(gori 2013 wlis 30 ivlisi) · satvis didi mnisvneloba aqvs saeklesio-rvtismetyvelur da...
TRANSCRIPT
1
qristianoba da ekonomika
VII samecniero konferenciis moxsenebaTa krebuli
(gori _ 2013 wlis 30 ivlisi)
konferencia eZRvneba ivane javaxiSvilis saxelobis
Tbilisis saxelmwifo universitetis daarsebis 95-e da
saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is aRsaydrebis 35-e wlisTavs
Tbilisi
2013
2
qristianoba da ekonomika. VII samecniero konferenciis moxsenebaTa krebuli. gori,
2013.
krebulSi warmodgenilia 2013 wlis 30 ivliss wm. giorgi mTawmindelis saxelobis go-
ris gimnaziaSi Catarebuli VII samecniero konferenciis masalebi. moxsenebebSi asaxulia qris-
tianobisa da ekonomikis, religiisa da saqmiani urTierTobebis urTierTzegavlenis sakiTxebi,
maTi Teoriul-meTodologiuri aspeqtebi da kavSiri saqarTveloSi mimdinare ekonomikur da so-
cialur reformebTan.
naSromi gankuTvnilia sasuliero pirebis, Teologebis, mecnierebis, ekonomistebis, biznes-
menebis, menejerebis, umaRlesi ganaTlebis samive safexuris studentebisa (bakalavriati, magis-
tratura, doqtorantura) da yvela dainteresebuli adamianisaTvis.
moxsenebis Sinaarsze pasuxismgebelia avtori.
redaqtorebi: profesori revaz gogoxia
profesori giorgi SixaSvili inglisurenovani teqstebis redaqtori: nana maisuraZe
recenzentebi: asoc. profesori ineza gagniZe asoc. profesori nino papaCaSvili
3
Christianity and Economics
Proceedings of the 7th Scientific Conference Papers
Gori _ 2013
The Conference was devoted to the 95th anniversary of Tbilisis State University foundation and the 35th anniversary of enthronement of His Holiness
and Beatitude, Catholicos Patriarch of Georgia Ilia II
Tbilisi 2013
4
Christianity and Economics. Proceedings of the 7th Scientific Conference Papers, Gori, 2013 The proceeding includes the papers presented at the seventh scientific conference at St. Giorgi
Mtatsmindeli Gori Gymnasium. The papers represent results of Georgian researchers’ scientific activities that deal with the dual influence of Christianity and economics, religion and business activities, theoretical-methodological aspects of this interrelationship and its influence on the economic and social reforms going on in Georgia.
The proceeding is intended for clerics, theologians, scientists, professors, economists, businessmen, managers, students of all three educational level (bachelor, master, doctorate) and to other people interested in the issue.
The author is responsible for the content of the paper. Editors: Professor Revaz Gogokhia Professor Giorgi Shikhashvili Editor of English texts: Nana Maisuradze Reviewers: Associate Prof. Ineza Gagnidze Associate Prof. Nino Papachashvili
ISBN 978-9941-13-321-3 daibeWda Tsu gamomcemlobis stambaSi
Printed in Tsu Press 0179 Tbilisi, i. WavWavaZis gamziri 1
1 Ilia Tchavtchavadze Avenue, Tbilisi 0179 Tel 995 (32) 225 14 32, 995 (32) 225 27 36 www.press.tsu.edu.ge
5
organizatorebisagan
Teologiur-ekonomikuri xasiaTis mecnieruli kvlevebisa da praqtikuli gzebis dasaxvi-
saTvis didi mniSvneloba aqvs saeklesio-RvTismetyvelur da sauniversiteto-samecniero xedvaTa
sinergiul harmonizacias. SemTxveviTi ar iyo, rom mefe daviT aRmaSenebeli gelaTis akademiis
daarsebisas ocnebobda, rom is yofiliyo axali ierusalimi da axali aTina, marTl-
madideblobisa da WeSmariti azris simbiozi. saqarTveloSi universiteti yovelTvis iwodeboda
codnis taZrad da amgvari saxeldebis mizezi iyo misi, ara mxolos wminda mecnieruli
profili, aramed, aseve erTguleba im sulieri Rirebulebebisa, rasac saukuneebis ganmavlobaSi
amkvidrebda qristianuli kultura. aseve eklesiac, saukuneebis manZilze uzrunvelyofda eris
sulieri da materialuri (maT Soris, ekonomikuri) potencialis simtkices.
saqarTvelos WeSmariti progresisaTvis aucilebelia bibliuri da religiur-eTikuri po-
ziciebidan gaviazroT sazogadoebis ganviTarebis kanonzomierebebi. saWiroa qarTuli tradi-
ciuli msoflmxedvelobisaken Semobruneba da TanamedroveobasTan harmoniulad Sexamebuli qris-
tianuli ekonomikuri azrovnebisa da Sesabamisi sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis aRorZi-
neba-ganviTareba. swored religiisa da ekonomikis urTierTobis Teoriul da gamoyenebiT sa-
kiTxebze imsjeles 2013 wlis 30 ivliss, VII samecniero konferenciaze: `qristianoba da eko-
nomika _ gori-2013~, romelic wm. giorgi mTawmindelis saxelobis goris gimnaziaSi gaimarTa.
konferencia mieZRvna ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis
daarsebis 95-e da saqarTvelos kaTolikos-partriarqis ilia II-is aRsaydrebis 35-e wlisTavs.
samecniero konferenciis organizatorebi iyvnen: ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxel-
mwifo universitetis ekonomikisa da biznesis fakulteti, saqarTvelos sapatriarqos samTa-
visisa da goris eparqia, Tsu-is studenturi TviTmarTveloba da Tsu-is ekonomikisa da biz-
nesis fakultetis studenturi kvlevebisa da proeqtebis centri `idea~.
konferenciaSi monawileobdnen: iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo univer-
sitetis, saqarTvelos teqnikuri universitetis, saqarTvelos soflis meurneobis mecnierebaTa
akademiis, p. guguSvilis saxelobis ekonomikis institutis, quTaisis universitetis, baTumis
SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo universitetis, saqarTvelos sapatriarqos wm. andria
pirvelwodebulis saxelobis qarTuli universitetis, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis
saxelmwifo universitetis ekonomikisa da biznesis fakultetis studenturi kvlevebisa da
proeqtebis centri `idea~-s profesorebi, doqtorebi da studentebi, bolnisis akaurTas taZ-
ris winamZRvari, konferenciaze sul 25 samecniero naSromi iqna warmodgenili.
sakiTxis swored zemoaRniSnuli saxiT gaazrebis safuZvelze nayofierad viTardeba
universitetisa da eklesiis SemoqmedebiTi TanamSromloba, romlis farglebSi Tsu-is ekono-
mikisa da biznesis fakultetis iniciativiTa da monawileobiT, bolo periodSi, qristianobisa
da ekonomikis urTierTkavSiris sakiTxebze Svidi konferencia gaimarTa:
• I samecniero konferencia `qristianoba da ekonomika _ Tsu-2005~ (Tsu maRlivi korpu-
si, 2005 wlis 19 aprili);
• II samecniero konferencia `qristianoba da ekonomika _ bolnisi-2008~ (bolnisi, 2008
wlis 13 aprili);
• III samecniero konferencia `qristianoba da ekonomika _ Tsu-2008~ (Tsu maRlivi korpu-
si, 2008 wlis 30 maisi);
• IV samecniero-praqtikuli konferencia `qristianoba da ekonomika _ mestia-2008~ (mes-
tia, 2008 wlis 25-30 ivlisi);
• V samecniero konferencia `qristianoba da ekonomika _ Tsu-2010~ (Tsu maRlivi korpu-
si, 2010 wlis 25 ianvari);
6
• VI samecniero konferencia `qristianoba da ekonomika _ sagarejo -2012~ (sagarejo, ma-navi, 2012 wlis 22 ivlisi);
• VII samecniero konferencia `qristianoba da ekonomika _ gori – 2013~ (gori, 2013 wlis 30 ivlisi).
Catarebuli konferenciebi da maTze warmodgenili Temebi naTlad miuTiTebs gansaxilveli
problemebis did aqtualurobaze Tanamedrove saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebisaTvis. Gan-
zraxulia analogiuri konferenciebis ciklis gagrZeleba da maTi gamarTva qveynis sxvadasxva
regionSi, riTac kidev ufro gaRrmavdeba mecnierebisa da religiis, universitetisa da ek-
lesiis SemoqmedebiTi TanamSromloba saqarTvelos socialur-ekonomikuri ganviTarebis saSvili-
Svilo saqmeSi.
krebulSi warmodgenilia 2013 wlis 30 ivliss wm. giorgi mTawmindelis saxelobis
goris gimnaziaSi Catarebuli VII samecniero konferenciis masalebi. moxsenebebSi asaxulia qar-
Tvel mkvlevarTa saqmianobis Sedegebi, romlebSic ganxilulia qristianobisa da ekonomikis, re-
ligiisa da saqmiani urTierTobebis urTierTzegavlenis sakiTxebi, maTi Teoriul-meTodolo-
giuri aspeqtebi da kavSiri saqarTveloSi mimdinare ekonomikur da socialur reformebTan.
konferenciis organizebaSi aqtiuri monawileoba miiRes da misi saorganizacio komitetis
wevrebi iyvnen: Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis samecniero kvlevebisa da gan-
viTarebis samsaxuris ufrosi ead m. lobJaniZe, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis xa-
risxis uzrunvelyofis samsaxuris ufrosi specialisti, asocirebuli profesori nino papa-
CaSvili da Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asistent-profesori, doqtoranti va-
leri arRuTaSvili. konferenciis mimdinareoba farTod gaSuqda saqarTvelos sapatriarqos
televiziiT _ `erTsulovneba~.
giorgi SixaSvili iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo
universitetis asocirebuli profesori,
ekonomikis akademiuri doqtori,
amave fakultetis studenturi kvlevebisa da proeqtebis
centri „idea“-s direqtori
ineza gagniZe iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo
universitetis asocirebuli profesori,
ekonomikis akademiuri doqtori
7
From Organizers
Synergetic harmonization of views of church and university has a special importance for scientific researches of theological-economic nature and for setting up practical solutions. It wasn’t just by chance that while establishing the Gelati Academy, David the Builder wanted it to become new Jerusalem and new Athena, symbiosis of orthodox religion and true thought. In Georgia, university has always been called a temple of knowledge. This was not only because of its scientific profile, but also because of devotion to the spiritual values established by the Christian culture during the centuries. On the other hand, for many centuries Georgian church has been maintaining spiritual and material (including economic) strength of the nation.
For true progress of Georgia it’s critical to consider development of society in the context of biblical and religious-ethical positions. It’s necessary to turn back to Georgian traditional ideology and to regenerate and develop economic activities which are in harmony with Christian economic thinking. Theoretical and applied issues of relationship between religion and economy were the subjects for discussion at the seventh scientific conference “Christianity and Economics – Gori-2013” held at St. Giorgi Mtatsmindeli Gori Gymnasium.
The conference was dedicated to the 95th anniversary of Iv. Javakhishvili Tbilisi State University and 35th anniversary of enthronization of Catholicos-Patriarch of All Georgia Ilia ll. The conference was organized by the Faculty of Economics and Business of Iv. Javakhishvili Tbilisi State University, Eparchy of Samtavisi and Gori of the Georgian Orthodox Church, TSU student self-government and Idea, student research and projects center at the Faculty of Economics and Business, TSU.
Scientists, professors and doctors of the following institutions took part in the scientific conference Ivane Javakhishvili Tbilisi State University, Georgian Technical University, Georgian Academy of Agricultural Sciences, P. Gugushvili Institute of Economics, Kutaisi University, Shota Rustaveli Batumi State University, St. Andrew the First Georgian University of Georgian Patriarchate, Student Research and Project center “Idea” of the Faculty of Economics and Business of TSU. Overall, 25 scientific papers were presented at the conference.
On the base of this approach, cooperation is developing between the University and church. In the frames of this cooperation, seven conferences have been held on the issues of interrelation of Christianity and economics initiated by the faculty of Economics and Business, TSU.
• 1st scientific conference “Christianity and Economics – TSU-2005” (TSU Maglivi Building, 19 April, 2005); • 2nd scientific conference “Christianity and Economics – Bolnisi-2005” (Bolnisi, 13 April, 2008); • 3rd scientific conference “Christianity and Economics – TSU-2008” (TSU Building X, 30 May, 2008); • 4th scientific conference “Christianity and Economics – Mestia-2008” (Mestia, 25-30 July, 2008); • 5th scientific conference “Christianity and Economics – TSU-2010” (TSU Building X, 25 January, 2010); • 6th scientific conference “Christianity and Economics – Sagarejo - 2012” (Sagarejo, Manavi, 22 June, 2012); • 7th scientific conference “Christianity and Economics – Gori - 2013” (Gori, 30 June, 2013).
These conferences and the papers that were presented clearly show high importance of the discussed
problems for economic development of Georgia. It is intended to continue the cycle of conferences on the same issue and to hold it in different regions of the country. This will promote deepening creative collaboration between science and religion, the University and church for social and economic development of Georgia.
The proceeding includes the papers presented at the fifth scientific conference at Ivane Javakhishvili Tbilisi State University, Faculty of Economics and Business. The papers represent results of Georgian researchers’ scien-
8
tific activities that deal with the dual influence of Christianity and economics, religion and business activities, theoretical-methodological aspects of this interrelationship and its influence on the economic and social reforms going on in Georgia.
Manana Lobjanidze, Doctor of Economics, Head of the Department of Scientific Research and Development of the Faculty of Economics and Business, TSU; Nino Papachashvili, Doctor of Economics, Senior Specialist of Quality Assurance Service of the Faculty of Economics and Business, TSU and Valeri Argutashvili, Assistant Professor, PhD Student at the Faculty of Economics and Business, TSU actively participated in the conference organization process.
Giorgi Shikhashvili,
Ineza Gagnidze
9
yovladwmida RvTismSoblis xati „purTaTvis siuxvis momniWebeli“
purTaTvis siuxvis momniWebeli am xats Rirsma
mamam ambrosi optinelma uwoda. xati aseve gvxvdeba
saxelwodebiT - ,,nayofis momniWebeli“.
1890 wels boloxovis monastris iRumeniam,
ilariam wmida mamas yovladwmida RmrTismSoblis
sruliad axleburad dawerili xati gaugzavna.
RvTismSobeli xatze Rrublebze mjdomarea
gamosaxuli da xelebic kurTxevis niSnad aqvs
ganpyrobili. qvemoT puris yanaSi yvavilebsa da
balaxebs Soris Znebi moCans. RvTismSoblis
gamosaxuleba boloxovis monastris yovelTa wmidaTa
xatidanaa gadmoRebuli, xolo yana da puris Znebi
Rirsi ambrosis CanafiqriT daiwera.
rodesac xats saxelad ,,purTaTvis siuxvis momniWebeli“ uwoda, wmida mamas surda
eCvenebina, rom deda RmrTisa adamianebs ara marto sulier xsnas mihmadlebs, aramed qveynier
RvawlSic exmareba. Rirs mamas Zlier uyvarda es xati da mis winaSe locva uanderZa Tavis
sulier Svilebsac, romlebic Samordinos dedaTa savaneSi cxovrobdnen. aqve gaatara wmindanma
cxovrebis ukanaskneli wlebi.
xatma pirveli wyaloba swored Samordinos savaneze gardamoavlina ruseTis SimSilobis
wels (1891 w.) da monastris velebsa da mTel gubernias mdidari mosavali mihmadla.
1892 wels gvalvisas, xatis asli voroneJis guberniaSi gagzavnes da rogorc ki mis
winaSe paraklisi aRsrulda, wvima wamovida, mindvrebi gacocxlda da mSvenieri mosavalic
movida.
xatis dResaswauli 15/28 oqtombers aResruleba. evedrebian uwvimobis, puris mosavlis
miRebis saSiSroebisas, SimSilisagan saxsnelad.
wyaroebi:
http://www.orthodoxy.ge/khatebi/baraqis.htm#sthash.EISL2hWr.dpuf
locvebi yovladwmida RvTismSoblis 54 saswaulmoqmedi xatisadmi, dabeWdili urbnisisa da
ruisis mitropolit iobis (aqiaSvili) locva-kurTxeviT, Tb., 2007
10
11
samTavisisa da goris mitropoliti andria (gvazava)
misalmeba
ekonomikuri saqmianoba amqveyniuri cxovrebis safuZveli da umTavresi Semadgeneli
nawilia. am saqmianobis uflisaTvis saTnod warmarTva uzrunvelyofs CvenTvis miwier sixaruls
da zeciur netarebas. ekonomikur saqmianobaSi pirdapir Tu iribad Cabmulia calkeuli adamiani
da nebismieri ojaxi. ekonomikis avkargianobaze aris damokidebuli sazogadoebis yoveli fenis
da mTeli saxelmwifos arseboba.
soflis meurneoba erovnuli ekonomikis umniSvnelovanesi dargia. igi warmoadgens
adamianis amqveyniuri cxovrebis uzrunvelmyof umTavres saSualebas. miwieri cxovrebis dros
adamiani irCevs gzas zeciur sasufevelSi mosaxvedrad. aseTi garemoeba ki miuTiTebs sasoflo-
sameurneo Sromis saRvTo warmomavlobasa da mis gansakuTrebul Teologiur daniSnulebaze.
ekonomikis, kerZod, sasoflo-sameurneo warmoebis qristianuli safuZvlebi RvTivdadgeni-
lad aris warmodgenili bibliaSi. biblia adamianis sameurneo saqmianobis Teoriuli safuZve-
lia, romlis mixedviTac TandaTan ganviTarda qristianuli ekonomikuri azrovneba da praqtiku-
li sameurneo saqmianoba.
jer kidev evas Seqmnamde `aiyvana adami ufalma RmerTma da daasaxla edemis baRSi mis
dasamuSaveblad da dasacavad~ (dab. 2,15). e. i. adamiani sawyisSive Seqmnilia miwaTmoqmedad –
meurned, da amasTan mas mieca Semoqmedebis unari da Tavisufali neba. adamis da evas pirveli
Svili kaeni miwis muSaki iyo, xolo meore Svili abeli – mecxvare (dab. 4,2).
aqedan naTelia, rom pirvel adamianebs amqveyniuri saqmianobis umTavres mimarTulebad
RmerTma Sroma dauwesa. adamianma Tavisi Tavisufali neba, SemoqmedebiTi unaris saSualebiT
unda gamoxatos SromaSi, xolo Sedegad miiRos Tavisi Sromis keTili nayofi, rac caTa sasu-
fevelSi damkvidrebis winapirobaa. amasTan, Tavad Sroma aucilebelia rogorc Cveni sakuTari,
aseve sxva adamianebis saWiroebaTa dakmayofilebisaTvis.
adamians pirveli moqmedebis (Sromis) gamoxatva RvTis mier daevala miwaTmoqmedebaSi
(miwis damuSavebaSi), edemis baRSi. xolo, codviT dacemis gamo maTi dawyevlis Semdeg isini
gangdebul iqnen edemis baRidan, magram brZaneba mainc ar Secvlila – isini darCnen kvlav miwa-
ze mSromelebad da sasjelis saxiT, Sroma bevrad gaurTuldaT (dab. 3,17).
magram amasTan, RvTis kurTxevac gardaemata, rac gamoixata imiT, rom Sroma waxalisda
madlmosili sixarulisa da bednierebis grZnobiT, romelic naSromis (nayofis) xilviT eufleba
adamians: `vxedav, kacTaTvis sxva sikeTe rom ar yofila, Tu ar ixara Tavis naRvawiT, radgan
esaa misi wili am mzisqveSeTSi, vin daanaxvebs, ra moxdeba Semdgomad misa?~ (ekl. 3,22) da:
`Tavisi miwis muSaki puriT danayrdeba, xolo vinc amaod irjeba, siRaribiT danayrdeba~ (igav.
28,19).
ufali akurTxebs morwmunis Sromas, magram amasTanave moZRvravs, rom adamianebma iSromon
ara dasaRupavi sakvebisaTvis, aramed sakvebisaTvis, romelic adamians RvTis sadideblad
ganaZlierebs: `xrwnadi sazrdosTvis nuki zrunavT, aramed izruneT sazrdosaTvis, romelic
rCeba saukuno sicocxled, da romelsac mogcemT Ze kacisa; vinaidan mama RmerTma aRbeWda igi~
(ioan. 6,27).
mTeli bibliuri swavleba, kerZod, moses kanonmdebloba aris is konceptualuri
safuZveli (paradigma, koncefcia, modeli), romelic uzrunvelyofs sazogadoebis RvTivsulier
harmoniul ganviTarebas.
moses rjulSi erT-erTi umTavresi adgili ukavia kanonebs miwaTmflobelobisa da
miwaTsargeblobis Sesaxeb. moses kanonmdeblobaSi miwa warmodgenilia rogorc mflobelobis
12
mTavari sagani da RmrTis mmarTvelobis obieqti. miwis mflobeloba aq emyareba Teokratiul
princips, romelic gamoricxavs sxva qveynebSi gavrcelebul miwis bunebrivi, TviTneburi
mitaceba-miTvisebis praqtikas.
bibliuri swavlebiT da, konkretulad, moses kanonmdeblobis mixedviT, miwa mxolod
RmerTis sakuTrebaa, romelic saukunod gankargavs mas sayovelTao Semoqmedis uflebiT, vinai-
dan: `RmerTma Seqmna ca da miwa~ (dab. 1,1), daafuZna da daamyara miwa (qveyana), moaTavsa miwa
sivrceSi, daamtkica svetni miwisa, Seqmna mnaTobni cisa miwis (qveynis) gasanaTeblad, miwis
mosarwyavad mdinareebi aRavso wyliT da moavlina wvima, nayofier hyo miwa (qveyana), Seqmna miwa
sacxovreblad, adamians misca ufleba miwaze _ `kurTxeuli xarT uflis mier, cisa da qveynis
Semoqmedis mier, ca _ cad uflisaTvis, xolo qveyana misca adamis ZeT~ (fs. 113,23-24).
miwaTmoqmedeba iyo adamianis pirveli saqmianoba codviT dacemamde, xolo codviT dacemis
Semdeg miwaTmoqmedeba garTulda miwis dawyevlis gamo. ufalma uTxra adams: `raki Sens
dedakacs daujere da SeWame xis nayofi, romlis Wama akrZaluli mqonda SenTvis, miwa
daiwyevlos Sens gamo: tanjviT miiRebde misgan sazrdos mTeli sicocxle. ZeZvi da ekali
amogicenos da mindvris balaxi iyos Seni sazrdo. pirofliani Wamde purs, vidre miwad
miiqceode, radgan misgan xar aRebuli, radgan mtveri xar da mtvradve miiqcevi~ (dab. 3,17-19).
codviT dacemis gamo adamians miwaze oflis Rvra miesaja – `gauSva igi ufalma RmerTma
edemis baRidan, rom daemuSavebina miwa, saidanac iyo aRebuli~ (dab. 3,23). adamiani iZulebuli
iyo eSroma miwaze, Tundac imitom, rom – `Tavisi miwis muSaki puriT danayrdeba, xolo vinc
amaod irjeba, siRaribiT danayrdeba“ (igav. 28,19).
marTalia, Sroma damZimebulia, magram is amasTanave kurTxeulia da kurTxeulia Tavad
miwaze mSromeli. miwaTmoqmedebis nayofic RmrTis mocemulia. amitom, sazogadoebam unda Secva-
los miwaze Sromisadmi dRevandeli, usulgulo damokidebuleba da bibliuri, qristianuli
swavlebis mixedviT warmarTos soflis meurneoba.
Tanamedrove pirobebSi aucilebelia sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis radikaluri
humanizacia religiuri principebis da zneobis safuZvelze, rasac SeuZlia uzrunvelyos
sazogadoebis harmoniuli RvTivsulieri ganviTareba.
13
dekanozi basili (axvlediani)
personaluri informaciis xelSeuxebloba, rogorc biznesis
ganviTarebis fundamenturi piroba
Tanamedrove saqarTvelosaTvis uaRresad mniSvnelovania sameurneo saqmianobis yovelmxrivi
ganviTareba rogorc saero, aseve saeklesio sferoebSi. eklesiis da saxelmwifos materialuri
da finansuri siZliere uzrunvelyofs eris sulier da ekonomikur keTildReobas. saTanado sa-
marTlebrivi, organizaciuli, ekonomikuri da mmarTvelobiTi RonisZiebebis Sedegad saqarTve-
los SeuZlia miaRwios aseT mizans.
soflis meurneoba warmoadgens adamianis amqveyniuri cxovrebis uzrunvelmyof umTavres
saSualebas. miwieri cxovrebis dros adamiani irCevs gzas zeciur sasufevelSi mosaxvedrad.
aseTi garemoeba ki miuTiTebs sasoflo-sameurneo Sromis saRvTo warmomavlobasa da mis gansa-
kuTrebul Teologiur daniSnulebaze.
adgilobrivi warmoebis kvebis produqtebiT mosaxleobis uzrunvelyofa sasursaTo prob-
lemis gadawyvetis safuZvelia. am TvalsazrisiT soflis meurneobis optimaluri dargobrivi
struqturis Camoyalibebas prioritetuli mniSvneloba mieniWa.
Tanamedrove pirobebSi aucilebelia sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis radikaluri hu-
manizacia religiuri principebisa da zneobis safuZvelze. saWiroa saqarTvelos ekonomikuri
ganviTarebis istoriuli aspeqtebis siRrmiseuli gaazreba da saeklesio sasoflo-sameurneo
warmoebis gamocdilebis Seswavla da danergva.
sasursaTo usafrTxoebis problemis mogvarebaSi didi rolis Sesruleba SeuZlia zogadad
saeklesio ekonomikis, kerZod, saeklesio sasoflo-sameurneo warmoebis ganviTarebas saero eko-
nomikasTan sinergiuli SeTanawyobis safuZvelze.
Cveni eklesia ibrunebs tradiciulad Zlier poziciebs rogorc sasuliero moRvaweobis,
aseve zogadekonomikur da sasoflo-sameurneo saqmianobis sferoSi, rac saboloo angariSiT,
xels Seuwyobs mTeli qveynis sinergiul, RvTivsulier ganviTarebas.
zemoT Tqmulidan gamomdinare, saeklesio sasoflo-sameurneo warmoebis Teoriul-meTodo-
logiuri safuZvlebis kvlevas didi mniSvneloba aqvs saqarTvelos socialur-ekonomikuri gan-
viTarebis erovnuli koncefciis SemuSavebisa da realuri praqtikuli saqmianobis gzebis dasax-
visaTvis. kargi iqneba, Tu saero da saeklesio xelisufalni erToblivad daiwyeben muSaobas sa-
qarTvelos ganviTarebis socialur-ekonomikuri doqtrinis Sesaqmnelad, rac didad Seuwyobs
xels qveynis tradiciul ekonomikur xedva-azrovnebasa da TanamedroveobasTan SeTanxmebul
swor biznes-dagegmarebas.
Teologiuri ekonomikisa da saeklesio sasoflo-sameurneo warmoebis sferoSi mecnieruli
kvlevisaTvis umTavresi wyaro aris biblia, rac pirdapir kavSirSia saqarTvelos sasoflo-same-
urneo ganviTarebis istoriasTan.1
biblia adamianis sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis Teologiuri da Teoriul-meTodo-
logiuri safuZvelia, romlis mixedviTac TandaTan ganviTarda qristianuli ekonomikuri azrov-
neba da praqtikuli sameurneo saqmianoba.
mniSvnelovani wyaroa, agreTve, ~didi sjulis kanoni~.2 masSi asaxulia mTeli speqtri
ekonomikur-mmarTvelobiTi da sasoflo-sameurneo sakiTxebisa, rac qristianuli meurneobriobis
normatiul bazas warmoadgens.
1 biblia, saqarTvelos sapatriarqos gamocema. Tb., 1989. 2 didi sjulis kanoni. ruis-urbnisis saeklesio krebis Zegliswera. wignSi: saqarTvelos eklesiis kalendari, 1987.
14
qarTvel avtorTagan, sulierebisa da ekonomikis dakavSirebis Sesaxeb pirveli mosazrebebi
wamoayena wm. ilia marTalma (WavWavaZe,1 romlis Semdeg am sferos garkveuli yuradReba dauTmo
iv. javaxiSvilma.2 analogiur sakiTxebs xSirad ixilavs saqarTvelos kaTolikos-patriarqi
ilia II.3 qristianuli sasoflo-sameurneo sferos kvlevaSi didi wvlili miuZRvis b. lomina-
Zes.4
gansakuTrebiT aRsaniSnavia XX saukunis dasawyisSi rusi marTlmadidebeli RvTismetyve-
lisa da mecnieris, dekanoz sergi bulgakovis mier gaweuli Rvawli am sferoSi. misi naSrome-
bidan gamorCeuli adgili ukavia Teologiuri ekonomikisadmi miZRvnil fundamentur gamokvle-
vas _ ~meurneobis filosofia~.5
sameurneo saqmianobis bibliur aspeqtebs didi xania ikvleven dasavleTis Teologebi da
swavluli ekonomistebi. am saqmeSi Cabmuli arian cnobili universitetebi da specializebuli
institutebi. ucxoeTSi Camoyalibda iseTi mecnieruli disciplinebi, rogoricaa: Teologiuri
ekonomika, qristianuli ekonomika, Teologiuri sameurneo eTika, qristianuli biznesi da sxva.
gamokvlevebis Sedegebis praqtikuli gamoyenebis safuZvelze sazRvargareT iqmneba saTanado same-
urneo-safinanso kanonmdebloba da viTardeba zneobrivi biznesi.
magaliTad, zneobrivi ekonomikis fundamentur religiur sakiTxebs eZRvneba Tanamedrove
amerikeli mecnierebis m. staqhausis, d. makkanis, S. roelsis da p. uiliamsis sqeltaniani mo-
nografia – ~moraluri biznesi. ekonomikuri cxovrebis eTikis klasikuri da Tanamedrove re-
sursebi~.6
aRsaniSnavia, agreTve, s. raes da k. vongis naSromi ,,umaRlesi patiosneba. iudeur-qristia-
nuli midgoma biznesis eTikisadmi~.7 metad sainteresoa a. rixis fundamenturi naSromi ,,sameur-
neo eTika”. uaRresad mniSvnelovani naSromi Sesrulda ruseTSi 1994-2000 wlebSi, saxelwode-
biT _ ,,ruseTis marTlmadidebeli eklesiis socialuri koncefciis safuZvlebi~.8 koncefcia
momzadebulia avtorTa koleqtivis mier, romlis SemadgenlobaSi Sediodnen episkoposebi, sam-
Rvdelo pirebi da cnobili mecnierebi, maT Soris _ ekonomistebi da soflis meurneobis speci-
alistebi. naSromSi gadmocemulia bibliuri swavlebis fuZemdebluri debulebebi eklesiur-sa-
xelwifoebrivi urTierTobebis, sazogadoebrivi ganviTarebis Tanamedrove problemebiss da kon-
kretuli ekonomikis Sesaxeb.
aRniSnul naSromebSi, sxva mniSvnelovan momentebTan erTad, xazgasmulia, rom Tanamedro-
ve pirobebSi aucilebelia ekonomikuri da sasoflo-sameurneo saqmianobis radikaluri humaniza-
cia Teologiuri principebisa da zneobis safuZvelze.
Tanamedrove qarTvel mkvlevarTa Soris Teologiuri ekonomikis problemebis kvlevas pir-
veli Seudga g. SixaSvili. igi 1994 wlidan muSaobs qristianuli ekonomikis sakiTxebze da
dReisaTvis am sferoSi gamoqveynebuli aqvs 40-ze meti samecniero naSromi.
1 WavWavaZe i. xalxis CveulebaTa Seswavlis Sesaxeb. Txz., t. 4, Tb., 1955. gv. 192-194. 2 javaxiSvili iv., saqarTvelos ekonomikuri istoria. w. I. Txz. t. 4, Tb., 1996. 3 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II socialur-ekonomikuriganviTarebis aqtualuri sakiTxebis Sesaxeb.
Semdgenel-gamomcemeli g. SixaSvili. Tbilisi. `geokeria~, 2004. 4 lominaZe b. saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis miwaTmflobeloba Zveli droidan XX saukunemde (1917 w.).
quTaisi, 1997. 5 Булгаков С. Философия хозяйства.М., 1993. 6 Stackhouse M. , McCann D., S. Roels, P. Williams. On Moral Business. Classikal and Contemporary Resources for Ethics in
Economic Life. Michigan, 1995. 7 Rae S., Wong. K.Beyond Integrity. A Judeo – Christian Approach to Business Ethics. Michigan, 1996. 8 Основы социальной концепции Русской православной Церкви. М., 2001.
15
bevrs da nayofierad muSaobs am mimarTulebiT i. gagniZe. misi publikaciebis ricxvi qris-
tianuli ekonomikis sferoSi 10-s aWarbebs, romelTagan aRsaniSnavia `marTlmadidebloba da
ekonomika~.1
am sferoSi publikaciebs aqveyneben mecnier-ekonomistebi: +g. Todua, i. mesxia, e. xaraiSvi-
li, n. CixlaZe da sxv.
amasTan, aucileblad madlierebis grZnobiT unda movixsenioT is avtorebi, romelTa naS-
romebi didad exmareba momaval ekonomistebs swori azrovnebis CamoyalibebaSi da Cvenc didad
dagvexmara sadoqtoro naSromis saboloo teqstis CamoyalibebaSi: p. koRuaSvili, r. asaTiani,
a. kakaSvili, r. kakulia, k. buaCiZe, r. gogoxia, n. iaSvili, g. baxtaZe, g. zibzibaZe, T. kunWuli-
a, T. laWyepiani, i. menTeSaSvili, T. dudauri, z. jabniZe, g. fxakaZe, l. qelexsaSvili, s. yamara-
uli, k. cimintia, m. CavleiSvili, l. jalabaZe da a. S.
ekonomikur saqmianobaSi pirdapir Tu iribad Cabmulia calkeuli adamiani da nebismieri
ojaxi. ekonomikis avkargianobaze aris damokidebuli sazogadoebis yoveli fenis da mTeli sa-
xelmwifos arseboba. sameurneo sakiTxebiT, bunebrivia, dainteresebulia eklesiac.
ekonomika aris erT-erTi im sferoTagani, sadac xdeba eklesiisa da saxelmwifos interes-
Ta Tanxvedra, magram miuxedavad imisa, moqmedeben isini erToblivad Tu damoukideblad, maTi
moqmedebis CarCoebi SeiZleba gamoixatos profesor giorgi SixaSvilis konceptualuri gamonaT-
qvamiT: “marTlmadidebluri sarwmunoebis mixedviT, ekonomikuri saqmianobis saboloo mizans,
adamianis amqveyniur moTxovnilebaTa dakmayofilebisaTvis saWiro nivTieri da aranivTieri dov-
laTis Seqmna unda warmoadgendes RvTivdadgenil im zneobriv safuZvelze, romelic gamudmebu-
li sulieri srulyofis meSveobiT caTa sasufevelSi adamianis Sesvlas uzrunvelyofs”.
adamianis nebismieri moqmedeba, iqneba es inteleqtualuri Tu fizikuri, aris Sroma. Sro-
mis xarisxzea damokidebuli nebismieri saqmis warmateba. es aris safuZvelTa safuZveli. da Tu
es safuZveli myaria (anu, maRalxarisxiani), maSin nebismieri saqmis warmateba garantirebulia.
rodis gamoiRebs damoZRvra maqsimalur nayofs? maSin, rodesac dammoZRvreli piradi maga-
liTiT gvmoZRvravs. es ki yvelasTvis cnobili udreki WeSmaritebaa. amitom RmerTi, romelic
Tavad aris WeSmariteba, ufali uflebaTa da moZRvari moZRvarTa, aris Semoqmedi cisa da qveya-
nisa, Tavis pirvelmoqmedebas gamoxatavs SromaSi: “Tavdapirvelad RmerTma Seqmna ca da miwa”
(dab. 1,1), anu _ iSroma.
Sroma, anu Tanamedrove terminiT _ biznesi, yovelTvis arsebobda Tavis kanonebiT da es
kanonebi ganicdida epoqalur cvlilebebs. Tumca, ucvleli da wmidaTawmida yovelTvis rCeboda
erTi _ pesonaluri informaciis gasaidumloeba da xelSeuxebloba, romelic sxvagvarad - ko-
merciuli saidumloebiTacaa cnobili. piradi informaciis xelmisawvdomoba Zalian mokle xanSi
Seitans nebismier zesaxelmwifoSic ki umarTav qaoss da qveynis ekonomikis ngrevis Sedegad de-
foltiTac daemuqreba...
zRvari, romelic gadis qveynis aRmSeneblobasa da ngrevas Soris, aris adamianis Tavisuf-
leba da personaluri informaciebis miuwvdomloba, maT Soris _ biznesseqtorSi, garda calke-
uli mkacrad dadgenili SemTxvevisa.
Tavisufleba aris adamianisTvis RvTis mier moniWebuli umTavresi da fundamenturi uf-
leba. moviyvandi aSS-s magaliTs, kerZod damoukideblobis deklaracias, romelic swored imis
xazgasmiT iwyeba, rom Semoqmedma yvela adamiani Tanasworad Seqmna da mianiWa maT erTnairi uf-
lebebi – iseTi rogoricaa sicocxle, Tavisufleba da bednierebis ufleba. adamianis ZiriTadi
uflebebi, maT Soris, moicavs _ rwmenis Tavisuflebas, sicocxlis uflebas, piradi cxovrebis
xelSeuxeblobis uflebas da a. S.
1 gagniZe i. marTlmadidebloba da ekonomika. Tb., `universali~, 2007.
16
minda oriode sityviT ganvmarto, Tu ra igulisxmeba Tavisuflebis xelyofasa da
SezRudvaSi. pirvel rigSi, religiuri rakursiT, Tavisufleba, es aris arCevani sikeTesa da
borotebas Soris... sociumSi, Tavisuflebas SeiZleba ewodos – zneobis farglebSi
kanonmorCileba. Tu kanoni ewinaaRmdegeba marTlmadideblur swavlebas, rac Cemi Tavisufali
rwmenis uflebaa, misi morCileba Tavisuflebis ZiriTadi uflebis SezRudvaa.
arsebobs uamravi garemoeba, rodesac individebi da jgufebi mrwamsis gamo SeuZleblad
Tvlian, an moralurad ewinaaRmdegebian kanonis zogadi moTxovnebis dacvas: zogierTebi
ewinaaRmdegebian gansazRvruli sakvebis miRebas, sxvebi _ garkveuli tansacmlis tarebas, zogi-
erTisaTvis samxedro samsaxuri arRvevs Rrma religiur rwmenas da sxva. amgvar praqtikas
mraval Tanamedrove demokratiebSi iyenebs umravlesoba. mniSvnelovania, rom kanonebi, romlebic
gavlenas axdens religiasa da rwmenaze, ise iyos formulirebuli, rom gacnobierebuli iyos
konstituciuri normebisa da adamianis uflebaTa standartebis zogadi saxelmZRvanelo
principebi. specifikuri sakononmdeblo gamonaklisebi ki imgvarad unda iyos formulirebuli
da realizebuli, rac samarTlianad CaiTvleba keTilsindisieri mowinaaRmdegisaTvis da imav-
droulad zedmet tvirTad ar daawveba maT, visac ara aqvs aseTi winaaRmdegoba.
nebismieri adamianisaTvis obieqturi interesi da friad legitimuri uflebaa, rom perso-
naluri informacia mis Sesaxeb cnobili gaxdes saxelmwifosTvis Tu sxva subieqtisTvis
mxolod im farglebSi, ra farglebSic es misTvis aris subieqturad misaRebi. personaluri
informaciebis dacvis ufleba dasavlur iurisprudenciaSi erT-erT umniSvnelovanes ZiriTad
uflebad ganixileba da Sesabamisad, mis dasacavad demokratiul saxelmwifoebSi qmediTi
iuridiuli zomebi miiReba. mag.: romelime kerZo iuridiuli piris mier calkeuli adamianis Se-
saxeb miRebuli informaciis, mag.: piris janmrTelobis an adamianis sxvadasxva finansuri tran-
zaqciebis Sesaxebi nformaciebisa Tu cnobebis Sesaxeb da a. S. saxelmwifosTvis gadacema
dasavleTis saxelmwifoebSi, garda mkacrad gansazRvruli gamonaklisebisa, dasaSvebia mxolod
im SemTxvevaSi, Tu adamiani amis Sesaxeb Tavad miscems Tanxmobas.
dRes saqarTveloSi intensiurad inergeba eleqtronuli piradobis mowmobebi, romelsac
umokles droSi logikurad miebmeba sxvadasxva sabanko gadaricxva Tu adamianis sxva socialu-
ri eleqtronuli aqtivoba.
mogexsenebaT, rom sabanko gadaricxvebi da saerTod _ fuladi operaciebi komerciul sai-
dumlos miekuTvneba. ratom? swored imitom, rom maTma gaxmaurebam SeiZleba zarali miayenos
mewarmes. igive SeiZleba iTqvas kerZo pirzec da ufro metic: warmodgenili informaciis swori
analizi sakmarisad zust suraTs xatavs konkretul personaze, rac ukve arRvevs misi piradi
cxovrebis xelSeuxeblobas, zRudavs adamianis Tavisuflebas da zrdis ZiriTadi uflebis _
rogoricaa personaluri informacia _ xelyofis risks. miTumetes dRes, rodesac msoflio
kiber-terorizmis Semotevebs igeriebs, romlis magaliTic gvaqvs, rodesac 2008 wlis agvistos
movlenebis dros ruseTis mxridan gatyda qarTuli oficialuri organoebis saitebi da infor-
maciebi SeiZleba arakeTilmosurneebis xelSi aRmoCeniliyo an aRmoCnda. amasTan, arasodes ar
aris gamoricxuli xelisuflebis saTaveSi iseTi Zalebis mosvla, romlebmac SeiZleba es
informacia sakuTari interesebisTvis _ sxvebis winaaRmdeg gamoiyenon.
yuradReba unda gavamaxviloT kidev erT ZiriTad uflebaze, romelic el. piradobis
mowmobis SemoRebiT SeiZleba SeizRudos _ es aris adamianis Rirsebis ufleba. Rirsebis
ZiriTadi ufleba ganaviTares germanelma iuristebma meore msoflio omis Semdgom periodSi da
misi arsi pirdapir daukavSires qristianul moZRvrebas, kerZod _ bibliur Canawers, romlis
Tanaxmad adamiani RvTis xatad aris Seqmnili. swored qristianul moZRvrebaze dayrdnobiT
asabuTeben germaneli mecnierebi adamianis Rirsebis gansakuTrebul mniSvnelobas, romelic gani-
marteba rogorc _ adamianisTvis RmerTis mier miniWebuli TavisTavadi Rirebuleba.
17
Tanamedrove msoflio iurisprudenciaSi gavrcelebuli mosazrebebis Tanaxmad el. pirado-
bis mowmobebis ualternativo danergva zRudavs pirovnebis Tavisufali ganviTarebis ZiriTad
uflebas. es ufleba saqarTvelos konstituciis me-16 muxliT aris daculi da igi, garda sxva
aspeqtebisa, adamianis informaciuli TviTgamorkvevis uflebasa da misi personaluri informaci-
ebis dacvas iTvaliswinebs. saqarTveloSi el. piradobis mowmobebis SemoRebis Semdeg warmoiSve-
ba safrTxe adamianis personaluri informaciebis kerZo seqtoris gavlisa da personaluri in-
formaciebis erTian sainformacio bazaSi mudmivi bazirebisa. moqalaqeebi daculni ar arian maTi
SeuzRudavi katalogizaciisagan, rac seriozuli safrTxis Semcvel movlenad unda iqnes aRqmu-
li. ID baraTebis sistema saxelmwifos aZlevs SesaZleblobas avtomaturi (da ara personalu-
rad moZiebis) reJimiT iqmnebodes nebismieri moqalaqis srulfasovani profili, rac erTmniSvne-
lovnad ewinaaRmdegeba pirovnebis Tavisufali ganviTarebis ZiriTad uflebas.
zogadad, iseTi mniSvnelovani da sazogadoebisTvis aqtualuri gadawyvetileba, rogoricaa
eleqtronuli piradobis mowmobebis danergva, sazogadoebasTan aqtiuri konsultaciebisa da di-
alogebis Semdeg unda miiRebodes. imas rom eleqtronuli baraTebis ukan riskebi nawilobriv
ukve dgas, ar uaryofs aravin, im qveynebSic ki, sadac es sistema nawilobriv danergilia da
mniSvnelovani gamocdileba daugrovdaT. mTavaria am riskebis Sefaseba da Sepirispireba mosa-
lodnel sikeTeebTan. upirveles yovlisa, sasurvelia saqarTveloSi samarTlis saukeTeso spe-
cialistebs Soris gaimarTos debatebi el. baraTebTan dakavSirebiT, raTa mocemuli probleme-
bis Sesaxeb Sejerebuli samarTlebrivi pozicia Camoyalibdes.
garda amisa, unda Sedges SedarebiT farTo sazogadoebrivi ganxilvebi, rac mosaxleobas
miscems saSualebas Seiqmnas srulfasovani warmodgena el. piradobis mowmobebis pozitiur da
negatiur aspeqtebTan dakavSirebiT. saboloo gadawyvetileba ID baraTebis danergvis Taobaze,
swored da aucileblad, sazogadoebis poziciis Sesabamisad unda iqnes miRebuli. amas garda,
mizanSewonilia baraTs ar miebas, sul mcire - kerZo momsaxurebebze, mag.: sabanko operaciebis
ganxorcielebaze xelmisawvdomobis uzrunvelyofis funqcia.
dabolos, saqarTveloSi dRes mimdinare sulieri aRorZinebis procesi, xalxis (gansakuT-
rebiT _ axalgazrdobis) moqceva sarwmunoebisaken, eklesia-monastrebis gansacvifrebeli momrav-
leba, religiuri literaturis da informaciis nakadis saocari zrda, Cveni drois saswauli _
yovladwmida samebis grandiozuli taZris aSeneba, da ra Tqma unda _ saqarTvelos sulier ma-
mad da winamZRvrad RvTis kacis _ uwmindesisa da unetaresi ilia II-is movlineba, naTlad gviC-
venebs, rom vismineT uflisa da kvlav davadeqiT mis gzas, rac Cveni gadarCenis, gamarjvebis da
RvTivsulieri, harmoniuli ganviTarebis sawindars warmoadgens. magram, es im SemTxvevaSi, Tu
sulieri gulgriloba ar dagvZalavs da kvlav ar ganvudgebiT ufals da mis moZRvrebas.
18
Archpriest Basil Akhvlediani
Security of Personal Information as a Fundamental Precondition for Business Development
Resume
All-round development of economic activities both in secular and religious spheres is crucially important for Georgia nowadays. Financial strength of the church and the state ensures spiritual and economic well-being of a nation. Georgia can achieve this goal through taking proper legal, organizational, economic and managerial measures.
Evereyone has the right and it’s in his/her interest that personal information about him/her be informed to the state or other people only as much as it’s acceptable for him/her. Protection of personal information is considered to be one of the fundamental right in the European and American legislation and consequently, to protect such information adequate legal measures are taken in democratic countries.
The decision of introduction of electronic identity cards, which is very important for the society, had to be made after consultations and dialogue with the society. The fact that there are some risks with e-cards is recognized even in the countries where they have considerable experience with this system.
It’s very important to evaluate these risks and compare them with the expected benefits. It’s desirable that the best law specialists have debates regarding e-ID in order to have the common legal position.
19
valeri arRuTaSvili
religiuri turizmis ganviTarebis perspeqtivebi Sida qarTlSi
Sida qarTlis regions religiuri turizmis ganviTarebis didi potenciali aqvs. mxaris
oTxive municipalitetSi (gori, kaspi, qareli, xaSuri) arsebobs araerTi kulturul-istoriu-
li da religiuri Zegli. aqedan gamomdinare, turizmi SesaZloa gaxdes regionis grZelvadiani
ganviTarebis umniSvnelovanesi winapiroba.
bolo wlebis dinamikiT Sida qarTlis regionSi turistebisa da vizitorebis nakadebi
sagrZnoblad izrdeba. Tumca, aRsaniSnavia, rom turistuli obieqtebis damTvalierebelTa didi
nawili warmoadgens vizitorebs da ara turistebs.
Sida qarTlis regioni mdidaria religiuri ZeglebiT. aq mravladaa qviT naSeni cixesimagre,
koSki, taZari. regioni erT-erTi yvelaze mdidaria istoriuli ZeglebiT, rac iwvevs did inte-
ress religiuri turizmiT dainteresebul turistebSi. Sida qarTlis regionSi arsebuli moq-
medi eklesia-monastrebi qristianuli tradiciebiT momlocvelTa interesis obieqti gaxdeba.
Sida qarTlSi religiuri turistuli obieqtebia: gorijvari; goris sakaTedro taZari;
atenis sioni; ufliscixe; idleTis ioane naTlismcemlis eklesia; saqadagianos wminda dimitris
eklesia; saRolaSenis RvTismSoblis miZinebis eklesia; yinwvisis monasteri; bieTis monasteri;
winarexi; wveris wminda giorgis eklesia; rkonis kompleqsi; Zamis cixe; suramis cixe- simag-
re; qviSxeTis cixe; wromis taZari; urbnisis sionis taZari;metexis RvTismSoblis taZari; qvaTa-
xevis wminda giorgis eklesia; samTavisis taZari; erTawmindis taZari; alis dedaRvTisa; alis
kviracxovlis eklesia; beRleTis wminda giorgis eklesia; bijnisis wminda marines eklesia; bri-
lis RvTaebis, RvTismSoblis, wminda giorgis eklesiebi; xcisis wminda giorgis da ioane naT-
lismecmlis eklesiebi; wablovanis wminda giorgis eklesia; samwverisis eklesia; sarkis (sar-
yis) monasteri da sxv.
Sida qarTlis regionSi religiuri turizmis ganviTarebas xels Seuwyobs organizebuli
turebi. aucilebelia Camoyalibdes piligrimuli marSrutebi. SesaZlebelia turebis organizeba
Semdegi saxiT:
• samTavisi (X-XI ss) - samTavisis taZari mdebareobs kaspis municipalitetSi, kaspidan
CrdiloeTis mimarTulebiT 11 km-is daSorebiT, sofel samTavisis centrSi;
• erTawmindis taZari (XIII s-is I nax.) - erTawmindis taZari mdebareobs kaspis
municipalitetSi, kaspidan 10 kilometrSi samxreT-dasavleTis mimarTulebiT;
• metexis RvTismSoblis miZinebis taZari (XII-XIII ss) - mdebareobs kaspis
municipalitetSi. taZari XII-XIII saukuneebiT TariRdeba, Tumca, garkveuli istoriuli
cnobebiT, am adgilas eklesia gorgaslis epoqidan arsebobs;
• rkonis kompleqsi (VII -XVIII ss) - rkonis kompleqsi mdebareobs kaspis municipalitetSi,
misgan samxreT-dasavleTiT 20 kilometris moSorebiT, mdinare TeZmis marcxena napirze;
• atenis sioni (VII s-is I naxevari) - goris municipalitetSi, goridan 12 km-Si, sofel
atenis odnav moSorebiT, mdinare tanis marcxena napiras, gzis piras;
• ufliscixe (Zveli welTaRricxviT VI-IV ss) - ufliscixis naqalaqari mdebareobs
goris municipalitetSi, q. goris aRmosavleTiT 20 kilometrze, mdinare mtkvaris marcxena
napirze;
• gorijvari - wminda giorgis saxelobis gorijvris taZari VIII-IX s-is nageboba.
religiuri turizmis ganviTarebis strategiis CamoyalibebisaTvis aucilebelia regionis
SWOT analizi, romelic gviCvenebs religiuri turizmis ganviTarebis upiratesobebs,
SesaZleblobebs, naklovanebebs da safrTxeebs regionSi.
20
Zlieri mxareebi – S • mdidari kulturuli memkvidreoba;
• regionis xelsayreli geografiuli
mdebareoba;
• erovnuli mniSvnelobis religiuri
Zeglebis simravle;
• istoriuli sasuliero gimnaziis arseboba,
romelsac SenarCunebuli aqvs pirvandeli,
istoriuli saxe;
• mowesrigebuli sagzao infrastruqtura;
• adgilobrivi mosaxleobis tradiciebi;
• saSualo da umaRlesi saganmanaTleblo
dawesebulebebi.
susti mxareebi - W
• konfliqtur zonasTan siaxlove;
• arasrulyofili infrastruqtura
(sastumroebis, kvebis obieqtebis
Tanamedrove standartebTan Seusabamoba da
momsaxurebis dabali done);
• turistuli momsaxurebis arasaTanado done;
• kvalificiuri kadrebis nakleboba;
• religiuri Zeglebis amortizaciis maRali
done;
• finansuri resursebis da ucxouri
investiciebis arasakmarisi odenoba;
• turistuli obieqtebis mimdebare
teritoriebis dasufTavebis problemebi da
sazogadoebrivi sapirfareSoebis ararseboba;
• municipalitetebis satransporto
periferiuli gzebis mouwesrigebloba.
SesaZleblobebi - O
• Sida qarTlis regionSi religiuri
turizmis ganviTareba;
• goris municipalitetis turistuli
marSrutis centrad Camoyalibeba, saidanac
moxdeba turistuli marSrutebis gaSla
qarelis, kaspis da xaSuris mimarTulebiT;
• adgilobrivi da ucxouri
investiciebisaTvis mimzidveli garemos
Seqmna; • religiuri turizmisa da masTan
dakavSirebuli saqmianobebis
popularizacia;
• Sida qarTlis socialur-ekonomikuri
mdgomareobis gaumjobeseba xels Seuwyobs
mosaxleobis dasaqmebas da Semosavlebis
zrdas.
safrTxeebi - T
• konfliqtur regionTan siaxlove;
• garemos dabinZureba da ekologiuri
mdgomareobis gauareseba;
• istoriul-kulturuli memkvidreobis
degradacia da dakargva;
• qaoturi mSeneblobebi da istoriul-
arqiteqturuli stilis darRveva;
• dabali kvalifikaciis kadrebis monawileoba
istoriul ubnebis reabilitaciaSi;
• turizmis calkeuli segmentis
araTanmimdevruli, qaoturi ganviTareba.
turistebisa da vizitorebis raodenobis matebis ganmapirobebel faqtorTa Soris aRsa-
niSnavia regionul doneze infrastruqturis mowesrigebis RonisZiebebi, zogadad qveyanaSi kri-
minaruli mdgomareobis dastabilureba, qveynis turistuli potencialis popularizaciis
mizniT gatarebuli RonisZiebebi.
turizmis infrastruqtura - warmoadgens ganTavsebis (sastumroebi, otelebi, kempingebi,
saojaxo-kerZo sastumroebi da sxv.) da satransporto saSualebebis, sazogadoebrivi kvebis,
garTobis, sportuli, samkurnalo, religiur-sakulto, SemecnebiTi, saqmiani da sxva daniS-
21
nulebis organizaciebis, turoperatoruli da turagenturuli saqmianobiT dakavebuli da aseve
turistul-saeqskursio da gid-Tarjimnebis momsaxurebis mimwodebeli organizaciebis erTob-
liobas, romelic uzrunvelyofen turistebis xarisxian da operatiul momsaxurebas.
aRniSnuli momsaxurebis efeqtianobis gasaumjobeseblad Sida qarTlis regionSi aucilebe-
lia ganxorcieldes Semdegi RonisZiebebi:
• aSendes Sesabamisi standartebis mqone sastumroebi da moxdes kerZo pirebis dainterese-ba saojaxo sastumroebis mosawyobad;
• aucilebelia qalaqSi arsebuli gasarTobi centrebisa da dasvenebis adgilebis (parkebis,
skverebis, kinoTeatrebis da sakoncerto darbazebis) keTilmowyoba;
• aucilebelia sazogadoebrivi sapirfareSoebis mowyoba;
• aucilebelia qalaqis SesasvlelebTan da centralur ubnebSi ganTavsdes qalaqisa da mu-
nicipalitetis rukebi, romelzec datanili iqneba yvela RirSesaniSnavi religiuri turistuli
obieqtebi, maTTan misasvleli gzebi, kvebis obieqtebi, sastumroebi, turizmis sainformacio
centrebi, savadmyofoebis, fostis da policiis Senobebi da sxva administraciuli obieqtebi;
• avtosadgurebze, rkinigzis sadgurebsa da municipaluri transportis gaCerebis adgileb-
ze aucilebelia ganTavsdes turistebisaTvis qarTul da inglisur enaze transportis ganrigi-
sa da mimarTulebis maCvenebeli dafebi;
• aucilebelia municipalitetebSi arsebul turistul obieqtebamde misasvleli gzebis
mSenebloba, reabilitacia da keTilmowyoba, rac gulisxmobs gzis safaris mowesrigebas, gare
ganaTebis sistemis damontaJebas da sagzao niSnebis dadgmas.
Sida qarTlis regionSi religiuri turizmis ganviTarebisaTvis aucilebelia Semdegi mo-
mentebis gaTvaliswineba im mizniT, rom gamoswordes arsebuli mdgomareoba:
• unda gaumjobesdes komunikacia da koordincia regionis da qveynis dedaqalaqis turis-
tul saagentoebsa da obieqtebs Soris, raTa moxdes regionis turistuli potencialis sru-
lad aTviseba;
• unda amaRldes koordinaciis xarisxi TbilisSi moqmed turistul saagentoebsa da Sida
qarTlis municipalitetebSi arsebuli turistuli obieqtebis warmomadgenlebs Soris;
• Sida qarTlis regionSi ar funqcionirebs arcerTi turistuli saagento, ris gamoc
turistTa umravlesobis Sida qarTlSi mogzaurobebis koordinacias axorcieleben TbilisSi
moqmedi turistuli saagentoebi. Sedegad, ver xdeba Sida qarTlSi arsebuli turistuli obi-
eqtebis srulfasovnad da jerovnad aTviseba, turistebi da vizitorebi ZiriTadad Semodian
mxolod iseTi turistuli obieqtebis dasaTvaliereblad rogoric, magaliTad, aris stalinis
muzeumi q. gorSi da ufliscixe. maSin, rodesac regionSi bevrad metia religiuri Rirebulebis
mqone sxvadasxva turistuli adgili da obieqti;
• miuxedavad imisa, rom Sida qarTlis regionSi garkveulwilad mowesrigda sagzao in-
frastruqtura, problemas warmoadgens uSualod turistuli infrastruqturis ararseboba;
• mosagvarebelia turistuli obieqtebis dasufTavebis sakiTxi, gansakuTrebiT zafxulis
periodSi rodesac turistTa da vizitorTa nakadebi piks aRwevs. aucilebelia aseve turistul
obieqtebTan da sazogadoebrivi TavSeyris adgilebze sapirfareSoebis mowyoba.
turizmis sferos analizi aCvenebs, rom Sida qarTlis regions gaaCnia religiuri turiz-
mis ganviTarebis maRali potenciali, Tumca, am mimarTulebis ganviTarebisaTvis saWiroa mraval-
ricxovani problemebis daZleva. amas xels Seuwyobs is faqti, rom saxelmwifo prioritetad
gansazRvrulia turizmis aRorZineba, rac Sida qarTlis regions did SesaZleblobas miscems am
sferos ganviTarebisaTvis.
22
gamoyenebuli literatura:
1. m. margvelaSvili. turizmis ekonomika. Tb., 2012;
2. Sida qarTlis regionaluri ganviTarebis strategia 2012–2014 ww.;
3. analitikuri kvleva goris municipalitetSi arsebuli turistuli infrastruqturis
Sesaxeb da goris turistuli ganviTarebis strategia. gori 2008;
4. www.shidakartli.gov.ge 5. www.geostat.ge
Valeri Argutashvili
Perspectives of Religious Tourism Development in Shida Kartli Region
Resume
Shida Kartli region has good potential for religious tourism development. In all the four municipalities
(Gori, Kaspi, Kareli, Khashuri) of the region there are numerous cultural, historical and religious monuments. Hence, tourism might become an important prerequisite for the long-term development of the region.
The number of tourists and visitors has been significantly increasing in Shida Kartli region in recent years. However, it should be mentioned as well that most of the people, visiting tourist attractions in the region are not tourists, but visitors.
Shida Kartli region is rich in religious monuments. There are a lot of stone castles, towers and churches. There are also many historical monuments in the region, which attract a lot of tourists interested in religious tourism.
Tourism sector analysis shows that Shida Kartli region has high potential for development of religious tourism. However, in order to develop this sector it’s essential to overcome numerous problems. The fact, that tourism development is regarded to be a priority for the government will support to achieve this goal.
23
ekaterine babunaSvili
kacobriobis keTildReobis aqsioma kacobriobis xsnaSia
XX-XXI saukuneebis mijnaze kacobrioba axali gamowvevebisa da moTxovnebis winaSe dgas.
dRevandeli Cveni yofa mravali metad mtkivneuli problemebisadmi sazogadoebisagan swori poziciis SemuSavebas da mis gonivrul gadawyvetas moiTxovs.
dRevandeli msoflios problemaTa Soris ikveTeba iseTebi, romlebic sazogadoebisa da azrovnebis ganviTarebis kanonzomierebaTa aucilebeli, Tu SemTxveviTi Sedegia, da problemebi, romlebic saerTod ar aris damokidebuli adamianis neba-survilsa Tu mis moqmedebaze da bunebis ganviTarebis kanonzomierebebSi Sedis. adamianebi am ukanasknelis gadaWras mxolod nawilobriv da isic bunebis mecnierebaTa Semdgomi ganviTarebis wyalobiT Tu SeZlebs, rwmenisa da uflis wyalobiT.
samwuxarod, Tanamedrove msoflios civilizebul da ekonomikurad ganviTarebul qveynebSi oficialurad miRebul ekonomikur Teoriebsa da praqtikul sameurneo-mmarTvelobiT saqmianobaSi, TiTqmis ugulebelyofilia ufali, qristianuli sarwmunoebis principebi da zneobrivi normebi.
mTeli sazogadoebis mizans amqveyniuri siamovnebis (hedonizmi), bednierebis (evdemonizmi), materialuri dovlaTisa da maqsimaluri fuladi mogebis nebismieri saSualebiT miReba warmoadgens,1 da cxadia, rom aseT safuZvelze damyarebuli ekonomikis funqcionireba ganapirobebs, saboloo angariSiT, `simdidris~ pirdapiri mniSvnelobiT gaRmerTebas, codvebis sayovelTaod gabatonebas da adamianTa saboloo degradirebas.
arada, `mecnierebac da religiac~ ori saSualebaa obieqturi realobis Sesacnobad da isini xels unda uwyobdnen WeSmaritebis gziT kacobriobis ganviTarebas~.2
Tu davakvirdebiT Tanamedrove msoflioSi mimdinare ekonomikur procesebs da misgan miRebul Sedegebs, ar SeiZleba ar gaCndes sazogadoebaSi daukmayofileblobis sindromi `ekonomikis~, rogorc mecnierebis arasrulyofili gagebisadmi, rasac mivyavarT am movlenebis siRrmiseul gaanalizebamde da am ukanasknels ki im daskvnamde, rom dRis wesrigSi aucilebelia dadges qristianuli sarwmunoe-bis da ekonomikis RvTiTdadgenili kavSirurTierTobebis `sinergiuli~ gziT Seswavla da gamoyeneba.
dRes, ise rogorc arasdros, msoflio mosaxleobis keTildReobisaTvis aucilebelia Seqmnili situaciis sworad, dawvrilebiT, siRrmiseulad da gonebrivad gaanalizeba.
kacobrioba (adamiani) warmoadgens im erTaderT subieqts, romelic samyaroSi srulyofi-
lebisTvis aris Seqmnili, romelic RmerTma Tavis xatad da msgavsad Seqmna: `akurTxa RmerTma isini da uTxra: inayofiereT da imravleT, aavseT dedamiwa, daeufleT mas, epatroneT zRvaSi Tevzs, caSi frinvels, yovel cxovels, rac ki dedamiwaze daxoxavs~3 (dab. 1, 27-28).
aqedan gamomdinare, srulyofilebisaTvis Seqmnili `fenomenis~ keTildReobaze zrunva udides pasuxismgeblobas, sifrTxiles, gonierebasa da did sulierebas moiTxovs. sazogadoebisaTvis mxolod materialuri dovlaTisa da saukeTeso socialuri pirobebis Seqmna, maTi moTxovnebis maqsi-maluri dakmayofileba ar aris sakmarisi daskvnisTvis, rom maTi keTildReoba uzrunvelyofilia.
rogorc aRvniSneT, mecniereba `ekonomika~ adamianTa keTildReobisaTvis, maTi cxovrebis donis gaumjobesebisaTvis Seiqmna, romlis ZiriTadi sazrunavi adamiania. amitom, ekonomikis calkeuli dis-ciplinebis ZiriTadi miznebi da amocanebi, dasaxuli prioritetebi da qmediTi RonisZiebebi mimarTu-lia kacobriobis winaSe mdgari problemebis dasaZlevad.
1 mRvdeli basil axvlediani, giorgi SixaSvili, nikoloz bakaSvili. `marTlmadidebluri Teologiuri ekonomikisa da
marTvis safuZvlebi~. Tb., ,,meridiani~, 2009, gv. 30. 2 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II mecnierebis, ganaTlebis, kulturisa da xelovnebis Sesaxeb.
Semdgenel-gamomcemeli giorgi SixaSvili. Tb., `geokeria~, 2004, gv. 4. 3 biblia. saqarTvelos sapatriarqo, Tb 1989, gv. 13.
24
ekonomikis mizania ekonomikuri triadis gadaWriT bolomde uzrunvelyos adamianTa keTildReoba, triadisa, romelic moiTxovs _ ra? rogor? da visTvis? kiTxvebze, amomwuravi pasuxis gacemas. ra? _ damokidebulia resursebis iSviaTobaze, anu im uflismier miniWebul talan-
tebze, romelic TiToeul saxelmwifos gaaCnia Tavisi originalobis dacviTa da identurobis gamoricxviT. rogor? _ damokidebulia im teqnologiur procesebze, romelic gulisxmobs nebismi-eri jansaRi meTodebis gamoyenebis gziT minimaluri danaxarjebis fonze maqsimaluri mogebis miRebas. visTvis? _ anu vin aris yovelive amis momxmarebeli, romlis gemovnebis preferenciebze xdeba gaTvla. ar unda dagvaviwydes, rom kacobriobis keTildReobaze zrunva, TviT am sazogadoebis nawils uwevs, romelTa pasuxismgeblobazea mTeli samyaros materialuri faseulobebis, Rirebulebebis, dovlaTis Seqmna. swori strategiisa da taqtikis SemuSaveba. paisi aToneli wers: `Tu adamiani ar fiq-robs meore adamianze, ar gamodis Tavisi `me~-dan da gamudmebiT Tavisi Tavis garSemo trialebs,.... is im RerZs miRmaa, romelzec qristea~.1
dRes, rodesac sazogadoebam civilizaciis umaRles mwvervals miaRwia Tavisi `fasdaudebeli~ rudunebiT, isev aqtualur problemad rCeba maT keTildReobaze zrunva. mecnierul-teqnikuri prog-resis gziT Semcirebulma danaxarjebma da gazrdilma mogebam kidev axali kiTxva warmoqmna: kerZod, gaizarda Tu Semcirda keTildReoba da masze zrunvis tendenciebi? isev aqtualuria misi gadaWris gzebis Ziebisa da daZlevis meTodebis SemuSaveba kacobriobisaTvis, Tu gapasiurda?
ar viqnebiT zneobrivad marTalni, rom ar aRvniSnoT mecnierul-teqnikuri progresis miRweve-bis did rolsa da mniSvnelobaze kacobriobis cxovrebis pirobebis gaumjobesebaSi, misi donis amaR-lebasa da keTildReobaSi. Tamamad SeiZleba iTqvas, rom misi Sedegia mosaxleobis sicocxlis xan-grZlivobis zrda, gonebrivi, Tu fizikuri datirTvis Semcireba. magram, mTavari is ki ar aris procesi ramdenad umsubuqebs tvirTs adamians, aramed tvirTis Semsubuqeba ra gavlenas axdens mis suliereba-
ze, azrovnebaze. adgili aqvs adamianis mier naTeli gonebis realizebas, Tu pirobiTi refleqsebis sa-SualebiT axorcielebs yovelives. `bednieria is kaci, vinc hpova sibrZne da vinc goniereba SeiZina! radgan misi SeZena sjobs vercxlis SeZenas da misi mosavali _ xalas oqros.~2 (igav. 3, 13,14)
`yovelive jer-ars Cemda, aramed ara yoveli umjobes-ars; yovelive jer-ars Cemda, aramed me ara vissa Ãჴelmwifebasa davemorCile. sazrdeli muclisaTჳis, da muceli sazrdelisaTჳs; xolo RmerTman igica da eseca ganaqarvos; xoloÃჴorcni ese ara siZvisaTჳs, aramed uflisaTჳs, da ufali ჴorcTaTჳs.~3 (1 kor. 6, 12-13)
arada, Tanamedrove msoflio `arnaxuli~ mecnierul-teqnikuri da teqnologieri revoluciiT xasiaTdeba.
rogorc viciT, mecnierul-teqnikur progressze seriozul zemoqmedebas axdens globalizacia da integraciuli procesebi, romlebic Tanamedrove sazogadoebrivi urTierTobebis ZiriTad masazrdoebels warmoadgenen. maT fonze TiTqosda cxovrebis pirobebi ixveweba da srulyofas ganic-dis, magram rTuldeba saerTo ekonomikuri mdgomareoba mTel msoflioSi. rTuldeba urTierTobebi rogorc saxelmwifoebs Soris, ise pirovnebebs Soris, SeiniSneba umarTavi ekonomikuri elementebis arseboba.
globalizaciisa da integraciuli procesebis zrdam zogadad da kerZod, mecnierul-teqnikur progresSi, daaCqara aramdgradi, umarTavi ekonomikuri procesebis zrda msoflioSi. SeiniSneba msgavsi ekonomikuri modelebiT sargebloba sxvadasxva qveynis mier, yovelgvari tradiciuli
1 saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposisa da biWvinTisa da cxum-afxazeTis
mitropolitis, uwmindesi da unetaresi ilia II-is saaRdgomo epistole, 2011. 2 biblia. saqarTvelos sapatriarqo, Tb., 1989, gv. 566.
3 uflisa Cunisa ieso qristesi wminda saxareba, tfiliss, kavkasiis namestnikis umTavresis gamgeobis stambaSi, 1879. gv.
349.
25
interesebis gaTvaliswinebis gareSe, rasac mohyveba TiTqosda gaidentureba saxelmwifos ekonomikuri sistemebis modelebisa, rac amZafrebs konkurenciul brZolas bazarze da iwvevs monopolisturi, Tu oligopolisturi tendenciebisadmi ltolvas. es ukanaskneli ki mTavrdeba qaosiT, Crdilovani ekonomikuri elementebis momravlebiT bazris dasapyrobad, ekonomikuri da finansuri krizisebiT, rac mZime tvirTad awveba mosaxleobas.
imata socialurad daucvelma fenam, momravlda umuSevrebi, gaizarda adamianTa mier erTmaneTze gamiznuli zewola (eqspansia), ris gamoc imata fsiqiurad, fizikurad, moralurad da socialurad Selaxul adamianTa raodenobam, romelTa dabalansebaSi mxolod ekonomikuri kanonebi da kanonzomierebebi uZluria. `Surma moicva eri uswavleli~. amitom raodenobriv mxares ki ara aqvs gadamwyveti mniSvneloba Sedegis misaRwevad, aramed xarisxobrivs eniWeba upiratesoba, amis Sesaxeb wminda werilidan vgebulobT. ` uTxra eliam xalxs: me erTi davrCi uflis winaswarmetyveli, baalis winaswarmetyvelni ki oTxasormocdaaTi kacia. mogvcen ori kurati; erTi magaT amoirCion, Sua gakve-Ton da SeSaze Semodon, oRond cecxls nu SeunTeben. mec gavamzadeb meore mozvers, SeSaze Semovdeb da cecxls ar SevunTeb... xma gagvec baal! magram arc xma iyo da arc pasuxi. xtodnen samsxverplos win, romelic gamarTes... aiRo eliam Tormeti lodi, ramdeni Stoc iyo ZeTagan iakobis, romlis mimarT iyo uflis sityva, israeli iqnebao Seni saxeli... Camoedina wyali irgvliv samsxverplos da wyliT aivso Txrili.1 (3 mef. 18, 22-35)
kacobriobas uwevs mglur kanonebTan Widili da brZola arsebobisaTvis, gadarCenisaTvis, rac arabunebrivad xorcieldeba. kacobrioba ver an ar iyenebs samyaros ise, risTvisac mas mieca. qveyana adamians mieca, rogorc `sakvebi~, rogorc sicocxlis saSualeba, magram sicocxle, upirvelesad RmerTTan urTierToba unda iyos. samyaro da sakvebi misTvis Seiqmna, raTa maTi saSualebiT RmerTTan hqonoda kavSiri adamians. mxolod RvTis gulisaTvis miRebul sakvebs SeeZlo cxovelmyofeli yofiliyo.
adamis (kacobriobis) usazRvro tragediaa is, rom man sakvebi aRiqva, rogorc `sicocxle Tavis TavSi~, e.i. is erwmuna sakvebs, roca rwmenisa da sasoebis erTaderTi sagania RmerTi. `pir aTqs da ara ityvian, Tual asxen da ara xedven. yur asxen da ara esmi, cxvir asxen da ara iynosen~ (fsalm. 113, 13-15)2, maT aviwydebaT, rom samyaros Semoqmedi RmerTia: `uflisa aris qveyniereba da savseba misi, samyaro da misi mkvidrni~ (fsalm. 23, 1-2).3 kacobriobis gadarCenisaTvis uflis madliT ganbrZnobil adamianTa mier dawerili ` biblia~ aris saTave im ZiriTadi wyarosi, romlidanac unda ikvebebodes yvela mecniereba da maT Soris ekonomikac, is, rom biblia aris wigni samyaroze da adamianze, kacobriobasa da mis momavalze, mis saboloo bediRbalze, mis yoveldRiur yofa-cxovrebaze. `adamiani _ Sesaqmis gvirgvini~ ar aris mxolod lamazi sityvebi.
wminda werilis mTavari yuradReba mimarTulia kacobriobisaken, RmerTi kravs kavSirs masTan, romelic atarebs mis xatebas da mowodebulia msgavsebis misaRebad (ganRmrToba _ Teozisi) kavSiri RmerTsa da kacs Soris, RmerTsa da xalxs Soris, RmerTsa da kacobriobas Soris... kavSiri yovelTvis ormxrivia.4
faqti, romelic samwuxarod realuria, naTlad gveubneba, rom nawili kacobriobisa arabunebrivi wesebis gamoyenebis saSualebiT cdilobs moirgos samyaros marTva, anomaliuri meTodebi moaxvios sazogadoebas da CaaTvlevinos maT isini, rogorc bunebrivi movlenebi da kanonzomierebebi.
1 biblia. saqarTvelos sapatriarqo, Tb., 1989, gv. 316-317.
2 locvani da fsalmunni, gamomcemloba `gvirgvini~, Tb., 2008, gv. 168.
3 locvani da fsalmunni, gamomcemloba `gvirgvini~, Tb.2008, gv. 52.
4 biblia. saqarTvelos sapatriarqo, Tb., 1989, gv. 5.
26
swrafi tempebiT ganvitarebadma civilizaciam, mecnierul-teqnikuri procesis daCqarebam, internacionalizaciam, gaZlierebulma migraciulma procesebma, ucxouri kapitalis Tavisufalma moZraobam, globalizaciis tempebis daCqarebam, cxadia, ufro rTuli, Zviri da saSiSi gaxda kacobriobis keTildReobaze zrunva da misi dadebiTi Sedegebis gamokveTa, misi usafrTxoeba. maS ra xdeba? es mxolod ekonomikuri mecnierebis ususurobaa, Tu zogadad ekonomikis mecnierebis arasrulyofilebis Sedegi?
dRes msoflio erTi saerTo dilemis winaSe dgas. es dilema is didi jvaria, romelic mTel kacobriobas aqvs sazidi, rom am jvars ufali gvaZlevs da misi zidva zogjer gvimZims da zogjer gvimsubuqdeba (adamianis sulieri mdgomareobidan gamomdinare), Tumca es imas ar niSnavs, rom kacobrioba ar monawileobs Tavisi jvris SeqmnaSi, romlis vertikali sulieri kavSiria ufalTan, xolo horizontali _ sulieri kavSiri sxva adamianebTan. amgvarad, kacobriobam unda Seqmnas ori sulieri Zeli, romelic gulisxmobs: swrafvas RvTisken da swrafvas moyvasisken. pavle mociquli ambobs: `urTierT ars simZime itvirTeT da esreT aRasruleT sjuli qrestesi~.1 ufali Segvagonebs kacobriobas, `movediT Cemda yovelni maSuralni da tჳrT-mZimeni, da me gangisuჱno Tquჱn. aRiReT uReli Cemi Tquჱn zeda, da iswaveT Cemgan: rameTu mSჳd var da mdabal guliTa; da hpovoT gansuჱnebaÁ sulTa TquჱnTa. rameTu uReli Cemi tkbil ars, da tჳrTi Cemi subuq ars.~ (maT. 11, 28-30)2
`globalizacia aris gardauvali movlena da ukavSirdeba mecnierul-teqnikuri progresis ganviTarebas. SeiZleba iTqvas, rom mTeli msoflio gaxda globaluri, magram es sulac ar niSnavs imas, rom didma qveynebma unda STanTqon mcire qveynebi~.3
zogs hgonia, TiTqos mcire erebis sulieri, Tu erovnuli faseulobani qmnis konfliqts da dapirispirebas, rac SesaZloa mtrobasa da SuRlSi gadaizardos. sinamdvileSi es sulac ar aris ase. es faseulobani, maTi mravalferovneba, piriqiT, amdidrebs msoflios, gamoricxavs konfliqts da dapirispirebas, Tumca, amave dros saWiroa Camoyalibdes sakacobrio RirebulebaTa zneobrivi RerZi, romelic xels Seuwyobs civilizaciaTa Soris dialogs. mTavari is aris, rom Tanamedrove procesebis mimdinareobaSi kargad unda gaviazroT sad aris subieqti da sad aris obieqti. obieqti Zalian xSirad erebia da subieqti cdilobs Tavisi ideebi moaxvios Tavs im obieqts da amoiRos is erovnul-
zneobrivi, sulieri monapovari, faseulobani, rac Zalian saSiSia CvenTvis. unda vicodeT, ra aris misaRebi da ra ara, ra aris fsevdokultura da ra WeSmariti Rirebuleba.
amitom, araswori xedva da aRqmis deficiti iwvevs ganviTarebis sxvadasxva doneze myof saxelmwifoebSi cxovrebis arastabiluri tempebis SenarCunebis gamoTanabrebas. ekonomikuri urTierTobebis umetes wils bazari aregulirebs moTxovna-miwodebis wonasworobis safuZvelze, romlis fonze ikveTeba ganviTarebuli (Zlieri), ganviTarebadi (saSualo) da naklebad ganviTarebuli (susti) qveynebi, am ukanasknelis eqspansiis xarjze xdeba Zlieri saxelmwifoebis monopolisturi poziciebis SenarCuneba msoflio bazarze. arada, esec araswori midgomaa, radgan wminda werili gvaswavlis, rom Zlieri unda emsaxurebodes susts: `xolo Tquჱn ara egre iyuneT; aramed udidesi igi Tquჱn Soris iyavn mrwem, da wina-mZRuari igi, viTarca msaxuri. vin ars ufrosi, romeli inaჴiT hzis, anu romeli hmsaxurebs? anu ara romeli igi inaჴiT hzis? xolo me var Soris Tquჱnsa, viTarca msaxuri.~(luk. 22, 26,27)4.
1 saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposisa da biWvinTisa da cxum-afxazeTis mitropolitis, uwmindesi da unetaresi ilia II-is sakvirao qadageba, 27 marti, 2011.
2 uflisa Cuenisa ieso qristesi wminda saxareba, tfiliss, kavkasiis namestnikis umTavresis gamgeobis stambaSi, 1879. gv. 20.
3 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II mecnierebis, ganaTlebis, kulturisa da xelovnebis Sesaxeb. Semdgenel- gamomcemeli giorgi SixaSvili. Tb., `geokeria~, 2004, gv. 55.
4 uflisa Cuenisa ieso qristesi wminda saxareba, tfiliss, kavkasiis namestnikis umTavresis gamgeobis stambaSi, 1879. gv. 159.
27
`ukeTu me dagbanen ferჴni, ufalman da moZRuarman, da Tquჱnca Tana-gaZs urTierTars dabanad ferჴTa.... ara ars mona ufros uflisa Tჳsisa, arca mociquli ufros momavlinebelisa Tჳsisa. ese Tu hscnaT, netar xarT, ukeTu hyofdeT amas.~ (ioan. 13, 14,16,17)1
`Raribs nu waarTmev, radgan Raribia igi, beCavs karibWesTan nu daCagrav. radgan ufali gamoesarCleba maT da mis mZarcvelTa suls gaZarcvavs.(igav. 22, 22-23)2.
dRevandel msoflioSi mTeli ekonomikuri meTodebis gamoyeneba arsebiTad xdeba mxolod erTi Sedegis misaRwevad: miiRon mogeba, Seqmnan dovlaTi, magram rogor da ra parametrebiT, amas mniSvne-lobas ar aniWeben. aviwydebaT, rom `Senia ufalo mefoba, yvelaze aRmatebuli xar mTavrad. simdidre da dideba Sengan modis, Sen ganageb yovelives, Sens xelSia Zala da Zliereba, Sens xelSia yovelives gandideba da ganmtkiceba. (1 neSt. 29,11-12).3
`sibrZnec daifaravs kacs da fulic daifaravs, magram sibrZne upiratesia; mis mflobels acocxlebs~ (ekl.7,12)4.
adamiani gamudmebiT bednierebisa da siamis ZiebaSia, magram myar da mudmiv bednierebasa da siames ver povebs, Tumca eZebs daJinebiTa da Seupovrad. igi sul ufro da ufro iZens met codnas, iumjobesebs cxovrebis pirobebs, magram iqneba ki Jami, roca adamiani meti ganviTarebis wyalobiT bolosdabolos moipovebs bednierebas dedamiwaze? Tu ki gadavxedavT kacobriobis ganviTarebis istorias, vnaxavT, rom es imedi fuWia. ratom? imitom, rom im dros, roca mecniereba, xelovneba, kanonmdebloba da sxvani TavianTi ganviTarebisa da srulyofis umaRles xarisxs aRwevda, imave dros adamianis bunebaSi arsebuli boroteba Tavis mxriv viTardeboda misTvis Cveuli ZaliTa da Tavs iCenda kacobriobis zneobriv dacemaSi.
Cven TiTqmis ver vaswrebT Tvali vadevnoT mecnierTa warmatebebs, sxvadasxvagvar aRmoCenebs adamianuri yofis yvela dargSi da ar viciT, raRa dagvrCenia kidev adamianis sicocxleSive Sesamsubuqebeli da keTildReobis Sesaqmneli, magram aris ki dedamiwaze amJamad imaze ufro meti bed-niereba, vidre uwin? iklo siRaribem? avadmyofobam? gaxda ki cxovreba iafi? advili? ufro sasixaru-lo? gaqra ki adamianTa mwuxareba? ampartavnobis, sixarbis, fufunebis, sizarmacis, garyvnis, damo-nebis ganviTarebas didi asparezi Seeqmna. maS sad veZeboT bedniereba? simSvide? sad aris misi sawyisi?5 wminda werili gvpasuxobs `mis Tana cxovreba iyo, da cxovreba igi iyo naTel kacTa.~ (ioan. 1,4).6
dRevandelma civilizebulma, industriulma gonebam ar unda daiviwyos, rom beTlemis gamoqvabulSi Sobilma WeSmaritebam, xorcSesxmulma RmerTma Cvenma ieso qristem, pirvelma mohfina naTeli mecnierebis winsvlas. 7
mecnierul-teqnikurma progresma mogvca arnaxuli Zalaufleba bunebis asaTviseblad, magram
es Zalaufleba unda iyos gamoyenebuli adamianis ara sulieri dauZlurebis, aramed misi keTildReobisa da sulierebis amaRlebisTvis, am sityvebis globaluri gagebiT.
mecnierebisa da teqnis miRwevebis gonivruli gamoyeneba samyaros ayvavebis sawindaria da imavdroulad am miRwevebis uaryofiTi mimarTulebebiT ganviTarebam SeiZleba sicocxlis niSanwyalic ki ar datovos Cvens planetaze.
1 uflisa Cuenisa ieso qristesi wminda saxareba, tfiliss, kavkasiis namestnikis umTavresis gamgeobis stambaSi, 1879. gv. 200.
2 biblia. saqarTvelos sapatriarqo, Tb., 1989, gv. 579-580.
3 biblia. saqarTvelos sapatriarqo, Tb., 1989, gv. 374.
4 biblia. saqarTvelos sapatriarqo, Tb., 1989, gv. 591.
5 saqarTvelos erovnuli akademia, gelaTis sasuliero akademia(samecniero konferenciis masalebi),Tbilisi 2006. gv. 62-63.
6 uflisa Cuenisa ieso qristesi wminda saxareba, tfiliss, kavkasiis namestnikis umTavresis gamgeobis stambaSi, 1879, gv.168.
7 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II mecnierebis, ganaTlebis, kulturisa da xelovnebis Sesaxeb. Semdgenel- gamomcemeli giorgi SixaSvili. Tb., `geokeria~, 2004.
28
`RmerTsa, romelman Sehqmna sofeli da yoveli, ra ars mas Sina: ese cisa da quჱyanisa ars ufali, araÃჴeliTqmnilTa taZarTa Sina damkჳdrebul-ars, arca kacobrivTaÃჴeliTa mier imsaxurebis, viTarmca moqene vissame iyo, rameTu igi Tavadi mohscems yovelTa cxovrebasa, da sulsa yovliT-kerZo. da Sehqmna erTisgan sisxlisa yovelni naTesavni kacTani, damkჳdrebad yovelsave zeda pirsa quჱyanisasa ganaCinna, dawesebulni Jamni da sazRuris-dadebani damkჳdrebisa maTisani. moZiebad RmrTisa, da ukeTumca vin eZiebda, hpovamca igi; da rameTu arca Sor ars kacad-kacadisagan Cuჱnisa: rameTu mis mier cxovel-varT, da viqceviT, da varT, viTarca igi vinme Tquჱnganni sityჳs-moqmedni ityჳan: romlisa igi naTesavca varTo.1 (saqme 17, 24-28)
yvela dros Tavisi tkivili aqvs da gageba am tkivilisa mecnierebis erT-erTi umTavresi amocanaa. amisTvis ki, rogorc wminda ilia marTali gvmoZRvravs, WeSmariti mkvlevari, viTarca ganmkiTxveli, jer im droebis qerqSi unda Cajdes da mere ganikiTxos TviT droebis Svilnica. es rom ar iyos, kaci verc sabuTs upovis cxovrebas da verc azrs gaugebs. amitom Cvenc unda vikiTxoT: ra dro aris axla? istoriis romel periodSi gviwevs cxovreba? rogoria megaekonomikuri orientaciis mTavari prioritetebi, msoflio ekonomikuri azrovnebis ganmsazRvreli Rirebulebebi?
`Zveli qronografebi (mematianeebi) istorias yofdnen ramdenime periodad _ adamianis asakis Sesabamisad:
pirveli periodi: adamidan noemde _ es aris yrmoba kacobriobisa, meore periodi: noedan abraamamde _ bavSvoba kacobriobisa, mesame periodi: abraamidan mosemde _ siWabuke kacobriobisa, meoTxe periodi: mosedan qristemde _ sivaJkacis anu mowifulobis xana kacobriobisa. mexuTe periodi: qristesSobidan moyolebuli _ sibere kacobriobisa.~2 dRes ki, rogorc politologebi aRniSnaven, 2001 wlis 11 seqtembers aSS-Si datrialebulma
tragediam msoflios auwya kacobriobis istoriaSi axali, uprecedento postmodernis epoqis dawyeba, rac moiTxovs saxelmwifoebsa da xalxebs Soris saukuneobiT arsebul urTierTobebis Zireul gadasinjvas. TiTqos paradoqsulia, magram rac ufro Zlieria ekonomikuri, Tu samxedro TvalsazrisiT saxelmwifo, miT ufro did safrTxes uqmnis mas saerTaSoriso terorizmi, romlis Tavdasxmis obieqti SeiZleba gaxdes atomuri eleqtrosadgurebi, qimiuri qarxnebi, gasaidumloebuli laboratoriebi da sxva mniSvnelovani obieqtebi.
swored am globaluri saerTo safrTxis da msoflio masStabis saerTaSoriso TanamSromlobis TvalTaxedviT unda gadaisinjos yvela problema, romelic xels uSlis saxelmwifoTa TanamSromlobasa da xalxebis keTildReobas, ganviTarebis stabilurobas. es msoflioSi Seqmnili axali realobis erTaderTi gonivruli alternativaa. geopolitikuri kuTxiT, Tanamedrove saerTaSoriso urTierTobaTa sistema efuZneba metoqeobas ara er-saxelmwifoebs, aramed er imperiebs Soris. swored es iqneba erT-erTi yvelaze mTavari damaxasiaTebeli niSani Cveni cxovrebisa, romelsac zeTanamedrove ewodos, periods, sadac degradirebuli kacobriobis nawili cdilobs moirgos samyaro araswori, arabunebrivi meTodebis gamoyenebis fonze da gvTavazobs bunebriv formatSi.
yovelive zemoTTqmulidan gamomdinare mivdivarT erT daskvnamde, romelic gvaZlevs saSualebas gavakeTod gonivrulad gaazrebuli miksi, rom: 1. yvela am problemis gadaWra SeuZlebelia mxolod ekonomikuri faqtorebis saSualebiT. aucilebelia sinergiuli socialuri ekonomikis ganviTareba;
1 uflisa Cuenisa ieso qristesi wminda saxareba, tfiliss, kavkasiis namestnikis umTavresis gamgeobis stambaSi, 1879, gv.
257-258. 2 arqimandriti rafaeli, qristeSoba. ix.: arqimandrit rafaelis qadagebebi, statiebi da saubrebi. Targmna maia nikolaZem.
gaz. `jorjian Taimsi~ N 052(264), 8.01-15.01, 2004, gv.15.
29
2. ar aris sakmarisi da srulyofili Seqmnili problemis sibrtyiseuli aRqma, sadac aTvlis sistema sakoordinato sibrtyis RerZebis gadakveTis wertilia, Tu ar iqna am problemis sivrciseul WrilSi ganxilva, sadac uzenaesi ufalia, xolo aTvlis wertili ki sjuli; 3. ar aris marTebuli simdidrisa da mogebis kerpiseuli gageba, rogorc kacobriobis moTxovnaTa dakmayofilebis ZiriTadi saSualeba, Tu ar iqna gaazrebuli mTavari, rom `kacs RmerTi aZlevs qonebasa da simdidres da imis Snosac, rom moixmaros, miiRos wili da gaixaros Tavisi SromiT; es yve-laferi RvTis wyalobaa.~ (ekl. 5,18)1; 4. ar unda iqnas gagebuli ise, rom qristianuli sarwmunoeba ganikiTxavs simdidres da mdidar adamians, adamianis sameurneo saqmianobis Sedegi nivTieri dovlaTisa da fulis Seqmna-dagrovebaSi gamoixateba da iqamde didi sjulis kanonSia naTqvami: `simarTliT SeZenili da sikeTeSi daxarjuli simdidre ar unda davamciroT~.2 da ara ise, rogorc es dRes xdeba: `ucxouri qveynisTvis daxmareba dRes is fulia, romelsac mdidari qveynis Raribebi ixdian da Raribi qveynis mdidrebi iReben (evan ezari)~3; 5. ar aris sakmarisi aRiareba imisa, rom sworad Camoyalibebul ekonomikur Teoriebsa da faqtorebs SeuZliaT ganapirobon kacobriobis arsebobis `puris Seqmna~, Tu ar iqna mxedvelobaSi miRebuli, rom `ara mose mogca Tquჱn puri zeciT, aramed mamaman Cemman mogca Tquჱn puri WeSmariti zeciT~ (ioan. 6, 32)4; `weril ars, rameTu ara puriTa xolo hscxondebis kaci, aramed yovliTa sityჳTa, romeli gamo-vals pirisagan RmrTisa.~ (maT. 4, 4)5; 6. marto aRiareba imisa, rom aucilebelia Teologiur-ekonomikuri principebis SemuSavebac _ ar aris sakmarisi am problemis srulyofili gadaWrisaTvis, Tu ar iqna gaTvaliswinebuli kacobriobis mmarTvelobis romel periodamde mivyavarT am problemis veqtors. ra aris amis gamosasworeblad sa-Wiro da ratom? amitom mivdivarT im msjelobamde, rom Zirfesvian Seswavlas, gaanalizebas da imdroindeli garkveuli gamocdilebebisa Tu Sexedulebebis danergvas moiTxovs dRevandeli Seqmni-li situacia. mxedvelobaSi gvaqvs msajulTa mmarTvelobis periodi, raTa davanaxoT axlandel da mo-maval Taobebs, rom kacobriobis ZiriTad politikur, ekonomikur, socialur Zalas da siZlieres mtkice religiuri grZnoba, SiSi, siyvaruli uflisa da krZalva misdami Seadgens, romelic ganapiro-bebda Teokratiuli periodis idealuri marTvelobis periodad aRiarebas kacobriobis istoriaSi.
dabolos, ra raodenobis reformebi, Teoriebi, koncefciebi, mtkicebulebebi, argumentebi, praq-tikuli magaliTebi ar unda ganvixiloT _ udavoa, rom kacobriobis keTildReobaze zrunvis aqsioma kacobriobis zneobriv cxovrebaSi, e.i. codvisagan xsnaSia.
1 biblia. saqarTvelos sapatriarqo, Tb 1989, gv. 590. 2 didi sjulis kanoni. Rangris krebis kanonebi. mux. 21.
3 msoflio ekonomika, SoTa veSapiZe, eka lekaSvili, ambrosi griSikaSvili, nana aslamaziSvili, Tb.2008, gv. 649.
4 uflisa CuÀnisa ieso qristesi wminda saxareba, tfiliss, kavkasiis namestnikis umTavresis gamgeobis stambaSi, 1879, gv. 181.
5 uflisa Cuenisa ieso qristesi wminda saxareba, tfiliss, kavkasiis namestnikis umTavresis gamgeobis stambaSi, 1879, gv.5.
30
Ekaterine Babunashvili
The Axiom of Human Well-being is in Deliverance of Humanity
Resume
On the boundaries of XX- XXI century, mankind is facing new challenges and requirements. Today’s life calls for making up right position and reasonable solutions for many burning problems by society, which includes the following: 1. It’s impossible to solve all these problems only with the help of economic factors. The development of synergistic economy is essential. 2. It’s not enough to consider problems in a flat-way, where the starting-point is crossing point of axes of coordinate plane, but to consider the above mentioned problems in a spatial view where Supreme is the God and the starting-point is Law. 3. It’s not right to make wealth and profit an idol as a main way of meeting needs of mankind, if we don’t take into account the most important fact that is the following:”God gives a man property and wealth and ability to use it, get his share and enjoy his working; all these are God’s favour (Ecclesiasticus.5,1) 4. We shouldn’t assume that Christianity dooms wealth and rich man. The result of a man’s trades is reflected in accumulating of material wealth and money, and it is said even in Testament Law: “We mustn’t humiliate wealth, which is gained by a right way and which is spent on good things.”But nowadays “The help for foreign countries is money paid by the poor of rich countries and received by the rich of poor countries.” It’s not enough to admit, that properly formed economic theories and factors can provide “creation of bread” for existence of mankind. We should consider the fact that “It wasn’t Moses who gave you bread, but God (John 6,32) 5. “There is a letter which reads that salvation isn’t due to bread, but due to all those words uttered by God” (Matthew 4,4) 6. It’s not enough as well to admit that making up theological-economic principles is essential to solve this problem thoroughly, if we don’t take into account the period of governance where this problem vector goes to. What is necessary to correct it and why? That’s why, we come to the conclusion that current situation requires thorough study, analyzing and implementing of certain experience and views of that period. We mean the period of Judge Governance in order to let our recent and future generation, that main political, economic, social power of mankind is solid religious feeling, fear, love and reverence to God, which on the other hand provided the recognition of theocratic period as an ideal governance period in the history of mankind. 7. And lastly, after reviewing so many reforms, theories, concepts, evidences, arguments, practical examples we come to an evident conclusion that axiom of caring about well-being of mankind is moral life of mankind, i.e. saving from sin.
31
ineza gagniZe
ganaTlebisa da rwmenis urTierTkavSiris sinergiuli efeqtis Sesaxeb
Tanamedrove msoflioSi inteleqtualuri saqonlisa da momsaxurebis msoflio bazari
tradiciul bazrebze xuTjer ufro swrafad izrdeba1. aRniSnulidan gamomdinare, nebismieri sa-
xelmwifosTvis mniSvnelovania ganaTlebis sferos marTva-funqcionirebis efeqtianobaze zrunva.
sazogadod, ganaTleba aris codnis, unaris, daxelovnebis, azrovnebis kulturis, xasiaTis,
da sxva Tvisebebis swavlebisa da ganviTarebis procesi legalur saswavlo dawesebulebebSi.
saswavlo aqtivoba gulisxmobs codnis warmoebasa da ganawilebas, romelic tardeba regularu-
lad saswavlo institutebSi, dawesebulebebSi an sxvagan. aqcenti aseT dawesebulebebSi gakeTe-
bulia oficialurad miRebul saganmanaTleblo sistemaze. aqve isic unda aRiniSnos, rom arse-
biTi saswavlo procesebi mimdinareobs sxva institutebSic, rogoricaa eklesiebi, samxedro da-
wesebulebebi, samoqalaqo organizaciebi, klubebi, biznes-firmebi da sxva.
mokled ganvixiloT ganaTlebis sistemaSi saxelmwifos Carevis aucileblobis argumentebi
da saxelmwifos saganmanaTleblo funqciebi. ganaTlebaSi saxelmwifos Carevis aucileblobis argumentebia:
• gare efeqtebis arseboba;
• saxelmwifos mier umciresobis uflebebis dacva;
• ganaTlebis rolis zrda demokratiis ganviTarebaSi;
• sastarto SesaZleblobaTa Tanasworobis uzrunvelyofa;
• „saerTo Rirebulebebis“ dadgenis aucilebloba;
• ganaTlebis efeqtis gansazRvra ekonomikur zrdaze.
saxelmwifos saganmanaTleblo funqciebia:
• ganaTlebis gamowvevebisa da miznebis ganxorcieleba;
• saganmanaTleblo saqmianobis warmarTva sxvadasxva doneze;
• gansazRvrul asakamde savaldebulo ganaTlebis miRebis uzrunvelyofa;
• saswavlo gegmebisa da programebis Seqmna;
• saxelmZRvaneloebisa da saswavlo masalebis Seqmna;
• saganmanaTleblo dawesebulebebis dafinanseba2.
zemoaRniSnulidan Cans, rom saxelmwifos mxridan ganaTlebis sistemaSi Carevis erT-erTi
argumentia `sazogadoebaSi „saerTo Rirebulebebis“ dadgenis aucilebloba~, rac, Cveni azriT,
imas gulisxmobs, rom ganaTlebis procesSi aucilebelia gaTvaliswinebuli iqnes msoflio
Rirebulebebisa da konkretuli qveynis qcevis standartebis gaTaviseba axalgazrdebSi, rac
sabolood unda aisaxebodes maT qcevaze.
Cveni qveynis saxelmwifoebriobis 3000 wliani istoriis meore naxevarze meti mTlianad
ganisazRvra marTlmadidebluri cxovrebis wesiTa da misTvis ukidures aRmosavleTSi myari
placdarmis funqciis aRsrulebiT, ra rolic Cveulebriv savele brZolaSic ki urTulesi Se-
sasrulebelia da amitom didi qartexilebiTac aRiniSna. Tu am problemas enisa da kulturuli
tradiciebis TviTmyofadobis SenarCuneba-dacvisa da TaobebisaTvis gadacemis prizmaSi ganvixi-
lavT, suraTi gacilebiT muq ferebSi warmogvidgeba.
1 gelaSvili s., ganaTlebidan miRebuli sargebeli da misi statistikuri gazomvis meTodebi“, Jurnali „ekonomika
da biznesi“, iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis ekonomikisa da biznesis fa-
kultetis saerTaSoriso referirebadi da recenzirebadi samecniero-praqtikuli Jurnali „ekonomika da biznesi“,
Tb. #2, 2012, gv. 65-80. 2 maRlakeliZe S., saxelmwifos roli ganaTlebaSi, http://videochannel.iliauni.edu.ge
32
marTlmadidebluri sarwmunoeba Seisisxlxorca qarTvelma erma ara marto Tavisi cxovre-
bis stilSi, aramed azrovnebaSic da asaxa msoflio mniSvnelobis mqone poeziisa da mwerlobis,
unikaluri xalxuri folkloris nimuSebSi.
damoukideblobis aRdgenis Semdgom saqarTvelos saganmanaTleblo sferoSi mravali
reforma gatarda. maT sazogadoebis mxridan araerTgvarovani Sefaseba moyva, vinaidan xSirad
urTierobebSi iseT normebis danergvas vcdilobdiT, rac aSkarad ewinaaRmdegeboda qveyanaSi
saukuneebis manZilze damkvidrebul urTierTobis wesebs, magaliTad, ufrosebisadmi
damokidebuleba, sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi qceva da sxva, rac ufro metad fsevdo-
kulturis gavlenaa.
imis asaxsnelad, Tu rogor ganaTlebas vTvliT misaRebad, gvsurs visargebloT wm.
gabriel episkoposis sityvebiT: `ganaTleba marto maSin aris kargi da mxolod imisTana ganaT-
leba aris kargi, romelic aRamaRlebs da gaakeTilebs kacsa yovlis mxriT, da ara mxolod er-
Tsa, Tu gind umaRlessa, missa bunebis mxaresa. TviTon swavla aris orpirovani iaraRi; SeiZle-
ba kacma moixmaros is keTil saqmezec da borotzedac, sasargeblod da sazaralod Tavisa Tvi-
sisa da sxvaTa. saqme umaRlesia sityvaze, cxovreba uZvirfasesia swavlaze.
swavlam, ganaTlebam unda gaaumjobesos yovelni saqmenni Cvenni, mTeli Cveni cxovreba. ra
sasargebloa, rodesac kacis goneba savsea mravalgvari codniTa, xolo misi saqme da cxovreba
srulebiT ar gansxvavdeba uswavlel kacTa saqmisa da cxovrebisagan~1. vfiqrobT, am sityvebSia
mocemuli is modeli, rac ganaTlebis sistemam kargad unda gaiTavisos saqarTveloSi.
gelaTis akademiis daarsebisas didi mefe daviT aRmaSenebeli ocnebobda, rom akademia yo-
filiyo axali ierusalimi da axali aTeni. es ormxrivi keTilgonivruli damokidebuleba reli-
giasa da saR azrs Soris dResac devizia qarTuli eklesiisaTvis. `oriaTaswlovani istoria
Cveni qveynisa naTlad mowmobs, rom Cveni kultura, arqiteqtura, mwerloba qristianul
sarwmunoebaze iyo dafuZnebuli. qristianoba iyo is mTavari Zala, romelzec Sendeboda Cveni
sulieri Senoba. amasTan erTad, minda vTqva, rom saqarTveloSi qristianoba da qristianuli
rwmena mudam iyo dakavSirebuli codnasa da mecnierebasTan. Cveni istoriidan kargad viciT, rom
yoveli monasteri, yoveli sulieri savane ara marto sulieri moRvaweobis adgili, aramed
didi mecnieruli centric iyo~2.
aRniSnulis saukeTeso dadasturebaa, alaverdis monastris marnis magaliTi. am maranSi
`kasrebSi dayenebulma 3 wlianma saferavma da qvevrSi dayenebulma tradiciulma kaxuri tipis
Rvinom umaRlesi jildoebi daimsaxures. Jurnal _ `dekanteri~-s mier londonSi Catarebul
2012 wlis konkursze warmodgenili iyo 11000-mde Rvinis nimuSi. qarTuli Rvinis maRali
prestiJis aRiareba gaxlavT alaverdis monastris marnis `saferavi~-s Rvinis mier mopovebuli
regionaluri didi oqros medali _ `gran-pri~. xolo amave konkursze qvevris kaxuri tipis
Rvinom brinjaos medali daimsaxura. Tu gaviTvaliswinebT imas, rom kaxuri tipis Rvino
msofliosaTvis ucnobia, brinjaos medlis mopoveba metad sapatioa~3. am maranSi gaweuli saqmi-
anoba, msoflio Rvinis mwarmoebelTa pirveli aTeulis wevrma, donato lanatim Seafasa,
rogorc `zeenologia~. es ki, Cveni azriT, miRweulia imis gamo, rom aq ganaTlebasa da
religias Soris dapirispireba ar aris da qcevis motivi ganisazRvreba saRvTo sjuliT. nebis-
mier morwmune adamians gaTavisebuli aqvs, `romelman icodis keTilisa saqme da ara qmnes, cod-
va ars misa (iak. 4;17) da `yovelsave rasaca iqmodiT, guliTad iqmodeT, viTarca uflisasa da
nu viTarca kacTasa~ (kol. 3; 24).
1 qadagebani imereTis episkoposis gabrielisa _ t. I, Tb., 1990.
2 rwmena da codna, patriarqi ganaTlebisa da mecnierebis Sesaxeb, saqarTvelos sapartriarqos wmida andria
pirvelwodebulis saxelobis qarTuli universiteti, ISBN 978-9941-404-32-0, www.logos.org.ge, gv.75. 3 Rlonti T., qarTuli qvevris tradiciuli Rvinis didi saerTaSoriso aRiareba,
http://www.since1011.com/ka/publications/88-qvevris-saertashoriso-agiareba.html
33
is, rom ganaTleba (codna, mecniereba) da rwmena erTmaneTs ar ewinaaRmdegeba, da piriqiT,
aZlierebs erTurTs, aRniSnulia msoflioSi cnobili moazrovneebis sityvebSi. i. v. goeTe werda:
`rogoradac ar unda moindomos adamianma, buneba da masSi mimdinare procesebi gonebaze unaSTod ar
iyofa, anu yvelgan da yvelaferSi rCeba adgili iracionalurisaTvis, rwmenisaTvis~1. m. ebner-
eSenbaxi fiqrobda, rom: `mTeli codna iwyeba eWviT da mTavrdeba rwmeniT~2. a. ainStaini werda:
`mecniereba religiis gareSe xeibaria, xolo religia mecnierebis gareSe - brma~3. cnobili
mkvlevari m. planki werda: „mecniereba da religia sinamdvileSi ar upirispirdebian erTmaneTs,
aramed nebismieri moazrovne kacisaTvis isini aucilebelia erTmaneTis Sesavsebad da
gasaRrmaveblad“4. didi mecnieri a. amperi axalbedebs aswavlida: `ufrTxildi marto mecnierebis
Seswavlas. iswavle, gamoikvlie qveynieri; es valia mecnieris kacisa; garna xilul qveyanas ganicdi-
de erTis TvaliT, meore ki daucxromelad miapyar saukuno naTels. erTis xeliT gamoikvlie bune-
ba, meoriT ki, rogorc bavSvs mamis kalTa, gepyras bolo RvTis samoselisa~5.
saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II wers: `zogjer amboben: mecniereba da rwmena
erTmaneTs ewinaaRmdegebao. ar aris swori. gana SeiZleba isini daupirispirdnen urTierTs,
rodesac Cveni yofis sul sxvadasxva sferoebs moicaven: rwmena _ suliers, mecniereba _
materialurs? isini erTmaneTs ki ar gamoricxaven, aramed avseben da aucilebelni arian pirov-
nebisa da sazogadoebis normaluri ganviTarebisa da arsebobisaTvis~6.
`yoveli sibrZne uflis SiSia da yovel sibrZneSi kanonis aRsrulebaa... Wkuanakli, magram
RvTis moSiSi sjobs didad gabrZnobils, magram sjulis damrRvevs~ _ gvaswavlis sibrZne
ziraqisa (19;20,24). Tavisi gonierebiT cnobili mefe solomoni ki miuTiTebda, rom `uflis
SiSi sibrZnis saTavea, siwmindeTa codna ki goniereba~ (igav. 9;10).
msjelobis gagrZeleba gvsurs Zveli da axali aRTqmis mixedviT. bibliaSi weria, rom
`gveli yvelaze cbieri iyo velur cxovelTa Soris, romlebic ufalma gaaCina~ (dab.3;1)7 (aseve
sxva TargmanSi mocemulia, `xolo gveli iyo ugonieresi yvela mxecs Soris qveyanaze, rom-
lebic Seqmna ufalma~8). gvelma icoda, Tu ra moyveboda akrZaluli xilis miRebas (e.i. Zvel
aRTqmaSi cbiereba, goniereba izomeboda codnis da informirebulobis Sesabamisad) da RvTis
SiSis gareSe arsebulma aseTma codnam, Seacdina edemis mkvidrni da RvTis wyevlis tvirTiT
daakargvina maT uflis samyofeli. daiwyevla adamic (`miwa daiwyevlos Sens gamo: tanjviT
miiRebde misgan sazrdos mTeli sicocxle. pirofliani Wamde purs...~ dab 3;17-19), evac
(`satanjvels gagimravleb ...~ dab. 3;16) da gvelic (`mucliT ixoxde da mtveri Wamo mTeli
sicocxle...~ dab. 3;14). xazgasasmelia, rom uflisgan daiwyevla ara marto Semcdeneli (gveli),
aramed misi damjernic, romlebmac ugulebelyves uflis darigeba.
Semdgom, axal aRTqmaSi gveli asocirdeba sibrZnesTan (sagulisxmoa, rom gveli
aRmosavleTSic sibrZnis simbolodaa miCneuli). sasurvelia gavixsenoT, rom Zvel aRTqmaSi
moses mier gvelis udabnoSi amaRlebis faqti moxseniebulia axal aRTqmaSic, rac Zveli da
axali aRTqmis damakavSirebeli erT-erTi xidia. ioanes saxarebaSi weria, `viTarca-igi mose
aRamaRla gueli udabnos, egreT jer ars amaRlebai Zisa kacisai~ (ioane 3;14).
1 rwmena da codna, dasaxelebuli naSromi, gv. 31.
2K kuprava v., sibrZnis saunje, nakaduli, Tb., 1987, gv. 490.
3 www.goodreads.com/author/quotes/9810.Albert_Einstein 4 rwmena da codna, dasaxelebuli naSromi, gv. 25. 5 Rirsi mama aleqsi (SuSania) _ Tb. 1999, gv. 185. 6K kalandaZe g., saqarTvelos dideba, RvTiuri sibrZnis marTlmadidebluri enciklopedia, Tb., 2009, gv. 67-68.
7 biblia, saqarTvelos sapatriarqos gamocema, Tb., 1989, gv. 14. 8 Zveli aRTqma (axali Targmani Tanamedrove qarTul enaze, xelm: protopresviteri giorgi gamrekeli),
http://www.patriarchate.ge/?action=sagvto_cerili
34
borotebis simbolodan gvelis sibrZnis simbolod metamorfozas saukeTesod xsnis beri
efrem filoTeveli `da rogorc yoveli, gvelisagan dakbenili, Zelze Camokidebuli rvalis
gvelis Sexedvisas ikurneboda, aseve qristianic, romelsac swams qristesi, iswrafvis uflis
cxovelsmyofeli iarebisken, iRebs mis xorcs da svams yovladwmida sisxls, codvis – sulieri
gvelis – nakbenisgan ikurneba. am yovladwmida sazrdos miRebiT mas eZleva sicocxle, rom
ganaxldes da axal qmnilebad iqces~1. amgvarad, uflis SiSis gareSe borotebadqceuli codna
uflis rwmeniT sufTavdeba da misgan kurTxeuli xdeba axal simaRleebze asasvlelad, kerZod,
`aha me migavlineb Tquen, viTarca cxovarTa Soris mgelTa: iyveniT ukue mecnier, viTarca
guelni, da umanko, viTarca tredni (mT.10;16). da raJams migcnen Tquen, nu hzrunavT, viTar anu
rasa ityodiT, rameTu mogeces Tquen mas Jamsa Sina, rasa-igi ityodiT. rameTu ara Tquen iyvneT
metyuelni, aramed suli mamisa Tquenisai, romeli ityodis Tquen Soris (mT.10; 19-20).
analogiuri azria mocemuli wmida werilebSic, kerZod, `mixaris ukue TquenTvis da mnebavs
Tqueni, raiTa brZen iyvneT keTilisTvis da umanko – borotisTvis~ (rom.16,19), aseve, `rameTu
siwrfoebiTa da WeSmaritebiTa RmrTisaiTa da ara sibrZniTa xorcieliTa, aramed madliTa
RmrTisaiTa viqceodeT sofelsa Sina~ (II kor.1;12).
aRniSnulidan gamomdinare, SegviZlia davaskvnaT, rom rwmenisa da ganaTlebis (codnis,
mecnierebis) erTianobaSi yvela saidumlos gasaRebi Zevs, `saidumlosa mas RmrTisasa da
mamisasa da qristessa, romelsa Sina arian yovelni saunjeni sibrZnisani da mecnierebisani
dafarulni~ (kol. 2;2,3), amitom, wm. mociquli iakobi wers: `vin ars brZen da mecnier Tqven
Soris, aCvenen keTilad svlisagan saqmeni Tvisni~ (iak. 3.13).
vfiqrobT, swored aRniSnulis gamo, wers saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II,
rom: `Tavisi funqciis sworad Sefasebas da Sesrulebas inteligencia SeZlebs mxolod maSin,
Tu Tavis codnas rwmenas daukavSirebs. oden am SemTxvevaSi miaRwevs is did da sasurvel
Sedegebs... saqarTvelos kulturuli, inteleqtualuri, Tundac materialuri potencialis
aRorZineba sulieri amaRlebiT unda daiwyos. mecnierebis da mis warmomadgenelTa suliereba
iqneba saTave Cveni qveynis ganaxlebisa~2.
Ineza Gagnidze
About Synergistic Effect of the Relationship between Education and Beliefs
Resume
The paper discusses the arguments of necessity for the intervention of the state in the education system and the educational functions of the state. One of the arguments of the state’s in the education system is "the necessity to establish “the general value " in the society”. Therefore, we believe that the norms introduced as a result of reforms to the educational system of the country must not be contrary to the established rules and customs for centuries in Georgia that were determined by the influence of Christian religion. That means generation of harmonic dependence between knowledge and faith in individual. This view is supported by the work of thinkers: Goethe, Planck, Einstein and others' statements. There are also the opinions of Saint Ilia the Righteous (Ilia Chavchavadze), Saint Gabriel Bishop (Kikodze) and Catholic-Patriarch of all Georgia Ilia II. Based on the Old and New Testaments, the issue of transformation of the snake from the symbol of evil to the symbol of wisdom is explained.
1beri efrem filoTeveli, mamobrivi darigebani, wminda ioane naTlismcemlis savane Cakiduli Txemebi, Tbilisi, 2012,
gv. 379. 2kalandaZe g., dasaxelebuli naSromi, gv. 68-69.
35
irina gogoriSvili
marTlmadidebeli eklesia da saqarTvelos saxelmwifos mSeneblobis idea
saqarTvelos saxelmwifos mSenebloba saqarTvelos moqalaqeebisTvis uzenaes nacionalur
ideas unda warmoadgendes. mxolod am sazRvrebSi Tanxvdeba erTmaneTs erovnuli da
nacionaluri interesebi. maTi Tanxvedris CarCoebs sazRvravs saxelmwifo. am sakiTxis ganxilva
jerjerobiT rTulia, radgan saqarTveloSi mcxovrebi mravalricxovani erebisa Tu erovnebaTa
warmomadgenlebi Tavs ,,umciresobaTa“ warmomadgenlebad Tvlian. dRes ase sakiTxis dayenebas
da mis yovelmxriv ganxilvas yovelTvis politikuri xasiaTi eZleva. sainteresoa sakiTxis da-
yenebisa da masze msjelobis winapirobebi.
termini _ ,,umciresoba“, misi survilebi, uflebebi, aRiarebuli an araaRiarebuli demo-
kratiuli faseulobebi politikuri Sinaarsis mqonea. sinamdvileSi maT araferi ar akavSirebT
im adamianebis problemebTan romlebic ,,umciresobad“ inaTlebian. ratom vfiqrobT ase? amasTan
dakavSirebiT, upirveles yovlisa, gavixsenoT, rodis da sad daiwyo am terminis gamoyeneba. Cve-
ni varaudiT, es Soreul preistoriul warsulSi moxda, radgan ekonomikur interesTa jgufebi
maSinac arsebobda, rodesac adamianebma terminebis politikuri, ekonomikuri, interesebi, konfe-
siebi, eklesiebi da a.S. arseboba ar icodnen.
uZvelesi droidan adamianebi sakuTari survilebis realizaciisTvis jer individualurad
epaeqrebodnen erTmaneTs, Semdeg ki, ganviTarebis procesebSi maT miaxvedra intuiciam jgufebSi
gaerTianebis upiratesoba. swored am periodidan daiwyo jgufuri interesebis gamaerTianebeli,
ufro maRali gansazogadoebis donis mqone interesebis, aRmoceneba. gansazogadoebis maRali
donis interesebis gaCenis safuZvels warmoadgenda garkveul teritoriaze mcxovrebi mosaxle-
obis saerTo survilebi. rogorc wesi, saerTo survilad cxaddeboda mocemul geografiulad
gansazRvrul teritoriaze mcxovrebi, mkafiod gamoxatul interesTa Zlieri jgufis wevri da
privilegiebis mosurne adamianebis ekonomikuri da sxva miznebi.
istoriuli ganviTarebis procesSi cvlilebas ganicdis ara zogadad interesTa jgufebi,
aramed maTi miznebis katalogi da am mizanTa miRwevis instrumentebi (formebi). samwuxarod,
sxvadasxva konfesiis eklesiebis mmarTveli elitisa da saxelmwifoTa saTaveSi mdgomi
privilegiebis mqone interesTa jgufebi xSir SemTxvevaSi erTmaneTs upirispirdebodnen. amis
safuZvelzec gaCnda maT Soris Camoyalibebuli urTierTobaTa dakanonebuli damokidebuleba,
romelic cnobilia, rogorc: cezaropapizmi, papicezarizmi da konkordati. rogorc vxedavT,
Cvenma qveyanam (ara SemTxveviT) konkordati airCia. ekonomikuri TvalsazrisiTa da winapirobe-
biT saqarTveloSi jerjerobiT ar arsebobs samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis swori gzis
Sesaxeb warmodgena. am gzaze bevri riski da qimeraa. maT Soris arsebul labirinTebSi rom ga-
viaroT da sabolood ar davmarcxdeT (rom araferi vTqvaT ganadgurebaze), aucilebelia gaver-
kvioT Semdeg sakiTxebSi:
• ra aris samoqalaqo sazogadoebis mTavari faseuloba?;
• sad, rogor da vis mier Sendeboda samoqalaqo sazogadoeba;
• ra winapirobebis codnaa saWiro samoqalaqo sazogadoebis asaSeneblad;
• rogoria xelisuflebis roli samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis procesSi;
• rogoria sxvadasxva konfesiis interesebi da roli samoqalaqo sazogadoebis
mSeneblobis procesSi.
rogorc vxedavT, samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis gzaze konfesiaTa interesebi yov-
elTvis xelisuflebis interesebs ar emTxveva. swored amitom Cndeba konfliqturi situa-
36
ciebi, romlebSic miuxedavad aRiarebuli ,,magiuri kvadratis“, ,,SvidkuTxedisa“ Tu sxva
uzenaesi miznebis arsebobisa, upiratesoba periodsa da winapirobebs unda mivceT.
mxolod am safuZvelze unda CamovayaliboT qarTuli saxelmwifos mSenebloba, rogorc
uzenaesi mizani. saxelmwifos mSeneblobis idea da mis safuZvelze warmoqmnili mizanTa
katalogi garkveul RirebulebaTa sistemas efuZneba. ganviTarebis sawyis stadiaze igi
Cveulebriv bundovania da ar aris mkafiod gamokveTili. ganviTarebul samoqalaqo sazogadoebas
ki arabundovani, gamokveTili RirebulebaTa sistema gaaCnia. amdenad, igi bevrad gansxvavdeba
saxelmwifos mSeneblobis sawyis etapze myofi sazogadoebis mier aRiarebuli
Rirebulebebisagan. am sakiTxebis kvleva zogadad rTuli saqmea, radgan ganviTarebis sxvadasxva doneze myofi
sociumebi erTmaneTisgan mniSvnelovnad gansxvavebul RirebulebaTa sistemas aRiareben. amave
dros, TviT erT romelime sociumSi Semaval im fenebs Sorisac, romlebic ekonomikur
interesTa jgufebs warmoqmnian, aris SesamCnevi sxvaoba. igi (es sxvaoba) obieqtur
winaaRmdegobas warmoqmnis da Sesabamisad rogorc ganviTarebas, aseve, SesaZlebelia ukansvlasac
uwyobdes xels (Tu misi droulad Serbileba ar moxda).
saxelmwifos mSeneblobis idea, rogorc mTavari Rirebuleba, propagandasa da
sazogadoebis TiToeul wevramde dayvanas moiTxovs. mTeli rigi problema (meqrTameoba,
korufcia, narkotrafiki, trefikingi, sisxlis samarTlisa da samoqalaqo samarTlis garkveuli
danaSaulebi da sxva darRvevebi), rac ganviTarebis procesebSi Cndeba, yvela sociumSi
yovelTvis maSin mwvavdeba, rodesac samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis ideebi saxelmwifos
mSeneblobis ideiT ar aris ganmtkicebuli (SekavSirebuli).
sad, rogor da vis mier Sendeba samoqalaqo sazogadoeba? amas kiTxvebs pasuxi rom
gavceT, SeZlebisdagvarad unda gavmijnoT erTmaneTisgan TiToeuli kiTxvis aRmocenebis areali.
sad xorcieldeba samoqalaqo sazogadoebis mSenebloba? rasakvirvelia im samarTlebriv–iuridi-
ul sivrceSi, romelic saxelmwifos mSeneblobis ideis realizaciis safuZvelze yalibdeba.
saqarTveloSi sociumis aqtivobis samarTlebriv-iuridiul sivrciT dafarvis sidide
(maqsimaluri, minimaluri an saSualo) saxelmwifos mSeneblobis ideis gavrcelebiTa da
realizaciiT isazRvreba. rogor xorcieldeba, anu, ra instrumentebis gamoyenebis safuZvelze
mimdinareobs samoqalaqo sazogadoebis mSenebloba? am kiTxvaze pasuxis gacemisas aravin
gaaprotestebs demokratiuli normebisa da meTodebis gamoyenebis marTebulobas, magram gana
vinmes aqvs absoluturad swori warmodgena demokratiul principebze? sadme mimdinareobs
msjeloba am principebze maTi moqmedebis pozitiur da negatiur Sedegebze?.
cxadia, rom Tu aRniSnuli procesebi sazogadoebaSi farTo ganxilvis sagani ar gaxdeba
manamde sociumis wevrTa lanZRva da gakicxva, Tu ratom ar arian isini demokratiulni,
safuZvels moklebulia. vin aSenebs samoqalaqo sazogadoebas _ umravlesoba Tu umciresoba?
rasakvirvelia mTeli sazogadoeba, romlis wevrebi Tavs garkveul ekonomikur interesTa
jgufebs miakuTvneben. rogorc vxedavT, problema swored ekonomikur interesTa jgufebis
kulturul-ekonomikuri, anu saxelmwifos mSeneblobis ideiT maTi datvirTvis doniT
ganisazRvreba. rac Seexeba samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis winapirobebs, maT Soris sami
ZiriTadi Semadgenelia: mentaluri, kulturuli da ekonomikuri. es is Semadgenlebia, romlebic
nacionalur ideas (anu saxelmwifos mSeneblobis uzenaes ideas) gansazRvravs. Cvens interess
mentaluri Semadgenlis gamokvleva warmoadgens. igi, rogorc wesi, aRmsareblobiT
ganisazRvreba. amave dros sociumis mentalobaze, mis cnobierebaze mniSvnelovan zemoqmedebas
axdens ganaTleba da masobrivi informaciis saSualebebi. samive saSualeba, maTze zemoqmedi
faqtorebis (damaCqarebeli an Semaferxebeli) CaTvliT, sociumis aqtivobas axasiaTebs, mas
astimulirebs an zRudavs.
37
xelisuflebas samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis procesSi didi roli aqvs, radgan
igia yovelTvis pasuxismgebeli ekonomikuri politikis instrumentTa arCevasa da maTi gamoyene-
bis Sedegebze. demokratiis principebze saxelmwifos aSenebis idea ar gulisxmobs
xelisuflebis mxridan sazogadoebasa da mis SemadgenlobaSi myof, mkafiod SemosazRvrul,
ekonomikur interesTa jgufebze zemoqmedebas. ufro metic, demokratiuli sazogadoebis
wesrigis politikis Sualedur mizans permanentulad ekonomikur interesTa jgufebs Soris da
ara umravlesobasa da umciresobas Soris (radgan umciresobaca da umravlesobac
moqalaqeebisgan Sedgeba romelnic konstituciurad Tanasworuflebianni arian) wonasworuli
balansis aRdgena warmoadgens.
amave dros xazgasmiT minda aRvniSno, rom xelisufleba ,,pedagogi“ ar aris da mis
funqcias sulac ar warmoadgens sociumis aRzrda. piriqiT, sociumis aRzrdis mcdeloba im
meTodebiT, romlebic mTel msoflioSi gamoiyeneba (igulisxmeba dasaCuqrebisa da dasjis, warT-
mevis meTodebi) SesaZlebelia moklevadian periodSi gvaZlevdes pozitiur efeqtebs,
grZelvadian periodSi ki mZime negatiuri SedegebiT xasiaTdeba. am problemasTan dakavSirebiT
magaliTebi msofliosa da saqarTvelos uaxles istoriaSi uxvad moipoveba (egvipteSi
mimdinare procesebi amaze metyvelebs).
mizezi, Tu ratom aris SeuZlebeli xelisuflebis mxridan sazogadoebis ,,aRzrda“,
Zalian martivia. demokratiis principebze saxelmwifos mSeneblobis aucilebeli pirobaa
Tavisufali, demokratiuli arCevnebis Catareba. sociumis mier arCeul xelisuflebas
garkveuli drois ganmavlobaSi saxelmwifos marTvaze ndobis mandati gadaecema. amave dros es
sulac ar niSnavs sazogadoebis Tanxmobas Seasrulos, xelisuflebis brZanebebi aucileblad da
upirobod sazogadoebriv RirebulebaTa sistemis cvlilebebTan dakavSirebiT (miT umetes, Tu am
moTxovnebisa da brZanebebis miRma mcirericxovani jgufebis ekonomikuri interesebi dgas).
ufro metic, arCevnebSi gamarjvebis Sedegad swored xelisufleba unda iRebdes sazogadoebaSi
gabatonebul RirebulebaTa sistemis dacvisa da ganviTarebisTvis xelSewyobis uzrunvelyofas.
rogorc vxedavT, sociumisTvis ,,gakveTilebis“ Catareba da ,,saSinao davalebebis“ Sesrulebis
moTxovna xelisuflebis uflebamosileba ar aris.
agreTve, unda aRiniSnos, rom saxelmwifos mSeneblobis xangrZliv procesSi aucileblad
mimdinareobs sazogadoebriv RirebulebaTa sistemis cvlileba da am procesSi xelisuflebac
monawileobs. xelisufleba uflebamosilia ara sabazro da administraciuli (direqtiuli)
berketebis gamoyenebiT, aramed mxolod demokratiuli meTodebiT Camoayalibos sazogadoebis
aqtivobisaTvis sasurveli garemo. aseT garemoSi ara marto ekonomikurad dainteresebuli
mcirericxovani jgufebis mier, aramed mTeli sazogadoebis udidesi nawilis TanxmobiT moxdeba
RirebulebaTa sistemis evoluciuri cvlilebebi (anu sociumi TviTon icvlis Rirebulebebs).
demokratiuli procesebis safuZvelze xelisuflebis gadawyvetilebebi unda efuZnebodes
ara marto arasamTavrobo organizaciebis, aramed ZiriTadad qveynis moqalaqeTa nebis
gamoxatulebas (plebisciti, referendumi da sxva). demokratiuli principebis moqmedebis
pirobebSi xelisuflebis xelSi sazogadoebaze zemomqmedi instrumentebis arc Tu didi
arsenalia Tavmoyrili. xazgasmiT gvinda aRvniSnoT, rom amgvar instrumentebs floben:
saxelmwifos sazRvrebSi oficialurad moqmedi konfesiebi, masobrivi iformaciis saSualebebi,
samecniero–saganmanaTleblo dawesebulebebi da sazogadoebis mier aRiarebuli avtoritetebi
(ganaTlebuli adamianebi). aseTi avtoritetebi yvela Cvens mier naxseneb sazogadoebriv
institutebSi arian Tumca maTi gamoyeneba (saxelmwifos da ara xelisuflebis interesebSi)
sociumis aRzrdis mimarTulebiT ar mimdinareobs. samagierod maT xSirad ekonomikur
interesTa mcirericxovani jgufebis politikis gasatareblad iyeneben.
38
amasTan, mkiTxvelis yuradRebas gavamaxvileb metad rTul sakiTxze – konfesiaTa ekonomi-
kur interesebze.
unda vaRiaroT, rom demokratiuli saxelmwifos mSeneblobis idea sazogadoebaSi myof
ekonomikur interesTa jgufebs arapirdapiri gziT xelisuflebis xelT arsebuli berketebis
flobis survils TandaTanobiT daukargavs. es procesi daiwyeba maSin, rodesac xelisuflebis
institutebi uars ityvian mosyidvis, urCTa dasjis (am SemTxvevaSi damnaSaveTa dasja ar
igulisxmeba) meTodebsa da sociumze mbrZaneblur zemoqmedebaze. es procesi, marTalia didi
xarvezebiT da Zalze nela, magram mainc ukve daiwyo. imeds gamovTqvamT, rom igi samSoblos
interesebSi warmatebiT ganxorcieldeba. es niSnavs, rom ekonomikur interesTa jgufebis
interesi gadainacvlebs sazogadoebaze zemoqmedebis mqone istitutebis SemadgenlobaSi moqmed
subieqtebze.
amasTan dakavSirebiT mniSvnelovania ,,samSoblosa“ da ,,saxelmwifos“ cnebaTa
urTierTdamokidebulebas davukvirdeT. nebismier qveyanaSi mcxovrebi adamianebis umravlesoba
saxelmwifos samSoblos damcav organizaciad da sazRvrad aRiqvams. nacionaluri idea
samSoblos aRqmasTan da gacnobierebasTan erTad ibadeba, magram mxolod saxelmwifos daarsebis
SemTxvevaSi povebs gafarToebisa da ganviTarebis SesaZleblobas.
samoqalaqo sazogadoebis wevri adamianebi erTmaneTisgan gansxvavdebian aRmsareblobiT,
kulturiT, samewarmeo unariTa da sxva mravali maxasiaTebliT, magram samSoblos isini
mocemuli saxelmwifos sazRvrebSi unda aRiarebdnen. rodesac garkveuli subieqturi an
obieqturi mizezebis gamo es kavSiri darRveulia, maSin adamianTa jgufebi TavianTi istoriuli
samSoblos an sulac ucxo qveynis nacionaluri (saxelmwifo) interesebis realizaciisTvis
iwyeben saqmianobas. am process maTTvis ara marto saxelmwifo interesebTan konfliqti
mosdevs, aramed im moqalaqeTa jgufebTanac, romlebic samSoblos mocemuli saxelmwifos
sazRvrebSi aRiqvamen. aRniSnul SemTxvevebSi yalibdeba viTareba, romelic saxelmwifos
institutebis, arasamTavrobo organizaciebisa da sxva nacionaluri Tu saerTaSoriso
organizaciebis mxridan aqtivobas ,,cecxlze navTis dasxmad“ aqcevs.
aseTi konfliqtebis likvidacia urTulesi problemaa da Zalismieri meTodebis
gamoyenebis SemTxvevaSi, igi kidev ufro Rrmavdeba. ismeba logikuri kiTxva: vin aris (romeli
institutebi) pasuxismgebeli aseTi konfliqtebis gaCenaze, an vis xelewifeba misi likvidacia?
am kiTxvaze pasuxi rTuli ar aris, rogorc wesi, obieqtur mizezebs ayalibebs garkveuli
xelisuflebis mxridan gatarebuli mcdari ekonomikuri politika, subieqtur mizezebs ki
ekonomikur interesTa jgufebis mxridan konfliqtis gamomwvevi provokaciuli aqtivoba.
sainteresoa, vin flobs warmoqmnili winaaRmdegobebis ganeitralebis an likvidaciis
SesaZleblobas? isev gavimeorebT, rom Cveni Rrma rwmeniT, aseT instrumentebs floben:
saxelmwifos sazRvrebSi oficialurad moqmedi konfesiebi, masobrivi iformaciis saSualebebi,
samecniero-saganmanaTleblo dawesebulebebi da sazogadoebis mier aRiarebuli avtoritetebi
(ganaTlebuli adamianebi). amave dros Tu kargad gavaanalizebT Cvens qveyanaSi Camoyalibebul
situacias SevamCnevT, rom sazogadoebaze zemoqmedebis yvelaze mravalricxovan da efeqtur
instrumentebs sxvadasxva konfesiebi floben.
Tu davkonkretdebiT, am mxriv, cxadia, saqarTvelos marTlmadidebel eklesias gansa-
kuTrebuli pozicia da roli aqvs. gansakuTrebuli pozicia gansazRvrulia konkordatis Se-
TanxmebiT.1 am SeTanxmebis safuZvelze saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, marTalia, sax-
elmwifo religiad ar aris gamocxadebuli (cezaropapizmi ar Camoyalibda), magram misi gansa-
1 xecuriani j., saxelmwifo da eklesia: urTierTobis samarTlebrivi aspeqtebi. ,,favoriti printSi“. Tbilisi 2013.
gv. 15–20.
39
kuTrebuli roli saqarTvelos istoriaSi Cveni konstituciiT aRiarebulia. ivane javaxiSvili
aRniSnavs, rom ,,mwignobarTuxucesi-Wyondideli viTarca mTavarepiskoposi da vaziri, sasuliero
da saero xelisuflebis SemaerTebeli iyo. amitomac mwignobarTuxucess ekiTxeboda yvela saqme
eklesiebisa da monastrebis, samRvdeloebisa da moweseTa Sesaxeb“.1
dRes iseve rogorc XII saukuneSi, qarTuli renesansis periodSi, Cveni samSoblos
saqarTvelos saxelmwifos sazRvrebSi samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis mTavari simZime
qarTuli marTlmadidebeli eklesiisa (rogorc gansakuTrebuli rolis mqone konfesiis) da
samecniero–saganmanaTleblo sferos kompetencias warmoadgens. am ori gansakuTrebuli
mniSvnelobis mqone institutis saqmianobas masobrivi informaciis saSualebaTa muSaoba unda
aZlierebdes (rac xSirad masmedias masze ekonomikur interesTa jgufebis zemoqmedebis gamo
kargad ar aqvs gacnobierebuli). aRniSnul institutebze zemoqmedebas saxelmwifos
saxelisuflebo Stoebi mxolod nacionaluri interesebis realizaciis mizniT unda axdendnen.
saxareba gvaswavlis _ ,,mieciT keisrisa keisars da RvTisa – RmerTs“ (mar. 12,17).
cxadia, Cven ar Segvwevs Zala ,,keisrisa keisars“ srulyofili interpretacia mivceT, magram,
erT-erTi mniSvnelovani ganmarteba am sityvebisa, sakuTrebis sakiTxebSi unda veZioT.
rwmenasTan erTad sakuTreba aZlierebs Cveni samSoblos ekonomikuri interesebis
realizaciisTvis moRvawe sazogadoebrivi institutebis saqmianobas. amasTan dakavSirebiT
marTalia gaumarTleblad nela, magram mainc mimdinareobs saqarTvelos marTlmadidebeli
eklesiisTvis sakuTrebis dabrunebis mizniT misi ekonomikuri interesebis gansazRvra, dafuZneba
da gafarToeba. advili misaxvedria, rom am process Tan mravali arasasurveli precendenti da
riski axlavs. magaliTad, kerZo ekonomikur interesTa jgufebis mier skuTari interesebiT
marTlmadidebeli eklesiis ekonomikuri interesebis Canacvlebis agresiuli mcdelobebi.
ganvixiloT riskebi, romlebic am procesTan dakavSirebiT ukve moqmedebs da maTi igno-
rireba seriozul safrTxes warmoadgens, ara marto sxvadasxva konfesiisTvis, aramed mTeli
qveynisTvisac.
aRniSnul riskebs Soris mniSvnelovania, kerZo ekonomikur interesTa jgufebis mier
SedarebiT mcirericxovani jgufebis mobilizebis gziT, moqalaqeTa religiur grZnobebsa da
mentalitetze zemoqmedeba (swored am procesTan aris dakavSirebuli romelime regionis moqa-
laqeTa aRmsareblobis mixedviT ,,mcirericxovan“ da ,,mravalricxovan“ jgufebad gamocxadebisa
da dayofis upasuxismgeblo mcdeloba).
saerTaSoriso ekonomikisa da ekonomikuri politikis Teoriisa da praqtikis kursidan
cxadia, rom rac ufro mcirericxovania kerZo ekonomikur interesTa ,,lobisturi“ jgufi
(romelic sakuTari kerZo interesebis realizaciisTvisa da privilegiebis miRebis mizniT gan-
sxvavebuli aRmsareblobis moqalaqeebs maTi mentalitetis safuZvelze upirispirebs erTmaneTs),
miT ufro efeqturia misi moqmedeba.
sruliad sawinaaRmdego efeqtTan gvaqvs saqme mravalricxovani jgufis formirebasTan
dakavSirebiT. amdenad, Tu SevecdebiT riskis dazRvevas, mcirericxovan jgufs arasdros
mravalricxovani jgufi ar unda davupirispiroT. gansxvavebuli aRmsareblobis moqalaqeTa
mentalitetiT manipulirebis mosurneTa gamoaSkaravebaze aranakleb mniSvnelovania sxvadasxva
konfesiebis msaxurTa agreTve mcirericxovani kargad organizebuli lobisturi jgufebis
gamovlena da maTTan konstruqciuli dialogi (romelic miznad isaxavs religiur niadagze
winaaRmdegobaTa xelovnuri gaRrmavebisa da gaaqtiurebis safuZvelze warmoqmnili grZelvadiani
damangreveli Sedegebis gacnobierebasa da maT provocirebaSi monawile aRmsarebelTa konfe-
siebisTvis konfliqtze srul pasuxismgeblobis miniWebas).
1 iv. javaxiSvili. Txzulebani Tormet tomad, tomi VI, gamomcemloba ,,mecniereba“. Tbilisi, 1982. gv. 276.
40
xazgasmiT unda aRvniSnoT, rom zogadad nebismieri xelovnurad, Tu garkveul
winaaRmdegobaTa arsebobis safuZvelze, warmoqmnili konfliqtebis riskebis dazRvevis
saukeTeso saSualebas warmoadgens: regionis moqalaqeTa da konfesiebis msaxurTa ganaTlebis
donis amaRleba, dapirispirebul mxareTa realuri motivaciis ganxilva da maTi pasuxismgeb-
lobis sakiTxis dayeneba. dabolos unda aRvniSnoT, rom problemebis mogvareba da sxvadasxva
konfesiis wiaRSi Tavmoyril upasuxismgeblo manipulatorTa ganeitraleba gacilebiT daCqarde-
ba religiis kanonis miRebiT.
Irina Gogorishvili
Orthodox Church and the Idea of Construction of the Georgian State
Resume
The article presents the role of confessions and in particular Orthodox Church in formation of a civil society in Georgia. The Georgian Orthodox Church plays special role in formation of the Georgian nation and the state. Therefore, the constitutional agreement between the state and the church (concordat) imposes special responsibility on the state concerning return of the property and other rights for Georgian Orthodox Church. The article analyses the risks and contradictions, which arise in the process of constructions of a civil society. It especially concerns those groups of economic interests which by instigation use religious feelings of people of others faith against Georgian Orthodox Church and the state interests. The scientific work considers the connection between national idea, process of a structure of the state and a civil society in Georgia. Some possibilities of overcoming the risks accompanying these processes are suggested.
41
nodar grZeliSvili
religiuri turizmi, rogorc msoflio da regionul ekonomikaSi
saqarTvelos integraciis faqtori
saqarTvelos TviTgamorkveva regionul urTierTobaTa sistemaSi, misi ekonomikuri poten-
cialis gamovlena da ganviTareba, mravali faqtoris gaTvaliswinebas moiTxovs.
Cveni Rrma rwmeniT, saqarTvelos srulfasovani integrireba regionul ekonomikaSi da am-
iT qveynis potencialis zrda da Seuqcevadi ganviTareba, didwilad damokidebulia srulfasova-
ni da maRali xarisxis turistuli industriis ganviTarebaze.
dRes, msoflios integraciuli ganviTarebas safuZvlad yvela qveynis saerTaSoriso ekon-
omikuri da kulturuli urTierTqmedeba uZevs. samwuxarod, saqarTvelos Tavisi kulturuli
potenciali, saukeTeso bunebrivi pirobebi, Zalzed umniSvnelod aqvs gamoyenebuli turistuli
industriis gansaviTareblad. amis erT-erT mTavari mizezi, Cveni azriT, qveynis Siga konfliq-
tebi da regionuli politikuri daZabuloba iyo, ramac kvanZis tragikulad gaWramde migviyvana.
swored Seqmnili mdgomareobis gamo, dRes saxelmwifo politikis rangSia asayvani, regi-
onuli turistuli urTierTobebis ganviTareba, raSic mniSvnelovani roli turizmis erT-erT
saxeobas _ religiur turizms unda mieniWos. marTlac, Tu gadavxedavT Cvens konfliqtur re-
gionebs da dRemde dapirispirebul qveyanas _ ruseTs, advili dasanaxia (Tumca, mZime aRsaqme-
li), rom dapirispirebebi swored erTmorwmune, marTlmadidebel erebs Soris moxda, risi um-
niSvnelovanesi mizezi religiuri faqtoris, misi gamaerTianebeli rolis ar gamoyeneba iyo sa-
xelmwifos mier. integraciul procesebSi religiuri turizmis win wamowevas ki SeeZlo da
dRemde SeuZlia umniSvnelovanesi roli iTamaSos. Sedegad ki miviRebT ganaxlebul urTierTo-
bebs da gamococxlebul ekonomikas.
dResdReobiT religiuri turizmi, turistul saqmianobaSi erT-erTi yvelaze ufro aqti-
urad ganviTarebadi mimarTulebaa. swored religiuri turizmis mimarT mZlavri interesi xdis
mas socialuri da politikuri stabilurobis mniSvnelovan faqtorad.
msoflio mosaxleobis gadaadgilebaSi mniSvnelovani adgili `wminda adgilebSi~ saloca-
vad wasvlas, anu religiur turizms uWiravs. religiuri turizmi, turizmis yvelazed Zvel
formas warmoadgens, romelic maSin Caisaxa, rodesac msoflioSi Seiqmna religiis sxvadasxva
mimdinareoba. momlocvelobiTi turebi religiur-SemecnebiT da kulturul-istoriulebisagan
gansxvavebiT, iTvaliswinebs ara mxolod SemecnebiT miznebs, aramed istoriulad Camoyalibebu-
li salocavi ritualebis Catarebas (sarwmunoebis mixedviT), romelic sruliad gansxvavdeba
gasarTobi, gamajansaRebeli, SemecnebiTi da turizmis sxva saxeobebidan. momlocvelobis saerTo
safuZvels rwmena warmoadgens. mniSvnelovania is faqti, rom locva an ama Tu im ritualis Ca-
tareba yovelTvis exmianeba romelime RvTaebasTan dakavSirebul adgils, bunebriv an adamianis
mier Seqmnil sakulto nagebobas (eklesiebi, taZrebi, meCeTebi, sinagogebi, samlocvelo saxlebi,
xatebi, `wmindanTa~ nawilebi), romelTa mizans warmoadgens adamianTa sulieri moTxovnilebebis
dakmayofileba da religiuri cnobierebis gamococxleba1.
msoflio turistuli organizaciis (UNWTO) monacemebiT, turizmis SedarebiT yvelaze
ufro perspeqtiuli mimarTulebebs Soris pirveli adgili swored religiur (momlocvelobiT)
turizms uWiravs. eqspertebi religiur turizms afaseben rogorc XXI saukunis yvelaze per-
speqtiul mimarTulebas. aseTi tendencia dakavSirebulia Tanamedrove adamianis gazrdil moT-
xovnilebebTan _ ufro Rrmad gaecnon msoflio religiebs, gaiRrmaon codna calkeuli qveyne-
bis da regionebis religiuri cxovrebis Sesaxeb, agreTve surviliT, miiRon sulieri simdidre
1 birJakovi m., turizmis Teoria (qarTuli Targmani m. metrevelisa). gam. Sps. ,,fotoni”. Tbilisi, 2004. gv. 2-10.
42
aseTi mogzaurobidan. dRes religiuri miswrafebebiT mogzaurobis geografia farTovdeba gaci-
lebiT swrafad, vidre turizmis sxva mimarTulebebi.
religiur turizms gaaCnia ori ZiriTadi saxesxvaoba _ momlocvelobiTi turizmi da eqs-
kursiuli turizmi religiuri TematikiT. momlocveloba, romelic qveynis gareT, ZiriTadad
sapatriarqos turizmis departamentis mier, xolo qveynis SigniT adgilobriv eklesiaTa Zalis-
xmeviT da mrevlis monawileobiT xorcieldeba, garkveulwilad turistuli industriis sagnad
ver ganixileba, radgan komerciuli interesi aq pirdapir araa warmodgenili, Tumca, mniSvnelo-
vani roli SeiZleba iTamaSos konfliqtebis CacxromaSi, rasac ukve vwerdiT wignSi `afxazeTi
_ qristianoba da ekonomika~.
zogadad, turistuli potenciali Seicavs or ZiriTad mimarTulebas - pirobebs da re-
sursebs. religiuri turizmis mimarT SeiZleba iTqvas, rom pirobebi _ es SesaZleblobebi da
wanamZRvrebia am saxeobis turizmis keTilsasurvelad gasaviTareblad. SeiZleba CamovTvaloT
Semdegi pirobebi _ buneba, istoria, mosaxleoba, kultura, ekonomika, politika. rodesac kon-
fliqtur regionebze vmsjelobT, aq ra Tqma unda, umTavresi xelisSemSleli faqtori swored
daZabuli politikuri fonis arsebobaa. am fonis Seneleba-ganeitraleba (pirveli nabijebis ga-
dadgma) Cven swored sapatriarqos egidiT ganxorcielebul momlocvelTa organizebuli ture-
biT gvesaxeba.
religiuri Tematikis eqskursiuli turizmiT ki, Cveni azriT, upirvelesad unda iyos da-
kavebuli sportisa da axalgazrdobis saministro. axalgazrduli turizmi konfliqtur regi-
onebSi ki SeiZleba gaxdes Semdegi nabiji urTierTobebis daTbobaSi. sapilote programa SeiZle-
ba ganxorcieldes galisa da oCamCiris Sereul qarTul-afxazur soflebSi, sadac amasTan,
qristianuli kulturis Zeglebi, istoriuli Tu bunebrivi RirsSesaniSnaobani arsebobs. aqcen-
ti pirvel etapze unda gakeTdes axalgazrdul turizmze, radgan maT omis qarcecxli uSual-
od ar SexebiaT. aqac, saqarTvelos sapatriarqos uSualo CarTulobiT gansaxorcielebeli es
proeqtic ormxrivi ndobis pirobebSi, imedia daiwyeba da warmatebulic aRmoCndeba.1
dRevandel etapze, turizmi saxelmwifos mier proteqcionistul politikas moiTxovs, es
SeiZleba gamoixatos igive sportisa da axalgazrduli saministros mWidro TanamSromlobaSi
ruseTisa da dsT-s sxva qveynebis analogiur uwyebebTan, studentTa gacvliTi programebis sa-
xiT. rodesac, saubaria ruseTTan ekonomikuri kavSirebis aRdgenis aucileblobaze, rac qarTu-
li ekonomikis stagnaciidan gamosasvlelad umniSvnelovanesi pirobaa, gaTvla grZelvadiani ur-
TierTobebis aRdgenisaken da ara mimdinare etapze ,,axla ase vcadoT“ principze unda iyos mi-
marTuli. dsT-s sivrceze daviwyebuli saqarTvelos warmoCena, axalgazrdul turizmSi proteq-
cionistuli politikis Sedegad unda gavxadoT SesaZlebeli, aman SeiZleba mimdinare etapze
finansuri resursebis xarji gamoiwvios, Tumca arcTu grZelvadian perspeqtivaSi, yovelive aT-
mag efeqts, upirvelesad ki swored turistTa ricxvis ganuwyvetel zrdas moitans, mimdinare
keTilsasurveli efeqtebiT.
religiuri turizmi, ikavebs ra sakuTar niSas turistuli winadadebebis speqtrSi, mWid-
rod da ganuyreladaa dakavSirebuli, turizmis sxva saxeobebTan. saqarTveloSi eklesia-monas-
trebi yvela regionSia, religiuri turizmis ganviTareba ki regionebis ekonomikur ganviTarebas
Seuwyobs xels, agroturizms ki erT-erT prioritetul turistul saxeobad gadaaqcevs. mim-
zidveloba, xalxi, produqti – es aris agroturizmis ZiriTadi komponentebi. agroturizmis
warmatebiT ganviTareba partniorul urTierTobazea damyarebuli, rac sasicocxlod mniSvnelo-
vania adgilobrivi mdgradi ganviTarebisaTvis.
1 grZeliSvili n., ,,afxazeTi _ qristianobda da ekonomika’’. Tb. 2011, gv.115-116.
43
dRevandel pirobebSi, rodesac xelisuflebis erT-erTi mTavari sazrunavi soflidan mig-
raciis SeCereba da xalxis adgilze dasaqmeba unda iyos, msgavsi proeqtebis ganxorcielebas
Tavadac unda uwyobdes xels. saWiroa ama Tu im soflis turistuli potencialis Seswavla da
garkveuli investiciebis ganxorcieleba komunikaciebis mosawesrigeblad. aseve mizanSewonili
iqneba, sakuTriv soflis mcxovrebTaTvis grZelvadiani kreditebis gacema, sakuTari saxlisa da
meurneobis saTanado doneze mosawyobad, kerZo sastumroebis asaSeneblad. amisaTvis ki saWiroa
investiciebi1. investiciebis mozidvis realuri gasaRebi – ama Tu im regionis politikuri
klimatis TaviseburebebSia, kerZod, jansaR makroekonomikur politikaSi, sakuTrebis mkafiod
Camoyalibebul uflebebSi da efeqtianad funqcionirebad finansur da sabanko seqtorebSi. regi-
onulma integraciam SeiZleba xeli Seuwyos investiciebis moculobis zrdas, Tu igi arsebiTad
amaRlebs politikisadmi ndobas da afarToebs bazrebs, magram es procesi SeTanwyobil unda iq-
nes adekvatur zogadpolitikur kursTan.2
kvlav msoflio statistikas Tu davubrundebiT, msoflio turizmma bolo 30 wlis gan-
mavlobaSi miaRwia gansakuTrebul warmatebebs - saerTaSoriso turistebis raodenoba gaizarda
daaxloebiT 4 jer, xolo savaluto Semosavlebi ki TiTqmis 25-jer. religiuri turizmis
msoflio bazari Seadgens daaxloebiT 18 mlrd dolars weliwadSi (daaxloebiT 2%-ia
turizmis Semosavlebidan).
2011 wels turizmis wilma msoflio mTlian Siga produqtSi 9% Seadgina, rac 6 trln
dolars aRemateba. aRniSnul seqtorSi 255 mln-ze meti adamiani muSaobs, rac msoflio masSta-
biT dasaqmebis 8.7 %-s Seadgens. mosalodnelia, rom turizmis industriis zrda gagrZeldeba
saSualod 4%- iani wliuri matebis tempiT da uaxloes wlebSi mSp-is 10%-s, anu daaxloebiT
10 trln dolars gautoldeba. mTlian saerTaSoriso mogzaurTa Soris saqarTvelos stumarTa
wili 2007 wlidan 2012 wlamde 0.12%-dan 0.29-mde gaizarda.3
turizmi xasiaTdeba maRali multiplikatoruli efeqtiT, rac gulisxmobs imas, rom uSu-
alod turizmSi Seqmnili erTi samuSao adgili, momijnave dargebSi qmnis sam axal samuSao ad-
gils, rogoricaa: transporti, momsaxureba, vaWroba da sxva. turizmis Semosavlebis erTi er-
TeuliT zrda, momijnave dargebSi Semosavlebis ori erTeuliT zrdas iwvevs.
1 mag. litvaSi soflis turizmis gansaviTareblad saxelmwifosa da evrokavSiris struqturuli fondebis mier
2007-2012 wlebisaTvis gamoyofili iqna 82 mln evro. 2 baraTaSvili e., TakalnZe l., grZeliSvili n. biznesis administrireba da konkurentunarianoba, Tb., 2010. gv. 216-
218. 3 saqarTvelos turizmis erovnuli administracia. saqarTvelos turizmis industriis mimoxilva. 2012. gv 1-2.
44
turizms erTi unikaluri Tvisebac aqvs, romelic arc erT sxva dargs ar gaaCnia _ mas
SeuZlia qveynis sxvadasxva regionis ekonomikuri ganviTarebis donis gamoTanabreba. turizmis
ganviTareba garkveulwilad stimulatoris (katalizatoris) rols asrulebs qveyanaSi uamravi
sxva dargis ganviTarebisaTvis. is kavSirSia mraval momijnave da aramomijnave dargis ganviTare-
basTan.1
saqarTveloSi religiur turizms Tavisebur momxibvlelobas matebs is faqtic, rom
qveyanaSi sxvadasxva religiuri konfensiebis araerTi salocavia.
dRevandel dRes 90% obieqtebisa msoflioSi, romelic warmoadgens interess turistebi-
saTvis, ase Tu ise dakavSirebulia religiasTan, Tumca maTma garkveulma nawilma dakarga misi
Tavdapirveli mniSvneloba. saqarTveloSi aseTi obieqtebis ricxvi absolutur umravlesobas Se-
adgens, gaTvaliswinebiT qristianobis gavrcelebis mravalsaukunovani istoriisa. amitomac auc-
ilebelia religiuri turizmis maqsimaluri potencialis gamovlena, zomebis miReba misi ganvi-
Tarebis optimizaciisaTvis da momavlisTvis misi rolis prognozireba.
saqarTveloSi 12 000-ze meti istoriuli da kulturuli monumentia, romelTagan 4 Se-
sulia iuneskos msoflio memkvidreobis ZeglTa siaSi: 1. mcxeTa – saqarTvelos uZvelesi deda-
qalaqi; 2. bagratis taZari (XI s.); 3. gelaTis monasteri quTaisSi (XI s.); 4. sofeli uSguli
svaneTSi, romelic iTvleba evropis yvelaze maRla mdebare dasaxlebad (2300 m.)
saqarTveloSi mogzaurobis miznebi
wyaro: saqarTvelos turizmis erovnuli saagento. 2010 wlis cxra Tvis monacemebi.
rogorc mocemuli grafikebidan Cans religiuri turizmi mzardi tendenciiT xasiaTdeba
da darwmunebulni varT, rom religiuri turizmi sul ufro met saerTaSoriso turists
moizidavs da kidev ufro did segments daikavebs saqarTvelos turizmis industriaSi,
xelisuflebis mxridan Sesabamisi politikis ganxorcielebis SemTxvevaSi.
saqarTvelosaTvis turizmis industriis aranakleb mniSvnelovan nawils warmoadgens saSi-
nao turizmi, romelic Semdegi maxasiaTeblebiT xasiaTdeba:
- saSinao turistebi fuls xarjaven ara ucxo, aramed sakuTari qveyanaSi, ris gamoc ar
xdeba fulis gadineba, rac, sabolood, xels uwyobs qveynis ekonomikur ganviTarebas;
- saSinao turizmi mniSvnelovan rols asrulebs qveynis im regionebis ganviTarebaSi, ro-
melTac ar gaaCniaT sawarmoo resursebi da saSualebebi, radgan iZleva Semosavlebis gadanawi-
lebis saSualebas regionebs Soris;
- saSinao turizmis ganviTareba Semosavlis mniSvnelovan wyaros warmoadgens regionSi ar-
sebul, turizmis sferosTan pirdapir da arapirdapir dakavSirebuli firmebisaTvis;
1 devaZe a., grZeliSvili n. turizmi saqarTveloSi _ arsebuli mdgomareoba, problemebi, perspeqtivebi, Tb., 2012.
gv. 149.
45
saSinao turistebs xSirad imave turistul produqtze aqvT moTxovna, razec saerTaSo-
riso turistebs da im infrastruqturasa da obieqtebs iyeneben, romlebic gankuTvnilia adgi-
lobrivi mosaxleobisaTvis, amitom am obieqtebis saSinao turistebiT datvirTva unda akontro-
lon Sesabamisma saxelmwifo organoebma.
Tu gaviTvaliswinebT imasac rom, Sida turizmSi ZiriTadadDaxalgazrdebi arian CarTulni
da isini saeqskursio-SemecnebiT da rekreaciul turizmTan erTad eklesia-monastrebis monaxu-
lebiT arian dainteresebulni, maSin davinaxavT rom qveynis Sida religiuri turizmi ara mxo-
lod turizmis erT-erTi saxeobaa, aramed mas gacilebiT siRrmiseuli datvirTva aqvs, igi
xels uwobs axalgazrdebis patriotuli da marTmadidebluri suliT aRzrdas. es ki Zalzed
mniSvnelovani faqtoria dRevandeli saqarTvelos sinamdvileSi.
religiuri turizmis potencialis ganxilva afxazeTis magaliTze
dReisaTvis afxazeTis teritoriaze qristianuli xuroTmoZRvrebis daaxloebiT 80 nagebo-
baa aRricxuli1. isini saqarTvelosTan kulturul-istoriuli erTobis simboloebs warmoadge-
nen. gudauTis raionSi religiuri turizmis ganviTarebisaTvis, aq arsebuli mravalricxovani
Zeglebis arsebobis gaTvaliswinebiT, didi SesaZleblobebi arsebobs. turistebisaTvis upirve-
lesad didi interesis gamomxatveli aucileblad iqneba (da yovelTvis iyo), soxumidan 22 km-
Si mdebare unikaluri kurorti axali aToni.
axal aTonSi koncentrirebulia didi raodenobis RirsSesaniSnaobebi istoriuli da wmin-
da adgilebi. wm. panteleimonis taZari. taZari 1875 wels iveriis mTaze, saberZneTidan aTonis
wminda mTaze mdebare, iverTa monastridan wamosulma rusma berebma daarses. samonastro moRva-
weoba gansakuTrebiT gaaqtiurda 1879 wlis 8 dekembers imperator aleqsandre meoris mier
~axal-aTonis monastris wesdebis~ damtkicebis Semdeg. samonastro kompleqsis centrSi aRmar-
Tuli wm. panteleimonis taZari, axalbizantiur stilSi agebuli xuTgumbaTovani taZaria, cen-
traluri gumbaTis simaRle 40 metria. taZris sigrZe 53,3 metria, sigane 33,7. taZarSi er-
Tdroulad SeiZleba dahyos 3000 adamianma. samonastro kompleqsi afxazeTis erT-erT mTavar
RirsSesaniSnaobas warmoadgens, Tumca religiuri cxovrebis kuTxiT taZris garSemo arcTu sa-
siamovno viTarebaa Seqmnili, mRvdelmsaxurTa Soris adgili aqvs dapirispirebas.2
axali aTonis monastrebs Soris aucileblad unda aRiniSnos X saukuneSi simon kananelis
dakrZalvis adgilas agebuli didebuli taZari, aseve salocavi-mRvime mdinare fsircxasTan mde-
bare qvabulSi, sadac gadmocemiT simon kananeli dasaxlda da daiwyo qristes sityvis qadageba.
sofel lixnSi mdebareobs, X saukuneSi nagebi RvTismSoblis miZinebis taZari. igi jvar-gumba-
Tovani, samafsidiani nagebobaa. Senoba gamoirCeva formebis simkacriT da amavdros proporciebis
sisufTaviTa da harmoniiT, rac xuroTmoZRvarTa did ostatobaze metyvelebs.
lixnis taZris kedlebze gamosaxulia wmindanTa mravalricxovani freskuli gamosaxulebe-
bi, romelTa did nawils axlavs gamosaxulebis ganmartebiTi warwerebi. daaxloebiT 17-mde
warwera Sesrulebulia asomTavruli anbaniT.
gudauTis raionSi mdebare sxva qristianuli kulturis Zeglebidan, romlebic aucileb-
lad unda iqnes turistul marSrutTa siaSi Seyvanili, unda aRiniSnos sofel anuxvis XI sa-
ukunis eklesia, romlis warwerebic Sesrulebulia qarTuli asomTavruli anbaniT. aseve, so-
1 axalaZe l., Tanamedrove afxazeTis materialuri kulturis Zeglebi. expertclub.ge 2 moskovis sasuliero akademiis profesoris diakvan andrei kuraevis TqmiT, dRes aTonis monasterSi arc morCilni
arian da arc berebi. aris raRac gaurkveveli ucolo mamakacebis saerTo sacxovrebeli. radgan aris turistuli
kompleqsi, ar arsebobs saerTo wesebi, arc yoveldRiuri msaxureba. ar aris morCilebac. iq saerTod monastris
nasaxic ar aris.
46
fel promorskoesTan axlos, mdinare wkuaras xeobaSi mdebare VIII-IX saukunis taZari. am ta-
ZarSi aRmoCenili iyo dasavleT saqarTveloSi yvelaze uZvelesi asomTavruli warwerebis nimu-
Sebi. dReisaTvis am unikaluri taZaris naSTebic ki miuxedavia; amave epoqis xuroTmoZRvrebis
nimuSia miuseras taZari; calke aRniSvnis Rirsia sofel bzifSi mdebare IX-X saukunis kom-
pleqsi, romelSic Sedis cixe da taZari, igi galavniTaa SemozRuduli. miuxedavad imisa rom
taZars gumbaTi aRar SemorCa mnaxvelebze mainc dauviwyar STabeWdilebas qmnis.
gulrifSis raionis sofel drandaSi mdebareobs RvTismSoblis taZari, romlis formebi
bizantiuri arqiteqturuli stiliTaa Seqmnili. taZari 1737 wels Turqebma gadawves. RvTismsa-
xureba TiTqmis saukunenaxevris Semdeg _ 1871 wels iqna aRdgenili.
soxumis raionis turistuli marSrutebi gverds ver auvlis aq mdebare Zvel religiur
centrebsa da brwyinvale arqiteqtoruli stiliT nageb qristianuli kulturis Zeglebs.
komanis monasteri. komani afxazeTis erT-erTi ulamazesi sofelia. igi soxumidan 12 ki-
lometrSi mdebareobs. aq aRmarTulia XI-XII saukuneebis cnobili monasteri. aq awames wminda
mowame vasilisko. aq miabara suli ufals gadasaxlebaSi myofma konstantinepolis didma
mRvdelmTavarma wminda ioane oqropirma. taZarSi inaxeba qvis sarkofagi romelSic igi pirvelad
iyo damarxuli, 30 wlis Semdeg igi gadasvenebul iqna konstantinepolSi. aq miuval mTebSi me-
samed gadamales patiosani Tavi ioane naTlismcemlisa. komani wminda adgilia. yovelTvis didi
iyo momlocvelTa nakadi.
oCamCiris raionSi, garda didebuli moqvis taZrisa, aRsaniSnavia iloris eklesia. oCamCiridan
samiode kilometrSi mdebareobs sofeli ilori, sadac aRmarTulia iloris wminda giorgis ekle-
sia, romelic iyo dasavleT saqarTvelos erT-erTi mniSvnelovani saeklesio centri. masSi aras-
dros wydeboda momlocvelTa nakadebi saqarTvelos sxvadasxva kuTxidan. dResdReobiT XI saukune-
Si agebuli taZari ~rekonstruqtuirebulia~ _ igi TeTradaa SeRebili rogorc Signidan ise gare-
dan, dakarguli aqvs pirvandeli saxe. qarTuli lapidaruli warwerebi aRar ikiTxeba.
istoriuli wyaroebis Tanaxmad bediis samonastro kompleqsi, daarsebulia X saukunis bo-
los gaerTianebuli saqarTvelos pirveli mefis bagrat III bagrationis mier. bagrat III misive an-
derZiT bediis monasterSia dakrZaluli. taZarze da saeklesio nivTebze SemorCenilia qarTul as-
omTavrulze Sesrulebuli warwerebi. daviT aRmaSenebelma saqarTvelos da qarTuli eklesiis er-
Tianobis simbolod bediis arqiepiskopos svimeons mianiWa bediel-alaverdelis wodeba. imedia, sa-
qarTvelos marTlmadidebluri eklesia, bediis monasters kvlav aqcevs qarTvelTa da afxazTa
erTianobis simbolod.
galis raioni. istoriuli samurzayano, romelic istoriis manZilze xSirad warmoadgenda
odiSi-sadadianos Semadgenel nawils, sakmaod mdidaria qristianuli kulturis ZeglebiT, rom-
lebic SeiZleba Setanil iqnas turistul marSrutTa siaSi.
sofeli gudava da gudavis eklesia. sofeli gudava uZvelesi droidanve warmoadgenda
mniSvnelovan saeklesio centrs. mkvlevarTa varaudiT, berZnul da bizantiur wyaroebSi moxse-
niebuli cixesimagre ziganisi dRevandeli gudava unda iyos. VI-X saukuneebSi lazikis oTxi sa-
episkoposo kaTedridan erT-erTi swored gudavaSi iyo. afxazTa da qarTvelTa mefem bagrat III
(X-s). gaauqma gudavis saepiskoposo, rogorc berZnuli saeklesio politikis sayrdeni saqar-
TveloSi da bediis saepiskoposo daarsa.
dReisaTvis gudavis teritoriaze mxolod baptisteriumia arqeologiurad dadasturebu-
li, romlis midamoebSic gamovlenilia mdidari arqeologiuri masala. arqeologiuri monaceme-
bis mixedviT baptisteriumi SesaZloa IV-V saukuneebiT daTariRdes.
warCes eklesia. galidan 17 km manZilze, mdinareebis oqumisa da warCes xeobebSi mdebare-
obs sofeli warCe. igi jer kidev flavius arianes yavs moxseniebuli rogorc qalaqi ~tarSen~.
mxareTmcodne n.Sonias gadmocemiT warCeSi 23 istoriuli Zeglia, maT Soris XIII-XIV saukunis
47
xuroTmoZRvruli kompleqsi `mafaS oxuame~ _ mefis eklesia. kompleqsSi Sedis ori eklesia,
galavani da karibWis naSTi. warCes eklesiebi XVII saukuneSi ganuaxlebia samegrelos mTavars
levan II dadians.
religiuri turistebisaTvis egzotikuri TvalsazrisiT SeiZleba mimzidveli iyos afxaz-
Ta warmarTuli salocavebis daTvaliereba da `wminda adgilebSi~ tradiciuli ritualebisaT-
vis Tvalyuris midevneba.
afxazeTis specifikidan gamomdinare, aq SeiZleba farTo gavrceleba hpovos eTnikurma tu-
rizmma. eTnikuri turizmi miznad isaxavs dabadebis adgilis, ojaxis Zveli an winaparTa sacxov-
rebeli adgilis monaxulebas. turizmis es saxeoba nostalgiuris saxels atarebs (nostalgie to-ur). am saxeobis turizms prioritetuli mniSvneloba aqvT im qveynebisTvis, romlebsac sxva
qveynebSi didi diasporebi hyavT. XIX saukunis meore naxevarSi afxazTa tragediis `muhajiro-
bis~ Semdeg, afxazebs sakmaod didi diaspora gauCndaT TurqeTsa da zogierT sxva axlo aRmo-
savleTis qveyanaSi.
aseve, saWiroa da migvaCnia, rom afxazeTis xelisuflebam civiluri ieris, gaxsnilobis
da gadawyvetilebebSi damoukideblobis warmosaCenad, upirvelesad qarTvel ltolvilebs, maT
saboloo dabrunebamde, saqarTvelos sapatriarqosTan TanamSromlobiTa da uSualo monawileob-
iT, saeklesio dResaswaulebisas, winaparTa saflavebis da dabadebis adgilebis monaxulebis sa-
Sualeba oficialurad unda misces.
afxazeTSi ar aris msoflio mniSvnelobis religiuri centrebi, Sesabamisad uSualod mom-
locvelTa nakadi mravalricxovani ver iqneba, Tumca, religiur turizms saeqskursio-Semecnebi-
Ti kuTxiT, adgilobrivi mravalricxovani taZrebisa da salocavebis gaTvaliswinebiT, garkveul
pirobebSi sakmao potenciali gaaCnia.
Tuki potencialsa da perspeqtivebze visaubrebT, afxazeTSi religiur turizms gasaqani,
SeiZleba mxolod danarCen saqarTvelosTan sazRvrebis gaxsnis Semdeg mieces, radgan warmoud-
genelic kia, odesme am mimarTulebiT, qarTvelTa interesi saerTo istoriis ZeglTa mimarT,
sxva qveynebis mosaxleobis interesma gadawonos.
roca turizmis ganviTarebis pirobebze vmsjelobT, erT-erTi aucilebeli piroba politi-
kuri stabilurobaa. gandgomili regionebis da ruseTTan (turistebis mozidvis mxriv yvelaze
didi potencialis mqone qveyana) daZabuli urTierTobebis fonze, urTulesia saqarTvelos,
qveynis gareT stabiluri qveynis imiji Seeqmnas, qveynis SigniT ki ekonomikur stabilurobas mi-
vaRwioT. amitomac CavTvaleT, rom religiuri turizmi saqarTvelosTvis didad meti Sinaarsis
Semcvelia, vidre amas specialuri literaturidan ganmartebebi gveubneba.
gamoyenebuli literatura:
1. baraTaSvili e., TakalnZe l., grZeliSvili n. biznesis administrireba da konkurentunarianoba. Tb.,
2010;
2. baraTaSvili e,. grZeliSvili n,. galaxvariZe n,. nadareiSvili n. regionuli ekonomika. Tb. 2010;
3. birJakovi m. turizmis Teoria (qarTuli Targmani m. metrevelisa). gam. Sps ,,fotoni”, Tb., 2004;
4. bubulaSvili e. saqarTvelos eklesiis siwmindeebi. gam. “axali ivroni”. Tb., 2007;
5. grZeliSvili n. afxazeTi _ qristianoba da ekonomika. Tb., 2011; 6. devaZe a., grZeliSvili n. turizmi saqarTveloSi _ arsebuli mdgomareoba, problemebi, perspeqtivebi.
Tb., 2012;
7. metreveli m. turizmisa da stumarmaspinZlobis safuZvlebi. Tb., 2008;
8. soxaZe a., lomTaZe m. turizmis ekonomika, quTaisi, 2010; 9. www.ambioni.ge 10. http://www.madli.org 11. http://orthodoxy.wanex.net 12. http://www.orthodox.ge 13. http://www.kvirike.ge
48
Nodar Grdzelishvili
Religious Tourism - as factor for Georgia's integration into the World and Regional Economy
Resume
This work notes that in modern conditions, tourism has become the world's most powerful economic development tool, which is a major influence on the political, economic, social and cultural ties.
It is said that the current religious tourism, in a tourist activities, is one of the most actively developing directions. Religious tourism has a strong interest in social and political stability, that makes it an important factor. The World Tourism Organization (UNWTO) estimates, that tourism is the most promising directions, but in the first place, religious (General) tourism occupies. Experts assess religious tourism as the most promising direction for 21st century.
This work discusses the development of religious tourism in Georgia. The different types of religious tourism, which can be between Georgia and Russia, and between Georgian and Abkhazian people and become the basis for cooperation.
Tourism development requires investment, investment real key is, one of the region's political climate characteristics, in particular, a healthy macroeconomic policies, well-defined property rights and the efficient functioning of the financial and banking sectors. Regional integration can contribute to an increase in the volume of investments, if it substantially enhances policy credibility and expand markets, but this process should facilitate adequate general policy.
This work notes that the development of tourism in Georgia – is one of an essential factors for regional stability. And that is why, Religious Tourism substitute for much more content than the interpretation of the literature tells us.
49
ekaterine gulua
adamianis potencialis marTvis safuZvlebi bibliaSi
sazogadoebis ganviTarebis istoriam adamianis rolis, mniSvnelobis aRqmis TvalsazrisiT
mravalgvari Tvisebrivi cvlileba ganicada. aTeulobiT an xSirad aseulobiT wlebic ki iyo
saWiro Secvliliyo adamianisadmi damokidebuleba. istoria icnobs adamianisadmi mravali
saxeobis midgomas: adamiani rogorc gayidvis obieqti _ saqoneli, adamiani rogorc saSualeba,
adamiani, rogorc iaraRi, adamiani, rogorc manqana, adamiani, rogorc resursi, adamiani rogorc
kapitali, adamiani rogorc marTvis obieqti, adamiani, rogorc mmarTveli subieqti.
sociumSi damkvidrebuli midgomebi gansazRvravs adamianis faseulobas sazogadoebriv
cxovrebaSi, aseve Tavad sazogadoebis ganviTarebis dones. erTi SexedviTac Cans, rom
adamianisadmi damokidebuleba icvleba humanurobisken, zemoqmedebis formebi ki – fizikuridan –
moralurisken, pirdapiridan - iribisken.
Tanamedrove sazogadoebrivi urTierTobis formebis sirTule adasturebs, rom adamiani
yvelaze faseuli da Znelad samarTavi kapitalia (adamianuri kapitalis Teoria). vinaidan,
adamianebis unarebi, misi SesaZleblobebi Seucnobelia, asparezi unda mieces adamianTa im
kategorias, romelTac SeuZliaT biZgi miscen sxva adamianebis ganviTarebas. am midgomas
asabuTeben liderobis TeoriebiT. yvelaze gansakuTrebuli adgili romelic adamianma adamians
uboZa es aris adamiani – lideri – sxva adamianebis warmmarTveli. paralelurad viTardeba
codnis menejmentis, adamianis ganviTarebis menejmentis, talant–menejmentis Teoriebi da bolo
dros asparezze Semodis adamianis potencialis marTvis Teoriebi. arsebuli Teoriebidan
yvelaze humanuri dReisaTvis aris adamianuri potencialis marTvis Teoria, romelic
gulisxmobs, rom adaminisadmi damokidebulebis SerCevisas swor orientirs mogvcems gaviTvali-
swinoT misi arsebuli da samomavlo SesaZleblobebi. msgavsi Teoriebis moralur–eTikur misi-
ad dadgenilia, rom xeli unda Seuwyon adamianis mier sakuTari da sxvaTa arsebuli da poten-
ciuri unarebis ganviTarebas.
adamianuri potencialis marTvis Teoriebi jer kidev ganviTarebis sawyis stadiazea.
Seswavlis obieqtis – adamianis potencialis – Sefasebis sirTule, ra Tqma unda, kvlevis da
misi Sedegebis Sefasebis da daskvnebis gazomvis SesaZleblobebs zRudavs. aq orientiri aRebu-
lia adamianuri potencialis gamovlenisTvis saWiro garemos formirebaze da mis marTvaze. ga-
cilebiT rTulia adamianis potencialis gazomva, rac ekonomikuri da biznesis (da ara marto)
mecnierebis farglebs miRmaa.
qristianuli qveynebis sazogadoebriv mecnierebebSi aqtualuria bibliuri midgomebis
Seswavla mecnierul problemasTan, kvlevis obieqtTan, hipoTezasTan, kvlevis saSualebebTan, an
daskvnebTan dakavSirebiT.
kvlevis obieqti naSromSi asaxulia ori mimarTulebiT: bibliuri damokidebuleba adamia-
nis potencialisadmi da adamianis damokidebuleba bibliisadmi.
Tu ra adgili aqvs adamians bibliuri TvalTaxedviT samyaroSi, absoluturi WeSmaritebaa,
rom amaze pasuxi bibliaSia. adamiani bibliurad RvTis xatebisaebr Seiqmna „da Tqva RmerTman:
vqmneT kaci xatebisaebr Cvenisa da msgavsebisaebr. da mTavrobdes TevzTa zRvisasa da mfrinvel-
Ta cisaTa da pirutyuTa da mxecTa yovlisa queyanisa yovelTa quewarmavalTa mavalTa queyanasa
zeda. da Seqmna RmerTman kaci saxed Tvisad da xatad RmrTisa Seqmna igi, mamakacad da deda-
kacad qmna igini“ (dabadeba 1:26,27).
ra potenciali aqvs adamians? Zveli aRTqmidan gavixsenoT Tavisufali adamianebis arCevani
jer kidev samoTxeSi, an samoTxidan gandevnis Semdeg, an kaenis da abelis mdgomareoba. jer ki-
50
dev kaenis mier abelis mokvdinebisas gadawyda, rom adamianisTvis, mis gadasarCenad, sikeTisken
mosaqcevad ufali gankacdeboda, maTTvis sisxls gaiRebda: „ ...da damTxevelisa sisxlsa kacisasa
nacvlad sisxlisa misisa daiTxios, rameTu xatad RmrTisa Sevqmen kaci” (dabadeba 9:6). RmerTma
adamians samflobelod qveyana misca: „ ...xolo Tquen aRorZndiT da ganmravldiT da ganavseT
queyana da eufleniT mas“ (dabadeba 9:7).
adamians mieca yovelgvari unari: „yovelive Zal-mic ganmaZlierebelisa Cemisa qristes
mier“ (filipelTa 4:13); “yovelives SeZlebis” piroba uflis rwmena da masTan miaxlebis
survilia siyvarulSi, locvaSi da sxva saTnoebebSi gamoxatuli: ,, ...ukueTu gaqundes sarwmu-
noebai, viTarca marcvali mdogvisai, hrquaT mTasa amas: miicuale amier iqi, da miicvalos, da
ararai SeuZlebel iyos Tquen mier” (maTe 17:20); msgavsi: ,, ...rquaT Tu mTasa amas: aRifxuer
amier da STavardi zRuasa! iyos egre. da yovelsa raodensa iTxovdeT locvasa Sina sarwmun-
oebiT, geyos Tquen” (maTe 21:21,22); ,,amen, amen getyvi Tquen: romelsa hrwmenes Cemi, saqmesa,
romelsa me viqm, manca qmnes da ufroisiRa amisa qmnes...” (iovane 14:12).
qristianuli mrwamsisTvis mniSvnelovania, erTsulovneba, sarwmunoebis „erTobiT
aRiareba“, rac iZleva saswaulebriv Zalas, TviT RmerTTan myofobis unars: ,, ...ukueTu orni
Tquenganni SeiTqunen queyanasa zeda yovlisaTvisve saqmisa, romelica iTxoon, eyos maT mamisa
Cemisa zecaTaisa. rameTu sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul saxelisa CemisaTvis, mun var
me Soris maTsa” (maTe 18: 19,20).
namdvili rwmeniT miiRweva ara mxolod sulieri saunje, aramed materialuric: ,,nu
hzrunavT sulisa TquenisaTvis rai sWamoT da rai suaT; nuca xorcTa TquenTaTvis, rai
SeimosoT...” (maTe 6:25); „garna eZiebdiT sasufevelsa RmrTisasa da ese yoveli SegeZinos Tquen”
(luka 12:31); „iTxovdiT, da mogeces Tquen; eZiebdiT da hpovoT; irekdiT, da gangeRos Tquen.
rameTu yoveli romeli iTxovdes, moiRos; da romeli eZiebdes, povos; da romeli irekdes,
ganeRos. anu vin ars Tquengani kaci, romelsa sTxovdes Ze Tvisi pursa, nu qvaU miscesa mas?
gina Tu Tevzsa sTxovdes, nu gueli misces mas? ukueTu Tquen, ukeTurTa, iciT misacemeli
keTili micemad SvilTa TquenTa, raoden ufroisRa mamaman Tquenman zecaTaman mosces keTili,
romelni sTxovden mas!“ (maTe 7:7-11).
bibliurad uflisgan adamians miecema niWebi: ,,xolo TviToeulsa Cuensa mocemul ars
gamocxadebai igi sulisai umjobesisaTvis. romelsame sulisa misgan micemul ars sityuai
sibrZnisai, xolo sxuasa sityuai mecnierebisai miTve suliTa. da sxuasa sarwmunoeba misve
sulisagan, romelsame madli kurnebaTai misganve sulisa, romelisame Sewevnani ZalTani,
romelsame winaiswarmetyuelebai, romelsame gankiTxvai sulTai, da sxuasa Teslad-Tesladi
enaTai, da sxuasa Targmanebai enaTai“ (1 korinTelTa 12:7-10). Tumca es damokidebulia madlze.
niWi mxolod madliT eZleva adamians: „xolo guaqus Cuen niWebi madlisa misebr mocemulisa
Cuenda TviTo saxed, gina Tu winaswarmetyvelebai sazomisaebr sarwmunoebisa“ (romaelTa 12:6).
adamianis mier niWis ganviTarebiT ki axali SesaZleblobebi ixsneba: „xolo hbaZevdiT madlTa
amaT ufroisTa, da merme aRmatebuli gzad giCueno Tquen” (1 korinTelTa 12:31).
adamians amave dros aqvs yoveli madlis miRebis potenciali: „raiTa Tquen araraiT
naklulevan iyvneT arca erTiTa madliTa da moelodiT gamoCinebasa mas uflisa Cuenisa iesu
qristessa~ (1 korinTelTa 1:7), „raiTa RmerTman, da mamaman uflisa Cuenisa iesu qristeman,
RmerTman didebisaman, mogces Tquen suli sibrZnisai da gamocxadebisai mecnierebiTa misiTa. da
gananaTlnes Tualni gulisa Tquenisani, raiTa icodiT Tquen, rai-igi ars sasoebaU Cinebisa
misisai, da rai-igi ars simdidre didebisa mkvidrobisa misisai wmidaTa Soris“ (efeselTa 1:17-18).
marTlmadidebluri swavleba gulisxmobs eklesiuri cxovrebis aucileblobas, mis gareSe
WeSmariti sarwmunoeba ar arsebobs da arc uflis madlis miRebis SesaZlebloba: „da yovelive
daamorCila queSe ferxTa misTa da igi mosca mTavrobad zeSTa yovelTa eklesiasa, romeli-igi
51
ars guami misi, aRsavsebai igi, romelman yovelive yovelsa Sina aRavso“ (efeselTa 1:22-23). es
aris saxarebiseuli pasuxi im adamianebisaTvis, romlebic fiqroben madlis miRebas, uflisgan,
eklesiis wiaRs miRma.
madlmosili adamianebis Secnoba, madlis gamovlinebiT Seicnoba: “romeli eridebodis
sityuasa ficxelsa warmoRebad, igi gonier ars da sulgrZel kaci brZen~ (igavni 17:27); “keTilman
kacman keTilisagan saunjisa gulisa Tvisisa gamoiRis keTili, da borotman kacman borotisagan
saunjisa gulisa Tvisisa gamoiRis boroti; rameTu nametnavisagan gulisa ityvin pirni misi” (luka
6:450.
visac mdidrad aqvs miecema da miemateba, xolo mcires mqones isic waerTmeva rac aqvs. es
saocari WeSmaritebaa da amave dros samarTaliani, radgan madlzea Tqmuli. vinc madlis
mopovebisTvis iRwvis, yoveli madli RvTis mier naboZvari gaumravldeba, xolo vinc
arasakmarisisad zrunavs mis SenarCunebaze isic waerTmeva rac aqvs: ,,rameTu yovelsa romelsa
aqundes, mieces da miematos; da romelsa ara aqundes da romel-Ra igi aqundes mo-ve-eRos misgan”
(maTe 25:29; luka 19:26).
adamianuri potencialis gansazRvra, misi SesaZleblobebis dadgena rTulia, aq Secdomebisgan
dazRveuli aravinaa: ,,lodi, romel Seuracxyves maSenebelTa ese iqmna TavkideTa” (maTe 21:42) –
esaa potencialis Sefasebis mniSvnelovani Teza bibliaSi. amave dros miuTiTebs, rom yoveli
adamiani gansakuTrebuli yuradRebis Rirsia, radgan SesaZlebelia swored is gaxdes sayrdeni.
swor arCevans, uflis siyvaruls, eklesiis wiaRSi myofobas moaqvs RvTiuri sisavse
adamianisTvis da RvTis wyaloba. „amis jerisaTvis movidrek muxlTa CemTa mamisa mimarT,
romlisagan yovelni naTesavni caTa Sina da queyanasa zeda saxel-debul arian, raiTa mogces
Tquen simdidrisaebr didebisa misisa, ZaliTa ganmtkicebad sulisa mier misisa Sinagansa kacsa
damkvidrebad qriste sarwmunoebiTa gulTa Sina TquenTa, siyuaruliTa damtkicebulni da
dafuZnebulni, raiTa SeuZloT warwevnad yovelTa Tana wmidaTa, rai-igi ars sivrce da sigrZe,
simaRle da siRrme, cnobad gardareuli igi mecnierebisa siyuaruli qristesi, raiTa aRivsneT
Tquen yovliTa savsebiTa RmrTisaiTa. xolo romeli-igi SemZlebel ars ufrois yovlisa yofad
umetes, romelsa-igi viTxovT gina Tu vscnobT Zalisa misebr Sewevnisa Cuen Soris, misa didebai
eklesiasa Sina qriste iesuis mier yovelTa naTesavTa mimarT saukuneTa ukunisamde~. amin.
(efeselTa 3:14-21).
uflis siyvaruli, sarwmunoeba gamoixateba moyvasis siyvarulSi, TavmdablobaSi: ,, ...vis
undes Tquengansa pirvel yofai, iyos igi yovelTa mrwem da yovelTa msaxur” (markozi 9:35);
,,xolo udidesi Tqueni iyavn Tquenda msaxur. xolo romelman aRimaRlos Tavi Tvisi, damdabldes;
da romelman daimdablos Tavi Tvisi amaRldes” (maTe 23:11-12). naTelia WeSmariteba, Tumca am
gzaze svla ar aris martivi: “SevediT iwroisagan bWisa, rameTu vrcel ars bWe da farTo ars
gzai, romelsa mihyavs warsawymedelad, da mravalni vlenan mas zeda“ (maTe 7:13).
bibliam adamians aRmatebuli adgili ganusazRvra. qristianuli rwmeniT adamians SeuZlia
ganRmrToba _ “iyveniT Tqven srul, viTarca mamai Tqueni zecaTai srul ars” (maTe 5:48). rac Seexeba imas, Tu rogori SeiZleba iyos adamianis damokidebuleba bibliisadmi, esec
adamianis bunebiT ganisazRvreba da amaze pasuxic arsebobs bibliaSi, radgan biblia adamianuri
cxovrebis yvela aspeqtis momcvelia, masSi adamianuri cxovrebis da urTierTobebis yvela
saxeobaa asaxuli.
adamianis azrovnebis warmmarTveli SesaZlebelia iyos racionaluri, logikuri azrovneba
da/an iracionaluri, emociuri azrovneba. pirovnebis damokidebuleba materialuri da aramateria-
luri samyarosadmi misi azrovnebis tipiTaa ganpirobebuli. mecnierulad dasabuTebulia, rom
arsebobs movlenisadmi damokidebulebis ori ZiriTadi saxesxvaoba: racionaluri, romelic
efuZneba upiratesad tvinis marcxena naxevarsferos datvirTvas da emociuri, SemoqmdebiTi –
52
tvinis marjvena naxevarsferos aqtivobidan gamomdinare. racionalurad moazrovneebs uWirT
dainaxon is, rasac ver xedaven da ver exebian, maSin roca, emociuri, SemoqmedebiTi warmosaxvis
adamianebisTvis es naklebad problematuria. ra Tqma unda, azrovnebis es ori forma ar gulis-
xmobs avtomaturad mis siswores an simcdares.
Sesabamisad, adamianebis damokidebuleba bibliisadmi orgvaria: pirveli, rwmeniseuli
damokidebuleba _ biblia aris absoluturi WeSmariteba, romelic dasabuTebas ar saWiroebs (es
midgoma upiratesia marTlmadideblobaSi); meore, gansjiTi damokidebuleba _ biblias ganixilavs,
rogorc gansjas daqvemdebarebuls, azrovnebis nimuSs, filosofiur Txzulebas, romelic rig
(iracionalur) SemTxvevaSi unda dasabuTdes (kaTolikuri eklesia miiCnevs, rom biblia
WeSmaritebaa, Tumca, misi dasabuTebis aucileblobas ar krZalavs). es ori TvalTaxedva bib-
liisadmi principulad gansxvavebulia da gamomdinareobs adamianis azrovnebis tipologiidan.
marTlmadidebloba morwmunes avaldebulebs biblia aRiaros uzenaes kanonad, absolutur
WeSmaritebad, RvTis sityvad: “wmida weriliT RmerTi gvesaubreba” (netari avgustine); “cani da
queyanai warxden, xolo sityuani Cemni arasada warxden“ (markozi 13:31) „uadviles ars cisa da
queyanisa warslvai vidreRa sjulisa erTi rqaU davrdomad“ (luka 16:17); „amen getyvi Tquen:
vidremde warxdes cai da queyanai, iotai erTi gina rqai erTi ara warxdes sjulisagan da wina-
swarmetyuelTa, vidremdis yovelive iqmnes. ukueTu vinme dahxsnes erTi mcnebaTa amaTgani umci-
resTai da aswavos esreT kacTa, umcires ewodos mas sasufevelsa caTasa; xolo romelman yos da
aswavos, amas did erquas sasufevelsa caTasa“ (maTe 5:18-19). uklebliv yvela dogmisadmi
morCileba valdebulebaa adamianisa, romelic Tavs marTlmadideblad miiCnevs. rwmeniseuli
damokidebuleba saxarebisadmi ar aris Tavsebadi kritikasTan. aq mxolod RvTis nebis Zieba da
aRsrulebaa.
roca adamians aqvs bibliisadmi damokidebuleba, rogorc filosofiuri Txzulebisadmi, ra
Tqma unda, is ar SeizRudavs Tavs misi kritikuli analizisgan, Sesabamisad „mciredmorwmune“ bib-
lias ganixilavs, rogorc adamianis mier daweril filosofiur Txzulebas, romlis gaTvaliswi-
neba, rig SemTxvevaSi, SesaZlebelia.
adamianis am ori saxeobis damokidebuleba rwmenisadmi, ra Tqma unda, asaxulia bibliaSi.
qristianobis istoria mravlad icnobs gmirebs, romlebic sxvadasxva gziT mividnen aRmsareblo-
bamde. cnobilia adamianebi, romlebic bavSvobidan, an Tundac dabadebidan gamoirCeodnen rwmeniT
da aseve isinic, romlebic mecnierebam, WeSmaritebis Ziebam miiyvana aRmsareblobamde, RvTis aRi-
arebamde.
wminda Toma mociqulis azrovnebis sqema racionaluria. man ver daijera mkvdreTiT aRdgoma
uflisa. marTalia, is momswre iyo wminda lazares mkvdreTiT aRdgomis, magram lazare aRdga
materialur samyaroSi. qristes aRdgoma ki aris aRmatebuli saocreba, risi dajerebac Zneli
aRmoCnda misTvis, miuxedavad imisa, rom qristes mravali mowafe uyveboda mas qristes aRdgomis
da gamocxadebebis Sesaxeb _ “ukueTu ara vixilo xelTa misTa saxe igi samsWualTai da davsxne
TiTni Cemni adgilsa mas samsWualTasa da davsdva xeli Cemi guerdsa missa, arasada mrwmenes~
(ioane 20:25). man mxolod xilvis Semdeg SeZlo dajereba da es gamoxata sityvebiT: “ufali Cemi
da RmerTi Cemi!“ (ioane 20:28). saintresoa Tavad uflis damokidebuleba am movlenisadmi –
„moyven TiTni Senni da ixilen xelni Cemni da moiRe xeli Seni da damdev guerdsa Cemsa da nu
iyofi urwmuno, aramed grwmenin~ (ioane 20:27) _ da Sedegis Sefaseba: „rameTu mixile da grwams;
netar arian, romelTa ara uxilav da vhrwmene” (ioane 20:29).
aq udavod Cans upiratesoba im rwmenisa, romelic arsebobs TavisTavad, ganusjelad,
magram amave dros gulwrfelad _ „imiTaa qristianoba Zvirfasi da saTayvano, rom igi marto
gonebiT araa Sesasrulebeli... igi cxovrebis, moqmedebis moZRvrebaa da aucileblad mis yalibze
unda Camoesxas Cveni cxovreba _ episkoposi leonide (oqropiriZe).
53
Ekaterine Gulua
Biblical Basics of Human Potential Management
Resume
Human potential management is the modern trend in human management theories. It is important to define attitudes of bible to this issue. It is recognized, that the attitude to human role and its importance is changing historically, with the development of society. Human was perceived as merchandise, tool, means, machine, resource, capital, manageable object and the best place, which is determined for the human is the role of manager, leader and governor. These attitudes have been changed from inhumanity to humanity, from physical influence to moral influence, from direct to indirect and these determine the level and values of the society.
The research object is discussed in two directions in this thesis: biblical attitudes to human potential and human attitudes to the bible.
According to the Bible human has the best place – the human can become as the God: “Be perfect, therefore, as your heavenly Father is perfect”. /Matthew 5:48/. As for the human attitudes to the bible, it depends on the type of human thought, can be rational and/or creative, emotional.
54
nazira kakulia
gadasaxadebisadmi damokidebuleba qristianul religiaSi
`arsebobs wigni, romlis yoveli sityva gamarjvebulia, axsnilia,
naqadagebia mTel msoflioSi; Sedarebulia, Sejerebulia cxovrebis yovelgvar
SesaZlebel SemTxvevasTan da msoflio movlenebTan; romlis nebismieri fraza ician yvelgan. es
wigni saxarebaa... misi maradiuli xibli imdenad didia,
rom Tu yoveldRiurobiT gadaRlilni, mowyinebiT Sepyrobilni SemTxveviT
gadavSliT, Tavs ver davaRwevT mis tkbil gavlenas~.
aleqsandr puSkini
qristianobis arsis ganmartebisas bevri ambobs, rom is filosofiaa an iseTive religia,
rogorsac antikurobidan vicnobT. cxadia, qristianobas filosofias ver vuwodebT misi
dRevandeli gagebiT. filosofia azrTa sistemaa, rasac xSirad sicocxlesTan kavSiri ara aqvs.
ZiriTadi gansxvaveba qristianobasa da filosofias Soris is aris, rom filosofia adamianuri
azrovnebaa, qristianoba ki – RmerTis gacxadeba: is adamianis aRmoCena ki ar aris, aramed Tavad
RmerTis povnaa adamianSi. qristianobis WeSmaritebis Secnoba adamianuri logikiT SeuZlebelia.
iq, sadac dauZlurda adamianuri sityva, movida RmerTkacebrivi sityva, ufro sworad
RmerTkaci qriste, sityva RmrTisa. RmerTis amgvari aRmoCena Tanamedrove epoqis filosofiuri
terminologiiT ganmtkicda, magram miuxedavad amisa, SevniSnavT, rom qristianoba filosofia ar
aris. RmerTkacebrivi sityvis mxolod Sesamoselia filosofiidan amoRebuli.
wm. ioane oqropiri isaias (isaia 3.1-2) winaswarmetyvelebis ganmartebaSi wers, rom
moazrovned (gamgebad) iTvleba is adamiani, vinc momavals Wvrets Tavisi maRali gonierebiT da
gamocdilebiT. Tumca erTia moazrovneoba, meore ki _ winaswarmetyveleba: es ukanaskneli suli
wmindis madliT laparakobs da Tavis mxridan arafers amatebs, pirveli ki safuZvlad ukve
momxdar movlenas iRebs da sakuTari gonierebiT SeuZlia momavali ganWvritos, rogorc amas
WeSmaritad gonieri adamiani akeTebs. am or movlenas Soris didi gansxvavebaa, iseve rogorc
gansxvavebulia adamianuri goneba da RvTiuri madli.
qristianoba yvela Teoriasa da ganmartebaze maRla dgas, amitomac ver Caiketeba termin
`religiaSi~, sxva sarwmunoebaTa msgavsad. RmerTi `miuwvdomeli Sen~ ar aris, is cocxali
arsebaa da organulad urTierTobs adamianTan. garda amisa, qristianobas problemebi momavalSi
ar gadaaqvs, arc zeciur sasufevelSi gansvenebas elodeba. qristianobaSi momavali awmyoSia da
RmerTis meufeba amqveyniur cxovrebaSi wydeba. uflis meufeba, wminda mamaTa naazreviT,
sampirovani RmerTis madlia, uqmneli sinaTlis Teoriaa. Cven, marTlmadideblebi, istoriisa da
Jamis aRsasruls ar velodebiT, aramed qristesmieri sicocxliT miviswrafviT dasasrulisken,
ase ganvicdiT imas, rac unda moxdes uflis meored mosvlis Semdeg, svimon axali
RmrTismetyveli ambobs, rom igi, vinc ixila uqmneli naTeli da SeuerTda RmerTs, ki ar
elodeba uflis meored mosvlas, aramed amqveyniur cxovrebaSive ganicdis masTan siaxloves, ase
rom, qristianul swavlebaSi drois sworxazovani aRqma ar xdeba, dro wriulia an jvris
formis. e.i. maradiulobaSi varsebobT, amitom warsuli, awmyo da momavali uryev mTlianobad
erTiandeba. marTlmadideblobas `saeros~ ver vuwodebT sworedac, radgan mis wiaRSi problemebi
momavalSi ar gadaideba. marTlmadidebloba sicocxlis momniWebelia, adamianis biologiur
arsebobas saxes ucvlis, ganwmends da cvlis sazogadoebebs. iq, sadac marTlmadideblobas swo-
rad emsaxurebian, gaiazreben da suliwmindis madliT emsaxurebian, sufevs RmerTisa da
adamianis, zecierTa da miwierTa, cocxalTa da SesvenebulTa Soris kavSiri, am kavSiriT da
urTierTobiT wydeba swored Cvens cxovrebaSi gaCenili yvela problema.
55
axal istoriaSi, gansakuTrebiT e.w. ganmanaTleblobis epoqidan moyolebuli, mecnierul-
teqnikuri miRwevebi da filosofiuri azri ganixileboda da dRemde ganixileba ara marto
rogorc aucilebeli, aramed rogorc erTaderTi saSualeba, romelsac SeuZlia uCvenos adamians
misi cxovrebis namdvili azri da Sinaarsi. amisagan gansxvavebiT, religia, ukeTes SemTxvevaSi
ganixileba, rogorc martooden lamazi tradicia, romelic nawilobriv uwyobs xels
sazogadoebis raRac nawilSi garkveuli moraluri atmosferos SenarCunebas. magram rogorc
msoflmxedveloba, is aRiqmeba antimecnierulad, cxovrebiseuli problemebisagan mowyvetilad,
romelsac adamiani gadahyavs uazro ocnebebis iluzorul samyaroSi. religiisadmi aseT
damokidebulebas da mis dapirispirebas mecnierebisa da filosofiisadmi Tan sdevs Sors
mimavali fsiqologiuri, zneobrivi da praqtikuli Sedegebi, romlebic ukiduresad negatiur
gavlenas axdenen adamianze. sanam aseTi damokidebuleba ar Seicvleba, zedmetia laparaki
rogorc sulierad erTian, mdgrad sazogadoebaze, aseve WeSmaritad humanur miRwevebsa da
mTlian msoflmxedvelobaze, romelic damajereblad gascems pasuxs adamianuri cnobierebis
metad saWirboroto kiTxvas: „risTvis vcxovrob da risTvis viRvwi?“
mecnierebas ar ZaluZs daasabuTos saboloo mizani, Tundac imitom, rom sikeTis problema
msoflmxedvelobrivi problemaa. mecnieruli codna ki (Tundac mTlianad aRebuli) ar
warmoadgens msoflmxedvelobas, radgan is Seiswavlis mxolod bunebriv movlenebs da
samyaroseul kanonzomierebebs da ara yofierebas mTlianobaSi. mecnierebas ar ainteresebs
msoflmxedvelobrivi sakiTxebi, rac religiisa da filosofiis sferoa (amitom yovelTvis
moipovebdnen sxvadasxva msoflmxedvelobis mqone mecnierni, romelTagan erTni iyvnen RvTis
morwmuneni, meoreni - aTeistni, mesameni - agnostikosni). es imaze metyvelebs, rom TviT
termini „mecnieruli msoflmxedveloba“ friad pirobiTia, yovel SemTxvevaSi cxadia, rom
mecniereba da e.w. „mecnieruli msoflmxedveloba“ sulac ar arian igiveobrivi cnebebi.
religia, kerZod, qristianuli (vgulisxmobT marTlmadideblobas) principulad
gansxvavdeba rogorc mecnierebisagan, aseve filosofiisagan, radgan misi Semecnebis obieqti
materialuri samyaro ki araa, aramed sulieri, xolo Semecnebis meTodi sulieria da ara
racionaluri. qristianuli religia sikeTis cnebaze msjelobisas apelirebs uSualod
gamocxadebaze (misi sandoobis sakiTxi calke ganxilvis Temaa), RvTis Semecnebis saeklesio-
istoriul gamocdilebaze. es gamocdileba efuZneba ara adamianis xuT grZnobaze damyarebul
SegrZnebebs (Tundac mZlavri xelsawyoebis meSveobiT aRqmuls) da adamianur logikas
(„racios“), aramed adamianTa Sinagan religiur gancdebs, RvTis WeSmariteba qristianobaSi
mowmdeba eklesiis koleqtiuri gamocdilebiT, romelic, Tavis mxriv, emyareba wmida werilSi
gamocxadebul WeSmaritebebs.
qristianoba akmayofilebs adamianis umTavres moTxovnilebas - iZleva konkretul da
amomwurav pasuxs adamianis cxovrebis arsisa da miznis Sesaxeb. esaa pirovnebis maradiuli
myofoba RmerTTan. amasTan erTad, miTiTebuli miznis miRweva ar ugulebelyofs adamianis
aranair realur moTxovnilebas da am cxovrebis WeSmarit Rirebulebebs. amas kargad warmoaCens
blez paskalis cnobili mosazreba: RmerTi Tundac ar arsebobdes, adamiani qristianuli
cxovrebiT arafers agebs dedamiwaze, xolo Tu RmerTi arsebobs, maSin igi ganuzomlad did
sazRaurs miiRebs RvTisagan. Sesabamisad, arasaxarebiseuli cxovrebiT adamiani arafers igebs
amqveynad, magram Tu RmerTi arsebobs, is kargavs yvela im maradiul sikeTes, romelsac
miiRebda sazRaurad RvTivsaTno cxovrebis SemTxvevaSi.
wminda formaluri midgomiT, qristianoba akmayofilebs yvela im ZiriTad moTxovnas,
romlebic waeyeneba nebismier mecnierul Teorias. is, pirvel rigSi, gvTavazobs faqtebs, rom-
lebic amtkicebs mis WeSmaritebas, xolo Semdeg - gviCvenebs realur gzas Tavis mtkicebule-
baTa Sesamowmeblad. amiT is principulad da arsebiTad gansxvavdeba yvela aTeisturi
56
msoflmxedvelobisa da azrovnebis sistemisagan, romlebic adamianisagan moiTxovs rwmenas da
mxolod rwmenas imisas, rom ar arsebobs RmerTi da suli, rameTu ar gaaCniaT da arc SeiZleba
gaaCndeT saTanado faqtebi, romliTac SeZlebdnen RvTis ararsebobis dasabuTebas. miT ufro,
maT ar SeuZliaT pasuxi gascen kiTxvaze: „ra unda gaakeTos adamianma, rom darwmundes RvTis
ararsebobaSi?“
maqs planki werda, rom saiTac ar unda gavixedoT, ra sagansac ar unda davakvirdeT,
versad vipoviT winaaRmdegobas mecnierebasa da religias Soris. piriqiT, Cven aSkarad
davinaxavT maT Soris srul harmonias – religiac da mecnierebac eZebs WeSmaritebas da midis
RvTis aRiarebamde. aqedan gamomdinare, SeiZleba iTqvas, rom ekonomikuri kategoriebis srulyo-
filad gaazreba SeuZlebelia religiuri kuTxiT maTi Semecnebis gareSe.
gadasaxadebis efeqtianobasa da samarTlianobasTan dakavSirebuli sakiTxebi dRemde
mecnier-ekonomistTa davis sagania da SeiZleba iTqvas, rom gadauWrel problemaTa rigs
ganekuTvneba. vfiqrobT, am sakiTxis arsis srulad warmoCinebis mizniT umniSvnelovanesia is
ganmartebebi, romlebic mocemulia saxarebaSi, kerZod, is epizodi, rodesac macxovari Tavad
ganmartavs xarkis gadaxdis aucileblobas.
`aw marqu Cuen: ra gnebavs Sen? jer arsa micema xarkisa keisrisa, Tu ara?~. gvekuTvnis
Cven, RvTis xalxs gadasaxadis gadaxda? vixdiT ra am gadasaxads, xom ar viqceviT Cven, RvTis
xalxi, warmarTebad, xom ar SeuracxvyofT amiT sakuTar sindiss? `Sexede, - SeniSnavs wm.
oqropiri, - rogor mzakvrulad moqmedeben isini. ar amboben, gviTxari Cven, romeli umjobesia,
ra ufro ukeTesia, romelia axlos sjulTan, aramed - „ra gnebavs Sen“, anu Sen rogor
migaCnia? - mxolod amis gagoneba swaddaT maT, raTa maSinve emxilebinaT da gadaecaT umaRlesi
xelisuflebisTvis, rogorc mowinaaRmdege dasasjelad. amas aRniSnavs maxarebeli markozic
(12,14), romelic ufro cxadad gamoaCens imaT utifrobasa da mzakvrul ganzraxvas, rom
surdaT daRupva, isini ase ekiTxebian macxovars: mivceT Tu ara gadasaxadi keisars? ai, ase
gaafTrebulebi itanjebodnen misi daRupvis surviliT, Tumca garegnulad ise aCvenebdnen Tavs,
TiTqos surdaT misi gulis mogeba“. magram is, visi gamoWerac surdaT, xedavs ara marto
kiTxvas, aramed maT gulebsac da ganzraxvasac. igi xedavs, rom „maTi boroteba ukve momwifda
da cxadad gamoCnda“. amitomac „rac SeiZleba Rrmad kveTs maT Wrilobas, xsnis maT farul
zraxvebs, yvelas winaSe aCens, rogori ganzraxviT mividnen isini masTan, da amgvarad maTSi
Tavidanve Seaqvs dabneuloba. gulis-xma-hyo ieso ukeTurebai maTi da hrqua, - sayveduriT: rasa
gamomcdiT me, orgulno! mxolod erTi mrisxane sityviT: „orgulno“ ufali maSinve acxadebs
maT zraxvebs, amxels borotebas da aiZulebs dadumebas. Semdeg, rom aiZulos isini Tavad, raTa
ganaCeni gamoutanon TavianT Tavs da aRiaron, rom unda gadauxadon xarki keisars, igi ambobs:
miCueneT drahkani igi xarkisa.
farisevlebi Znelad Tu atarebdnen Tan maTTvis saZulvel romaul fuls, irodianelebs
ki, ra Tqma unda, eqnebodaT igi. da kidec rom hqonebodaT xelze, sakmarisi iyo stoadan odnav
gamosvla da iq advilad SeiZleboda misi miReba. xolo maT moarTues mas drahkani, romlis erT
mxaresac gamosaxuli iyo keisari tiberiusi, meore mxares ki - misi tituli. ufalma aiRo
moneta, daxeda gamosaxulebasa da warweras da daubruna ra ukan hrqua mas ieso: visi ars xati
anu zeda werili? mosaubreebma ar icodnen kiTxva saiTken mimarTavda saubars, amitom hrques
mas: keisrisa. maSin ufalma gaxsna maTi mzakvruli kiTxva, sruliad martivad: hrqua maT ieso:
mieciT keisrisa keisarsa, da RmrTisa RmerTsa. maT ikiTxes: dasaSvebia Tu ara xarkis micema? -
man Seuswora maT da uTxra: mieciT, mieciT ukan. xarkis gadaxda ar niSnavs sakuTari nebay-
oflobiT uboZo sxvas, aramed saWiros gacemaa; es aris kanonieri movaleoba, aucilebloba;
Tqvenive rabinebi aki aswavlian: „visicaa fuli, samefoc misia“... „xolo raTa maT ar eTqvaT:
Sen Cven gvayeneb xalxis morCilebaSi, amitom dasZens: „da RmrTisa RmerTsa“. radgan xalxisT-
57
visac ukeTesia aucilebelis micema, aseve RvTisaTvisac, - rac masTan damokidebulebisas
gvevaleba. amitomac ambobs pavle mociquli: `mihscemdiT ukve yovelTa Tananadebsa: saxarkosa -
xarki, sazueresa - zueri, saSinelsa - SiSi, pativsa - pativi“ (rom. 13,7).
keisrisaTvis gankuTvnili ar ewinaaRmdegeba RvTis kuTvnils; keisari iTxovs Tavisas,
roca iTxovs xarks da ar krZalavs RvTisas, ar eRobeba RvTis mcnebaTa Sesrulebas. „mokled, -
SeniSnavs wm. oqropiri, - roca Sen gesmis: „mieciT keisrisa keisarsa“, amaSi igulisxme mxolod
is, rac odnavadac ar vnebs RvTismosaobas, radgan yvelaferi RvTismosaobis sawinaaRmdego ar
aris ukve xarki keisrisa, aramed xarki eSmakisa“.
miuxedavad imisa, rom kacobriobam renesansidan dawyebuli Tanamedrove globalizaciiT
damTavrebuli, ganviTarebis yvela etapi gaiara, Semosavlebis dafarvisa da gadasaxadebis
argadaxdis problemebi mainc gadauWrelia. saxelmwifos mier fiskaluri politikis warmatebiT
ganxorcielebis safuZveli gadasaxadebis akrebis efeqtiani sistemaa, romelic, Tavis mxriv,
unda emyarebodes saxarebiseul swavlebas. vfiqrobT, aRniSnuli problemis gadaWra
macxovriseuli sibrZnis _ `keisars keisrisa~, saTanadod gacnobierebaSi mdgomareobs.
gamoyenebuli literatura:
1. marTlmadidebluri fsiqoTerapia, mitropoliti ieroTeos vlaxosi, saeklesio biblioTeka,
t. IX, gamomcemloba `axali iverioni~. Tb., 2008;
2. WeliZe e. marTlmadidebeli eklesia da erovnuloba, Jurn. `guli gonieri~, #1 (4), 2012;
3. axali aRTqma da fsalmunebi. bibliis Targmnis instituti, stokholmi. 1992;
4. Марчукова С. М. Наука и религия в культуре Ренессанса, М., 2012; 5. Чичерин Б. Н. Наука и религия, Москва, 2012.
Nazira Kakulia
Relation to taxes in Christian religion
Resume
In this article to analyzed problem connected the taxation of the Evangelical point of view. Efficiency and justice of the taxation till today remains a controversial question in among economists of
scientists. We think that this question very brightly is shown in an episode where Jesus defines need of the taxation. In our opinion for carrying out in the state of successful fiscal policy, system the taxation the doctrine has to lean on evangelical - to render render unto Caesar the things that are Caesar's.
58
paata koRuaSvili Nniko CixlaZe
agroproduqcia, rogorc ZRveni, sazrdeli da gadasaxadi wminda werilSi
agraruli seqtoris efeqtiani funqcionireba yovelTvis iyo kacobriobis fizikuri da
materialuri arsebobis safuZveli. amis dasturia wminda werilSi aRwerili saqmianobebi da
profesiebi: miwaTmoqmedi, `miwis muSaki~ (kaeni, elise), mecxvare, mejoge (abeli, iabali, iakobi,
labani, iosebi, iuda, beniameni, svimeoni, amosi, mose), monadire (esavi), mevenaxe (noe), mebaduri
(iakobi, ioane, andria, simon-petre da sxva mociqulni).
ekonomikis nebismier seqtorSi warmoeba SeuZlebelia miwis da bunebrivi resursebis (xe-
tye, wyali, haeri, saxnav-saTesi savargulebi, madnebi, wiaRiseuli, da sxv.) gareSe: `uflisaÁ
ars queyanaÁ da savsebaÁ misi, sofeli da yovelni damkvidrebulni mas Sina. rameTu man Tavadman
zRuaTa zeda daafuZna igi da mdinareTa zeda ganhmzada igi~ (fsalm. 23:1-2).
ekonomikis umTavresi problema resursebis SezRudulobaa. Tavdapirvelad, resursebis
SezRudulobis problema uflis mcnebis darRvevas ukavSirdeba: adams da evas araferi aklda,
sanam RvTis mcneba ar daarRvies, ris Sedegadac rogorc TviTon, ise maTi Stamomavalnic
xrwnilebasa da sikvdils daeqvemdebarnen, resursebi ki iqca SezRudulad (iSviaTad). sarCo-
sabadeblis gardauvalad ofliTa da SromiT mopovebis sakiTxi warmoCenilia Zveli aRTqmis
dasawyisSive: „ofliTa pirisa SenisaTa sWamde pursa Sensa vidre miqcevadmde Senda miwad,
romlisagan moRebul iqmen, rameTu miwaÁ xar da miwad-ca miiqce“ (dab. 3:19).
amdenad, Sromis da samewarmeo saqmianobis ufleba, aucilebloba da Tundac stimuli,
fizikurad gadarCeniliyo, dafiqrebuliyo, dacemuli wamomdgariyo, adamianma RmerTis dawyevlis
Semdeg moipova. resursebis SezRuduloba safuZvelia survilebisa da vnebebisadmi
winaaRdgomisa. warRvnis Semdeg ufalma minimumamde SezRuda resursi, Tumca axal Taobas kvlav
misca RvTisken moqcevis Sansi.1
qristianuli da ZvelaRTqmiseuli warmodgenebiT, RmerTisa da adamianebis urTierTdamoki-
debuleba sxvadasxva ZRvenisa da wyalobis erTgvari `gacvlaa~. mTavari saCuqari, romelic
RmerTisagan adamians eboZa, aris sicocxle da TviT RmerTs mimsgavsebuli SesaZleblobebi da
talantebi (anu, `Seqmna Tavis msgavsad da xatad~), buneba da bunebrivi resursebi, aseve, rac
mTavaria, sulieri niWi. qristianebi udides wyalobad miviCnevT uflis gankacebas, mis amqveyni-
ur cxovrebas, wamebas da jvarcmas adamianTa gamoxsnisaTvis. amis sapasuxod, adamiani cdilobs
uflis mcnebaTa Sesrulebas, meti drois da sakuTari Sromis nayofis nawilis miZRvnas
uflisaTvis.
ZRveni uflisadmi unda iyos gansakuTrebuli siyvarulis, Sinagani mdgomareobis, momavlis
rwmenis da sixarulis gamoxatuleba. dabadebis meoTxe Tavi mogviTxrobs pirveli adamianis
dabadebisa da pirveli msxverplSewirvis Sesaxeb. abeli – mwyemsia, xolo kaeni miwaTmoqmedi.
maTi ZRvenic uflisadmi swored agrarul seqtorSi warmoebuli produqciaa – saukeTeso
cxvari – abelisagan, romelic, wrfeli guliT miZRvnili, ufalma Seiwira da miwis nayofi kae-
nisagan, romelic ufalma ar Seiwira (`SeiWuvin piri Seni, arca marTliad Semowire~).
aRniSnuli epizodis Sesaxeb wm. ioane oqropiri yuradRebas amaxvilebs im sakiTxze, rom
cxvari moxseniebulia, rogorc ZRveni, xolo miwis nayofni, rogorc msxverpli: `amiT wminda
werili gvaswavlis, rom ufali eZebs ara pirutyvTa da miwis nayofTa, aramed mxolod sulier
1 CixlaZe n., marTlmadideblobis ekonomikuri paralelebi. quTaisis universiteti, 2013. gv. 45.
59
mdgomareobas. amitom erTi maTgani ZRvenis saxiTaa miRebuli, xolo meore uaryofilia
msxverpliT~.1
dabadebaSi moxseniebulia marTali noes mier specialuri adgilis – sakurTxevlis
mowyoba uflisaTvis msxverplis Sesawirad: `da aRuSena noe sakurTxeveli RmerTsa da moiRo
yovelTagan sacxovarTa wmidaTa da yovelTagan mfrinvelTa wmidaTa da Sewirna igini yovlad
nayofebad sakurTxevelsa zeda~ (dab. 8:20). warRvnis Semdeg, kidobnidan gamosulma noem
saukeTeso cxovelTa SewirviT, madliereba gamoxata uflisadmi kacobriobis gadarCenisa da
Zveli codvebis mitevebisaTvis. sakurTxeveli augo ufals abraammac (dab. 12:7-8).
vazi ebraeli xalxis simboluri gamoxatulebaa: `rameTu venaxi uflisa cabaoTisi israilisa
ars da kaci iudasai – axalnergi Seyvarebuli” (es. 5:7). wminda produqtebia puri, Rvino da zeTi: `da miugo ufalman da hrqua ersa Tvissa: aha, me gamovavlen Tquenda ifqlsa, da Rvinosa da
zeTsa da gansZReT maTgan da ara migcne Tquen arRara merme sayuedrerlad warmarTTa Soris” (iov. 2:19). bibliis metaforuli azrovnebiT, yoveli mSvenieri da amaRlebuli gaigivebulia
RvinosTan, xolo yoveli damdablebuli da codvili _ ZmarTan. Zvel israelSi Rvinos metaforulad ,,yurZnis sisxls~ uwodebdnen.
zogadad, Zveli aRqmis kanonis mixedviT, nebismierma adamianma yovelwliurad Tavisi
wliuri Semosavlis meaTedi RmerTs unda Seswiros. amis moqmedni kurTxeul arian RvTisagan da
ufali yvelaferSi umarTavs xels. Zvelebraul saxelmwifoSi meaTedis institutis dafuZneba
da saerTod, saeklesio gadasaxadis SemoReba regularul RvTismsaxurebas daukavSirda.
pirvelad meaTedi moixsenieba dabadebaSi. rodesac abraamma gamoixsna sodomis tyveebi da
davla moipova, gzaze mas gamoegeba mefe melqisedeki, romelmac puri da Rvino miageba da
akurTxa: `kurTxeul ars abraam RmrTisa mier maRlisa, romelman Seqmna ca da queyana, da
kurTxeul ars RmerTi maRali, romelman mogcna mterni Senni queSe xelTa SenTa~. Tavis mxriv,
abraamma mas davlis meaTedi nawili miarTva: `da misca mas abraam aTeuli yovelTagan~ (dab.
14:20). amiT abraamma saTave daudo saeklesio gadasaxads, romelic mogvianebiT mosem daakanona.
SeiZleba gaviziaroT azri imis Sesaxeb, rom melqisedekisadmi gadaxdili meaTedi iyo
winamorbedi saxelmwifo gadasaxadisa, ramdenadac misi mimRebi iyo ara mxolod sasuliero
piri, aramed mefec.2
iakobi morCilad uZRvnis RmerTs misgan boZebulis meaTeds: `da lodi ese, romel aRvdgi
Zeglad, iyos saxlad RmrTisa Cemisa, da yovlisagani, raodeni-raÁmomces me, aTeuli mivsce mas~
(dab. 28:22).
mose sakuTar xalxs amcnobs RmerTis moTxovnebs, romelTagan ZiriTadia RmerTisaTvis
Tavis droze Sesawiravis Sewirva: `yovelive aTeuli Teslisagan queyanisa nayofiTgan xisaT
wmida iyos uflisa RmrTisa... yovelive aTeuli zroxaTa da cxovarTaÁ da yovelive, raodeni
ganvides ricxusa mas kuerTxsa queSe, aTeuli igi iyos wmidaÁ uflisa~ (lev. 27:30,32).
`etyoda mose yovelsa mas krebulsa ZeTa israelisaTa da Tqua: ese sityua ars, romeli
gibrZana ufalman da Tqua: moiReT Tquen Tavisa Tquenisa Sesawiravad uflisa. yovelman,
romelman daijeros guliTa, moiRos nayofad pirvelad uflisa oqro, vecxli da rvali~
(gamosl. 35:4-5). roca sakmarisze metma ZRvenma moiyara Tavi, RvTis gangebiT, mosem Sewyvita
ZRvenis Sekreba.3
1 Иоанн Златоуст. Беседы на книгу бытия http://www.magister.msk.ru/library/babilon/greek/zlatoust/zlato073.htm. 2 Лукин С., Дар, пожертвование, налог: христианское нормативное учение и исторические формы. Журн. «Христианское
чтение». Санкт-Петербургская православная духовная академия. 2011, #4. ст. 6-7. 3 CixlaZe n., gadasaxadebisa da dabegvris marTlmadidebluri sawyisebi. J. `biznesi da kanonmdebloba~, Tb., #12, 2009.
http://b-k.ge/templates/Jordan/pdf/biznesi%20noemb-2009.pdf
60
mogvianebiT, solomonma mSvenieri taZris agebis Semdeg, msxverpli Seswira ufals (uflis
mier msxverplis miReba da aRiareba uzenaesis mier, zecidan wamosuli cecxliT msxverplis da-
wviT dasturdeboda, rac udidesi wyaloba iyo): Sewiruli xarebis ricxovnobam 22000, xolo
cxvrebisam 120000 Seadgina.
bunebrivia, RmerTs ZRveni da simdidre, miT umetes aseTi odenobiT, ar esaWiroeboda,
magram es qmedeba xels uwyobda sazogadoebis rwmenis ganmtkicebas, uflis Zlierebis
Semecnebas, madlierebas uflisadmi, RvTismoSiSebas da religiur aRzrdasac. zogierT
SemTxvevaSi `sagadasaxado wesrigTan~ dakavSirebul aseT qmedebas moixsenieben rogorc
sagadamxdelo kulturis formirebas.
niSandoblivia, rom gadasaxadiT ibegreba soflis meurneobis produqcia (pirutyvi,
marcvleuli, xili, Rvino, zeTi) da ara sxva saxeobis saqmianoba (mag., mSeneblebis, mxatvrebis,
mWedlebis, TerZebis saqmianoba). naturiT gadaxdili meaTedis gamosyidvisaTvis, anu misi fula-
di ekvivalentiT SecvlisaTvis, damatebiT saWiro iyo mexuTedis (20%) gadaxda (gamosyidva),
rac bunebrivia gadamxdelisaTvis gamosyidvis antistimuls warmoSobda: `ukueTu xsniT ixsnes
kacman aTeuli Tvisi, mexuTe igi SesZinos mas zeda, da iyos igi misa~ (lev. 27:31).
vfiqrobT, erTi mxriv, Cadebuli iyo teritoriuli daSorebis problemis gadawyveta, xo-
lo meore mxriv, Sromis nayofis, gamomuSavebuli realuri produqtis nawilis miZRvna RmerTi-
saTvis da ara fulis gadacema (materialuri dovlaTis, realuri erovnuli produqtis matebis,
ekonomikuri zrdis waxaliseba). rogorc irkveva, am mimarTebiT efeqtianad iqna gamoyenebuli
gadasaxadebis erT-erTi ZiriTadi funqcia – mastimulirebeli funqcia.
Svidwliani ciklSi meaTedi bolo ori weli miemarTeboda levitelTaTvis, qvriv-
oblebisavis, mwirTa da upovarTaTvis. amdenad, meaTedSi erTgvari miznobriobis elementebic
iyo Cadebuli socialuri uzrunvelyofis aspeqtebis gaTvaliswinebiT: 5 weli uflisaTvis,
xolo 2 weli socialurad daucveli kategoriisaTvis.
sazogadod, gadasaxadebi, romelsac uflis kurTxeuli mefeebi aweseben, uflis
CagonebiTaa. amitom, maTi Secvla, gadamxdelze tvirTis gasazrdelad, TiTqmis arasdros aris
mTavari miznis – Semosavlebis gazrdis momtani. Mmetic, mas saxelmwifoTa ngreva-danawevrebac
SeiZleba mohyves. amis naTeli magaliTia israelis samefos orad gayofis sababi – solomonis
mier dawesebuli gadasaxadebis Secvla. amiT israelianebi faqtobrivad ufals SeewinaaRmdegnen
da daisajnen kidec. solomonis memkvidrem – roboamma, romelic ar iyo RvTis WeSmariti
madidebeli, yurad ar iRo uxucesTa rCeva da gazarda sagadasaxado tvirTi, ramac ebraelTa
aTi tomi mis morCilebas CamoaSora da calke samefo Camoayalibes. meore mxriv, iyo periodebi
roca meaTedis gadaxda Sesustda (es ki rwmenis Sesustebas moaswavebda), rac aRniSnulia kidec
Zveli aRTqmis wignebSi (ix. ezek., neem., malaq.).
axali aRTqmis epoqaSi meaTedma transformacia ganicada. roca mTidan Camosulma ufalma
gankurna keTrovani, daavala mas: `eCvene mRvdels da Seswire ZRveni, rac brZana mosem maTda
dasamowmeblad~ (maT. 8:4). es davaleba rwmenis ganmtkicebas da sjulis piruTvnel dacvas
emsaxureboda.
wminda mociquli pavle ar gansazRvravs konkretul Tanxas an Semosavlis nawils,
romelic qristianebs eklesiis saWiroebebisaTvis unda gadaexadaT, magram Semdeg debulebas
gvTavazobs: `yovel orSabaTs TiToeulma Tqvenganma gadados TavisTan an gadainaxos
warmatebisamebr, raTa Cemi mosvlisas ar iwyebodes Segroveba” (I kor. 16:2). sasurveli iyo
korinTelebs winaswar ganesazRvraT, Tu ramdenis Sewirva SeeZloT da amisaTvis regularulad
daezogaT garkveuli Tanxa: `amitom saWirod miviCnie meTxova ZmebisaTvis, rom winaswar
mosuliyvnen TqvenTan da gaemzadebinaT Tqveni, ukve aRTqmuli ZRveni, raTa mzad iyos rogorc
ZRveni da ara rogorc angareba” (II kor. 9:5).
61
sagadasaxado kanonmdeblobis dacva da kanonmorCilebis mowodeba mociqulTa erT-erTi
mTavari principia. pavle mociquli romaelTa mimarT gagzavnil epistoleSi aRniSnavs: `mieciT
yvelas rac ekuTvnis: visac xarki – xarki, visac baJi – baJi, visac SiSi – SiSi, visac pativi, -
pativi~ (rom. 13:7). mociqulebma SesaniSnavad icodnen, rom amgvari elementaruli wesrigis
gareSe sazogadoeba ver iarsebebda.
sagulisxmoa erTi sakiTxic: axali aRTqmiseuli midgoma uflisaTvis, eklesiisaTvis
gankuTvnili msxverplisaTvis, misi odenobisaTvis aris mkacrad nebayoflobiTi! nebismierma
qristianma TviTon unda gansazRvros, ramdeni gadaixados: rwmenis, simdidris, sindisisa da
Semosavlebis mixedviT: `TiToeulma rogorc guliT airCia, arc SewuxebiT, arc ZaldatanebiT.
vinaidan sixaruliT gamcemi uyvars RmerTs~ (II kor. 9:7). sagulisxmoa, rom mociquli am
Semosavlebis mobilizebas Tanasworobis umTavres princips ukavSirebs: `radgan ara imisTvis,
rom sxvebs Sveba hqondeT da Tqven gaWirveba, aramed TanasworobisaTvis~ (II kor. 8:13). Rirs
vifiqroT, rom amgvari Tanasworoba gulisxmobs finansuri resursebis samarTlian ganawilebasa
da gadanawilebas, saarsebo minimumis uzrunvelyofis mcdelobas upovarTaTvis da sxva socia-
luri garantiebis damkvidrebas.
SedarebiT ufro gviandel werilSi wm. pavle kidev ufro liberaluri xdeba `sauflo
gadasaxadis~ mimarT da pirveli rigis amocanad axloblebze zrunvas miiCnevs: ~xolo vinc ar
zrunavs Tavis axloblebze, ufro metad ki Tavis saxleulebze, igi ganudga rwmenas da
urwmunoze uaresia” (I tim. 5:8). amdenad wm. pavle ar iyo momxre eklesiis gaweuli Senatanebis
stimulirebisa im masStabebiT, romelic am princips daarRvevda. bibliaSi arsad Cans sxva
mociqulebis mier meaTedis akrebis mcdeloba TavianTi moRvaweobis an RvTismsaxurebis
safasurad: `uTxra petrem: `vercxli da oqro ara maqvs, xolo rac maqvs, imas gaZlev: ieso
qriste nazarevelis saxeliT iare!~ (saq. 3:6). Tumca pavle mociquli kmayofilia, rom `miiRo
keTilsurneleba, saamebeli msxverpli, RvTisaTvis mosawoni~ (fil. 4:18), magram misTvis
amosavali principia dRedaRam Sromis miuxedavad zedmet tvirTad aravis daawves da `ise vqada-
gebdeT Tqvens Soris saxarebas~ (Tes. 2:9).
identuri azria gatarebuli maTes saxarebaSic: imdenad meorexarisxovania ZRvenis Sewirva
moyvasis siyvarulTan, aRmsareblobasTan, mitevebasTan mimarTebiT, rom TviT ufali gvmoZRvravs:
`Tu miitan Sens ZRvens samsxverploze da iq gagaxsendeba, rom Sens Zmas raime aqvs Sens
winaaRmdeg, miatove iq Seni ZRveni samsxverplosTan da wadi Sens Zmas Seurigdi; Semdeg modi
da Seswire Seni ZRveni~ (maT. 5:23-24). erTi mxriv, zvarakis Sewirva, gamomxatvelia uflis
morCilebisa da simdablisa. Tumca, sisxliani msxverplSewirva ki ar aris RvTivsaTno saqme,
aramed locva, ziareba, ufalTan Tanamyofoba. amas TviT daviT mefsalmune gvauwyebs: `msxverpli
RvTisa ars suli Semusvrili, guli Semusvrili da damdablebuli~ (fsal. 50).
wminda werilis es adgilebi kidev ufro gvarwmuneben, rom uflis mimdevarTaTvis
misaRebia Cuqeba, gadacema, adamianis gulisxmierebidan gamomdinare, eklesiisaTvis materialuri
faseulobis Sewirva da ara meaTedis akreba. amas adasturebs Tundac qvrivis mier
mokrZalebuli Tanxis, ori leptis1 (kondrati) Cadeba saganZurSi, romelmac `yvela Camgdebze
meti Cado, yvelaferi, rac ki ram gaaCnda mTeli Tavisi sarCo sabadebeli~ (mar. 12:43-44).
amdenad, axaliaRTqmiseuli eklesiisaTvis meaTedma dakarga aucileblobis da
sayovelTaobis forma. meaTedis gafetiSebam mwignobrebi da farisevlebi iqamde miiyvana, rom maT
meorexarisxovnad CaTvales yovelive, rac mTavaria rjulSi – moyvasi, sarwmunoeba da wyaloba.
mociqulTa periodSi eklesiisadmi Sewirva nebayoflobiT xasiaTs atarebs, romlis zomas,
formas, moculobas da periodulobas TviT morwmune gansazRvravs. Sedegad, yalibdeba sami
1 spilenZis sacvleli moneta, Zalze wvrili fuli (spilenZis 1 draqma=96 lepta).
62
ZiriTadi principi: Sewirva nebayoflobiT, Sewirva SesaZleblobebis mixedviT da gadanawileba
saWiroebaTa Sesabamisad.
bibliis sibrZne gvaswavlis, rom kvebis wesi da xasiaTi ganapirobebs adamianis ara mxolod janmrTelobas, aramed mis sulier mdgomareobasac. kvebasTan dakavSirebuli aRkveTebi da SezRudvebi yofiTi tradiciebisa da religiuri msoflmxedvelobis udidesi movlenaa.
Cven pursa da RvinosTan erTad vWamT da vsvamT ,,RvTis sityvas~, veziarebiT qristes xorcsa da sisxls. am sakvebSia sicocxle. marTalia, qristianobam cecxls misca vazisa da Rvinis warmarTul RvTaebaTa kultebi, magram ,,sicocxlis xed~ gacnobierebuli vazi qristes simbolod aqcia. qriste ambobs: `me var venaxi WeSmariti, da mama Cemi moqmedi ars...…me var venaxi da Tquen rtoni. romeli
daadgres Cem Tana, da me mis Tana, aman moiRos nayofi mravali, rameTu Tvinier Cemsa ararai
Zal-gic yofad arca erTi~ (ioan. 15:1,5). qarTveli kaci Rvinis dayenebas didi pasuxismgeblobiT ekideboda. zedaSea mevenaxis sindisi,
RviniT inaTleboda misi STamomavloba. Taobidan Taobas gadaecemoda Rvinis dayenebis qarTuli wesebi. pur-Rvinos nakvalevs Tu gavyvebiT, saqarTvelos aRmovaCenT. pur-Rvinis qveyanam siRrmiseulad gaigo puriTa da RviniT qristianuli ziarebis saidumlo. meRvineobisa da qarTul sufrisaTvis gansakuTrebuli mniSvneloba qristianoba ar waurTmevia. qriste ar gmobda miwier cxovrebas, akurTxebda mas. ieso monawileoda saqorwino nadimebSi.1
marxva qristianisaTvis aris monawileoba TviT qristes marxvaSi, riTac ufalma gaaTavisufla adamiani sakvebze, materiasa da samyaroze sruli damokidebulebisagan. marxvis saidumlos mixedviT, sakvebis, riTac Cven vsazrdoobT da sicocxles, romelsac es sakvebi gvinarCunebs, iZleva mxolod RmerTi. marxva ar aris mxolod sakvebis akrZalva, mas Tan unda axldes sakuTari Tavis RvTiur realobaSi gacnobierebisa da ganmtkicebis cda, anu sulieri Zalisxmeva.
saqarTvelos mTieli mosaxleoba marxvaSi Wamda nivris xinkals, moxarSul lobios, Tevzs, velurad mzard fxaleuls da mwvanils. svaneTSi, suliwmindis mofenis Semdeg, orSabaTidan SabaTamde, ikrZaleboda rZe da rZis produqtebi. ianvarSi, axali mTvaris Semdeg, iwyeboda akrZalva xorcze, Tebervlidan-yvelze. xorci ikrZaleboda xorcis SabaTidan aRdgomamde. xorcis SabaTidan erTi kvira daSvebuli iyo erbo. mTiuleTSi, didmarxvis periodSi, yovel SabaT saRamomde yvelanair saWmels krZalavdnen, aseve iqceodnen gudamayarSi, qiziysa da svaneTSi samSabaTsa da paraskevs. qristianoba iqca qarTuli zne-xasiaTis sayrden RerZad, romlis irgvliv brunavs Cveni erovnuli cnobiereba. qristianobas sasikeTod Seerwya uZvelesi qarTuli tradiciebi da warmarTul CveulebaTa is faseulobebi, romlebic erovnul interesebs gamoxatavda. es gansakuTrebiT naTlad Cans yvelaze konservatiuli tradiciis _ kvebis gakeTilSobilebaSi. pur-RviniT gamaspinZlebis uZvelesi wesi qarTul xasiaTSi Sesisxlxorcebulia, qarTveli daulocavad Rvinos ar Sesvams. qarTuli sufra – moyvasisadmi siyvaruli, pur-Rvinisa da WeSmaritebis Tanamoziaroba, gacema da gamaspinZleba, Wirisa da lxinis Tanamoziaroba _ qarTuli xasiaTis gamovlenis uZvelesi qristesmieri wesia da ase iqneba yovelTvis.
1 koRuaSvili p., qriste venaxia. V samecniero konferenciis “qristianoba da ekonomika” SromaTa krebuli. Tsu,
2010 wlis 25 ianvari. „universali”, Tb., 2010. gv. 82.
63
Paata Koguashvili Niko Chikhladze
Agricultural Products as Gifts, Food and Taxes in Holly Letter
Resume
Efficient functioning of the agricultural sector has always been the foundation of mankind's physical and
material existence. It is proved even by the activities and professions which are described in the Holy Scripture. Any sector of the economy is impossible without the land and natural resources. The right of labor and entrepre-neurship, even the necessity and the stimulus for it, the right to physical survival, contemplation – man has gained after God cursing.
According to The Christian and the Old Testament idea, a relation between God and human is exchange of a variety of gifts and blessings. The main gift that God gave to the people, is the life and God like abilities and talents, nature and natural resources, also, the most importantly, spiritual talents. We, Christians consider as the greatest favor of Lord God’s embody, His life, God’s torture and crucifixion for the salvation of human beings. In response, people are trying to fulfill God's commandments, to dedicate more time and Fetal of their labor to the Lord. God's gift should be an expression of special love, internal condition, faith of future and joy.
During the period of Apostles donating to the church has a voluntary character. The size, shape, volume and frequency are defined by believers. As a result, comprises three main principles: a voluntary donating, donat-ing by capabilities and distribution in accordance with the needs.
64
manana lobJaniZe
religia da axalgazrdoba: komunikaciis axali formebis ZiebaSi
religia, rogorc socialuri fenomeni, TavisTavad obieqtur faqtors warmoadgens, rome-
lic iseve rogorc sxva socialuri instituciebi, sazogadoebis erT-erT socialur jgufze _
axalgazrdobaze garkveul zemoqmedebas axdens. religia sazogadoebisaTviTvis ara calke mdgomi
instituciaa, aramed religia unda ganvixiloT, rogorc sazogadoebrivi cxovrebis nawili,
romlisganac izolirebuli aravinaa da maT Soris arc axalgazrdoba.
Secdoma iqneboda sazogadoebrivi urTierTobebs mxolod rwmenis prizmidan rom vuyureb-
deT. maTi zemoqmedeba Tanamedrove sazogadoebriv procesebze Zalzed mniSvnelovania.
Tanamedrove sazogadoebaSi individis qcevas misi informirebuloba gansazRvravs. amis
gaTvaliswinebiT, socialuri intergraciis formebis gamoyenebiT cdiloben maTze damokidebuli
gaxadon sazogadoebis garkveuli nawili, rac sruliad miuRebelia qristianuli religiisaTvis.
amrigad, religiuri faqtoriT axalgazrdebis, rogorc socialuri subieqtis CarTvam,
SeiZleba rogorc dadebiTi (mag. misionerebi), aseve uaryofiTi (mag. islami, fundamentalistebi)
gavlena iqonios rogorc mTlianad sazogadoebaze, aseve axalgazrdebze.
eklesia rogorc socialuri institucia warmoadgens istoriul Camoyalibebul sistemas
sazogadoebis da maT Soris axalgazrdebis swori cxovrebis wesis damkvidrebisaTvisaTvis, rac
metad mniSvnelovania Cveni sazogadoebisaTvis, myari da tradiciuli ojaxisaTvis, rac eris
simyaris garantiaa.
Tanamedrove civilizebul sazogadoebaSi eklesias ara mxolod religiuri ritualebis
SenarCunebisa da gadacemis funqcia aqvs, aramed socialuri institutis statusic gaaCnia,
romelic mniSvnelovan rols asrulebs jansaRi axalgazrdobis formirebaSi, xels uwyobs WeSma-
riti faseulobebis damkvidrebas.
saxelmwifos keTildReoba arsebiTad damokidebulia maRali pasuxismgeblobis mqone
ganaTlebul adamianebze, romelTac gacnobierebuli aqvT sakuTari profesiuli saqmianobis mniSvne-
loba qveynisaTvis.
nebismieri eris warmatebuli momavali damokidebulia ganaTlebis sistemis swor mowyobasa da
funqcionirebis maRal xarisxze. im qveynebSi, sadac ganaTlebis sistema efeqtiania, Sesabamisad
jansaRia saxelmwifos yvela wamyvani instituti.
evrokavSiris qveynebi aqtiurad muSaoben imaze, rom Seiqmnas umaRlesi ganaTlebis erTiani
sivrce, rac xels xelSeuwyobs saxelmwifoebs Soris akademiur TanamSromlobas.
boloniis procesSi CarTvam daamtkica, rom es aris efeqtiani gza saerTaSoriso konsensusis
misaRwevad, magram imavdroulad pozitiurad iyenebs saganmanaTleblo tradiciebis mdidar
mravalferovnebas, sxvadasxva dargobrivi sferos specifikur gamocdilebasa da codnas. swored
amis dasturia saqarTvelos saganmaTleblo sivrceSi iseTi axali umaRlesi saswavleblebis gaCena,
rogoricaa:
1. saqarTvelos sapatriarqos wmida andria pirvelwodebulis saxelobis qarTuli universiteti,
romelic saswavlo progaramebis mravalferovnebiT gamoirCeva: filologia, istoria,
saerTaSoriso urTierTobebi da regionuli procesebi, fsiqologia, socialuri muSaoba,
informatika, maTematika, gamoyenebiTi ekologia, fizika, menejmenti, finansebi, ekonomika,
turizmis biznesi, qarTul enaSi momzadebis saganmanaTleblo programa azerbaijanul-
enovanTaTvis, qarTul enaSi momzadebis saganmanaTleblo programa somxurenovanTaTvis,
qarTul enaSi momzadebis saganmanaTleblo programa afxazurenovanTaTvis.
65
2. saqarTvelos sapatriarqos wmida Tamar mefis saxelobis saswavlo universiteti: saswav-
lo programebi _ farmacia da tradiciuli medicina, fizikuri medicina da reabilitacia.
3. saqarTvelos sapatriarqos wmida tbel abuseriZis saxelobis saswavlo universiteti
(xulo): saswavlo programebi _ istoria, filologia, xelovnebaTmcodneoba, ganaTleba,
samarTalmcodneoba, sajaro mmarTveloba, agraruli mecnierebebi, biznesis administrireba,
Jurnalistika, jandacvis bakalavri-saeqTno saqme.
4. saqarTvelos samociqulo avtokefaluri marTlmadidebeli eklesiis Tbilisis sasuliero
akademia da seminaria: saswavlo programebi _ Teologiis sabakalavro programa, qris-
tianuli fsiqologiis sabakalavro programa, qristianuli xelovnebaTmcodneobis sabaka-
lavro programa, xatweris sabakalavro programa, dazguri da monumenturi xatweris
restavraciis sabakalavro programa.
5. wmida maqsime aRmsareblis saxelobis cageris sasuliero seminaria: saswavlo programebi
_ Teologiis sabakalavro programa, - qristianuli fsiqologiis saganmanaTleblo prog-
rama.
6. marTlmadidebluri saRvTismetyvelo umaRlesi sagamanaTleblo dawesebuleba _ giorgi
mTawmindelis saxelobis saeklesio galobis umaRlesi saswavlebeli: saswavlo programebi
_ saeklesio musikisa da saeklesio musikaTmcodneobis sabakalavro programa.
7. marTlmadidebluri saRvTismetyvelo umaRlesi sagamanaTleblo dawesebuleba- saqar-
Tvelos _ samociqulo avtokefaluri marTlmadidebeli eklesiis gelaTis sasuliero
akademia da seminaria: saswavlo programebi _ Teologiis sabakalavro programa, qris-
tianuli xelovnebaTmcodneobis sabakalavro programa.
8. marTlmadidebluri saRvTismetyvelo umaRlesi sagamanaTleblo dawesebuleba - yvarlis
wminda abibo nekreselis saxelobis sasuliero seminaria - ekologiis saganmanaTleblo
programa.
marTmadidebluri saRvTismetyvelo umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebis roli da
mizania: mdidari erovnuli tradiciebis SenarCuneba da ganviTareba. rwmenisa da codnis sin-
Tezze, ganaTlebis uwyvetobasa da memkvidreobiTobaze dafuZnebuli saganmanaTleblo da
mecnieruli saqmianoba, romelic emsaxureba sazogadoebis orientacias qristianul (marTlmadi-
deblur) da umaRles sakacobrio Rirebulebebze. saswavlo universitetebi Seqmnilia saswav-
lo da samecniero-kvleviTi saqmianobisaTvis, romelic emsaxureba maRali kvalifikaciis specia-
listebis momzadebas.
ganaTleba da saganmanaTleblo TanamSromloba gadamwyveti faqtoria stabiluri,
mSvidobiani da demokratiuli sazogadoebis ganviTarebisa da gaZlierebisaTvis, gansakuTrebiT
im situaciis fonze, romelic samxreT-aRmosavleT evropaSi Seiqmna.
axalgazrdoba qveynis SromiTi resursebis yvelaze mniSvnelovani nawili da socialur-
ekonomikuri ganviTarebis strategiuli resursia. axalgazrdobis wili mosaxleobaSi Sesam-
Cnevad cvlis ara mxolod mis sqesobriv-asakobriv struqturas, aramed SromiTi potencialis
profesiul-kvalificiur Semadgenlobas.
axalgazrdebis dasaqmebis nebismieri aspeqtiT Seswavlisas, aucilebelia ekonomikuri,
socialuri da demografiuli maxasiaTeblebebis urTierTkavSiriT ganxilva, ganaTlebis da
profesiuli momzadebis saxelmwifo regulirebis politikis gaTvaliswineba.
sasuliero ganaTleba saqarTveloSi IV saukunidan mkvidrdeba. eklesia-monastrebi mniSvne-
lovan saganmanaTleblo kerebsac warmoadgenda. Sua saukuneebSi gansakuTrebiT ganTqmuli iyo
tao-klarjeTis, gelaTis, iyalTos, gremisa da SiomRvimis saganmanaTleblo kerebi. Znelbedobisa
da ekonomikuri gaWirvebis miuxedavad, XIX saukunis dasawyisamde arsebobda Tbilisisa da
Telavis sasuliero saswavleblebi.
66
1817 wels TbilisSi gaixsna rusuli sasuliero seminaria, romelmac iarseba 1917
wlamde.
saqarTvelos marTlmadidebeli samociqulo eklesiis avtokefaliis aRdgenis Semdeg,
kaTolikos-patriarqebis kirion II-isa da leonides dros, seriozuli muSaoba mimdinareobda
sasuliero seminariis daarsebisaTvis, magram 1921 wlis TebervalSi sabWoTa ruseTis mier gan-
xorcielebuli axali agresiisa da okupaciis pirobebSi, rodesac saqarTvelos marTl-
madidebeli samociqulo eklesia kanongareSe organizaciad gamocxadda, sasuliero saswavleb-
lis gaxsnaze fiqric ki ar SeiZleboda.
mxolod 1963 wlis 14 oqtombers uwmindesisa da unetaresis, sruliad saqarTvelos
kaTolikos-patriarqis efrem II-is locva-kurTxeviT mcxeTaSi gaixsna samoZRvro kursebi,
romelic 1965 wels sasuliero seminariad gadakeTda.
1988 wels uwmindesisa da unetaresis, sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia
II-is locva-kurTxeviT daarsda Tbilisis sasuliero akademia da seminaria. akademiaSi Cairicxa
14 studenti. mcxeTidan mas SeuerTda sasuliero seminaria 30 studentiT.
1993 wlidan sasuliero akademiasTan gaixsna saRvTismetyvelo instituti qristianuli
anTropologiisa da qristianuli xelovnebis fakultetebiT.
evropis zogierTi qveynisagan gansxvavebiT CvenSi ar arsebobs 800 an 700 wlis
universiteti. magram saqarTveloSi umaRlesi ganaTlebis istoria IV saukunidan iwyeba; aqedan
moyolebuli sxvadasxva dros, rogorc ki amisaTvis odnav mainc xelsayreli dro dgeboda,
Cvens miwa-wyalze Tu mis farglebs gareT umaRlesi ganaTlebis ramdenime mZlavri qarTuli
kera iqmneboda. daviT aRmaSeneblis xangrZlivi, daucxromeli moRvaweoba, uwinares yovlisa,
Turq-seljukTagan aoxrebuli qveynis Wrilobebis moSuSebisaken iyo mimarTuli.
sxva mraval ubedurebasTan erTad, rac `didma Turqobam~ Tavs daatexa Cvens qveyanas,
momTabareebma `dauwves....udabnoni klarjeTisani~, romlebic imdroindel saqarTvelos ganaT-
lebis kerebs warmoadgenen. marTalia, saqarTvelos `sinai~-is anu klarjeTis ~aTormet~ savanes
da saerTod qarTuli kulturis kerebs istoriul samxreT-dasavleT saqarTveloSi jer kidev
XI saukunis pirvel meoTxedSi, bizantiis keisris basil I bulgarTmmusvrelis Semosevis da
qarTvelTa da berZenTa Soris gaCaRebuli didi omianobis Sedegad Zveli brwyinvaleba moakl-
daT, magram maTi Zirfesvianad ganadgureba da gadawva Turq-seljukTa `damsaxurebaa~.
daviT IV-is aRmSeneblobiT saqmianobaSi erT-erT sapatio adgilze dgas swored gadabugul qve-
yanaSi droebiT Camkvdari saganmanaTleblo saqmianobis ganaxleba.
rodesac seljukebi winandeburad ukve parpaSs veRar bedavdnen saqarTvelos miwa-wyalze, da
garda amisa, TiTqmis asi wlis ganze dgomis Semdeg 1105 wels erwuxis brZoliT daviT
aRmaSenebelma sabolood SemouerTa hereT-kaxeTi erTian saqarTvelos, man, misi istorikosis
sityviT, ineba `aRSeneba monastrisa da daamtkica romelica gamoirCia madlman saRmrToman adgilsa
yovlad Sueniersa da yovliTurT unaklosa... romeli zeSTa hmats Suenierebasa yovelTasa~.
laparakia gelaTis RvTismSoblis monastris `aRSenebaze~, romelic 1106 wels dawyebula.
am monasterTan, rogorc es dRes dadgenilia, arsebobda mZlavri saswavlo da samecniero kera,
akademiis tipis umaRlesi saswavlebeli, sadac daviT aRmaSeneblma Tavi mouyara saqarTvelosa
Tu mis gareT moRvawe gamoCenil qarTvel mecnierebs: `munve Semokribna kacni patiosanni
cxovrebiTa da Semkulni yovliTa saTnoebiTa, ara TvisTa oden samefoTa Sina povnilni, aramed
queyanasa kideTa sadaTaca esma vieTme siwmide, sikeTe, sisrule, sulieriTa da xorcieliTa
saTnoebiTa aRsavseoba... moiyvanna da daamkvidrna mas Sina~.
RvTismSoblis monasterTan akademiis dafuZneba momxdara 1106-1110 wlebs Soris. swored
am wlebSi daemkvidra saqarTveloSi meored Camosuli didi qarTveli mecnieri ioane petriwi,
mravalgzis devnili, amjerad daviTis `wyalobisa~ da `Tanadgomisa~ moimede.
67
gelaTis monasterTan akademia rom daarsda, amaSi sakvirveli araferia; Sua saukuneebSi
akademiebi swored samonastro sistemaSi Sediodnen. gelaTis akademiaSi, misi daarsebis pirvel
wlebSive, ioane petriwis garda, moRvaweobda aseve didi mecnieri arsen iyalToeli.
imdroindel uZlieres, zogjer gansxvavebul msoflmxedvelobaTa mqone (aRiarebulia, maga-
liTad, rom ori didi figura am epoqisa ioane petriwi da arsen iyalToeli erTimeoris
ideuri mowinaaRmdegeebi iyvnen) qarTvel mecnierTa damkvidrebam gelaTSi gansazRvra akademiis
samecniero moRvaweobis farTo masStabebi.
gelaTis akademia warmoadgenda ara marto samecniero, aramed saswavlo kerasac, umaRles
saswavlebels; prof. s. yauxCiSvilis Tanaxmad, gelaTis akademiaSi `disciplinaTa swavleba
agebuli unda yofiliyo cnobil sistemaze trivium-quadrivium, e.i. iswavleboda Svidi discip-
lina: geometria, ariTmetika, musika, ritorika, gramatika, filosofia, astronomia~, radgan
bizantiis bevr umaRles skolaSic swored swavlebis aseTi sistema arsebobda.1
didia religiuri instituciebis, rogorc sakuTriv religiuri, aseve ekonomikuri,
politikuri da saganmanaTleblo funqciebi, romlis realizeba xdeba, rogorc mTlianad
sazogadoebis, aseve calkeuli jgufebis da maT Soris axalgazdebis doneze.
religiaze msjelobisas mniSvnelovania komunikacia axalgazrdebisaTvis gasageb enaze.
gaTvaliswinebuli unda iqnes axalgazrduli auditoriis (msmenelebis) specifika. garda amisa,
axalgazrdebTan saubrisas unda gesmodes maTi problemebi. maTTan urTierTobis, komunikaciis
formebi unda pasuxobdes aRniSnuli socialuri jgufis moTxovnebs, romlebic gamoirCevian
rogorc mravalricxovnebiT, aseve, socialuri aqtivobiT.
swored axalgazrdebis aseTi daxasiaTeba aZlevs swor orientacias eklesias maTTan komu-
nikaciis, urTerTobis aqtiuri formebis SerCevaSi, rogoricaa: marTlmadidebluri axalgazrdu-
li gaerTianebebi, axalgazrdebis CarTva eklesia-monastrebis aRdgeniT sarestavracio samu-
SaoebSi, mxatvruli rewvis saxelosnoebis Seqmna. swored aseTi formebi SeiZleba iyos pasuxi
globalizaciis pirobebSi, Tanamedrove sazogadoebis problemebze.
Manana Lobzhanidze
Religion and Youth: Searching for New Forms of Communication
Resume
Religion as the social phenomenon represents the objective factor, which like other social institutions impacts the
certain group of a society - the youth. Religion is not the institution staying aside a society but we should review relig-ion as a part of the public life and no one may be separated from it, including young population.
The church as the social institution represents historically shaped up system for inculcation of the right liv-ing order of a society and the young people as well, that is very important for a society, the firm and traditional family which is a guarantee for consolidation of a nation. In a total civilized community the church has the func-tion of not only the rites retention and transfer but it possess the statute of a social institute, which performs the significant role in formation of youth, promotes creation of true values.
The state welfare depends upon educated people with high responsibility who are aware of importance of their own professional activities for the state future.
1 abdalaZe a. Jurnali ,,jvari vazisa~, 1989. masala adaptirebulia Tamar sariSvilis mier specialurad saitisTvis
www.dzeglebi.ge
68
Successful future of any nation depends upon right arrangement and functioning of education system with high profile. In the states where an education system is efficient, correspondingly all leading institutes of the state are healthy and effective..
The role and the goal of Orthodox Theological Higher Educational Entity: retention and development of rich national traditions. Educational and scientific activities based on synthesis of belief and knowledge, uninter-rupted education and heritage which serves the society orientation towards Christian (orthodox) and high values of mankind.
69
merab miqelaSvili
sameurneo saqmianobis principebi Zveli aRTqmis mixedviT
adamiani Tavisi istoriis yvela periodSi Zalian aqtiurad monawileobs cxovrebis im
sferoSi, romelsac ekonomika hqvia. masSi igulisxmeba materialuri, informaciuli da
`sulieri~ resusebis warmoebis, gacvlis, ganawilebis, gacvlisa da moxmarebis procesTa erTo-
blioba. gamocdileba naTlad aCvenebs, rom ekonomikuri keTildReoba ori wyarosgan momdi-
nareobs. pirveli warmoadgens Semoqmedis mier Seqmnil samyaros, bunebas, rodesac adamiani moi-
povebs Semoqmedis mier guluxvad boZebul saocar simdidres. meore _ adamianis Sroma, misi
fizikuri, gonebrivi da sulieri Zalisxmeva. swored es warmoadgens realuri ekonomikis safu-
Zvels.
mas Semdeg, rac adamianis codviT dacemis Semdeg RmerTma mas daudgina: `pirofliani Wamde
purs, vidre miwad miiqceode, radgan misgana xar aRebuli~ (dab. 3,19)1, adamiani mowodebulia
SromisTvis. aqedan gamomdinare, cxadia, rom adamianis ekonomikur-sameurneo cxovreba misTvis
udides mniSvnelobas iZens. sameurneo saqmianoba uzrunvelyofs adamianTa materialur cxovre-
bas, amitom ekonomika adamianisTvis gardauvali aucileblobaa. ekonomikuri sferos ignorireba
da sakuTari Tavis miCneva mxolod `sulier~ arsebad, namdvilad aragonivrulia, amitom au-
cilebelia sameurneo saqmianobis gaazreba qristianuli Rirebulebebis safuZvelze.
bunebrivia, vixilavT ra wminda werilis ekonomikur kategoriebs, unda avarCioT gark-
veuli Sexedulebebi da CamovayaliboT maTi Sefasebis kriteriumebi. adamianis cxovrebis arsi
RmerTTan miaxloeba da gadarCenaa. amitom, adamianis nebismier sameurneo aqtiobas unda Sevxe-
doT misi sulieri gadarCenis prizmiT.
`visac ar uyvars, man ver Seicno RmerTi, imitom, rom RmerTi siyvarulia~ (1 ioan. 4,8).
es niSnavs, rom RmerTTan daaxloeba SesaZlebelia mxolod siyvaruliT: `giyvardes ufali
RmerTi Seni mTeli Seni guliT da mTeli Seni suliT da mTeli Seni gonebiT da mTeli Seni
ZaliT, _ ai, upirvelesi mcneba. da meore, amisi msgavsi: `giyvardes moyvasi Seni, viTarca Tavi
Seni, ar arsebobs amaTze diadi mcneba~ (mark. 12, 30-31).
adamianis gadarCena RmerTisa da moyvasis siyvarulSia. unda iTqvas, rom sameurneo-
ekonomikuri sfero _ es, pirvel rigSi, moyvasis siyvarulze agebuli urTierToba unda iyos.
igi warmoadgens meore mcnebis Sesrulebis uzarmazar vels. amitom, Cveni azriT, ekonomikuri
saqmianobis Sefasebis kriteriums warmoadgens is, ramdenad asaxavs moyvasis siyvarulis gamov-
linebas. Tu gavaanalizebT am principebs, romelic safuZvlad udevs Tanamedrove `ekonomiksebs~,
advilad davinaxavT, rom isini efuZnebian princips, romlis mixedviTac adamiani yovelTvis
cdilobs Tavisi Semosavlebisa da mogebis maqsimizacias. sxvanairad rom vTqvaT, adamiani eko-
nomikur sferoSi warmoadgens egoistur arsebas, romelic orientirebulia sakuTar keTil-
dReobaze. qristianuli siyvarulis kanoni ki mogviwodebs sapirispirosken: `siyvaruli ...ar
ukeTurobs, ar eZebs Tavisas...~ (1 kor. 13,4,5).
qristianuli eTikis TvalsazrisiT, sabazro ekonomikis erT-erTi principi, romelic
gulisxmobs egoistur swrafvas maqsimaluri mogebis miRebisaken, warmoadgens ara bunebis ka-
nons, aramed znedacemuli adamianis Sedegs _ codvas. es winaaRmdegoba TvalnaTliv gviCvenebs,
rom qristianuli cnobiereba sameurneo saqmianobas aRiqvams ara misi efeqturobis, aramed zneo-
brivi kuTxiT. qristianuli morali da Sesabamisad, qristianuli sazogadoebis ekonomika unda
gansxvavdebodes im sazogadoebebis ekonomikisgan, romlebic xelmZRvaneloben sxva religiuri
principebiT.
1 aq da yvelgan citirebulia wignidan: biblia. Tbilisi, 2013.
70
Zvel aRTqmaSi mravladaa Sromis, sakuTrebis, simdidris, siRaribis da maTTan dakavSire-
buli sakiTxebi. Zveli aRTqmis droindeli adamianebis sameurneo cxovreba SeiZleba ganvixiloT
qristianuli ekonomikuri cxovrebis safuZvlad. amitom mniSvnelovania, pirvel rigSi,
yuradReba mivaqcioT Zveli aRTqmis droindel sameurneo saqmianobis normebis maRal zneobriv
Sinaarss.
dabadebis pirveli Tavebi aRwers, rogor Seqmna RmerTma adamiani. amasTan, adamiani cxov-
robda edemSi, sadac mas ar hqonda kvebis problema, magram RmerTma ar datova adami uqmad: `ai-
yvana adami ufalma RmerTma da daasaxla edemis baRSi mis dasamuSaveblad da dasacavad~ (dab.
2,15). am fragmentis arsia is, rom yovelives mflobeli aris RmerTi, adamiani ki valdebulia,
`daamuSaos da daicvas~ miwa. Tezisi imis Sesaxeb, rom yvelaferi ekuTvnis RmerTs, wiTel
zolad gasdevs wminda werils da Zveli aRTqmis safuZvels warmoadgens.
adamiani sulierad daeca da aman gansazRvra kacobriobis Semdgomi istoria, maT Soris
cvlilebebic sameurneo sferoSi. RmerTi eubneba adams: `raki Sens dedakacs daujere da SeWame
xis nayofi, romlis Wama akrZaluli mqonda SenTvis, miwa daiwyevlos Sens gamo: tanjviT
miiRebde misgan sazrdos mTeli sicocxle. ZeZvi da ekali aRmogicenos da mindvris balaxi iyos
Seni sazrdo. pirofliani Wamde purs, vidre miwad miiqceode, radgan misgana xar aRebuli~ (dab.
3, 17-19). edemiseuli Sroma waerTva adamians da samagierod daudginda Sroma-tanjva, Sroma-
simZime; es wyevla dRemde amZimebs adamis modgmas, magram, meores mxriv, swored Sroma aZlevs
sazogadoebas arsebobisa da ganviTarebis saSualebas.
unda aRiniSnos, rom edemSi cxovrebisas Cven ver vxvdebiT kerZo sakuTrebis veranair
kvals. pirvel adamianebs samosic ki ar hqondaT. zogierTi Teologi yuradRebas amaxvilebs
RmerTis Semdeg mimarTvaze: `inayofiereT da imravleT, aavseT dedamiwa, daeufleT mas, epa-
troneT zRvaSi Tevzs, caSi frinvels, yovel cxovels, rac ki dedamiwaze daxoxavs~ (dab. 1,28)
da xazs usvamen sityva `daeufle~-s, Tvlian ra, rom es aris kerZo sakuTrebis kurTxeva.
Cveni azriT, es azri safuZvels moklebulia, radgan im dros dedamiwaze iyo ori adamiani
_ adami da eva. da Tu saubaria kerZo sakuTrebaze, maSin RmerTs maT Soris unda gaenawilebina
sakuTreba. sxva saqmea situacia dacemis Semdeg, roca `aexilaT Tvali orives da mixvdnen, rom
SiSvelni iyvnen, gadaakeres leRvis foTlebi da ardagebi gaikeTes~ (dab. 3,7). es aqti SeiZleba
miCneuli iqnes, rogorc pirveli, kerZo sakuTrebisadmi mimarTuli aqti; pirveli col-qmris
Svilebi kaeni da abeli miutanen RmerTs imas, rac Seqmnes sakuTari Sromis Sedegad _ abeli,
romelic iyo mwyemsi, miarTmevs da Seswiravs RmerTs cxvars, xolo kaeni, rogorc miwaTmo-
qmedi, miarTmevs mas, miwis nayofs.
istoriaSi vxedavT, rom uZvelesi adamianebi cxovroben did ojaxur klanebad (magaliTad,
abraamis ojaxi, romelSic 300 mona cxovrobda), sadac sakuTreba formalurad klanis meTaurs
ekuTvnoda, faqtobrivad ki nawildeboda yvela wevrze, yovelgvari `sabazro urTierTobebis
gareSe. adamianis dacemam gaxsna gza kerZo sakuTrebisken, magram masTan misasvleli manZili sak-
maod didi aRmoCnda. kerZo sakuTrebis met-naklebad ganviTrebuli forma Camoyalibda egvipti-
dan gamosvlis momentisTvis.
sinas mTaze mose RmerTisgan iRebs sjulis ficars, romelzec ewera aTi mcneba. es iyo
umniSvnelovanesi momenti mTeli kacobriobis istoriaSi. RmerTi iZleva kanonebs, romliTac
unda ecxovra dacemul kacobriobas, rom moemzadebinaT mxsnelis mosvla. sinas mTis `kanonmde-
blobam~ xeli Seuwyo sameurneo saqmianobis axal tips. faqtobrivad, aTive mcnebas (gam. 20,2-
21) aqvs Sexeba sameurneo saqmianobasTan. pirveli sami (`me var ufali, Tqveni RmerTi~, `ar
gaikeTo kerpebi~, `ar daifico fuWad uflis, Seni RvTis saxeli~) adgens RmerTis uzenaesobas
yvelaferSi, maT Soris sameurneo saqmianobaSic. meoTxe (`gaxsovdes SabaTi dRe, eqvsi dRe
imuSave da akeTe Seni saqmeebi~) reglamentirebas ukeTebs Sromisa da dasvenebis reJims. mexuTe
71
da meSvide (`pativi eci mamas da dedas~, `ar imruSo~) icavs ojaxis, rogorc sameurneo
saqmianobis subieqtis uryeobas. meeqvse (`ara kla~) amkvidrebs cxovrebis uzenaes Rirebulebebs;
mecxre (`ar gamoxvide cru mowmed~) simarTlis principia. merve da meaTe (`ar iqurdo~, `ar
indomo sxvisi~) icavs sakuTrebas.
Semdeg aTi mcneba ayalibebs gadarCenis mTavar principebs _ RmerTisa da moyvasis siyva-
ruls. es mcnebebi wamyvan rols TamaSoben axali aRTqmis sameurneo urTierTobebSi. Zvel
aRTqmaSi ki, moyvasis siyvarulis mcneba formulirebulia nawilobriv, uarmyofeli mcnebebis
(`ara kla~, `ar indomo~) saSualebiT.
dabolos, aTi mcneba amyarebs kerZo sakuTrebis uflebas: `ar iqurdo~, `ar indomo Seni
Tvistomis saxli, arc misi xari, arc misi saxedari, arc araferi misi qonebidan~. magram aqedan
ar SeiZleba daskvnis gakeTeba, rom kerZo sakuTrebis ufleba dawyebulia RmerTis mier sama-
radJamod. axali aRTqmis sakuTrebiTi mcnebebi gansxvavebulia. mcneba `ar iqurdo~ universalu-
ria da exeba rogorc kerZo, ise sazogadoebriv qonebas.
ra Tqma unda, Zveli aRTqmis mTeli ekonomika emyareba kerZo sakuTrebas, magram kerZo sa-
kuTreba ar iTvleba wmindaTawmindad da es TvalsaCino xdeba sameurneo saqmianobis normebis
ufro detaluri analizis dros.
aTi mcnebis garda, Cven vxvdebiT Zveli aRTqmis teqstebSi mTel rig maRalzneobriv
sameurneo normebs, kerZod:
`SabaTis weli~. yovel meSvide wels kanoni uflebas iZleva, ar daTeso da ar miiRo mo-
savali: `eqvs weliwads Tesavde Sens yanas, eqvs weliwads sxlavde Sens venaxs da iRebde mosav-
als. meSvide wels ki sauqmo SabaTia miwisaTvis, uflis SabaTi. yana ar daTeso da venaxi ar
gasxla~ (lev. 25, 3-4). rac ki TavisiT amova miwaze, unda mieces Raribebsa da cxovelebs:
`Cafantuli marcvlidan amosuli ar momka da gausxlavi vazidan yurZeni ar mokrifo. uqmi
weliwadi iyos miwisTvis. miwis uqmobis dros gqondeT saWmelad Sen da Sens ymas, Sens ymaqals,
qiriskacs da mdgmurs, romelic SenTan dgas~ (lev. 25, 5-7).
amis garda, kanoni iTvaliswinebda, rom yoveli meSvide wlis bolos uqmdeboda yvela
vali: `yoveli meSvide wlis Tavze gamocxaddes patieba. apatios yovelma mevalem, visac rame
usesxebia Tavisi moyvasisTvis~ (rjl. 15, 1-2), amasTan gansakuTrebiT aRniSnulia, rom aravis
ara aqvs ufleba uari Tqvas valis dabrunebaze (rjl. 15,9). saintereso iyo is faqti, rom va-
lis patieba exeboda mxolod ebraels: `ucxoels mosTxove, magram apatie Sens moZmes, Tu Seni
vali eqna~ (rjl. 15,3).
dabolos, TanamoZme monebs aTavisuflebdnen me-7 wels (lev. 25, 39-55. gam. 21,2;
26,27,32). amasTan, aTavisuflebdnen monis colsac. Tu monas cols batoni miscemda da igi
Svilebs gaaCenda, maSin qali bavSvebTan erTad batonTan unda darCeniliyo. am yvelafers ki ada-
mianTmoyvareobis sarCuliT xsnidnen: meSvide wels mona ar Tesda sakuTar mindorSi da Sesa-
bamisad, ar SeeZlo ojaxis gamokveba.
saiubileo weli, Zveli aRTqmis teqstis mixedviT, es 50-e welia: `zeimi iyos TqvenTvis
ormocdameaTe weli. ar TesoT da ar mkaT Cafantuli marcvlidan amosuli, ar mokrifoT
gausxlavi vazidan~ (lev. 25,11). aqedan gamomdinare, ori weli zedized miwa ar unda damuSave-
buliyo, rac aCens versias imis Taobaze, rom saiubileo weli 49-e weli SeiZleba yofiliyo.
saiubileo wlis arsi kargad Cans sityvebSi: `am zeimis wels daubrundes kaci Tavis samkvidre-
bels~ (lev. 25,13). Zveli aRTqma uSvebs miwis gayidvas. amasTan, saiubileo wels yoveli gay-
iduli miwa unda dabruneboda mis gamyidvels, im SemTxvevaSic ki, Tu mas ar eqneboda gamosasy-
idi Tanxa. es wesi erTgvarad yidva-gayidvis operacias aqcevda grZelvadian ijarad. amasTan,
xazgasmiTaa aRniSnuli: `miwa samudamod ar unda gaiyidos, radgan Cemia miwa, radgan Tqven
mdgmurebi da xiznebi xarT CemTan~ (lev. 25,23).
72
analogiuri wesi moqmedebda soflis saxlebze, romelTac galavani ar hqonda da amitom
miwis nakveTebad iTvleboda; rac Seexeba maT samkvidrebel qalaqis saxlebs, is rCeboda myid-
velebis mudmiv sakuTrebaSi. aq gansakuTrebiT sayuradReboa am kanonebis saocari zneobrivi si-
maRle da efeqturoba. maTi saSualebiT ara marto monobis winaaRmdeg brZola SeiZleboda, ara-
med, faqtobrivad, ekonomikuri eqsploatacia gamoiricxeboda, rac xels uSlida mdidrebisa da
Raribebis mkveTr diferenciacias. arsobrivad es aris imdroindel sazogadoebaSi socialuri
samarTlianobis safuZveli, faqtobrivad ki niSnavs socialur doneze moyvasis siyvarulis
mcnebis dafiqsirebas. Cveni azriT, aSkaraa moses kanonebis zneobrivi upiratesoba Tanamedrove
msoflios formalurad qristianul kanonmdeblobasTan SedarebiT.
daqiravebulTa Sromis uzrunvelyofa. e.w. `SabaTis~ kanoni uzrunvelyofda dasvenebas.
anazRaureba momuSaveebisTvis unda gadaexadaT dauyovnebliv: `Tavis droze gadauxade
gasamrjelo da nu daucdi mzis Casvlas, radgan Raribia igi da Seni imedi aqvs~ (rjl. 25,15).
am ukanaskneli normidan gamomdinareobs isic, rom mzis Casvlis Semdeg Sromis moTxovna
akrZaluli iyo.
kanonebi qurdobisa da giraos Sesaxeb. Tu qurds daiWerdnen, naqurdalTan erTad, mas
naqurdalis Rirebulebis ormagi Tanxis gadaxdiT sjidnen. `Tu xelze cocxlad upovnian
naqurdals, xari iqneba, viri Tu cxvari, ormagad unda zRos~ (gam. 22,3). Tu qurds gadaxdis
saSualeba ara aqvs, maSin kanonis mixedviT igi an Tavad unda wavides monad, an Tavisi Svilebi
gauSvas monebad.
sagnebis giraod aReba dasaSvebi iyo mxolod im SemTxvevaSi, Tu is safrTxes ar uqmnida
sicocxles da janmrTelobas: `Tu Seni Tvistomisgan tansacmels daigiraveb, mzis Casvlamde
daubrune, radgan igi misi erTaderTi safarvelia, misi xorcis Sesamoselia~ (gam. 22, 25-26)
`aravin daigiraos xelsafqvavi an dolabi, radgan sicocxlis damgiravebeli iqneba igi~ (rjl.
24,6).
sameurneo zarali. kanoni did mniSvnelobas aniWebs qonebriv da sameurneo davebs. am
sakiTxebis mniSvneloba iqidanac Cans, rom mis Sesaxeb RmerTi aTi mcnebis gamocxadebis Semdeg
saubrobs: `Tu kaci vinme Tavs axdis ormos an Tu amoiRebs ormos da ar gadaxuravs da Sig
xari an viri Cavardeba, ormos patronma vercxliT unda aunazRauros saqonlis patrons;
mkvdari pirutyvi ki mas darCeba. Tu vinmes xari mezoblis xars urqens da moklavs, gayidon
cocxali xari da misi fasi Tanasworad gainawilon, moklulic Tanasworad gainawilon~. Tu
xari adrec morqenali iyo da patrons dabmuli ar hyavda, xaris wil xari unda uzRos;
mkvdari ki mas darCes (gam. 21, 33-36). am SemTxvevaSi kargad Cans, rom kanoni icavs
samarTlianobas.
mevaxSeoba mTlianad akrZaluli iyo TanamoZmeebTan mimarTebaSi: `ar misce sargebeli Sens
moZmes, arc vercxli, arc saWmeli da arc raime nivTi, rac sargebelSi SeiZleba gaices.
ucxoels mieci sargebelSi, Sen moZmes ki nu miscem sargebelSi, rom gakurTxos ufalma~ (rjl.
23, 19-20). amasTan, ucxoelisTvis ebraels unda gadaexada ZiriTadi Tanxa da sargebelic: `bevr
xalxs eqneba Seni vali, Sen ki ar isesxeb; bevr xalxze ibatoneb, Senze ki aravin ibatonebs
(rjl. 15,6). aq xazgasmulia procentis gansakuTrebuli mniSvneloba ekonomikur urTierTobaSi.
dResac kapitali mniSvnelovanwilad iqmneba saprocento meqanizmebis meSveobiT.
vaWroba. kanoni uSvebda vaWrobas, amasTan, iTxovda samarTliani formis dawesebas. amasTan,
kanoni krZalavda tyuils yidva-gayidvis dros: `nu icruebT, nurc sasamarTloze, nurc zoma-
wonaSi da nurc sawyaoSi, swori saswori, swori sawonebi, swori efa, swori pini1 unda
gqondeT~ (lev. 19, 35-36).
1 efa da pini – sazomi erTeulebi, romlebic Sesabamisad 52,48 l da 8,5 l Seadgenda.
73
qvelmoqmedeba. kanonebi imis garda, rom krZalavda uxeS eqsploatacias da arakon-
trolirebadi qonebis dagrovebas, Seicavda wess qvelmoqmedebis Taobaze da moiTxovda Rari-
bebisa da upovarTa mimarT adamianur midgomas: `Tu iqna TqvenSi Raribi erTi Tqveni moZmeTagani
Tqvens erT-erT qalaqSi, im qveyanaSi, romelsac gaZlevs ufali, Seni RmerTi, guls nu gaiqvaveb
da xelmoWerili nu iqnebi Seni Raribi moZmis mimarT, aramed xelgaSlili iyavi da asesxe misi
gasaWiris kvalobaze, rac uWirs. frTxilad iyavi, gulSi ar Segeparos ugvani fiqri, ar Tqva:
axlovdeba meSvide weli, patiebis weli. aiTvaliswuneb Sens Rarib moZmes da arafers miscem.
ufalTan giCivlebs da codva dagedeba. mieci da nu inaRvlebs Seni guli micemisas, radgan
amisTvis gakurTxebs ufali, Seni RmerTi, yvela Sens saqmeSi da naamagarSi. radgan ar daileva
Raribi am qveyanaze; amitomac gibrZaneb, xelgaSlili iyo Seni moZmis mimarT, Seni Ratakisa da
Raribis mimarT Sens qveyanaSi~ (rjl. 15, 7-11).
unda aRvniSnoT, rom qvelmoqmedebaze uaris Tqmas kanoni ganixilavs rogorc codvas da
aRniSnavs, rom `qvelmoqmedebis dros ar unda inaRvlos gulma~. es ki ukve garkveuli zneob-
rivi normis gamoxatulebaa moyvasis siyvarulTan mimarTebiT.
mTeli Zveli aRTqmis periodis ganmavlobaSi winaswarmetyvelni qadageben sikeTis qmnas:
`Tu Seni mteri mSieria, puri aWame, Tu swyuria, wyali asvi~ (igav. 25,21); `rom mSiers gauyo
Seni puri da usaxlkaro Rarib-Ratakni saxlSi Seiyvano, rom Semoso SiSvelni, roca dainaxav
da Sens sisxlsa da xorcs ar daemalo~ (es. 58,7); `radgan Tqveni sikeTe maxarebs da ara
msxverpli~ (os. 6,6); `qvrivs, obols, xizans, Rarib-Rataks nu daCagravT; borots nu izraxavT
Tqvens gulSi erTmaneTisTvis (zaq. 7,10).
mTlianobaSi vaanalizebT ra sinas kanonmdeblobis sameurneo normebs, mis Taviseburebad
migvaCnia:
kanonebi, romlebic aregulirebs sameurneo saqmianobas, ara aqvs istoriuli warsuli
da ar Seqmnila winare socialuri praqtikiT da ekonomikuri realiebiT;
RmerTi eubneba israelis xalxs, rom Tu isini Seasruleben am kanonebs, maSin maT
garantirebuli aqvT sameurneo warmatebebi da keTildReoba: `Tu ivliT Cems wesze da daicavT
Cems mcnebebs da SeasrulebT maT, Tavis droze mogcemT wvimas da miwac mogcemT Tavis
mosavals, mindvris xeebi mogcemen TavianT nayofs. lewva Tesvaze adre dagidgebaT, rTveli
Tesvaze adre, ZRomaze SeWamT Tqvens purs, Tqvens qveyanaSi mSvidad icxovrebT~ (lev. 26, 3-5),
winaaRmdeg SemTxvevaSi, xalxi mkacrad daisjeba RmerTis mier: `gavtexav Tqveni sijiutis
Zalas, rkinad vaqcev Tqvens xars, spilenZad _ Tqvens miwas... ar mogcemT miwa Tavis mosavals
da qveynis xeebi _ Tavis nayofebs, mec gamoval Tqvens winaaRmdeg risxviT da Svidgzis dagsjiT
Tqveni codvebisTvis~ (lev. 26, 19-29).
amgvarad, SeiZleba imis mtkiceba, rom moses kanonebs Semoaqvs sameurneo Teokratiis
principebi, romelic gulisxmobs RmerTisadmi damorCilebas yoveldRiur sameurneo-ekonomikur
saqmianobaSi.
simdidre da siRaribe Zvel aRTqmaSi. moses kanoni, udebs ra kerZo sakuTrebas safuZvlad
sameurneo saqmianobas, uSvebs simdidresa da siRaribes, Tumca cdilobs maT Soris antagonizmis
Semcirebas. simdidrisa da siRaribis SefasebaSi ikveTeba ori tendencia.
simdidre aris RmerTis keTili nebis niSani. am azrs Zveli aRTqmis teqstebSi mravaljer
vxvdebiT.
eklesiaste ambobs: `fulis moyvaruli fuliT ver gaZReba da arc simdidris moyvaruli
Tavis SemosavliT~ (ekl. 5,9) da iqve amatebs: `kacs RmerTi aZlevs qonebasa da simdidres da
imis Snosac, rom moixmaros, miiRos wili da gaixaros Tavisi SromiT; es yvelaferi RvTis
wyalobaa (ekl. 5,18). solomoni brZanebs: `brZenkacTa gvirgvini maTi dovlaTia, ugunurTa
sibriyve ki sibriyvea~ (igav. 14,24). winaswarmetyveli samueli gvaswavlis: `ufali aRatakebs da
74
amdidrebs, daamdablebs da aRamaRlebs (1 mef. 2,7), radgan simdidres iZleva mxolod RmerTi.
igi xSirad ganixileba, rogorc dadebiTi Rirebuleba: `Tvinierebis da uflis SiSis sazRauri
simdidre, dideba da sicocxlea~ (igav. 22,4). aniWebs ra gansakuTrebul mniSvnelobas Sromas,
Zveli aRTqma xSirad xedavs siRaribis mizezs sizarmaceSi: `Rarib-Ratakis xodabunSi uxvi
sazrdoa, magram zogjer usamarTlobiT iRupeba~ (igav. 13,23). `zarmacs siciveSi xvna ezareba,
rTvlobas ki moikiTxavs, magram araferi eqneba~ (igav. 20,4). magram Zvel aRTqmaSi aris
tendencia _ ar unda gamoekido simdidres da ar unda gqondes misi imedi: `gamdidrebaze nu
izruneb, Tavidan moiSore fiqri~ (igav. 23,4). `fulis moyvaruli fuliT ver gaZReba, da arc
simdidris moyvaruli Tavis SemosavliT, esec amaoebaa~ (ekl. 5,9). `aravis argebs simdidre
risxvis dRes, simarTle ki ixsnis sikvdilisagan~ (igav. 11,4). `uflis moSiSebiT mcires qona
umjobesia, vidre didZali ganZi mousvenrobaSi~ (igav. 15,16). `rCeuli saxeli didZal qonebaze
ukeTesia, keTili madli ki _ vercxlze da oqroze~ (igav. 22,1). `sicrue da tyuili maSore,
nurc siRaribes momcem da nurc simdidres, saarsebo puriT masazrdove~ (igav. 30,8).
umjobesia, RmerTis imedi gqondes, vidre simdidrisa _ es aris daskvna, romelic xSirad
gvxvdeba Zvel aRTqmaSi.
meaTedi. miwis nayofisa da pirutyvis meaTedi nawili iyo misatani: `iq miitaneT Tqveni
aRsavleni msxverpli da saklavi, Tqveni meaTedi, Tqveni xelis ZRveni. Tqveni aRTqmuli, Tqveni
Sesawiravi, saqonlisa da cxvris pirvelmogebuli~ (rjl. 12,6). aseTi meaTedi iTvleboda
rogorc miwis renta mRvdelmsaxurebis sasargeblod. amasTan, arsebobda desetinis kidev erTi
saxe, romelsac ixdidnen qvemoqmedebisaTvis da iyenebdnen levianelebis da RaribebisaTvis. miwis
nayofis meaTedis gamosyidva SeiZleboda, misi fasisa da kidev fasis mexuTedis gadaxdis
SemTxvevaSi.
mTlianobaSi, kanonebi levianis materialuri uzrunvelyofis nawilSi, erTi mxriv, uzrun-
velyofda maT materialur damokidebulebas da, meore mxriv, ar aZlevda maT gamdidrebis saSu-
alebas.
moses kanonebi dRevandeli gadasaxedidan socialurad orientirebuli iyo. am kanonebis
jerovnad Sesrulebas unda uzrunveleyo socialurad samarTliani sazogadoebis formireba. es
kanonebi Seicavda sakmaod maRal zneobriv normebs, maT Soris ekonomikur urTierTobebSic. ma-
gram am kanonebis dacva xSir SemTxvevaSi ar xdeboda.
kanonebi, `meSvide wlisa~ da `saiubileo wlis~ Sesaxeb, TiTqmis arasdros ar srulde-
boda. winaswarmetyvelTa wignebi savsea kanonis darRvevis faqtebiT. amos winaswarmetyveli, ro-
melmac ganWvrita israelis samefos dacema, brZanebs: `ismineT es Rarib-RatakTa mSTanTqmelno
da qveynis beCavTa damRupvelno, rom ambobT: rodis gava axalmTvaroba, rom gavyidoT puri da
SabaTi, rom gavaRoT beRlebi, SevamciroT efa, gavzardoT Sekeli da vityuoT mrude sas-
woriTo. viyidoT vercxliT beCavni da wvrili xamliT _ Rarib-Ratakni, puris ganacxrili ki
gavyidoTo~ (amos. 8,4-6). esaia winaswarmetyveli ganrisxebuli ambobs: `ufali msjavrs sdebs
Tavis eris uxucesebs da Tavkacebs. Tqven gaaCanageT venaxi, Rarib-RatakTagan warTmeuliT
agivsiaT saxlebi. ratom TelavT Cem ers da aWirvebT Rarib-RatakT?~ (es. 3, 14-15); `vai, Tqven,
saxlebis saxlebze mimdgmelno da yanebis yanebze mimjrelno, rom adgili aRarsad darCa da
Tqvens garda aRaravin cxovrobs dedamiwaze~ (es. 5,8).
esaia winaswarmetyvelis dros `saiubileo wlis~ kanonis miuxedavad, miwebi xSirad iyide-
boda ganusazRvreli vadiT. umaRles ekonomikur Zlierebas ebraelTa saxelmwifom miaRwia mefe
solomonis (Zv. w. aR. 970-931 w.w.) dros. `eqvsas samocdaeqvsi qanqari Semosdioda solomons
yovelwliurad~ (3 mef. 10,14). es imdenad mniSvnelovani Semosavali iyo, rom `solomonis yvela
sasmisi oqrosi iyo, yvela WurWeli libanis maRnaris saxlSi rCeuli oqrosi iyo; vercxli da
spilenZi arafrad miaCndaT solomonis dros~ (3 mef. 10,21). solomons sul Svidi weli
75
dasWirda grandiozuli taZris asaSeneblad. sainteresoa, rom swored solomonis mefobis dros
vxvdebiT cnobil `mxecis ricxvs~ _ eqvsas samocdaeqvss, romelic Zveli aRTqmis mixedviT,
warmoadgens simdidris simbolos. apokalifsisi gvafrTxilebs, rom is, vinc miiRebs `mxecis~
niSans, gansakuTrebiT ewameba `gogirdiTa da cecxliT~. rac axlovdeboda babilonis tyveoba,
miT ufro mrisxane xdeboda winaswarmetyvelebebic. sofonia winaswarmetyveli gvamcnobs, rom
`gadaSendeba yvela movaWre, amowydeba yvela vercxlismtvirTveli~ (sof. 1,11).
amgvarad, rCeulma erma sameurneo Teokratia faqtobrivad dakarga da es, pirvel rigSi,
iyo Sedegi politikuri Teokratiis dakargvisa da monarqistuli mmarTvelobis SemoRebisa. ty-
veobidan Tavis daxsnis Semdeg iyo mcdelobebi sinas kanonmdeblobis aRdgenisa, magram mTliano-
baSi es ar moxerxda. neemia winaswarmetyveli gvamcnobs: `Cveni vaJebi da asulebi monebad unda
mivceT, zogierTi Cveni asulTagani ki ukve damonebulia. Zala aRara gvaqvs xelebSi. Cveni yanebi
da venaxebi sxvebs ekuTvnis~ (neem. 5,5). moses kanonis humanuri arsi SemdgomSic mravaljer
irRveoda. swored amitom eubneba ieso farisevlebs: `vai, Tqvenda, mwignobarno da farisevelno,
TvalTmaqcno, romlebic ixdiT meaTeds pitnisas, kamisas da kvliavisas, da dagitevebiaT is, rac
umTavresia sjulSi: samarTali, wyaloba da rwmena~ (maT. 23,23).
Merab Mikelashvili
The Principles of Economic Activity according to Old Testament
Resume
In the Old Testament, there are given moral sides of economic activities and involvement of the God in ag-ricultural activities. The norms of the Old Testament do not represent the Christian ideals; they are for fallen and peculiar characters, to suppress pride and therefore save mankind. Moses' norms of agricultural law are on per-fectly high morals comparing to contemporary norms of economic activities. There are examined the issues about labor, property, wealth, poverty; the touch of ten commandments with agricultural activities, securing the labor forces of the hired ones, issues of mortgage and agricultural loss, usury, trade and acres.
76
babulia (dodo) mRebriSvili
vazi, saqarTvelos ekonomika da qristianuli kultura
mevenaxeoba-meRvineoba mniSvnelovan rols asrulebda da dResac asrulebs qarTveli
xalxis yofa-cxovrebaSi, qveynis ekonomikis ganviTarebaSi. mas fesvebi saqarTvelos uZveles
warsulSi aqvs gadgmuli, rasac adasturebs qveynis sxvadasxva kuTxeSi Catarebuli arqeolo-
giuri gaTxrebi. vazma Tavisi gansakuTrebuli adgili qarTveli xalxis uZvelesi winaprebis
(xeTebis da subarebis) cxovrebaSi ukve neoliTis xanis dasasruls daikava. `Tbilisis
samxreTiT Sulaveris samarxSi napovnia yurZnis wipwebi, romelic Cvens welTaRricxvamde V
aTaswleuliT TariRdeba da romelic aq uZvelesi `moSinaurebuli~ vazis (vitis vinifera vinifera) moyvanis mowmobad SeiZleba CaiTvalos1.
vazi da misi nayofisgan damzadebuli Rvino qristeSobamdec iyo cnobili. Zvel aRqmaSi
isaaki Tavis Svils Semdegi sityvebiT locavs: `mogces RmerTma cvari cisa, sinoyivre miwisa,
uxvi xorbali da Rvino~ (dab. 27,28).
vazs qarTveli kaci yovelTvis didi siyvaruliT uvlida, gamohyavda vazis axali jiSebi,
srulyofda Rvinis warmoebis teqnologias da Sedegic saTanado miiRo - saqarTvelo vazisa da
Rvinis samSoblod Camoyalibda.
dReisTvis cnobilia qarTuli vazis 450-ze meti jiSi. maTi Seqmna mxolod perspeqtiu-
lad moazrovne mevenaxesa da meRvines SeeZlo. mxolod momavalze orientirebuli azrovnebiT
aris SesaZlebeli mosalodneli safrTxis Tavidan acileba da riskisgan Tavis dacva. rogorc
Cans, qarTvel mevenaxesa da meRvines es faqtori kargad hqondaT gaazrebuli. saukuneebis gan-
mavlobaSi, saqmis mimarT TavianTi damokidebulebiT, qarTvelma mevenaxeebma da meRvineebma mene-
jerebis saukeTeso Tvisebebi gamoavlines. maT, marTalia, risk-menejmentze warmodgenac ki ar
hqondaT, magram TavianT saqmianobas risk-menejmentis principebze dayrdnobiT warmarTavdnen.
vazis axal jiSebs isini bunebrivi pirobebis araxelsayreli mimarTulebiT Secvlis SemTxvevaSi
Tavis dasazRvevad da mosalodneli zaralis Tavidan asacileblad hqmnidnen.
vazis axali jiSebis Seqmna ara marto menejerul, aramed marketingul midgomasac efuZne-
boda. momxmarebelTa moTxovnilebebis gaTvaliswinebiT Seiqmna sxvadasxva daniSnulebiT gamosay-
enebeli vazis jiSebi: saRvine, sufris, saCamiCe, samurabe, sabadage-saCurCxele. qarTveli mevenax-
isa da meRvinis saqmis mimarT menejeruli da marketinguli damokidebulebis Sedegad vazis
roli qveynis ekonomikaSi TandaTanobiT amaRlda. yurZnis da misgan miRebuli produqtebis ga-
moyenebis sfero gafarTovda: puris naklebobis, SimSilis pirobebSi yurZeni xalxis sakvebad
gamoiyeneboda; misgan amzadebdnen da dResac amzadeben CamiCs, murabas, wvenebs, TaTaras an fela-
muSs da CurCxelas; yurZnis Rvino xels uwyobda qveynis ekonomikur siZlieres. is gasayidad
qveynis sazRvrebs gareTac gadioda. XII saukuneSi Rvino somxeTSi, midiaSi, sparseTis qalaq
ispahanSic ki gahqondaT2.
kargad icodnen ra vazisa da misi nayofis mniSvneloba qarTveli eris cxovrebaSi, qarT-
veli xalxis mtrebs ieriSi swored vazze, qarTul mevenaxeobaze mihqondaT. swored qveynis
ekonomikurad dauZlurebis mizniT gaikafa da ganadgurda venaxebi saqarTveloSi Temur-lengis
(XVI saukune) da Sah-abasis (XVII saukune) Semosevebis dros. saqarTvelos ekonomikur dasus-
tebas isaxavda miznad qarTuli Rvinis embargoc ruseTSi sul cota xnis win.
qarTveli mevenaxisa da meRvinis wvlili msoflio mevenaxeoba-meRvineobis ganviTarebaSi,
saqarTvelos ruseTTan SeerTebiT, TandaTanobiT miiCqmala. am faqtis winaaRmdeg gailaSqra wm.
1 http://vinehistory.com/29htm 2 javaxiSvili iv. Txzulebani Tormet tomad. tomi 5. Tbilisi, 1986, gv. 606.
77
ilia marTalma Tavisi naSromiT - `Rvinis qarTulad dayeneba~, romelsac, samwuxarod, carizmis
batonobis periodSi saqarTvelosTvis dadebiTi Sedegi ar mohyva. mdgomareoba arsebiTad ar
Secvlila sabWoTa wlebSic. piriqiT, ,,gegmis gamodevnebam~ qarTuli Rvinis warmoeba lamis
katastrofamde miiyvana. Rvinis grandiozuli falsifikacia saxelmwifo doneze mimdinareobda1.
qarTuli vazisa da Rvinis prestiJis aRsadgenad, qarTuli vazis jiSebisa da Rvinis war-
moebis qarTuli teqnologiis gadasarCenad, xelsayreli pirobebi saqarTvelos damoukideblobis
Semdeg Seiqmna. ganvlili 20 wlis manZilze am mimarTulebiT garkveuli samuSao Catarda, rac
ar aris sakmarisi da yurZnis warmoebis ganviTarebis amsaxveli maCveneblebis dinamikiTac das-
turdeba.
cxrili 1 yurZnis warmoebis dinamika saqarTveloSi 2007-2011 wlebSi2
cvlileba 2007 welTan SedarebiT
wlebi warmoebis moculoba
aTasi tona %-ad
+
-
2007 227.3 100 -
2008 175.8 77.3 - 51.5
2009 150.1 66.0 - 77.2
2010 120.7 53.1 - 106.6
2011 159.6 70.2 - 67.7
rogorc Cans, 2007 welTan SedarebiT 2011 wels yurZnis warmoebis moculoba saqarT-
veloSi 67.7 aTasi toniT Semcirda da 2007 wlis maCveneblis mxolod 70.2% Seadgina. saanal-
izo periodSi qveynisTvis yvelaze araxelsayreli mdgomareoba yurZnis warmoebaSi 2010 wels
iyo. am wels yurZnis warmoebis moculobam 2007 wlis analogiuri maCveneblis mxolod 53.1%
Seadgina.
saqarTveloSi mza saxiT sakvebad warmoebuli yurZnis mxolod mcire nawils moixmaren,
misi didi nawili ki Rvinis dasamzadeblad gamoiyeneba. ase, magaliTad, 2007 wels yurZnis war-
moebis mTlian moculobaSi sasursaTo moxmarebam Seadgina 160 aTasi tona, saidanac Rvinis sa-
warmoeblad gamoiyenes 145 aTasi tona. xolo mza saxiT sakvebad 15 aTasi tona. analogiur
mdgomareobas hqonda adgili danarCen wlebSic. rogorc Rvinis, ise mza saxiT sakvebad yurZnis
gamoyenebis maCveneblebi saqarTveloSi yvelaze dabali 2010 wels iyo. am wels yurZnis sasur-
saTo moxmarebam Seadgina 138 aTasi tona, saidanac mza saxiT sakvebad gamoiyenes 9 aTasi tona,
Rvinis dasamzadeblad ki 129 aTasi tona. yurZnis warmoebisa da gamoyenebis faqtobrivi maCvene-
blebi qarTuli mevenaxeoba-meRvineobis dargSi arsebul krizisze metyvelebs. es xdeba maSin,
roca saqarTveloSi 50-ze meti Rvinis kompania funqcionirebs (alaverdis monastris marani,
askaneli Zmebi, bagrationi, badagoni, bioRvino, Teliani veli, tyupebis Zveli marani, qimerioni,
Sumi, xareba, xoxbis cremlebi da a.S.).
mevenaxeoba asrulebda da momavalSic unda Seasrulos mniSvnelovani roli qveynis eko-
nomikaSi. am miznis misaRwevad aqcenti unda gakeTdes ekologiurad sufTa Rvinoebis warmoebasa
da maT Sesaxeb informaciis miznobrivi bazrebisTvis droulad miwodebaze.
Rvino Sedis im aT umsxviles sasaqonlo poziciaSi, romliTac saqarTvelo warmodgenilia
msoflio bazarze. bolo wlebSi yurZnis naturaluri Rvinoebi TiTqmis stabilurad inarCunebs
Tavis wils eqsportis mTlian moculobaSi, rac kargad Cans cxrilidan (2).
1 http://www.file.ge/?/?p=238756 2 saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuris publikacia — saqarTvelos soflis meurneoba, Tb.,
2012.
78
Rvinis warmoebisa da realizaciis gazrdis potenciali qveyanaSi arsebobs. mxedvelobaSi
gvaqvs ara mxolod venaxebis farTobebis gazrda, aramed agraruli marketingis ganviTarebac.
agrarulma marketingma mTel msoflioSi unda gaavrcelos informacia qarTuli Rvinis Rirsebe-
bis Sesaxeb. bunebrivia, aRniSnuli advilad gadasaWreli amocana ar aris, magram, vfiqrobT, rom
ganxorcielebadia saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi saukuneebis ganmavlobaSi gavrcelebuli
vazis jiSebis aRdgena-gaSenebisa da maRali xarisxis Rvinoebis warmoebis safuZvelze.
mniSvnelovania is faqtic, rom arsebobs Rvinis warmoebis qarTuli (`kaxuri~) wesi, rac
udidesi memkvidreobaa Tanamedrove qarTuli meRvineobisTvis.
cxrili 2
saqarTvelos yurZnis naturaluri Rvinoebis eqsportis dinamika 2007-2011 wlebSi1
wlebi Rvinis eqsporti
(aTasi aSS dolari)
Rvinis wili qveynis eqsportis mTlian
moculobaSi (%)
2007 29197 2,4
2008 36863 2.5
2009 31997 2.8
2010 41138 2.5
2011 54103 2.5
vazis mniSvnelovan rols saqarTvelos ekonomikaSi is garemoebac ganapirobebs, rom is
qarTveli xalxis sulieri cxovrebis Tanamgzavria. savaraudod, qarTvelTa vazis rtosgan
gakeTebuli jvriT gaqristianeba,Y qristeSobamde periodSi qarTveli kacisa da vazis urTier-
Tobam ganapiroba. albaT, SemTxveviT ar momxdara, rom RvTismSobelma wmida nino vazis rtosgan
gakeTebuli jvriT gamoagzavna saqarTveloSi qristianobis gasavrceleblad. qristianuli lit-
eraturidan cnobilia, rom wmida ninos xilva hqonda. mas yovladwmida qalwuli gamoecxada da
uTxra: `aha, warggzavni Cem wilxvdomil CrdiloeTis qveyanaSi, saqarTveloSi. wadi simxniT da
uSiSrad da mis mkvidrT WeSmariteba uqadage.~ SeZrwmunebulma wmidanma ar miiCnia Tavisi Tavi
amis Rirsad. maSin RvTismSobelma moWra iqve amosuli vazis rto, romlisganac jvari Seqmna,
misca da uTxra: `amiT daZlev eSmakis yvela manqanebas da warmarTav qadagebas, xolo me Sege-
wevi da ar dagtoveb~. Cvenebis Semdeg wmida ninom ixila, rom xelSi vazis jvari epyra.
SeZrwmunebulma adida ufali da RvTismSobeli2.
jvari vazisa, romliTac gaqristiandnen qarTvelebi, udidesi siwmidea. is didxans imyofe-
boda saqarTvelos sazRvrebs gareT. qarTvelTa dasacavad ufalma jvari vazisa saqarTveloSi
daabruna ruseTis imperator aleqsandres xeliT. dRes is sionis sakaTedro taZarSia dabr-
Zanebuli.
aRsaniSnavia, rom qristianuli qveynebidan vazis kulti mxolod saqarTveloSia. es arc
aris gasakviri. vazi RvTivkurTxeuli mcenarea, romlis meSveobiTac qarTveli xalxi WeSmarit
sarwnunoebas eziara. qarTveli xalxi valdebulia daicvas vazi, romlis rtodan gakeTebuli
jvriTac is gaqristianda. uflis wyalobiT, vazi did wvlils Seitans soflis gaZlierebaSi,
rasac, cxadia, didi Sromac dasWirdeba. dRes es SesaZlebelia. am mimarTulebiT nabiji gadadg-
mulia. saxelmwifom, eklesiam, mTelma qarTvelma xalxma ar unda daigvianos da gamoiyenos
vazis SesaZleblobebi qveynis ekonomikis gasaZliereblad.
1 saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuris publikaciebi-saqarTvelos statistikuri weliwdeulebi 2009,
2010, 2011 da 2012 wlebSi. 2 wmida ninos cxovrebis vrceli versia da daujdomeli sagalobeli. marTmadidebluri seria: `naTeli qristesi~,
#1. Tbilisi, 2011, gv. 6.
79
vazi da qarTveli kaci yovelTvis axlos iyo erTmaneTTan es kavSiri kidev ufro unda
ganmtkicdes. ar unda daviviwyoT, rom qarTvelma xalxma Seqmna RvTismSoblis sagalobeli, ro-
melSic RvTismSobeli venaxs Seadara. `Sen xar venaxi, axlad ayvavebuli~ - naTqvamia saga-
lobelSi. RvTismSoblis vazisTvis Sedareba mis mimarT qarTveli kacis didi siyvarulis maCve-
nebelia. demetre I-is mier Seqmnilma sagalobelma saqarTvelos Tamar mefis xana moutana.
sul uaxloes warsulSi saqarTveloSi Seiqmna RvTismSoblis xati- `Sen xar venaxi~.
rwmena gvqondes, rom RvTismSoblis xati _ `Sen xar venaxi~ sagaloblis msgavsad, saqarTvelos
gabrwyinebis winamorbedi gaxdeba1.
gamoyenebuli literatura:
1. mRebriSvili b. vazi da qarTuli civilizacia. J. `ekonomika da biznesi~. 2011, #6, gv. 75-82;
2. mRebriSvili b. menejeruli da marketinguli midgomis elementebi qarTuli mevenaxeoba-
meRvineobis ganviTarebaSi. Jurnali `ekonomika da biznesi~. 2009, #1, gv. 134-138;
3. mRebriSvili b. saeklesio biznesis ganviTarebis moraluri safuZvlebi. samecniero
konferenciis, - qristianoba da ekonomika, - moxsenebaTa krebuli. Tbilisi, 2010, gv. 109-115;
4. mRebriSvili b. qristianoba da mevenaxeoba-meRvineobis ganviTareba saqarTveloSi. samecniero
konferenciis, - qristianoba da ekonomika, - moxsenebaTa krebuli. Tbilisi, 2009, gv. 87-89;
5. wmida ninos cxovrebis vrceli versia da daujdomeli sagalobeli. marTmadidebluri seria:
`naTeli qristesi~, #1. Tbilisi, 2011;
6. javaxiSvili iv. Txzulebani Tormet tomad. tomi 5. Tbilisi, 1986;
7. saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuris publikaciebi;
8. http://vinehistory.com/29htm
9. http://www.file.ge/?/?p=238756 10. http://www.amboini.ge/sen-xar-venaxi
Babulia (Dodo) Mgebrishvili
Vine, Georgian Economy and Christian Culture
Resume
The article discusses the role of vine in the development of Georgian economy and its ties with the Geor-
gian Christian culture. The author of the article considers the vine as an indivisible part of Georgian civilization. The development of vine culture, creation of more than 450 its Georgian types is related in the article with long-term thinking of Georgian vine-grower, carrying out activity by the managerial and marketing approach. The gradual increase of the role of vine in the development of the country’s economy is explained by the managerial and marketing thinking of Georgian vine-grower and wine-maker starting from ancient time to date.
In the article specific consideration is given to the existing crisis and those upheavals in the field of Geor-gian vine-growing and wine-making taken place in recent period; there are expressed views on the production of ecologically pure wines and the necessity of the development of agrarian marketing, restoration and cultivation of existing vine types in various regions of Georgia.
An important role of vine in the development of Georgian economy, in the opinion of the author, is ex-plained by its close ties with the spiritual life of Georgian people: Georgian man embraced the Christian faith with the cross made by the vine twig; grateful Georgian people created the church song on the Blessed Virgin and compared the Virgin with the vineyard; the icon of the Virgin – “You are a vineyard” was created recently. To the author’s belief, sacred vine will make a great contribution to the development of Georgian economy by the Lord’s help.
1 http://www.amboini.ge/sen-xar-venaxi
80
iza naTelauri
vazis jvari da qarTuli yurZnis naturaluri Rvinis
warmoeba: tradiciebi, problemebi, perspeqtivebi
qarTvelebisTvis, sarwmunoeba da vazi yovelTvis iyo wmindaTawminda. mxolod saqarTveloSia
cnobili vazis jvris kulti. mociqulTa sworma wminda ninom, icoda ra qarTvelebis
damokidebuleba vazisa da Rvinisadmi, sakuTari TmiT Sekruli vazis jvriT iqadaga qristes sjuli
saqarTveloSi, qristes naTeliT gaabrwyina samefo kari da qarTveloba, moaxdina gankurnebis
uamravi saswauli da aResrula mirian mefesTan gamomSvidobebis Semdeg. wmindanma mefe daloca. am
locviT gvinda mogmarToT yvelas: qalbatonebo da batonebo! „RmerTma wyaloba mogivlinoT, Tqveni
mfarveli iyos qristes jvari da ar mogklebodeT deda RvTisas meoxeba. amin“.
rac Seexeba yurZensa da Rvinos - samoTxis siTxed wodebuls, mosalxensa da mkurnals,
yurZnis naturaluri Rvino, yurZnis tkbilis duRilis an durdos sruli an nawilobrivi
alkoholuri duRilis Sedegad miRebuli produqtia. sxva sityvebiT, yurZnis naturaluri
Rvino, WaWaze an mis gareSe, axali an damWknari yurZnis wvenis alkoholuri duRilis Sedegad
miRebuli sasmelia1.
Rvinis samSoblo saqarTveloa. qvevris Rvino - gamorCeuli aromatis, sinazis, har-
moniulobis, xaverdovnebis, taninebis, sagemovno Tvisebebis da zemoqmedebis RvTaebrivi
TaiguliT,- qarTulia; mas saqarTvelos miwis, haeris, klimatisa da yurZnis surneli amkobs,
sayovelTaod aRiarebulia qvevrSi daduRebuli da davargebuli qarTuli yurZnis
naturaluri Rvinis mravalsaukunovani asaki, misi kvebiTi, samkurnalo da dieturi Rirebule-
bebi: a) qvevris Rvino mdidaria taniniT, ar xdeba misi qimiuri damuSaveba da igi xels uwyobs
adamianis organizmSi qolesterinis daSlas2; b) qvevris RvinoSi arsebuli aminomJava miCneulia
centraluri nervuli sistemis neiromediatorad3; g) sufris TeTri mSrali Rvino
rekomendebulia diabetiT daavadebuli im pacientebisTvis, romlebsac lipiduri cvlis tri-
gliceridebi normis farglebSi aqvT4; d) wiTeli Rvino, alkoholis amowvis Semdeg, sasar-
gebloa patara bavSvebisTvisac. Cveni winaprebi, alkoholis amowvis mizniT, wiTel RvinoSi
cxel naxSirs agdebdnen da Semdeg asmevdnen mas bavSvebs5 da a.S.
saxeobaTa mravalferovnebiT gamorCeuli, qarTuli yurZnis naturaluri Rvino Cveni
yofisa da kulturis nawilia. misi Taigulis formirebaSi dominirebs ori faqtori: 1)
qvevrSi Rvinis daduReba-davargebis tradicia6 da 2) qarTuli yurZnis unikaluri jiSebi:
CitisTvala, kaxuri mwvane, qisi, rqawiTeli, saferavi, xixvi (kaxeTi); Tavkveri, Cinuri, gorula,
goruli mwvane, Savkapito, asureTuli (qarTli); aleqsandrouli, wulukiZis TeTra, mujure-
Tuli, usaxelouri (raWa-leCxumi); CeWifeSi, Cergvali, ojaleSi haneSi (samegrelo); cicqa,
colikouri, TeTri kapistoni, ZelSavi, kraxuna, ocxanuri safere (imereTi); aladasturi,
Cxaveri, jani, kamuri TeTri sxilTubani (guria); brola, klarjuli, mtevandidi, sawuravi,
xofaTuri (aWara); amlaxu, avasirxva, kaWiWi(afxazeTi)7.
1 internetsaiti - http://winemaking.ge
2 internetsaiti - `Rvinis samkurnalo Tvisebebi~, http://www.cellar.ge, http://aversi.ge
3 internetsaiti - `Rvinis samkurnalo Tvisebebi~, http://www.cellar.ge, http://aversi.ge
4 internetsaiti - `Rvinis samkurnalo Tvisebebi~, http://www.cellar.ge, http://aversi.ge
5 internetsaiti - `Rvinis samkurnalo Tvisebebi~, http://www.cellar.ge, http://aversi.ge
6 Rlonti T., Rlonti z., qvevris Rvinis gamorCeuloba (riTi sjobs qvevris Rvino araqvevrisas), Tb., 2013.
7 Cveni Rirsebani, wigni pirveli, Tb., 2011, gv.101-141, http://www.myvideo.ge
81
saqarTveloSi Rvino iwarmoeba1
a)kupaJuri (iwarmoeba ramdenime jiSis yurZnis narevidan) da jiSobrivi (iwarmoeba erTi
jiSis yurZnidan); kupaJuri Rvinoebia: kaxeTis qvevris tradiciuli Rvino (mis warmoebaSi
gamoiyeneba rqawiTeli, mwvane kaxuri, qisi, xixvi da saferavi), winandali, gurjaani da
vazisubani (maT warmoebaSi gamoiyeneba rqawiTeli da mwvane kaxuri), kardenaxi (es Rvino
iwarmoeba rqawiTeliT, xixviT da mwvane qarTuliT), kaxeTi (mis warmoebaSi gamoiyeneba rqawi-
Teli, mwvane kaxuri, qisi da xixvi), kotexi (igi iwarmoeba rqawiTelis, mwvane kaxurisa da
saferavis nareviT), nafareuli (iwarmoeba rqawiTelisa da saferavis nareviT), Teliani
(iwarmoeba kaberne sovinionisa da saferavis nareviT), cqriala Rvino da atenuri (maT warmo-
ebaSi gamoiyeneba Cinuri da goruli mwvane), sviri (iwarmoeba cicqas, colikourisa da kraxunas
nareviT), xvanWkara (iwarmoeba aleqsandroulisa da mujureTulis nareviT). jiSobrivi
Rvinoebia: rqawiTeli (yurZnis jiSi - rqawiTeli), mwvane (mwvane kaxuri), qisi (qisi), xixvi
(xixvi), saferavi (saferavi), xaSmi (saferavi), manavi (mwvane kaxuri), tibaani (rqawiTeli), muku-
zani (saferavi), qinZmarauli, axaSeni da yvareli (saferavi,), Cinuri (Cinuri), goruli mwvane
(goruli mwvane), Tavkveri (Tavkveri), cicqa (cicqa), colikouri (colikouri), kraxuna (kra-
xuna), ocxanuri safere (ocxanuri safere), cqriala Rvino (cicqa), TeTra (raWuli TeTra),
colikouri (colikouri), aleqsandrouli (aleqsandrouli), usaxelouri (usaxelouri),
ojaleSi (orbeluri ojaleSi), tviSi (colikouri), ojaleSi (ojaleSi) da Cxaveri (Cxaveri).
b) ordinaruli (dauZvelebeli wynari Rvino. Rvino aris wynari, Tu is Seicavs
naxSirorJangs), samarko (daZvelebuli da maRalxarisxiani wynari Rvino) da sakoleqcio
(maRali xarisxis wynari Rvino, romelsac kasrebSi daZvelebis garda boTlebSic aZveleben 2-3
wlidan ganusazRvrel dromde). Rvinis daZveleba xdeba muxis kasrebSi, qvevrebSi, da sxv.
WurWelSi; qvevrSi Rvinis dayeneba (daduReba da davargeba) da daZveleba qarTuli meTodia. igi
8000 wlis istorias iTvlis da aRiarebulia iuneskos mier.
g) mSrali, naxevrad mSrali, naxevrad tkbili, portveini (masSi spirtis Semcveloba
20%-ze metia da magar Rvinos uwodeben) da sadeserto (alkoholis, taninebis, mJavianobisa da
Saqrianobis gaTvaliswinebiT; spirtis Semcvelobis mixedviT alkoholuri sasmelebi iyofa
magar, Zlier, saSualo da sust sasmelebad; magari alkoholuri sasmelia 66-96%-iani sufTa
spirti; Zlier alkoholur sasmelebSi spirti 31-65%-ia, maT miekuTvneba - tekila, WaWa, romi,
samagoni, koniaki, jini, viski, balzami da sxv.; saSualo alkoholur sasmelebSi spirti 9-30%-
ia. maT miekuTvneba - liqiori, Rvino da sxv.; dabal alkoholur sasmelebSi spirti 1,5-8%-ia.
am jgufs miekuTvneba ludi, kumisi, iaguari da sxv. mSral RvinoSi Saqari Seadgens 0,3%-s,
spirti 9%-s. es Rvinoebi aris mJave, aratkbili. masSi Saqari daduRebulia srulad; naxevrad
mSral RvinoebSi spirti 9-13%-ia, Saqari 0,5-3%; naxevrad tkbil RvinoebSi spirti 9-12%-ia,
Saqari 3-8%; tkbil RvinoebSi Saqari 8%-ze metia. [vikipedia - alkoholuri sasmelebi]);
sufris mSrali samarko Rinoebia: winandali, gurjaani, nafareuli, baxtrioni, manavi, vazis-
ubani, cicqa, colikouri, rqawiTeli, tibaani, Telavi, sviri, sameba, Teliani, yvareli, mukuzani;
sufris mSrali ordinaluri Rvinoebia: hereTi, gareji, gelaTi, kaxeTi, dimi, bodbe, SuamTa,
saferavi; naxevrad mSrali Rvinoebia: aguna, saCino, mTawminda, anakofia, Tbilisuri, firosmani,
barakoni; naxevradtkbili Rvinoebia: axmeta, tviSi, TeTra, Cxaveri, savane, fsou, alaznis veli,
xvanWkara, ojaleSi, qinZmarauli, axaSeni, Tavkveri, usaxelouri, afsni, lisni, aladasturi;
portveinia: kardanaxi, anaga, siRnaRi, iveria, kolxeTi, taribani, lelo, marabda; sadeserto
Rvinoebia: saamo, xixvi, salxino, afxazeTis Taiguli.
1 xarbedia m. qarTuli Rvinis gzamkvlevi. Tbilisi, gamomcemloba Sps „media hausi dekomi“, 2013; i, naTelauri.
yurZnis naturaluri Rvinis saeqsporto warmoeba saqarTveloSi: retrospeqtiva da perspeqtiva. Jurn. „ekono-
misti“, 2013, №3; http:// ucnauri.com
82
d) cqriala, SuSxuna da aromatizebuli (cqrialaa Rvino, romelic mzaddeba 12 Tviani
daZvelebiT, maRali xarisxis saSampanure jiSis yurZnidan, magaliTad, cicqadan; SuSxunaa Rvino,
romelic naxSirorJangis gazis buStukebs Seicavs. es gazi daduRebis Tana produqts warmo-
adgens; aromatizirebulia Semagrilebeli Rvino, romelSic damatebulia aromatuli nivTie-
rebebi, balaxebi, xili, yvavilebi da sxv.);
e) TeTri, wiTeli da vardisferi (Rvinis fers gansazRvravs yurZnis marcvlis kani,
wipwebi da klerti. TeTri Rvinoebi mzaddeba vazis TeTryurZniani jiSebis nayofidan: rqa-
wiTeli, kaxuri mwvane, xixvi, qisi, kaxuri mcvivani, Cinuri, goruli mwvane, colikouri, cicqa,
kraxuna, raWuli TeTra, sakmiela, avasirxva. wiTeli Rvinoebi mzaddeba vazis wiTelyurZniani
jiSebis nayofidan: saferavi, Tavkveri, Savkapito, ocxanuri, safere, aleqsandrouli, mu-
jureTuli, usaxelouri, ZelSavi, orbeluri, ojaleSi, Cxaveri. vardisferi Rvinoebi mzaddeba
TeTri da wiTeli jiSebis yurZnis narevidan)
Cveni kvlevis miznidan gamomdinare, SemovifargleT, saqarTveloSi Rvinis warmoebis sami
periodiT: sabWoTa kavSiris Seqmnamde periodiT, sabWoTa periodiT da postsabWoTa periodiT.
qarTuli Rvinis warmoeba, sabWoTa periodamde jiSuri mravalferovnebiT gamoirCeoda.
didi mniSvneloba eniWeboda Rvinis qarTuli meTodiT warmoebas. es tendencia SenarCunebul
iqna gasuli saukunis 40-ian wlebamde. am periodSi iwarmova 60-mde dasaxelebis Rvino, m.S. 12
tradiciuli meTodiT. samtrestis Seqmnis Semdeg ganxorcielda Rvinis jiSobrivi unifikacia,
Seicvala misi xarisxobrivi da Tvisobrivi maxasieTeblebi. wina planze wamoiwia raodenobrivma
maCveneblebma. warmoebidan gaqra Rvinis mravali saxeoba, Seicvala numeracia. politikuri
damoukideblobis mopovebis Semdeg dasabami mieca qarTuli Rvinis istoriaSi axal periods1.
- gaCnda Rvinis axali kompaniebi. Rvinis mwarmoebeli kompaniebis ricxvi Cvens qveyanaSi
amJamad 74-ia. maTi umetesi nawili ganlagebulia kaxeTSi,- 35 kompania da TbilisSi,- 27
kompania. danarCeni 12 kompaniidan, oTxi mdebareobs qarTlSi, oTxi imereTSi da TiTo-TiTo
aWaraSi, guriaSi, raWaSi da samegreloSi. kaxeTis regionSi Rvinis mwarmoebel ZiriTad
raionebs warmoadgenen Telavi, gurjaani, axmeta da yvareli. garda am raionebisa, kaxeTis
teritoriaze, Rvinos awarmoeben agreTve siRnaRic da sagarejoc;
- gaizarda jiSobrivi da kupaJuri Rvinoebis ricxvi. 2013 wlis monacamebiT, Rvinis
mwarmoebeli kompaniebis mier, kaxeTis regionSi iwarmova - qarTuli qvevris tradiciuli,
rqawiTeli, mwvane, qisi, xixvi, saferavi, xaSmi, winandali, gurjaani, vazisubani, manavi,
kardenaxi, tibaani, kaxeTi, kotexi, nafareuli, mukuzani, Teliani, qinZmarauli, axaSeni da
yvareli; qarTlSi - Cinuri, goruli mwvane, Tavkveri, cqriala Rvino da atenuri; imereTSi -
cicqa, colikouri, kraxuna, ocxanuri safere, sviri da cqriala Rvino, raWa-leCxumSi - TeTra,
colikouri, aleqsandrouli, usaxelouri, xvanWkara da tviSi, samegreloSi - ojaleSi;
- qarTulma Rvinom Rirseulad gauZlo rusul embargos. warmatebiT SeaRwia msoflios
ramdenime axali qveynis bazarze.
qarTuli meRvineobis ganviTarebaSi arsebobs realuri rezervebi, gansakuTrebiT re-
sursebiT uzrunvelyofis TvslsazrisiT. kerZod, cnobili faqtia, rom miwebis privatizacias
postsabWoTa periodis dasawyisSi Tan mohyva venaxebis aCexva da vazis Canacvleba parkosani
sasoflo-sameurneo kulturebiT (xorbali, qeri, simindi da sxv.). vazis nawili gaanadgura
Wraqma da nacarma. sirTuleebi warmoiSva miwis damuSavebisa da vazis movlis saSualebebis
deficitTan dakavSirebiTac. venaxebis farTobi Semcirda samjer. maTi axlad ganaSenianeba, es
erTi umniSvnelovanesi rezervia. meorea arsebuli venaxebis meCxerianobis Semcireba2,
gansakuTrebiT ozurgeTis, Coxatauris, kaspis, xaSurisa da onis raionebSi. moTxovnis zrdis
1 xarbedia m. qarTuli Rvinis gzamkvlevi. Tbilisi, gamomcemloba „media housi dekomi“, 2013, gv. 266-267.
2 erqomaiSvili g. mewarmeobis formirebisa da ganviTarebis Taviseburebebi saqarTveloSi. Tb., Tsu gamomcemloba,
2004, gv. 185-199.
83
kvalobaze amoqmeddeba danakargebis SemcirebasTan da mosavlianobis zrdasTan dakavSirebuli
sxva rezervebic.
calke gansjis sagania ekonomikur gangariSebaTa meTodika. amjerad es sakiTxi Cveni kvle-
vis farglebs scildeba.
roca vmsjelobT qarTuli yurZnis naturaluri Rvinis warmoeba-moxmarebaze, gverds ver
avuvliT eqsportis sferoSi arsebul seriozul problemebs, romelTaganac gansakuTrebiT mni-
Svnelovania Semdegi1:
a. qarTuli yurZnis naturaluri Rvinis aracnobadoba. qarTuli yurZnis naturaliri
Rvinoebi wlebis manZilze, orientirebuli iyo ZiriTadad ruseTis bazarze. 2006 wlis embar-
gos Semdeg igi iZulebiT gadanacvlda ucxoeTis sxva qveynebis bazrebze, ramac Seqmna aracnoba-
dobis problema;
b. fasebi. qarTuli yurZnis naturaluri Rvinis fasebi maRalia. specialistebi fasebis
zrdis mizezad asaxeleben transportirebis gazrdil fasebs. mxedvelobaSia misaRebi yurZnis
Sesyidvisa da realizaciis fasTasxvaobac, Sesyidvis fasebis sasargeblod.
g. brendi. msoflio bankis rekomendaciiT saqarTvelos, rogorc nebismier sxva patara
qveyanas, meRvineobis ganviTarebaSi daexmareba brendis problemis mogvareba. qveyanas sWirdeba
brendi, romelic asicirebuli iqneba saqarTvelosTan. qarTveli meRvineebis xedva am sakiTxTan
dakavSirebiT Semdegia: problema mogvardeba Tuki mas mxars dauWers yvela mewarme mevenaxeoba-
maRvineobis sferoSi. winaaRmdeg SemTxvevaSi problemis mogvareba SeuZlebeli iqneba;
d. resursebi. vazis tradiciuli jiSebis gaSeneba meRvineobis ganviTarebis umniSvnelova-
nesi problemaa saqarTveloSi.
e. falsifikacia. falsifikacia gadauWreli problema iyo sabWoTa periodis saqarTveloSi.
amJamad igi gaukontrolebelia glexuri Rvinoebis warmoebaSi, romelic ZiriTadad moixmareba
qveynis SigniT. falsifikacia ar unda gaxdes Rvinis uvneblobis normebis darRvevis mizezi;
v. xarisxi. Rvinis xarisxi pirvel rigSi damokidebulia yurZnis xarisxze: dasrulebuli
simwife, Saqrianoba, taninebi, mJavianoba da a.S. cnobili faqtia, rom venaxebSi jer vazis da
Semdeg mosavlis gadasarCenad gamoiyeneba sxvadasxva saxis Sxamqimikatebi. safrTxe eqmneba
produqciis uvneblobas. Sxamqimikatebi mniSvnelovnad cvlis Rvinis sagemovno faseulobas da
did zians ayenebs mis popularizacias.
T. fors-maJori. mevenaxeoba-meRvineobaSi gansakuTrebul rols asrulebs klimati (mziani
amindi, wvima, qari, setyva). kaxeTSi gazafxulze da Semodgomaze xSiria stiqiiT gamowveuli
zarali. fors-maJorul situaciaSi aucilebeli xdeba mosavlis adreuli aReba. yurZnis dazia-
nebis xarisxi ar unda aRematebodes 5%-s fors-maJorul situaciaSi aqtiurad ereva saxelmwi-
fo. struqturebi. aucilebeli xdeba finansuri daxmarebis gaweva.
rac Seexeba momavals, perspeqtivaSi Cveni azriT angariSgasawevia Semdegi friad
mniSvnelovani garemoeba: qarTvelebi, rogorc wesi, bevr Rvinos movixmarT, lxinSi, Wirsa (300-
400 kacian sufrebze) da yoveldRiur cxovrebaSi. yurZnis naturaluri Rvinis ZiriTadi maxa-
siaTeblebi: alkoholi, mJavianoba, Saqrianoba da taninebi, diferencirebulia saqarTvelos
sxvadsxva regionSi warmoebul sxvadasxva RvinoSi. maTTan aris harmonizebuli adgilobrivi
samzareuloebi (kerZebi). qarTuli tradiciis mixedviT, Rvino miirTmeva kerZebTan erTad.
Rvinisa da kerZebis saukeTeso wyvilebia2:
- qarTuli cqriala Rvinoebi - oraguli, xizilala, Cinuri samzareulo (suSi), msubuqi
deserti. ar uxdeba wiwakiani kerZebi, niori da Sokoladi;
1 ra unda vicodeT saqarTvelodan evrokavSiris bazarze alkoholiani da ualkoholo sasmelebisa da wylis sa-
saqonlo produqciis eqsportisaTvis. Tb., evrokavSiri-saqarTvelos biznessabWo, 2012. 2 xarbedia m. qarTuli Rvinis gzamkvlevi. Tbilisi, gamomcemloba Sps „media hausi dekomi“, 2013.
84
- rqawiTeli - martivi sadilebi, yveli, kartofiliani kerZebi da salaTebi, xorciani wvniani,
mwvane lobio, xaWapuri da Rvezelebi;
- winandali - qaTami, salaTebi, mSrali yvelebi, kiborCxala da zRvis produqtebi, mo-
xarSuli Tevzi, indauri da qaTmis TeTri xorci;
- muxaSi davargebuli rqawiTeli - lori, sunelebSi damzadebuli kalmaxi, saqonlis tvini,
Semwvari qaTami da indauri;
- mwvane, xixvi, qisi - zRvis produqtebi, msubuqi salaTebi, Txis yveli, orTqlze moxarSuli
Tevzi. nigvziani mwvane lobio;
- Cinuri da goruli mwvane - mwvane salaTebi, moxarSuli TeTri xorci da Tevzeuli;
- colikouri - mWadi da yveli, fxali da prasi, tyemalSi Cawyobili dedali, badrijani,
xaWapuri;
- kraxuna - Caqafuli, Samfurze Semwvari qaTami, moxarSuli ena, TeTri Rvinis sanelebiani
wiwili,
- raWuli TeTra - fxlovanebi, xaWapuri, soko, baJeSi Cawyobili qaTami;
- kaxuri qvevris Rvino (taninebiani) - aRmosavlur-qarTuli samzareulo. cximiani, msuye
saWmelebi, nivriani, sunelebiani, mware kerZebi, gudis yveli, dambali xaWo, xaSlama, Sila,
Caqafuli, Samfurze Semwvari kalmaxi da qaTami, bozbaSi, tolma, xbos beWi da sacivi;
- tviSi - xili, xilis salaTebi, nuSi, biskvitebi, msubuqi namcxvrebi, paska, moxarSuli
simindi, gogra, Cacivebuli nesvi, korkoti;
- aisvaini, gviani mosavlis TeTri Rvino - deserti, xalva, raxaT luxumi, karameliani
nayini, xilis salaTebi;
- vardisferi Rvinoebi (Caciebuli) - yvelebi, soko, xaWapuri, pica, salaTebi, lori,
Zexveuli, xili, Zvirfasi yvelebi;
- saferavi - mwvadi, yaurma, Zvirfasi magari yvelebi, yoveldRiuri kerZebi;
- Teliani - saqonlis steiki, xbos mwvadi da moxarSuli ena;
- qarTluri wiTeli Rvinoebi - Semwvari kurdReli sawebelSi, xbos CaSuSuli, soko,
raWuli kerZebi,- lori, batis SaSxi, lobiani, amolesili da nigvziani lobio;
- ojaleSi - megruli kerZebi: Semwvari cikani, kuWmaWi, kupati, Semwvari goWi;
- qinZmarauli (taninebiani Rvino) - wiTeli xili da wiTeli xilis namcxvrebi, kargad
daZvelebuli gudis yveli.
- xvanWkara da usaxelouri - lobiani, loriani amolesili lobio, wiTeli xilis,
msubuqi namcxvrebi, felamuSi, CurCxela, qiSmiSi, Cirebi, Semwvari gogra.
sufrasTan jer midis TeTri Rvino, mas enacvleba vardisferi Rvino da bolos midis
wiTeli (magari) Rvino. mSrali Rvino yovelTvis win uswrebs naxevradmSral, naxevradtkbil
da tkbil Rvinoebs. sadilis saukeTeso damagvirgvinebelia magari sasmelebi - koniaki, maRali
xarisxis WaWa da sxvadasxva nayenebi.
naTqvamisa da im angariSgasawevi garemoebis gaTvaliswinebiT, rom globaluri bazris
poziciidan saqarTvelos mier SeTavazebuli Rvino raodenobrivad cotaa, sastarto fasi ki
maRali, umjobesi iqneba mis adgilobriv moxmarebaze orientacia, miT ufro, rom saqarTvelo
Rvinis samSobloa. amasTan, qarTuli Rvinis adgilze moxmareba
1. gadaarCens qarTuli yurZnis naturaluri Rvinis moxmarebis mravalsaukunovan tradicias,
rac Zalzed mniSvnelovania;
2. xels Seuwyobs, RvinosTan erTad, qarTuli samzareulos popularizacias;
3. gazrdis moTxovnas turizmis gafarToebasa da ganviTarebaze;
4 astimulirebs infrastruqturis (sastumroebi, restornebi, kafeebi, master klasebi, Rvi-
nosTan dakavSirebuli aqsesuarebisa da suvenirebis warmoeba da sxv.) ganviTarebas;
85
5. SesaZlebels gaxdis qveynis SigniT socialuri problemebis (dasaqmeba, Semosavlebis
gazrda da sxv.) nawilobriv mogvarebas;
6. astimulirebs Rvinis xarisxis gaumjobesebasa da warmoebis gafarTiebas, rogorc
kompaniebSi ise glexur meurneobebSi;
7. moxsnis falsifikaciis problemas glexuri Rvinis warmoebaSi.
qarTuli Rvinis irgvliv am gziT gaerTiandeba monaTesave dargebis uamravi firma da
organizaciuli TvalsazrisiT Seiqmneba Rvinis klasteri. Rvinis samSobloSi Rvinis klasteri
Rvinis eqsportis saukeTeso alternativaa. igi qarTul Rvinos gaxdis cnobads mis bunebriv
garemoSi, erTmaneTTan daaxlovebs momxmarebelTa SesaZleblobebsa da mwarmoebelTa (mim-
wodebelTa) survilebs, moxsnis erTiani brendis problemas; Seamcirebs xarjebsa da gazrdis
Semosavlebs.
dasasrul, kvlav wminda ninos locviT mogmarTavT:
„ufalo, ieso qriste, RmerTo Cveno, moiRe wyaloba da moavline kurnebis madli Cvenze“.
dae, ufalma mogivlinoT wyaloba yvelas da moiRos warmatebebis, winsvlis, ekonomikuri aR-
mavlobis madli Cvens qveyanaze, Cvens partnior qveynebsa da qveynierebaze saerTod. amin!
Iza Natelauri
The Vine Cross and Natural Wine Production of Georgian Grapes: Traditions, Problems and Prospects
Resume
In Georgia the Christian faith, vine and natural wine of Georgian grapes made (fermented and aged) in the
pitcher is the holiest. The cult of vine cross is only known in Georgia. Miraculous icon of the holy Virgin and ,,Iambiko” (poetry) written by Demetre the first and chanting "Shen khar venakhi"( You are the vineyard) belongs to Georgian people.
Georgia is a country of wine. Georgian wine is the oldest in the world. It is dated back to the period of 8000 years before Christ.
Taking into consideration the traditions of the past and the prospects of the future, we analyzed the trends of production - consumption of natural wine of Georgian grapes. In our proposal is given the idea of cluster model of development of this field. We believe that the wine cluster will save the centuries tradition of natural wine con-sumption of Georgian grapes; it will promote, along with wine, the popularization of Georgian cuisine, will in-crease the demand for expansion and development of tourism, stimulate the development of infrastructure, will enable to solve the social problems partially inside the country, stimulate improvement of wine quality and expan-sion of production, as in company as well as in the peasant economies and removing the problem of falsifications in peasant wine industry.
86
nino papaCaSvili
Sromisadmi qristianTa damokidebulebis aspeqtebi
Sroma, rogorc adamianis umTavresi qmedeba, ekonomikuri miznis misaRwevad klasikuri
ekonomikuri Teoriis amosavali postulatia. araerTi mosazreba arsebobs imis Taobaze, rom
qveynis ekonomikur warmatebaSi gansakuTrebulad didi rols asrulebs Sromisadmi adamianTa
gulmodgine damokidebuleba, am Rirebulebas (faseulobas) ki sxva faqtorebTan erTad
ayalibebs sarwmunoeba da misgan momdinare eTikuri normebi, tradiciebi, wes-Cveulebebi. aR-
niSnulidan gamomdinare, interess iwvevs qristianTa damokidebuleba Sromisadmi, misi gamomxat-
veli sibrZne da magaliTebi, rasac wminda werili gvTavazobs. sayuradReboa aseve, rogor ais-
axeba wminda weriliT gadmocemuli Sromisadmi damokidebuleba qristianTa Tanamedrove yofaSi,
an ramdenad sworad aqvT gacnobierebuli Sromisadmi Sesabamisi damokidebuleba im adamianebs,
romlebic Tavs qristianebad miiCneven.
wminda werilSi mravali miniSnebaa Sromisadmi damokidebulebis Sesaxeb. magaliTad, `Ze
kacisai ara movida, raiTamca imsaxuros, aramed msaxurebad~ (maT. 20, 28) – msaxureba pirdapiri mniSvnelobiT fizikur da inteleqtualur SromaSi vlindeba. upirveles yovlisa, fizikuri
Sromis aucileblobaa xazgasmuli, roca wminda werili gvamcnobs, rom ufalma ieso qristem,
rogorc ki fizikuri Sromis SeZlebis asaks miaRwia, Sroma daiwyo. Tavisi xeliT muSaobda –
iyo durgali, amuSavebda xes, akeTebda kar-fanjrebs da sxva danarCens, rac xisgan keTdeba. am
saqmiT igi ocdaaT wlamde iyo dakavebuli. mas ara marto xuro iosebis vaJs eZaxdnen, rogorc
amas maTe maxarebeli ambobs: `anu ara ese arsa xuroisa mis Ze?~ (maT. 13, 55), aramed ubralod
xurosac, markozis saxarebis mixedviT: `anu ara ese ars xuroi igi, Ze mariamisi?~ (mark. 6, 3).
vidre marTali iosebi cocxali iyo, ieso muSaobda da masTan erTad iRvwoda, dakavebuli iyo
mxolod xelobiT; igi mamas yvelaferSi exmareboda. `rogorc batonebs, ise daemorCileba Tavis
mSoblebs~ (zir. 3, 7). sayuradReboa isic, rom Sromisadmi damokidebulebas ieso ojaxidan
iRebs da rogorc misi mSoblebi udidesi Sromis fasad moipovebdnen lukma-purs, aseve
moeTxoveboda ufalsac maTTan erTad Sroma. wmida basili didi aRniSnavs, rom: ,,Tanaxmad siyr-
mis asakisa, igi emorCileboda mSoblebs, sulgrZelebiTa da simSvidiT itanda yvela duxWir
Sromas~. marTali iosebis sikvdilis Semdeg ufali marto agrZelebda am xelobas. es iyo
uxeSi, mZime saqme da simdidre ar mohqonda. `Ze kacisai ara movida, raiTamca imsaxuros, aramed
msaxurebad~ (maT. 20, 28). Sromis miznobriobaSi pirvel rigSi unda gamovyoT magaliTis micema
yvelasTvis. ufali mianiSnebs, rom uqmad ar mjdariyvnen, da amasTan, Tavisive magaliTiT aswav-
lida adamianebs, ar eTakilaT aranairi xeloba, romelic SeiZleba, yvelaze mdabali da uRirsi
iyos, magram adamianisaTvis cxonebis saqmeSi ar SeiZleba damabrkoleblad CaiTvalos. SesaZle-
belia paraleli gavavloT im adamianebTan, romelTac winamZRolis funqcia akisriaT. amasTan,
ufali Sromobda imitom, rom mas, rogorc adamians, hqonoda raime, riTac SeeZlo cxovreba da
amiT daxmareboda dedas, sxva uqonelT da Raribebs. arsebobisaTvis SromsTan erTad, rac ga-
moixateba, magaliTad, ,,ukueTu visme ara enebis saqmis, nuca Wamn~, sayuradReboa isic, rom Tu
adamians SeuZlia Sroma, ar unda iqces sxvis tvirTad - ,,da arcaRa cudad puri visganme vWa-
meT, aramed SromiTa da rudunebiTa Rame da dRe viqmodeT, raiTa aravis Tquengansa daumZimoT~
(2 Tes. 3, 8). fizikuri Sromisadmi mimarTeba, cxadia, udidesi sibrZniT dadgenilia, radgan
Sromisadmi msgavsi damokidebulebis Sedegi zneobrivi cxovrebis wesis damkvidrebaa. Sromis
magaliTis micema uqnarebs da zarmacebs ubiZgebs muSaobisken da amasTan, arsebobisaTvis au-
cilebeli saxsrebis mopovebis swori gzisken miuTiTebs (,,ar iparo”).
87
fizikur SromasTan gaigivebulia inteleqtualuri Sromis mniSvneloba. magaliTad,
rogorc wm nikodimos mTawmindeli miuTiTebs, ,,maS, iswavle Sromismoyvareoba ara angelozebis-
agan, aramed Tavad yvela angelozisa da adamianis Semoqmedisagan.
Tu Sen patriarqi xar, maSin mibaZe WeSmarit samyaros patriarqs qristes da gaxsovdes,
rom Senc gargebs cota waimuSao d gadawere xelnawerebi, an Tavad were raimeze, an raime sxva
sulieri saqme wamoiwye, raTa Seasrulo Seni vali eklesiis swavlebebisadmi, radgan amiT
SeZleb, daicva Seni Canafiqri, miscem karg da sasargeblo magaliTs samwysos da aRasruleb mo-
ciqulis mcnebas, romelic gvauwyebs: imitom, rom visac muSaoba ar unda, man arc unda Wamos,
rogorc amcno pavle mociqulma Tesalonikel qristianebs: ase iqceodnen Zveli patriarqebic
oqropiri, grigoli, aTanase, kirile, evlogi da maTTan erTad neqtariosi, dosiTeosi, qrisante,
ieremia da antioqiis uwmidesi patriarqi silibistro, romelmac ganuCina Tavis Tavs, yovel
dRe sami saaTis ganmavlobaSi xatebi ewera. Tu Sen mRvdelmTavari xar, maS, mibaZe udidesi
mRvdelmTavrebis magaliTs, aseve sxva uamrav Zvel mRvdelmTavars. Tuki Sen moZRvari an beri
xar, maSin kidev ufro metad gWirdeba mibaZo ieso qristes raime xelobis dauflebaSi an xel-
saqmeSi. imitom, rom xelsaqme, wmida isaakis sityvebiT, rogorc alikapi, ise eRobeba mconar-
obis gaCenas. gamomuSavebuli fuliT ki SegiZlia, gaWirvebul Zmebs daexmaro.
amitom yvela mama, romelTac ,,moRvawe~ ewodebaT, rogorc magaliTad, ioane kibisaRm-
wereli, efremi, esaia, evagre, gansakuTrebiT ki basili didi (Zalian xSirad Tavis ,,wesebi
monazvnebisas~ ganyofilebebSi) wmida werilidan uflis magaliTiT gviCveneben, rom fizikuri
xelsaqme sasargeblo da mSvenieria. amaze amba isaaki ase wers: `Sveba da mconaroba sulisTvis
damRupvelia, igi demonebs saSualebas aZlevs, gvavnon. da rogorc adamiania orbunebovani, anu
Sedgeba sxeulisa da sulisagan, misi Sromac orbunebovani unda iyos. suli gonieri da ganuwy-
veteli locviT unda iyos dakavebuli, xolo sxeuli - muSaobiTa da xelsaqmiT~.
(http://sibrdzne.ge/index.php?tema_id=121&liter_id=53) bunebrivia, Cndeba kiTxva qarTvel qristianTa Sromisadmi damokidebulebis Sesaxeb. dRe-
vandel etapze ar mogveca saSualeba es sakiTxi farTod Segveswavla, magram sxvadasxva soci-
ologiuri gamokiTxvebidan miRebul Sedegebze dayrdnobiT SesaZlebeli garkveuli warmodgena
Segveqmnas aRniSnuli damokidebulebis Sesaxeb. gasaTvaliswinebelia isic, rom xSir SemxvevaSi
adamianebi Tavs religiurad miiCneven, magram qcevasa da yoveldRiur cxovrebaSi rogor aisaxeba
es, ver xsnian. Tumca, damkvidrebuli cxovrebis wesi da Camoyalibebuli xedva zogadad asaxavs
morwmune adamianis damokidebulebas ama Tu im Rirebulebisadmi.
2002 wlis saqarTvelos mosaxleobis sayovelTao aRweriT gamovlinda, rom mosaxleobis
88,6%
qristiania (mosaxleobis 83,9% _ marTlmadidebeli)(ix. cxrili 1). 2008 wels World Values Survey-is farglebSi Catarebuli kvlevis mixedviT ama Tu im sarwmunoebas Tavs miakuTvnebs
saqarTvelos mosaxleobis 93,4% (http://www.wvsevsdb.com/wvs/WVSData.jsp?Idioma=I). mecnier n.
sumbaZis mier Catarebuli kvlevis mixedviT, romelmac 1058 respondenti moicva, gamokiTxulTa
umravlesoba _ 93,4 % marTlmadidebelia, 1,7 % _ kaToloke, 0,6 % _ grigorianeli, 1,0 % ar
aris morwmune, danarCeni _ sxva aRmsareblobas miekuTvneba (n. sumbaZe, Taobebi da Rirebulebebi,
Tb., 2012, gv. 53). Cans, rom zusti ricxvis dadgena rTulia, ramdenia dReisaTvis qristianuli, m.
S. marTlmadidebluri, aRmsareblobis, magram cxadia, rom isini umravlesobas Seadgenen.
aRniSnulidan gamodinare, SesaZleblia zogadad saqarTveloSi qristianTa damokidebulebebze
Segviqmnas warmodgena qvemoT moyvanilma gamokiTxvis Sedgebma.
magaliTad, kiTxvaze, Tu ramden saaTs muSaoben dReSi, 245 gamokiTxulidan 9,8%-ma
upasuxa, rom muSaobs 6 saaTze naklebs; 4,08%-ma _ 7 saaTs; 14,69%-ma _ 8 saaTs; 37,55%-ma _
88
9saaTs da mets; 33,88%-ma _ umuSevari var (http://forum.ge/?f=29&showtopic=34436405&st=45). rogorc Cans, gamokiTxulTagan udidesi nawili 9 saaTze mets muSaobs.
cxrili 1.
wyaro: saqarTvelos mosaxleobis 2002 wlis pirveli erovnuli sayovelTao aRweris Sedegebi
tomi I, saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti, Tb. 2003, http://www.geostat.ge
zemoaRniSnuli msoflio Rirebulebebis (http://www.wvsevsdb.com/wvs/WVSData.jsp?Idioma=I) kvlevis masalebze dayrdnobiT irkveva, rom gamokiTxulTa 24,8%-sTvis (497) ,,sicocxle Rirs
muSaobisTvis~, nawili – 7,2% (145) upiratesobas dasvenebas aniWebs, udidesi nawili ki – 36% _
ufro gawonasworebul damokidebulebas amJRavnebs (5 baliani Sefasebidan 3 mianiWa).
gamokiTxulTagan (1860) 92,6%-ma miuTiTa, rom kargi gasamrjeloa mniSvnelovani muSaobisas.
samuSaos prestiJulobas gansakuTrebuli mniSvneloba mianiWa 43,8%-ma (879). sapasuxismgeblo
samuSao, rogorc Cans, naklebad mimzidvelia (mxolod 27,8% (559) aRniSnavs 100%-dan), magram
samuSao rom saintereso unda iyos, 64,7% (1300) aucileblad miiCnevs. naSromis dasawyisSi
ojaxis mniSvnelobaze gavamaxvileT yuradReba Sromisadmi damokidebulebis CamoyalibebaSi da
xazgasasmelia, rom sazogadoebrivi azris TiTqmis yvela kvleva, sadac ojaxia ganxiluli
rogorc Rirebuleba, adasturebs mis uaRresad maRal mniSvnelobas da umaRles maCvenebels
uaxlovdeba. magaliTad, 18-24 wlis asakis adamianebisTvis 100-dan 98,4%-s ikavebs ojaxi,
rogorc Rirebuleba, 40-50 wlis asakisTvis _ 96,9%-s; 40-50 wlis asakisTvis _ 96,9%-s;
60-70 wlis asakisTvis _ 95,5%-s; saSualo maCvenebelia _ 97,1% (n. sumbaZe, Taobebi da
Rirebulebebi, Tb., 2012, gv. 57).
Tu SevudarebT qristianul damokidebulebas Sromisadmi da Rirebulebebis kvlevis
Sedegebs, SeiZleba garkveuli paralelebi gavavloT. qarTvel qristianTa damokidebulebas
SeiZleba ufro vuwodoT ,,sicocxle Rirs muSaobisa da dasavenebisTvis~; Tumca, samuSaos
prestiJuloba ar miiCnia mniSvnelovnad udidesma nawilma (56,2%), rac, erTi mxriv,
savaraudod umuSevrobiT gamowveuli mwvave problemis gamoZaxilia, magram gvafiqrebinebs
89
imasac, rom qristianuli Rirebulebis gamovlenaa; ojaxis, rogorc umaRlesi Rirebulebis
aRqma ki gvaZlevs safuZvels davaskvnaT, rom Sromisadmi (qristianuli) damokidebuleba swored
aq unda Camoyalibdes da umuSevrobis problema, rogorc Cans, mxolod mimdinare problema ar
aris.
Papachashvili Nino
Some Aspects of Dependence of Christians towards the Labour
Resume
Some aspects of dependence of Christians towards the labor are discussed in the work. It is noted that the work in the Christian Religion is considered as an unconditional action for life . The article presents the informa-tion about Georgians' attitude toward the labor, which is based on a variety of sociological research. For 21,5 % of respondents ,,it’s work that makes life worth for living” vice versa of 8,9 % of respondents - ,,it’s leisure that makes life worth for living”. Important in a job is ,,good pay” for 92,6% of respondents; ,,respected job” - for 43,8%; ,,responsible job” – for 27,8%; ,,job that is interesting” – for 64,7%. If compare Christian attitudes and Georgians values towards the work, we can draw some parallels. The attitude may be called - ,,both leisure and work make life worth for living”. That fact that ,,Respected job” is not considered as significant value (56.2 % ) is likely to be caused by unemployment problem, but, also, may suggests that it is reflection of Christian value. For mostly part of respondents family is a higher value. We can conclude that Christian attitude toward the labor must formed in the family and it seems that the unemployment problem isn’t only the current problem.
90
nugzar samxaraZe
eklesia-monastrebis sameurneo saqmianobis marTvis finansuri aspeqtebi
Tanamedrove pirobebSi friad aqtualuria eklesia-monastrebis sameurneo-mmarTvelobiTi
saqmianobis finansuri aspeqtebis kvleva. am mxriv, saSur saqmed migvaCnia, SeviswavloT aRmo-
savleTisa da dasavleTis eklesia-monastrebSi mimdinare sameurneo-mmarTvelobiTi procesebi,
ris safuZvelzec SegviZlia davsaxoT Cveni saeklesio meurneobriobis Semdgomi srulyofis
gzebi.
yvelasaTvis cnobilia aRmosavleTisa da dasavleTis eklesiebis saerTo warmomavloba.
wminda werilSi ikveTeba eklesiis wiaRSi sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis principebi.
xolo, rodesac eklesiam daiwyo uZravi qonebis mopoveba, sameurneo saqmianoba da garkveuli
Semosavlebis miReba-ganawileba, gaCnda am procesebis marTvis wesebis gansazRvris aucilebloba.
saeklesio meurneobis did mniSvnelobaze metyvelebs isic, rom TiTqmis yvela saeklesio
krebaze Rebulobdnen gadawyvetilebebs saeklesio meurneobis marTvis sakiTxebze. saeklesio
qonebis floba-gankargvis procesSi, ganisazRvra Semosavlebis da gasavlebis Sesabamisi ekonomi-
kuri kategoriebi. jer kidev mociqulTa epoqaSi gaimijna Sesabamis saeklesio da saero eko-
nomikur kategoriebi erTmaneTisgan1.
sainteresod CavTvale Semeswavla dasavleTis eklesiis (germaniis magaliTze) finansuri
marTvis sistema da momexdina Sedareba (saqarTvelos magaliTze) aRmosavleTis eklesiaSi gavr-
celebul da moqmed sistemebTan.
eklesiasa da saxelmwifos Soris urTierToba saqarTvelosa da germaniaSi. saqarTvelos
mosaxleobis umravlesoba marTlmadidebelia da saqarTvelos marTlmadidebluri eklesiis
wevria. funqcionirebs kaTolikuri, monofizituri, protestantuli eklesiebi, ebrauli Temebi,
arian islamis mimdevrebi da sxva konfesiebis warmomadgenlebi. saqarTveloSi eklesiasa da sax-
elmwifos Soris urTierTobas aregulirebs 2002 wels miRebuli `konstituciuri SeTanxmeba
saqarTvelos saxelmwifosa da saqarTvelos samociqulo avtokefaluri marTlmadidebel ekle-
sias Soris~2.
Teoriul-meTodologiuri TvalsazrisiT, am xelSekrulebaSi umTavresia muxli 1.1, ro-
melSic naTqvamia: ,,saxelmwifo da eklesia adastureben mzadyofnas, iTanamSromlon urTierTda-
moukideblobis principis dacviT, qveynis mosaxleobis sakeTildReod~.
xelSekrulebaSi asaxulia, agreTve, iseTi mniSvnelovani momentebi, rogoricaa:
_ eklesiis iuridiuli statusi (muxli 1.3);
_ saeklesio jvrisweris da samoqalaqo qorwinebis statusi (muxli 3);
_ mosaxleobis socialuri dacvis erToblivi programebis ganxorcielebis sakiTxi (muxli
4.3);
_ ganaTlebis sakiTxebi (muxli 5);
_ sakuTrebiTi, qonebrivi, samewarmeo, safinanso, saqvelmoqmedo, sainvesticio, sagranto,
saSemosavlo da sagadasaxado urTierTobebi (muxlebi 6.1 _ 6.6);
_ saeklesio nagebobebis da saeklesio saganZuris dacvisa da movla-patronobis sakiTxebi
(muxlebi 7.1 _ 7.2; 8.1 _ 8.2; 9.1 _ 9.2);
_ XIX-XX saukuneebSi eklesiisaTvis miyenebuli materialuri da moraluri zianis
nawilobrivi kompensaciis sakiTxi (muxlebi 11.1 _ 11.2).
1 didi rjulis kanoni. Tb., 2004. ix. mociqulTa 40-e da 41-e kanonebi. IV msoflio krebis 22-e kanoni. antioqiis
24-e kanoni. 2 konstituciuri SeTanxmeba saqarTvelos saxelmwifosa da saqarTvelos samociqulo avtokefaluri marTlmadi-
debel eklesias Soris. gaz. `sapatriarqos uwyebani~, 2002, #42. gv. 6.
91
konstituciuri SeTanxmeba umaRlesi rangis iuridiuli dokumentia. saqarTvelos
konstituciis me-6 muxlis Tanaxmad mas unda Seesabamebodes, rogorc saxelmwifos yvela kano-
ni, aseve saqarTvelos umaRlesi organoebis mier xelmowerili saerTaSoriso xelSekrulebebi
da SeTanxmebebi. maszed maRla mxolod saqarTvelos konstitucia dgas. SeTanxmebaSi mocemulia
mxolod zogadi debulebebi, romelTa konkretuli mowesrigebisaTvis saxelmwifom aucileblad
unda miiRos Sesabamisi kanonebi.
mTlianobaSi, sakonstitucio SeTanxmeba aris fuZemdebluri dokumenti eklesiasa da
saxelmwifos Soris urTierTobis mTeli speqtris Sesaxeb (maT Soris, saeklesio ekonomikisa
da sasoflo-sameurneo warmoebis sferoSi), romlis gareSec, dRes, warmoudgenelia qveynisa-
Tvis mniSvnelovani konkretuli gadawyvetilebebis miReba1.
germaniaSi daaxloebiT 82,5 milioni adamiani cxovrobs, funqcionirebs ori, TiTqmis
Tanabari sididisa da mniSvnelobis _ kaTolikuri da protestantuli eklesia. islams
germaniaSi 3.2 milionamde adamiani misdevs. ebrauli Temi 100 000-ze meti wevrisgan Sedgeba,
marTlmadidebeli qristianebis ricxvi ki 1,2 milions aRwevs. germaniis 22 milioni mcxovrebi
Tavis Tavs aRmsareblobis gareSe acxadebs2.
germanias eklesiasa da saxelmwifos urTierTobis evropul sistemaSi Sualeduri pozicia
ukavia. esaa Sualeduri mdgomareoba im modelebs Soris, romlebic, erTi mxriv, saxelmwifo
eklesiis arsebobas gulisxmobs, xolo, meore mxriv, eklesiis da saxelmwifos erTmaneTisgan
damoukideblad arsebobas iTvaliswinebs. ZiriTadi kanoni ayalibebs sistemas, romlis
mixedviTac eklesia da saxelmwifo gancalkevebulia da amave dros, maT Soris arsebobs
konstituciurad uzrunvelyofili TanamSromlobis forma3.
religiuri situacia germaniaSi dResac ki 1517 wlis reformaciis Zlieri gavlenis
qveSaa. XIX saukunis ganmavlobaSi TandaTan sustdeba kavSiri saxelmwifosa da protestantul
eklesias Soris. 1919 wlis vaimaris konstitucias Sedegad mohyva saxelmwifosa da eklesiis
gayofa, Tumca ZalaSi darCa urTierTTanamSromloba iseT sakiTxebSi rogoricaa: religiis
swavleba skolebSi, saeklesio gadasaxadi da RvTismsaxureba jarSi. rac Seexeba kaTolikur
eklesias, masTan urTierobis mniSvnelovani safuZvelia saerTaSoriso samarTliT aRiarebuli
1933 wlis saimperio konkordati (reichskonkordat). xelSekrulebebi an SeTanxmebebi aseve dade-
bulia araerT mcire religiur kongregaciasTan.4
wminda werili da eklesia-monastrebis sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianoba. mociqulTa
moRvaweobis periodSi, eklesiis mmarTvelobiTi saqmianobis da finansuri aRricxvis marTebulad
gaazrebis sakiTxisadmi damokidebulebam (saqme moc. 4; 35-36), (saqme moc. 5; 1-11), (saqme moc. 6;
1-7) gansazRvra `didi rjulis kanonSi~ eklesia-monastrebis finansuri Tu sameurneo-
mmarTvelobiTi saqmianobis Sesaxeb mTeli rigi debulebebis Seqmna, rac aadvilebs saeklesio-sa-
meurneo saqmianobas da finansur aRricxvas eklesia-monastrebSi.
sameurneo saqmianobis ganviTarebasTan erTad icvleba aRricxvis obieqtebi, meTodebi da
Tanamedrove pirobebSi sameurneo-sabuRaltro aRricxva martivi formebidan Tanamedrove, ganvi-
Tarebul formad iqca. aRricxvis ganviTarebam didi gza ganvlo. saaRricxvo Canawerebis sawar-
moeblad Cv. welTaRricxvamde mexuTe saukuneSi pergamentebis gamoyeneba daiwyes. XV-XVI sau-
kuneSi evropaSi e. w. `abaki~, romelsac Zvel romSi aRmricxvelebi iyenebdnen (warmoadgenda xis
dafas 8-10 vertikalur tixarze ganlagebuli mrgvali qvebiT, qvebis nacvlad Zvel romSi
1 mRvdeli basil axvlediani, g. SixaSvili, n. bakaSvili. marTlmadidebluri Teologiuri ekonomikisa da marTvis
safuZvlebi. Tb., 2009.Ggv. 190. 2 www. destatis.de 3 robersi gerhard. saxelmwifo da eklesia evrokavSiris wevr qveynebSi. Tavi I, gv. 89. 4 Cf. Joseph listl (ed), Konkrdate und kirchenvertrage in der Bundesrepublik Deutschland, 2 vols.,1987.
92
gamoiyeneboda brinjao, spilos Zvali, feradi mina) Secvala `saangariSo tabulebma~, xolo
mogvianebiT cnobilma fizikosma blez paskalma (1623-1662 w.w.) gamoigona saTvleli manqana.
buRaltruli aRricxvis ganviTarebasTan erTad icvleboda da viTardeboda aRricxvis saSualebebi,
romelTa ganviTarebis gza primitiuli sagnebiT iwyeba da Tanamedrove kompiuteriT mTavrdeba1.
gansakuTrebiT didia romaelebis wvlili buRaltruli aRricxvis ganviTarebaSi. maT
buRaltrul aRricxvas samarTlebrivi safuZveli Seuqmnes. pirveladi dokumentebis Semdeg maT
registrebi da sabuRaltro wignebi gamoiyenes. droTa ganmavlobaSi fuladi sazomebis
warmoSobasTan erTad SemoRebul iqna mTavari wigni. sameurneo faqtebis registraciisTvis
angariSebis gamoyeneba, fizikur da iuridiul pirebTan angariSsworebaTa asaxva, buRaltrul
CanawerTa samarTlebrivi reglamentacia gaxda e. w. `martivi~ buRalteriis aRricxvis warmoSo-
bis safuZveli. martivma buRaltrulma aRricxvam kontrols dauqvemdebara yvela materialuri
saSualebani, fuli, angariSsworebani, magram mas uamravi uaryofiTi momentebi gaaCnda _ aRric-
xva ar iyo gamWirvale, masSi uamravi pirobiToba da daSvebebi iyo, mas ubralo registraciis
xasiaTi hqonda. romaelTa mier SemuSavebuli formebis srulyofa xdeba aRorZinebis epoqaSi. am
periodSi moxda ormagi Cawris warmoSoba. ormagi Caweris mecnieruli damuSaveba Sua
saukuneebiT TariRdeba.
digrafiuli meTodis anu ormagi Caweris meTodis SemoReba ekuTvnis italiel mecnierebs:
benedit kotrulis (1416-1469) da luka paCiolis (1445-1517). ormagi Caweris gamoyenebam SesaZ-
lebeli gaxada sameurneo procesis ufro moxerxebulad da srulad asaxva. oradi Cawera
buRaltruli aRricxvis ganuyofeli nawili gaxda ramac sistematizirebul, mowesrigebul
aRricxvas Cauyara safuZveli.
Semosaval-gasavlebis aRricxva da finansuri sistema saqarTvelosa da germaniaSi.
saqarTveloSi buRaltruli aRricxvis ganviTarebis Sesaxeb seriozuli kvleva Caatara
cnobilma qarTvelma mecnierma, docentma givi gurgeniZem. igi aRniSnavs, rom dRevandel period-
Si gamoyenebuli terminebi `aRricxva~, `aRwera~, `davTari~ da sxva araerTxel gvxvdeba Sua
saukuneebis sakanonmdeblo saero da saeklesio ZeglebSi. saqarTveloSi, mefis karze
saxelmwifo Semosaval-gasavlis, fulad saSualebaTa da sxva ganZeulis Senaxvisa da garkveuli
saWiroebis mixedviT gankargvisaTvis arsebobda e. w. `meWurWleTuxucesis~ Tanamdeboba, Tavisi
`saWurWlis mwignobrobiT~, rac akademikos ivane javaxiSvilis sityvebiT, amJamindel finansTa
saministros hgavs2.
saqarTvelos eklesia-monastrebSi sameurneo-mmarTvelobiT da safinanso-sabuRaltro
saqmianobas ganagebdnen ekonomosebi3. qalkedonis msoflio krebis kanoniT, iq sadac episkoposia
aucileblad unda iyos ekonomosic, romelic airCeva saeklesio pirTagan da mas evaleba saekle-
sio qonebis marTva episkoposTan SeTanxmebiT. wminda mama Teofile aleqsandrieli ki Tavis me-9
kanonSi aRniSnavs, rom ekonomosis daniSvna SeTanxmebuli unda iyos mTel samRvdelo dasTan.
ekonomosi uSualod monawileobs safinanso saqmeebSi da angariSvaldebulia eklesiis mmarTve-
lis winaSe.
kalistrate cincaZe Tavis SromaSi _ `qvaSveTis wmidis giorgis eklesia tfilisSi~ saub-
robs winamZRvris TanaSemweebze, romlebic ekonomosis samuSaos asrulebdnen da CamoTvlis maT.
samsaxurebrivi poziciis gansakuTrebulobidan gamomdinare am saqmianobas sasuliero pirebi
asrulebdnen4.
1 xorava a., kvataSiZe n., sreseli n., gogriWiani z. buRaltruli aRricxva. 2010. gv.153. 2 xorava a., kvataSiZe n., sreseli n., gogriWiani z. buRaltruli aRricxva. 2011. gv. 157. 3 marTlmadidebeli eklesiis kanonebi episkopos nikodimosis (milaSi) ganmartebiT. tomi I, Tb,. 2007, mociqulTa
38-e kanoni gv. 83. IV msoflio 26-e da 26-e kanoni, gv. 356-359. 4 cincaZe kalistrate. qvaSveTis wmidis giorgis eklesia tfilisSi. gamomcemloba `kandeli~, Tb., 1994, gv. 80-85.
93
qvaSveTis wminda giorgi saxelobis eklesiaSi muSaobisas, me, rogorc ekonomosma,
Seviswavle Zveli da axali sistemebis Seswavla, rac arsebobda saqarTvelos eklesiaSi,
sabuRaltro aRricxvis saqmeSi.
unda aRiniSnos, rom dRevandeli aRricxvis sistema saqarTvelos eklesiaSi gansakuTrebu-
lia. dasavluri sistemebis gacnobam damarwmuna imaSi, rom aucilebelia Tanamedrove standar-
tebis gamoyeneba, aRricxvis erTiani sivrcis Seqmna da Semosaval-gasavlis aRricxvis erTiani
eleqtronuli sistemis amuSaveba. aseve, angariSTa gegmis Seqmna ise, rogorc aprobirebulia
Tanamedrove msoflioSi, raTa gaadvildes sajaro monitoringi da gamWirvale gaxdes finansuri
aRiricxva eklesia-mosastrebSi.
qvaSveTis wminda giorgis saxelobis eklesiis magaliTze warmovadgenT Semosavlebis
kategoriebs (aqtiur angariSTa gegma), rac gansazRvravs ZiriTad Semosavlebs eklesiaSi:
1. Semosavali sanTlis realizaciidan;
2. Semosavali saeklesio nivTebis, literaturis, jvrebis realizaciidan;
3. Semosavali sefiskveris realizaciidan;
4. Semosavali Semowirulebebidan;
5. Semosavali taZarTan arsebuli samrevlo sakolidan;
6. Semosavali sameurneo warmoebidan.
aseve mniSvnelovania gasavlebis kategoria (pasiur angariSTaAgegma), rac aris dRes arse-
buli finansuri modelis TvalsaCino magaliTi:
1. gadasaxadebi (mimdinare valdebulebebi);
2. Sesyidvebi; 3. xelfasebi;
4. daxmarebebi da saCuqrebi; 5. satrapezo xarji; 6. saeklesio msaxurebis xarji;
7. sameurneo xarji; 8. inventaris SeZenisTvis gaweuli xarji;
9. mimdinare remontisTvis gaweuli xarji;
10. sameurneo saqmianobisaTvis gaweuli xarji;
11. eklesiis sarezervo fondi1.
germaniaSi saeklesio gadasaxadi XIX saukunis dasawyisSi SemoiRes imisaTvis, rom erov-
nuli biujeti eklesiis winaSe valdebulebisgan ganTavisuflebuliyo, rac Tavis mxriv ekle-
siis sakuTrebis sekularizaciaze iyo damokidebuli.
gadasaxadisgan gaTavisufleba SesaZlebelia eklesiis datovebis Sedegad, mas Semdeg, rac
piri saxelmwifos Sesabamis oficialur struqturaSi daregistrirdeba. es ubralod imas niS-
navs, rom saxelmwifo klasifikaciis mixedviT, ama Tu im pirma oficialurad Sewyvita ro-
melime eklesiis wevroba. saerTo sazogadoebrivi dafinansebis sistema, romlis nawilia
zogierTi saeklesio instituti, maTTvis damatebiTi Semosavlis mniSvnelovan wyaros war-
moadgens. germaniaSi eklesias ar moeTxoveba garkveuli gadasaxadebis gadaxda da zogierTi
movaleobis Sesruleba2.
dasavleTis eklesiaSi dResdReobiT funqcionirebs finansuri marTvis saxelmwifosgan
kontrolirebadi modeli. germaniaSi 2010 wels erTTviani programis farglebSi, regensburgis
1 samxaraZe n. eklesia-monastrebis sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianoba. wignSi: `qristianoba da ekonomika~, Tsu,
2009, gv. 94-96. 2 robersi gerhard. saxelmwifo da eklesia evrokavSiris wevr qveynebSi. 2010 weli. gv. 103.
94
universitetSi profesor bernard lauqsis xelmZRvanelobiT movaxdine dakvirveba Tanamedrove
germanul finansur sistemebze, aseve, germaniaSi sofel buxhagenis marTlmadidebluri eklesiis
wmida samebis saxelobis monastris winamZRvris, arqimandrit ioane faiferis daxmarebiT 2011
wels Seviswavle germaniaSi moqmedi finansuri marTvis modeli. wmida samebis saxelobis monas-
terSi erTTviani muSaobisas miviRe sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis Sesaxeb gamocdileba
da is Sevadare qvaSveTis wminda giorgi saxelobis eklesiis sameurneo saqmianobas1.
saqarTvelosa da germaniis marTlmadideblur eklesiebs Soris gansxvavebuloba gamow-
veulia, saxelmwifosa da eklesias Soris arsebul gansxvavebuli urTierTobebiT. finansuri
aRricxvis gamWirvaloba da eklesiaSi Semosaval-gasavlis gansakuTrebuli saaRricxvo modelis
arseboba misabaZia. samomavlod aucilebelia, mieqces yuradReba dasavleTis eklesiis gamocdi-
lebas, raTa eklesiisa da saxelmwifos TanamSromloba daemyaros sam mTavar princips: neitra-
litets, tolerantobas da paritets.
Nugzar Samkharadze
Financal Aspects of the Management of Economic Activities of Churches and Monasteries
Resume
In modern conditions the research of financial aspects of agricultural-administrative activity of churches
and monasteries is highly actual. From this point we think that it is an urgent matter to study the ongoing agricul-tural-administrative processes of east and west churches and monasteries. On this basis we can identify future ways to improve our church agriculture.
During the activity of apostles, dependence to this issue determined on "Big Testament Law" to create se-ries of regulations about financial and agricultural-administrative activity of churches and monasteries which makes easier church and agricultural activities and financial accounting in churches and monasteries.
Difference between Orthodox churches of Georgia and Germany is caused due to the existing difference between state and church. The transparency of financial accounting and the existence of the special accounting model of income and expense in church is deserving. In future it is unavoidable to pay attention to the experience of the west church in order to have collaboration of church and state established on three basic principles: neutral-ity, tolerance and parity.
1www. dreifaltigkeitskloster-buchhagen.de
95
rusudan sirbilaZe
Tavisufleba marTlmadideblobasa da ekonomikaSi
ufalma adamiani Seqmna Tavis xatad da msgavsad da mianiWa mas Tavisufleba. xSirad adami-
ani am sityvis arss da mniSvnelobas bolomde ver iTavisebs, Tumca misi arCevani xSirad cvlis
movlenebs da sxvagvarad alagebs mas.
daviwyoT kiTxvis dasmiT _ Tavisufalia Tu ara TiToeuli adamiani da ra igulisxmeba am
didebul terminSi. magaliTad, ramdenad Tavisufalia axalSobili, romelsac naTlaven dabade-
bisTanave.
xSirad am kiTxvis pasuxze azri orad iyofa: mavanni amboben, rom axalSobili unda gaizar-
dos da TviTon airCios Tavisi sarwmunoeba da amaSi xedaven Tavisuflebis azrs, Tumca me da Cem-
saviT moazrovneni am konkretul sakiTxze sxvagvar Sexedulebas vaniWebT upiratesobas, es Sexe-
duleba ki aseTia: Cemi azriT, axalSobili unda moinaTlos dabadebisTanave, raTa masze gadmovi-
des suliwmindis madli da pirveli dReebidanve icxovros yvelaze did madlTan erTad. amaSi
vxedav nebas Tavisufal adamianad da WeSmarit marTlmadideblad igrZnos Tavi SobisTanave.
Tu es mosazreba vinmes ar daakmayofilebs, sxva warmodgena eqneba Tavisuflebaze mar-
TlmadideblobaSi, SemiZlia kontrSekiTxva davusva da sainteresoa, rogori iqneboda pasuxi am
SekiTxvaze. kerZod, vaswavloT Tu ara axalSobils qarTuli mSobliuri ena Tu davelodoT,
mis gadawyvetilebas imis Taobaze, rodis gaizrdeba igi da Semdeg romel enasac airCevs, is ena
Seiswavlos, anu romeli enac ufro mimzidveli iqneba misTvis.
vfiqrob, sakiTxis ase dasma xels ki ar Seuwyobs adamians iyos Tavisufali, aramed Tavi-
suflebas am araCveulebriv termins aqcevs kerpad, romlis msxvrevas mTeli darCenili cxovre-
bis manZilze ver SeZlebs adamiani da Zneli gaxdeba maradiuli siyvarulis gzaze ataro igi,
ara da maradiuli siyvarulisken mimavali gza ufalTan midis. Tu dostoevskis davesesxebiT _
~milionebi da aTeuli milionebi, romlebic ver Selevian miwier purs zeciurisTvis”1.
aq ukve ekonomikaSi Tavisuflebis Temis ganxilvaa aucilebeli. Tu miwieri puri miwieri
moTxovnilebebis dakmayofilebas uwyobs xels, aqac arCevani adamians andes da ramdeni adamiania,
romlebmac ekonomika warmoidgines uflis gareSe, misi Semweobisa da madlis gareSe da Tvlian,
rom ekonomikaSi Tavisuflebis miRweva raRac sulierze uaris Tqmas gulisxmobs, ara da
Tavisufleba Tavisuflebaa, rogorc ekonomikaSi ise marTlmadideblur sarwmunoebaSi. mTavaria
iwamo qristes jvarcma, aRdgoma, amaRleba da gaakeTo iseTi arCevani, romelic ara Tu
Seuracxyofs macxovars, aramed misi mcnebebis dacvas Seuwyobs xels.
mas Semdeg, rac ufalma Seqmna adamiani, imTaviTve misca madli, rom Seeqmna Sromis
saSualebebi da daemuSavebina miwa, mieRo mosavali da es mosavali gamoeyenebina Tavisi
Sexedulebisamebr. Tu adamians mieca es yovelive amiT SeizRuda adamianis ekonomikuri
Tavisufleba? am sakiTxze Cemi azri aseTia, adamians swored imisTvis mieca goneba, rom Tvi-
Ton airCios ra awarmoos, rogor awarmoos, visTvis awarmoos. ekonomikac adamianis ganviTa-
rebasTan erTad viTardeba da dRes sabazro ekonomika adamians aZlevs imis SesaZleblobas,
airCios, romeli produqcia awarmoos da rogor miiRos mosavali da mogeba. esec aris didi
Tavisufleba ekonomikaSi.
pavle mociquli korinTelTa mimarT pirvel werilSi wers:2 `maradis vmadlob RmerTs
TqvenTvis, RvTis madlisaTvis, romelic geboZaT qriste iesoSi, imitom rom gamdidrdiT masSi
yoveliveTi, yovelgvari sityviT da yovelgvari SemecnebiT, radgan qristes mowmoba ganmtkicda
1 mama Teimurazi, ieso qristes saxe msoflio literaturaSi, Tb., 2012. 2 axali aRTqma da fsalmunebi, 1998.
96
TqvenSi~ (1 kor. 1, 4-6). sainteresoa sazogadoebis xedva am werilis mokle amonaridze. Pira-
dad Cemi xedva aqac ukavSirdeba Tavisuflebas maTlmadideblobasa da ekonomikaSi. gamdidreba
marTlmadideblobaSi gulisxmobs Tavisuflebas da Tavisufal arCevans _ iswavlo is mecni-
erebebi an Semecnebebi, romlebic moiRebs RvTis madls ieso qristeSi, anu sulierad gaam-
didrebs adamians.
gamdidreba ekonomikaSi ukavSirdeba imas, rom ekonomikaSi airCio is swori gza, romelic
dafuZnebulia Sromaze. Sromas yovelTvis moaqvs Sedegi da micems adamians gamdidrebis saSua-
lebas. ar SeiZleba adamiani eguebodes siRatakes, radgan adamiani Seqmnilia SromisTvis da
arCevani maszea da swored adamianma unda SearCios is saukeTeso gzebi, romlebic aacilebs
siRatakes da miiyvans gamdidrebisken.
pavle mociquli korinTelTa mimarT pirvel werilSi wers:1 `movedi TqvenTan Zmebo RvTis
mowmobis sauwyeblad, ara amaRlebuli sityviT an sibrZniT, ...raTa Tqveni rwmena iyos RvTis
ZaliT~ (1 kor. 2,1,5). dRes roca sazogadoebis Zalian mcire nawili ibrZvis lozungiT `ara
Teokratias”, arc ician ras an vis ebrZvian. `Teokratia~ sxva araferia Tu ara RvTis Zala. am
adamianebs meti rwmena da codna rom hqonodaT RvTis Zalis Sesaxeb, azradac ar mouvidodaT
daeweraT is, rac cdeba Tavisuflebas. swored Tavisufali midgoma da codna dafuZnebuli
RvTis Zalis Sesaxeb adamians ubiZgebs didi siyvarulkisken da WeSmaritebisken.
iseve rogorc ekonomikaSi, aucilebelia Tavisufali neba, rom saxelmwifo mcire dozebiT
magram mainc ereodes dadebiTad ekonomikaSi, radgan mTlianad ekonomikis ganTavisufleba
saxelmwifo zedamxedvelobisagan xSirad ekonomikis krizisis safuZvelia.
pavle mociquli korinTelTa mimarT pirvel werilSi ase ambobs: `me davrge, apolom
morwya, magram RmerTma gazarda~ (1 kor. 3,6), am TavSi mociquli gvaswavlis, rom arc damrgve-
lia araferi, arc momrwyveli, aramed gamzrdeli RmerTi. damrgveli da momrwyveli erTi da
igivea, xolo TiToeuli maTgani miiRebs sazRaurs Tavis Sromisamebr, vinaidan mRvdelmsaxurebi
RvTis TanamSromlebi arian, eriskacebi ki RvTis yana da RvTis Senoba (1 kor. 3, 7-9).
es Tavi mTlianad exeba rogorc marTlmadideblobas, ise ekonomikas, romlis drosac
mocemulia, rom Sroma yovelTvis moicavs Sedegs da yvela iRebs iseT gasamrjelos, rogorsac
imsaxurebs Tavisi Sromis Sesabamisad. dRes ”Tavisuflebis” saxeliT SeniRbulia garyvnileba2
da misi legalizacia, bavSvebis gaxrwna, uxamsi kinoproduqcia, Zaladobis, yaCaRobis,
mkvlelobis propaganda, viTomda samarTlianobis aRdgenis motiviT. ar SeiZleba ar gagaocos
erovnuli da sulieri faseulobebis upativcemlobam, rac Cvens dabal kulturasa da provin-
cializmze metyvelebs. es ara Tavisufleba aramed codvisa da mankierebis monobaa. esaa gza
TviTganadgurebisa da sulieri sikvdilisa.
es sakiTxi ara marto zneobrivi problemaa, aramed saxemwifoebrivic. moralis gareSe
darCenili sazogadoeba Zlier qveyanas ver aaSenebs. isini vinc did ”Tavisuflebas” qadageben
fiqroben, rom Zveli stereotipebiT icxovreben Tu Tavisuflebas ar moipoveben. Tumca ar
esmiT, rom axali Rirebulebebis Secnobisas ar unda daikargos Cveni tradiciuli da zneobrivi
faseulobebi.
dimitri uznaZe, didi qarTveli filosofosi ambobs: `Cven gvaklia daJinebiTi miswrafeba
erTxel dasaxuli miznis ganxorcielebisaken, romelsac veraviTari dabrkoleba da siZnele ver
spobs. mudmivi dauRalavi Sromis unari, patara saqmeebis iseTive seriozulobiT keTeba,
rogorc didi saqmeebisa. Cveni arsebobis niadags Cvenve vaniavebT da metoqesTan brZolaSi mudam
vmarcxdebiT. sakuTar saqmes ki gambedaoba da iniciativa sWirdeba, aqtiuri xasiaTi da Zlieri
1 axali aRTqma da fsalmunebi, 1998. 2 saaRdgomo epistole, 2004, sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmindesi da unetaresi ilia II.
97
neba es aris is, rac Cven ar gvaqvs da gvaklia. Cveni aRzrdis sistemac marto aqeT unda iyos
mimarTuli da mudam unda gvaxsovdes, rom glaxebi da monebi imitom ki ar varT, rom Ratakni
varT, aramed Ratakni imitom varT rom glaxebi da monebi varT~ (d. uznaZe, ganwyobis Teoria).
amitom, Cemi azriT yvela adamianma unda iswavlos Tavisufleba da hqondes miseuli swori
axsna Tavisuflebaze, rogorc marTlmadideblobaSi, aseve ekonomikaSi.
Rusudan Sirbiladze
Freedom in Orthodox Religion and in Economy
Resume The God created man in his image and gave him freedom. Often people don't think and realize the meaning
and importance of this word but his choices often changes the events differently. How free is a newborn, who is baptized immediately after the birth? Often the answer to this question is divided into two, though I don't think so. Some people say that a baby must grow up and then choose Religion for himself and they see the sense of free-dom in it. But I have a different idea on it. A newborn child should be baptized at birth, so to live in the grace of the Holy Spirit. In this I see the willing to live as a free person and to feel as a real Orthodox. To teach or not to teach a baby native Georgian language or wait until he grows? To ask the question so, idolizes the term- Liberty and the person, then, will not be able to break it and the rest of his life will not be the way of everlasting love ,which goes to the Lord . As Dostoevsky said millions and tens of millions cannot exchange the earthly bread for heavenly one. There should be discussed the question of Liberty in Economy. If earthly bread satisfies earthly demands it is a personal preference of a man, But how many persons consider the Economy without God's grace and bless ? But freedom is the freedom not only in the Economy but in Orthodox faith as well.
98
irma tyemalaZe
qristianuli eTikis zegavlena dasaqmebaze
dRes ekonomomikuri garemo iseTive dinamikuri da cvalebadia, rogoric Cveni cxovreba.
daZabuloba da mudmivi gadarbena _ ai ra mogvitana XXI saukunem. Seqmnil realobaSi arseboba
mxolod da mxolod uflis rwmeniTaa gasaZlisi. nebismieri qmedeba, romelic dakavSirebuli ar
iqneba ufalTan, uaryofiT ukuqmedebas gamoiwvevs. es faqtia, magram realoba Turme sul sxvas
aCvenebs. rogorc axali kvlevebidan Cans, dasaqmebuli qristianebis ricxvi ukuproporciulia
maTi rwmenis xarisxTan. 139 qveynis 15-88 wlis asakis gamokiTxuli qristianebis 40% ambobs,
rom isini mudmivad saqmeebSi arian CarTulni da RmerTisTvis dro aRar rCebaT1.
rwmenis kuTxiT dasaqmeba yvelaze didi problema da Semaferxebeli faqtori gaxda
iaponiis, filipinebis, samxreT afrikis, didi britaneTis, meqsikis da indoneziis mosaxleo-
bisaTvis. qristianebi ugandidan, nigeriidan, malaiziidan da keniidan yvelaze naklebad imyofe-
bian ,,gadarbenaSi~ da am qveynebSi RmerTisadmi damokidebulebac ufro gansxvavebulia.
mTeli msoflios masStabiT yvelaze naklebmorwmuneebi cxovroben amerikaSi, did brita-
netSi, irlandiasa da singapurSi, rac TiTqosda adasturebs qveynis ganviTarebis dones,
dasaqmebasa da uflis rwmenisadmi ukukavSirs.
es rac Seexeba am problemis kvlevas qveynebis mixedviT. sainteresoa, sqesobrivi WriliT
am urTierTdamokidebulebis kvleva, dasaqmeba da mudmivi ,,gadarbenebi~ zemoqmedebs rogorc
qalebis, ise mamakacebis rwmenis xarisxze, magram dasaqmebuli mamakacebi bevrad ufro mcired-
morwmuneni xdebian, vidre qalebi.
profesiuli WriliT, rac ar unda paradoqsi iyos, mRvdlebi yvelaze metad dakavebulebi
arian da yvelaze naklebi dro rCebaT RmerTTan urTierTobisTvis, amave kategoriaSi xvdebian
iuristebi, menejerebi, ZiZebi da diasaxlisebi.2
saintereso faqtia martivi dakvirvebis paraleli asakobrivi WriliT umuSevrobis donis
statistikur maCvenebelsa da taZarSi mosiarule aqtiur mrevls Soris. adamianis qristianuli
cxovrebis erT-erTi aucilebeli pirobaa wirva-locvebze daswreba, aRsarebis Cabareba, ziareba
da a.S. ,,visTvisac eklesia ara aris deda, misTvis arc ufali aris mama~3 – ambobda wm. kvipri-
ane karTageneli. saqarTveloSi umuSevrobis donis ganxilva asakobriv WrilSi gviCvenebs, rom
2012 wels umuSevrobis donem yvelaze maRal niSnuls 15-19 wlis asakobriv jgufSi miaRwia.
umuSevrobis done aseve gazrdilia 40-44 da 55-59 wlebis asakobriv jgufebSi.4 swored am
asakobrivi jgufebis warmomadgenlebi iReben aqtiur monawileobas saeklesio cxovrebaSi.
sad unda vikvlioT problema? ra jobia dasaqmebis maRali done da bevri RvTismoSiSi ad-
amiani Tu piriqiT? arsebobs ki oqros Sualedi?
sakiTxidan amosavali unda veZioT isev da isev qristianuli cxovrebis wesSi. am SemTxve-
vaSi qristianuli eTika yvelaze metad Seasrulebs maregulirebel rols, radgan yoveli arse-
bis saboloo mizani srulqmnilebis miRwevaa, rac imas gulisxmobs, rom RmerTs davemsgavsoT.
aseTi adamianebisgan dakompleqtebul sazogadoebaSi problemebis mogvarebac martivi xdeba.
ufali brZanebs: ,,eZiebdeT sasufevelsa RmrTisasa, da ese yoveli SegeZinos Tqven~ (luka 12:31).
rwmena daexmara amerikel xalxs individualuri Tavisuflebis uzrunvelsayofad, saxelm-
wifos rolis minimumamde SezRudvaSi. „Cven ar gvaqvs saxelmwifo, aRWurvili ZaliT, romelic
1 www.invictory.org - The Obstacles to Growth Survey 2 www.invictory.org 3 sityva nugeSiscemisa. mTargmnelebi r. buaCiZe da sxvebi; Tb. 2007, gv. 235.
4 www.geostat.ge
99
SeZlebs ebrZolos moralisa da religiisgan aRviraxsnil adamianur vnebebs... Cveni konstitucia
Seiqmna mxolod moraluri da religiuri adamianebisTvis”, werda amerikuli revoluciis erT-
erTi centraluri figura, jon adamsi1.
naTelia, rom sabazro urTierTobebis centrSi unda idges Tavisufali da ara `zRvar-
gadasuli~ adamiani, adamiani, romlisTvisac uzenaesia qristianuli cxovrebis wesi. aseTi kate-
goriis adamiani arasodes ifargleba Tavisi piradi cxovrebis mowyobiT, man kargad icis, rom
igi valdebulia uflis winaSe, es valdebuleba mas aiZulebs xeli gauwodos Tavis garSemo-
myofebs. Rirsi svimeon axali RvTismetyveli miuTiTebda, rom mdidari: `damnaSavea maT sik-
vdilSi, vinc im dros siciviTa da SimSiliT kvdeboda. radgan mas SeeZlo maTi gamokveba, magram
ar gamokveba, aramed miwaSi dafla is, rac Raribebs ekuTvnodaT, miatova ra isini sicivisa da
SimSilisgan mosakvdomad~. 2
daxmarebaSi ar igulisxmeba mxolod finansuri daxmareba, aseTive da ufro metad
mniSvnelovanic kia adamianebs daexmaro da iseTi garemo Seuqmna, sadac SeZleben TavianTi SesaZ-
leblobebis realizebas da Sesabamisad TavianTi Sromis SedegiT sakuTari moTxovnilebebis dak-
mayofilebas, anu kategorias, romelic flobs finansur saxsrebs, SeuZlia es saxsrebi gamoi-
yenos, Tundac axali samuSao adgilebis Sesaqmnelad. es qristianuli eTikis farglebSi sasur-
veli ki ara _ savaldebuloa, radgan is, rac yovel CvenTagans eZleva cxovrebaSi, eZleva uf-
lisgan da im SemTxvevaSi, Tu es `saCuqari~ saTanadod ar iqneba gamoyenebuli uflis risxvas
davimsaxurebT. iseve, rogorc saxarebaSia talantebis Sesaxeb igavSi moTxrobili, roca
gamgzavrebisas kacma Tavis monebs TavianTi niWis da SesaZleblobis Sesabamisad dautova talan-
tebi, orma is gamoiyena da gaaormaga, erTma, romelsac yvelaze naklebi talanti ergo, miwaSi
Cafla Tavisi kuTvnili talantebi. am ukanasknels `miugo ufalman da hrqua mas: boroto monao
da medgaro! uwyode, rameTu movimki, sada ara davsTesi, da Sevikribi, sada ara ganmibnevied.
jer-iyo Senda dadebad vercxli Cemi savaWrosa, da momca-ved da moviRe Cemi igi aRnadgine-
biTurT. mouReT magas qanqari ege da miciT mas, romelsa aqus aTi qanqari. rameTu yovelsa, ro-
melsa aqundes, mieces da miematos; da romelsa ara aqundes da romelRa-igi aqundes, mo-ve-eRos
misgan. da amas rai ityoda, xma-yo: romelsa asxen yurni smenad, isminen! da uxmari ege monai
ganxadeT bnelsa mas garesknelsa. Mmun iyos tirili da RrWenai kbilTa~ (maTe 25:14-30).
dasaqmeba es swored iseTi kategoriaa, romelic erTi mxaris keTil neba-survilze ar
aris damokidebuli. dasaqmebis msurveli arsebobs, samuSaos maZiebels survili aqvs imuSaos,
magram Tu ar arsebobs meore mxare – damsaqmebeli da maT Soris efeqtiani komunikacia,
mxolod erTi mxaris Zalisxmeva arafris momcemi iqneba.
dRes saqarTveloSi Sromis bazris funqcionireba xdeba im pirobebSi, roca mis Se-
madgenel elementebs _ samuSao Zalis moTxovnasa da miwodebas Soris aSkara disproporciaa,
rac bevri sxva uaryofiTi Sedegis winapirobad iqca. absoluturi xelfasi izrdeba, magram
realuri xelfasis done klebulobs. dabali Sromis anazraurebis pirobebSi xdeba realur
xelfassa da Sromis anazraurebas Soris disproporciis zrda Sromis sirTulis da xarisxis
gauTvaliswineblad da a.S.
stiqiurad ganviTarebadi Sromis bazari ver uzrunvelyofs dasaqmebis sferoSi social-
luri samarTlianobis dacvas, samuSaos maZiebelTaTvis dasaqmebis Tanabari pirobebis Seqmnas,
amitom mniSvnelovania mis funqcionirebaSi saxelmwifos Careva garkveuli doziT. rac gulisx-
mobs Sromisa da dasaqmebis sferoSi mizanmimarTuli saxelmwifo politikis SemuSavebas da ga-
tarebas.
1 Maggie Combs., How to Analyze the Works of John Adams. Published by ABDO Publishing Company, Minneapolis, 2011. 2 sityva nugeSiscemisa. mTargmnelebi r. buaCiZe da sxvebi; Tb. 2007, gv. 127.
100
Cveni azriT, am politikis erT-erT warmatebulmimarTulebad SeiZleba CaiTvalos 2003
wlis prezidentis brZanebuleba saxelmwifosa da saqarTvelos samociqulo avtokefalur marT-
lmadideblur eklesias Soris dasaqmebis sferoSi TanamSromlobis 2004-2005 wlebis program-
mis damtkicebis Taobaze.
aseve mniSvnelovani iyo 2006 wlis 1 martis SeTanxmeba marTlmadideblur eklesiasa da
iusticiis saministros Soris, romlis ZaliTac pirobiT msjavrdebulTa resocializaciis miz-
niT erToblivi proeqtebis ganxorcielda, ramac xeli Seuwyo probacionerTa dasaqmebis prob-
lemis gadawyvetas, survilis SemTxvevaSi maT SeZles eklesia-monastrebis mSeneblobaSi
dasaqmeba.
Tu ufro praqtikuli kuTxiT mivudgebiT sakiTxs, eklesia gvevlineba erT-erT mniSvnelo-
van damsaqmebel organizaciad mTeli msoflios masStabiT. magaliTad, germaniis federaciuli
respublikis did eklesiebSi milionze meti adamiania dasaqmebuli1.
bevr qveyanaSi religiuri kanonmdeblobis gamo samRvdelo pirebs ar aqvT dasaqmebulis
statusi. magaliTad, belgiaSi religiis msaxurebi, aRTqmis dadebis gamo, ar ganixilebodnen
TanamSromlebad, mogvianebiT saprecedento samarTalma uaryo SromiTi urTierTobis es prin-
cipi, magram dasaqmebis kontraqtis problema kvlav mougvarebeli darCa. amJamad, mainc gansxva-
vebuli midgoma arsebobs im kategoriis religiis msaxurebs Soris, romelTa saqmianobac uSu-
alod aris dakavSirebuli eklesiasTan da romlebic samuSaod igzavnebian eklesiis xel-
mZRvanelebis mier sxva organizaciebSi, magaliTad, maswavleblad. belgiaSi eklesiis msaxureb-
Tan da sasuliero pirebTan erTad saero pirebis sul ufro meti raodenoba muSaobs dRes.
daniaSi damsaqmebels ufleba aqvs samsaxuridan gaaTavisuflos iseTi pirebi, romlebic ar
arian romelime aRmsareblobis mimdevarni.
germaniaSi eklesiis msaxurebi gansakuTrebuli angariSvaldebulebiT arian dakavSirebulni
TavianT damqiravebelTan da damqiravebels SeuzRudavi ufleba gaCnia samsaxuridan daiTxovos
esa Tu is TanamSromeli, romlis cxovrebis sazogadoebrivi wesi da Sexedulebebi ar emTxveva
eklesiis swavlebas.
aseve gansxvavebuli midgomaa safrangeTSi eklesiebSi dasaqmebul saero da sasuliero
pirebs Soris. sasuliero pirebTan urTierToba regulirdeba Siga wesebiT, xolo saero pireb-
Tan Sromis kanonTa kodeqsiT, magram eklesias SeuZlia damatebiTi pirobebis dakisreba am kate-
goriis muSakebze, kerZod, saeparqios episkoposi maT gadascems individualur “Lettre de mis-sion”2. episkoposis mier “Lettre de mission”-is CamorTmeva niSnavs kontraqtis Sewyvetas.
aseTi midgomaa gavrcelebuli evrokavSiris qveynebis TiTqmis umravlesobaSi. SromiTi kon-
taqtis arseboba, ra Tqma unda, mniSvnelovani faqtia, magram samuSaos maZiebelTaTvis ufro
mniSvnelovania dasaqmeba da misgan motanili dadebiTi Sedegebi, vidre qaRaldze gaformebuli
xelSekruleba.
saqarTvelos sapatriarqoSi sasuliero pirTa aRricxvas ar awarmoeben, Tumca patriarqis
mdivnis, miqael botkovelis monacemebiT, maTi raodenoba 2-3 aTasia, es maSin, roca damoukide-
blobis mopovebis wlebSi, sasuliero pirTa raodenoba daaxloebiT 40 iyo, bolo 25 wlis
manZilze samRvdelo dasi daaxloebiT 60-jer gaizarda3. rac kidev erTxel metyvelebs ekle-
siis, rogorc damsaqmeblis mniSvnelovan rolze.
,,erTi SexedviT TiTqosda ar aris kavSiri eklesiasa da ekonomikas Soris. sinamdvileSi
ki, piriqiT. eklesia ekonomikis ganviTarebisaTvis bevr rames akeTebs. am mxriv mniSvnelovania
1 gerhard robersi., saxelmwifo da eklesia – evrokavSiris wevr qveynebSi, meore gamocema, 2011, gv. 100. 2 Lettre de mission - (franguli) samuSaoTa aRwera, Sesasrulebeli funqciebis CamonaTvali. 3 http://www.tabula.ge
101
xalxis dasaqmeba. me ar meguleba arc erTi dawesebuleba saqarTveloSi, sadac imdeni adamiani
iqneba dasaqmebuli, rac eklesiaSia” _ aRniSnavs saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II.1
umuSevrobis problemis mogvarebaSi gansakuTrebuli roli akisria TviT umuSevars. xSiria
SemTxveva, rodesac samsaxuris Ziebis ramdenime uSedego mcdelobis Semdeg, samuSaos maZieblebi
`samudamo umuSevrebad~ iqcevian xolme. Zveli aRTqmis mixedviT ,,zarmacis suli mowyurebulia,
magram araferi aqvs; muyaiTni ki danayrdebian~ (igav. 13:14), amitom, problemis winaSe Tavis
modreka ar Rirs, TiToeul Cvengans unda swamdes, rom muyaiTi Sroma, garja aucileblad ga-
moiRebs Tavis keTil nayofs.
didaqes mixedviT, Sromis unari erT-erTi umTavresi niWia, “nu iqneba Seni sityva cru
da litoni, aramed saqmiT aRsavse~ (did. II, 5). ufals ar uyvars zarmaci da sxvis kmayofaze
myofni “da rameTu raJams-igi viyav Tqven Tana, amasve gamcnebdiT Tquen, viTarmed ukueTu visme
ara unebs saqmis keTebai, nuca Wamn” (II Tes. 3:10). yvelam, maT Soris mociqulebmac ki, Tavisi
SromiT da garjiT unda moipovon Tavisi sarCo-sabadebeli, `aravin iyos Tqvens Soris uqmad~
(did. XII, 4).
aris adamianTa kategoria, romelic ama Tu im saxeobis samuSaos Sesrulebaze uars acxa-
debs, rogorc misTvis Seuferebel samsaxurze da urCevnia umuSevari iyos. ra Tqma unda, am
qmedebis gamarTlebac SeuZlebelia. ufali brZanebs `ofliTa pirisa SenisaTa sWamde pursa Sen-
sa vidre miqcevadmde Senda miwad~ (dabad. 3:19). WeSmariti qristiani Tavmdabalia, Sesabamisad
RvTisTvis misaRebi arc erTi saqmianoba ar aris misTvis damamcirebeli da miuRebeli.
uflis rwmeniT gakeTebul yovel saqmes ufro meti madli da Zala aqvs. dasaqmebuli
adamianebi, romlebic qristianuli wesiT cxovroben da qristianuli eTikis normebs icaven, ar
arian mxolod Semosavlis miRebaze orientirebulni, Sedegad, saqme ufro xarisxianad keTdeba,
rac Tavis mxriv damsaqmebeli organizaciis warmatebuli ekonomikuri saqmianobis safuZvelia.
momgebiani da efeqtianad funqcionirebadi organizaciebi ki dasaqmebis axal wyaros warmoadgens.
bevri dasaqmebuli niSnavs met Semosavlebs, meti Semosavali ki qyveynis ekonomikuri winsvlis
winapirobaa.
Irma Tkemaladze
Christian Eethics Impact on Employment
Resume
The article analyzes the connection between Christian ethics and the level of employment. Shown how religion has changed the attitude of Christians with an increase in employment levels. The employment problem in the church by promoting the Gospel definitions and measures.
1 http://www.epn.ge
102
nino faresaSvili
eTikurad jansaRi organizaciuli garemo pirobebis uzrunvelyofa
Tanamedrove biznes-samyaroSi sakmaod gavrcelebulia mosazreba, rom gadawyvetilebis miRe-
bis procesSi ufro efeqtiani, da amdenad ufro sasurveli, racionaluri azrovnebaa. bevr mene-
jers miaCnia, rom gundi gacilebiT efeqtianad imuSavebs, Tuki masSi mSvidi, auRelvebeli, mtkice
da gawonasworebuli bunebis adamianebi gaerTiandebian. meore mxriv, nebismier xelmZRvanels surs,
rom mis organizaciaSi motivirebuli adamianebi muSaobdnen. es niSnavs erTgul da enTuziazmiT
aRsavse adamianebs, romlebsac uyvarT organizacia da sakuTar Tavs mis ganuyofel nawilad moi-
azreben. siyvaruli da erTguleba ki nebismier SemTxvevaSi emociebTanaa dakavSirebuli.
TviToeul Cvengans unda, rom Tavi igrZnos komfortulad materialuri da sulieri
TvalsazrisiT. es survili gamoixateba TviTefeqturobis miswrafebaSi an imis rwmenaSi, rom
Cven SevZlebT, rom SevasruloT dakisrebuli samuSao, gavamarTloT molodini, SevitanoT mniS-
vnelovani wvlili saerTo warmatebis miRwevaSi. bevri TanamSromeli aqtiurad cdilobs, Tavisi
niWis da ideebis saSualebiT, xeli Seuwyos organizaciis warmatebas, gauziaros kolegebs is,
rac iswavles da gaiges Tavisi gamocdilebiT. organizaciebma unda Seuqmnan maqsimalurad xel-
sayreli pirobebi aseT muSakebs imitom, rom saqme exeba orive mxaris mogebis praqtikas.
Cven yvela vimsaxurebT, rom gvepyrobodnen ara rogorc warmoebis iseT faqtorebs, rogo-
ricaa miwa, kapitali, teqnologia, aramed rogorc unikalur resurss. Oorganizaciis yovel Ta-
namSromels unda, rom mas yuradRebiT da pativiscemiT moeqces xelmZRvaneli. dReisaTvis upi-
robo moTxovnaa kvalifikaciis da unarebis maRali Sefaseba, yoveli muSakis TviTganviTrebis
SesaZlebloba.
menejmentis Teoriis wamyvani specialistebisgan sul ufro xSirad gvesmis, rom efeqtiani
menejmentis erT-erTi aucilebeli winapirobaa, Tundac, sabaziso fsiqologiuri ganaTlebis da
e.w. ,,emociuri mgrZnobelobis” arseboba. menejmentis amocanaa Seqmnas da marTos iseTi emociuri
garemo, sadac TanamSromels ar SeeSindeba sakuTari grZnobebis gamovlenisa da Sexedulebebis
dafiqsirebis. isini, visac miaCnia, rom emociebi biznesSi aucilebelia, am mosazrebis dasasabuTeb-
lad bevr arguments iSvelieben: amtkiceben, rom SesaZlebelia, bevrad gaaumjobeso performansi,
Tuki erT martiv rames gaacnobiereb - biznesi mTlianad damokidebulia adamianebze, adamianebs ki,
inteleqtualuri resursis garda, aqvT grZnobebi da individualuri damokidebulebebi sxvadasxva
sakiTxebis mimarT. amitom, grZnobebi biznesis ganuyofeli nawilia.. gamocdileba aCvenebs, rom
emociebs saukeTeso motivatoris rolis Sesruleba SeuZlia. emociebiT aigeba ndoba gundis wev-
rebs Soris. emociuri kavSirebis da naTeli komunikaciis meSveobiT, organizaciis xelmZRvanelo-
bas kontrolis gaZlierebac SeuZlia, radgan is TanamSromlebi, romlebic sakuTar ufrosobas en-
dobian, met pasuxismgeblobas iReben sakuTar Tavze da met erTgulebas iCenen saqmis mimarT.
emociuri faqtorebis mniSvneloba SesaZloa ganvixiloT ramdenime mimarTulebiT: yvelam
kargad viciT, rom biznesis warmateba mWidro kavSirSia klientis kmayofilebasTan. ukmayofilo
da kmayofil klients Soris gansxvaveba – klientis emociebia. lidersa da Cveulebriv menejers
Soris gansxvaveba im emociebSia, romelsac isini TavianT qveSevrdomebSi aRZraven. gadawyvetile-
bis miRebis procesic nebismier etapze garkveulwilad pirad ganwyobazea damokidebuli. stra-
tegiuli dagegmvisasac ki, rodesac adamiani daTrgunulia, momavali muq ferebSi esaxeba; opti-
misturi ganwyobisas momavlis warmodgenac ufro xalisiani xdeba. momavlis nebismier xedvas,
romelic SemuSavda strategiuli dagegmvis procesSi, yovelTvis Tan axlavs masze momuSave
gundis mier datovebuli emociuri kvali. is xels Seuwyobs Cvens potenciur karierul warma-
tebas axal, dinamikur, cvlad, rTul da perspeqtiul samuSao adgilebze.
103
globalizaciam, informaciulma teqnologiebma, korporatiulma restuqturizaciam da
sxva cvlilebebma, potenciurad Searyia ndobisa da valdebulebis maCveneblebi, rac aucilebe-
lia TanamSromelTa motivaciisaTvis. imisaTvis, rom SevqmnaT metad motivirebuli muSaki, pir-
vel rigSi, aucilebelia maTi moTxovnilebebisa da stimulebis gageba da imis garkveva, Tu ro-
gor ukavSirdeba es cnebebi individualur miznebsa da qcevas.
XXI saukuneSi mniSvnelovan devizad iqca samuSao Zalis mravalferovneba. maSin, rodesac
Cven vakvirdebiT sqesTan, rasobriv da eTnikur kuTvnilebasTan, asakTan, fizikur SesaZleblo-
bebTan da seqsualur orientaciasTan dakavSirebiT mraval gansxvavebas warmateba axal samuSao
adgilze damokidebulia sxvadasxva kulturaSi aRzrdil, sxvadasxva asakisa da sqesis, gansxva-
vebuli rasobrivi da eTnikuri kuTvnilebis mqone adamianebTan muSaobis unarze. imisaTvis, rom
vmarToT sxva adamianebi da vimuSaoT maTTan, pativi vceT maT individualur Taviseburebebs da
SevafasoT mravalferovneba, saWiroa vflobdeT pirovnebaTaSorisi da kulturuli urTierTobe-
bis Taviseburebebs.
Cven vcxovrobT da vmuSaobT mudmivad cvalebad ekonomikur pirobebSi. es gansakuTrebiT
mniSvnelovans xdis rogorc organizaciebis, ise calkeuli adamianebis swavlebas. mxolod mas,
vinc swavlobs, ZaluZs fexdafex mihyves uwyvetad cvalebad garemos. konsultantebi da mecnie-
rebi yuradRebas amaxvileben organizaciul swavlebaze, rogorc codnis SeZenis procesze in-
formaciis gamoyenebisTvis, raTa moxdes warmatebiT adaptireba cvladi garemoebebisadmi. axali
ideebisa da SesaZleblobebis ZiebaSi organizaciebs unda gaaCndeT pozitiuri cvlilebis una-
ri. igive exeba TiToeul Cvengans. Cven unda miviswrafvodeT mudmivi srulyofisken, viyoT mzad
samsaxurebriv kibeze dawinaurebisTvis da imisTvis, rom fexdafex mivyveT dinamikur da rTul
garemos.
aRniSnuli did daxmarebas gagviwevs informaciis gamoyenebis da codnis SeZenis procesSi,
romelic, Tavis mxriv, saSualebas gvaZlevs warmatebiT SeveguoT cvlad garemos. Cven Tanabar-
zomierad unda gavamaxviloT yuradReba organizaciuli qcevis sam doneze; individualurze,
gundursa da organizaciulze. masSi harmoniulad aris Serwymuli Teoria, kvleva da marTve-
lobiTi praqtika. daculia balansi yvelasaTvis kargad cnobil Teoriebs, midgomebsa da ukanas-
kneli wlebis samecniero miRwevebs Soris.
menejerebis qmedebebi zogadad sazogadoebis mudmiv kontrols unda eqvemdebarebodes. Mme-
nejers unda axsovdes, rom organizaciuli qceva _ esaa qmediTunariani RonisZiebebi, rogorc
individebis, aseve organizaciebis urTierTmogebis misaRebad. organizacia _ es rTuli sistemaa.
Tu cdilobT, rom iyoT warmatebuli muSaki, Semdeg ki menejeri, Tqven aucileblad unda gaer-
kvioT organizaciaSi moqmed meqanizmebSi. Tu gaviTvaliswinebT mecnierebis swraf ganviTarebas,
teqnologiebiT marTva aris sakmaod rTuli amocana. Tu ganvixilavT maT urTierTobas indivi-
debTan, Cven miviRebT sakmaod rTul socio-teqnikur sistemas. amave dros sazogadoebis prog-
resi mniSvnelovanwilad ganisazRvreba aseTi sistemebis da maTi efeqturi marTvis meqanizme-
biT. adamianis qceva Sromis procesSi araprognozirebadia. misi kolegebis, xelmZRvanelebisa da
SemkveTebis qcevebi gamomdinareobs maTSi Rrmad gamjdari moTxovnebidan, cxovrebiseuli gamoc-
dilebidan da individualuri faseulobebidan.
Tu ganvixilavT menejmentis mecnierul instrumentebs, socialur fsiqologias da sxva
disciplinebs, gvaqvs SesaZlebloba, gamovikvlioT adamianis qceva organizaciebSi, misi gansxvave-
buli sazRvrebis gaTvaliswinebiT. organizaciuli problemebis idealuri gadawyveta ar arsebobs,
magram nebismieri kompaniis muSakebs aqvT SesaZlebloba, gaaumjobeson SromiTi urTierToba. es
procesi sakmaod rTulia, magram miRebuli Sedegi amarTlebs maT mier gaweul Zalisxmevas.
SesaZlebelia nebismierma menejerma ver daZlios organizaciaSi warmoqmnili siZneleebi da
mas gauCndes samsaxuridan wasvlis survili. miuxedavad imisa, menejers moswons Tu ara
104
daqvemdebarebuli pirebis an sxva menejerebis qcevebi, mas ar aqvs ufleba ar hqondes
urTierToba am adamianebTan. amitom igi unda Seecados gaigos, rac SeiZleba meti adamianebis
qcevebze, gamoikvlios maTi SesaZleblobebi da gaaumjobesos pirovnebaTSorisi urTierTobebi. am
sferoSi organizaciuli qcevis codna Zalian did daxmarebas gauwevs menejerebs, raTa maT
gazardon sakuTari da sxvaTa saqmianobis efeqtianoba.
imis codna, Tu ratom iqcevian adamianebi ase da ara sxvagvarad, SesaZloa pozitiuri
xelmZRvanelobis safuZveli gaxdes, anu xelmZRvanelobis, romelic dadebiT Sedegamde migviy-
vans. menejerebs aseve SeuZliaT e.w. organizaciuli moqalaqeobis stimulireba – esaa samsaxu-
rebrivi qceva, romelic cdeba samsaxurebrivi moTxovnis farglebs da uzrunvelyofs organiza-
ciis warmatebas. organizaciuli moqalaqeobis gamovlineba SesaZloa iyos, magaliTad, kolegebis
daxmareba, zenormatiuli samuSao, garemoebebidan gamomdinare, produqciisa da procedurebis
srulyofis gzebis Zieba. organizaciuli moqalaqeobis gasaviTareblad menejerebma sxvadasxva
gziT unda gamoiyenon Tavisi codna organizaciaSi adamianebis Sesaxeb. amaSi moizareba Tanam-
Sromlebis SerCeva pozitiuri pirovnuli xasiaTis mixedviT, aseve imis gansazRvra, Tu ramdenad
moaxdenen isini sxva TanamSromlebis daxmarebas, problemebis gadawyvetas da sxvisi probleme-
bis gaziarebas.
organizaciis buneba formulirdeba sxvadasxva Zalis urTierTqmedebis procesSi, romlis
mravali saxeoba klasificirdeba oTxi mimarTulebiT: personali, organizaciuli struqtura,
teqnologia da garemo, sadac funqcionirebs mocemuli organizacia. davalebebis Sesasruleb-
lad kompaniaSi iyeneben Zalebis koordinacias, rac imas niSnavs, rom kompaniaSi unda Seiqmnas
formaluri urTierTobis struqtura. nebismieri Sromis procesSi gamoiyeneba warmoebis saSua-
lebebi, samuSao procesSi individebs Soris myardeba garkveuli urTierTobebi, yalibdeba orga-
nizaciuli struqturebi da adgili aqvs sxvadasxva teqnologiis gamoyenebas. yovelive amis pa-
ralelurad ganxilul elementebze zemoqmedebas axdens gare samyaro.
organizaciis TanamSromlebi qmnian mis Siga socialur sistemas, romelic Seicavs indivi-
debs da jgufebs (mcire da didi, formaluri da araformaluri). jgufis erTi mTavari damaxa-
siaTebeli Tvisebaa jgufuri dinamika. TanamSromlebis saqmianoba mimarTulia organizaciis wina-
Se arsebuli miznebis misaRwevad. Mmenejerebs yovelTvis unda axsovdeT, rom organizaciebi ar-
seboben imisaTvis, rom emsaxuron xalxs da ara piriqiT.
organizaciuli ,,cxovreba’~ mimdinareobs Siga pirobebsa da garemos sazRvrebSi. TiToeuli
organizacia warmoadgens rogorc erTiani didi sistemis Semadgenel nawils, romelic moicavs
mraval elements. garemoSi mimdinare mravalricxovani cvlilebai Tanamedrove organizaciebis
winaSe warmoqmnis axal-axal moTxovnebs.
moqalaqeebi sul ufro xSirad moiTxoven menejerebisgan socialuri pasuxismgeblobis po-
litikis gatarebas. amasTan, profkavSirebis pirdapiri zegavlenis SesustebasTan erTad izrdeba
personalis TviTSegnebisa da ganaTlebis done. Yyvela es da sxva bevri faqtori gauTvaliswine-
bel zegavlenas axdenen erTmaneTze. vercerTi organizacia Tavidan ver aicilebs garemos zegav-
lenas, romelic zemoqmedebs individebis mdgomareobaze, Sromis pirobebze, maRali konkurenciis
pirobebSi resursebsa da energiis wyaroebis wvdomaze. yovelive zemoT CamoTvlilis gaTvalis-
winebiT organizaciebi ganicdian garemos mravalricxovani faqtoris zegavlenas.
adamianebi ganicdian sxvadasxva saxeobis emocias da aseve arsebobs am saxeobaTa bevri kom-
binacia. Tumca, yvela maTgans aqvs ori saerTo Tviseba - maxasiaTebeli. pirveli - emociebi ax-
dens globaluri Sefasebis generirebas (rasac centraluri, „gulis efeqti“ ewodeba), anu aris
Tu ara esa Tu is qmedeba an sagani kargi, cudi, sasargeblo, saziano sasurveli, Tu piriqiT _
Tavis asaridebeli. meore _ yvela emocia awarmoebs raRaca donis aqtivacias. misi cvlileba aq-
105
tivaciis sxvadasxva variantebs Soris damokidebulia imaze, Tu ramdenad moiTxovs Cvengan yu-
radRebas da ramdenad gvimaRlebs motivacias.
adamianebs aqvT unikaluri pirovnuli maxasiaTeblebi _ moTxovnileba, ganvlili wlebiT
miRebuli gamocdileba an isini imyofebian gansxvavebul fizikur mdgomareobaSi drois konkre-
tul periodebSi da amavdroulad SesaZlebelia warmoadgendnen sxvadasxva socialuri wris
wevrebs. konkretuli mizezebis damoukideblad individebis qmedeba ganpirobebulia realobis
aRqmiT. seleqciuri aRqma arcTu iSviaTad xdeba Sromis procesis calkeuli elementis araswo-
ri gansjis sagani, magram, momavalSi man SeiZleba uzrunvelyos axali STabeWdilebebis Camoya-
libeba. xelmZRvanelebma unda gaiTavison TanamSromlebis gansakuTrebuloba da Caataron aRqmis
analizi. aseve yuradsaRebia personalis emocionaluroba. Yyovelive zemoT aRniSnulis gaTva-
liswinebiT unda moiZebnos individualuri midgoma TiToeuli muSakisaTvis.
realurad kompanias uwevs daiqiravos ara marto individi, aramed pirovneba mTeli misi
maxasiaTeblebiT. Aadamianis sxvadasxva maxasiaTebeli SeiZleba SeviswavloT cal-calke, magram
sabolood gamokvlevis daskvniTi fazaa – sinTezi, romelic gvTavazobs pirovnebis, rogorc er-
Tiani sistemis kompleqsur analizs. profesionaluri ostatoba ar arsebobs gamocdilebisa da
codnis gareSe, adamianis piradi cxovreba ar SeiZleba mTlianad iyos gancalkevebuli Sromis
procesisgan, moraluri pirobebi ganuyofelia fizikuri pirobebisgan. Cveni SromiTi saqmianoba
bevr raRacaSi gansazRvravs Cvens individualur Tvisebebs, maSasadame, menejerebma unda ifiqron
Tu rogor zemoqmedebs samsaxuri mTlianad pirovnebebze. TanamSromlebi gvevlinebian ara marto
organizaciis wevrebad iq, sadac mimdinareobs maTi SromiTi saqmianoba, aramed sxvadasxva sazo-
gadoebis wevrebad organizaciis gareT. amitom TanamSromlebis pirovnuli ganviTareba dadebi-
Tad aisaxeba aramarto mis SromiT saqmianobaze, aramed is vrceldeba firmis sazRvrebs gare-
Tac.
Ggamoyenebuli literatura:
1. faresaSvili n., qeSelaSvili g. organizaciuli qceva. I nawili. Tb., 2010;
2. faresaSvili n., organizaciuli qceva. II nawili. Tb., 2010;
3. Жоунс Г. Р., Джорджи Дж. М. Организационное поведение: основы управления. М., 2003; 4. Мардас А. Н., Мардас О. А. Организационный менеджмент. СПб., 2003; 5. Маллинз Л. Менеджмент и организационное поведение. М., 2003; 6. Ньюстром Дж. В., Дэвис К. Организационное поведение., СПб.,2000. 7. Панфилова, А. П. Громова, Л. А. Богачек, М. А. Основы Менеджмента, М., 2004; 8. Steven W. Flannes, PhD; Ginger Levin, DPA. 2004; 9. J.C. Rode et al. “Emotional Intelligence and Individual Performance: Evidence of Direct and Moderated Effects,” -2007; 10. J . P . Forgas , Affective Intelligence: Towards Understanding the Role of Affect in Social Thinking and Behavior, 2001; 11. Organizational Behavior-McShane | Von Glinow (fifth edition). 12. Barry M Staw, Robert I. Suttoon, Research in Organizational Behavior, 2000.
106
Nino Paresashvili
Ensuring Ethically Sound Organizational Environment
Resume
The present paper focuses on individual characteristics of a person. People have the unique personal fea-tures, demands, experience received from passed period or they are staying in different physical state in specified period of times and may represent members of different social societies simultaneously. Independently of concrete reasons the individuals actions are due to reality perception. The selective perception not rarely becomes the sub-ject of incorrect judgment by individual elements of the labor process but in future this may provide creation of new imaginations. The leaders should mind specific features of the employees and to carry out perception analy-sis. Emotionality of employees also should be taken into account. Taking into consideration all the above men-tioned, individual approach must be developed for each employee.
If we discuss scientific instruments of the management, social psychology and other disciplines we will have opportunity to study a person behavior in organizations with consideration of different limits. The perfect solution of organizational problems doesn’t exist, however the employees of any company have opportunity to improve labor relations. This process is rather difficult although the received outcome justify the efforts of the management.
107
giorgi SixaSvili
Teologiuri ekonomikis arsi, mizani da amocanebi
Tanamedrove msoflios civilizebul da ekonomikurad ganviTarebul qveynebSi oficialu-
rad miRebul ekonomikur Teoriebsa da praqtikul sameurneo-mmarTvelobiT saqmianobaSi TiTqmis
sruliad aris ugulebelyofili ufali RmerTi, qristianuli sarwmunoebis principebi da zne-
obrivi normebi. amis gamo dRevandeli sazogadoebrivi warmoebis saboloo mizans umetesad am-
qveyniuri siamovnebis (hedonizmi), bednierebis (evdemonizmi), materialuri dovlaTisa da maqsi-
maluri fuladi mogebis nebismieri saSualebiT miReba warmoadgens. aseT safuZvelze damyarebu-
li ekonomikis funqcionireba ki simdidris gaRmerTebas, codvebis sayovelTao gabatonebas da
sazogadoebis sulier dacemas iwvevs, rac imqveyniur cxovrebaSi adamianTa saboloo warwymedas
ganapirobebs.
dRis wesrigSi dgeba qristianuli sarwmunoebis da ekonomikis RvTivdadgenili kavSirur-
TierTobebis Seswavla-gamoyenebis aqtualuri sakiTxi. am umniSvnelovanes saqmeSi Tavisi wvli-
lis Setana qristian ekonomistebTan erTad yvela dainteresebul da kompetentur adamians Se-
uZlia.
ekonomika amqveyniuri cxovrebis materialuri safuZveli da umTavresi Semadgeneli nawi-
lia. sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis uflisaTvis saTnod warmarTva uzrunvelyofs Cven-
Tvis miwier sixaruls da mniSvnelovanwilad ganapirobebs zeciuri netarebis mopovebas.
qristianuli sarwmunoebis mixedviT, yoveli adamianisaTvis RmerTs dadgenili aqvs amqvey-
niuri da imqveyniuri cxovrebis etapebi. xanmokle miwieri cxovreba aris mzadeba momavali sau-
kuno sicocxlisaTvis, aqedan gamomdinareobs adamianis daniSnuleba da misi miwieri cxovrebis
mizani. marTmadidebluri katexizmo gvaswavlis: ~kacis daniSnuleba is aris, rom ganaviTaros
RvTisagan moniWebuli Zali da niWi da, raodenadac SesaZlebelia SezRudulis arsebisaTvis, mi-
aRwios sisrules da RvTis msgavsebas, miiRos raodenadac SeiZleba, meti monawileoba saukuno
saRmrTo netarebaSi. sul ukanaskneli miswrafeba kacisa aris RmerTi, erToba anu cxoveli kav-
Siri RmerTTan. magram kaci Sesdgeba ara marto sulisagan, aramed xorcisaganac. aqedan cxadia,
rom Tavis daniSnulebas kacma unda miaRwios miwis da qveynis daxmarebiT. xiluli qveyana as-
wavlis kacs sulis amaRlebas RvTisadmi~.1
yoveli qristianis miwieri cxovrebis umaRlesi mizania sakuTari cxovelqmedebis proces-
Si zneobrivi kanonis ganxorcieleba, rac misi sulis netarebas uzrunvelyofs.
adamianis daniSnulebis da cxovrebis miznis amgvari ganmarteba ganapirobebs misive sameur-
neo-mmarTvelobiTi saqmianobis saboloo miznis Sesabamisi gansazRvris aucileblobas, rac Teo-
riuli da praqtikuli ekonomikis umTavres kriteriumad unda iqces.
bibliis mixedviT, samyaro da masSi mimdinare procesebi, maT Soris, sameurneo-mmarTvelo-
biTi saqmianobac, esqatologiuria.2 caTa sasufevelSi ekonomika, biznesi, fuli da miwieri
simdidre ar iarsebebs, yovelive amqveyniuri gardaxdeba, xolo Rirseulebs ufali netar sau-
kuno cxovrebas ganumzadebs, ~radganac viciT, rom Tu es Cveni miwieri saxli, Tu es karavi da-
ingreva, RmerTis mier gvaqvs sasaxle caSi, xelTuqmneli da maradiuli~ (2 kor. 5,1) _ wers
pavle mociquli.
1 saxelmZRvanelo marTlmadidebeli eklesiis katexizmos Sesaswavlad. wignSi: saqarTvelos eklesiis kalendari.
1989, gv. 123. 2 esqatologia (berZn.: eschatos _ dasasruli drosa da sivrceSi, zRvari, saboloo mizani da logos _ moZRvreba)
_ qristianuli swavleba samyaros dasasrulis, miwieri istoriis arsis, adamianisa da kacobriobis xvedris
Sesaxeb.
108
marTlmadidebluri sarwmunoebis mixedviT, sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis saboloo
mizans adamianis amqveyniur moTxovnilebaTa dakmayofilebisaTvis saWiro nivTieri da aranivTie-
ri dovlaTis Seqmna unda warmoadgendes RvTivdadgenil im zneobriv safuZvelze, romelic ga-
mudmebuli sulieri srulyofis meSveobiT caTa sasufevelSi adamianis Sesvlas uzrunvelyofs.
ician ra angarebisa da vercxlismoyvareobisaTvis damaxasiaTebeli yovliswambilwvelobis
unari, globalizaciis procesebis warmmarTveli zogierTi antiqristianuli da antihumanuri
Zalebi Tavis arakeTilsindisier saqmeebSi swored ekonomikur meTodebs da fuls iyeneben maTsa-
ve mier gegmazomierad gaRatakebuli masebis dasaTrgunavad. Sedegad, dRevandel civilizebul
Tu aracivilizebul msoflioSi TiTqmis sruliad gamefda mamonas, anu fulisa da simdidris
warmarTuli RvTaebis kerpi, romlis Tayvaniscemis gamoc mravali adamiani, rogorc Raribi, ase-
ve mdidari, codvis monad da Surian, borot arsebad gadaiqca.
amasTan dakavSirebiT pavle mociquli gveubneba, rom ukeTuri gziT ~gamdidrebis mosurne-
ni sacduris maxeSi ebmebian, da mravali Sleguri, mavne da kacTa damRupveli da warmwymedi gu-
lisTqmis tyveni xdebian~ (1 tim. 6, 9). amasTan, codvilTa gons moyvanis mizniT igive mociqu-
li adamianebs afrTxilebs, rom yvelani unda warvsdgeT uflis samsjavros winaSe, raTa uzena-
esma ~TviTeuls miagos kuTvnili imis mixedviT, Tu ras iqmoda, sxeulSi myofi, keTils Tu bo-
rots~ (2 kor. 5, 10). samsjavros Semdeg ki uflis gangebiT wavlen codvilni ~saukuno satan-
jvelSi, xolo marTalni _ saukuno sicocxleSi~ (maT. 25, 46).
yovelive zemoaRniSnuli gviCvenebs, rom saqarTvelos WeSmariti progresisaTvis aucilebe-
lia qristianuli ekonomikuri azrovnebisaken Semobruneba. saWiroa ekonomikis funqcionirebis
amqveyniurad aucilebeli, marTlmadidebluri zneobiT dasaSvebi formebis, mimarTulebebis da
masStabebis gansazRvra, am sferoSi codva-danaSaulTa aRkveTis gzebis dadgena da amiT adamian-
Ta da eris sulieri gadarCenis perspeqtivebis gaazreba.
dRis wesrigSi dgeba sxvadasxva aTeisturi, mamonas kerpze da fulze orientirebuli eko-
nomikuri Teoriebis RvTivsulieri, adamianis siyvarulze orientirebuli qristianuli ekonomi-
kuri TeoriiT kanonzomieri da aucilebeli Secvlis aqtualuri sakiTxi.
dRis wesrigSi dgas warTmeul-miviwyebuli qristianuli azrovnebis aRdgena-ganviTarebis,
ekonomikuri Teoriisa da praqtikis WeSmarit, RvTiur gzaze dayenebis umniSvnelovanesi sakiTx-
i, romelic TeologebTan erTad mecnier-ekonomistebma da biznesmenebmac unda gadawyviton.
qristianuli sarwmunoebis mixedviT, xanmokle miwieri cxovreba aris mzadeba momavali sa-
ukuno sicocxlisaTvis, romelSic ekonomika aRar iarsebebs. amitom qristes moZRvreba sameur-
neo saqmianobas ganixilavs rogorc droebiT, esqatologiur process, romlis mizans adamianis
amqveyniuri moTxovnilebebis dakmayofileba warmoadgens. am miznis misaRwevad saWiro nivTieri
da aranivTieri dovlaTi unda Seiqmnas RvTivdadgenili zneobrivi moTxovnebis im CarCoebSi, ro-
melTa darRveva adamianis sulis warwymedas gamoiwvevs. aseT safuZvels eyrdnoba bibliuri, da
kerZod, ieso qristes swavleba, romlis umTavresi mizania caTa sasufevelis miRweva.
qristianuli moZRvreba gvaswavlis, rom miwieri cxovreba aris daucxromeli Sromis, su-
lieri srulyofis da zneobrivi gmirobis dro, momavali saukuno cxovrebisaTvis adamianis
TviTSemzadebis periodi.
aqedan gamomdinare, adamianma amqveynad unda moaxdinos sxeulis, samSvinvelis da sulis
moTxovnilebaTa RmerTisaTvis mosawoni urTierTSexameba mociquliseuli deviziT: ~sxeuli _
uflisaTvis, xolo ufali _ sxeulisaTvis~ (1 kor. 6,13), xolo am amocanis praqtikuli gan-
xorcielebis mizniT adamianma, misTvis RvTivboZebuli Tavisufali nebisa da gonierebis meSveo-
biT unda amoirCios azrovnebisa da moqmedebis, maT Soris, ekonomikuri saqmianobis iseTi gza,
romelic uzrunvelyofs mis moxvedras caTa sasufevelSi.
109
aseTi sazogadoebrivi warmoebisaTvis umTavresia RvTis sasufevlis Zieba, xolo danarCeni
miecemaT adamianebs (Sdr. luk. 12,13). amave dros, morwmune da RvTisaTvis saTno adamiani wuTi-
sofelSi gadatanili yvela gaWirvebisaTvis ~samocdaaTjer da metad dajildovdeba amqveyniuri
cxovrebis drosac~.1
Teologiur safuZvelze damyarebuli qristianuli sazogadoebrivi warmoebis procesSi sa-
Tanado socialur-ekonomikur urTierTobaTa da teqnika-teqnologiis meSveobiT unda Seiqmnas
iseTi nivTieri da aranivTieri dovlaTi (qristianuli faseuloba), romelic moemsaxureba su-
lis netarebis uzrunvelmyofi zneobrivi kanonis ganxorcielebas da ar gamoiwvevs RmerTis
gmobas, mamonas gakerpebas da momakvdinebel codvaTa warmoSoba-gabatonebas.
aRsaniSnavia, rom Tanamedrove warmoebis principebi da meTodebi ZiriTadad qristianobis
safuZvelze da mis wiaRSi aris Casaxul-ganviTarebuli da mxolod uRvTo sazogadoebriv-eko-
nomikuri sistemebis pirobebSi moxda maTi RvTivsulierebis uaryofa. qristianuli meurneobri-
oba Tavidanve efuZneboda sakuTrebis nebismier formas, marTvis sxvadasxva meTodebs, gegmur Tu
sabazro urTierTobebs, prioritetulobas da gaTanabrebas motivaciaSi da sxv. amitom qristia-
nuli warmoebisaTvis saWiroa ara raime axali ekonomikur-mmarTvelobiTi paradigmebis, princi-
pebisa da formebis aRmoCena-SemoReba, aramed didi xnis aprobirebulis RvTivsulier Sinaarsob-
riv safuZvelze aRorZineba da sayovelTao gamoyeneba.
amave dros, aucileblad unda iTqvas im diametruli Teoriuli, meTodologiuri da praq-
tikuli gansxvavebis Sesaxeb, romelic arsebobs Tanamedrove warmoebasa da qristianul meurne-
obriobas Soris: Tanamedrove aTeisturi ekonomika mxolod miwieri cxovrebis gaazrebiT Semoi-
fargleba da amitomac SezRudulia da codviani, qristianuli warmoeba ki zeciuri, saukuno
netari cxovrebis perspeqtivazea damyarebuli da amitomac yovlismomcvelia da uflisaTvis
saTno.
qristianuli ekonomikuri saqmianobis aRdgena-damkvidrebis umniSvnelovanesi gza im RvTiv-
dadgenili zneobrivi normebis dacvaa, romelTa uaryofa yovelTvis warmoSobda da kvlavac ga-
moiwvevs umwvaves sulier, socialur-ekonomikur da ekologiur problemebs.
Teologiuri ekonomika RvTismetyvelur-ekonomikuri xasiaTis samecniero-praqtikuli da
saswavlo disciplinaa. igi ikvlevs sameurneo-mmarTvelobiT procesebSi adamianis da sazogadoe-
bis materialur da sulier moTxovnilebaTa dakmayofilebisaTvis saWiro nivTieri da aranivTie-
ri dovlaTis Seqmnisa da gamoyenebis sinergiul gzebs RvTivdadgenil im zneobriv safuZvelze,
romelic adamianis da eris saukuno netarebas uzrunvelyofs.
Teologiuri ekonomika aris sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis RvTivdadgenili Teori-
ul-meTodologiuri safuZveli, romlis praqtikuli realizacia uzrunvelyofs calkeuli ada-
mianis, sazogadoebis, eris, saxelmwifos da kacobriobis RvTivsulier harmoniul socialur-e-
konomikur ganviTarebas
qristianuli ekonomikis umTavresi principia – faseulobaTa (maT Soris _ fulis, qone-
bis, simdidris) simarTliT (RvTivdadgenili zneobiT) mopoveba da sikeTeSi gamoyeneba. Teologiuri ekonomikis amocanebi mecnieruli kvlevis sferoSi Semdegia:
• ekonomikuri Teoriis marTlmadidebluri gaazreba;
• adamianis daniSnuleba da cxovrebis mizani;
• sazogadoebrivi warmoebis saboloo mizani;
• ekonomikuri, mmarTvelobiTi da sasoflo-sameurneo Tematika wminda werilSi;
• marTlmadidebeli wmindanebi da RvTismetyvelebi ekonomikisa da marTvis Sesaxeb;
1 mitropoliti inokenti. gza caTa sasufevlisa. Tbilisi, 1994, gv. 33.
110
• Teologiuri ekonomika, rogorc samecniero-praqtikuli da saswavlo disciplina;
• saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II socialur-ekonomikur-ekologiuri da sasof-
lo-sameurneo sakiTxebis Sesaxeb;
• eklesiis adgili da roli sazogadoebaSi;
• organizaciul-samarTlebrivi dokumentebi saeklesio ekonomikisa da marTvis sferoSi;
• ganaTlebisa da mecnierebis organizacia saeklesio-samonastro ekonomikis sferoSi;
• saqarTvelos eklesiis sameurneo saqmianobis aRorZineba-ganmtkicebis ZiriTadi mimarTu-
lebebi;
• qristianuli principebis asaxvis aucilebloba saqarTvelos socialur-ekonomikuri gan-
viTarebis koncefciaSi;
• saeklesio-samonastro ekonomikisa da saero biznesis Teologiur-sinergiuli ganviTare-
bis safuZvlebi da sxv.
bibliis zneobrivi swavlebisa da Teologiuri ekonomikis principebis mixedviT, yovelma
adamianma da calkeulma organizaciam Semdegi movaleobebi da saqmeebi unda aRasrulos SeZlebi-
samebr:
1. pativi miagos RmerTs da saxsari Seswiros eklesiis ganviTarebas;
2. gawios qvelmoqmdeba, daexmaros gaWirvebulebs;
3. moixados movaleoba saxelmwifosa da sazogadoebis winaSe;
4. izrunos RmerTis qmnilebis – bunebis dacva-SenarCunebisaTvis;
5. daikmayofilos piradi da saojaxo moTxovnilebebi;
6. gamonaxos, SeinarCunos da ganaviTaros Semosavlis wyaro;
7. izrunos gansvenebulTa sulebis saoxad.
es RvTaebrivi sibrZne unda daedos safuZvlad yoveli adamianis, sazogadoebisa da eris
saqmianobas cxovelqmedebis yvela sferoSi, maT Soris, upirvelesad, sameurneo-mmarTvelobiT
praqtikaSi.
aRniSnuli movaleobebi uflismierad akisria yvelas – calkeul adamians, ojaxs, samTav-
robo, samewarmeo Tu arasamTavrobo, arasamewarmeo organizaciebs, parlaments, sasamarTlos,
masmedias, mTlianad saxelmwifos, mis liderebs, mefeebs, prezidentebs, premier-ministrebs da
TviT eklesiasac.
saxelmwifom, misma organizaciebma, mmarTvelebma da mewarmeebma ar unda daiviwyon, rom
isini RmerTis nebis, daSvebis da ganCinebebis safuZvelze arseboben da misganve mowodebuli
arian izrunon adamianis, eris, sazogadoebis, qveynis da eklesiis keTildReobisaTvis. winaaR-
mdeg SemTxvevaSi duxWiri da sulierad daclili sazogadoeba arc da verc uzrunvelyofs sa-
xelmwifos arsebobas, xolo ufali sxva, xalxisaTvis mzrunvel mmarTvelobas da mewarmeebs
mouvlens qveyanas.
ebraelTa mefe, bibliuri winaswarmetyveli, mefsalmune daviTi, maSindeli saxelmwifo mo-
xeleebi, samxedroebi, mewarmeebi, mTeli eri madlierebiT da siyvaruliT swiravdnen RmerTis
wyalobiT miRebul qonebas imave RmerTs da mis eklesias. wm. daviTi ase mimarTavs qveynis Se-
moqmeds da gamgebels: ~Senia, ufalo, dideba, Zliereba, qeba, Zleva da didebuleba, iseve ro-
gorc yovelive caze da qveyanaze. Senia ufalo, mefoba, yvelaze aRmatebuli xar mTavrad. sim-
didre da dideba Sengan modis, Sen ganageb yovelives, Sens xelSia Zala da Zliereba, Sens xel-
Sia yovelives gandideba da ganmtkiceba. ...vina var me, an vin aris Cemi eri, amdenis Semowirva
111
rom SeviZeliT? radgan yovelive es Sengan aris, es yovelive Seni xeliT mocemuli SemogwireT.
vinaidan mdgmurni da xizanni varT Sens winaSe, Cveni mama-papis msgavsad. ...axla ki gaxarebuls
vxedav aq myof Sens ers, romelic Sesawiravs giZRvnis. ...samaradisod daicavi es, Seni eris gu-
lis fiqrebi da zraxvani da Sensken warmarTe maTi gulebi~ (1 neSt. 29, 11-18).
saxelmwifosa da mTeli sazogadoebis upirvelesi movaleoba swored RmerTisadmi pativis
migeba da sulierebis aRmSeneblobaa. am mxriv unda aRiniSnos angia winaswarmetyvelis wigni,
romlis Sinaarsi uaRresad aqtualuria dRevandeli saqarTvelosaTvis. masSi, saxeldobr, gata-
rebulia azri, rom Tu eri ganudga ufals, sarwmunoebrivad dakninda da ar surs Sroma da
saxsari Seswiros taZris (rogorc konkretulis, aseve zogadis – erovnul-sulieri taZris)
Senebas da mxolod pirad keTildReoba-gamdidrebaze zrunavs, igi sastikad isjeba. xolo, Tu
aRadgens dangreul taZars da daubrundeba mama-papaTa sarwmunoebas, maSin ufali masTan iqneba
da yvelaferSi gaamarjvebinebs.
angia winaswarmetyvelis piriT RmerTi sayvedurobs mdidrebs, rom isini keTilmowyobil
saxlebSi cxovroben, xolo uflis saxli da saqme ki migdebuli aqvT. ase ambobs cabaoT ufa-
li: ,,daukvirdiT Tqvens saqciels. bevrs TesavT, magram cotasa mkiT; WamT, magram ver ZRebiT;
svamT, magram ver iklavT wyurvils; icvamT, magram ver TbebiT; gaxvretili qisisTvis iRebs
mSromeli Sromis sazRaurs. ...bevris molodini gaqvT, magram mciredi gisruldebaT; rac saxlSi
migaqvT, imasac vaniaveb, ...imitom, rom migdebulia Cemi saxli, Tqven ki yvelani Tqven saxlebze
zrunavT. amitom aris, rom dagikavaT cam cvari da miwam dagikavaT mosavali. gamovixme gvalva
miwaze, mTebze, purze, Rvinoze, zeTisxilze da yvelaferze, rasac miwa aRmoacenebs; adamianze,
pirutyvze da yovelive naWirnaxulevze~ (ang. 1, 5-11).
ismina xalxma RmerTis xma da daiwyo taZris mSenebloba, xolo ufali amxnevebs mas: ,,ga-
magrdi, mTelo qveynis ero! ambobs ufali, da iSromeT, radgan TqvenTana var, ambobs cabaoT
ufali. ...Cemi suli imyofebs Tqvens Soris. nu geSiniaT. ...kidev cotac da Sevaryev cas da mi-
was, zRvasa da xmeleTs. Sevaryev yvela xalxs, da asruldeba yoveli xalxis sawadeli: dide-
biT avavseb am saxls, ambobs cabaoT ufali. Cemia vercxli da Cemia oqro, ambobs cabaoT ufali.
pirvandelze ufro didi iqneba am ukanaskneli saxlis dideba, ambobs cabaoT ufali. am adgilze
movafen mSvidobas, ambobs cabaoT ufali~ (ang. 2, 4-9).
am mcire moculobis wignis dakvirvebuli mkiTxveli SeamCnevs, rom masSi gadmocemulia
fundamenturi Teologiuri midgoma iseTi umniSvnelovanesi sakiTxisadmi, rogoric aris socia-
lur-ekonomikuri ganviTarebis erovnuli koncefcia, rac esoden aqtualuria Tanamedrove saqar-
TvelosaTvis.
saqarTveloSi dRes mimdinare sulieri aRorZinebis procesi, xalxis (gansakuTrebiT _
axalgazrdobis) mobruneba sarwmunoebisaken, taZar-monastrebis gansacvifrebeli momravleba, sa-
suliero literaturis nakadis, maT Soris, Teologiur-ekonomikuri xasiaTis naSromebis saoca-
ri zrda, Cveni drois saswauli _ wmida samebis grandiozuli taZris aSeneba, yovelive naTlad
gviCvenebs, rom vismineT uflisa da kvlav davadeqiT mis gzas, rac Cveni gadarCenis, gamarjvebis
da RvTivsulieri harmoniuli socialur-ekonomikuri ganviTarebis sawindars warmoadgens.
112
Giorgi Shikhashvili
The Essence, Goal and Objectives of Theological Economics
Resume
The supreme goal of each Christian’s earthly life is realization of moral law in his/her own activities that shall ensure his /her spiritual beatitude.
In accordance with the Orthodox faith final goal of economic activity is the production of material and im-material wealth to satisfy requirements of humankind based on the moral foundation designated by the Lord, that through constant spiritual perfection shall ensure a human’s entering the heavens.
Such material and immaterial wealth should be created in the process of Christian public production based on theological foundations through social-economic relations and technology that shall serve spiritual beatitude ensuring moral laws realization.
Theological economics is economic-managerial activity God-designated theoretical-methodological basis the practical realization of which shall ensure every human’s, society, nation, state and humanity God-spiritual harmonic social-economic development.
113
giorgi SixaSvili
irakli svaniZe
sameurneo-mmarTvelobiTi Tematika axal aRTqmaSi
axali aRTqmis sibrZne gvaswavlis:
• ̀ Tu vinmes ar surs muSaoba, maSin nurca Wams~ (2 Tes. 3, 10) • ̀ Rirsia maSvrali Tavisi sazRaurisa~ (luk. 10, 7)
• ̀ netar arian mowyaleni, vinaidan isini Sewyalebul iqnebian~ (maT. 5, 7)
• ̀ umjobesia gasce, vidre miiRo~ (saqme. 20, 34-35) saqarTvelos normaluri socialur-ekonomikuri ganviTareba warmoudgenelia fundamenturi
koncefciis gareSe, romlis SemuSavebisaTvis aucilebelia erovnul da zogadsakacobrio faseu-
lobaTa gaTvaliswineba da maTi optimaluri SeTanawyoba ekonomikuri saqmianobis procesSi.
zogadsakacobrio da erovnul faseulobaTa Soris zeaRmatebuli adgili biblias, Teolo-
giur zneobas da masze dafuZnebul saTanado socialur-ekonomikur saqmianobas ukavia.
bibliaSi asaxulia mTeli samyaros da misi yoveli Semadgeneli nawilis, maT Soris eko-
nomikisa da marTvis sawyisi, istoriuli warsuli, awmyo da momavali.
socialur-ekonomikuri ganviTarebis uzogadesi safuZvlebis gaazrebisaTvis aucilebelia
bibliaSi, kerZod, axal aRTqmaSi asaxuli sameurneo Tematikis saTanado Seswavla.
sazogadoebaSi gavrcelebulia diletanturi azri, TiTqos qristianuli sarwmunoeba gani-
kiTxavs adamianTa amqveyniur moTxovnilebebs, miwier sixaruls, Sromas, ekonomikur saqmianobas,
simdidres. aseTi Sexedulebis usafuZvlobas gvidasturebs axali aRTqma, romlis swavlebis mi-
xedviT yovelive amqveyniuri dasaSvebia, Tuki igi simarTles, sikeTes, zneobasa da siyvaruls
efuZneba da emsaxureba.
yovelive adamianurisadmi pativiscemas gamoxatavs ieso qristes mier moxdenili pirveli
saswauli galileis qalaq kanaSi, sadac macxovari, mariam RvTismSobeli da mowafeebi qorwil-
Si iyvnen miwveulni. xelmokle maspinZlebs Rvino SemoakldaT. iesom dedamisis TxovniT Tvra-
met sawyaulamde wyali gardaqmna saukeTeso Rvinod. igi miarTves sufris Tamadas, riTac mas
lxinis gagrZelebis saSualeba mieca; ~ase daudo dasabami iesom saswaulebs galileis kanaSi,
da gamoavlina dideba Tvisi. da iwames igi misma mowafeebma~ (ioan. 2, 11). es movlena gamoxatavs
macxovris keTilmosurne damokidebulebas adamianTa amqveyniuri moTxovnilebebisadmi, romelTa
dakmayofilebis aucilebloba warmoebis, sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianobis da ekonomikuri
urTierTobebis safuZvels warmoadgens.
Sroma uflis mier dadgenilia adamianis movaleobad da moTxovnilebebis dakmayofilebis
saSualebad. adamis da evas kurTxevisas RmerTma uTxra maT: ~inayofiereT da imravleT, aavseT
dedamiwa, daeufleT mas, epatroneT zRvaSi Tevzs, caSi frinvels, yovel cxovels, rac ki de-
damiwaze daxoxavs~ (dab. 1, 28). jer kidev evas Seqmnamde ~aiyvana adami ufalma RmerTma da daa-
saxla edemis baRSi mis dasamuSaveblad da dasacavad~ (dab. 2, 15). pirveli codvisaTvis das-
jil adams ufali eubneba: ` ...miwa daiwyevlos Sens gamo: tanjviT miiRebde misgan sazrdos
mTeli sicocxle. ...pirofliani Wamde purs, vidre miwad miiqceode, radgan misgana xar aRebu-
li, radgan mtveri xar da mtvradve miiqcevi~ (dab. 3, 17, 19).
aqedan Cans, rom ukve pirvel adamianebs amqveyniuri saqmianobis umTavres mimarTulebad
RmerTma Sroma, sameurneo saqmianoba dauwesa. amasTanave, gansakuTrebulad aris aRniSnuli ada-
mianis mxridan dedamiwis da cocxali samyaros marTva-gamgeobis, patronobis, damuSavebis da
dacvis aucilebloba.
114
uaRresad mravalferovania axali aRTqmis sameurneo-mmarTvelobiTi Tematika. ekonomikuri
saqmianobis safuZvlebi asaxulia mimdinare ambebsa da movlenebSi, ieso qristes saswaulebSi,
qadagebebSi, saubrebSi da igavebSi, agreTve qristes mociqulTa cxovrebasa da SemoqmedebaSi.
sameurneo saqmianobis uflismieri kurTxeva aris asaxuli saswaulebriv TevzWeraSi, rome-
lic macxovarma moaxdina genesareTis (galileis) tbaSi. mTeli Ramis unayofo SromiT damaS-
vralma simon petrem da misma amxanagebma ~...daiWires imdeni Tevzi, rom bade exeodaT~ (luk. 5,
6). es movlena gamoxatavs Sromis procesis qristesmier waxalisebas.
tiberiades zRvis gadaRma iesom saswaulebrivad daapura xuTi aTasi mSieri adamiani. es
SemTxveva gansakuTrebiT imiT aris aRsaniSnavi, rom dapurebis Semdeg iesom Tavis mowafeebs
uTxra: ~akrifeT narCenebi, rom araferi daikargos~ (ioan. 6, 12). mowafeebma akrifes da gaavses
Tormeti kalaTi qeris puris natexebiT, rac Wamis Semdeg darCa. macxovris mowodebasa da mo-
wafeTa qmedebaSi asaxulia Teoriuli debuleba da praqtikuli gza Sromis produqtebis dafa-
seba-gafrTxilebis, unarCeno warmoeba-moxmarebisa da garemosdacviTi saqmianobisaTvis. es ki, Ta-
namedrove gagebiT, mdgradi ganviTarebis fundamentur paradigmas warmoadgens. dRemde socia-
lur-ekonomikuri ganviTarebis procesSi praqtiklad ugulebelyofilia es RvTaebrivi swavleba,
ris gamoc uaRresad aris gamwvavebuli globaluri ekonomikur-ekologiuri krizisi, romlis
daZleva mxolod bibliuri sameurneo-ekologiuri moZRvrebis gaazreba-gamoyenebis meSveobiT
aris SesaZlebeli.
sameurneo saqmianobaSi, kerZod, mSeneblobaSi ekonomikur-ekologiuri kompetenturobis
aucileblobaze migviTiTebs ieso qristes igavi gonieri da ugono mSeneblebis Sesaxeb (maT. 7,
24-27; luk. 6, 47-49). aq macxovari gvaswavlis: ~yvelas, vinc ismens Cems sityvebs da asru-
lebs maT, me vamsgavseb gonier kacs, romelmac kldeze daaSena Tavisi saxli. da movida wvima,
movardnen mdinareni, daqroles qarebma da ekveTnen am saxls, magram ver dasces, vinaidan klde-
ze iyo dafuZnebuli. da yvelas, vinc ismens Cems sityvebs, magram ar asrulebs maT, me vamsgav-
seb ugunur kacs, romelmac qviSaze aaSena Tavisi saxli. da movida wvima, movardnen mdinareni,
daqroles qarebma da ekveTnen am saxls da dasces; da didi iyo dacema misi~ (maT. 7, 24-27).
Zneli SesamCnevi ar aris, rom am sibrZnis ugulebelyofis gamo dRes CvenSic da mTel
msoflioSic mravali ekonomikur-ekologiuri problema aris gamwvavebuli.
nebismieri saqmis warmateba uSualod aris damokidebuli gulmodgine gaazrebis, dagegmvis,
saTanado SesaZleblobebis gamovlenisa da Sesabamisi saxsrebiT uzrunvelyofis siavkargeze. aq
movixmoT saxarebiseuli sibrZne, romliTac gvmoZRvravs da gvafrTxilebs ufali ieso qriste:
` ...Tu romelime Tqvengani koSkis agebas moisurvebs, gana Tavdapirvelad ar dajdeba da ar ga-
moTvlis xarjs, rac dasWirdeba mis dasrulebas? raTa, saZirkvels Tu Cayris, magram ver Ses-
Zlebs daasrulos, mnaxvelebma dacinva ar dauwyon mas, da ara Tqvan: ai, kaci, romelmac daiwyo
Seneba da dasruleba ki ver SesZloo~ (luk. 14, 28-30).
dRes, axali sazogadoebis mSeneblobis procesSi, Cven swored aseT saCoTiro mdgomareo-
baSi aRmovndiT, rac mravali obieqturi da subieqturi mizeziT aris gamowveuli. am mizezTa
Soris upirvelesad aRsaniSnavia ekonomikuri reformis arayovelmxrivi mecnieruli da Teori-
ul- meTodologiuri uzrunvelyofa, rac fundamenturi koncefciis arqonasa da idea-modelebis
ucxoTagan kalkirebiTaa gamoxatuli.
unda aRiniSnos, rom igavebi ieso qristes qadagebis gansakuTrebul formas warmoadgens.
igavebiT gansja gvxvdeba Zvel aRTqmaSic, magram saocar silamazes, sibrZnes da srulyofilebas
man macxovris metyvelebaSi miaRwia. swavlebis aseTi forma imisaTvis iyo saWiro, rom adamia-
nebs advilad gaegoT axali aRTqmis sibrZne. Tavisi igavebis cxovrebiseuli da sameurneo-mmar-
TvelobiTi magaliTebis meSveobiT ieso qriste gviCvenebs socialur-ekonomikuri saqmianobis
RvTivsulier safuZvlebs da caTa sasufevelSi adamianis damkvidrebis gzebs.
115
igavSi xorblisa da RvarZlis Sesaxeb macxovari gvaswavlis: ~caTa sasufeveli msgavsia
kacisa, romelmac daTesa keTili Tesli Tavis yanaSi. xolo rodesac eZina xalxs, movida misi
mteri, RvarZli CaTesa yanaSi da wavida. da rodesac aRmocenda jejili da TavTavi daisxa, ma-
Sin gamoCnda RvarZlic. mividnen monebi yanis patronTan da uTxres: batono, Sen xom keTili
Tesli daTese yanaSi; saidana aqvs RvarZli? xolo man uTxra maT: mterma qna es. monebma ki
uTxres: Tu gnebavs, mivalT da gavmarglavT yanas. xolo man Tqva: ara, raTa margvlisas
RvarZls jejilic ar miayoloT. acadeT, erTad izardon mkamde; xolo mkisas vubrZaneb mom-
kalT: Tavdapirvelad SekribeT RvarZli, Znebad SekariT da cecxli waukideT, xorbali ki Sei-
naxeT Cems beRelSi~ (maT. 13, 24-30). am igavSi gadmocemulia soflis meurneobis produqciis
warmoebis sruli procesi; aRwerilia xorblis daTesva, gare faqtorebis mavne zegavlena yanis
mdgomareobaze, jejilis movla-gafrTxileba, mosavlis aReba-dabinaveba, xelmZRvanelis da xel-
qveiTebis urTierToba.
vaWroba-mogebis uflismier waxalisebas asaxavs igavi talantebze (maT. 25, 14-30). masSi
gadmocemulia Semdegi sameurneo situacia. erTma kacma Sors gamgzavrebisas Tavisi qoneba msa-
xurebs Caabara, ` ... misca erTs xuTi talanti,1 meores _ ori, mesames _ erTi, TviTeuls misi
SeZlebisamebr, da gaemgzavra. xolo xuTi talantis mimRebi wavida, saqmeSi daabanda isini, da
xuTi sxva talantic moigo. aseve ori talantis mimRebma moigo ori sxvac. xolo erTi talan-
tis mimRebi wavida, miwaSi dafla is, da damala Tavisi patronis vercxli~ (maT. 25, 15-18). di-
di xnis Semdeg qonebis patroni dabrunda da angariSi mosTxova msaxurebs. man Seaqo saqmiani
msaxurebi da sxva, ufro did saqmeSi aRuTqva ndoba. Semdeg igi kicxavs ukeTur da mconara
msaxurs da eubneba mas: ...gmarTebda vaWrebisaTvis migeca Cemi vercxli, raTa dabrunebuls mime-
Ro Cemi sesxi monagebiTurT~ (maT. 25, 27). patronma daiTxova es msaxuri da misTvis micemuli
vercxli gadasca aTi talantis mqone, saqmian msaxurs. am igavSi biznesis waxalisebasTan erTad
kargad aris gamokveTili marTvis iseTi funqciebi, rogoric aris motivacia da kontroli.
sameurneo saqmianobidan nametis miReba uflismieri kurTxeviT TviT bunebriv procesebSi
aris Cadebuli. magaliTad, mTesavze igavSi naTqvamia, rom ` ...gamovida mTesavi Tesvad. xolo
Tesvisas zogi marcvali gzis piras davarda, da mofrindnen frinvelebi da akenkes isini. zogic
qvian adgilas davarda, sadac blomad ar iyo miwa, da male aRmocenda, vinaidan niadagi ar iyo
Rrma. magram amovida Tu ara mze, daWkna, da radgan fesvi ar hqonda, gaxma. zogi kidev ekal-
bardebSi Cacvivda, da amovida ekali da erTianad moaSTo yvela. xolo zogi poxier niadagze
daeca da nayofic gamoiRo: zogma asi, zogma samoci da zogmac ocdaaTi~ (maT. 13, 3-8).
igavSi daTesvasa da aRmocenebaze macxovari gveubneba: ` ...RmrTis sasufeveli imasa hgavs,
kaci rom Tesls CaTesavs miwaSi, da sZinavs, da dgeba dRisiT Tu RamiT, da arki icis, rogor
aRmocendeba da izrdeba Tesli. radganac miwas TavisTavad gamoaqvs nayofi: jer Rero, Semdeg
TavTavi, bolos, savse marcvali TavTavSi. da roca damwifdeba TavTavi, maSinve gagzavnis nam-
gals, vinaidan damdgara mka~ (mark. 4, 26-29).
aRsaniSnavia, agreTve igavi mdogvis marcvalze, romelSic naTqvamia: ` ...caTa sasufeveli
msgavsia mdogvis marcvlisa, romelic aiRo kacma da daTesa Tavis yanaSi; es marcvali yovelna-
ir Teslze mcirea, magram roca amova, yvela mwvanilze didi xdeba da xed iqceva, ise rom mof-
rinaven cis frinvelebi da mis totebze ibudeben~ (maT. 13, 31-32).
ekonomikuri saqmianobis procesSi zogierT adamians didZali qoneba ugrovdeba. bibliaSi
uxvad aris magaliTebi mdidari da amasTan, marTali, keTili da RmerTisaTvis saTno adamianebi-
sa. aseTebi arian: abraami, isaaki, iakobi, iosebi, daviTi, solomoni, iosafati, iobi, ioseb arima-
1 erTi talanti (qanqari) udris 49,116 kg oqros. Zvelad saqonlis fass Zvirfasi liTonebis woniT
gansazRvravdnen. aReb-micemobaSi iyenebdnen oqro-vercxlis nivTebs, zodebs, sxmulebs, romelTa wonac qisaSi
gamokruli specialuri sawoni qvebis wonas Seesabameboda (rjl. 25, 13).
116
Tieli, zaqe da sxv. macxovari gveubneba: ~netar arian mowyaleni, vinaidan isini Sewyalebulni
iqnebian~ (maT. 5, 7).
simdidris keTilad gamoyenebiT adamians SeuZlia caTa sasufevels miaRwios, ukeTuri mdi-
dari ki jojoxeTSi xvdeba. magaliTad, igavSi mdidari kacisa da lazares Sesaxeb (luk. 16, 19-
31) moTxrobilia Tu rogor daimona adamiani moxveWilma qonebam da fulma. am mdidars ar ebra-
leboda mis WiSkarTan mwoliare glaxaki da avadmyofi lazare. sikvdilis Semdeg lazare xvdeba
samoTxeSi, xolo mdidari _ jojoxeTSi. am igavis mixedviT mdidari isjeba ara simdidris, ara-
med gaumaZRrobis, ukeTurobisa da glaxakTa Seubraleblobis gamo.
mmarTvelobiTi, kerZod ki – motivaciis TvalsazrisiT sainteresoa igavi erTgul sax-
lmmarTvelze (luk. 12, 36-48). am igavSi macxovari gvaswavlis, rom unda viyoT im kacTa msgav-
sni, romelnic moelian TavianT batons, rodis dabrundeba saxlSi, raTa darekvisTanave gavuRoT
kari. aseTi msaxurebi sifxizlisaTvis friad dafasdebian patronis mier, igi ~sartyels moir-
tyams, dasxams, miva da emsaxureba maT~, amasTan erTgul da gonier mnes `mTels Tavis sarCo-sa-
badebels meTvalyured miuCens~, xolo zarmaci msaxurebi mkacrad daisjebian.
erTxel gzad mimavali ieso sofelSi Sevida da marTam, Tavis saxlSi SeipatiJa igi (luk.
10, 38-42). marTas da mariami iesos ferxTiT Camojda da ismenda mis sityvas. ~marTa ki dafus-
fusebda, vinaidan bevri sazrunavi hqonda samaspinZlod; mivida da uTxra mas: ufalo, nuTu ver
xedav, rom Cemma dam marto me momando maspinZloba? uTxari, xeli SemaSvelos. miugo iesom da
uTxra mas: marTa, marTa, bevr rameze zrunav da SfoTav; magram saWiroa mxolod erTi ram. ma-
riamma ki ukeTesi wili irCia, romelic ar waerTmeva mas~ (luk. 10, 40-42).
erTxel qalaq ierixonSi mebaJeTa ufros zaqes ieso stumrad ewvia (luk. 19, 1-10). mona-
nulma zaqem uTxra ufals: ~aha, ufalo, Cemi qonebis naxevars mivcem glaxakT, da Tu vinmes ci-
li vwame, oTxmagad vuzRav. uTxra mas iesom: dRes moevlina xsna am saxls, vinaidan esec Zea
abraamisa. radgan Ze kacisa movida dakargulTa saZebnad da dasaxsnelad~ (luk. 19, 8-10).
zemoaRweril orive SemTxvevaSi saxarebiseuli sibrZne gvaswavlis, rom zeciuri da miwie-
ri sazrunavebi meoradia da adamianma unda eZios zeciuri sasufeveli da yovelive danarCeni mas
uflisgan miecema (luk. 12, 31).
axali aRTqmis mixedviT Sroma aucilebelia rogorc Cveni sakuTari, aseve sxva adamianebis
saWiroebaTa dakmayofilebisaTvis. pavle mociquli gvaswavlis: ~gulmodgined ecadeT, rom icx-
ovroT mSvidad, akeToT Tqveni saqme, da iSromoT Tqveni xeliT, rogorc gamcno Tqven, raTa
Rirseulad iqceodeT gareSeTa mimarT, da araferi gakldeT~ (1 Tes. 4, 11-12). adamiani valdebu-
lia miatovos ukeTuri saqme, ~iSromos da keTili saqme akeTos Tavisi xeliT, raTa SeeZlos
gaikiTxos gaWirvebuli~ (efes. 4, 28). pavle mociquli Tavad iZleoda aseT magaliTs da eubne-
boda mowafeebs: `Tqven TviTon iciT, rom ai, es xelebi Svelodnen Cems gasaWirs da maTsasac
vinc iyvnen CemTan. yovelnairad giCveneT Tqven, rom amnairi SromiT unda SeewioT sneulT, da
gaxsovdeT uflis iesos sityvebi, radganac Tavad Tqva: umjobesia gasce, vidre miiRo~ (saqme
20, 34-35).
gaWirvebul adamianTagan, albaT, yvelaze metad avadmyofebi itanjebian da amitomac did
daxmarebas saWiroeben. axal aRTqmaSi sneulTa mkurnalobas mniSvnelovani adgili aqvs daTmobi-
li.
ieso qriste didi siyvaruliT da sruliad uangarod kurnavda avadmyofebs. mociqulebmac
qristesgan miiRes sneulTa mkurnalobis unari: `da mouxmo Tavis Tormet mowafes, da misca
maT xelmwifeba uwmindur sulTa gandevnisa da yovelgvari senisa Tu yovelgvari uZlurebis
gankurnebisa~ (maT. 10, 1). wargzavna mowafeebi ieso qristem RmrTis sasufevlis saqadageblad
da sneulTa gansakurnavad da uTxra maT: ~miakiTxeT da uqadageT, rom moaxlovda caTa sasufe-
117
veli. gankurneT sneulni, ganwmindeT keTrovanni, aRadgineT mkvdarni, gandevneT eSmakni; usasyid-
lod migiRiaT da usasyidlodve gaeciT~ (maT. 10, 7-8).
calkeuli adamianis da sazogadoebis janmrTeloba ar unda iyos komerciis mizani da sa-
gani. komerciis morevSi nebiT Tu uneburad Cafluli, fuls gamodevnebuli, angarebiT daavade-
buli mkurnali verc sakuTar Tavs ganikurnavs uzneobis senisagan [~mkurnalo, ganikurne Seni
Tavi~ (luk. 4, 23)] da verc sxvas uSvelis rames.
amave dros, eqimis Sroma, misi udidesi humanuri da saxelmwifoebrivi mniSvnelobidan ga-
momdinare, aucileblad maRalanazRaurebadi unda iyos. ieso qriste aqac gvaswavlis, rom Rir-
sia muSaki Tavisi sagzlisa da sazRaurisa (maT. 10, 10; luk. 10, 7). mkurnals saTanado garan-
tirebul xelfass unda aZlevdes saxelmwifo, an romelime organizacia, xolo pacienti, winas-
wari iZulebis gareSe, nebayoflobiTi gasamrjeloTi, SeZlebisamebr madlobdes eqims. misaRebia,
agreTve alternatiuli, kerZo komerciuli samedicino saqmianobac, gansakuTrebiT maSin Tu qve-
yanaSi imoqmedebs maRalorganizebuli, usasyidlo, sadazRvevo da zneobriv principebze damyare-
buli jandacvis sistema. aseTi sistema unda eyrdnobodes saxelmwifoebrivi, saeklesio-samonas-
tro, kerZo sadazRvevo da mesame seqtoris (arasamewarmeo, arakomerciuli) samkurnalo organi-
zaciebis harmoniul arseboba-ganviTarebas.
Tavdadebuli, uangaro Sromis da mkurnalobis uamrav magaliTs TviT ieso qriste gvaZ-
levs axal aRTqmaSi. amasve akeTebdnen misi mociqulebi da mowafeebi. magaliTad, pavle mociqu-
li karvebis keTebiT iyo dakavebuli (saqme 18, 3). misive TqmiT _ `Tu vinmes ar surs muSaoba,
maSin nurca Wams~ (2 Tes. 3, 10). amasTanave, vinaidan Sroma, misi RvTaebrivi daniSnulebisamebr,
caTa sasufevlis mopovebaSi unda gvexmarebodes, macxovari gvaswavlis: ~xrwnadi sazrdosaTvis
nuki zrunavT, aramed izruneT sazrdosaTvis, romelic rCeba saukuno sicocxled, da romelsac
mogcemT Ze kacisa; vinaidan mama RmerTma aRbeWda igi~ (ioan. 6, 27).
meurneobriobis Sedegad miRebuli dovlaTis ganawileba-gadanawilebisa da, kerZod, sagada-
saxado-safinanso saqmisaTvis fuZemdeblurs da savaldebulos unda warmoadgendes ieso qristes
swavleba: ~miageT keisars keisrisa, xolo RmerTs RmrTisa~ (maT. 22, 21). masSi asaxulia same-
urneo saqmianobis umTavresi funqcia da zneobrivi normac. keisris (xelisuflebis) msaxureba
xels ar unda uSlides RmerTis WeSmarit msaxurebas da zneobriobis aRsrulebas.
axali aRTqmidan naTlad sCans, rom sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianoba TviT RmerTis mi-
er aris dadgenil-waxalisebuli da gvevlineba rogorc qristianuli swavlebis erT-erTi um-
Tavresi Semadgeneli nawili. aqedan gamomdinare, savsebiT marTebulad migvaCnia vilaparakoT so-
cialur-ekonomikuri ganviTarebis Teologiuri gaazrebis SesaZleblobasa da aucileblobaze.
miT ufro, rom ucxoeTSi ukve didi xania Camoyalibda iseTi samecniero-praqtikuli da saswav-
lo disciplinebi rogoricaa: Teologiuri ekonomika, Teologiuri sameurneo eTika, qristianu-
li ekonomika, qristianuli biznesi da sxv.
gardamavali periodis socialur-ekonomikuri reformebis warmatebisa da saqarTvelos
Semdgomi winsvlisaTvis aucilebelia bibliuri da religiur-eTikuri poziciebidan gaviazroT
sazogadoebis ganviTarebis kanonzomierebebi.
dRis wesrigSi dgas qarTuli tradiciuli msoflmxedvelobisaken Semobruneba da Tanamed-
roveobasTan harmoniulad Sexamebuli Teologiuri ekonomikuri azrovnebisa da Sesabamisi same-
urneo saqmianobis ganviTareba. swored aseT saZirkvels efuZneboda saukuneebis manZilze Cveni
sazogadoebrivi da sameurneo yofa, ramac istoriul qartexilebSi fizikur gadarCenasTan er-
Tad, Tavis droze, msoflioSi mowinave da TviTmyofadi ekonomikuri kulturis eradac warmog-
vaCina.
amis Sesaxeb wm. ilia marTali (WavWavaZe) werda: ~ueWvelia, Cveni uwindeli ekonomiuri
wyoba iseTi yofila, rom xalxs iqidam hqonia is qonebiTi Zal-Rone, romliTac igi gasZRolia
118
amodena vai-vaglaxsa da omebsa amodena xnis ganmavlobaSi. ai, sagani Rirs SesaniSnavi da metad
saintereso gamosakvlevad. es sagani rom Tval-win hqondes Cvens exlandel meistories, am sa-
ganzed rom ueWveli pasuxi mogvces vinme, bevrs naTels mohfenda awmyosa da momavalsac gzas
gaunaTebda~,1 ~...warsuli _ mkvidri saZirkvelia awmyosi, rogorc awmyo momavlisa. ...es samTa
JamTa erTmaneTzed damokidebuleba kanonia iseTive Seuryeveli da garduvali, rogorc yovelive
buneburi kanoni. ...aRdgena istoriisa _ eris gamococxlebaa, gamomxnevebaa awmyos gageba da
warmarTvaa, mermisis gamorkvevaa sibnelisagan~,2 ~cxovreba erTiani mdinarea oris didis toti-
sa: erTs rom xorcisaTvis moaqvs sazrdo, meores _ sulisaTvis. Tu an erTi daSra, an meore, _
gvami erisa mkvdaria, viTarca usulod xorci da uxorcod suli, saaqaosaTvis mainca. amitomac,
vinca sCivis da hRaRadebs saxorcielo purisaTvis, is amdenadve, Tu ar metad, unda iRwvodes
sasuliero purisaTvisac. adamiani, Tu mTeli eri, imisaTvis ki ar aris gaCenili, rom puri sWa-
mos, aramed pursa sWams imitom, rom kacur-kacad icxovros da acxovros Tavis STamomavali~.3
Cveni Rrma rwmeniT, swored aseT gaazrebas unda efuZnebodes saqarTvelos socialur-eko-
nomikuri ganviTarebis erovnuli koncefcia, romlis bazazec warimarTeba mizandasaxuli da ma-
Ralzneobrivi sameurneo-mmarTvelobiTi saqmianoba qveynis WeSmariti progresisaTvis.
Giorgi Shikhashvili
Irakli Svanidze
Economic and Management Issues in the New Testament
Resume Social – economic development of Georgia must be deeply connected to such fundamental conception
which takes into consideration the national and global values and will be optimal and compatible with economic process.
Among the global and national values, the superiority is given to Bible, theological moral and social eco-nomic activity based on these principles.
In order to fully comprehend general principles of social-economic development, it is important to search economic themes in the Bible, namely, in New Testament.
We can understand from the Bible that the Most High God Himself created and facilitaded economic ac-tivities and represents as an integral part of the Christian studies.
In our opinion, the national conception of social-economic development of the country should be modeled on such principles that will pave the way to put Georgia among the progressive countries.
1 WavWavaZe i. Zveli saqarTvelos ekonomiuri wyobis Sesaxeb. Txz., t.4, Tb., 1955, gv. 176. 2 WavWavaZe i. eri da istoria. Txz., t. 4, Tb., 1955, gv. 200, 204. 3 WavWavaZe i. Sinauri mimoxilva 1895 wlisa. Txz., t. 5, Tb., 1955, gv. 342.
119
malxaz Ciqobava
globaluri finansur-ekonomikuri krizisis fundamenturi mizezebi da misi
daZlevis alternatiuli gzebi
antikuri saberZneTidan moyolebuli dRemde mravali filosofosi da moazrovne daintere-
sebula iseTi umniSvnelovanesi da idumalebiT mosili fenomeniT, rogoricaa fuli. ra aris
fuli? rogoria misi roli saxelmwifoSi? gavrcelebuli SexedulebiT fuli ~sayovelTao eq-
vivalentia~, rac, vfiqrobT, winaaRmdegobrivia. fuli radganac gankuTvnilia gacvlisaTvis, is,
rasakvirvelia saqonelia. magram mas, rac gacvlisTvisaa gankuTvnili, sxvadasxva Rirebuleba ga-
aCnia gamyidvelisa da myidvelisaTvis. marTebuli iqneba Tu vityviT, rom fuli aris saqoneli,
romelsac aqvs ~sacvleli~ da ara ~saxmari~ Rirebuleba.
fulis msgavs gagebaze macxovari brZanebs:
~miCveneT fuli, romliTac ixdiT xarks. da miarTves mas dinari. da uTxra maT: visia es
xati da es warwera? miuges mas: keisrisa. maSin uTxra maT: miageT keisars keisrisa, xolo
RmerTs RmrTis~ (maTe. 22:19-21).
cxadia, rom aq macxovari fuls uwodebs saxelmwifos - ~keisris~ sakuTrebas. am SemTxve-
vaSi fuls gaaCnia saxmari Rirebuleba, magram mxolod saxelmwifosaTvis, vinaidan is misia. xo-
lo moqalaqeTaTvis fuls mxolod sacvleli Rirebuleba SeiZleba hqondes. rodesac saxelmwi-
fo fuls aZlevs moqalaqes, mas gadascems ara ~sakuTrebaSi~, aramed ~marTva-gamgeblobaSi~.
maSasadame, ~idealuri fuli~ aris saqoneli, romelic warmoadgens saxelmwifos sakuTre-
bas da moqalaqisaTvis mas gaaCnia mxolod sacvleli Rirebuleba. magram realur cxovrebaSi
kerZo pirisaTvis fuli iZens saxmar Rirebulebasac. misi floba adamians aniWebs Zalauflebas
Tavis sasargeblod gankargos da sakuTrebadac ki aqcios sxvisi qoneba.
fuladi sistemis sferoSi problemebi ukanasknel wlebSi mTel msoflioSi udidesi sis-
wrafiT grovdeba. Cvens droSi yvelam icis, rom e.w. mesame msoflios qveynebi verasodes SeZle-
ben valebis dafarvas, ganviTarebul qveynebSi mosaxleobis uRaribesi fenebis mdgomareoba mud-
mivad uaresdeba, xolo marto Sedegebis winaaRmdeg brZola mdgomareobas mxolod auaresebs.
raSi gamoixateba fulis Rirebulebis ryevis mizezebi, romelsac ukavSirdeba damangreveli
ekonomikuri krizisebi? msoflio ekonomikis istoria da gansakuTrebiT misi bolo aTwleulis
ganviTarebis tendencia metyvelebs imaze, rom rac dro gadis, sul ufro mZafrdeba ara marto
mesame msoflios, aramed zesaxelmwifoebis kolosaluri valis, umuSevrobisa da garemos tota-
luri dabinZurebis problemebi, rac pirdapir kavSirSia Tanamedrove monetaruli sistemis meqa-
nizmTan, romelic uzrunvelyofs fulis mimoqcevas.
miuxedavad imisa, rom fuli adamianis cxovrebis ganuyofeli nawilia, Zalze mcire maTgan-
ma Tu icis monetaruli sistemis funqcionirebisa da Cvens cxovrebaze fulis pirdapiri an
arapirdapiri gavlenis Sesaxeb. fuli Zalze aiolebs sazogadoebaSi saqonelgacvlas, romelic
efuZneba Sromis danawilebas da mas kacobriobis yvelaze genialur gamogonebad aqcevs. fuli
SesaZlebels xdis specializacias da emsaxureba Cveni civilizaciis safuZvels. magram problema
isaa, rom fuli ara marto emsaxureba saqonelgacvlas, aramed mas amuxruWebs, Tu is ugrovdeba
maT, romelTac saWiroze meti fuli aqvT da mimoqcevaSi ar xvdeba. amgvarad, iqmneba Taviseburi
kerZo ~sabaJo punqti~, sadac maT, romelTac saWiroze naklebi fuli aqvT, uwevT gadauxadon
erTgvari ~baJi~ imaT, romelTac saWiroze meti fuli gaaCniaT.
amasTan, Tanamedrove monetaruli sistema ganuyofelia inflaciis movlenisagan. xalxis
umravlesoba inflacias bunebriv movlenad Tvlis. maTi azriT msoflioSi ar arsebula, ar ar-
sebobs da momavalSic ar iarsebebs qveyana inflaciis gareSe. Tu davakvirdebiT globaluri
120
ekonomikuri maCveneblebis dinamikas, vnaxavT, rom erovnuli vali da procentebi kreditebze
ufro swrafad izrdeba, vidre realuri Semosavlebi, rac adre Tu gvian migviyvans kolafsTan
TviT maRalganviTarebul qveynebSi. problema isaa, rom mxolod mciredma gamoicnes fuladi
sistemis avadmyofobis niSnebi da ufro naklebma Tu icis gankurnebis recepti. aki dRemde ve-
ravin SeZlo Seeqmna jansaRi mdgradi fuladi sistema.
cnobilia, rom inflacia moqmedebs rogorc gadasaxadebiT dabegvris erTgvari forma, rom-
lis gamoyenebiT mTavrobas mxolod droebiT ZaluZs winaaRmdegoba gauwios zrdadi davaliane-
bis urTules problemas. inflaciis aucilebeli done miT ufro meti xdeba, rac metia erovnu-
li Semosavlis CamorCena valis saerTo moculobis mimarT. mTavrobebi iZulebulni xdebian ko-
losaluri saxelmwifo vali drodadro valis monetizaciiT Seamciron, magram amiT yvelaze
didi ziani adgeba maT, romlebmac ver SeZles TavianTi fulis dabandeba ~inflaciamdgrad~ aq-
tivebSi.
ekonomikis istoriis specialisti jon kingi paralels avlebs inflaciasa da procentebis
gadaxdas Soris aSS-is sakredito sapnis buStis magaliTze. misi azriT, procentebi, rogorc
fasebis zrdis umTavresi mizezi, faruli formiT arsebobs yvela saqonlis fasSi. `am azrma,
romelic miuxedavad imisa, rom marTalia, jerac ver moipova namdvili aRiareba... me yovelTvis
ganvixilavdi procentebs da rTul procentebs, rogorc ngrevis uxilav manqanas, romelic swo-
red axla moqmedebs gansakuTrebiT gulmodgined. Cven unda vecadoT ganvTavisufldeT am uazro
finansuri SeSlilobisgan~.1
Tanamedrove pirobebSi emisiis yvela erovnuli centri kvlavac uZvelesi sqemiT moqmedebs.
Tu romelime centraluri saemisio banki gascems kredits, vTqvaT, 100 dolaris odenobiT, is
Semdgom ibrunebs sesxis mimRebisgan, anu ekonomikisgan Tavis fuls, Tanac, procentebTan erTad!
elementaruli ariTmetikidan gamomdinareobs logikuri kiTxva: ~saidan unda gaCndes ekonomikaSi
sakmarisi Tanxa kreditebisa da procentebis dasabruneblad, Tu yvela saemisio centri ekonomi-
kaSi axdens mxolod kreditebis toli Tanxis emisias? pasuxi mdgomareobs imaSi, rom nebismie-
ri qveynis fulad-sakredito sistemis funqcionireba aseTi modeliT SesaZlebelia mxolod da
mxolod centraluri saemisio bankebis mier sul ufro mzardi sakredito ~sapnis buStebis~
winmswrebi ~gaberviT~. Tu aseTi sakredito-saemisio procesis maTematikur models avagebT
Excel-is cxrilis daxmarebiT, TvalnaTliv vnaxavT, rom vali ufro swrafad izrdeba, vidre
mimoqcevaSi fuladi masis nazrdi. kreditebze valis dabruneba procentebTan erTad urTierTo-
baTa am sistemis dros fizikurad SeuZlebelia mimoqcevaSi arsebuli fulis ukmarisobis gamo
rogorc calkeuli qveynis, ise msoflio ekonomikis masStabiT.~2
krizisi, romelic daiwyo aSS-Si da gavrcelda msoflioSi, swored zemoTaRniSnuli
bunebis matarebelia. msoflioSi dagrovebulia gonebisTvis miuwvdomeli davalianeba, romlis
sidide specialistTa SefasebiT bevrad aRemateba mTeli planetis warmoebis mTlian moculobas.
`2008 wlisaTvis aSS-Si mimoqcevaSi arsebul yovel dolarze modioda daaxloebiT ori
dolaris odenobis krediti. dolarebSi gacemuli axali kreditebis emisia, maSin roca adre
emitirebuli dolarebis dabruneba yovndeba, iwvevs maTi arauzrunvelyofili masis moculobis
zrdas aSS-sa da msoflioSi. imisaTvis, rom planetis mosaxleoba upiratesobas aniWebdes
danazogebis dolarebSi Senaxvas, Tanamedrove globaluri politika mimarTulia dolaris
mimarT erovnuli valutebis devalvaciisa da inflaciisaken~.3
1 John L. King, On The Brink of Great Depression II, Future Economic Trends, Goleta, Ca., 1987, p. 36. 2 Ciqobava m. Tanamedrove msoflio ekonomikuri sistemis mdgradoba globaluri krizisis fonze. `globalizacia da
ekonomikis mdgradi ganviTarebis perspeqtivebi~, me-4 saerTaSoriso samecniero konferencia, 23 marti 2012 w. sa-
konferencio masalebis krebuli, gv. 233. 3 iqve, gv. 233.
121
ukanaskneli 40 wlis ganmavlobaSi aSS-Si kerZo da sazogadoebrivi davalianeba war-
moudgeneli masStabebiT gaizarda, misma sididem 16 trln dolars gadaaWarba, rac aSS-is
mTliani Siga produqtis moculobaze metia. Tanac, is sul ufro mzardi tempebiT izrdeba.
mTavroba sargeblobs yvela saSualebiT, raTa mudmivad Solti gadauWiros am zrdas: garantie-
bi sesxis miRebaze, dotaciebi ipoTekur sesxebze, uZravi qonebisa da samomxmareblo saqonlis
SeZenisas dabali pirveladi Senatanebi, kreditebis SeTavazebis pirobebis Semsubuqeba, SeRavaTi-
ani dabegvra, dabali sadazRvevo premiebi da a.S. swrafi ekonomikuri zrdis Sedegad, romelic
fulis eqsponencialuri zrdiTaa ganpirobebuli, socialuri Sedegebi garkveuli droiT Seum-
Cneveli rCeba. mankieri wre, romelic sul ufro swrafad ikvreba, aseTia: meti inflacia, meti
socialuri usamarTloba da garemoze damangreveli zemoqmedeba.
procentebi inflaciis erTaderTi faqtori rodia. nedli resursebis amowurva, uzomo
xarjebi SeiaraRebaze da omebze, inflaciur tendenciebs aZlierebs. Tumca, Cveulebriv, saemisio
bankebis mier gonivruli politikis gatareba fuladi sistemis sferoSi, procentebze, rogorc
fuladi mimoqcevis uzrunvelyofis saSualebaze uaris Tqma mudmivi inflaciis umTavresi faq-
toris aRmofxvris erTaderTi gzaa.
XIX saukunis bolos silvio hezelma, warmatebulma komersantma, romelic muSaobda ger-
maniasa da argentinaSi, SeniSna, rom misi saqoneli zogjer iyideboda swrafad da karg fasad,
xolo zogjer iyideboda nela fasebis Semcirebis tendenciiT. man daiwyo am garemoebis mizeze-
bis Zebna da gaigo, rom aRmavloba da recesia naklebad iyo dakavSirebuli mis saqonelze arse-
bul moTxovnasa da xarisxze da ZiriTadad, ganpirobebuli iyo fulad bazarze arsebuli fu-
lis fasiT.
hezelma gadawyvita Tvalyuri edevnebina amgvar ryevebze da male mivida im daskvnamde, rom
xalxi yidulobda maSin, roca saprocento ganakveTi iyo dabali da ar yidulobdnen maSin, ro-
ca is iyo maRali. mizezi imisa, rom fuli iyo xan meti, xan naklebi, mdgomareobda fulis
mflobelTa survilSi gaecaT is procentebiT. Tu isini SeZlebdnen 2.5%-ze naklebis miRebas,
gabatondeboda fulis TavisTan datovebis tendencia, rac iwvevda kapitaldabandebis Semcirebas
da es ukanskneli ki - firmebis bankrotobas da samuSao adgilebis Semcirebas. garkveuli peri-
odis Semdeg Tu xalxi kvlav gamoxatavda mzadyofnas gadaexadaT meti procentebi misaReb
fulze, is kvlav siamovnebiT gaicemoda. amgvarad, iwyeboda axali ekonomikuri cikli, romlis -
sawyis etapze saprocento ganakveTi da saqonelze fasebi maRali iyo. Semdgom, TandaTanobiT,
saqonlis raodenobisa da fuladi masis swrafi zrdis Sedegad saprocento ganakveTi isev mcir-
deboda da sabolood, kvlavac Tavs iCenda kapitalis `gaficvis~ procesi.
silvio hezelma es fenomeni axsna imiT, rom nebismieri saqonlisgan gansxvavebiT fuli Se-
iZleba Seinaxo praqtikulad yovelgvari danaxarjis gareSe. Tu erT adamians gaaCnia kalaTa
vaSli, xolo meores - fuli, vaSlis mflobelma drois mcire monakveTSi danakargis Tavidan
asacileblad unda gayidos is, xolo fulis mflobels SeuZlia daelodos xelsayrel dros.
misi fuli ar saWiroebs `sasawyobo xarjebs~, piriqiT, iZleva `likvidurobis sarfianobas~, e.i.
mocemul pirs fuli jibeSi aqvs Tu sabanko angariSze, SeuZlia daelodos fasebis im donemde
Semcirebas, rodesac sarfiani iqneba saqonlis yidva.
silvio hezeli askvnis: `Tu Cven SevZlebT iseTi fuladi sistemis Seqmnas, sadac fuli,
rogorc sxva saqoneli da momsaxureba iTxovs Tavisebur `sasawyobo xarjebs~, ekonomika ganTa-
visufldeba fuliT spekulaciiT gamowveuli aRmavlobebisa da vardnisagan~.1 man SemogvTavaza
am fuladi sistemis farglebSi iseTi pirobebis Seqmna, sadac fuli `iJangeba~, e.i. ibegreba
sargeblobisaTvis gadasaxdeliT.
1 Гезель С., "Естественный экономический порядок", www.biz-spros.ru/gesell.html, gv. 153.
122
1890 wels silvio hezelma Camoayaliba idea `bunebrivi ekonomikuri wesrigis~ Sesaxeb,
romelic uzrunvelyofs fulis mimoqcevas, sadac fuli iqceva saxelmwifo momsaxurebad da
romlisTvisac xalxi gadaricxavs sargeblobisaTvis gadasaxdels. nacvlad imisa, rom gadaxdil
iqnes procentebi maT sasargeblod, romelTac saWiroze meti fuli aqvT, xalxma unda gadaixa-
dos mcireodeni Tanxa cirkulaciidan fulis amoRebisaTvis, raTa fuli dabrundes mimoqcevaSi.
gadasaxdeli warimarTeba ara calkeuli pirebis, aramed yvelas sasargeblod. imisaTvis, rom es
azri ufro gasagebi gaxdes, fuli SeiZleba SevadaroT sarkinigzo vagonebs, romlebic fulis
msgavsad aioleben saqonelgacvlas. TavisTavad cxadia, rom sarkinigzo kompania ar uxdis premi-
as (procentebs) imas, vinc sargeblobs vagonebiT tvirTis dasaclelad, aramed msargebeli ix-
dis mcireoden `safasurs vagonebis mocdenisaTvis~, Tu ar uzrunvelyo vagonebis droulad
dacla. es principSi yvelaferia, rac unda gakeTdes fulTan mimarTebaSi, raTa gamovricxoT
procentebis negatiuri zemoqmedeba. yoveli msargebeli gadaricxavs mcireoden `gadasaxdels ga-
Cerebis adgilas dayenebisaTvis~, Tu fuls moacdens ufro metad, vidre aucilebelia gacvlis
miznisaTvis.
Tu dRes procentebi warmoadgens kerZo mogebis nawils, fuliT sargeblobaze gadasax-
deli gaxdeba sazogadoebis mogebis gamomxatveli. gadasaxdeli kvlav unda CavuSvaT fulad mi-
moqcevaSi, raTa SenarCundes wonasworoba fuladi mimoqcevis moculobasa da ekonomikur aqti-
vobis moculobas Soris. is gaxdeba sazogadoebrivi Semosavlis wyaro, romlis daniSnuleba iq-
neba saemisio bankisa da fulis gacvlis xarjebis dafarva. nameti warimarTeba saxelmwifo xa-
zinaSi, rogorc dRes xdeba da SesaZlebeli gaxdeba misi gamoyeneba valebis miznobrivi dafar-
visaTvis. aseTi cvlileba, raoden martivad ar unda mogveCvenos, saSualebas mogvcems gadavwyvi-
toT mravali socialur-ekonomikuri problema, romlebic warsulSic da axlac procentebiTa
da rTuli procentebiTaa gamowveuli.
silvio hezelma procentebisagan Tavisufal fuls uwoda `Tavisufali fuli~. diter
zurma SemoiRo `neitraluri fulis~1 aRniSvna, vinaidan is emsaxureba yvelas da aravis aZlevs
SedarebiT upiratesobas, rogorc es Tanamedrove fulad sistemaSi xdeba.
XX saukunis 30-ian wlebSi hezelis Teoriis mimdevrebma ganaxorcieles uprocento fu-
liT ramdenime eqsperimenti, ramac daadastura am azris siswore. avstriaSi, safrangeTSi, ger-
maniaSi, espaneTSi, Sveicariasa da aSS-Si mimarTes cdebs daenergaT Tavisufali fuli umuSevro-
bis aRmosafxvrelad. yvelaze warmatebuli gamodga eqsperimenti avstriis qalaq viorglSi.
viorglSi, sadac 3000 kaci cxovrobda, fuladi reformis ideam xalxTa goneba daipyro
1932-1933 wlebSi. qalaqis burgomistrma daarwmuna komersantebi da mmarTvelobiTi personali
imaSi, rom aravin arafers dahkargavda, aramed piriqiT, bevrsac SeiZenda fulis eqsperimentis
xarjze, rogorc es warmodgenilia silvio hezelis wignSi `bunebrivi ekonomikuri wesrigi~.
moqalaqeebma Tanxmoba ganacxades, magistratma gamouSva 5000 `Tavisufali Silingebi~ (e.i. up-
rocento Silingebi), romelic bankSi amave Tanxis Cveulebrivi avstriuli SilingebiT iqna da-
faruli. qalaqSi aSenda xidi, gaumjobesda gzebis mdgomareoba, gaizarda kapitaldabandebebi sa-
zogadoebriv sferoebSi. am fuliT anazRaurda xelfasebi da masalebi, vaWrebi da mewarmeebi mas
saqonlisa da momsaxurebis sanacvlod Rebulobdnen.
aRniSnuli fuliT sargeblobisaTvis gadasaxdeli Seadgenda TveSi 1%-s, e.i. 12% weli-
wadSi. is unda Seetana mas, visac aRmoaCndeboda banknota Tvis bolos. gadaxda warmoebda mar-
kis formiT, romlis nominali banknotis 1% iyo da ekvreboda banknotas meore mxareze. amgvari
markis gareSe banknota CaiTvleboda Zaladakargulad. aseTma mciredma gadasaxdelma gamoiwvia
is, rom nebismieri adamiani, romelmac miiRo Tavisufali Silingi anazRaurebis saxiT, cdilob-
1 Margrit Kennedy: Interest and Inflation Free Money. Published by Seva International, gv. 12.
123
da rac SeiZleba swrafad daexarja is, vidre gadavidoda Tavisi Cveulebrivi fuliT gadaxdaze.
viorglis mcxovrebni TviT TavianT gadasaxadsac ixdidnen adre, raTa Tavi daeRwiaT fuliT
sargeblobaze gadasaxdelisagan. 1 wlis ganmavlobaSi 5000 Tavisufali Silingi mimoqcevaSi iyo
463-jer, warmoebuli iqna saqoneli da momsaxureba 2300000 Silingis odenobiT .
Cveulebrivi Silingi am droisaTvis sul 213-jer iyo mimoqcevaSi.1
swored am dros, rodesac evropis mravali qveyana uSedegod ebrZoda zrdad umuSevrobas,
viorglSi weliwadSi umuSevrobis done 25%-iT Semcirda. magistratis mier miRebulma anazRau-
rebam 5000 Silingis 12%, e.i. 600 Tavisufali Silingi Seadgina, rac ara romelime
konkretuli piris, aramed sazogadoebrivi saWiroebisaTvis, anu Temis sasargeblod daixarja.
rodesac avstriis 300 Temze meti dainteresda am modeliT, avstriis erovnulma bankma
amaSi dainaxa sakuTari monopoliisadmi safrTxe. is Caeria magistratis saqmeSi da akrZala Ta-
visufali adgilobrivi fulis dabeWdva. miuxedavad imisa, rom kamaTi mimdinareobda Zalian did-
xans da ganixileboda avstriis umaRles sasamarTlo instanciaSic, verc viorglma da evropis
vercerTma Temma ver SeZlo gaemeorebina aRniSnuli eqsperimenti.
diter zuris wignSi "Capitalism at its best" (`kapitalizmi Tavisi saukeTeso gamovli-
nebebiT~) moyvanilia korsenis mogonebebi hezelis koncefciis ganxorcielebis cdebze "Stam-pscrip Movement"-is (`moZraoba marka-fulisaken~) farglebSi aSS-Si 1933 wels. am dros 100-ze
metma Temma aSS-Si, maT Soris ramdenime msxvilma qalaqma, daiwyo fulis SemoReba, romelsac
unda emoqmeda viorglis `Tavisufali fulis~ analogiurad. Sromis, Sinagan saqmeTa da ekonomi-
kis saministroebi vaSingtonSi dakavebuli iyo am sakiTxiT da Tumca arcerTi maTgani amis wina-
aRmdegi ar yofila, maT ver SeZles aucilebeli nebarTvis gacema. sabolood, aSS-is saxel-
mwifo mdivanma din aCesonma mTavrobis mrCevels ekonomikis sakiTxebSi, harvardis universite-
tis profesors rasel spragas sTxova gamoeTqva azri mocemuli sakiTxisadmi. profesorma spra-
gam ganacxada, rom mas principSi araferi hqonda sawinaaRmdego axali samuSao adgilebis Seq-
mnis mizniT fuli-markebis gamoSvebis mimarT. magram man ganacxada, rom winadadeba Zlier scil-
deboda dasaSveb farglebs: es iqneboda RonisZieba mimarTuli amerikis fuladi sistemis sru-
lad Secvlisaken da mas ar hqonda uflebamosileba Tanxmoba ganecxadebina aseTi globaluri
cvlilebebis ganxorcielebaze. maSasadame, `fuli-markebis~ danergvam, romelsac savsebiT SesaZ-
lebelia gamoewvia fulis reforma, marcxi ganicada.2
prezidentma ruzveltma 1933 wlis 4 marts gasca gankarguleba bankebis muSaobis droe-
biT Sewyvetisa da damxmare valutis Semdgomi gamoSvebis akrZalvis Sesaxeb. bolos korseni as-
kvnis: `mTlianobaSi SeiZleba iTqvas, rom fulis stabilurobis uzrunvelyofis saqmeSi teqni-
kuri sirTule Zalze umniSvneloa TviT problemis gagebis ararsebobasTan SedarebiT. manamde,
vidre ar gadailaxeba iluzia fulis rolze, praqtikulad SeuZlebeli iqneba saWiro politi-
kuri nebis Tavmoyra stabilurobis uzrunvelsayofad~.3
ioSito otanis winadadebiT problemis teqnikuri mxare, e.i. `cirkulaciidan amoRebisaT-
vis safasuris gadaxda~, SeiZleba ufro martivad gadawydes: 90% imisa, rasac Cven dRes
`fuls~ vuwodebT, sinamdvileSi warmoadgens cifrebs kompiuterebSi. amitom, Tanamedrove piro-
bebSi sayovelTaod miRebuli angariSsworebis sistemis farglebSi neitraluri fulis SemoRe-
bis Semdeg sargeblobisaTvis gadasaxdeli SeiZleba amoRebul iqnes sakmaod martivad. angariSeb-
ze fuladi anabrebi, romlebic mflobelebis gankargulebaSia nebismier dros, SeiZleba daibeg-
1 Margrit Kennedy: Interest and Inflation Free Money. Published by Seva International, gv. 13. 2 Dieter Suhr, Capitalism at its Best, unpublished manuscript), 1988, gv. 98. 3 Margrit Kennedy: Interest and Inflation Free Money. Published by Seva International, gv. 15.
124
ros yovelTviurad, magaliTad, 0.5%-is odenobiT, e.i. 6%-iT weliwadSi.1 yoveli adamiani, ro-
melsac eqneba sakuTar angariSze meti neitraluri fuli, vidre mas Wirdeba mimdinare Tves
garkveuli xarjebis gasawevad, danakargis Tavidan acilebis mizniT gadaiyvans Semnaxvel sala-
roSi sakuTar angariSze, sadac is ar ibegreba.
marTalia, neitraluri fuli ver moutans mis mflobels procentebs, magram is SeinarCu-
nebs Tavis stabilur Rirebulebas. rogorc ki fulze procentebi gaqreba, inflaciis upirve-
lesi mizezi aRar iarsebebs. vinc miiRebs kreditebs, procentebs ar gadaixdis, mxolod premias
riskisaTvis da kreditis administraciisaTvis, romelic axlac CarTulia nebismier sabanko kre-
ditSi. es ukanaskneli Cveulebrivi kreditis 1.5-2.5%-s Seadgens. amgvarad, praqtikulad am Tva-
lsazrisiT bevri araferi Seicvleba.
bankebi gaagrZelebdnen funqcionirebas iseve, rogorc adre, oRond im gansxvavebiT, rom
isini ufro metad dainteresdebian kreditebis gacemiT, ramdenadac isinic daeqvemdebarebian
cirkulaciidan amoRebuli fulisTvis safasuris gadaxdis meqanizmis moqmedebas.
kreditebsa da danazogebs Soris wonasworobis uzrunvelsayofad bankSi, SesaZlebelia,
warmoiSvas koreqtirebadi procentis SemoRebis aucilebloba ±1%-is odenobiT. amrigad, Tu
bankSi Semnaxvel angariSebze arsebobs ufro meti fuli, vidre mas Wirdeba, maSin man unda ga-
dauxados saxelmwifos 1%. Tu banks Seeqmneba sirTule gadaxdisunarianobis TvalsazrisiT, ma-
Sin is miiRebs Sesabamis Tanxas. am SemTxvevaSi, fuliT sargeblobisaTvis safasuri iqnebda re-
gulirebis droebiTi meqanizmi dRevandeli procentebisagan gansxvavebiT, romelic simdidris ga-
danawilebis SeniRbuli meqanizmia.
am reformis safuZvlad unda iqces sakmaod zusti Sexameba cirkulirebadi fulis raode-
nobisa im TanxasTan, romelic aucilebelia yvela komerciuli garigebis gansaxorcieleblad.
rodesac warmoebuli fulis raodenoba gautoldeba yvela transaqciis Rirebulebas, maSin meti
fulis emisia saWiro ar iqneba. es niSnavs, rom axali fuli ukve SesabamisobaSi mova `bunebri-
vi~ zrdis modelTan da ara eqsponencialurTan. axali fulis naRdi kupiurebis dagroveba SeiZ-
leba Tavidan iqnes acilebuli ufro eleganturi saSualebiT, vidre markebis dawebebiT bankno-
tis meore mxares. SeiZleba magaliTad, daibeWdos banknotebi sxvadasxva feriTa da zomiT;
seriidan erTi weliwadSi erTxel an orjer yovelgvari winaswari gafrTxilebis gareSe SeiZ-
leba amoRebul iqnes mimoqcevidan. saxelmwifosaTvis es xarjebi ar gadaaWarbebs gacveTili
Zveli banknotebis axliT SecvlasTan dakavSirebul xarjebs. rogorc avstriisa da amerikis ga-
mocdileba gviCvenebs, reformis politikuri aspeqti gadamwyvetia teqnikurTan SedarebiT. zemo-
TaRwerili fuladi reforma, romelic gatardeba farTo masStabiT, Tandayolili unda iyos mi-
wisa da sagadasaxado reformiT. miwis reformis gareSe zedmeti fuli miipyrobs miwis speku-
liantebis yuradRebas. sagadasaxado reforma aucilebelia seriozuli ekologiuri problemebis
ganaskontroleblad, romelic SeiZleba mohyves ekonomikur bums procentebisagan Tavisufali
fulis SemoRebis SemTxvevaSi.
istoriuli gamocdileba metyvelebs imaze, rom sxvadasxva drois religiuri liderebi,
rogoricaa magaliTad mose, aristotele, muhamedi, luTeri, cvingli da gandi, cdilobdnen aR-
moefxvraT socialuri usamarTloba, romelic gamowveuli iyo procentebis mudmivi gadaxdevine-
biT da amasTan dakavSirebiT iZleodnen rCevebs, riTac akrZales procentebis miReba. maT esmo-
daT problemis arsi.
magaliTad, moses wignSi weria: `Tu fuls sesxad aZlev Sens Zmas, Raribs, arasodes mo-
epyra mas, rogorc mevaxSe. Sen ar gaqvs ufleba is dabegro procentebiT~. aristotele Tavis
`politikaSi~ wers: `mevaxSes ver itanen sruliad samarTlianad, radgan misTvis TviT fuli
1 Margrit Kennedy: Interest and Inflation Free Money. Published by Seva International, gv. 15.
125
gamxdara Semosavlis wyarod da ar gamoiyeneba imisaTvis, risTvisac is iqna gamogonebuli.
fuli warmoiSva saqonelgacvlisaTvis, xolo procentebi fulisgan qmnis met fuls, saidanac
momdinareobs misi saxelwodebac... procentebi - es aris fuli fulisgan, amitom is yvela saxis
saqmianobis bunebis sawinaaRmdegoa~.
martin luTerma (1483-1546) mravaljer saSinlad amxila mevaxSeebi: `da amitom mevaxSe da
kriJangi - sinamdvileSi adamiani ar aris; is scodavs araadamianurad. mas yvelaze saSinel ti-
ranze, mkvlelze da mZarcvelze uaresad unda movepyraT, TiTqmis iseTive bilwia, rogor TviT
eSmaki. gvevlineba ara rogorc mteri, aramed rogorc megobari da Tanamoqalaqe Temis mfarve-
lobisa da dacvis qveS myofi, magram sazizRaria nebismier mterze da mkvlel-wamqezebelze. ami-
tom Tu quCis mZarcvelebs, mkvlelebsa da damnaSaveebs borbalze awameben da Tavs kveTen, maSin
raoden saWiroa daborbvla, wameba yvela mevaxSisa, devna, wyevla da Tavis mokveTa yvela kri-
Jangisa...~1
reformatori ulrix cvingli (1484-1531) kidev ufro Sors wavida sekularizaciis gziT.
erTi mxriv man gamoacxada procentebi uRmerTod da antiqristianulad, meore mxriv aRiara sa-
xelmwifos ufleba saprocento ganakveTis gansazRvraSi.
sainteresoa, ra xdeboda am mxriv saqarTveloSi. vaxtang VI-is samarTali adgenda:
`mxolod Tavis sulis moZules SeuZlia gaasesxos fuli 30%-ad, odnav visac uyvars suli
Tavisi - 24%-ad, visac kidev ufro uyvars - 18%, xolo visac namdvilad uyvars suli - 12%-
ad unda asesxos, magram yvelaze umjobesia sulis cxonebisaTvis, savsebiT rom ar aiRebodes
sargebeli. vaxtang VI, akanonebs ra valze sargeblis normas, wers: Tu movale ise gaRaribda,
rom valis gadaxda ar ZaluZs, maSin mas aramc Tu sargebeli, aramed Tavnic ar moeTxoveba. Tu
sakmao SeZleba aqvs, gadaxdeba mxolod Tavni. Tu movale tyveobaSia, misi coli da
mcirewlovani Svilebi valdebulni arian mxolod SeZlebisamebr gadaixadon vali. xolo Tu
isini usaxsroa, maSin kreditori iZulebuli xdeba daucados movales, romelmac tyveobidan
dabrunebis Semdeg unda dafaros vali. Tu movale mokvda, maSin mevales ar aqvs ufleba vali
moiTxovos mis mcirewlovan SvilTa momwifebamde.2
Tu sityvasityviT vTargmniT berZnuli originalis teqsts, maSin lukas saxarebaSi vkiTx-
ulobT: `xolo Tqven giyvardeT Tqveni mtrebi, keTili uyaviT da sesxi mieciT maT, ise, rom
arafers moelodeT sanacvlod...~. nikeis krebam, romelic qristes dabadebidan 325 wels Sedga,
yvela sasuliero pirs aukrZala procentis gadaxdevineba. damnaSavis dasja Seadgenda Rirsebis
dauyovnebliv ayras. 1139 wels meore laTeranulma krebam daadgina: `vinc iRebs procentebs,
unda ganikveTos eklesiidan da misi ukan dabruneba SesaZlebelia umkacresi monaniebis Semdeg
da udidesi sifrTxiliT. procentebis gadamxdevineblebi, romlebic sikvdilis win Tu ar daad-
gebian WeSmaritebis gzas, ar unda daikrZalon qristianuli wesiT~.
akrZalvebma, romelic daedo procentebs romis papebis mier evropuli Suasaukuneebis
dros, romlis Tanaxmadac procentebis amRebi qristianebi ikveTebodnen eklesiidan, problemaTa
mTeli simZime daakisra ebraelebs, romelTac ufleba eZleodaT aeRoT procentebi sxva aRmsa-
reblobis xalxisgan. es ukanasknelni im droidan moyolebuli sul ufro gadaiqcnen msofli-
os wamyvan bankirebad. TviT Zveli aRTqmidan ebraulma Temma icoda imis Sesaxeb, rom procente-
bi grZelvadiani periodisaTvis arRveven nebismier socialur organizms. amitom Zvel dros aRi-
arebuli iyo `wminda weli~, yvela procentisa da valis patieba 7 weliwadSi erTxel: `yoveli
meSvide wlis Tavze gamoacxade patieba. ai, patiebis raoba: apatios yovelma mevalem, visac rame
usesxebia Tavisi moyvasisaTvis, da nurafers moTxovs Tavis moyvass an moZmes, radgan patieba
1 Margrit Kennedy: Interest and Inflation Free Money. Published by Seva International, p. 16. 2 kakulia r., xelaia g. fulis mimoqceva da kreditis zogadi Teoria. Tbilisi 2000 w., gv. 165.
126
iqneba gamocxadebuli uflis saxelze. ucxoels mosTxove, magram apatie Sens moZmes, Tu Seni
vali eqna~ (rjl. 15:1-3).
amgvarad, arsebobda im zianis SezRudvis SesaZlebloba, romelic gamowveuli iyo procen-
tebiT, Tumca xangrZlivi gadawyveta mainc ver iqna moZebnili.
bibliis Tanaxmad, daaxloebiT 2000 wlis winaT macxovarma zarafebi (mekermeebi) taZri-
dan gaaZeva. aRsaniSnavia, rom es iyo macxovris miwieri cxovrebis erTaderTi SemTxveva, roca
man Zalas mimarTa. ebraelebi, romlebic midiodnen ierusalimSi, ixdidnen taZris Sesawirs, sa-
dac Rebulobdnen mxolod specialur, im droisaTvis mimoqcevaSi arsebul sufTa vercxlis
monetas - naxevarSekels da sxva monetebisagan gansxvavebiT masze ar iyo gamosaxuli romis im-
peratori. amitom ebraelebisaTvis es moneta iyo erTaderTi, romelic taZris Sesawirad ga-
modgeboda. magram mimoqcevaSi misi raodenoba Zalian mcire iyo, ris gamoc saWiro xdeboda me-
kermeebis momsaxureba. maT daipyres es bazari, mniSvnelovnad gazardes popularuli monetis
fasi da sabolood, daamyares mis miwodebaze sruli monopolia. rasakvirvelia, amiT mekermeebma
TavianTvis uzrunvelyves fantastikuri sargebeli, xolo ebraelebi ki iZulebulni iyvnen me-
kermeebisTvis gadaexadaT am ukanasknelTa mier dawesebuli nebismieri fasi. macxovrisaTvis
yovelive es iyo RvTis saxlis siwmindis uxeSi xelyofa.
Tumca mekermeTa jgufi qristes dabadebamde bevrad adre aRmocenda. jer kidev Cvens wel-
TaRricxvamde 200 wels romis imperiaSi seriozuli problemebi Seiqmna mekermeTa gamo. romis
orma adreulma imperatorma scada moespo mekermeTa Zalaufleba mevaxSeobis amkrZalavi kanone-
bis SemoRebiT. maT aseve akrZales 500 akramde miwis giravnoba. aRsaniSnavia, rom orive impera-
tori moklul iqna.
Cvens welT aRricxvamde 48 wels iulius keisarma mekermeebs CamoarTva fulis gamoSvebis
ufleba da TavaT gamouSva fuli, romelic mTlianad sazogadoebis interesebs emsaxureboda.
fuladi masis mniSvnelovan zrdas grandiozuli sazogadoebrivi proeqtebis ganxorcieleba mo-
hyva. aigo mravali saerTo daniSnulebis Senoba. xalxma keisari Seiyvara, magram mekermeebma is
SeiZules. mkvlevarTa mtkicebiT swored es gaxda misi mkvlelobis mTavari mizezi. erTi ram
namdvilad cnobilia - iulius keisris sikvdilis Semdeg romSi fulis siuxve dasrulda. gai-
zarda gadasaxadebi. korufcia da yalbi fulis damzadeba cxovrebis wesad iqca. sabolood,
romSi fuladi masa 90%-iT Semcirda. ubralo xalxi gakotrda. mevaxSeobis ayvavebasTan erTad
maT srulad CamoerTvaT miwebi da saxlebi. fulis miwodebis SemcirebasTan erTad romis
mosaxleobam dakarga ndoba xelisuflebisadmi da uari Tqva mis mxardaWeraze. ayvavebuli romis
imperia sabolood wyvdiadma moicva. igive SeiZleba daemarTos nebismier qveyanas, rogori Zleva-
mosilic ar unda iyos, Tu monetaruli sistema kacobriobis istoriaSi arsebul yvelaze did
usamarTlobaze - mevaxSeobaze iqneba dafuZnebuli.
qristes jvarcmidan daaxloebiT aTasi wlis Semdeg inglisSi gaaqtiurdnen mekermeebi,
romlebic axdendnen fulis sesxad gacemas da gansazRvravdnen mimoqcevaSi maT raodenobas. isini
ise gaZlierdnen, rom britaneTis ekonomikiT manipulirebac ki SeeZloT, Tumca jer kidev ar
warmoadgendnen bankirebs am sityvis Tanamedrove gagebiT. metwilad eseni iyvnen iuvelirebi,
romlebic adreul bankirebad SeiZleba miviCnioT, radganac sxvebisgan iRebdnen Zvirfaseulobas
Sesanaxad.
pirveli qaRaldis fuli warmoadgenda xelwerils im oqroze, romelic mibarebuli hqonda
iuvelirs Sesanaxad. amgvarad Caisaxa qaRaldis fuli. is ufro mosaxerxebeli iyo, vidre didi
raodenobis mZime oqrosa da vercxlis monetebis tareba. bolos da bolos, iuvelirebma SeamCnies,
rom meanabreTa mxolod mciredi raodenoba Tu modioda maTTan vadaze adre da moiTxovda saku-
Tar Zvirfaseulobas. swored maSin daiwyes maT TaRliToba, roca aRmoaCines, rom SeeZloT ga-
moeSvaT meti odenobis qaRaldis fuli, rac maTdami mibarebuli oqros raodenobas aRemateboda
127
da gaecaT es arauzrunvelyofili fuli sesxad masze procentebis gadaxdevinebis aucileblobiT.
yvelaze mTavari iyos is, rom aravis SeeZlo maTi gamoWera sicrueSi.
ase gaCnda sabanko operaciebi nawilobrivi uzrunvelyofiT, e.i. fuladi Tanxis sesxad ga-
cema, romelic bevrad aRemateba depozitze arsebuli aqtivebis raodenobas. amgvarad, Tu iu-
velirebs miabarebdnen 1000 uncia oqros Sesanaxad, isini am Tanxis uzrunvelyofiT gascemdnen,
vTqvaT, 10-jer met, anu 10000 uncia oqros ekvivalentur kredits qaRaldis fuliT da Ziri-
Tad TanxasTan erTad damatebiT iRebdnen procentebs. amgvarad, iuvelirebi Tavs uyridnen sul
ufro met qaRaldis fuls, romliTac isakuTrebdnen sul ufro met oqros da sxva realur
aqtivebs.
dReisaTvis rezervebis saxiT arsebul fulze meti odenobiT fulis gacemis praqtikas
ewodeba sabanko operaciebi nawilobrivi darezervebiT. TiToeul banks SeuZlia gasces krediti
rezervebze, vTqvaT, 10-jer meti odenobiT. amitom bankebi mdidrdebian, vTqvaT, 8%-iani wliuri
ganakveTiT kreditebis gacemis SemTxvevaSi sinamdvileSi ara wliuri 8, aramed 80%-iani Semo-
savliT.
niSnavs Tu ara es imas, rom sabanko saqme imTaviTve kriminaluria? ra Tqma unda, ara. Sua
saukuneebSi evropaSi akrZaluli iyo kreditebiT sargeblobisTvis procentebis gadaxda. es
koncefcia efuZneboda Toma aqvinelis swavlebas, romlis mixedviTac fulis mizani sazogadoe-
bis wevrebs Soris saqonlis mimoqcevis gamartivebaa, rac aucilebelia RvTismosaobisaTvis.
procentebis aReba, maTi azriT, xels uSlis am miznis miRwevas, radganac fuliT sargeblobas
zedmetad amZimebs. sxva sityvebiT rom vTqvaT, sabanko procenti ewinaaRmdegeba saR azrsa da
samarTlianobas. am postulatis Tanaxmad Sua saukuneebis evropaSi specialuri saeklesio ka-
noni krZalavda kreditebze procentebis gadaxdevinebas da mas danaSaulis Semadgenlad ganixi-
lavda. mogvianebiT, vaWrobis ganviTarebis kvaldakval da axali sainvesticio SesaZleblobebis
gaCenasTan erTad aRiarebul iqna, rom kreditors uwevda garkveuli xarjebis gaReba, romelic
ukavSirdeboda rogorc risks, ise xelidan gaSvebul saqmian SesaZleblobebs. amitom, daSvebul
iqna garkveuli daqviTvebi, magram ara procentebi kreditze. saerTod, yvela moralisti, ro-
meli religiis mimdevaric ar unda yofiliyo, yovelTvis gmobda TaRliTobas, RaribTa Cagvras
da usamarTlobas, rogorc moralTan sruliad Seusabamo movlenas. Tanamedrove sabanko opera-
ciebi nawilobrivi darezervebiT emyareba TaRliTobas da swored amitom iwvevs siRaribis
zrdas da amcirebs fulis Rirebulebas.
Zvelma iuvelirebma aRmoaCines, rom SesaZlebeli iyo zemogebis miReba fulis raodenobis
manipulirebiT. rodesac fuladi masa izrdeboda, dakrediteba sul ufro martivdeboda. ada-
mianebi fuls sesxulobdnen biznesis gafarToebis mizniT. rodesac fulis miwodeba mcirdeboda,
kreditis Rirebuleba izrdeboda da dakrediteba rTuldeba. msesxebelTa garkveuli raodenoba
uunaro iyo gaenaRdebina aRebuli kreditebi an daefara Zveli kreditebi axlad aRebuli kred-
itebiT. isini kotrdebodnen da maTi qoneba iuvelirTa xelSi gadadioda. igive xdeba dResac,
mxolod im gansxvavebiT, rom Cvens droSi ekonomikis am ryevebs „saqmian ciklebs“ uwodeben.
rogorc Tavis droze iulius keisarma, ise inglisis mefem henrix pirvelma daaxloebiT
1100 wels gadawyvita iuvelirebisaTvis fulis gamoSvebis uflebis CamorTmeva. man mimoqcevidan
amoiRo nominaluri Rirebulebis yvela nimuSi, romelic ki gamoiyeneboda mimoqcevaSi Rarib
provinciebSi, kerZod, zRvis niJarebi, bumbulis kalmebi da a.S. man gamoigona istoriaSi erT-
erTi yvelaze uCveulo fuladi sistema, romelsac ewodeba „sazomi lartyis“ sistema, ramac
daaxloebiT 725 weli iarseba da mxolod 1826 wels iqna gauqmebuli. es sistema miRebul iqna
imisaTvis, raTa Tavi daeRwiaT iuvelirTa manipulaciebisagan.
henrix pirvelis fuli warmoadgenda xis gaprialebul lartyas, romelsac erT mxares
hqonda Wdeebi nominalis aRsaniSnavad. Semdgom lartya ixliCeboda mTel sigrZeze ise, rom
128
Wdeebi SenarCunebuliyo. lartyis erTi naxevari rCeboda mefesTan da siyalbisgan dacvas
emsaxureboda, xolo meore nawili gaiSveboda mimoqcevaSi. ar unda iyos ucnauri is, rom 1694
wels Tavisi daarsebidan inglisis banki (inglisis centraluri banki) Tavs daesxa am sistemas,
romelic mis kontrols ar eqvemdebareboda. risi miRweva surda mefe henrix pirvels? ratom
aRiara xalxma Tavis droze fulad xis naWeri?
kacobriobis mTeli istoriis manZilze adamianebi saqonelgacvliT operaciebSi iyenebdnen
yvelafers, romlis Sefasebasa da fulis saxiT gamoyenebaSi Tanxmdebodnen. ras warmoadgens
fuli Cvens droSi? mxolod qaRaldis naglejs. miuxedavad amisa, aq arsebobs Taviseburi si-
brZne - imave mefe henrixma brZana gamoyenebuliyo sazomi lartya samefo gadasaxadebis gadas-
axdelad, ramac imTaviTve ganapiroba misi mimoqcevaSi arseboba da fulad aRiareba.
sinamdvileSi arcerTi fuladi sistema ise kargad da xangrZlivad ar funqcionirebda,
rogorc mefe henrix pirveliseuli. SevniSnoT, rom britaneTis imperia Seiqmna sazomi lartye-
bis sistemis safuZvelze, romelic inarCunebda simyares, miuxedavad mekermeTa mxridan mudmivi
cdisa Ziri gamoeTxaraT misTvis TavianTi liTonis fuliT. sxva sityvebiT rom vTqvaT, liTonis
monetebi arasodes gasula mimoqcevidan srulad iseve, rogorc sazomi lartyebi, romlebic
gamoiyeneboda gadasaxadebis gadasaxdelad. sabolood, XV saukuneSi mefe henrix mervem Sear-
bila kanonebi, romlebic exeboda mevaxSeobas da mekermeebma swrafad aRadgines TavianTi adrin-
deli gavlena. ramdenime aTwleulis ganmavlobaSi maT mniSvnelovnad gazardes oqrosa da
vercxlis monetebis miwodeba.
movida ra xelisuflebaSi, dedofalma mariam kvlav gaamkacra kanonebi mevaxSeobaze. meker-
meebma daiwyes oqrosa da vercxlis monetebis gadamalva, rac maSinve aisaxa ekonomikaze mkveTri
vardniT. marias memkvidrem da misma dam elizabet pirvelma gamefebis Semdeg mtkice nabiji
gadadga da sakuTar kontrols dauqvemdebara inglisuri fulis gamoSveba. pirveli gadawy-
vetileba exeboda oqrosa da vercxlis monetebis gamoWedvas samefo xazinaSi, riTac fuladi
masis marTvis ufleba mTavrobas gadaeca.
am politikam mogvianebiT revolucia gamoiwvia. miuxedavad imisa, rom fulze kontrolis
uflebis mopoveba inglisis revoluciis erTaderTi mizezi ar yofila, religiurma da sxva
saxis winaaRmdegobebma cecxlze navTi daasxa, xolo fulze kontroli am revoluciis upirve-
lesi mizezi gaxda. mekermeebis mxridan mZlavri fuladi daxmarebis xarjze oliver kromvelma
SeZlo inglisis mefe Carlzis taxtidan Camogdeba, parlamentis daSla da monarqis sikvdiliT
dasja.
mekermeebs maSinve neba daerTod moexdinaT sakuTari Zalauflebis konsolidacia, ris
Sedegad momdevno 50 wlis ganmavlobaSi didi britaneTi Caflul iqna morig seriozul Zvi-
radRirebul omebSi. mekermeebma xelSi Caigdes erTi kvadratuli mili farTobi uZravi qoneba
londonis centrSi, romelic london-sitis saxeliTaa cnobili. es raioni dRemde msoflios
erT-erTi ZiriTadi finansuri centria. stiuartebis dinastiasTan konfliqtis gamo ingliselma
mekermeebma holandiel mekermeebTan erTad daafinanses inglisSi vilhelm oranelis Semoseva,
romelmac 1688 wels xelSi Caigdo inglisis samefo taxti.
XVI saukunis bolosaTvis inglisi aRmoCnda finansuri kraxis mijnaze. safrangeTTan
TiTqmis 50 wlianma uwyvetma omma Zlier daasusta qveynis ekonomika. mTavrobis Cinovnikebi iZ-
ulebulni gaxdnen molaparakebaze wasuliyvnen mekermeebTan kreditebis misaRebad, rac aucile-
beli iyo politikuri kursis SesanarCuneblad. mekermeebma saamisod Zalian didi fasi
moiTxoves: mTavrobis nebarTviT, TiTqos arsaidan gaCnda pirveli kerZo banki, romelic ufle-
bamosili iyo daebeWda fuli.
dReis mdgomareobiT TiTqmis yvela qveyanaSi arsebobs kerZo pirebis mier kontrolirebadi
centraluri bankebi, romlebic „inglisis bankis“ nimuSebia. kerZo centraluri bankebis
129
siZliere imdenad didia, rom isini srulad akontroleben qveynebis ekonomikas. rasakvirvelia,
qveyanas Wirdeba centraluri banki. magram isini ar unda imyofebodes kerZo mflobelobaSi.
sinamdvileSi kerZo centraluri bankebis dajgufeba sxva araferia, Tu ara faruli gadasaxade-
bis daweseba sazogadoebisaTvis. saxelmwifoebi (qveynis mTavrobebi) sxvadasxva socialur-
ekonomikuri programebis dasafinanseblad uSveben saxelmwifo sesxis obligaciebs, romlebic
gadadis centraluri bankis xelSi. obligaciebi Seisyideba fuliT, romlebic ibeWdeba cen-
traluri bankebis mier. rac ufro metia fuladi masa mimoqcevaSi, miT ufro naklebi Rirs
Cvens xelT arsebuli fuli. mTavroba Rebulobs imden fuls, ramdenic surs Tavisi politi-
kuri ambiciebis dasakmayofileblad, xolo xalxi amas anazRaurebs inflaciiT. obivatelTaTvis
am usamarTlo sistemaSi garkveva rTuldeba imiT, rom WeSmariteba imaleba fsevdoekonomikuri
galimaTiebis miRma.
inglisis bankis daarsebidan qveyanaSi daiwyo qaRaldis fulis masStaburi emisia. fasebi
swrafad izrdeboda. uzarmazari odenobis kreditebi gaicemoda nebismieri giJuri ideis sare-
alizaciod. magaliTad, erTi sawarmo varaudobda wiTeli zRvis daSrobas, raTa amoeRoT
CaZiruli egviptis armiis mier savaraudoT dakarguli oqro, romelic kvaldakval mihyveboda
egviptidan gasul ebraelebs moses winamZRolobiT. 1698 wels inglisis mTavrobis vali 1,25
mln funti sterlingidan 16 mln funt sterlingamde gaizarda. am valis dafarvis mizniT sax-
elmwifo ufro da ufro zrdida gadasaxadebs. ramdenadac fuladi mimoqceva imyofeboda meker-
meTa mkacri kontrolis qveS, britaneTis ekonomika mudmivad iryeoda krizisebsa da depresiebs
Soris.
bibliaSi vkiTxulobT:
`ar misce sargebelSi Sens moZmes arc vercxli, arc saWmeli da arc rame nivTi, rac
sargebelSi SeiZleba gaices. ucxoels mieci sargebelSi, Sens moZmes ki nu miscem sargebelSi,
rom gikurTxos ufalma, Senma RmerTma, mTeli Seni naamagari im qveyanaSi, romlis dasamkvidre-
bladac midixar~ (rjl. 23:19-20).
`gagiRebs ufali Tavis madlian saunjes – cas, rom mosces miwas wvima Tavis droze da
ekurTxos Seni xelis yoveli namuSakevi. bevr xalxebs miscem sesxs, Tavad ki aravisgan isesxeb~
(rjl. 28:12).
`aaSeneben ucxoTa Zeni Sens kedlebs da maTi mefeni dagiwyeben samsaxurs...; mudam Ria
iqneba Seni karibWeni, ar Caiketeba dRiTa da RamiT, raTa mogitanon xalxTa dovlaTi da maTi
mefeebi mogiyvanon. radgan xalxi da samefo, romelic ar dagemorCileba, daiRupeba da es
xalxebi ganadgurdebian~ (es. 60:10-12).
procentis gadaxdis problema yvela drosa da erSi ipyrobda adamianTa gonebas da masTan
dakavSirebuli yvela saSiSroeba sworad iqna gacnobierebuli.
Cvens eramde 594 wels solonma gaauqma piradi davalianebebi. am kanons uwodebdnen
`valebisagan ganTavisuflebas~.
Zvel romSi Lex Gemicia-m Cvens eramde 332 wels, mciredi fiqris Semdeg saerTod
akrZala procentebis amoReba.
imperator iustinianes dros gamoica akrZalva rTul procentebze, romelsac daerTo gan-
marteba, rom ar SeiZleboda procentebis imaze metad moTxovna, Tu gadauxdeli procentebi
gaizrdeboda sesxad gacemuli kapitalis sididemde.
romis papma leo I-ma 443 wels gamosca sayovelTao akrZalva procentebis akrefaze,
Tumca aqamde mxolod klerikalebs ekrZalebodaT sesxebze procentebis aReba. maSin procen-
tebze akrZalva iqca kanonikuri wesis nawilad, xolo diletantebisaTvis savaldebulo wesad.
dasavluri kanonmdebloba TandaTanobiT uaxlovdeboda kanonikur Tvalsazriss da sjida
kidevac procentebis amoRebas jarimebiT. ra Tqma unda, amgvari kanonebiT warmoebda brZola
130
procentebis winaaRmdeg, zogierTebi cdilobdnen maTTvis gverdis avlas, magram modiT, am
mokle istoriuli eqskursis dros vaxsenoT erTi saocari istoriuli faqti: maSin, roca XI-
XVII saukuneebis kanonikuri samarTali qristianebs ukrZalavda procentebis gadaxdevinebas,
ebraelebisTvis es nebadarTuli iyo. gansakuTrebiT mniSvnelovania is, rom mxolod XIX sau-
kunis Sua periodSi iqna gauqmebuli procentebis gadaxdevinebis yovelgvari SezRudva da pro-
centebze nebismieri akrZalvebi. magaliTad: inglisSi es ganxorcielda 1854 wels, daniaSi -
1856 wels, belgiaSi - 1865 wels, xolo avstriaSi - 1868 wels.
maSasadame, cneba `procenti~, romelic dRes ganixileba `fuladi qonebis~ cnebasTan
ganuyrelad, daaxloebiT saukune naxevrisaa. magram swored procentis cnebam demonuri Zalau-
flebis xarki Tavidanve iseT sayovelTao Zalis mqoned aqcia, rogorsac dRes mas vicnobT.
mxolod me-19 saukunis Sua periodidan iwyeba msxvili bankirebisa da finansuri elitebis mi-
marT saxelmwifos davalianeba, romelic sul ufro Zlierdeba. mxolod am periodidan dawye-
buli vakvirdebiT saxelmwifos funqciis dakninebas. saxelmwifoebrivi ganviTarebis aseTi mi-
marTuleba mxolod da mxolod mamonistur interesebs emsaxureba, romelsac Cvenive interese-
bis sawinaaRmdegod gadavcemT msoflio mefobis gvirgvins.
Malkhaz Chikobava
The Fundamental Causes of Global Financial-Economic Crises and the Way to Overcome it
Resume
The given work analyses main factors of a modern financial-economic crisis. Every day almost everyone
uses money. Yet, few people understand how money works and affects their lives directly and indirectly. Money is one of the most ingenious inventions of humankind, as it helps the exchange of goods and services and over-comes the limits of barter, that is, the direct exchange of goods and services. Thus, money creates the possibility for specialization, which is the basis of civilization. Then why do we have a "money problem"? Money does not only help the exchange of goods and services but can also hinder the exchange of goods and services by being kept in the hands of those who have more than they need. Thus it creates a private toll gate where those who have less than they need pay a fee to those who have more money than they need. To overcome crisis it is necessary fundamental changes of modern monetary system.
131
niko CixlaZe
wyalobis da madlis `gazomvis~ ekonomikuri da marTlmadidebluri aspeqtebi
uflisagan miRebuli wyaloba da madli, anu ~xelTuqmneli energia~ (wm. grigol palama)
udidesi bednierebaa marTlmadideblisaTvis. dasabamidan, uflis ganuzomebel mowyalebaze mety-
velebs ori faqti: jer erTi ufalma adamiani samoTxeSi daadgina, sadac sruli netareba su-
fevda da meorec, rodesac adamianma ar aRasrula RvTis mcneba da codviT daeca, RmerTma igi
maSinve ki ar gamoaZeva samoTxidan, aramed wamodgomis, anu sinanulis, gamosworebis, marTal
gzaze Sedgomis saSualeba misca. samwuxarod, adami da eva ki ampartavnebam da umadurobam moic-
va, rac gaxda winapiroba maTi samoTxidan gamodevnisa. uflis ganxorcielebis miuxedavad, adami-
ans samoTxidan gamodevnis Semdegac ar mohklebia misi wyaloba.
sainteresoa sakiTxi, aris Tu ara Cveni Rvawli, RvTivsaTno Sroma da saqmianoba madlisa
da wyalobis winapiroba. miwieri moTxovnilebebisa da sulieri sazrdos mopovebis alternati-
vis sakiTxi SeiZleba marTlac winaaRmdegobrivad mogveCvenos.
~esreT ityvis ufali: wyeul iyavn kaci, romelsa sasoeba aqus kacisa mimarT, da ganimtki-
cos xorci mklavisa Tvisisai, da uflisagan gandges guli misi... da kurTxeul ars kaci, rome-
li esvida uflisa mimarT. da iyos ufali saso missa~ (ier. 17:5-7).
bunebrivia, moyvasis imedi kacs yovelTvis unda hqondes, magram aq xazgasmiT aris
aRniSnuli, rom mxolod kacis, mokvdavis moimede adamiania gasakicxi, romelsac uflis imedi
ar aqvs da sasoebas mxolod misnairi mokvdavisagan elis. amdenad, kaci gansacdelisa da
gaWirvebis dros movlenili, aseve RvTis damsaxurebad unda CavTvaloT. aranakleb mniS-
vnelovania wminda werilis Segonebac imis Sesaxeb, rom `ara ars kaci, romelic cxondes da ara
scodos~. amdenad, adamians yovelTvis aqvs Sansi codvis Semdegac wamodges, saTno-eyos ufals
da Tavisi saqmianobiT, gulSemusvrilebiT, simdabliT, morCilebiT sasufevlis gzas daadges.
uflis wyalobis gareSe adamiani araraobaa, mtvrisgan Seqmnili arsebaa (dab. 2:7),
romelsac erTi Tmis Camogdebac ar ZaluZs sakuTari Tavidan. amitomaa, rom didi monanulni
sakuTar Tavs araraobad miiCneven: `xolo me matl var da ara kac, sayuedrel kacTa da
Seuracx erisa~- ambobs daviTi mefsalmune (fsalm.21:7).
Zvel aRTqmaSi mravladaa magaliTi imisa, rom uflisgan ganSorebuli kacobrioba
adeqvatur sasjels iRebda uzenaesisagan (sodomi da gomori, SimSili, mousavlianoba, monoba,
SvilTa amxedreba, samefos danawevreba da a.S.).
ufalma moses SuamdgomlobiT xalxs auwya maTi movaleobisa da uflis mcnebebis
Sesrulebis aucileblobis Sesaxeb. Tuki adamianebi, romelTac Tavisufali arCevanis saSualeba
hqondaT RvTis morCilebaSi iqnebodnen da uflis mcnebebs Seasrulebdnen, kurTxevas miiRebdnen
uzenaesisagan. winaaRmdeg SemTxvevaSi isini SeCvenebisaTvis iyvnen ganwiruli: `uyureT, asarCevad
gaZlevT dRes kurTxevas da SeCvenebas: kurTxevas - Tu SeigonebT uflis, Tqveni RmerTis
mcnebebs, romelTac gicxadebT dRes, SeCvenebas - Tu ar SeigonebT, uflis, Tqveni RmerTis
mcnebebs da gadauxvevT gzas, romelsac gicxadebT dRes, da gahyvebiT ucxo RmerTebs, romelTac
ar icnobT... ecadeT, rom SeasruloT wesi da samarTali, romelsac dRes viZlevi Tqvens winaSe~
(rjl. 11:26-32). Tumca, xSir SemTxvevaSi RvTisagan gandgomili xalxi uzenaesis samarTlian
risxvas imsaxurebda: `damwuxrda, daRonda qveyana; daWkna, daRonda sofeli, daWknen qveynierTa
didebulni. waibilwa miwa mis mkvidrTa qveS, radgan gadaudgnen rjuls, daarRvies kanoni,
gatexes saukuno aRTqma. amitom wyevla Wams miwas da isjebian misi mkvidrni; amitom gadaibugnen
miwierni da mcireniRa gadarCnen~ (es. 24:4-6).
132
noes piriT asi wlis manZilze afrTxilebda RmerTi adamianebs moqceuliyvnen da uRmer-
Tod ar ecxovraT. saukune sakmarisi unda yofiliyo dafiqrebisa da sinanulisaTvis, magram
sanacvlod noe Seuracxadadac miiCnies, ixiles ra mis mier gorakze agebuli xomaldi.
Zveli aRTqmis mixedviT `zarmacis suli mowyurebulia, magram araferi aqvs; muyaiTni ki
danayrdebian~ (igav. 13:4). amrigad, muyaiTi (SromaSi, locvaSi, RvTivsaTno saqmeebis keTebaSi)
zeciur madls miiRebs da `danayrdeba~ (rogorc xorcielad, ise sulierad). amdenad, RvTis
mosawoni moZraoba, moqmedeba, garja aris uflisagan sanacvlos miRebis erTgvari garantia:
`isiamovne uflis mier da is agisrulebs gulis wadils~ (fsalm. 36:4).
wminda werilSi xazgasmiT aris aRniSnuli xvalindeli dRis amao zrunvis Sesaxeb,
romelsac SfoTi da vaeba mohyveba. `nu hzrunavT da ityviT, raÁ vWamoT, anu raÁvsuaT, anu raÁ
SevimosoT?” (maT. 6:31). sasufevlis Zieba, anu RvTivsaTno cxovreba eriskacisaTvis uflisagan
`yovelives~, anu saqonlisa da momsaxurebis sakmarisi nakrebis miRebis erTgvar garantias
warmoadgens. adamians amqveyniuri, miwieri gzac aqvs gasavleli da miwierisaTvis zrunva da
garjac ar aris dasaZraxi, Tuki es qmedeba sulis gadarCenisken aris mimarTuli. mociqulebma
sasufevlis Zieba, RmerTTan Tanaziareba maradiuli qeba-dideba uflisa arCies meTevzeobas, anu
miwier sazrunavebs. maT araferi gaaCndaT, magram yvelaferi hqondaT (pavle mociquli) da
ubralo mebadurebi adamianTa sulebis mebadurebad iqcnen.
sagulisxmoa daviT mefsalmunis Segoneba imis Sesaxeb, rom RvTis madidebeli da uflis-
Tvis saTno, anu marTali kaci da misi STamomavali ar uxilavs SeWirvebul mdgomareobaSi. amiT
didi daviTi aRniSnavs, rom aseTi marTali da uflis erTguli adamianebi, uflisganac jildov-
debian, rogorc sulierad, ise xorcieli sazrdoTic: `yrmaÁ viyav da davberdica da ara vixile
marTali dagdebul, arca Tesli misi mTxovel purisa~ (fsal. 36:25).
ar arsebobs WkuaTmyofeli adamiani, romelsac Svili purs sTxovdes da qva misces, Tevzs
sTxovdes da gveli uboZos. miwieri mamis es mowyaleba, miT umetes, ver Seedreba zeciuri mamis
mowyalebas: ~ukueTu Tquen, ukeTurTa, iciT misacemeli keTili micemad SvilTa TquenTa, rao-
den ufroÁsRa mamaman Tquenman zecaTaman mosces keTili, romelni sTxovden mas!~ (maT. 7:11).
uflisaTvis mTavaria RvTivsaTno saqmeebis keTeba da ara mxolod ~uqmi baasi~ (wm. gabri-
el episkoposi). saxarebiseul ganmartebaSi siyvarulisa da samsjavros Sesaxeb, ufali gulis-
wyromas gamoxatavs maT mimarT, vinc mxolod sityviT aris uflis mimdevari, saqmiT ki ar
aRasrulebs RvTis mcnebebs. amitom madlis mimRebi ver gaxdeba morwmune, romelic mxolod ga-
iZaxis ~ufalo, ufalo~ da saqmiT ki ar aRasrulebs (luk. 6:46).
Rirs vifiqroT, rom RvTivsaTno Sroma, garja, brZola uZRvis win sazRaurs, wyalobas
da madls, riTac ufro mdgradi xdeba igi. wm. daviT mefsalmune ambobs: ~ixile simdable Cemi
da Sroma Cemi da momiteven me yovelni codvani Cemni~ (fsalm. 24:17). amrigad, Sroma, garja au-
cilebeli pirobaa cxonebisa, magram albaT, arasakmarisi.
wminda werili madls sxvadasxva ganzomilebaSi gvTavazobs: ~mowyalebiT mixedva, siyvaru-
li~ (dab. 39:3; gam. 3:21; saqm. 7:46), mSveniereba, Sno (fsalm 44;2; igav. 4;9), saTnoeba, qvel-
moqmedeba, keTili saqme (zir. 7:36). saxarebiseuli Teza ~mSromeli Tavisi sazrdos Rirsia~
(maT. 10:10) kidev erTxel adasturebs uflis samarTlianobas. igi SeiZleba gavigoT, rogorc
RvTivsaTno saqmeebis Rirseuli sazRauri, anu sulieri sazrdos, sasufevlis, rogorc misi maq-
simaluri gamovlinebis Rirsi. ufali erTgvar mzadyofnas acxadebs sasyidlis (SeiZleba iTqvas,
rogorc materialuris, ise sulieris) gasacemad maTTvis, vinc Rirsia. metic, SeiZleba iTqvas,
dadebiTi korelacia arsebobs gaweul miwier Rvawlsa da zeciur dafasebas Soris.
ubedureba (RvTis risxva) drois raRac monakveTSi SeiZleba iyos aseve RvTis gangebuleba,
RvTis neba, momavalSi ukeTesis misaRebad. amisaTvis sakmarisia gavixsenoT marTali iobi,
romelmac RvTis siyvaruliT da simSvidiT uamravi Wiri daiTmina da uflisganac didi wyaloba
133
miiRo. aseve, SeuZlebelia yovelTvis vamtkicoT, rom amqveyniuri sikeTeebi, `droebiTi~
xasiaTisa, nebismier SemTxvevaSi RvTisagan boZebulia - mxedvelobaSi gvaqvs Semosavali (aqti-
vebi), romelic avi, RvTismouwonari saqmidan aris miRebuli. ufali zogjer uSvebs mavanTaTvis
aseTi Semosavlis miRebas, Tumca igi mainc cud saqmeSi ixarjeba an mflobelisaTvis arasasi-
keTod iflangeba. marTebulad brZanebda amis Sesaxeb mTavarepiskoposi inokenti xersoneli:
`borotebiT mopovebuli borotebaSi ixarjeba. Tu cudi saqmiT mogebas iReb, es ubedurebis
sawindrad CaTvale~.1
sazogadod, SeiZleba iTqvas, rom ubedureba erTgvarad dadebiT korelaciaSia Cadenil
codvebTan da madlis deficitTan. rogorc saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II ganmar-
tavs `madli ar iyideba da arc sxva saSualebiT gadaecema; nebismierma Cvenganma TviTon unda
iRvawos, imdeni madli moipovos, rom cxondes... Cveni problemebis umetesobac madlis
naklebobidan gamomdinareobs... madliereba qristianuli saTnoebaTagania da masTan dakavSirebiT
Cveni damaxinjebuli damokidebuleba aucileblad unda gamovasworoT~.2
Rirsi mama ioane kibisaRmwereli samarTlianad mijnavs RvTis ganWvretas, Sewevnasa da
wyalobas: `sxva aris RvTis ganWvreta, sxva - misi Sewevna, kidev sxva - dacva, wyaloba, nugeSi.
pirveli yvela arsebaze vrceldeba, Sewevna RvTis erTgulebTan gvxvdeba, dacva ki iseT
erTgulebTan, romlebic WeSmaritad aseTni arian. wyalobas uflisaTvis muSakni moimkian, xolo
nugeSs - misi moyvarulni~.3
Tavis mxriv, RvTis risxva SeiZleba ganizomos adamianis, individis mimarT da mTeli
sazogadoebis mimarTac. bibliuri, aseve saqarTvelos sisxliT morwyuli istoriis bevri mo-
nakveTi, Tundac Cveni uaxlesi istoriac mowmobs, qveyanaSi apokalifsuri Jamianobisas, gamo-
Cndebian wmindanebi, mociqulebi, mowameni, romlebic amsubuqeben `bneleTis mociqulTa~ qmede-
bebs da uflisadmi rwmenas ganamtkiceben.
wyalobisa da RvTivsaTno saqmianobis anlizisas uTuod gasaTvaliswinebelia is udidesi
RvTiuri niWi, rasac morCileba warmoadgens. swored morCilebasTan erTad aRsrulebul saqmia-
nobas `miiTvlis~ da aRiarebs ufali. gavixsenoT Tundac abrami, romelic daemorCila RvTis
nebas da gamoeyo kerpTayvanismcemlebs (sakuTar ojaxs). aseTi morCilebis Sedegad mas daerqva
abraami da aRivso qveyana misi STamomavliT. man miiRo samaradJamo keTildReoba, dideba da
ukvdaveba STamomavlobaSi. mociqulTa Tavi pavle gvauwyebs: `vinc rwmenisagan aris, morwmune
abraamTan erTad ikurTxeba~ (gal. 3:8-9).
codvisadmi miswrafebas protopresviteri al. Smemani Semdegi saxiT gadmogvcems: “adamiani
daemona codvas, igi monaa - da mas ukve aRar SeuZlia sakuTari ZalebiT gaTavisufldes am mo-
nobisagan. da Tu sjuli, ese igi sjulis normis codna, sakmarisi iqneboda codvis dasaZlevad,
saWiro aRar iqneboda xsna qristesi. magram misca ra sjuli, RmerTma, erTi mxriv, adamians
gamoucxada, rom boroteba `aranormalurobaa~ - aris codva, adamianisa da samyaros Sesaxeb
RmrTis nebis darRveva, meore mxriv, msjavri dasdo adamians, ramdenadac aris ra codvili,
magram ar aqvs codvis daZlevis Zalmosileba, adamiani uimedod ganwirulia”.4
codva-madlisa da sococxlis xangrZlivobis korelaciis Sesaxeb saintereso mosazrebebs
gvTavazobs prof. ak. bakuraZe. igi miiCnevs, rom marxva, TavSekaveba da qristianuli Rvawli
WeSmaritad amarcxebs am wuTisofels da axangrZlivebs sicocxles. Tuki RvTisnierad vicxov-
rebT, ufalic dRegrZelobiT dagvlocavs. mecnieri im Tamam daskvnamdec midis, rom sikvdilis
mizezTa gamomwvevi yvela faqtori codvis nayofad SeiZleba CaiTvalos.5
codva madlisa da materialurze gamokidebuli sazogadoebis Sesaxeb metad saintereso da
samarTlian mosazrebebs gvTavazoben Tanamedrove qarTveli mamebi da mRvdelmTavrebi (iRumeni
1 dawvr. ix. Jurn. “karibWe”, #2(167), 2011. gv. 18.
2 2012 wlis saSobao epistole.
3 Jurn. “karibWe”, #4, 2011. gv. 16.
4 Smemani al., marTlmadideblobis istoriuli gza. Tb., `wignis saxelosno”, 2011. gv. 43.
5 bakuraZe ak., sicocxlis xangrZlivobis zrdis erTi sakiTxisaTvis. Jurn. “ekonomikuri profili”, #3,
2007. gv. 37-41.
134
ioane kavsaZe, iRumeni dionise gvimraZe, dekanozi arCil mindiaSvili, mitropoliti zosime Si-
oSvili).
zemoT motanili msjelobisa da dasaxelebuli faqtorebis gaTvaliswinebiT, SevecadoT
avagoT hipoTezuri modeli, romelic grafikulad gamosaxavs uflisagan miRebul wyalobas,
,,codvian saqmeTa qmnas~ da ~uflis sasikeTod aRsrulebul saqmeTa fass` Soris damokidebule-
bas (davZenT, rom am sakiTxis ganxilvisas SeiZleba zedmetad miwiernic aRmovCndeT, rameTu
`RvTis rjuli xorcielad aRmovikiTxneT~ (I tim. 1:7). upriani iqneba msjeloba warvmarToT
daSvebiT `sxva Tanabar pirobebSi~ (Ceteris Paribus), anu ufro marTebuli da zusti iqneba msje-
loba, rom sxva Tanabar pirobebSi arsebobs ukudamokidebuleba codvasa da wyalobas Soris).
Tu am ukanasknels CavTvliT mTavar argumentad, miviRebT logikur msjelobas: rac maRa-
lia aqtivoba uflis sasikeTod aRsrulebul saqmeTa (mag., RvTivsaTno saqmianoba, mcnebebis
dacva, uflisa da moyvasis siyvaruli da a.S.) miT met wyalobas unda velodeT uflisagan, anu
miT metia sazRauris miRebis albaToba. SeiZleba iTqvas piriqiTac: rac metad araRvTivsaTnoa
Cveni cxovreba, da arakeaTilsindisier, araRvTismosawon saqmianobas veweviT (mcnebebis darRve-
va, farisevloba, sibilwe, ukeTurebani, sazogadod uflis Ralati, “mteroba uflisa”), miT me-
tia Cveni `codvianobis koeficienti~.
SevecadoT es mokrZalebuli ideebi avsaxoT grafikulad (ix. nax. 1): warmodgenili (MM) mrudi vizualurad ukeT gviCvenebs am sidideTa pirdapiri damokidebulebis hipoTezur
variants. (mag., A wertilSi `wyalobis sidide~ gacilebiT naklebia, vidre B wertilSi P1<P2) analogiuri msjelobiT SeiZleba gamovsaxoT ukudamokidebulebis amsaxveli mrudi (nax. 2). rac
ufro mcirdeba uflis sasikeTod aRsrulebuli saqmeebi (P2I<P1
I), miT metia `codvianobis
sidide~ (a1I<b1I). am damokidebulebas NN mrudi gamosaxavs.
nax. 1.`wyalobis mrudi~ nax. 2. `codvianobis mrudi~
amdenad, marTlmadidebeli qristianis cxovreba codva-madlis Sesayarzea. aqedan gamomdinare,
misi cxovrebis konkretul momentSi raRac ~miwieri wonasworoba~ myardeba codvasa da wyalobas
Soris, sanam misi suli imierSi, uflis samsjavroze moxvdeba. am wonasworobis gamosaxva SesaZ-
lebelia grafikulad, Tuki pirvel meoTxedSi avsaxavT dasaxelebul procesebs (ix. nax. 3).
warmodgenil modelSi K wonasworobis wertilia, rac niSnavs ~wyalobisa~ da ~codviano-
bis~ gawonasworebas, ,,tolobas~ drois garkveul momentSi. Tumca, SeiZleba marTlmadidebelma
qristianma es wonasworoba mis sasikeTod, an sazianod daarRvios. amiT mrudebi sxvadasxva mi-
marTulebiT gadaadgilebian. am wonasworobaSi sasurveli are aris K wertilis zeda are. aq
vertikaluri RerZis Sesabamis nebismier pirobiT wertilSi, anu uflis sasikeTod aRsrulebul
uflis sasike-
Tod aRsrule-
bul `saqmeTa
fasi~
codvianoba (cod-
visken midrekileba)
uflis sasike-
Tod aRsrule-
bul `saqmeTa
fasi~
wyaloba
135
`saqmeTa fasis~ D wertilis zemoT `wyalobis mniSvnelobebi~ metia `codvis mniSvnelobebze~.
amitom am ares vuwodoT `Warbi wyalobis are~. Sesabamisad K wertilis qveda are iqneba
`wyalobis deficitis~ (an kidev, `codvianobis siWarbis~ are).
nax. 3.
nax. 4. ,,wyalobis~ mrudis gadaadgileba
cxadia, wyalobis miRebis ZiriTadi faqtori uflis sasikeTod aRsrulebuli saqmeebia,
magram arsebobs rigi faqtori, romelsac SeuZlia wonasworobis rRveva marTlmadidebeli
qristianis sasikeTod an sazianod. magaliTad, aseTi faqtorebi `wyalobis gazrdis~ mimarTu-
lebiT SeiZleba iyos:
1) `zeciuri sazRauris~ misaRebad daxarjuli Zalisxmevis cvlileba (gazrda an Semcireba);
2) `sazRauris~ miRebis msurvelTa raodenobis cvlileba (gazrda an Semcireba);
3) sxva faqtorebi.
dasaxelebuli faqtorebis zegavleniT, `wyalobis mrudi~ gadainacvlebs zemoT an qvemoT.
Sesabamisad, wyalobac gaizrdeba an Semcirdeba (ix. nax. 4.).
magaliTad, Tuki marTlmadidebeli gazrdis “zeciuri sazRauris” misaRebad daxarjul
Zalisxmevas, M0M0 gadainacvlebs qvemoT, M1M1-ken, anu wyalobis sidide gaizrdeba, xolo Tu es
Zalisxmeva Semcirdeba, maSin mrudi zemoT, M2M2-Si gadainacvlebs da wyalobis sididec Sem-
cirdeba (OA3 < OA1). analogiurad SeiZleba aRvweroT `codvianobis~ cvlilebebic (nax. 5.)
უფლის სასიკეთოდ აღსრულებულ „საქმეთა ფასი“
codvisa da wyalobis wonasworoba
წყალობა, ცოდვიანობა (ცოდვისკენ misწრაფება)
უფლის სასიკეთოდ აღსრულებულ „საქმეთა ფასი“
წყალობა
უფლის სასიკეთოდ აღსრულებულ „საქმეთა ფასი“
codvisa da wyalobis wonasworoba da
misi rRveva
წყალობა, ცოდვიანობა (ცოდვისკენ misწრაფება)
i f b სწრ )
136
nax. 5. codvianobis cvlilebebi
codvianobis gazrda SeuZlia magaliTad, msoflmxedvelobis Secvlas marTlmadideblobis
sasikeTod an sazianod (mwvalebluri konfesiebi, seqtebi, sxva sarwmunoebis miReba da sxva),
sazogadoebis sibilwisa da avisqmedebisaken swrafvas da a.S.). Tu aseTi individebis raodenoba
gaizarda N0N0 mrudi marjvniv (zemoT) gadaadgildeba da codvianoba gaizrdeba. winaaRmdeg
SemTxvevaSi igi Semcirdeba (OA3I > OA1
I ). uflismieri gansacdelis movlinebac, romlis Sesaxeb nawilobriv zemoTac aRvniSneT, er-
Tgvari wanamZRvaria, winapirobaa RvTis gzis Sedgomisa, ufalTan misvla-miaxloebisa, rwmenis
ganmtkicebisa, uflis mcnebebiT cxovrebisa, karg marTlmadideblad Camoyalibebisa. dabrkoleba-
Ta gadalaxva eqstrasensebiT, SelocvebiT, iogas varjiSebiT, seqtebSi siaruliT da eSmakis man-
qanebiT ki ar xdeba, aramed locviT, marxviTa da SromiT. eSmaki mowodebulia daipyros `RvTis
xati da msgavsi~, cdilobs aTasgvari maxeebisa da badeebis dagebas, raTa adamianTa sulebi mac-
dur badeSi gaaxvios, im badeSi, romelic meoTxe saukuneSi aRsrulebulma netarma antoni did-
ma ixila. eSmaki dReniadag daZrwis marTal sulTa xelSi Casagdebad. amitom mogviwodebs petre
mociquli: ~mRviZare iyveniT, rameTu wina-mosajuli Tqueni eSmaki viTarca lomi myvirali mimo-
vals da eZiebs, vinmca STanTqa~ (I petre, 5:8).
WeSmarit qristians yovelTvis SeuZlia wamodges dacemis Semdeg da uflis gziT iaros.
RadarinelTa qveyanaSi eSmakeulis gankurnebisas da misgan gamosuli eSmakis Rorebis koltSi
danTqmis Semdeg am saswaulis mxilvelni sinanuliT ki ar aRivsen, aramed ~evedrebodes mas yo-
veli igi simravle garemo soflebisaÁ mis gadarinelTasa, raTa warvides maTgan, rameTu SiSiTa
didiTa Sepyrobil iyvnes~ (luk. 8:37). swored TavianTi codvebis mxilebis SiSma da codvebis
monaniebis mzaobis arqonam SeaZrwuna isini.
zogierTi adamiani, vardeba ra xiblSi ampartavnebiT, mxolod sakuTar siZlieres miawers
garkveul warmatebebs, miRwevebs an ~keTil saqmeTa qmnas~. realurad, kacTagan qmnili sikeTe,
madli, ra Tqma unda uflisganaa. adamians miniWebuli aqvs Tavisufali neba sikeTis sakeTeblad:
~rasaca gascem Senia, rac ara dakarguliao~ - brZanebs rusTaveli. raoden didi bednierebaa,
roca ufali gviboZebs saSualebas, saxsars keTil saqmeTa saqmnelad - mTavaria Cveni keTili ne-
ba da es saqmeebi aRvasruloT. miuxedavad amisa, gaRebuli Zalisxmeva da madli Cvenve Segve-
racxeba, ar gvekargeba ~Cvengan mieTvleba~ Semoqmeds.
uflisaTvis miuRebelia, vinc ar amravlebs talantebs (luk. 19:11-27), ar iqms keTil da
RvTivsaTno saqmeebs. Tanac dids didobiT, pataras ki patarobiT moekiTxeba. vinc talantebis
gamamravlebelia moipovebs caTa sasufevels (`batonis sixaruls~), vinc flavs mas (mterni
uflisani), saSineli samsjavro elis.
I I I
უფლის სასიკეთოდ აღსრულებულ „საქმეთა ფასი“
ცოდვიანობა (ცოდვისკენ მისწრაფება)
137
mniSvnelovania, agreTve, sakiTxi imis Sesaxeb, Tu rogor vasrulebT uflis mcnebebs, ra
Zalisxmevas mivmarTavT misken - sulierebiT aRvsebuls, Tu garegnuls. marTlmadidebelTa erTi
nawili miiCnevs, rom sakmarisia uflis mcnebebis Sesruleba gansakuTrebiT sazogadoebisaTvis
SesamCnevad. aseTi adamiani, romelic moklebulia simarTles, farisevlis msgavsia: ~ukueTu ar
aRematos simarTle Tqueni ufrois mwignobarTa da farisevelTa, ver SexvideT sasufevelsa ca-
Tasa~ (maT. 5:20). aseTi qristiani farisevlis msgavsad kidev ufro Sordeba ufals.1
warmatebuli sulieri cxovreba erTgvari sawindaria momavali warmatebisa. RvTivsaTno
cxovrebis jildod ufali cxra netarebas awesebs. adamianis gulwrfel da monanul Txovnas
ufali yovelTvis Seismens da imdens mianiWebs, ramdensac daitevs: ~iTxovdiT da mogeces Tquen,
eZiebdiT da hpooT, irekdiT da gangeRos Tqun. rameTu yoveli romeli iTxovdes, moiRos, da
romeli eZiebdes, poos, da romeli irekdes, ganeRos~ (luk. 11:9-10). Tumca, adamiani yovelTvis
valSia ufalTan da misi codvebi verasodes gadawonis uflis wyalobis imeds.
RvTis uzomo wyalobaa wminda evqaristiac, roca ufali Tavis sisxlsa da xorcs gvizia-
rebs. marTlmadidebelma unda iRvawos, RvTivsaTnod icxovros da uflis mosawoni saqmeebi ake-
Tos, raTa usasyidlod iqnas Sewyalebuli.
ufali Cvengan yovelTvis elis siyvarulis gamovlenas, radgan RmerTi Tavad aris siyva-
ruli. yvela RvTivsaTno saqme siyvarulSi gamoixateba. amitom, ufali Cveni, romelsac araferi
unda Cvengan, radgan miwieri gagebiT, yvelaferi gaaCnia, Cveni codvili sulebisagan mxolod
siyvarulis gamovlinebas moelis da sanacvlod uzomo mowyalebas gaiRebs.
Niko Chikhladze
Economic and Orthodox Aspects of “Measuring” the Grace and Mercy
Resume
Receiving the grace and mercy from the God is a great happiness for orthodox Christian. It always has been interesting question about whether our merit, virtuous works and activities are the preconditions for receiving the grace and mercy from the God. The problem of alternative between striving for the earthly comfort or spiritual food may really seem controversial to us.
The most important to the God is to do virtuous works. In his explanations to gospel about love and law-court, the Lord expresses his anger to those, who only with words follow him, but in reality do not observe the commandments of God. It’s worth considering that virtuous works, efforts and striving precede the reward, grace and mercy that make them much more stable. The labor and efforts constitute a necessary condition of salvation, but not enough probably.
The paper dwells on the reflections and analysis, and there are studied some factors. Based on this, there is constructed the hypothesize model, which graphically shows the grace received from God, and interdependency between “doing sinful things” and “value of virtuous works”. The reflection is conducted with an assumption “for equal other conditions” (Ceteris Paribus). There are constructed the creature models of the grace and mercy by means of diagrams that result in revealing the main economic parallel and making the relevant conclusions.
There is shown that life of orthodox Christian flows on the borderline between sin and mercy. Therefore, at a certain time in his life there is established a certain “creature equilibrium point” between sin and mercy, until his sole will attend Judgment Day. This equilibrium is shown graphically. The major factor of receiving the grace consists in virtuous works done in the name of God, but there are existed some factors, which can disturb this bal-ance helpful or harmful to orthodox Christian.
God always expects a display of love from us, since God is love itself. All the virtuous works are expressed by love. Thus, our Lord, who wants nothing of us since in the conception we have on the Earth he has everything, expects only a display of love from our sinful souls, and then in return for this he will give us the boundless grace.
1 CixlaZe n., mebaJis koncepti wminda werilSi. quTaisis universiteti, 2011. gv. 23-24.
138
murman cecxlaZe
JuJuna SainiZe
religiis, eTikisa da ekonomikis urTierTdamokidebulebis zogierTi aspeqti
dReisaTvis sakmaod cxadi gaxda, rom mxolod bazris uxilavi xeli ar aris sakmarisi
ekonomikuri cxovrebis mosawyobad. samecniero wreebSi sakmaod aqtualuria sakiTxi imis Sesa-
xeb, rom sameurneo sferoSi aucilebelia davubrundeT eTikur sawyisebs.
eTikuri normebis gareSe ikargeba ndoba socialur-ekonomikur urTierTobebSi. metismetad
izrdeba transaqciuri xarjebi. dReisaTvis sakmaod bevrma ekonomikurma subieqtma gadawyvita
aagos egreTwodebuli ~ndobis qseli~, rac ase mniSvnelovania warmatebuli konkurenciuli
brZolisaTvis.
eTikur aspeqtebze yuradReba ekonomikis sferoSi gansakuTrebiT gamaxvilda XX saukunis
70-iani wlebidan. 1973 wels menejmentisadmi miZRvnil davosis mesame forumze ganixiles ~zne-
obrivi principebis kodeqsi sawarmos xelmZRvanelTaTvis~ Ddokumenti dagvirgvinebulia Tezi-
siT: ~Tumca sawarmos mogeba mniSvnelovani ram aris, magram igi ar warmoadgens saboloo mi-
zans sawarmos xelmZRvanelobisaTvis~1.
1986 wels frederik filipsis (filips eleqtronikis yofili prezidenti) da olivie
Jiskar d’estenis (insaidis vice-prezidenti) mier daarsebulma koqsis mrgvali magidis wevrebma
moamzades biznesis principebi. koqsis deklaracia aRiarebs ~moralur RirebulebaTa saWiroebas
ekonomikur gadawyvetilebaTa miRebisas, maT gareSe SeuZlebelia stabiluri ekonomikuri urTi-
erTobani da sicocxlisunariani saerTaSoriso sazogadoebrioba~2.
1993 wels miRebul iqna religiaTaSorisi deklaracia, saerTaSoriso samewarmeo eTikis
kodeqsi qristianTa, muslimanTa da ebraelTaTvis. deklaraciis teqsti SemuSavebul iqna edin-
burgis hercog princ filipis, iordaniis taxtis memkvidre ufliswulis hasan bil talalisa
da ser evelin de rotSildis patronaJiT3.
bolo ori deklaraciis Tanaxmad sawarmos amocanaa ara marto mepaieTa mogeba, aramed pa-
suxismgebloba aqcionerTa da yvela aqtiorisaTvis, visac sakuTari wvlili Seaqvs warmoebaSi.
orive deklaraciaSi sakmaod naTladaa Camoyalibebuli sawarmoTa valdebulebani TiToeuli aq-
tioris _ dasaqmebulTa, klientebis, mommaragebelTa, finansistTa, agreTve, adgilobrivi da
centraluri mTavrobebisa da bolos sawarmos mflobelTa mimarT.
sagulisxmoa, rom es ori deklaracia _ saero da sasuliero, bevri ramiT hgavs erTma-
neTs.
aq SeiZleba davasaxeloT ramdenime universaluri Rirebuleba, romlebsac didi mniSvnelo-
ba eniWeba iudaizmSi, qristianobasa da islamSi:
_ samarTlianoba: qmna marTlisa, wesiereba, avtoritetis realizacia kanonis pativiscemiT;
_ pativis migeba: adamianis mier sxvaTa pativiscema;
_ sandooba;
_ wesiereba: sandooba yovel adamianur urTierTobaSi.
meore mxriv, zogierTi mkvlevari ekonomikaSi eTikur sawyisebze dabrunebis aucileblobas
xsnis imiT, rom msoflioSi dadga postmodernuli epoqa, da am fazas unda Seesabamebodes
Tavisi tipis ekonomika. cnobili dasavleTevropeli mkvlevaris p. kozlovskis azriT, postmod-
ernis ekonomikuri mecniereba _ es eTikuri ekonomikaa.
1 ix. kiungi hans, msoflio zneoba msoflio politikisa da msoflio ekonomikisaTvis, Tb., 2000. 2 The Caux Round Table - Principles for Business, The Hague, 1994. 3 An Interfaith Declaration: A Code of Ethics on International Business for Christians, Muslims and Jews, London. 1993.
139
sociologebi daniel beli, entoni gidensi, zigmund baumani miaCneven, rom Tanamedrove
msoflio jer kidev maRali modernizmis epoqaSi cxovrobs. kerZod, e. gidensis SexedulebiT,
kacobrioba ~postmodernis epoqaSi Seva mxolod maSin, roca formalur racionalizms daamar-
cxebs da yoveldRiurobaSi daabrunebs aramaterialur Rirebulebebs~1, anu aucilebelia mora-
lur-eTikuri faseulobebis wina planze wamoweva.
amerikeli sociologi pitirin sorokini gamoyofs sami tipis kulturul zesistemas2:
1. ideaciurs _ zegoniers da zegrZnobads, romlis mixedviTac erTaderTi WeSmariteba
RmerTia. cxovrebis umaRlesi mizania RmerTTan erTianobisaken miswrafeba; damokidebuleba
grZnobadi samyaros, misi mravalferovnebis mimarT uaryofiTi an gulgrilia. am tipis kultu-
ras miakuTvnebs Sua saukuneebis evropul, brahmanul, budistur, daoistur, Zv.w. VIII-VII ss-is
berZnul kulturebs.
2. idealisturs _ Sualedurs ideaciursa da grZnobads sistemebs Soris. igi orientire-
bulia rogorc zecaze, aseve miwaze. amosavalia is, rom obieqturi realoba nawilobriv zeg-
rZnobadia, nawilobriv – grZnobadi. am tips mkvlevari miakuTvnebs Zv.w. V-IV ss-is berZnul da
XIII-XIV ss-is dasavleTevropul kulturebs.
3. grZnobads – es ukve Tanamedrove kulturaa. misTvis amosavalia is, rom obieqturi re-
aloba grZnobadia. mxolod mas aqvs azri, rasac Cveni grZnobaTa organoebiT vxedavT, vismenT,
SevigrZnobT da aRviqvamT. es kultura cdilobs gaTavisufldes religiis, moralis da ideaci-
uri kulturis sxva faseulobebisagan. igi orientirebulia amqveyniur yoveldRiur cxovrebaze.
grZnobadi kulturis formireba iwyeba XVI s-Si da apogeas aRwevs XX s-is Sua wlebSi.
p. sorokinis azriT, XX s-Si grZnobadma kulturam amowura Tavisi potenciali. misi ga-
darCena aRarafers SeuZlia.p ukve isaxeba axali, didi ideaciuri kultura, romelic emyareba
altruistuli siyvarulisa da solidarobis eTikur faseulobebs.
Tu gaviTvaliswinebT samyaros ganviTarebis spiralisebur models, SeuZlebelia ar dave-
TanxmoT p. sorokins.
zogierTi mecnieri miiCnevs, rom ekonomikuri saqmianobis da mTlianad ekonomikis struq-
turis religiuri TvalTaxedviT ganxilvisas, religiuri teqstebi da religiur moRvaweTa re-
komendaciebi unda gamoviyenoT rogorc eTikuri normebis krebuli da swored am kuTxiT unda
aisaxos igi ekonomikur TeoriaSi.
ufro detalur analizs am sakiTxis Sesaxeb gvaZlevs indoeli mecnieri, nobelis premiis
laureati amartia seni. is ambobs, rom debuleba adamianis egoisturi qcevis Sesaxeb sakmaod
didxans iyo popularuli, ramac daamuxruWa mniSvnelovani urTierTkavSirebis gamokvleva. senis
azriT racionaluri egoizmi ver gvaaxloebs adamianis realur qcevasTan da arc ekonomika mih-
yavs optimalur mdgomareobamde. Tavis Sexedulebas igi amyarebs iaponiis magaliTiT, sadac mo-
valeobaze, loialobasa da Tavisufal nebaze dafuZnebulma qcevam mogvca individualuri da
jgufuri efeqturobis maRali done3.
ekonomikaze eTikurad orientirebuli Sexedulebebis tradicia, adamianis motivaciis faq-
torTa gafarToebuli analizi, misi miznebis ganxilva, saTaves aristoteles (Zv.w.aR-iT 384-322 ww.) moZRvrebidan iRebs. normatiuli ekonomika, romelic realur models ki ar aRwers, aramed
aRwers Tu rogori unda iyos realoba, uaryofil iqna, rogorc araproduqtiuli. win wamoiwia
~inJinruli~ da ~teqnikaze orientirebuli~ midgoma. adamiani gamodis rogorc absoluturad
~racionaluri egoisti~, romelic eswrafvis sargeblianobis maTematikur maqsimizacias da
1 Giddens, Anthony (1982) Sociology: a Brief but Critical Introduction. 1990, London : Macmillan el. bibl. 1990; mis.
http://www.amazon.co.uk/Sociology-AnthonyGiddens/dp/074563379X. p. 65 2 Cорокин П.А. Человек. Цивилизасия. Обшество. – М.: Политиздат. 1992. Ст. 251-262. 3 Сен А. Об этике и экономике. М.: Наука, 1996.
140
SeuZlia efeqturi muSaoba SezRuduli resursebis, informaciisa da yuradRebis pirobebSi. sxva
yvela faqtori ganixileba, rogorc eqsternalia (calke mdgomi) an ucnobi egzogenuri
cvlilebebi, romlebic umniSvnelo zegavlenas axdenen modelebis Sedegianobaze.
Tanamedrove etapze ki mecniereba, romelic Tavs acxadebs rogorc eTikurad neitralurs,
ekonomikuri analizisas ufro metad da metad ixreba eTikuri faqtorebis mniSvnelobis aRiare-
bisaken. ZiriTadi azri Teoretikosebisa, romlebic eTikas mimarTaven. is aris, rom pasuxi gas-
cen kiTxvas: egoisturi qceva, rogorc ekonomikuri analizis winapiroba, marTla iZleva efeq-
turi modelis agebis saSualebas? aseTi gamokvleva aucilebelia maSin, rodesac gadawyvetile-
bis miRebisas gasaTvaliswinebelia sxva, araekonomikuri faqtorebic. Tuki keTildReobis Teo-
riaSi antieTikur midgomas mivyavarT sargeblianobis pirovnebaTaSorisi Sedarebis uaryofisaken,
maSin Sefasebis erTaderT kriteriumad rCeba paretoseuli optimalurobis kriteriumi. magram,
a.seni amas socialuri miRwevebis SefasebisaTvis arasakmarisad miiCnevs.
ekonomikuri mecnierebis socioekonomikuri (humanitaruli) mimarTuleba gamodis adamianis
ekonomikuri modelis gafarToebisa da moraluri, fsiqologiuri, socialuri faqtorebis gaT-
valiswinebis momxred. am mimarTulebis fuZemdebeli amerikeli Teoretikosi amitai etcioni1,
axasiaTebs subieqtis motivacias minimum ori miznisaTvis: pirveli _ piradi siamovneba, meore
_ moraluri vali. ase rom, miznebi SeiZleba erTmaneTs ewinaaRmdegebodes, magram morwmune ada-
mians swored moraluri valis aRsruleba aniWebs udides siamovnebas, ~vinaidan sixaruliT gam-
cemi uyvars RmerTs~2.
ekonomikuri Teoriis ganviTarebis tendenciam migviyvana movlenasTan, romelmac miiRo ~e-
konomikuri imperializmis~ saxelwodeba, radgan ekonomikuri meTodebi novatoruli aRmoCnda
agreTve socialuri movlenebis kvlevisas.
~ekonomikuri imperializmis~ skolis damaarsebeli g. s. beikeri statiaSi ~ekonomikuri
midgoma da adamianTa qcevebi~3, gvTavazobs Tamam hipoTezas. misi azriT, TiTqmis yoveli adamia-
nis sikvdili TviTmkvlelobas warmoadgens im TvalsazrisiT, rom igi SeiZleba gadavadebuliyo,
Tu moxdeboda ufro meti resursebis investireba sicocxlis gasaxangrZliveblad. ese igi, zog-
jer adamianebi swiraven sicocxlis xangrZlivobas sxvadasxva mizans, romelTa miRwevac maT
surT. adamiani xdeba narkomani, mweveli, alkoholiki im SemTxvevaSi, Tu sicocxlis is nawili,
romelsac swiravs, misTvis arasakmarisad faseulia. amis gamo igi uars ar ambobs mavne produq-
tebis miRebaze an ar misdevs sports da a.S. am konteqstSi ikargeba gansxvaveba ~TviTmkvlelo-
basa~ da ~bunebriv sikvdils Soris~. ase rom, religiis mxridan TviTmkvlelebisadmi moraluri
gakicxva farTo gagebiT TiTqmis yvela adamians exeba.
g. s. beikerma uaryo amJamindeli arCevanis warsulSi miRebul arCevanze damoukideblobis
neoklasikuri winapiroba, riTac gardatexa moaxdina adre araracionalurad miCneul (Tu ar
CavTvliT avstriul racionalurobis Teorias) tradiciul-CveulebiTi qmedebis SefasebaSi.
g. s. beikeris mixedviT CveulebiTi qceva _ iseTi qcevaa, romlisTvisac damaxasiaTebelia
dadebiTi damokidebuleba warsul da mimdinare moxmarebas Soris. aseT ~sikeTeebs~ ekonomikur
TeoriaSi uwodeben urTierTSemavseblebs. tradiciuli qcevaa _ Cvevebi, mgrZnobiaroba moxmare-
biT arCevanze, romelic gakeTebulia Soreul warsulSi.
mavne CvevebisaTvis damaxasiaTebelia is, rom keTildReobis mimdinare moxmarebis zrda
uaryofiTad moqmedebs momaval sargeblianobaze (loToba _ janmrTelobaze). ase rom, adamiane-
bi, romlebsac midrekileba aqvT mavne Cvevebisadmi, naklebad fiqroben momavalze. Sesabamisad,
sasargeblo Cvevebi dadebiTad moqmedebs momaval sargeblianobaze. es imas niSnavs, rom
1 Этциони Амитаи. От империи к сообществу: новый подход к международным отношениям. Ладомир, 2004. 2 biblia. saqarTvelos sapatriarqo. Tb., 2009. (II kor. 9, 7). 3 Becker G.S. The Economic Approach to Human Behavior. Chicago: The University of Chicago Press, 1976.
141
adamianebi TavianT dRevandel saqmianobaSi afaseben momavlis efeqts. aseT `sasargeblo Cvevas~
miakuTvnebs beikeri religiurobasac.
empiriuli monacemebiT irkveva, rom mavne Cvevebs ayolili adamianebi ufro danaSaulisaken
arian midrekili (es SeiZleba ganvavrcoT ekonomikis sferozec: konkurentebis arakeTilsindisi-
eri gziT bazridan gandevna, aRricxva-angariSgebis gayalbeba, gadasaxadebze Tavis arideba da
a.S.), xolo religiuri adamianebi _ kanonmorCilebisaken.
religiuri cxovrebis wesi ekonomikuri warmatebis erT-erTi ZiriTadi safuZvelia. es
bevradaa dakavSirebuli saiqio cxovrebis rwmenasTan, rac aiZulebs adamianebs ufro zomierad
da mkacrad aRasrulon TavianTi saaqao arCevani. eTikuri orientaciis TvalsazrisiT
ekonomikur saqmianobaSi ekonomikuri subieqtebis religiuroba xels uwyobs biznesis gamWvirva-
lobas, patiosan partniorobas da a.S.
g. s. beikeri religiaze msjelobisas ganxilavs altruistul da egoistur qcevebTan
dakavSirebul sakiTxebs ojaxuri ekonomikis Teoriis konteqstiT, Tumca, SeiZleba igi
ganvavrcoT yvela ekonomikur agentze. misi azriT, altruistebi maqsimalurs xdian sakuTar
sargeblianobas sxva adamianebis sargeblianobis maqsimizaciiT. urwmuno mSoblebsac SeiZleba
dahyavdeT Svilebi eklesiaSi, Tuki isini darwmunebuli arian, rom es maTze keTilismyofel ze-
gavlenas moaxdens. statistikis mixedviT bevri mSobeli wyvets eklesiaSi siaruls mas Semdeg,
roca Svilebi iwyeben damoukidebel cxovrebas.
egoisti mSoblebi fiqroben, rom moxucebulobisas maT dasWirdebaT Svilebis daxmareba.
isini Svilebs zrdian altruistebad an maTSi ayalibeben saTnoebas. aq g. s. beikeri akeTebs sa-
xelmwifo politikisaTvis mniSvnelovan daskvnas: Tuki saxelmwifo TavisTavze aiRebs moxucebis
uzrunvelyofis xarjebis did nawils, egoisti mSoblebi Svilebisadmi ufro naklebkeTilmo-
surneebi gaxdebian, radgan maT aRar eqnebaT stimuli sibereSi dasayrdenis saxiT.
ojaxis wevrTa siyvaruli da altruizmi safrTxeebisagan dacvis saukeTeso garantiaa mTe-
li sicocxlis manZilze. am dros ojaxis wevrebi uZliereben saTnoebas imaT, romlebic sxvebis
daxmarebaze uars amboben. roca altruizmi arasakmarisia, rac xSirad gvxvdeba, mis Semcvlelad
gamodis is, rasac Cven socialur normebs vuwodebT. es aiZulebs yvelas, daexmaron ojaxis im
wevrebs, romlebic amas saWiroeben. socialur normebs, saTnoebasa da sxva meqanizmebs SeuZliaT
mniSvnelovnad Seamsubuqon dacvisa da investiciebis nakleboba. maT SeuZliaT egoist mSoblebs
aiZulon investireba, xolo egoist Svilebs _ mzrunveloba.
es ojaxuri principebi religiur sazogadoebebSi regulirdeba religiuri kanonebiT. anu
garkveuli religiis CarCoebSi Camoyalibebuli moraluri movaleoba ekonomikuri agentis moti-
vaciisa da qcevis mniSvnelovan faqtors warmoadgens.
dReisaTvis eWvs ar iwvevs is faqti, rom ekonomikis safuZvelia kapitali. amitom kapita-
lis tipi gansazRvravs ekonomikis tipsac. amasTan, mTeli ekonomikuri ganviTarebis istoria
gviCvenebs, rom yoveli istoriuli epoqisaTvis damaxasiaTebelia kapitalis Tavisi, gansakuTre-
buli tipi, romelic garkveulwilad damokidebulia romelime kulturul-religiur tradicia-
ze. magaliTad, vaWrobis ganviTarebisaTvis finansuri operaciebis aucileblobis gamo iudeuri
eTika nebas iZleoda, aeRoT sesxze procenti sxva religiis mimdevrebisagan, ramac ganapiroba
iudeuri saprocento kapitalis warmoSoba.
industriulma epoqam moiTxova axali tipis kapitali. protestantulma eTikam misca am
tips garkveuli religiuri dasabuTeba. Sedegad warmoiqmna samrewvelo protestantuli kapita-
li. amasTan, axali tipis kapitalma gadaWriT ki ar ukuagdo Zveli, aramed SeZlo Taviseburad
gardaeqmna is da sabanko institutis daxmarebiT CaerTo industriul ekonomikaSi.
dReisaTvis Cven mowme varT axali, postindustriuli kapitalis dabadebisa, romelic
aseve unda gansxvavdebodes industriulisagan formiTac da SinaarsiTac.
142
bunebrivia, ibadeba kiTxva, ra unda daedos safuZvlad aseT kapitals? iqneba es raime re-
ligiur-kulturuli tradicia, Tu es iqneba raime ideologia, marqsizmis msgavsi Tavisi komu-
nizmis mSenelobis eTikiT?
amJamad dasavleTSi ganviTarebadi eTikuri ekonomikis momxreebi ixrebian iqeTken, rom eko-
nomika unda daubrundes qristianul eTikas, ufro sworad, protestantizms.
magram arsebobs sxva mosazrebebic. magaliTad, islamis mimdevrebi amtkiceben, rom swored
am religiis eTikuri principebi unda daedos safuZvlad kapitalis gamoyenebis axal wesebs.
kerZod, yurani krZalavs sesxze procents. am akrZalvaze Sesabamisi Teoriac kia Seqmnili.
magaliTad, muslimani swavlulebi imowmeben ra im faqts, rom qristes dabadebis dRes
bankSi erTi penis wliuri 4 procentiT dabandebis SemTxvevaSi 1750 wels SesaZlebeli iyo
dedamiwis wonis oqros burTis yidva, akeTeben daskvnas, rom xangrZliv perspeqtivaSi procen-
tis gadaxda, rogorc maTematikurad, ise praqtikulad SeuZlebelia, rac amtkicebs sasesxo
procentis biwierebas.
magram islami krZalavs kapitalis usicocxlobasac. simdidris mflobelma simdidre unda
gamoiyenos gulmodgined saerTo keTildReobis asamaRleblad. amitom islamuri bankebi orien-
tirebulia ara finansuri operaciebis reformirebaze dasavluri gagebiT, aramed saqmian monawi-
leobaze.
garda amisa, islamur qveynebSi biznesis gadasaxadebi minimaluria. magaliTad, ZiriTadi ga-
dasaxadi _ ~zaqaTi~ _ Seadgens araumetes 5 procents. Tanamedrove pirobebSi ki saxelmwifoebs
Soris ZiriTadi konkurencia swored gadasaxadebis sferoSia. amitom globaluri ekonomikis pi-
robebSi upiratesobiT sargebloben is qveynebi, romlebic islamuri warmoebis wess misdeven.
ase rom, rogori religiur-eTikuri sayrdeni daedeba safuZvlad postindustriul kapita-
lizms _ es sakiTxi dReisaTvis sakamaToa.
rac Seexeba meurneobriobis marTlmadideblur eTikas, maze socialuri moTxovna, zogierT
qveyanaSi ki politikuri SekveTac arsebobs. magaliTad, rusi xalxis merve msoflio krebam amis
Taobaze 2004 wels specialuri dokumentic ki miiRo - ~zneobrivi wesebisa da normebis krebu-
li meurneobriobaSi~, magram es praqtikaSi Znelad xorcieldeba. zogierTi moazrovne amas imiT
xsnis, rom marTlmadidebloba ar aris orientirebuli msoflios ekonomikur aTvisebaze. radgan
Zvel droSi, roca arsebobda saxelmwifosa da eklesias Soris simfoniis principi, am simfoni-
ur erTianobaSi eklesia pasuxismgebeli iyo mewarmis eTikuri normebis SemuSavebaze, xolo xe-
lisufleba Tvalyurs adevnebda am eTikuri normebis realizacias.
zogierTi marTlmadidebeli avtoris azriT Tanamderove etapze eklesiam ara mxolod un-
da aRzardos marTlmadidebeli mewarmeebi, aramed igi saxelmwifosTan erTad unda monawileob-
des Sesabamisi ~ndobis qselis~ SeqmnaSi (istoriulad aseTi ~ndobis qseli~ arsebobda vaWris
patiosani sityvis instrumentis saxiT). saxelmwifomac Tavis mxriv ufro konkretulad unda
izrunos qveynis biznesazogadoebis eTikur normebze da realuri daxmareba aRmouCinos kleTil-
sindisier mewarmeebs.
saqarTveloSi batonymobis gadavardnisa da kapitalizmis Casaxvis sawyisi etapidanve qar-
Tvelma mamuliSvilebma didi yuradReba dauTmes qarTuli ekonomikis ganviTarebis momavals. ro-
gorc cnobilia, wm. ilia marTalma (WavWavaZe) sicocxlis bolo oci wlis ganmavlobaSi mTeli
Tavisi energia qarTul ekonomikaze fiqrsa da zrunvas Sealia.
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis msaxurnic did yuradRebas uTmobdnen ekonomikur
problemebs. am mxriv aRsaniSnavia wm. gabriel episkoposis (qiqoZe) pirovneba, romelic wm. ilia
marTlis sityvebiT ~sarwmunoebas amecnierebda da mecnierebas asarwmunoebda~1. mas mniSvnelovani
1 CixlaZe n. ekonomika da marTlmadidebluri swavleba. Tb., 2009. gv. 112.
143
Sexedulebebi aqvs Camoyalibebuli Sromis, momWirneobis, qvelmoqmedebis, saxelmwifos ekonomi-
kuri rolis Sesaxeb.
rogorc cnobilia, wminda gabrieli Tavadac kargi meurne iyo. igi bevrs fiqrobda imdro-
indeli saqarTvelos mZime ekonomikur mdgomareobaze da gulistkiviliT aRniSnavda: `Cven cu-dad vcxovrobT imisaTvis, rom cudad vloculobT; garna meore mxriT, cudad vloculobT mis-Tvis, rom cudi cxovreba gvaqvs~.1
qarTveli eris sulieri mama, uwmindesi da unetaresi ilia meore, Tavis epistoleebsa da
qadagebebSi mniSvnelovan yuradRebas uTmobs ekonomikas. Tbilisis saxelmwifo universitetis
ekonomikuri profilis fakultetis studentebTan Sexvedrisas (2003 wlis 27 maiss) patriar-
qma xazgasmiT aRniSna: ~sazogadoebis ganviTarebis procesSi aucileblad unda vifiqroT ekono-mikaze~.2
amasTan, uwmindesi gvmoZRvravs, rom umTavresi mainc sulia: ~eklesia da rwmena, rogorc amas weren da zogjer xmamaRla acxadeben, sruliadac ar krZalavs zrunvas ekonomikursa da ma-terialur sakiTxebze, magram igi gvaswavlis, rom mTavari sulia... sanam adamiani sxeuliT cocxlobs, misTvis orive sazrdo saWiro da aucilebelia _ xorcielic da sulieric, oRond upirveles yovlisa sulieri~3.
da es imitom, rom: ~adamianebi... ufro xSirad mxolod miwieri sibrZniT cxovroben da amitomac ver aRweven WeSmarit bednierebas. isini eZeben bednierebas moCvenebiTs, fuWs, warma-vals, romelsac mudam Tan sdevs ubedureba~4.
Murman Tsetskhladze Jujuna Shainidze
Some Aspects of Interdependence of Religion, Ethics and Economy
Resume
The model of “rational egoist”, predominated until today, does not fully reflect current processes in eco-
nomics. New, postindustrial era is coming, which demands comprehending fundamental theses of economics in a new manner. Interdisciplinary method of approach towards economics becomes necessary, in the implementation of which ethic and religious initials play important role or the epoch of ethical economics is coming. On the ne-cessity of it talk not only economists, but also sociologists, undertakers, psychologists and representatives of other fields, directly or indirectly connected with economics.
In the conditions of ethical economics motivation of human behavior should be based on in-depth truth, which is expressed in divine intention of human’s destination and essence. For this to happen, it is necessary for economic theory to break narrow branch frames even more boldly and involve in its research process other human related fields even more actively. Fundamental theses of ethical economics should be based on religious roots, eternal initials of human’s destination. In our opinion, such theses reflect truth even more and economics based on them also will be more stable and successful.
On which religion’s ethical principles must be based a new rule of capital usage, it is proceeding to be the subject of discussion, but one is clear: evolutional model of development does not imply total denial of the old. It is, in fact, new stage of developing the old.
Roots of fundamental principles of Georgian economic development model should be searched in Geor-gian traditions, orthodox confession and rule of life. Also we should successfully use achievements of representa-tives of other peoples and confessions, if they do not contradict fundamental orthodox principles. As St. Augustine teaches us – “We should not detest good, even if it is said by pagans”.
1 qadagebani imereTis episkoposisa gabrielisa. t.II. quTaisi. 1989. 2 `saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia meore socialur-ekonomikuri ganviTarebis aqtualuri sakiTxebis
Sesaxeb~. Semdgenel-gamomcemeli g. SixaSvili. Tb., 2004, gv. 265. 3 `saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia meore socialur-ekonomikuri ganviTarebis aqtualuri sakiTxebis
Sesaxeb~ Semdgenel-gamomcemeli g. SixaSvili. Tb., 2004, gv. 56. 4 saqarTvelos kaTolikos-patriarqis saaxalwlo epistole. 1987.
144
zaqaria wiTlauri
mecxoveleobis ganviTarebis perspeqtivebi saqarTvelos sapatriarqos
stefanwmindisa da xevis eparqiaSi
dReisaTvis, qveynis winsvlisaTvis, uaRresad mniSvnelovania soflis meurneobis aRorZine-
ba-ganviTarebis gzebis dasaxva da praqtikuli realizacia.
saqarTveloSi sasoflo-sameurneo warmoebis ganviTarebis perspeqtivebis Sesaxeb fundamen-
turi mosazrebebi gadmocemulia patriarqis 2008/2009 wlis saSobao epistoleSi, romelSic
naTqvamia Semdegi: ~sistemuri krizisis Tavidan acilebis mizniT dasavleTma kursi ekonomikis
sferoSi saxelmwifo seqtoris SedarebiT gaZlierebaze aiRo, rac Tavisufali bazridan ufro
regulirebad bazarze gadasvlas gulisxmobs da, bunebrivia, calkeuli saxelmwifo efeqturi
marTvis sakuTari meqanizmis Ziebas daiwyebs. Cvenc unda gamovnaxoT Seqmnili mdgomareobidan ga-
mosasvleli gzebi. rogorc am dargis specialistebi amboben, aucilebelia, saSualo da mcire
sawarmoTa doneze, marTvis swor sistemaze dayrdnobiT, mrewvelobis, soflis meurneobisa da
gadamamuSavebeli dargis swrafi ganviTareba~.1
2002 wlis 17 oqtombers saqarTvelos eklesiis wminda sinodis gadawyvetilebiT yazbe-
gis raioni gamocxadda calke saepiskoposod da ewoda mas stefanwmindisa da xevis eparqia. ima-
ve wlis 20 oqtombers yazbegis raionis mosaxleobisadmi mimarTvaSi saqarTvelos kaTolikos-
patriarqi ilia II aRniSnavda: ~stefanwmindisa da xevis episkoposma samRvdeloebasTan da mTel
mosaxleobasTan erTad yvelaferi unda gaakeTos, rom kvlavac saimedod iyos daculi Cveni
sazRvrebi da miwa-wyali, Cveni kultura, Cveni ena, eklesia, Cveni sulieri da materialuri fa-
seulobani. stefanwmindisa da xevis episkoposma unda izrunos ara marto imisaTvis, rom yovel
sofelSi aResrulos wirva-locva da amaRldes ganaTlebis done, aramed imisTvisac, rom amu-
Savdes warmoebebi, mosaxleobas hqondes samuSao adgilebi, xeli Seewyos maTi socialuri da
ekonomikuri mdgomareobis gaumjobesebas, gansakuTrebiT mravalSviliani ojaxebisa, rom mosax-
leoba mtkiced damkvidrdes xevSi. gamovTqvam imeds, rom xevis xelmZRvaneloba da adgilobrivi
mkvidrni mxarSi amoudgebian stefanwmindisa da xevis episkoposs, raTa es raioni iqces saqar-
Tvelos erT-erT yvelaze ganviTarebul da Zlier kuTxed~.2
aqedan moyolebuli, stefanwmindisa da xevis eparqiis yofili da axlandeli mmarTvelebis
mitropolit petres (caava) da mTavarepiskopos iegudielis (tabataZe) mier patriarqis locva-
kurTxevis gulmodgine Sesrulebis Sedegad regionSi didi yuradReba eqceva soflis meurneobis
ganviTarebas.
meurneobis ganviTarebaSi monawileobas Rebuloben eparqiaSi moqmedi sxvadasxva monastris
mamebi, dedebi, morCilebi, mrevli.
mecxoveleoba (msxvilfexarqosani pirutyvi da mecxvareoba) mTaSi umniSvnelovanesi tra-
diciuli dargia, romelsac aqvs mTis mosaxleobisaTvis socialur-ekonomikuri pirobebis Senar-
Cuneba-gaumjobesebis daniSnuleba.
xevSi ZiriTadad ganviTarebuli iyo mecxvareoba, romelsac moxeveTa 70%-saTvis mniSvne-
lovani Semosavali mohqonda. yvela ojaxs hyavda saSualod 2 suli msxvilfexarqosani pirut-
1 saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is 2008/2009 wlis saSobao epistole. gaz. `sapatriarqos uwyebani~.
2009, #1, gv. 5-6. 2 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II. mimarTva yazbegis raionis mosaxleobisadmi. gazeTi `sapatriarqos
uwyebani~. 2002, #44, gv. 2-3.
145
yvi da 30-50 suli cxvari. XX saukunis 70-iani wlebis bolos mTaSi SeaRwia mesaTbureobam,
romelmac Seasusta mecxvareobis da mesaqonleobis poziciebi.1
amasTan, sabWoTa kavSiris daSlis Sedegad mecxvareobam dakarga ganviTarebis ZiriTadi
wyaro _ ruseTis teritoriis, daRestnis (yizlaris) zamTris saZovrebi, sadac yazbegis raions
hqonda 103,0 aT. ha. yizlarSi gamosazamTreblad yovelwliurad gadadioda yazbegis raionis
200-250 aTasi suli cxvari. sul saqarTvelodan yizlarSi izamTrebda 600-700 aTasi suli
cxvari.
1992 wlis oqtomberSi saqarTvelos mTavrobis mier zamTris saZovari yazbegis raions mi-
eca mxolod 19,0 aTasi ha, anu manamde mis mflobelobaSi arsebuli saZovris 19%. amave wels
gamosazamTreblad kaxeTisa da iaRlujis zamTris sazovrebze xevidan wamovida 125,0 aTasamde
suli cxvari. yizlaris sazovrebze Tu 1 ha-ze zamTrobda 2-2,5 suli cxvari, qveyanaSi gamoyo-
fil saZovrebze 1 ha-ze unda gamoezamTrebina 6-7 sul cxvars.
mecxvareobisadmi qveynis maSindeli xelmZRvanelobis gulgrilma damokidebulebam gamoiw-
via am mniSvnelovani dargis ganadgureba da yazbegis raionSi mecxvareoba TiTqmis moispo.
bolo periodSi bunebriv airze SeRavaTebis gauqmebis kvalobaze xevSi moispo saTburebi.
moxeveebma daiwyes dabruneba cxvrisa da msxvilfexa pirutyvis moSenebis tradiciis aRdgena.
xelisufleba Sepirda xevis mosaxleobas mecxoveleobis ganviTarebisaTvis damatebiTi zamTris
saZovrebis gadacemas kaxeTis da iaRlujis masivebze, rac, samwuxarod, ar ganxorcielebula.
zamTris saZovrebis Semcirebis umTavresi mizezi aris is korufciuli da ganukiTxaobis
foni, romelic arsebobda qveyanaSi. adgilobriv regionebSi zamTris saZovrebis ukanonod mTxov-
nelTa aseve ukanono dakmayofileba xdeboda yazbegis raionisaTvis gadacemuli saZovrebis xar-
jze. saZovrebs arTmevden yazbegis raions misTvis mecxvareobisaTvis gamoyofili farTobebidan
da gadascemdnen sxvadasxva Tanamdebobis pirebs.
2009 wlis monacemebiT stefanwmidis (yazbegis) municipalitets hqonda mTavrobis mier ga-
moyofili zamTris saZovrebi 3,0 aTasamde ha, romelzec izamTrebda 10,0 aTasamde suli cxvari.
dReisaTvis erT-erTi umTavresi mizani qveynis xelisuflebisaTvis unda iyos mecxoveleo-
bis tradiciuli dargis, mecxvareobis aRdgena-ganviTarebis xelSewyoba, rac, Tavis mxriv, regi-
onis kompleqsur socialur-ekonomikur gaZlierebas daudebs safuZvels.
saqarTvelos saxelmwifosa da saqarTvelos samociqulo avtokefalur marTlmadidebel
eklesias Soris dadebuli konstituciuri SeTanxmebis safuZvelze, isini TanamSromloben qvey-
nis mosaxleobis sakeTildReod da axorcieleben mosaxleobis socialuri dacvis erTobliv
programebs.
aRniSnulidan gamomdinare, mizanSewonili iqneba, rom xelisuflebis mier xevis regioni-
saTvis adre gamoyofili, agreTve uaxloes momavalSi saWiro, damatebiT gamoZebnili zamTris
saZovrebi (sul 20 aTasi ha) gadaeces saqarTvelos sapatriarqos (stefanwmindisa da xevis
eparqiisaTvis), riTac, adgilobriv mosaxleobasTan TanamSromlobis safuZvelze, xeli Seewyoba
soflis meurneobis da, kerZod, mecxvareobis, ganviTarebas.
saqarTveloSi zamTris saZovrebi sakmarisadaa, saWiroa mxolod maTi dadgena-gamovlena,
risTvisac aucilebelia saTanado inventarizaciis Catareba, rac gasuli saukunis 60-iani wle-
bis Semdeg qveyanaSi ar momxdara.
mTlianobaSi, saWirod da SesaZleblad migvaCnia saqarTvelos sapatriarqos stefanwmindisa
da xevis eparqiisaTvis gadaeces zamTris saZovari 20,0 aTasi ha, sadac normalurad gamoizam-
Trebs 60-70 aTasi suli cxvari, rac saSualebas miscems moxeveTa TiToeul ojaxs iyolios
1 am statiaSi Cven mier gamoyenebulia stefanwmindis municipalitetisa da saqarTvelos saptriarqos stefan-
wmindisa da xevis eparqiis Sesabamisi masalebi.
146
30-50 suli cxvari.1 es ki xels Seuwyobs mecxoveleobis ganviTarebis kvalobaze Seqmnil da
momijnave dargebis sawarmoebSi mosaxleobis dasaqmebas da xevis socialur-ekonomikur gaZlie-
rebas.
mTaSi mecxoveleobis ganviTarebas da amiT mosaxleobis dasaqmeba-SenarCunebas mizanmimar-
Tulad unda Seuwyos xeli qveynis xelisuflebam, adgilobrivma TviTmmarTvelobam da saqarTve-
los eklesiam.
xevSi mecxoveleobis ganviTarebis erTobliv programas safuZvlad unda daedos:
• xevis regionis kuTvnili zamTris saZovrebis da damatebiTi farTobebis gadacema saqarTve-
los sapatriarqosaTvis;
• saxelmwifos daxmarebis safuZvelze pirutyvis gamosakvebad sakvebi da materialur-teqni-
kuri bazis Seqmna-ganmtkiceba, rogorc adgilobrivad, xevSi, ise zamTris saZovrebze;
• mecxoveleobaSi mTavrobis subsidiebisa da miznobrivi, uprocento an SeRavaTiani sabanko
sesxebis gamoyofa xevis mosaxleobisa da mewarmeebisaTvis;
• mosaxleobis dasaqmeba mecxoveleobis ganviTarebis kvalobaze Seqmnil da momijnave darge-
bis sawarmoebSi;
• erToblivi muSaoba xevis socialur-ekonomikuri ganviTarebis kompleqsuri programis Se-
muSaveba-ganxorcielebisaTvis.
saqarTvelos sapatriarqos stefanwmindisa da xevis eparqiisaTvis gadacemuli zamTris sa-
ZovrebiT, urTierTSeTanxmebis safuZvelze, isargeblebs adgilobrivi mosaxleoba, riTac xeli
Seewyoba mecxvareobis ganviTarebas, mcire fermeruli meurneobebis Camoyalibebas, Sesabamisi da
momijnave dargebis sawarmoebis Seqmnas, mosaxleobis dasaqmeba-SenarCunebasa da, mTlianobaSi,
xevis socialur-ekonomikuri mdgomareobis Zireul gaumjobesebas. bibliaSi farTod aris asaxuli mecxoveleoba.2 israelSi cxvari wminda cxovelad iTvle-
boda da misi xorci iWmeboda _ “es cxovelebia, romelTa Wama SegiZlia: xari, cxvari da Txa~
(rjl. 14,4).
cxvars didi sargebloba moaqvs da igi odiTgan emsaxureba adamians. amasTan, cxvari pat-
riarqebis simdidre iyo _ ~abelmac miarTva Tavisi faris naTavari da rCeuli pirutyvi. mohxe-
da ufalma abels da mis ZRvens~ (dab. 4,4); ~lotsac, romelic abramTan erTad mgzavrobda,
hyavda cxvar-Zroxa da hqonda karvebi. ver itevda maT is qveyana erTad sacxovreblad, radgan
didZali qoneba hqondaT da ar SeeZloT erTad cxovreba. pdidad akurTxa ufalma Cemi patroni
da gandidda igi, misca mas cxvar-Zroxa, oqro-vercxli, ymebi da mxevlebi, aqlemebi da saxedre-
bi; phyavda cxvris fara, naxiri da hqonda uamravi saxnav-saTesi, da SeSurdaT misi filistime-
lebs~ (dab. 13,5-6; 24,35; 26,14).
Sinauri pirutyvi bevri iyo kedarSi da nabeoTSi _ ~arabebi da kedaris yvela mTavari
SenTan vaWrobdnen; sanacvlod batknebs, cxvrebsa da Txebs gigzavnidnen~ (ezek. 27,21); misi xorci da rZe sakvebad gamoiyeneboda _ ~magram, aha, lxini da sixarulia, xarebis Jleta da
cxvrebis xocva, xorcis Wama da Rvinis sma. vWamoT da vsvaTo, xval mainc davixocebiTo~ (es.
22,13); `ar daayovna abigailma, aiRo orasi puri, ori tiki Rvino, xuTi gamzadebuli cxvari,
xuTi sea qumeli, asi mtevani CamiCi, orasi tylapi da ahkida virebs~ (1 mef. 25,18). misi tyavi-sagan damzadda karvis saxuravi _ ~gaukeTa gadasafarebels gadasaxuravi daTrimluli tyavebis-
1 unda aRiniSnos, rom 2007 wlis dekemberSi saqarTvelos sapatriarqom TxovniT mimarTa xelisuflebas,
stefanwmindisa da xevis eparqiisaTvis 20 aTasi ha zamTris saZovrebis gadacemis Sesaxeb, rac, dapirebis miuxe-
davad, ar dakmayofilebula. 2 soflis meurneobis bibliuri safuZvlebis Sesaxeb gaSlilad ixileT wignSi: mRvdeli basili (axvlediani), g.
SixaSvili, n. bakaSvili. marTlmadidebluri Teologiuri ekonomikisa da marTvis safuZvlebi. Tbilisi, 2009, gv.
108-152.
147
gan da zemodan gadasaxuravi TaxaSis tyavebisgan~ (gam. 36,19). matylisagan amzadebdnen qsovils – `qons WamT, matyliT imosebiT, nasuqals xocavT, cxvars ki ar mwyemsavT!~ (ezek. 34,3).
cxvars patronis ojaxis wevrebi da msaxurebi mwyemsavdnen. mcvelebad ki ZaRlebi hyavdaT. maT bakebSi kvebavdnen, aseve aZovebdnen noyier saZovrebze mTebSi da mindvrebSi. fara xSir Sem-TxvevaSi mTel saZovars avsebda. SuadReze cxvars asvenebdnen. _ ~uTxra: xom mSvidobiTaa? miu-ges: mSvidobiTaa. ager, raxelic, misi asuli, cxvars mohyveba. uTxra: jer xom ar gasula dRe,
adrea saqonlis Tavmoyra; daarwyuleT cxvari, waasxiT da aZoveT. uTxres: ver wavalT, vidre
mTlianad ar Seiyreba fara da am lods ar gadmoagoreben Wis piridan. mxolod maSin davarwyu-
lebT cxvars~ (dab. 29,6-8). pirvelnaSobs ar kreWdnen. pirvelnaSobTa meaTedi nawili levi-telTaTvis unda miecaT, xolo pirveli naparsi – mRvdelTaTvis.
soflis meurneobas, da kerZod, mecxoveleobas did yuradRebas aqcevs axali aRTqmis
moZRvreba da marTlmadidebeli eklesia.
cnobilia, rom wmida spiridon trimifunteli mwyemsi iyo. igi mTel Tavis saxsrebs SeWir-vebul axloblebsa da mwirebs axmarda, risTvisac ufalma saswaulTqmedebis niWi mimadla.1
mRvdelmTavari siyvaruliT zrunavda Tavis samwysoze. misi locvebiT gvalvas ganmacxove-
lebeli wvima cvlida, gadauRebeli wvimebis Semdeg ki ca iwmindeboda, sneulebi ikurnebodnen,
eSmakebi ganidevnebodnen. netars Cvevad hqonda, rom aRebuli mosavlis nawili glaxakebisTvis daerigebina, nawili
ki - sesxad gaeca. mRvdelmTavari piradad arafers iZleoda, mxolod mianiSnebda xolme beRli-
saken, sadac yvelas SeeZlo aeRo, ramdenic surda, Semdeg ki, amgvaradve, zedamxedvelobis gare-
Se, daebrunebina.
erTxel qurdebs wmida spiridonis cxvrebis moparva ganuzraxavT da bnel RameSi farexSi
gadaparulan, magram uCinar Zalas isini iqve SeuboWavs. diliT meufe farasTan misula, avazakebi
gauTavisuflebia da daurwmunebia daegdoT usjulo cxovreba da sazrdeli patiosani SromiT
moepovebinaT. bolos ki orivesTvis TiTo cxvari uCuqnia.
meufis aseTi qmedeba naTlad migvaniSnebs, rom igi TviT uflis mier aris dadgenili ze-ciuri da miwieri sawyisebis sinergiuli ganviTarebisaTvis, eris sulieri da materialuri siZ-lieris aRorZineba-ganmtkicebisaTvis: ~cnobai saRmrToi gaqunda Sen, raJams mwyemsi usityurTa cxovarTa nebiTa mwyemsTmTavrisa mis qristesiTa gamorCeul iqmen mwysad pirmetyvelTa maT
cxovarTa da marTalni yovelni, gulisxmismyofelni Senni, viTarca mwyemsisa saxierisani, dauZi-
nebelad moRuawisa cxovarTaTvis mindobilTa mas zeda, gigaloben Sen~.2
aqedan gamomdinare, Cveni cxovrebis sulier-xorcieli sijansaRisaTvis, materialuri si-duxWiris daZlevisaTvis, mTel saqarTvelosa da m.S. xevSi soflis meurneobisa da mecxvareobis aRorZinebisaTvis TxovniT mivmarToT wmida spiridon trimifuntels: `hoi yovladnetaro mRu-
delTmTavaro spiridon, saTno qristeso da udidebuleso saswaulTmoqmedo; angelosTa Tana
wardgomil xar winaSe saydrisa RmrTisa, gardamoixile mowyaliTa TualiTa ersa Sensa zeda,
mvedrebelisa yovladZlierisa Sewevnisa SenisaგTa; evedre keTilnawleobasa mowyalisa RmrTisa-
sa, raგTa ara dagvsajos Cuen usjuloebaTaebr CuenTa, aramed moguagos Cuen mowyalebisaebr
Tvisisa, iTxove CuenTvis qristesagan RmrTisa Cuenisa cxovrebaგ mSvidobiTi da uSfoTveli,
simrTeleგ sulTa da xorcTa CuenTa, keTilnayofierebaგ queyanisa da uxuebiTa da keTildReo-
biTa acxovnen yovelni, mogumadlen Cuen Zali, raგTa ara borotad gardavaqcioT yoveli keTi-
lad movlinebuli Cuenda RmrTisa mier, aramed vyoT igini didebad misa da siqadulad meoxebisa
Senisa~.3
1 wm. spiridon trimifuntelis cxovrebisa da mis mimarT locvebis Sesaxeb ix.:
http://www.orthodoxy.ge/tveni/dekemberi/12-spiridon.htm 2 daujdomeli sagalobeli wmidisa mRudelmTavrisa spiridonisa-trimifunteli sakvirvelTmoqmedisa. ikosi 2. 3 iqve, locva 2
148
Zakaria Tsitlauri Perspectives Cattle-Breeding Development in the Stepantsminda and Khevi Eparchy of the Patriarchate of
Georgia
Resume
As a result of accomplishing Patriarch’s blessings by the former and current rulers of Stepantsminda and Khevi eparchy Metropolitan Petre (Tsaava) and Archibishop Jegudiel (Tabatadze) development of agriculture has been given great attention.
Today, one of the primary goals of the country’s government should be the contribution to the renewal and development of sheep breeeding which is the traditional branch of cattle breeding. This will in turn underline the improvement of the complex social and economic conditions of the region.
It will be expedient if the winter pastures as already allocated for the Khevi region by the government as well as additional ones (20 000 hectares as a whole) are given to the Patriarchate of Georgia. This will contribute to the development of agriculture and sheep breeding in particular on the base of cooperation with the local people.
Winter pastures given to the Stepantsminda and Khevi eparchy of the Patriarchate of Georgia will be used by the local farmers according to the agreement that will contribute to the development of sheep breeding, formation of small farms, creation of enterprises of corresponding and adjacent fields, employment and preservation of population and sound improvement of overal social and economic conditions in Khevi.
149
izolda WilaZe
rwmenis gavlena aRricxvis obieqturobis xarisxze
ekonomikaSi dasaqmebuli yvela iuridiuli da fizikuri piri yoveldRiurad mraval ga-
dawyvetilebas iRebs, romelic maT xelT arsebuli materialuri, SromiTi da finansuri resur-
sebis ukeT gamoyenebis sakiTxebs Seexeba. kompaniebi TavianTi miznebis misaRwevad izolirebulad
verasodes varafers aRweven. maT sWirdebaT mravali tipis urTierToba daamyaron erTmaneTTan.
imisaTvis, rom kompaniis xelmZRvanelobam swori gadawyvetileba miiRos, Tu romel subieqtTan
daiwyos safinanso-ekonomikuri urTierTobebi, man saTanado informaciis analizi unda Caataros,
raTa Seafasos, ramdenad sarisko iqneba am urTierTobebis dawyeba.
sawarmoTa safinanso-ekonomikuri informaciiT gare momxmareblebis uzrunvelyofis miz-
niT, yvela iuridiuli piri valdebulia gamoaqveynos finansuri angariSgeba, romelic mocemuli
sawarmos finansuri mdgomareobisa da momgebianobis struqturulad Camoyalibebul suraTs war-
moadgens.
finansuri angariSgebis informaciis safuZvelze SesaZlebelia Sefasdes, ramdenad SeuZlia
sawarmos dafaros misi valdebulebebi, ramdenad aqtiuria misi biznesi, momgebianad iyenebs Tu
ara xelmZRvaneloba masze mindobil resursebs, droulad ixdis Tu ara igi savaldebulo gada-
saxadebs, ramdenad riskiania biznesi da rogor monawileobs sawarmo socialuri programebis
ganxorcielebaSi. am Sefasebebis siswore cxadia moiTxovs obieqtur informacias sawarmos eko-
nomikuri saqmianobis Sesaxeb.
amdenad, finansuri angariSgebis informaciis saimedoobis Sesaxeb metad maRali moTxovna
arsebobs da misi momzadeba metad sapasuxismgeblo saqmea. amitom, finansuri angariSgebisa da
buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis moTxovniT, finansur angariSgebaSi gadmo-
cemuli informacia unda iyos arsebiTi xasiaTis, obieqturi, sruli, samarTliani da advilad
aRqmadi.
finansuri angariSgeba, rogorc wesi, warmoadgens buRaltruli aRricxvis procedurebis
damamTavrebel etaps, misi muSaobis gvirgvins. amdenad, finansuri angariSgebis obieqturobis xa-
risxi, SeiZleba iTqvas, aRricxvis muSakebis xelSia. davas ar iwvevs is faqti, rom buRaltre-
bis, auditorebis da xelmZRvanelobis keTilsindisierebazea damokidebuli sawarmoTaAsaaRricx-
vo informaciis obieqturobis xarisxi da Sessabamisad, am informaciis safuZvleze miRebuli
gadawyvetilebebis siswore. es ukanaskneli ki jaWvuri reqciiT, mTeli ekonomikis masStabiT
vrceldeba.
garda gareT gamosaqveynebeli informaciisa, sawarmos menejments Siga marTvisaTvis sWir-
deba uamravi tipis Siga saaRricxvo informacia, raTa efeqtianad marTos biznesi. kerZod, bu-
Raltris xelSi imyofeba pirveladi monacemebi masalebis Sesyidvisa da xarjvis mimarTulebe-
bis, SromiTi xarjebis, mmarTvelobiTi xarjebis, fuladi da saangariSsworebo urTierTobebis,
ZiriTadi saSualebebis mdgomareobis, saqonlis Sesyidvebisa da sxvaTa Sesaxeb. sakmarisia man,
romelime ricxobrivi monacemi gaayalbos, rac mniSvnelovan gavlenas moaxdens sawarmos saqmia-
nobis saboloo Sedegebze da mis imijze. marTalia sawarmoebSi arsebobs Sida kontrolis sis-
temebi, magram, aRricxvis muSakis winaSe Zalian didia cduneba imisa, rom piradi gamorCenis
mizniT an xelmZRvanelobisa da mesakuTreebis zewolis Sedegad, faqtebi daamaxinjos. samwuxa-
rod, sawarmoSi informaciis gayalbebis yvelaze maRali riskebi buRaltruli aRricxvis mimar-
TulebaSi arsebobs.nebismieri kompaniis marTvis sitemaSi, pirveli rgoli, romelzec dgas in-
formaciis obieqturobis dacvis maRali zneobrivi pasuxismgeblobis simZimis centri, buRal-
truli aRricxva-angariSgebis departamentia.
150
swored aseTi maRali pasuxismgeblobebis arsebobis gamo, auditis saerTaSoriso standar-
tebSi ZiriTadi aqcenti eTikis normebis dacvazea gakeTebuli. agreTve, SemuSavebulia buRal-
tris eTikis kodeqsi. sawarmos efeqturi marTvis sistemaSi buRaltris profesionalizms misi
keTilsindisierebis gareSe TiTqmis nulovani mniSvneloba aqvs. ufro metic, arakeTilsindisie-
ri buRalteri miT ufro saSiSia, rac ufro maRali donis profesionalia igi. miuxedavad mra-
vali sakanonmdeblo sanqciebisa, adamianebi samwuxarod mainc arRvevn kanonebsa da eTikis nor-
mebs.
aRricxvis muSakebis saqmianobaSi mTeli ZaliT dgas adamianisa da sindisis mimarTebis sa-
kiTxi. rogoricaa es mimarTeba adamianSi, Sesabamisad iqceva igi. aRricxvis muSaks unda gaaCndes
didi Sinagani Zala, rom sZlios cdunebebs da winaaRmdegoba gauwios xelmZRvanelobisa da mesa-
kuTreebis zewolas, gaayalbos ~zogi ram~.
adamianis qcevis wesebsa da normebs misi morali anu zneoba ayalibebs. morali gansazR-
vravs pirovnebis damokidebulebas sxva adamianebTan: ojaxTan, saxelmwifosTan, sazogadoebasTan,
TanamSromlebTan. qcevebi samsaxurebrivi movaleobebis dros, aris adamianis moraluri cxovre-
bis Semadgeneli nawili, miT ufro, rom dasaqmebuli piri misi drois naxevarze mets samsaxur-
Si atarebs.
zneobis safuZvelia sikeTe adamianSi da borotebis gamoricxva. borotebis mizezi aris
adamianis egocentruli miswrafebebi. zneobriv qcevas adamians karnaxobs Sinagani xma – sindisi.
sindisis xma aris RmerTis xma adamianSi – acxadeben wmida mamebi. amitom, adamianis keTilsindi-
sierebis xarisxs RmerTTan siaxlove gansazRvravs. RmerTi aris adamianis yvelazneobrivi
swrafvis ideali. es uzenaesi Zala udevs safuZvlad adamianis mTel moralur cxovrebas. swo-
red RvTis rwmena aZlevs adamians Sinagan Zalas, sZlios yovelgvar cdunebas.
aRricxvis muSakma (da ara mxolod aRricxvis muSakma), romelic rwmenaSia, icis, rom
RmerTvisTis sul erTi araa, rogor iSromebs igi. wmida wignSi vkiTxulobT: ~yvelafers rasac
akeTebT, akeTeT rogorc RvTisaTvis da ara rogorc kacTaTvis~ (kol. 3.23).
magram, Tanamedrove msofliosa da maT Soris saqarTveloSi, jer kidev arian adamianebi,
romlebic ara mxolod RmerTis arsebobas ayeneben eWvqveS, ufro metic, Semdeg kiTxvebs svamen:
ratom unda vibrZode simarTlisaTvis? ratom unda vdardobde sxvaze? saidan unda vicode, ra
surs RmerTs? xolo zogierTi fiqrobs: diax, RmerTi arsebobs, magram es me ar mexeba. SemiZ-
lia RmerTis gareSec Tavisuflad vcxovrobde da a.S.
msgavsi kiTxvebi da sxvadasxva ukanono qcevebi adasturebs imis aucileblobas, rom Tana-
medrove teqnikis epoqaSi adamianebs sWirdebaT ufro meti codna RmerTis Sesaxeb. winamdebare
statiaSi Cveni mizania, mokled gadmovceT, Tu ra ZiriTadi mtkicebulebebi arsebobs RmerTis
Sesaxeb, romelic adamianebs mtkice rwmenis safuZvlebs uqmnis da zneobriv cxovrebas avalde-
bulebs.
RmerTisTvis, romelmac saocari siyvaruliT da sibrZniT Seqmna samyaro, metad mniSvnelo-
vania, rogor icxovrebs adamiani. es rom marTlac asea, dasturdeba im mravali SegonebebiT, ro-
melic uxvadaa Zvel da axal aRTqmaSi da wmida mamebis cxovrebaSi. amas agreTve naTlad adas-
turebs TviT RmerTis gankaceba qristes saxiT da yovelwliurad, aRdgomis wina SabaTs, RvTiu-
ri cecxlis naTeba qristes saflavze.
moviyvanT ramdenime Segonebas wmida wignidan: codniT iyolieT RmerTi (rom. 1.28); aTi
mcneba (gam. 20.1-17); yvela saqmeSi Seni aRsasruli gaixsene da arasodes Caiden codvas (zir.
7.36); azrTa sxvadasxvaobac unda iyos TqvenSi, raTa gamoCndes mosawoni Tqvens Soris (1 kor.
11.19) da a.S..
151
codniT iyolieT RmerTi – ai is mTavari gasaRebi, rac haeriviT sWirdeba Tanamedrove
kosmosuri epoqis adamianebs. Semoqmedi mTel xilul samyaroSi amJRavnebs Tavis Tavs. dReisaT-
vis ukve didi mecnieruli codnaa dagrovili RmerTis Sesaxeb. dRes mecnierebisaTvis ukve saeW-
vo aRaraa is faqti, rom samyaro sagnebis meqanikuri erToblioba ki ara, diadi naazrevia. niu-
toni werda: mxolod mcire codna gvaSorebs RvTisagn, did codnas ki kvlav RvTisaken mivya-
varT.
hegeli RmerTs absolutur gons uwodebs. gonis substancia aris Tavisufleba, magram bu-
nebaSi Tavisufleba ki ar batonobs, aramed aucilebloba – wers igi. misi azriT, RmerTis
upirvelsi, savsebiT martivi gansazRvreba aris `me~. gonis anu RmerTis garkveuloba aris misi
manifestacia (gamocxadeba) uamrav `me-d~. goni ar kargavs Tavis Tavs am sxvaSi. piriqiT, Tavis-
TavsA inaxavs da anamdvilebs am sxvaSi. goni sxvaSi acxadebs TavisTavs, Tavis sakuTar bunebas.
qristianoba TvalsaCino magaliTia amisa, aRniSnavs hegeli. RmerTma TavisTavi Zis, qristes saxe-
Si gamoacxada. RmerTma amiT TavisTavSi gansxvavebuloba warmoSva, Tavi gaisasrula.magram TviT
am gansxvavebulobaSi TavisTavTanve rCeba, ZeSi TavisTavs Wvrets da absolutur gonad rCeba.
amrigad, Ze mxolod gamocxadebis organo ki araa, aramed, am gamocxadebis Sinaarsia1. es Sinaar-
si ki umaRlesi sikeTe, wesrigi da siyvarulia.
piTagora wers (Zv.w. VI saukune): RmerTi aris samyaros suli. RmerTi erTia, magram samya-
ros gareT rodi imyofeba. igi samyaroSia. marTavs yovelives. igi aris goni, suli da moZraoba.
xolo spinoza wers: yvela idea imdenadaa WeSmariti, ramdenadac igi dakavSirebulia RmerTTan.
f. franki (XX saukunis amerikeli filosofosi) wers: yovelgvari mecnieruli progresi
es aris progresi imis SemecnebaSi, Tu rogor marTavs samyaros RmerTi.
j. jinsi (XX saukunis ingliseli fizikosi) wers: Cvens droSi SeiniSneba farTo Tanxmo-
ba fizikosebSi imasTan dakavSirebiT, rom Semecnebis nakadi miemarTeba arameqanikuri realobis
Secnobisaken. samyaro dRes ufro diad naazrevs Camohgavs, vidre uzarmazar manqanas. suli aRar
aris SemTxveviTi stumari materiis saufloSi. piriqiT, unda mivesalmoT mas, rogorc Semqnels
da ganmgebels materiis saufloisas.
frangi filosofosi s. usita wers: male moxdeba sazeimo Serigeba ori damdurebuli di-
sa: rwmenisa da mecnierebisa.
XX saukunis samocian wlebSi fizikosma piter higsma wamoayena hipoTeza, rom unda arse-
bobdes raRac idumali nawilaki, romelic warmoSobs materias da samyaroSi qmnis wesrigs. ram-
denime aTeuli wlebis kvlevebis Semdeg, 2012 wels, mecnierebma marTlac aRmoaCines es nawila-
ki, romelsac ~RvTiuri nawilaki~ Searqves. aRsaniSanvia is faqti, rom am aRmoCenaSi qarTvelma
mecnierebmac didi wvlili Seitanes.
~RvTiuri nawilaki~ wamis umcires droSi warmoiSoba da qreba. mas Tavad masa ar gaaCnia,
magram sxva ~raRac usxeulos~ - aZlevs masas e.i. qmnis materias. mecnierebi Tvlian, rom igi
aris samyaros mowyobis bolo komponenti. rom ara es ~RvTiuri nawilaki~, ar iarsebebda mTeli
xiluli samyaro da TviT adamiani. xolo, - dnm – ar aris miwieri warmonaqmni2. maSasadame,
~RvTiuri nawilaki~ aramaterialuria anu sulia, anu wminda azrovnebaa, anu hegelis sityviT,
~absoluturi gonia~. radgan igi masas qmnis, mas Zalac gaaCnia da marTlmadidebluri mrwamsiT,
SeiZleba vTqvaT, rom igi ~wmida samebaa~. SeiZleba davaskvnaT, rom es mecnieruli aRmoCena ag-
reTve, RvTis rwmenis aucileblobas adasturebs.
amrigad, skeptikosebis dro TandaTan midis. RmerTma Tavisi arsebobis Sesaxeb mravali ni-
Sani misca adamianebs, rogorc zemoT ukve aRvniSneT. dReidan ki, kacobriobis ~moqcevas~ uflis
1 hegeli, gonis filosofia, Targmani germanulidan, Tb., 1984, gv: 32-33.
2 google.ge: ,,RvTiuri nawilaki”.
152
mociqulebis saxarebasTan erTad, mecnieruli aRmoCenebic daexmareba, romelic momavalSi mra-
val saswaulebriv aRmoCenebs moaxdens. bibliaSi vkiTxulobT: `rac mets gamoiZieb, xSirad ga-
ocdebi~ (3 ezr. 4.26).
axali mecnieruli kvlevebi Tanamedrove adamianebs daexmareba gaZlierdes rwmenaSi da yo-
velgvari cdunebebis daZleva rTuli aRar iqneba misTvis. samyaro uusrulyofilesi wesrigia
da es adamainebs zneobriv cxovrebas da Sromas avaldebulebs. adamiani unda iyos Seurigebeli
borotebis yoveli gamovlinebis: sicruis, Zaladobis da uzneobis mimarT.
RvTis moSiSi adamiani mudam grZnobs uflis arsebobas da axla, am uaxlesi aRmoCenebis
Semdeg, CemSi kidev ufro cxadad gaismis im ~RvTiuri nawilakis~ xma: `Tqven TavisuflebisaTvis
xarT mowodebulni, oRond es Tavisufleba ar gaxdes sababi xorcis saameblad (gal. 5.16); gax-
sovdeT, Tqveni sxeulebi taZaria TqvenSi suliwmidisa da rom Tqvens Tavs ar ekuTvniT~ (1 kor.
6.19). es Segonebani, erTi SexedviT uwyinari, magram, Zalian mkacri gafrTxilebebia. yoveli
adamiani RmerTis nawilia da, roca adamiani iviwyebs misi momavlineblis nebas da emoneba ara
suliwmidas, aramed sakuTar egoistur miswrafebebsa da xorciel vnebebs, igi amiT amsxvrevs
RvTiur wesrigs TavisTavSi, TviT imzadebs sasjels da samudamod kvdeba RmerTisTvis.
amrigad, momavlis adamiani, SeiaraRebuli uaxlesi codniT RmerTis Sesaxeb, garduvalad
morwmune unda iyos, oRond, fanatizmis gareSe. adamiani mTeli Tavisi cxovrebiT da SromiT
unda aRiarebdes RvTiur zneobas, raTa Tavidan aicilos maradiuli sasjeli. ~rwmena saqmis
gareSe mkvdaria~ - gvaswavlis uzenaesi (iak. 2.17). am Segonebis Tanaxmad, adamiani yovel mis
saqmianobaSi uflis mosawonad unda iqceodes.
miuxedavad imisa, rom adamians xSirad aviwydeba sxvebze zrunavdes, gangebis mier cxov-
reba isea mowyobili, rom roca adamiani Tavisi miznebis misaRwevad Sromobs, imavdroulad
sxvisTvisac Sromobs, surs Tu ara es mas. magaliTad, puris mcxobeli purs acxobs imitom,
rom misi gayidviT Semosavali miiRos da amiT, misdauneburad akmayofilebs sxvebis moTxovnas
purze. erTi piris Sromis Sedegi, meore piris moxmarebis sagani xdeba. am xilulkavSirs uxi-
lavi RvTiuri kavSiris Zalac Tan dahyveba. amitom gvafrTxilebs samyaros Semoqmedi: ~rasac
akeTebT, akeTeT rogorc RmerTisTvis da ara rogorc kacTaTvis~ (kol. 3.23).
gvjera, rom uaxlesi mecnieruli aRmoCenebi sul ufro daexmareba kacobriobas metad
mtkice gaxdes rwmenaSi. adamiani SeZlebs ufro srulad da realurad gaiazros RmerTis arsi,
miuaxlovdes mas. roca Tanamedrove adamianebi, romeli religiuri mimarTulebis mimdevarnic ar
unda iyvnen isini, samyaros Semqnelisa da misi principebis Sesaxeb mecnieruli codniT aRiWur-
vebian, maSin isini verasodes icrueben da ar daarRvevn eTikur normebs.
RmerTis Sesaxeb codniT aRWurvili morwmune muSaki, romelmac icis rom masSi imyofeba
idumali ~RvTiuri nawilaki~, romelic mudam `Tvals adevnebs~ misi cxovrebis wess, mudam Tan
dahyveba da imaxsovrebs mis yvela nabijs da rom, RvTiuri samsjavro gardauvalia, igi didi pa-
suxismgeblobiT moekideba masze mindobil yvela saqmes. arasodes ar gaayalbebs aranair infor-
macias. arasodes xels ar moawers yalb finansur angariSgebas, ar miiTvisebs sxvis qonebas. ase-
Ti muSakis mier momzadebuli saaRricxvo informacia iqneba WeSmaritad obieqturi, sruli da
drouli. masze dayrdnobiT miRebuli gadawyvetilebebi ki realur sikeTes moutans calkeul
moqalaqes, sazogadoebas da mTel saxelmwifos.amdenad, uflis rwmena adamianSi, arsebiT gav-
lenas axdens saaRricxvo informaciis obieqturobis xarisxze.
amrigad, rac ufro srulqmnili xdeba adamianis goneba, miT ufro uaxlovdeba RmerTs.
xolo, RmerTisken mimavali adamiani imavdroulad aqtiurad muSaobs samyaros xsnisTvis da sam-
yaros mxsnelia. Cveni azriT, marTebuli iqneba, Tuki saqarTvelos Sromis kodeqss win waemZRva-
reba uflis Segoneba: rasac akeTebT, akeTeT rogorc RmerTisTvis da ara rogorc kacTaTvis.
153
Izolda Chiladze
Influence of Belief on the Level of Objectivity in Accounting
Resume
Effective management of a company is impossible without objective registration of economic operations. Also the companies must make their Financial Statements public and available outsider users. That is why the accounting information must be objective, perfect and timely. Achieving one`s aim depends on the morals of bookkeepers.
An employee, who is believer always keeps to ethical normal because he/she realizes the essence and strength of the god. He/she knows that the god governs the world and always keeps the commandments of the Lord, is honest and rightly accounts economic operations in the companies.
154
damatebiTi informacia konferenciis `qristianoba da ekonomika - 2013~
monawileTa Sesaxeb
1. dekanozi basili (axvlediani), bolnisis akaurTas sionis taZris winamZRvari, ekonomikis
doqtori [email protected]; [email protected]
2. arRuTaSvili valeri, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asistent-profesori,
3. babunaSvili ekaterine, ead, quTaisis universitetis asocirebuli profesori
4. gagniZe ineza, ead, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asocirebuli profesori,
5. gogoriSvili irina, ead, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asocirebuli
profesori, [email protected]
6. grZeliSvili nodari, Tbilisis humanitaruli saswavlo universitetis asocirebuli
profesori, [email protected]
7. gulua ekaterine, ead, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asistent-profesori,
8. kakulia nazira, ead, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asocirebuli profesori,
9. koRuaSvili paata, emd, saqarTvelos soflis meurneobis mecnierebaTa akademiis namdvili wevri,
saqarTvelos teqnikuri universitetis sruli profesori, [email protected]
10. lobJaniZe manana, ead, Tsu-is asistent-profesori, ekonomikisa da biznesis fakultetis
samecniero kvlevebisa da ganviTarebis samsaxuris ufrosi, [email protected]
11. miqelaSvili merabi, ead, saqarTvelos teqnikuri universitetis asocirebuli profesori,
12. mRebriSvili babulia (dodo), ead, Tsu-is asocirebuli profesori, ekonomikisa da biznesis
fakultetis saswavlo procesebis marTvis samsaxuris ufrosi, [email protected]
13. naTelauri iza, ead, Tsu-is p. guguSvilis ekonomikis institutis saerTaSoriso eko-
nomikis ganyofilebis gamge [email protected]
14. papaCaSvili nino, aed, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asocirebuli pro-
fesori, [email protected]; [email protected]
15. samxaraZe nugzari, Tbilisis sasuliero akademiisa da seminariis leqtori, Tbilisis qva-
SveTis taZris ekonomosi, [email protected]
16. svaniZe irakli, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis studenturi kvlevebisa da
proeqtebis centri „idea“-s wevri, III kursis studenti, [email protected]
17. sirbilaZe rusudani, ead, Tsu-is turizmis saerTaSoriso skola, [email protected]
18. tyemalaZe irma, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis doqtoranti,
155
19. faresaSvili nino, ead, Tsu-s ekonomikisa da biznesis fakultetis asistent-profesori,
20. SainiZe JuJuna, filologiis doqtori, baTumis SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo
universitetis ufrosi maswavlebeli
21. SixaSvili giorgi, ead, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asocirebuli pro-
fesori, fakultetis studenturi kvlevebisa da proeqtebis centri „idea“-s direqtori,
22. Ciqobava malxazi, ead, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asocirebuli profe-
sori, [email protected]
23. CixlaZe niko, emd, Teologiis doqtori, saqarTvelos ekonomikur mecnierebaTa akademiis
namdvili wevri, quTaisis universitetis sruli profesori, [email protected]
24. cecxlaZe murmani, ead, baTumis SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo universitetis
asocirebuli profesori, [email protected]
25. wiTlauri zaqaria, saqarTvelos sapatriarqos wm. andria pirvelwodebulis saxelobis
qarTuli universitetis doqtoranti, [email protected]
26. WilaZe izolda, ead, Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis asocirebuli profesori,
156
Sinaarsi
Contents (Resumes)
organizatorebisagan.....................................................................................................................................................................5 From Organizers .............................................................................................................................................................................7 yovladwmida RvTismSoblis xati ,,purTaTvis siuxvis momniWebeli~............................................................9 samTavisisa da goris mitropoliti andria (gvazava) misalmeba..............................................................................................................................................................................................11 dekanozi basili (axvlediani) personaluri informaciis xelSeuxebloba, rogorc biznesis ganviTarebis fundamenturi piroba .................................................................................................................................................................13 Archpriest Akhvlediani Basili Security of Personal Information as a Fundamental Precondition for Business Development .....................................................................................................................................................................................18 valeri arRuTaSvili religiuri turizmis ganviTarebis perspeqtivebi Sida qarTlSi ..............................................................................................................................................................................19 Valeri Argutashvili Perspectives of Religious Tourism Development in Shida Kartli Region ............................................................22 ekaterine babunaSvili kacobriobis keTildReobis aqsioma kacobriobis xsnaSia ...................................................................................23 Ekaterine Babunashvili The Axiom of Human Well-being is in Deliverance of Humanity ...........................................................................30 ineza gagniZe ganaTlebisa da rwmenis urTierTkavSiris sinergiuli efeqtis Sesaxeb .....................................................31 Ineza Gagnidze Perspectives of Religious Tourism Development in Shida Kartli Region ............................................................34 irina gogoriSvili marTlmadidebeli eklesia da saqarTvelos saxelmwifos mSeneblobis idea ............................................................................................................................................................................35 Irina Gogorishvili Orthodox Church and the Idea of Construction of the Georgian State................................................................40 nodar grZeliSvili religiuri turizmi, rogorc msoflio da regionul ekonomikaSi saqarTvelos integraciis faqtori ....................................................................................................................................41 Nodar Grdzelishvili Religious Tourism - as factor for Georgia's integration into the World and Regional Economy ..........................................................................................................................................................................48 ekaterine gulua adamianis potencialis marTvis safuZvlebi bibliaSi .............................................................................................49 Ekaterine Gulua Biblical Basics of Human Potential Management ..........................................................................................................53
157
nazira kakulia gadasaxadebisadmi damokidebuleba qristianul religiaSi ................................................................................54 Nazira Kakulia Relation to taxes in Christian religion...................................................................................................................................57 paata koRuaSvili, niko CixlaZe agroproduqcia, rogorc ZRveni, sazrdeli da gadasaxadi wminda werilSi ..........................................58 Paata Koguashvili, Niko Chikhladze Agricultural Products as Gifts, Food and Taxes in Holly Letter ............................................................................63 manana lobJaniZe religia da axalgazrdoba: komunikaciis axali formebis ZiebaSi...................................................................64 Manana Lobzhanidze Religion and Youth: Searching for New Forms of Communication.......................................................................67 merab miqelaSvili sameurneo saqmianobis principebi Zveli aRTqmis mixedviT...................................................................................69 Merab Mikelashvili The Principles of Economic Activity according to Old Testament ........................................................................75 babulia (dodo) mRebriSvili vazi, saqarTvelos ekonomika da qristianuli kultura ......................................................................................76 Babulia (Dodo) Mgebrishvili Vine, Georgian Economy and Christian Culture ............................................................................................................79 iza naTelauri vazis jvari da qarTuli yurZnis naturaluri Rvinis warmoeba: tradiciebi, problemebi, perspeqtivebi.............................................................................................................................80 Iza Natelauri The Vine Cross and Natural Wine Production of Georgian Grapes: Traditions, Problems and Prospects ......................................................................................................................................85 nino papaCaSvili Sromisadmi qristianTa damokidebulebis aspeqtebi ..................................................................................................86 Nino Papachashvili Some Aspects of Dependence of Christians towards the Labour.............................................................................89 nugzar samxaraZe eklesia-monastrebis sameurneo saqmianobis marTvis finansuri aspeqtebi ..............................................................................................................................................................................................90 Nugzar Samkharadze Financal Aspects of the Management of Economic Activities of Churches and Monasteries ....................................................................................................................................................94 rusudan sirbilaZe Tavisufleba marTlmadideblobasa da ekonomikaSi ....................................................................................................95 Rusudan Sirbiladze Freedom in Orthodox Religion and in Economy ............................................................................................................97 irma tyemalaZe qristianuli eTikis zegavlena dasaqmebaze....................................................................................................................98 Irma Tkemaladze Christian Eethics Impact on Employment ................................................................................................................101
158
nino faresaSvili eTikurad jansaRi organizaciuli garemo pirobebis uzrunvelyofa..........................................................102 Nino Paresashvili Ensuring Ethically Sound Organizational Environment ..........................................................................................106
giorgi SixaSvili Teologiuri ekonomikis arsi, mizani da amocanebi................................................................................................107 Giorgi Shikhashvili The Essence, Goal and Objectives of Theological Economics ...............................................................................112 giorgi SixaSvili, irakli svaniZe sameurneo-mmarTvelobiTi Tematika axal aRTqmaSi.................................................................................................113 Giorgi Shikhashvili, Irakli Svanidze Perspectives of Religious Tourism Development in Shida Kartli Region .........................................................118 malxaz Ciqobava globaluri finansur-ekonomikuri krizisis fundamenturi mizezebi da misi daZlevis alternatiuli gzebi........................................................................................................................119 Malkhaz Chikobava The Fundamental Causes of Global Financial-Economic Crises and the Way to Overcome it .................................................................................................................................................................130
niko CixlaZe wyalobis da madlis `gazomvis~ ekonomikuri da marTlmadidebluri aspeqtebi ...........................................................................................................................................................................................131 Niko Chikhladze Economic and Orthodox Aspects of “Measuring” the Grace and Mercy .........................................................137 murman cecxlaZe, JuJuna SainiZe religiis, eTikisa da ekonomikis urTierTdamokidebulebis zogierTi aspeqti ...............................................................................................................................................................................................138 Murman Tsetskhladze, Jujuna Shainidze Some Aspects of Interdependence of Religion, Ethics and Economy ................................................................143 zaqaria wiTlauri mecxoveleobis ganviTarebis perspeqtivebi saqarTvelos sapatriarqos stefanwmindisa da xevis eparqiaSi ......................................................................................................................................................................144 Zakaria Tsitlauri Perspectives Cattle-Breeding Development in the Stepantsminda and Khevi Eparchy of the Patriarchate of Georgia ...........................................................................................................................148 izolda WilaZe rwmenis gavlena aRricxvis obieqturobis xarisxze .............................................................................................149 Izolda Chiladze Influence of Belief on the Level of Objectivity in Accounting ...............................................................................153
damatebiTi informacia konferenciis `qristianoba da ekonomika - 2013~
monawileTa Sesaxeb ....................................................................................................................................................................154