gis ˘ ˇˆ˙ ˝) · 179 - 198 - ./0 1389 $ %&’ ( 2 !"40 ˘ˇ ˆˇ ˙ ˝˛ (gis ˘...

و علوم سياسي، دوره 179- 198، صفحات1389 تابستان،2شمارة،40 فصلنامه حقوق، مجلة دانشكده حقوق

از( ضايي جرم در شهر كرجفتحليل )GISبا استفاده

∗علي زنگي آبادي

و برنامه ريزي شهري دانشگاه اصفهان استاديار گروه جغرافيا

حسين رحيمي نادرو برنامه ريزي شهري از دانشگاه اصفهان كارشناسي ارشد جغرافيا

)19/3/1387:تاريخ تصويب- 21/12/1386: تاريخ دريافت(

:چكيدهو جنايت كشور در مقايسه با ساير كشورهاي جهان به ويـژه در با توجه به باال بودن نرخ جرم

ترين اقمارشهر كشور در اين مقاله سعي شده تا ضمن تحليل فضايي شهر كرج به عنوان بزرگ

و شناسايي مكان و محل سكونت مجرمين در سطح شهركرج، به ارزيـ جرايم ابي هاي جرم خيز

و فعاليت و حوزه هاي جرم در رفتار در ايـن. هـاي غيـر قـانوني بپـردازد شرايط مكاني شهر

اي بررسي از روش و فرصت هاي جرم بر اسـاس نمونـه گيـري طبقـه هاي تحليل همبستگي

و ويژگـي. تصادفي استفاده شده است هـاي نتايج تحقيق نشان مي دهد كه بين ارتكاب جرايمو خلوتي محيط ارتباط معناداري وجود دارد محل وقوع جرم مثل تا بـه عـالوه، تـراكم. ريكي

و افزايش تعداد مهاجرين به شهر كرج به عنوان عامل مؤثر در بروز جـرم عمـل مـي جمعيت

. اين پديده در مناطق حاشيه نشين شهر كرج سبب افزايش ميزان جرايم شده است.كند

: واژگان كليدي. تحليل فضايي، جرم، شهر كرج،عي، بخش حاشيه نشينجغرافياي اجتما

∗ Email:[email protected] 66906711: فاكس مسئول مقاله

1389 تابستان،2شمارة،40 دوره، فصلنامه حقوق 180

مقدمه-1 بـه ويـژه در ميزان ناهنجاري در حوزه هاي شـهري بـيش از نقـاط ديگـر كـشور متأسفانه

و،در اين ميان. استپيرامون تهران شهرهاي بزرگ به دليل شرايط خاص فضايي استان تهران

و ب جغرافيايي داراي باالترين آمار جرم از بـين زنـدانيان. هـاي كـشور اسـت استان ين جنايت

و دستگير درصـد آنهـا كـساني73/11اند، تعـداد شده كشور كه در نقاط شهري مرتكب جرم

كه در تهران مرتكب يك عمل مجرمانه شده ايـن امـر نـشان.)1379،27سازمان زنـدانها،(اند هستند

د مي به ديگر شهرها، اراي بيشترين ميزان جـرايم شـهري دهد كه تهران با تفاوت فاحش نسبت

و بعد از آن شهر مشهد با داشتن . درصد زندانيان كشور در مرتبه دوم قرار دارد19/6است

و جنايات استان تهران در سال مي بررسي تعداد جرم دهد كـه زنـدانيان هاي گذشته نشان

درصـد67 بـر بـالغ 1380لغايت خـرداد 1372 اين استان طي يك دوره هشت ساله از خرداد

و بزهكـاري. افزايش يافته است چه اين رقم بـا عنايـت بـه رابطـه مثبـت رشـد جمعيـت گر

به عنوان تابعي از افزايش كمي جمعيت در اين استان تلقي شود، لـيكن آنچـه بـسيار مي تواند

و به شكل تصاعدي افـزايش يافتـه طي اين دوره زماني اهميت دارد، نسبت اين رشد است كه

ايـن مـشكل از يـك طـرف موجـب نـاامني،. رشد جمعيت بوده است ند برابرچرشد جرايم،

و و دلهره، هراس، به خطـر انداختـه و از طرف ديگر سالمت شهر را آشفتگي شهروندان شده

مي و انتظـامي كـشور بودجـه موجب كـالن را صـرف كـشف جـرم، اي شود تا سيستم قضايي

و نگهداري مجرمين و دستگيري و مجازات آنها نمايد، رسيدگيتعقيب .هاي قضايي

به اينكه مكان، و از سـويو زمان فعاليت،انسان با توجه از يك سو عناصر سـازنده فـضا

و عناصر مهم ارتكاب جرم هستند، از اين ديگر در رو با درك صحيح قواعـد منطـق مجـرمين

مي و نوع رفتار مجرمانه به جلـوگ انتخاب مكان، زمان ا توان نسبت دام قـ يري از وقـوع جـرايم

به برخي آمارها.دكر مقايـسه نـسبت.دهـد موجود وخامت اوضاع را بهتـر نـشان مـييتوجه

و يك ساله سال طي دوره بيست مبـين 1379تـا سـال1358هـاي زندانيان به جمعيت كشور

و ناهنجاري است 41به ازاء هر صد هزار نفر 1358 در سال. رشد قابل مالحظه ارتكاب جرم

به سر مي و درسال نفر در زندان ها نفـر رسـيده62 اين رقم با كمـي افـزايش بـه 1359بردند

به1365حال اينكه پس از چند سال در سال.است . نفر زنداني رسـيده اسـت 130 اين تعداد

و نسبت زندانيان بـه جمعيـت كـشور بـه1370در سال اين روند افزايشي كماكان ادامه داشته

اين تعـداد بـه1379متأسفانه در سال. نفر رسيده است232به 1375در سالو نفر 164 عدد

.)1379،7سازمان زندانها،( نفر بوده است247ازاء هر صد هزار نفر جمعيت كشور

و شايد بـسياري از كـشورهاي جهـان يكي از مشكالت فعلي نظام قضايي كشور متأسفانه

به روش انتزا كه در بيشتر موارد واين است و ايـن عي به مقابله با نفـس جـرم پرداختـه مجرد

از(در شهر كرج تحليل فضايي جرم GIS(181با استفاده

و شرايط مكاني، اجتماعي، بر پديده نامطلوب را جداي از بزهكاري و فرهنگي حاكم اقتصادي

مي و محـيط زنـدگي. گيرندآن در نظر بي شك اگر شرايط مختلف اجتماعي، اقتـصادي جـرم

به خود خواهد گرفتدييمجرم در ارتكاب بزه، مورد تعمق قرار گيرد نتيجه شكل چنانچه. گر

و فرصت هاي كجـروي ازجنبـه هـاي مختلـف مكـاني و-بتوان امكان ارتكاب جرم فـضايي

به حداقل رسانيد جامعه و و يا اين فرصت ها را كاهش داده اجتماعي را از مرتكب آن گرفت

و نرخ تبهكاري در كرج به شكل شد مؤثر كم خواهيخيلي سريعتر راه سالمت را پيموده .د

اين پژوهش سعي دارد تا ضمن بررسي پراكندگي اعمال مجرمانه در محـدوده جغرافيـايي

يكي از شهرهاي اسـتان تهـران، ارتكـاب كجـروي هـاي مهم پر جمعيت شهر كرج به عنوان

را.دهد اجتماعي را با شرايط مكاني آن مورد آزمون قرار از اين رو تحقيق حاضر اهداف زيـر

ميمد .دهدنظر قرار

هاي خاصي از شهر كـه تعـداد هاي جرم خيزشهر كرج، يعني محدوده شناسايي مكان: الف

.افتدزيادي از ناهنجاري ها در آن اتفاق مي

و غيـر-ب و فعاليت هاي مجرمانه و حوزه هاي جرم در رفتار ارزيابي شرايط مكاني شهر

و حـوزهبه ديگر سخن اين پژوهش قـصد دارد رابطـه.قانوني هـاي مـستقيم فـضاي زنـدگي

و برخي مشخصه و فرهنگـي كـه در چـارچوب ايـن هاي اجتمـاعي، اجتماعي شهر اقتـصادي

؛پژوهش قرار دارد را با رفتارهاي ناهنجار شهر بررسي نمايد

و عوامل مكاني پيچيـده كجرفتـاري:ج به فهم بهتر الگوها و كمك هـايي كـه طبـق عـرف

و آيـد از طريـق اسـتفاده از تئـوري مـي قوانين جاري جرم به حساب بـه كمـك هـاي موجـود

قلمـرو. هدف ديگر اين پژوهش است)هاي جرم به ويژه نقشه( ابزارهاي تحليل مكاني جغرافيا

و تابستان سال . باشدمي1384زماني اين تحقيق بهار

چهارچوب نظري-2ب و روشربررسي هاي متكي و روش بر مبتني علمي ري پيرامـون محـيط هـاي آمـا اصول

ن و جرم براي و گـري خستينجغرافيايي انجـام بار در نيمه اول قرن نوزدهم بـه وسـيله كتلـه

و از جملـه پايـه گـذاران مكتـب جغرافيـايي.گرفته است برخي منابع كتله را پدر آمار جنايي

ميهكردجنايت معرفي و گفته به عنوان يك اند ةپديـد شود كه تحقيقات او باعث شده تا جرم

و مكان شناخته شود .)1373،649كي نيا،(اجتماعي تابع دو متغير زمان

و شـتابان جمعيـت شـهري در اكثـر 1970تقريباً از دهه و بـه دليـل رشـد سـريع ميالدي

و افزايش بي رؤيه ناهنجاري دركشورهاي جهان ويـژه بـهياين شـهرها، تـوجه هاي اجتماعي

. وجود آمدهببررسي هاي جغرافيايي جرايم شهري


به پيشگيري از جرم از طريـق طراحـي مناسـب تـر محـيط هـايياين يافته ها كمك مؤثّر

به فـضاهاي مقـاوم شهري، شناسايي كانون و تغيير آنها و كنترل بهتر اين مكانها هاي جرم خيز

مي ترين اين نگرش از مهم. در برابر جرم نموده است به ديدگاه مكان هاي جديد جرتوان م هاي

محدوده اين. هاي جرم خيز يك مكان با ميزان باالي جرم است اصطالح مكان. خيز اشاره كرد

و حتي ممكـن اسـت و يا چند خيابان مجاور يكديگر مكان بخشي از شهر، يك محله كوچك

. يك خانه يا مجتمع مسكوني باشد

و برگـر در سـال اين ديدگاه، به وسيله شرمن، گارتين و برپايـه مطـرح شـد 1989نخست

يطبق اين نظريه، برخـي محـدوده هـا يـا نقـاط. نوعي علت شناسي مكاني جرم استوار گرديد

و اقتـصادي داراي تعـداد به دليل وجود برخي عناصر كالبـدي، اجتمـاعي جـرم خاص از شهر

مي كه گره هاي شهري زيادي ها(باشند و نقـل شـهري ايـستگاهو پايانه ، برخـي)هـاي حمـل

و حواشي .)55-1989،27،شرمن(شهر داراي اين خصيصه هستندگذرها

اهميت موضوع-3و مكان مشخص زندگي مي و هر فرد در قالب زمان و با توجه بـه كـنش كند هـاي فـردي

و درگير با مكان اجتماعي خود، به شيوة اجتمـاعي بـا هاي خاص كه در تعامل با كساني است

مي و ايفاي كارك،بنابراين. كننداو زندگي واهمچنين تأثير متق رد اساسي او بل بين فرد، اجتماع

.فضاي پيرامون او در اين محدوده قرار دارد

و محـيط شـهري بـا آنچه در بررسي جغرافياي جرايم شـهري اهميـت دارد، رابطـة فـضا

و ناهنجارآن مي . باشدرفتارهاي اجتماعي از نوع منفي

و نحوه پراكندگي اعمـال مجرمانـه به طور كلي در اين مطالعات چگونگي پيدايش، كيفيت

به كمك نمايش فـضايي اعمـال در محدودة جغرافيايي شهر و كرج مورد بررسي قرارمي گيرد

و شـاخص و تلفيق اين اطالعات بـا داده هـاي مكـاني محـل ارتكـاب جـرايم هـاي مجرمانه

و محل سكونت او، امكان شناسايي كانون-اجتماعي خي اقتصادي مجرم ز، پيش بيني هاي جرم

مي محل در نهايت اين اطالعـات بـه شـكل. شودهاي وقوع ناهنجاري در محدوده شهر فراهم

.تواند به كاهش ميزان جرم در سطح شهر كرج كمك كندمؤثّر مي

به دليل ساختار كالبـدي آنچه مسلم است برخي مكان و ها هـاي همچنـين ويژگـي خـاص

و،اجتماعي در نقطـه مقابـل،وقوع جـرم دارنـد بيشتر براييرصتف اقتصادي ساكنين آن امكان

و برخي مكان و بازدارنده فرصت ها مانع شـود تـا همين امر موجـب مـي هاي مجرمانه هستند

و انتخاب بزهكاران در به دنبال كـم خطرتـرين و مناسـب تـرين فرصـت محل جرم خود هـا

بـ شنا، بنابراين. ارتكاب عمل مجرمانه باشند شرايط مكاني براي وجـوده سايي شـرايط مكـاني


و تسهيل كننده اين فرصت وآورنده و ارائه رهنمود براي تغييـر ها آن ايـن شـرايط بـه تبـديل

هـاي جغرافيـايي بررسـي ترين اهداف از مهم،هاي اجتماعي فضاهاي مقاوم در برابر ناهنجاري

و مي جرم در ايناز.شودجنايت در شهرها محسوب ضـمن شـودمي اين مطالعات سعي رو

و آن بررسي توزيع فضايي اعمال مجرمانه شـرايطو محيطـي وابـستگي ميـان عوامـل،تحليـل

.هاي جرم خيز در محدوده هاي جغرافيا مشخص شود مكانقتصاديا،اجتماعي

و روش تحقيق-4 فرضياتازفرضيه :هاي اصلي پژوهش عبارت اند

همچنين تعـداد جـرايمو) داخلي آنها نواحي(بين تراكم جمعيت در مناطق مختلف-الف

. دارد اين محدوده ها ارتباط مستقيم وجود

ميو)تازه واردين(يبوم افراد غير-ب .شوندمهاجرين كرج بيشتر مرتكب جرم

و سكونت در منازل ارزانو ارتباط معني داري بين اجاره نشيني-ج وقـوع جـرم قيمـت

.وجود دارد

ب-د و،ين خلوتيارتباط معني داري .وقوع جرم وجود داردو تاريكي محل شلوغي

و جامعه آماري اين پژوهش كه در زمان پژوهش مرتكـب جـرم شـده طبـق افرادي هستند

وقهاي رسيدگي از طرفي محل ارتكـاب جـرم ضايي جرم آنها محرز تشخيص داده شده است

.بوده است اين افراد در محدود جغرافيايي شهر كرج

وبه دليل براي كـاهشوي با آنها، محدوديت زمان مالقات عدم امكان تعداد زياد مجرمين

و؛ امكان مطالعه تمامي جامعه آماري غيرممكن بود،هاهزينه لذا بـراي كوچـك كـردن جامعـه

نمونه گيري هاياز بين روشو استفاده شد) (Samplingگيريقابل اجرا نمودن پژوهش از نمونه

ط ،1374منـصورفر،(برگزيده شـد Stratified Random Sampling)(بقه اي تصادفيروش نمونه گيري

320(.

و بـا اسـتفاده از و هزينه، اقدام به انتخـاب نمونـه شـد بنابراين براي صرفه جويي در زمان

با(فرمول كوكران، تعداد نمونه .مشخص گرديد) نفر388برابر

و بهـره)GIS/Arcview(و)SPSS(م افـزار تحليل اطالعات ايـن پـژوهش از نـر براي تجزيه

و پايگـاه داده اي تحـت اسـتخراج هـا پرسـشنامه تمـامي اطالعات اين رو بدواًاز گرفته شد

.تهيه شد)Office Exell 2000(نرم افزار

و تماميبا استفاده از نتايج مربوط به تلخيص داده ها بـه همـراه اطالعات جمع آوري شده

و جداول نم ها ودارها وقداما،نقشه و تبيين يافته به تحليل بـه كمـك ضـمناً هاي پژوهش شـد

و آزمون و گرفـت فرضيات پژوهش مورد آزمـون قـرار هاي آماري ارتباط بين متغيرها بررسي


ودر،گيري اين بررسي ها ارائه گرديد نتيجه تحليـل رابطـه متغيرهـاي مـورد آزمون فرضـيات

در مـورد برخـي(هـاي جـرم همچنين تحليـل فرصـتول همبستگي روش تحلي بررسي از دو

شد)فرضيات .استفاده

و بحث يافته-5 هاو ميزان جرايم-5-1 نوع

را فراواني هر يك از پنج گروه اصلي جرم نشان مي دهد، قاچاق مواد مخدر بيشترين ميـزان

به عبارت ديگر در بين مجرمين حدود آن1/28در بين ديگر جرايم داراست، ها كـساني درصد

و فروش، حمل يا نگهداري مواد مخدر كه اقدام به خريد در مرتبه دوم جـرايم. انددهكرهستند

به صدور چك بالمحل، كالهبرداري، اختالس، ارتشاء قـرار و مالكيت به ويژه اقدام عليه اموال

كه بالغ بر به طوري دهنـد، حـدود مـي درصد از مجرمين را اين افراد تـشكيل25گرفته است،

كه اقـدام بـه سـرقت از منـازل، مغـازه9/18 و درصد جامعه مورد مطالعه، سارقين هستند هـا

و كف و جيب اتومبيل، لوازم اتومبيل .انددهكربري زني

و جـرح به قتل يا ضرب و اقدام كه تماميت جسماني افراد را مورد صدمه قرار داده كساني

مي درصد جامع20انددهكرديگران و در نهايـت حـدوده نمونه اين پژوهش را تشكيل 8دهند

و و يـا خريـد به دليل برقراري ارتباط نامشروع با جنس مخالف، زنا يا لواط درصد از مجرمين

به بند كشيده شده و در زندان و درصد آنها به تفكيـك.اند فروش نوار مبتذل دستگير نوع جرم

. استنشان داده شده)1(در نمودار شماره

و سني مجرمين-5-2 ساختار جنسيآن360 نفر نمونه مورد بررسي تعداد 388از كل و نفر بدين. نفر بقيه زن هستند28ها مرد

مي آن8/92شود قسمت اعظم جرايم يعني حدود ترتيب مالحظه و تنهـا درصد توسط مـردان

مي درصد مجرمين جامعه مورد پژوهش را زنان تشك2/7 دامنـه تغييـرات سـن افـراد. دهنـد يل

مي65تا15مورد بررسي بين و حـدود20تا15كمترين گروه سني بين.باشد سال سال دارند

18.9 �� 25 ��

28.1 ��

20 ��

8 �� !�

��

��

��

��

�� !�

�� : ��


مي7/7 و البته ميزان جرايم در سنين بـاالي درصد كل مجرمين را تشكيل و بـه20دهند سـال

ا30تا25خصوص در گروه سني به بيشترين حد خود رسيده به طـوري كـه تقريبـاً ساله ست

. درصد مجرمين در اين گروه سني قرار دارند6/37

بعد خانوار-5-3هاي مختلف اقتصادي، تربيتـي، عـاطفي موجـب بـروز تعداد زياد افراد هر خانواده از جنبه

مي مشكالتي براي آن و نقـش ها شود؛ از طرفي تحقيقات گذشته رابطه مـستقيم تعـداد فرزنـد

ب درصد بزهكـاران نوجـوان متعلـق بـه35حتي. ده استكرروز بزهكاري را تأييد مثبت آن در

كه داراي چند فرزند هستند خانواده .)1373،44-شكوئي(هايي هستند

و در مقايـسه بـا انـدازه47/4بررسي حاضر نشان داد متوسط بعد خانوار پاسخگويان نفـر

واحـد19/1 نفر بـوده اسـت28/3دلكه رقمي معا1375متوسط خانوار در شهر كرج در سال

.بيشتر است

سواد-5-4بي6/4در پژوهش حاضر حدود و نوشـتن پاسخگويان سواد يا سوادي در حدود خوانـدن

و داشته و7/88اند 7/6 از اين افراد نيز داراي مدرك ابتدايي يا سـيكل يـا در مقطـع دبيرسـتان

هـاي ميزان سواد در گروه.اندو يا باالتر بودهدرصد مجرمين نيز داراي مدرك ديپلم، فوق ديپلم

مي بي سواد پنجگانه جرم مورد بررسي تفاوت فاحشي را نشان به طوري كه بيشترين افراد دهد

(دهنـدو يا كم سواد مرتكبين قاچاق مواد مخدر را تشكيل مـي در مرتبـه) درصـد40حـدود.

بي سواد يا كم سـواد هـستند،آن درصد30بعدي جرايم عليه اشخاص قرار دارند كه حدود ها

بي سـوادي را گـروه جـرايم منـافي عفـت و كمترين ميزان از طرفي باالترين سطح تحصيالت

مي و يا صدور چك بالمحل شده. دهند تشكيل اند، از نظر سواد افرادي كه مرتكب كالهبرداري

به ديگر مجرمين دارند .وضعيت بهتري نسبت

و بـاالتر6ادان ايـن بررسـي بـا تعـداد باسـوادان جمعيـت از نظر مقايسه تعداد باسو سـاله

آن90 بالغ بـر1370كه در سال) در نقاط شهري(شهرستان كرج انـد هـا باسـواد بـوده درصـد

مي و اساسي و بيانگر اين نكته مهم باشد كه جامعه مجرمين ايـن بررسـي از نظـر سـطح سـواد

ش نامناسبيتحصيالت داراي وضعيت و يكي از داليل گرايش آن تر هستند ها بـه انحرافـات ايد

و در يك كالم ناآگاهي آن و يا كم سوادي بي سوادي مي اجتماعي، .باشد ها


شغل-5-5و بـه زنـدان آورده شـوند، شـاغل4/79 درصد مجرمين قبل از آن كه گرفتار قـانون شـده

كه بوده آن5/0اند و درصد آن5/0ها شغل دولتي و حـدود بـوده ها بازنشسته درصد 6/20انـد

و فاقد شغل بوده .اند درصد جامعه مورد بررسي بيكار

و(ترين مشاغل، كـارگر سـاده بندي شغلي كه به عمل آمد عمده بر اساس طبقه نيمـه مـاهر

و(، شغل آزاد فني)ماهر و راننـده(راننده ...) خياط، تراشكار، آهنگر، معمار راننده سبك شهري

كا)سنگين بين شهري و، .است... سب، فروشنده، كارمند دولت

ميزان درآمد-5-6در ايـن. انـد اين افراد در زمان ارتكاب جرم با شرايط نامناسب مالي دست به گريبان بـوده

و قاچاق مواد مخدر(هاي جرم عليه اشخاص ميان گروه و جرح، سرقت وضـعيت) قتل، ضرب

به گروه و كالهبرداريچ(هاي جرم عليه اموال نامساعدتري نسبت و منـافي عفـت)ك بالمحل

و45تا25بين. دارند كه دستگير و قبل از آن درصد افراد گروه نخست در ميزان ارتكاب جرم

هـزار تومـان 100راهي زندان شوند هيچ درآمدي نداشته، يا درآمد ماهيانه آنها رقمي كمتـر از

چه معيار خط فقر براي هر خانوار ماهي و چنان هـزار تومـان در نظـر150انه حداقل بوده است

كه بـالغ بـر. گردد گرفته شود، جايگاه اقتصادي نامطلوب اين افراد بهتر مشخص مي جالب اين

و جرايم مالي درصد گروه 15 كه وضـعيت) كالهبرداري، چك بالمحل(هاي جرم منافي عفت

هزار تومـان در مـاه 100هاي قبل دارند، درآمدشان صفر يا حداكثر تري نسبت به گروه مناسب

و بيشتر اين افراد درآمدي بين از هزار تومان داشته100تا50بوده است اند كـه ايـن رقـم نيـز

مي معيار خط فقر پايين .باشد تر

محل تولد-5-7آن3/68حدود يكي از نقاط خارج از استان تهران چشم به جهان گشوده درصد و ها در اند

را7/31در اين ميان تنها.اند برگزيده سپس شهر كرج را براي زندگي درصد محل تولـد خـود

.انددهكر شهر كرج اعالم

وضع اقامت-5-8از اطالعات مربوط به محل تولد پاسخگويان نشان داد اكثريت آن ها در سكونتگاهي خارج

به دنيا آمده و سپس به تنهايي يا به اتفاق خانواده به كرج مهاجرت كرج ايكراند و ن شـهر را ده

به تازگي كرج را به عنوان. اند به عنوان محل اقامت خود برگزيده در بين اين افراد تعداد زيادي


اند يا اينكه قصد سكونت دايم در كرج را نداشته، صرفاً براي اشـتغال بـه محل زندگي برگزيده

و و يا تحصيل مي .... كار، كسب درآمد و لذا اقامت در كرج زندگي در كنند اين شهر دايمي شان

و ارتباط با و بيشتر اين افراد در سازگاري با محل زندگي جديد، انتخاب مسكن، اشتغال نيست

و همين امر آن هـاي اجتمـاعي ها را در معرض كجـروي ديگران با مشكالت جدي مواجه بوده

.قرار داده است

و با در نظر گـرفتن گـروه اصـلي جـرم هـاي در بين مجرمين مورد بررسي در اين پژوهش

.انـد درصد مجرمين در شهر كرج به طور موقت سـاكن بـوده9/38تا20گردد بين مالحظه مي

كه در زمينه قاچـاق مـواد مخـدر، جـرايم عليـه اين عدم ثبات زندگي بيش از همه بين افرادي

و جرح(اشخاص ميدهكرفعاليت ....) قتل، ضرب به طوري كه حـدود اند به چشم -55خورد

اند، بـه عكـس بيـشترين ثبـات در بـين مجـرميند اين افراد موقتاً در كرج ساكن شده درص 40

مي و سرقت ديده مي. شود منكراتي، جرايم مالي و ضـرب اين امر نشان و قتل دهد جرم قاچاق

مي به كرج آمدهو جرح بيشتر توسط افرادي صورت اند در حالي كه جـرايم گيرد كه به تازگي

ما مي منكراتي، جرايم و سرقت را بيشتر كساني مرتكب درلي كه تقريباً محـل سكونتـشان شود

.كرج دايمي است

مدت اقامت-5-9و اطالعات دريافتي در خصوص مـدت اقامـت مجـرمين در كـرج قبـل از ارتكـاب جـرم

آن35تا10ها نشان داد بين دستگيري آن كه براي زندگي بـه درصد ها كمتر از يك سال است

و سـرقت حـدود. اند كرج آمده و منافي عفت در15اين نسبت در مورد جرايم مالي و درصـد

مي4/39مورد قاچاق مواد مخدر به درصد افراد مورد بررسي حدود35تا10بين. رسد درصد

به دليل ارتكاب جرم دستگير شده يك سال در كرج سكونت داشته و سپس ايـن ميـزان. اند اند

از10د در جرايم عليه اموال حدو و در جرايم عليه اشخاص بيش مي25 درصد در درصد باشد

مي از مجموع و زندگي بيش از نصف مجرمين در كرج كمتر سـال5توان دريافت مدت اقامت

و اين خود نشانگر اين نكته مهم مي از است كه با افـزايش مـدت اقامـت افـراد در كـرج باشد

.ها كاسته شده است ميزان ارتكاب جرم آن

نوع تصرف مسكن-5-10 درصـد8/29طبق بررسي وضعيت حقوقي تصرف مسكن مجرمين مـشخص گرديـد تنهـا

و در بـين. انـد بقيه از خود هيچ محل سـكونتي نداشـته2/70مالك محل سكونت خود هستند

و مالك منزل خود بوده كه صاحب از(اند بيشترين تعداد كساني كساني هستند) درصد40بيش


ك به جرم و ديگـر جـرايمكه و جعل سـند الهبرداري يا صدور چك بالمحل، اختالس، ارتشاء

كه افراد ايـن گـروه. اند مالي به زندان افتاده اين مشخصه با توجه به ديگر مشخصات اقتصادي

مي و مالكيت نسبت بـه بقيـه وضـع مـالي بهتـر واجد آن هستند نشان دهد مجرمين عليه اموال

و سـرقت) درصـد5/6(گـروه قاچـاق مـواد مخـدرن مـسكن در كمترين نسبت مـالكي. دارند

مي) درصد30(اشخاص .شود ديده

سه دسته اصلي مالكيت خصوصي، اجاره و نحوه تصرف مسكن در شهر كرج بر اساس نشيني

و مقايسه آن با مالكين مسكن در بين مجرمين مي) جامعه مورد بررسي(ساير دهد تعـداد نشان

كم1/36ها آن مي واحد و ايـن در حـالي اسـت كـه تعـداد تر از متوسط مالكين شهر كرج باشد

مي درصد بيشتر از متوسط اجاره1/20نشينان جامعه نمونه اجاره .باشد نشيني در شهر كرج

و نوع مسكن-5-11 مساحتاز7/23مساحت تقريبي منازل مسكوني نزديـك بـه و50 درصـد پاسـخگويان كمتـر متـر

آند4/37نزديك به درصـد منـازل9/83كردنـد متر زندگي مـي70-50ها در منازلي بين رصد

و مي1/16پاسخگويان آپارتماني آن5/25سكن. باشد درصد وياليي 100 تـا70ها بين درصد

و مـابقي از) درصـد4/13حـدود(متر مساحت داشت متـر زنـدگي100در منـازلي بـا بـيش

م.كردند مي ساحت منـازل اكثريـت پاسـخگويان بـه عنـوان يـك در مجموع پايين بودن متوسط

.شاخص مهم نشان از منزلت اقتصادي پايين افراد مورد بررسي دارد

تراكم اتاق در واحد مسكوني-5-12 اتاق براي هر واحد مسكوني9/1تراكم اتاق در واحد مسكوني مجرمين نمونه اين پژوهش

م كه در مقايسه اين شاخص با رقم واحد كمتر63/1توسط آن در شهر كرج محاسبه شده است

به خوبي محدوديت فضاي زندگي پاسخگويان را در مقايسه با شاخص متوسط. است اين رقم

مي مهمتر اين كه اين فضاي كم توسط كساني مـورد اسـتفاده قـرار. دهد آن در شهر كرج نشان

كه بعد خانوارشان بيشتر از متوسط بعد خانوار در شهر كرج بوده است .گرفته است

وقوع جرايم زمان-5-13 درصد مجرمين مورد پژوهش زمان ارتكاب عمل غيرقـانوني خـود3/61در مجموع حدود

البتـه. انددهكر درصد بقيه وقوع جرم خود را شب ذكر7/38اند، را در ساعات روز اعالم داشته

مي زمان وقوع بزهكاري در گروه دهد به طوري كه تقريباً هاي مختلف جرم تفاوت زيادي نشان

و نيمـي ديگـر در روز ني و جـرح در شـب و ضـرب مي از جرايم عليه اشخاص از جمله قتل


و40از طرفي حدود. اتفاق افتاده است كه مرتكب يكي از جرايم سـرقت شـده درصد افرادي

و ايـن در حـالي اند زمان ارتكاب جرم خود را شب ذكر نموده پاسخگوي اين پژوهش بوده اند

و يا قاچاق مواد مخـدر است كه بيشتر جرايم مالي و صدور چك بالمحل همچون كالهبرداري

. روز اتفاق افتاده است

توزيع فضايي محل وقوع جرايم-5-14توزيع فضايي جرايم در محـدوده منـاطق دهگانـه آن نـشان داده شـده)1( در نقشه شماره

و. است اساسـي اسـت نحوه پراكندگي محل ارتكاب جرايم در سطح شهر بيانگر اين نكته مهم

حدكه تعداد جرايم با روندي افزايشي در مناطق حاشيه و باالترين نشين شهر بيشتر شده است

و مناطق مجاور آن رخ داده است ناهنجاري ، غرب ، جنوب . در بخش شمال غربي

و نـواحي داخلـي آن ضـابطه تفكيـك چنانچه تقسيم بندي مناطق دهگانه شهرداري كـرج

شه بخش مي هاي مختلف ،6،3توان اظهار داشت بيـشتر جـرايم در منـاطق ركرج پذيرفته شود

مي4و2،5 و نـواحي حاشـيه ديده و شود ايـن در حـالي اسـت كـه منـاطق اي شـمال، مركـز

و از جمله مناطق . از كمترين ميزان جرم برخوردار است7و9،8،1شمالشرق شهر كرجتوزيع قضايي جرايم در مناطق دهگانه:1نقشه شماره

و نزديـك شـدن بـه از اين رو مي توان دريافت به موازات فاصله گرفتن از مناطق مركـزي

و تـراكم مـسكوني، افـزايش به دليل افـزايش تعـداد جمعيـت افـتيمناطق حاشيه نشين كرج

و تعداد زياد مهاجرين ميزان ناهنجاري نيز مسكوني نابسامان، و بدون برنامه اسكان غير رسمي

و تـرين هـسته عالوه بر اين با در نظر گرفتن نقـاط جـرم خيـز شـهر، مهـم.يابدش مي افزاي هـا

مي هاي شكل كانون .باشند گيري ناهنجاري در كرج به شرح زير قابل تفكيك


هاي شهر ميدان-5-14-1و خيابان حاشيه ميدان كه محل تالقي با اين ميدان هاي اصلي شهر و هاي مجاور آن ها است

و از ساعت و شلوغ و جزء نقاط پرتراكم هاي اوليه صبح تا پاسي از شب مملو از جمعيت بوده

و آمد شهر مي بـه نظـر. هـاي اجتمـاعي اسـت هاي مناسبي براي كجـروي باشند، مكان پر رفت

و پيرامون اين گره مي . هاي جرم خيزي شكل گرفتـه اسـت هاي شهري، هسته رسد در محدوده

و ميزان ناهنجا در مجمـوع.باشـد هـا متفـاوت مـي ري در هر يـك از ايـن ميـدان هر چند نوع

و جنوب شهر داراي تعداد جرايم بيشتر نسبت بـه هاي واقع در بخش ميدان شمال غربي، غرب

كه مهـم از تـرين آن ديگر نواحي هستند فلكـه هـاي اول تـا پـنجم فـرديس،: هـا عبـارت انـد

شا ميدان و هاي فرديس بيشتر شـاهد جرايمـي در ميدان.ه عباسي هاي واقع در منطقه حصارك

و كالهبرداري مي و جرح و ضرب هاي حصارك باالترين رقم باشيم در ميدان همچون منازعه

به مواد مخدر مـي و.باشـد جرايم وقوع يافته مربوط فـروش امـوال جرايمـي همچـون خريـد

مي .شودمسروقه بيشتر در ميدان شاه عباسي ديده

و تقاطع-5-14-2 ها معابرو برخي تقاطع ها در خيابان از بزهكاري تعداد قابل توجه رخ هاي اصلي هـاي شـهر كـرج

و وجـود فرصـتيها، تردد حجم تراكم فعاليت. داده است هـاي مناسـب وسـيع از شـهروندان

ها را براي عمل غيرقـانوني ها باعث شده است تا افراد كجرو اين مكان كجروي در اين محدوده

و ميزان جرايم در خيابان. خود برگزينند به عنوان نمونه در خيابان. هاي شهر يكسان نيست نوع

و نگهداري(مالك اشتر، بلوار آزادي قاچاق مواد مخدر و فروش، حمل بيشتر از جرايم) خريد

و بلوار شهيد چمران سرقت، جيـب. ديگر رخ داده است و برخـي جـرايم در جاده مالرد بـري

ميمالي بي .افتدشتر اتفاق

و گذران اوقات فراغت-5-14-3 مراكز تفريحيو برخي نقاط حاشيه پارك و ها، فضاهاي سبز اي شمال شهر كه بـه عنـوان نقـاط تفريحـي

از طرف برخـي افـراد. گيرد محل گذران اوقات فراغت مورد استفاده شهروندان كرجي قرار مي

هـا تـرين ايـن محـدوده از جملـه مهـم. اسـت كجرو، مناسب ارتكاب جرم تشخيص داده شده

و چـادة چـالوس اشـاره مي هـا بيـشتر اعمـال در ايـن مكـان.دكـر توان به پارك شهيد چمران

و و منكراتـي، سـرقت و فروش مواد مخدر، اعمال منافي عفت و خريد غيرقانوني چون مبادله

.به وقوع پيوسته است) اخاذي(زورگيري


هاي مسكوني محدوده-5-14-4و يا در حـوالي آن رخ داده اسـت تعداد زيادي از بزهكاري كـه بـه. ها درون منزل مجرمين

هـاي خيز كه در محـدوده هاي جرم ترين كانون مهم. طور كلي در سطح شهر كرج پراكنده است

:مسكوني واقع است عبارت اند از

و نگهـ(يكي از مراكز مهم قاچاق مواد مخـدر: زورآباد- و فـروش، محـل و خريـد داري

و اعمال منافي عفت در شهر)مصرف و شرارت و جرح و اختفاء اموال مسرقه، ضرب ، سرقت

.كرج است

ويمحل وقوع تعداد: حصارك- قابل توجه از جرايم قاچاق مواد مخدر، شرارت، ضـرب

و اعمال منافي عفت مي .باشد جرح

و جـرا: فرديس- و جرح، قتـل، كالهبـرداري يم مـالي بـه دليـليكي از مراكز مهم ضرب

به واسطه وجود فضاهاي باز شه و ساز زياد واحدهاي مسكوني و هجوم مهـاجرين ساخت ري

.باشدزياد مي

حاشيه نشين شهر كرج افزايش تعداد جرم در بخش هاي-5-14-5و گـاه مهـاجرين رانـده شـده از گونه سكونتگاه ساكنان اين ها را عمدتاً اقشار كـم در آمـد

و يا مهاجريني روستايي با سابقه كم شـهر نـشيني تـشكيل سوانح طبيعي و حوادثي مانند جنگ

و يكپارچگي اجتماعي با شهر براي اين اجتماعات مختل مي كه فرايند پذيرش شهرگرايي دهند

به خـصوص، مادرشـهرهاي جهـان. شودمي ، اين پديده، گريبانگير اكثر شهرهاي بزرگ جهان

و3 حدود 1355 در منطقه كالنشهري تهران در سال اسكان غير رسمي.سوم شده است درصد

.گرفـت درصد جمعيت را با رقمي بيش از يك ميليون نفر در بـر مـي15 حدود 1375در سال

و به تهران به علل مختلف، مانند نزديكي ب ...شهركرج طـوريه از رشد شتاباني برخوردار بوده

نـرخ رشـد.ر در مجاورت پايتخت بوده اسـت هاي اصلي مهاجرپذي ترين كانونكه يكي از مهم

.باشدبسيار باالي جمعيت در ده هاي گذشته، مويد اين مطلب مي

)و شرايط فيزيكي محل ارتكاب جرم(: تحليل فضايي يافته هاي پژوهش-6

و علميبه منظور درك بهتر، عميق و ارتباط آن با محل وقوع جـرم تر تر رفتارهاي مجرمانه

آن شرايط فيزيكي اين مكانها در گروهو براي آگاهي از هـا بـا برخـي هاي مختلف جرم، ارتباط

و خلوتي مورد آزمون آماري قرار گرفت مشخصه .هاي مكاني چون تاريكي، روشنايي، شلوغي


و روشنايي فضا در ارتكاب جرايم-6-1 تأثير تاريكي

به شدت از كنترل اجتما تاريكي از جمله عواملي است كه مي همـين امـر.عي بكاهد تواند

از طرفـي اقتـضاي برخـي رفتارهـاي. شود تا احتمال وقوع برخي جرايم بيشتر شـود باعث مي

و روشنايي تأثيري يكسان خصوصدر. ناهنجار روشنايي محيط است برخي جرايم نيز تاريكي

جـ نتايج بررسي تأثير روشنايي يا تاريكي در هر يك از گروه. دارند دول هاي پنجگانه جـرم در

.آورده شده است)1(متقاطع شماره

و وقوع گروه:1جدول شماره و روشنايي محل هاي پنجگانه جرم چگونگي ارتباط بين تاريكي

محل وقوع

نوع جرم جمع روشن تاريك

قاچاق مواد مخدر49

45%

60

55%

109

100%

عليه اموال12

4/12%

85

6/87%

97

100%

عليه اشخاص36

4/51%

34

6/48%

70

100%

سرقت44

55%

36

45%

80

100%

جرايم منكراتي6

6/15%

26

4/84%

32

100%

388 238 151 جمع

344/0000/04128/52

====−

tCoefficienyContingencSigdfsquareChi

مي»كاي اسكوير«مقادير هـاي بـين ارتكـاب جـرايم گـروه«دهـدو سطح معنادار آن نشان

و تاريكي محل وقوع جرم ارتباط معناداري وجو به بيان ديگر برخي از جـرايم.»د دارد پنجگانه

و نيازمند شرايط محيطي تاريك هستند تا وقوع يابنـد طـور كـه در همـان. تا حدود زياد متكي

مي)1(جدول متقاطع شماره د مشاهده ر تـاريكي رخ داده شود سـرقت بـيش از ديگـر جـرايم

.است

كه در محيط مي از ديگر جرايمي عليـه اشـخاص چـون دهد جـرايم هاي تاريك بيشتر رخ

و جرح عمدي و فروش، حمـل). درصد4/51(استقتل، شرارت، ضرب كه خريد جالب اين

مي و يا شرايط مكاني تاريك وقوع و مصرف مواد مخدر كمتر در محيط بـه. يابنـدو نگهداري

مي به طور مخفيانـه رسد نظر و يـا توسـط(مبادله مواد مخدر يا جابجا كردن آن درون خـودرو

و صـدور. نيازي به تاريكي محل ارتكاب جرم ندارد)صاشخا همچنين در اعمال منافي عفت

كه عموماً در محل فعاليت و ديگر جرايم مالي چك بالمحل، كالهبرداري، جعل سند، اختالس

.گيرد تاريكي تأثير چنداني نداشته استو شرايط كاري انجام مي


و وقوع جرايم-6-2 و خلوتي محل ارتباط شلوغيو در مـورد و ازدحـام جمعيـت در برخـي مواقـع پيشتر اشاره شد حضور مـردم، شـلوغي

مي تعدادي از ناهنجاري در ها تواند به عنوان عامل بازدارنده ارتكاب ايـن جـرايم تلقـي شـود،

و ازدحام مي كه در برخي اوقات شلوغي از صورتي و زمينـه سـاز برخـي ديگـر تواند وادارنده

مي)2(ونه كه در جدول متقاطع شمارهگهمان. جرايم باشد به مقادير كاي مالحظه شود با توجه

و سطح معناداري آن ارتباط بين گروه و خلوتي محـل انكارناپـذير اسكوير هاي پنجگانه جرايم

.است

در مقايسه با ويژگي تاريكي، خلوتي محل وقوع جرايم از اهميـت نـسبتاً بيـشتر برخـوردار

آ. است و دنـج بـودن محـل جرم سرقت بيش از به تاريكي باشد بـه عامـل خلـوتي نكه متكي

درصد سـارقين مكـان سـرقت خـود را داراي ويژگـي خلـوت اعـالم90حدود. نيازمند است

كه بيش از ديگر جرايم به ايـن جرايم منافي عفت نيز از آن دسته ناهنجاري.اند داشته هايي است

كه) درصد5/87(ويژگي تكيه داشته است مقايسه اين رقم بـا جـدول متقـاطع تـأثير در حالي

به تاريكي محل در اعمال منافي عفت كمتر احساس مي .شود تاريكي چنين نيازي

و( جرايم عليه اشخاص و جرح به ويژگـي تـاريكي محـل ....) قتل، ضرب كه تا حدودي

در گـروه) درصـد2/34(كمتر بـه شـلوغي محـل وابـسته اسـت) درصد4/51(ارتباط داشت

به خلـوتي محـيط در ارتكـاب عمـل مجرمانـه خـود مج رمين قاچاق مواد مخدر اهميت ناچيز

.) درصد45(اندهشداما براي ويژگي تاريك بودن اهميت بيشتر قايل) درصد14(اند داده

و وقوع گروه:2جدول شماره و خلوتي محل هاي پنجگانه جرمچگونگي ارتباط بين شلوغي

ل وقوعمح

نوع جرم جمع محل خلوت محل شلوغ

قاچاق مواد مخدر95

1/87%

14

9/12%

109

100%

عليه اموال52

6/53%

45

4/46%

97

100%

عليه اشخاص24

2/34%

34

8/65%

70

100%

سرقت8

10%

72

90%

80

100%

جرايم منافي عفت4

5/12%

28

5/87%

32

100%

388 175 181 جمع

509/0000/04002/136

====−

tCoefficienyContingencSigdfsquareChi


و تراكم جمعيت در مناطق شهر كرج-6-3 رابطه ميزان جرمو ارتباط آن با تعداد جمعيت در بخش از در بررسي نحوه توزيع جرايم هاي مختلف كرج

از)و جديـد(به دليل فقدان آمار دقيـق. شاخص تراكم جمعيت در واحد سطح بهره گرفته شد

و با تو به اينكه ارتكـاب جـرم در تمـامي سـطوح مـسكوني، فضاهاي مسكوني هر منطقه جه

و ديگر فـضاهاي عمـومي وقـوع مـي و معابر و تفريحي يابـد تـراكم ناخـالص تجاري، اداري

.جمعيت براي اين تحليل استفاده شد

به نقشه شماره به تفكيك مناطق دهگانه شهر كـرج)2( توجه بـر اسـاس(تراكم جمعيت

مي) 1381نتايج آمارگيري سال به طـور يكنواخـت پراكنـده نشان دهد، جمعيت در اين سطوح

و بخش برخي قسمت. نيست در. هايي جمعيـت كمتـر دارنـد ها مملو از جمعيت، بسيار متراكم

. شـود مـشاهده مـي5،7،2،1،3،4مجموع بيشترين تراكم جمعيت در نواحي داخلي منـاطق

و بخش ميهاي داخلي هر منط ضمناً جمعيت در نواحي . دهد قه نيز تفاوت زيادي را نشان

)و مـساحت هـر منطقـه(براي بررسي رابطه تعداد كمي جرم بـه نـسبت تعـداد جمعيـت

شد)4(و)3(هاي شماره نقشه تقـسيمات منـاطق(ها تراكم جـرم در هـر منطقـه اين نقشه. تهيه

مي) دهگانه .دهدو به نسبت تعداد جمعيت اين مناطق را نمايش

فـرديس، شـهرك پاسـدار،(3م جرم در هر صد هزار نفر جمعيت در منطقـه بيشترين تراك

قلمستان، كالك نو، آسياب برجي، پـارك شـهيد(2منطقه) شهرك دهكده، شهرك ناز حافظيه،

و شـهرك وليعـصر ،5،4،3،2،1فازهـاي(4و منطقـه) چمران، ترك آباد، شكرآباد، دهقان ويال

آ و اكبرآبـاد مهرشهر، كوي مهر، شهرك دريا، حسين بـه) باد افشار، كوي فرهنـگ، احمـد آبـاد

مي كـرج9و8،1هـايي از منطقـه كمترين نسبت جرم در واحد سطح در بخـش.خورد چشم

.شود ديده مي

و واحد سطح(هاي تراكم نسبي جرم تحليل نقشه به خوبي ارتباط مستقيم)به ازاء جمعيت

تعداد جرم ارتكابي در هـر منطقـه را نـشانو) در مناطق مختلف شهر(و مثبت تراكم جمعيت

اي از شهر كرج بيشتر باشـد احتمـال بنابراين هر قدر تراكم جمعيت در ناحيه يا منطقه. دهد مي

مي وقوع جرم در آن افزايش مي : توان چنين اظهار داشت يابد، لذا

مي. دهد ارتكاب جرايم در نواحي پرجمعيت شهر بيشتر رخ مي تع به نظر داد جمعيـت رسد

و منافع ساكنين آنها موجب افزايش بـروز و رفتاري بيشتر، با افزايش سطح اصطكاك اجتماعي

و نواحي پر تراكم شده اسـت و. رفتارهاي ناهنجار در مناطق عـالوه بـر ايـن فـشار جمعيـت

يكي از موانع كنترل و ازدحام آن هاي اجتمـاعي محـسوب شـده وموجـب از هـم گـسيختگي

ميناهمگوني رو و مؤثر در بروز جرم عمل به عنوان عاملي مثبت و لذا .نمايد ابط افراد شده


�� :�� !� "#�$% �� &'(�� )*+ ��

�� ,:�� !� "#�$% �� )*+ ��

�� -:��(� �� &*+�� !� "#�$% �� &'(��

�'.�� '�� :/�0��

�'.�� '�� :/�0��

�'.�� '��:/�0��


كرج) مهاجر( ارتكاب جرم به وسيله افراد غير بومي-6-4

:كه ها بررسي نسبت مجرمين غير بومي نشان داد در بخش تحليل يافته

از( اكثريت نسبي-الف كه در محلـي) درصد3/68بيش جامعه مورد بررسي كساني هستند

ش) يا كشور(خارج از كرج به اتفاق خانواده به اين شـهر مهـاجرت متولد ده سپس به تنهايي يا

و اين شهر را براي محل زندگي موقت يا دايمي برگزيده كرده .اند اند

درصد اين افـراد، كـرج را تنهـا بـراي9/38تا20يعني) مهاجرين( در بين افراد فوق-ب

به عبارتي به عنوان محل سكونت موقت و ايـن. اند خود انتخاب كرده) غير دايم(مدتي محدود

و برخي بـراي ارتكـاب(عده در جستجوي كار بهتر، درآمد بيشتر، تحصيل، ديدن اقوام، تفريح

و راهي زندان شدهبه كرج پاي گذاشته) جرم به سبب عملي مجرمانه دستگير .اند اند، ليكن

ب-ج كه در هـاي ين گروه تحليل تفصيلي مدت اقامت تازه واردين حائز اين نكته مهم است

، به اين شهر آمده35تا10مختلف جرم .اند درصد كمتر از يك سال است

و مهـاجرين و با اين احتمال كه افـراد غيـر بـومي بنابراين پيش فرض چهارم اين پژوهش

. در معرض ارتكاب جرم قرار دارندشهر كرج بيشتر

كنـد كـه عيت مهم را بيان مـي هاي مجرمانه اين واق عالوه بر اين، تعداد قابل توجه مسافرت

شهر كرج با ساختار فضايي، اجتمـاعي، اقتـصادي خـاص جـاذب بـسياري از مجـرمين بـراي

و اين خود نشان از وجود فرصت .هاي كجروي بيشتر در اين شهر دارد ارتكاب جرم بوده

و افـزايش) با مـساحت كـم( رابطه اجاره نشيني، سكونت در منازل ارزان قيمت-6-5 جرم

و محالت فقير نشين ارتبـاطي تنگاتنـگتمد كه موضوع مسكن نامناسب هاي مديد است

مي در بررسي تأثير مسكن در وقوع جـرايم. دهد مورد پذيرش قرار گرفته استبا جرم را نشان

گيـرد، بلكـه چگـونگي مكـاني كـه محـل كمبود مسكن، گراني اجاره بها مورد بحث قرار نمي

. توجه استسكونت در آن بنا شده مورد

و مشخـصات محـل از جمله نظريات مكاني جرايم شـهري رابطـه نـوع تـصرف، كيفيـت

و ارتباط آن با افزايش بزهكاري در آنهاست هاي به ديگر سخن يكي از شاخص. سكونت افراد

و ويژگي تعيين منزلت و اقتصادي افراد نوع مسكن .هاي محل زندگي آنهاست هاي اجتماعي

ف وق در مورد شهر كـرج بـدواً وضـعيت حقـوقي نـوع تـصرف مـسكن براي آزمون نظريه

و اجاره نشيني آنها بررسي گرديد درصـد8/29نتايج نشان داد تنهـا. مجرمين از لحاظ مالكيت

و بقيه آنها كه نسبت بـه مـالكين از وضـعت مـالي2/70افراد مالك محل سكونت خود هستند

بر نامناسب درصد اين35تا10. محل سكونت خود نداشتند تري نيز برخوردارند هيچ مالكيتي


به گروه(افراد و هيچ محل زندگي) هاي اصلي جرم با توجه اعم از مالكيـت(تازه به كرج آمده

و بيشتر در محل فعاليتشان) يا اجاره زنـدگي) هاي نيمه ساز داخل كارگاه يا ساختمان(نداشتند

خو مي و آشنايان .د ميهمان بودندكردند يا نزد دوستان، اقوام

نتيجه بررسي نحوة تصرف مسكن افراد براساس سه دسته اصلي، مالكيـت، اجـاره،بنابراين

و مقايسه آن با نحوة مصرف مسكن در كل شهر كرج نشان مي و ساير دهد كـه متوسـط نشيني

مي4/33مالكين مسكن در مجرمين مورد بررسي باشـد واحد كمتر از متوسط مالكين شهر كرج

اي كه تعداد اجاره نشينانو درصد بيشتر از متوسط اجاره نشيني در شهر1/43ن در حالي است

در واقع متوسط مالكين مسكن در ايـن بررسـي حـدود نـصف متوسـط مـالكين.باشد كرج مي

و از طرفي تعداد اجـاره نـشينان بيـشتر از دو برابـر متوسـط اجـاره مسكن در شهر كرج است

.نشيني در اين شهر است

وا ز طرف ديگر بررسي مساحت مسكن اين افراد بيانگر محدوديت شديد فـضاي زنـدگي

درصد مجرمين4/61حدود. توان مالي پايين آنها براي خريد خانه با مساحت بيشتر بوده است

و100تا70 درصد بين5/25 متر مساحت داشته است،70منزلشان كمتر از درصـد1/13 متـر

مي 100بقيه در منازلي بيش از همچنـين تـراكم اتـاق در واحـد مـسكوني. كردنـد متر زندگي

در87/1پاسخگويان اتاق براي هر واحد مسكوني بوده است كه در مقايسه با رقـم متوسـط آن

. واحد كمتر است62/1)49/3(كرج شهر

و زندگي در منازل با اين مشخـصات توسـط مجـرمين مـورد از طرفي نسبت اجاره نشيني

و مقا و اساسي رهنمـون يسه آن با شاخص بررسي هاي متوسط شهر كرج ما را به اين نكته مهم

و در هم تنيده مي كه بيشتر رفتارهاي ناهنجار در نظام پيچيده اي همراه با فرهنگ ناهنجار، سازد

و محـل زنـدگي شهر سازي ضعيف، منزلت و شـرايط مـسكن هاي اقتصادي، اجتمـاعي پـايين

مي جار ساكن در اين مكاننامناسب بوسيله فرد ناهن .گيرد ها شكل

گيري نتيجه-7

و جرم در حوزه . هاي شهري بسيار باالتر از نقاط ديگـر اسـت در كشور ما تعداد بزهكاري

يكي از بزرگ به عنوان ترين شهرهاي كـشور، داراي آمـار بـاالي ناهنجـاري در اين ميان كرج

طي. است و به دنبال سياست50اين شهر ) از گذشـته تـا بـه امـروز(هاي هاي دولت سال اخير

و فعاليت و شتاباني داشته است پيشين از لحاظ جمعيت، گسترش فضايي .ها رشد سريع

ترين پيامد منفي الگوي رشد كرج، عدم تناسـب بـين تعـداد جمعيـت، رسد مهمبه نظر مي

و طــرح باشــد-ســاختار فــضايي و گــسترش بــدون برنامــه و امكانــات ايــن شــهر . كالبــدي

بي مهاجرت و هاي به اين شهر بـه دليـل نزديكـي بـه شـهر تهـران رويه از نقاط مختلف كشور


به دنبال آن تقاضاي و اسكان سرريز جمعيت شهر تهران در كرج همراه با رشد طبيعي جمعيت

و تأسيسات زيربنايي از عوامل اصلي اين شديد براي توسعه كالبدي، گسترش مسكن، خدمات

و ناه به مـوازات رشـد شـتابزده. مگوني بوده است عدم تناسب كه نكته حائز اهميت ديگر اين

و مشكالت آن نيز فزوني يافته است كرج عوارض، محدوديت .ها

آنچه در بررسي حاضر اهميـت دارد بـروز رفتارهـاي ناهنجـاري اسـت كـه هـر روزه در

مي به وقوع و بـا جمعيتـي گويا با تبديل كـرج بـه يـك شـهر.. پيوندد محدوده شهر كرج ملـي

و برآينـد ايـن و فضايي آن نيز متحول شده است و اقتصادي متراكم، ساختار فضايي، اجتماعي

و شـكل و الگوهاي رفتاري موجود گيـري هنجارهـاي جديـد تحول دگرگوني ساختار ارزشي

و كجروي كه زمينه بروز ناهنجاري هاي اجتماعي بيشتر را در اين شهر فـراهم آورده بوده است

را. است و جرم، رتبـه بـااليي از اين رو است كه كرج در مقطع كنوني، از نظر ميزان بزهكاري

اين مشكل از يك طرف سطح امنيت اجتماعي. در مقايسه با ديگر نقاط شهري كشور دارا است

مي و موجب آشفتگي زندگي شهروندان و از طـرف را كاهش داده، سالمت شهر را مختل شود

و ديگر نظام قضاي به طور كلي بخش عمومي جامعه را وادار بـه صـرف بودجـه و و انتظامي ي

و دستگيري مجرمين، رسيدگي و مجـازات هزينه كالن براي كشف جرم، تعقيب هـاي قـضايي

مي عم. نمايد آنها و بنابراين چنانچه سياست كيفري هر نظام بر پايـه درك و صـحيح منطـق يـق

هـاي مـستعدو نـوع رفتـار مجرمانـه، شناسـايي مكـانن قواعد بزهكاران در انتخاب مكان، زما

و محـل زنـدگي آنهـا و فرهنگـي مجـرمين و همچنين شرايط اجتماعي، اقتصادي ارتكاب بزه

مي و جرم در سـطح شـهر بـه طـور مـؤثري استوار شود كه تعداد بزهكاري توان انتظار داشت

به يافته. كاهش يابد و با عنايت به مراتب فوق ش حاضر در زمينة تحليـل فـضايي هاي پژوه بنا

و مطالعة رابطه كجروي محل هاي مكاني هاي اجتماعي با مشخصه اعمال مجرمانه در شهر كرج

و تسهيل كننده بروز اين رفتارها نتايج به دست آمده حكايت و شناسايي عوامل مؤثر وقوع آنها

.باشداز تأييد فرضيات ارائه شده مي

و مأخذ منابعو تربيتي، سازما.1 و اقدامات تأميني و خدمات رايانهن زندانها ).چاپ نشده(، 1379، ديماهاي نشريه دفتر

و علوم انساني، دانشگاه تبريزشاخة جديد در دانش جغرافيا، جغرافياي جنايتحسين، شكويي،.2 .، نشرية دانشكدة ادبيات

.تهران، سمت، جلد اول، چاپ اول، هاي نو در جغرافياي شهري ديدگاه،)1373(حسين، شكويي،.3

، پايان نامه كارشناسـي ارشـد بـه راهنمـايي دكتـر بررسي نقش محيط جغرافيايي در وقوع جرم،)1374( كالنتري،محسن،.4

.مصطفي مؤمني، تهران دانشگاه شهيد بهشتي

. چهارم جلد، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ3، مباني جرم شناسي،)1379( كي نيا، مهدي،.5

. تهران، انتشارات اميركبير، چاپ پنجمهاي آماري، روش،)1362( منصور فر،كريم،.6

gis ˘ ˇˆ˙ ˝) · 179 - 198 - ./0 1389 $ %&’ ( 2 !"40 ˘ˇ ˆˇ ˙ ˝˛ (gis ˘...

Documents