scrollcontainergt
ltulgt
lt-- 1sira en usttteki 4 buton--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=mesajhtml title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_textpng alt=Text gtltagt
ltp class=ico_txtgtMesajltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=Text class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calendarpng alt=Takvim gtltagt
99
ltp class=ico_txtgtTakvimltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Photos class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_photospng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotografltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Camera class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_camerapng alt=Camera gtltagt
ltp class=ico_txtgtKameraltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en ustten ikinci sira --gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=video class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonvideopng alt=video gtltagt
ltp class=ico_txtgtVideoltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpfinanceyahoocom title=Yahoo class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_stockspng alt=Yahoo Finance gtltagt
ltp class=ico_txtgtGrafikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpmapsgooglecom title=Google Maps class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_mapspng alt=Google Maps gtltagt
ltp class=ico_txtgtHaritaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Weather class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_weatherpng alt=Weather gtltagt
ltp class=ico_txtgtHavaltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Clock class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_clockpng alt=Clock gtltagt
ltp class=ico_txtgtSaatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
100
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Hesap Makinesi class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_calculatorpng alt=Calculator gtltagt
ltp class=ico_txtgtHesap ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefon1png alt=kişiler gtltagt
ltp class=ico_txtgtKişilerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Ayarlar class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_settingspng alt=Settings gtltagt
ltp class=ico_txtgtAyarlarltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=iTunes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_itunespng alt=iTunes gtltagt
ltp class=ico_txtgtiTunesltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=App Store class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_appstorepng alt=App Store gtltagt
ltp class=ico_txtgtApp Storeltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Respring class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_respringpng alt=Respring gtltagt
ltp class=ico_txtgtRespringltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=tesekkurindexphp title=teşekkuumlr id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_marcofoliopng alt=Marcofolio gtltagt
ltp class=ico_txtgtTeşekkuumlrltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 1goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=phonehtml title=Phone id=ico_btngt
101
ampnbsp ampnbsp ltimg src=imagestelefonicon_phonepng alt=Phone gtltagt
ltp class=ico_txtgtTelefonltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=iconid=renkgt
lta href=phonehtml title=Mail id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_mailpng alt=Mail gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-mailltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomsafari title=Safari class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_safaripng alt=Safari gtltagt
ltp class=ico_txtgtAramaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwapplecomipod title=iPod class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonicon_ipodpng alt=iPod gtltagt
ltp class=ico_txtgtiPodltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=milyoner oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonMillionairepng alt=milyoner gtltagt
ltp class=ico_txtgtMilyonerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpenwikipediaorgwikiText_messaging title=satranccedil oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChesspng alt=satranccedil gtltagt
ltp class=ico_txtgtSatranccedilltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpflickrcom title=Yılan oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniSnakepng alt=Photos gtltagt
ltp class=ico_txtgtYılanltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href=httpwwwapplecomaperture title=Sudoku oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSudokupng alt=Sudoku gtltagt
ltp class=ico_txtgtSudokultpgt
ltdivgt
ltligt
102
lt-- 2goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Apple hakkında class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonApplepng alt=Apple gtltagt
ltp class=ico_txtgtAppleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Chat Sayfası class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonChatpng alt=Chat gtltagt
ltp class=ico_txtgtChatltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Solitaire oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSolitairepng alt=Solitaire gtltagt
ltp class=ico_txtgtSolitaireltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=LightsOff oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLightsOffpng alt=LightsOff gtltagt
ltp class=ico_txtgtLightsOffltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu usttenucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Touchpad class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTouchpadpng alt=Touchpad gtltagt
ltp class=ico_txtgtDokunmatikltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Domino oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonDominopng alt=Domino gtltagt
ltp class=ico_txtgtDomino ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=kullaniciFormContainer class=kullanici bottomlink title=e-kitap id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonicon_notespng alt=Notes gtltagt
ltp class=ico_txtgtE-Kitapltpgt
ltdivgt
ltligt
103
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Goumlsteri resimleri class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonShowtimepng alt=Showtime gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoumlsteriltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Installer class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonInstallerpng alt=Installer gtltagt
ltp class=ico_txtgtInstallerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=digg class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefondiggpng alt=digg gtltagt
ltp class=ico_txtgtdiggltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Blackjack oyunu class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefoniBlackjackpng alt=Blackjack gtltagt
ltp class=ico_txtgtBlackjackltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href=httpwwwgmailcom title=gmail class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefongmailpng alt=gmail gtltagt
ltp class=ico_txtgtGmailltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 2goruntu en alttaki arkaplan beyaz olan--gt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=wwwgooglecom title=Google arama id=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonGooglepng alt=Google gtltagt
ltp class=ico_txtgtGoogleltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Fotoğraf albuumlmuuml class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonPhotoboardpng alt=Photoboard gtltagt
ltp class=ico_txtgtFotoğrafltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href= title=Yer bulma class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonLocateMepng alt=LocateMe gtltagt
ltp class=ico_txtgtYer bulltpgt
ltdivgt
ltligt
104
ltligt
ltdiv class=icon id=renkgt
lta href=httpwwwfacebookcom title=Facebook class=ico_btngt
ampnbsp ampnbspltimg src=imagestelefonFacebookpng alt=Facebook gtltagt
ltp class=ico_txtgtFacebookltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 31goruntu ustten birinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Finder class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFinderpng alt=Finder gtltagt
ltp class=ico_txtgtFinderltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Labyrinth class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonLabyrinthpng alt=Labyrinth gtltagt
ltp class=ico_txtgtLabirentltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Collage class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCollagepng alt=Collage gtltagt
ltp class=ico_txtgtArkadaşlarltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=Wallpaper resim class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWallpaperpng alt=Wallpaper gtltagt
ltp class=ico_txtgtWallpaperltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 32goruntu ustten ikinci sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href=httpwwwwikipediacom title=Wikipedia class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonWikipediapng alt=Wikipedia gtltagt
ltp class=ico_txtgtWikipedialtpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon upleftgt
lta href= title=Capture class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonCapturepng alt=Capture gtltagt
ltp class=ico_txtgtYakalaltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=VNotes class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonVNotespng alt=VNotes gtltagt
ltp class=ico_txtgtKayıtltpgt
105
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon uprightgt
lta href= title=YouTube class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonYouTubepng alt=YouTube gtltagt
ltp class=ico_txtgtYouTubeltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 33goruntu ustten ucuncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=Ringtones class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRingtonespng alt=Ringtones gtltagt
ltp class=ico_txtgtSeslerltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=AFPd class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonAFPdpng alt=AFPd gtltagt
ltp class=ico_txtgtAFP ltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Snapture id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonSnapturepng alt=Snapture gtltagt
ltp class=ico_txtgtSlaytltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=Converter class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonConverterpng alt=Converter gtltagt
ltp class=ico_txtgtCcedileviriciltpgt
ltdivgt
ltligt
lt-- 34goruntu ustten dorduncu sira--gt
ltligt
ltdiv class=icon downleftgt
lta href= title=TV class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonTVpng alt=TV gtltagt
ltp class=ico_txtgtTVltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=RSS class=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonRSSpng alt=RSS gtltagt
ltp class=ico_txtgtRSSltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icon downrightgt
lta href= title=PDFViewer class=ico_btngt
106
ltimg src=imagestelefoniPDFViewerpng alt=PDFViewer gtltagt
ltp class=ico_txtgtPDFltpgt
ltdivgt
ltligt
ltligt
ltdiv class=icongt
lta href= title=Flashlight id=ico_btngt
ltimg src=imagestelefonFlashlightpng alt=Flashlight gtltagt
ltp class=ico_txtgtFlashlightltpgt
ltdivgt
ltligt
ltulgt
ltdivgt lt-- iphone-scrollcontainer son--gt
ltspan class=referencegt
lt-- sag taraf birinci div --gt ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt-- sag bolum ikinci div--gtltdiv id=contenttgt
lt-- sag ipad icine eklenen hareketli sagdan kayan yazilarin--gt
ltdiv class=carousel-containergt
lth1gtltsmallgtEn Son Eklenen Kitaplarltsmallgtlth1gt
ltdiv id=carouselgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=ajax src=imagessample1pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergt ajax hakkında en son piyasaya ccedilıkan kitaba elektronik ortamda
sahip olmak iccedilin anasayfadan ulaşabilirsinizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=C++ src=imagessample2pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=center gtC++ hakkında bilmediğiniz herşeyi size sunan basit anlatımıyla
elinizden bırakamayacağınız bir kaynak kitapltpgt ltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Osmanlı Tarihi
src=imagessample3pnggtltagt
div class=carousel-captiongtltp align=centergtTarihe meraklı iseniz hiccedil kaccedilırmayın derimBu kitabı elinize
aldığınızda bir solukta okuyacağınız emin olarak tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Jquery src=imagessample4pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtJquery`i daha iyi anlamak iccedilin en son ccedilıkan bu jquery e-kitabı
incelemenizi tavsiye ederizltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=carousel-featuregt
lta href=gtltimg class=carousel-image alt=Image Caption title=Css src=imagessample5pnggtltagt
ltdiv class=carousel-captiongtltp align=centergtCss ile daha guumlzel web site duumlzenlemek kolaylaşacakltpgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel son--gt
107
ltdiv id=carousel-leftgtltimg src=imagesarrow-leftpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-lefttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-leftpng gt
ltdivgt
ltdiv id=carousel-rightgtltimg src=imagesarrow-rightpng onmouseover=thissrc=imagesarrow-righttpng
onmouseout=thissrc=imagesarrow-rightpnggt
ltdivgt
ltdivgt lt-- carousel container son --gt
ltdivgt lt-- contentt son--gt
ltdivgt lt-- pg_content--gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgtlth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgt
ltpgtİletişim adresimiz ve numaramızltpgtltpgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
ltpgtltlabel for=name gtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name placeholder=isminiz gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email placeholder=youremailmailcom gt ltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazınızltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messageplaceholder=birşeyler yaz gtlttextareagtltpgt
ltdivgt lt--input boxes son --gt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt
ltdivgtlt--contact form son --gt
ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgtlt--contact formcontainer son --gt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position fixed
top 175px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgtlth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-
Tuumlrkiye Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip
oumlnce Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava
girip Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp
yine aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden
memnun kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdivgtlt--about form son --gt
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgtlt--about form container --gt
108
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 90px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1gtManasPedia Menu Sayfasılth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasına ulaşmak iccedilin soldaki iphone iconlarından e-kitap iconunu tıklayıp eğer
kayıtlı uumlye isek kullanıcı adı ve parola ile sitemize ulaşabilir ve ihtiyacımız olan konularda kitap temin edebiliriz
Bizim hakkımızda bilgi almak iccedilin hakkımızda bizimle iletişime geccedilmek iccedilin iletişim butonuna tıklayarak bize
ulaşabilirsinizSitemizde hoşccedila vakit geccedilirmeniz dileğiyleltpgt
ltdivgtlt--anasayfa form son --gt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgtlt--anasayfaformcontainer son --gt
lt--kullanici girisi --gt
ltdiv id=kullaniciFormContainergt
ltdiv id=kullaniciFormgt
ltdiv id=govdegt
ltdiv id=kutugt
ltdiv class=baslikgtampnbsp ampnbsp ampnbsp Giriş | Kullanıcı Giriş Betiğiltdivgt
ltdiv class=durumgt
ltphp
if (isset($_GET[cikis]) AND ($_GET[cikis]==basarili))
echo ltdiv class=tamamgtBaşarılı bir şekilde Ccedilıkış yaptınızltdivgt
else
echo ltdiv class=ikazgtKullanıcı Adı ve Parolayı ltbgttestltbgt olarak giriniz
ltdivgt
gt
ltdivgt
ltform name=ygiris_formu method=post action=javascriptvoid(0) gt
ltphp
$ipi = getenv(REMOTE_ADDR)gt
ltinput type=hidden name=ip id=ip value=ltphp echo $ipi gt gt
lttablegt
lttrgtlttd class=bilgisi color=redgtKullanıcı Adılttdgt
lttdgtltinput style=colorffffff type=text name=ykullanici id=ykullanici placeholder=ampnbspuser
class=kutucuk tabindex=1 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtltbrgtParolalttdgt
lttdgtltbrgtltinput style=colorffffff type=password name=yparola id=yparola placeholder=ampnbspparola
class=kutucuk tabindex=2 gtlttdgt
lttrgt
lttrgtlttd class=bilgisigtlttdgt
lttdgtltbrgtltinput onclick=ekle() style=text-colorred type=submit class=dugme tabindex=3
value=Giriş yapgtlttdgt
lttrgt
lttablegt
ltformgt
ltdivgtlt--baslik son --gt
ltdiv id=altbilgigt
Giriş | Kullanıcı Giriş Betiği |Telif Hakkı ampcopy 2012 ampnbsp|ampnbsp
109
lta href=contactFormContainer class=contact bottomlink title=e-mailgtahmet hilmiltagt | lta
href=httpwwwmanaskg title=uumlniversitegtuumlniversiteltagt
ltdivgt
ltdivgt lt--govde son --gt
ltdiv class=kullanicigtltdivgt
ltdivgtlt--kullanici form son --gt
ltdivgtlt--kullanici form container son --gt
ltdivgtlt--container son --gt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda kullanici girisi anasayfa ve iletisim butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
lt-- universite site linki ve geri buton linki --gt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 3
ltDOCTYPE html PUBLIC -W3CDTD XHTML 10 StrictEN httpwwww3orgTRxhtml1DTDxhtml1-
strictdtdgt
lthtml xmlns=httpwwww3org1999xhtmlgt
ltheadgt
lttitlegtManasPedia Anasayfalttitlegt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta name=description content=Portfolio Gallery with jQuery gt
ltmeta name=keywords content=jquery portfolio gallery image gallery photos sliding thumbnails
navigationgt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconico type=imagex-icongt
ltlink rel=stylesheet href=cssstylecss type=textcss media=screengt
ltscript src=jscufon-yuijs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jsQuicksand_Book_400fontjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgtCufonreplace(h1)ltscriptgt
lt-- sagdaki resimlerin veritabanindan cekilimi --gt
ltscript type=textjavascriptgt
function showUser(str)
if (str==)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=
return
110
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(txtHint)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpid=+strtrue)
xmlhttpsend()
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(urunDetay)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
function hide(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=none
function show(id)
var divObject=documentgetElementById(id)
divObjectstyledisplay=block
ltSCRIPTgt
111
lt-- sonradan son arama ve giris--gt
ltstyle type=textcssgt
h1title
positionabsolute
right20px
top2px
font-weightnormal
text-transformuppercase
font-size56px
padding0px 175px 10px 0px
h1title span
font-size14px
displayblock
spanreference
font-familyArial
positionfixed
right10px
bottom10px
font-size10px
spanreference a
color333
text-transformuppercase
text-decorationnone
margin-left20px
apDiv1
positionabsolute
left896px
top52px
width235px
z-index1
ltstylegt
lt-- hakkımızda ıletısım--gt
ltscript type=textjavascript src=jsjquery-171minjsgtltscriptgt
ltlink type=textcss href=csshakresetcss rel=stylesheet gt
ltlink type=textcss href=csshakstylescss rel=stylesheet gt
lt-- yukleme ındırme sayfasi --gt
ltlink rel=stylesheet href=cssdemocssgt
ltlink rel=stylesheet href=cssforkitcssgt
lt-- upload --gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=styledefaultcss media=screen gt
ltheadgt
ltbody gt
lt-- arama--gt
ltdiv id=apDiv1gtlt include(aramaphp)gtltdivgt
112
lt-- arama son --gt
ltdiv id=pg_content class=pg_content gt
lt--kitap sol sayfa bilgiler başlıklar --gt
ltdiv title=anasayfa id=pg_title class=pg_titlegt
lth1 style=displayblocktop140pxgtANASAYFAlth1gt
lth1 title=teknoloji hakkındaki e-kitaplar gtTEKNOLOJİlth1gt
lth1 title=fen bilimleri hakkındaki e-kitaplargtFEN BİLİMLERlth1gt
lth1 title=iktisadi ve idari konular hakkındaki e-kitaplargtİKTİSADİ-İDARİlth1gt
lth1 title=sosyal bilimler alanındaki e-kitaplargtSOSYAL BİLİMLERlth1gt
lth1 title=tarihi konular hakkındaki e-kitaplargtTARİHlth1gt
lth1 title=siyasi ve hukuksal konular hakkındaki e-kitaplargtHUKUK-SİYASETlth1gt
lth1 title=en son eklenen e-kitaplar hakkındagtEN SON EKLENENLERlth1gt
ltdivgt
ltdiv id=pg_previewgt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb style=displayblockz-index10
src=imagesmedium1jpg alt=imageslarge1jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium2jpg alt=imageslarge2jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium3jpg alt=imageslarge3jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium4jpg alt=imageslarge4jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium5jpg alt=imageslarge5jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium6jpg alt=imageslarge6jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium7jpg alt=imageslarge7jpggt
ltimg title=resmi buumlyuumltmek iccedilin tıklayın class=pg_thumb src=imagesmedium8jpg alt=imageslarge8jpggt
ltdivgt
lt--kitap sol sayfa veritabanından sol kuumlccediluumlk ve sağ resimleri ccedilekme --gt
ltdiv id=pg_desc2 class=pg_description gtltdiv style=displayblock left550pxgtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt ltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgtltimg title=kutup class= src=imagesipng gtltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=pg_desc1 class=pg_description gt
ltdiv style=displayblock left540pxgt
lta title=anasayfa olduğu iccedilin alt kategori bulunmamaktadır href=gtlth2gtHoşgeldinizlth2gtltagt
ltp gtManasPedia sitesine hoşgeldiniz Sol alandaki resimlerden okumak istediğimiz kitabın tuumlruumlnuuml seccedilip sonra bu
boumlluumlm başlığına tıklayarak seccedilmiş olduğunuz tuumlruumln alt tuumlrlerinden seccedilim yapabilirsiniz Umarım sitemizden memnun
kalırsınızltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint) show(urunDetay)
onClick=showUser(1)gt lth2gtTeknoloji Tuumlrlerilth2gtltagt
ltpgtBu alanda proğramlama dilleriveritabanları ve programlama teknolojileri hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın onClick=showUser(2) href=javascriptshow(txtHint)
show(urunDetay) gtlth2gtFen Bilimleri Dersleri lth2gtltagt
ltpgt Bu boumlluumlmde Fen derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
113
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(3)gtlth2gtEkonomi-İşletmelth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde ekonomi iktisat işletme gibi konularda bilgi bulunabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(4)gtlth2gtSosyal Bilimler Derslerilth2gtltagt
ltpgtBu boumlluumlmde Sosyal derslerinin konusu iccedilersine giren dersler hakkında bilgiler mevcutturltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(5)gtlth2gtTarihlth2gtltagt
ltpgtHer tuumlrluuml tarihi bilgiye buradan ulaşabilirsinizltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(6)gtlth2gtHukuk-Siyasetlth2gtltagt
ltpgtHukuksal konularda aklınızdaki sorulara yanıt bulmak iccedilin bu boumlluumlmden faydalanılabilirltpgt
ltdivgt
ltdivgt
lta title=alt kategorilere ulaşmak iccedilin tıklayın href=javascriptshow(txtHint)show(urunDetay)
onClick=showUser(7)gtlth2gtYeni Eklenenlerlth2gtltagt
ltpgtSitemize en son eklenen iccedilerikler burada yayınlanacaktırltpgt
ltdivgt
lt--ajax iccedilerik kitabın alt kategorileri ve yan sayfaya ccedilıkışı--gt
ltdiv id=txtHint style=displayblockleft520px top350px gtltdivgt
ltdiv id=urunDetay style=displayblockleft850px top150pxgtltdivgt
lt--ajax iccedilerik son--gt
ltdivgt lt--desc_1 son --gt
ltdiv class=cleargtltdivgt
ltdivgt lt--pg_content govde son--gt
lt--sol taraf burada basliyorrrrrrrrrr --gt
ltdiv id=thumbContainter gt
ltdiv id=thumbScroller gt
ltdiv class=container gt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs1png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=teknoloji kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs2png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
114
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=fen bilimleri kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs3png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=iktisadi-idari bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs4png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=sosyal bilimler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs5png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=tarih kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg
src=imagesthumbs6png alt= class=thumb gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
ltdivgtlta title=siyaset-hukuk kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs7png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdiv class=contentgt
divgtlta title=yeni eklenenler kategorisine ulaşmak iccedilin tıklayın
href=onclick=hide(txtHint)hide(urunDetay)gtltimg src=imagesthumbs8png alt= class=thumb
gtltagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt lt--container--gt
ltdivgtlt--thumb scroller --gt
ltdivgt lt--thumbcontain--gt
ltdiv id=overlaygtltdivgt
lt--sol taraf burada bitiyorrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr --gt
lt--sag taraf butonlar burada basliyor hakkimizda iletisim anasayfa --gt
lta href=contactFormContainer title=bize ulaşın class=contact bottomlink style=display scroll position
fixed top 315px left 1205px width 40px height 40px gtltagt
ltdiv class=containergt
ltdiv id=contactFormContainergt
ltdiv id=contactFormgt lth2gtManasPedia İletişimlth2gt
ltdiv class=loadergtampnbspltdivgt
ltdiv class=bargtampnbspltdivgt
ltform action=mailphp class=contactForm name=cform method=postgt
ltpgtBana buradan yazabilirsiniz Her zaman yardım iccedilin başvurabilirsinizltbrgtİletişim adresimiz ve
numaramızltbrgtJal Kampuumlsuuml Bişkek 312234334ltpgt
ltdiv class=input_boxesgt
115
ltpgtltlabel for=namegtİsimltlabelgtltspan class=name-missinggtLuumltfen isim girinizltspangtltbr gt
ltinput id=name type=text value= name=name gtltpgt
ltpgtltlabel for=e-mailgtE-mailltlabelgtltspan class=email-missinggtLuumltfen geccedilerli e-mail girinizltspangtltbr gt
ltinput id=e-mail type=text value= name=email gtltpgt
ltpgtltlabel for=messagegtMesajltlabelgtltspan class=message-missinggtBirşeyler yazltspangtltbr gt
lttextarea id=message rows= cols= name=messagegtlttextareagtltpgt
ltdivgt
ltinput class=submit type=submit name=submit value=Submit Form onfocus=thisblur() gt
ltformgt ltdiv class=contactgtampnbspltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=aboutFormContainer class=about bottomlink title=biz kimiz style=display scroll position
fixed top 245px left 1205px width 30px height 45px gtltagt
ltdiv id=aboutFormContainergt
ltdiv id=aboutFormgt
lth1 gtManasPedia Hakkımızdalth1gt
ltp align=justifygtHakkımızda boumlluumlmuumlnde bulunmaktasınızltbr gt Ben Ahmet Hilmi AYDIN Kırgızistan-Tuumlrkiye
Manas Uumlniversitesi Yuumlksek Lisans Oumlğrencisiyimİlkokul ve Lise eğitiminden sonra uumlniversite sınavına girip oumlnce
Tuumlrkiyede 2 yıl Fizik Oumlğretmenliği okudum ancak bazı nedenlerden dolayı eğitimimi yarıda kesip tekrar sınava girip
Manas Uumlniversitesi Bilgisayar Muumlhendisliği boumlluumlmuumlne yerleştim ve hazırlık dahil 5 yıllık eğitimimi tamamlayıp yine
aynı uumlniversitede yuumlksek lisansa başladım ve nasip olursa bu yıl bitirmeyi amaccedillıyorumİnşallah sitemizden memnun
kalırsınız ltbrgt Herkese faydalı olması temennisiyle
ltdiv class=aboutgtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
lta href=anasayfaFormContainer class=anasayfa bottomlink title=anasayfa style=display scroll position
fixed top 175px left 1205px width 40px height 45px gtltagt
ltdiv id=anasayfaFormContainergt
ltdiv id=anasayfaFormgt
ltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtltbr gtlth1 gtManasPedia Anasayfalth1gt
ltp align=justifygtSitemizin anasayfasında bulunmaktasınızSitemizde soldaki iphone kayan resimli kategoriden e-
kitap kategorilerimizi seccedilebilirsinizAjax teknolojisi sayesinde seccedilmiş olduğunuz kategoriye ait e-kitaplar sağ tarafta
sayfa yenilenmeden oluşacak oradan da istediğimiz kitaba tıklayarak o kitabı sağ boumlluumlmuumlnden ulaşabilir ve
inceleyebilirsinizltpgt
ltdiv class=anasayfagtltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdivgt
ltdiv id=backgroundPopupgtltdivgt
lt-- hakkımızda butonu--gt
ltscript src=jshakscriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak1scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak2scriptsjs type=textjavascriptgtltscriptgt
ltscript src=jshak3scriptsjs type=textjavascriptgtltscript
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top 600px left
710px width 180px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
116
lta title=girişe doumln style=display scroll position fixed top 560px left 190px width 40px height
40pxhref=indexphp gtltagt
ltarticlegt
ltarticlegt
lt-- The contents (if theres no contents the ribbon acts as a link) --gt
ltdiv class=forkit-curtaingt
ltdiv class=close-buttongtltdivgt
lth2 style=color ffffffgtYUumlKLEME SAYFASIlth2gt
lt-- upload --gt
ltdiv id=wrapgt
lth3gtltspan style=color ffffffgtHer tuumlrluuml dosyayı yuumlklemek iccedilin ccedilekip bırakabilirsiniz veya seccedilerek
yuumlkleyebilirsinizltspangtlth3gt
ltbrgt
ltform action= method=post enctype=multipartform-datagt
ltinput type=file id=fileField name=fileField multiple gt
ltformgt
ltdiv id=fileDropgt
ltpgtCcedilekip bırakınızltpgt
ltdivgt
ltbrgt
ltdiv id=filesgt
lth3gtltspan style=color 000000gt Dosya listesiltspangtlth3gt
lta id=reset href= title=Remove all files from listgttemizleltagt
ltul id=fileListgtltulgt
lta id=upload href= title=Upload all files in listgtDosya yuumlkleltagt
ltdivgt
ltdivgt
ltscript type=textjavascript src=jsFileAPIjsgtltscriptgt
lt-- upload son --gt
ltdivgt
lt-- The ribbon --gt
lta class=forkit data-text=Yuumlkleme data-text-detached=aşağı ccedilekiniz href=gt
ltimg style=position absolute top 0 right 0 border 0 src=forkitpng alt=yuumlklemegtltagt
ltscript src=jsforkitjsgtltscriptgt
lt-- The JavaScript soldan resimleri saga cikarirken --gt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascript src=jsjqueryeasing13jsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
$(function()
index of current item
var current = 0
speeds ease type for animations
var fadeSpeed = 400
var animSpeed = 600
var easeType = easeOutCirc
caching
var $thumbScroller = $(thumbScroller)
var $scrollerContainer = $thumbScrollerfind(container)
var $scrollerContent = $thumbScrollerfind(content)
var $pg_title = $(pg_title)
var $pg_preview = $(pg_preview)
117
var $pg_desc1 = $(pg_desc1)
var $pg_desc2 = $(pg_desc2)
var $overlay = $(overlay)
var scrollerContentCnt = $scrollerContentlength
var sliderHeight = $(window)height()
var totalContent = 0
var itemHeight = 0
var cnt = 0
$thumbScrollerfind(img)each(function()
var $img = $(this)
$(ltimggt)load(function()
++cnt
if(cnt == scrollerContentCnt)
itemHeight = $thumbScrollerfind(contentfirst)height()
buildScrollableItems()
$thumbScrollerstop()animate(left0pxanimSpeed)
)attr(src$imgattr(src))
)
$scrollerContentbind(clickfunction(e)
var $this = $(this)
var idx = $thisindex()
if(current==idx) return
var $pg_large= $(pg_large)
if($pg_largelength gt 0)
$pg_largeanimate(left350pxopacity1animSpeedfunction()
$pg_largeremove()
)
var $currentTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(current+1)+))
var $nextTitle = $pg_titlefind(h1nth-child(+(idx+1)+))
var $currentThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+current+))
var $nextThumb = $pg_previewfind(imgpg_thumbeq(+idx+))
var $currentDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc1 = $pg_desc1find(divnth-child(+(idx+1)+))
var $currentDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(current+1)+))
var $nextDesc2 = $pg_desc2find(divnth-child(+(idx+1)+))
current= idx
$currentTitlestop()animate(top100pxanimSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextTitleshow()stop()animate(top140pxanimSpeed)
)
$nextThumbshow()
$currentThumbstop()animate(left 480pxopacity0
animSpeedfunction()
$(this)hide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 10
)
$nextThumbcss(z-index10)
)
118
$currentDesc1stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc1show()stop()animate(left540pxopacity1animSpeed)
)
$currentDesc2stop()animate(left560pxopacity0animSpeedfunction()
$(this)hide()
$nextDesc2show()stop()animate(left520pxopacity1animSpeed)
)
epreventDefault()
)
$pg_previewfind(pg_thumb)bind(clickshowLargeImage)
function showLargeImage()
$(pg_large)remove()
var $thumb = $(this)
$thumbunbind(click)
var large_src = $thumbattr(alt)
$overlayfadeIn(200)
$thumbstop()animate(
width 600px
height 500px 500function()
$(ltimg id=pg_largegt)load(function()
var $largeImg = $(this)
$largeImginsertAfter($thumb)show()
$thumbhide()css(
left 540px
opacity 1
z-index 15
width 180px
height 80px
)
$largeImgbind(clickfunction()
$thumbshow()
$overlayfadeOut(200)
$(this)stop()animate(
width 180px
height 80px
300function()
$(this)remove()
$thumbcss(z-index )
$thumbbind(clickshowLargeImage)
)
)
)attr(srclarge_src)
)
$(window)resize(function()
var w_h = $(window)height()
$thumbScrollercss(heightw_h)
119
sliderHeight= w_h()
)
function buildScrollableItems()
totalContent = (scrollerContentCnt-1)itemHeight
$thumbScrollercss(heightsliderHeight)
mousemove(function(e)
if($scrollerContainerheight()gtsliderHeight)
var mouseCoords = (epageY - thisoffsetTop)
var mousePercentY= mouseCoordssliderHeight
var destY= -(((totalContent-(sliderHeight-itemHeight))-
sliderHeight)(mousePercentY))
var thePosA= mouseCoords-destY
var thePosB= destY-mouseCoords
if(mouseCoords==destY)
$scrollerContainerstop()
else if(mouseCoordsgtdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top -thePosA
animSpeed
easeType)
else if(mouseCoordsltdestY)
$scrollerContainerstop()
animate(
top thePosB
animSpeed
easeType)
)find(thumb)
fadeTo(fadeSpeed 06)
hover(
function()$(this)fadeTo(fadeSpeed 1)
function() $(this)fadeTo(fadeSpeed 06)
)
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
EK 4
ltinclude(baglanphp)
if($_GET[kitap_id] == )
echo Beklenmedik bir hata oluştu Tekrar deneyiniz
else
$fID = $_GET[kitap_id]
$sql=SELECT FROM urunler WHERE urun_id = $fID
$result = mysql_query($sql)
$dizi = mysql_fetch_array($result)
120
mysql_query(SET NAMES utf8)gt
ltDOCTYPE htmlgt
lthtml lang=engt
ltheadgt
ltmeta http-equiv=Content-Type content=texthtml charset=UTF-8gt
ltmeta http-equiv=X-UA-Compatible content=IE=edgechrome=1gt
lttitlegtlt=$dizi[birim] gtlttitlegt
ltmeta name=viewport content=width=device-width initial-scale=10 maximum-scale=10 user-
scalable=nogt
ltmeta name=description content=Responsive Horizontal Layout with jQuery and custom Scrollbars
gt
ltmeta name=keywords content=horizontal scrolling panels layout template jquery responsive
custom scrollbar html5 gt
ltmeta name=author content=Codrops gt
ltlink rel=shortcut icon href=faviconicogt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssjqueryjscrollpanecustomcss gt
ltlink rel=stylesheet type=textcss href=cssstylecss gt
ltscript type=textjavascript src=jsheadminjsgtltscriptgt
ltscript type=textjavascriptgt
function getValue(L3)
if (L3==)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=
return
if (windowXMLHttpRequest)
code for IE7+ Firefox Chrome Opera Safari
xmlhttp=new XMLHttpRequest()
else
code for IE6 IE5
xmlhttp=new ActiveXObject(MicrosoftXMLHTTP)
xmlhttponreadystatechange=function()
if (xmlhttpreadyState==4 ampamp xmlhttpstatus==200)
documentgetElementById(icerik)innerHTML=xmlhttpresponseText
xmlhttpopen(GETaphpkid=+L3true)
xmlhttpsend()
ltscriptgt
ltnoscriptgt
ltstylegt
media screen and (max-width 715px)
hs-content-scroller
overflow visible
ltstylegtltnoscriptgt
121
ltscript type=textjavascriptgt
function PrintElem(elem)
Popup($(elem)html())
function Popup(data)
var mywindow = windowopen( my div height=700width=1300)
mywindowdocumentwrite(lthtmlgtltheadgtlttitlegtmy divlttitlegt)
mywindowdocumentwrite(ltheadgtltbody gt)
mywindowdocumentwrite(data)
mywindowdocumentwrite(ltbodygtlthtmlgt)
mywindowprint()
mywindowclose()
return true
ltscriptgt
ltheadgt
ltbodygt
ltdiv id=hs-container class=hs-containergt
ltdiv class=codrops-topgt
ltdivgt
lt--sol menu --gt
ltaside class=hs-menu id=hs-menugt
lt--sol menude adi resmi yazar adi --gt
ltdiv class=hs-headlinegt
lth1gtltsmallgtlt=$dizi[urun_adi]gtltsmallgtlth1gt
ltspan class=hs-authorgtltimg src=imagesresimlerlt=$dizi[urun_resmi]gt
width=120 height=120gtltbrgtltbrgtlt=$dizi[urun_kodu]gt
ltbrgt
ltspangt
ltdivgt
lt--sol menu butonlar--gt
ltnavgtlta href=introductiongtltspangtBAŞLIKLARltspangtltagt
ltmysql_query(SET NAMES utf8)
$sayac =1
$sql=SELECT FROM bolumler WHERE kitap_id = $fID
$sonuc = mysql_query($sql)
while($row = mysql_fetch_array($sonuc))
gt
lta href=chapter1 onClick=getValue( lt=$row[bolum_id]gt)gt
ltspangtBoumlluumlm lt=$sayacgtltspangtltspangtlt=$row[baslik]gtltspangt
ltagt
lt
$sayac++ gtltnavgtltasidegt
122
lta href=hs-menu class=hs-totop-linkgtGo to the topltagt
ltdiv class=hs-content-scrollergt
ltdiv class=hs-content-wrappergt
ltarticle class=hs-content id=introductiongt
ltdiv class=hs-inner id=icerikgt
lth2gtSoldaki başlıklardan boumlluumlm seccedilinizlth2gt
ltdiv style=height1200pxgtltdivgt
ltdivgt
ltarticle gt
ltdivgtlt-- hs-content-wrapper --gt
ltdivgtlt-- hs-content-scroller --gt
ltdivgt
lta title=anasayfa class=osx demostyle=display scroll position fixed top 70px left 1165px
width 50px height 75px href=indexphpgtltagt
lta href=gt ltimg src=print-printer-iconnpng onclick=PrintElem(introduction) title=sayfayı
yazdır style=display scroll position fixed top 64px left 1025px width 40px height 45px
gtltagt
lta title=manas uumlniversitesi anasayfasına gitmek iccedilin tıkla style=display scroll position fixed top
650px left 440px width 270px height25px href=httpwwwmanaskggtltagt
ltscriptgt
headjs(
jquery jsjqueryminjs
mousewheel jsjquerymousewheeljs
mwheelIntent jsmwheelIntentjs
jScrollPane jsjqueryjscrollpaneminjs
history jsjqueryhistoryjs
stringLib jscorestringjs
easing jsjqueryeasing13js
smartresize jsjquerysmartresizejs
page jsjquerypagejs
)
ltscriptgt
ltbodygt
lthtmlgt
lt gt
123
OumlZGECcedilMİŞ
Doğum yeri ve yılı Kuumltahya Tuumlrkiye 1984
Oumlğr Goumlrduumlğuuml
Kurumlar Başlama yılı Bitirme yılı Kurum adı
Lise 1998 2002 NKoyuncuoğlu Anad Lisesi
SimavKuumltahya
Lisans 2005 2010 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Yuumlksek Lisans 2010 2012 Kırgızistan-Tuumlrkiye Manas Uumlniv
Medeni durumu Bekar
Bildiği yabancı diller ve duumlzeyi İngilizce (iyi) Kırgızca (ccedilok iyi) Rusccedila (iyi)
Ccedilalıştığı kurumlar Başlama ve ayrılma tarihleri Goumlrev
----------------------------------------------------------------------
Ahmet Hilmi AYDIN
124
KT
MUuml
FE
N
BİL
İML
ER
İ
EN
ST
İTUuml
SUuml
BİL
GİS
AY
AR
MUuml
HE
ND
İSL
İĞ
İ AN
AB
İLİM
DA
LI
KIRGIZİSTAN-TUumlRKİYE MANAS UumlNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml
BİLGİSAYAR MUumlHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
AJAX TEKNOLOJİSİNİ ELEKTRONİK KİTAP
OLUŞTURURKEN KULLANMA ( FAYDALANMA )
İMKANLARI
(YUumlKSEK LİSANS TEZİ)
Ahmet Hilmi AYDIN
BİŞKEK 2012
AJA
X T
EK
NO
LO
JİS
İNİ E
LE
KT
RO
NİK
KİT
AP
OL
UŞ
TU
RU
RK
EN
KU
LL
AN
MA
(FA
YD
AL
AN
MA
) İMK
AN
LA
RI
(YUuml
KS
EK
LİS
AN
S T
EZ
İ)
AH
ME
T
HİL
Mİ
AY
DIN
BİŞ
KE
K
2012