20

Havaya attığımız her cisim yere düşüyorancak gökyüzünde bulunan yüzlerce uydudanhiçbiri yere düşmüyor. Bunun nedeni nedir ?

Y a n ı t l a r ı n ı z ı a r k a d a ş l a r ı n ı z v eöğretmeninizle tartışarak defterinize not ediniz.Ün i te sonunda yan ı t l a r ı n ı z ı yen idendeğerlendiriniz.

Giriş Etkinlikleri

Günümüzde tarihi eser olarak değerlendirilen binaların yapıldığı çok eski dönemlerde dozer,vinç gibi iş makinelerinin olmadığını biliyoruz. O halde, binaların inşaasında kullanılan, büyük ve ağırtaşlar nasıl hareket ettirilip, yüksek yerlere çıkartılıyordu ?

Yanıtlarınızı arkadaşlarınız ve öğretmeninizle tartışarak defterinize not ediniz. Ünite sonundayanıtlarınızı yeniden değerlendiriniz.

2

21

Sabahleyin uyanıp yatağımızdan kalkarak, odamızın kapısını açarak, ekmek dilimleyerek,masadaki kitabımızı çantamıza yerleştirerek ve bunlara benzer daha birçok eylemi gerçekleştirerekyaşamımızı sürdürüyoruz. Gerçekleştirdiğimiz bu gibi eylemlerin birer ya da etkisiolduğuna dikkat ettiniz mi?

itme çekme

Büyük bir geminin motorları tarafından itildiğini ya da rüzgarın yaprakları nasıl savurduğunugörebiliriz. Her iki durumda da gerçekte gördüğümüz kuvvet değil kuvvetin yol açtığı sonuçlardır.

en genel tanımıyla veya etkisidir. Yol açtığı sonuçları görerek ya da hissederek'in varlığını anlayabiliriz.Kuvvet'in iki türü vardır. Daire etrafında etkiyen “Döndürme Kuvveti” ve düz bir hat üzerinde

etkiyen “Doğrusal Kuvvet” . Kavanozun kapağını açmak için , ağır bir yükü çekerektaşımak için kullanırız.

Kuvvet itme çekme

Kuvvet

Dairesel Kuvvet

Doğrusal Kuvvet

KUVVET VE HAREKET

Kuvvet ve Hareket

22

�

�

�

�

Havaya attığımız taş tekrar yere düşüyor.Odamızın penceresini açmak için itiyoruz.Mıknatıslar demir ve nikel gibi metalleri üzerilerine çekerler.Yükleri iterek ya da çekerek bir yerden başka bir yere taşıyoruz.

2.1 A - Çevremizdeki Kuvvetler

Elimizde tutuğumuz taşı bıraktığımızda yere düşer. Bununnedeni bir kuvvet olabilir mi? Evet bunun nedeni adıverilen kuvvettir. Bütün cisimler birbirine çekim kuvveti uygularlarfakat küçük cisimlerin birbirlerine uyguladıkları bu çekim farkedilmeyecek kadar küçüktür. Ancak Dünya gibi büyük bir kütle sözkonusu olduğunda bu çekim kuvveti o kadar büyüktür ki diğer tümcisimleri kendi üzerine çeker. Bu kuvvete denir.

Kütle çekimi

Yerçekim Kuvveti

Yerçekim Kuvveti’ni yenerek, gemilerin denizde yüzdüklerini, uçakların havada uçduğunubiliyoruz. Gemilere ve uçaklara etki eden başka kuvvetler var mı? Evet var.

Bu kuvetin adı 'dir. Su ve hava, cisimleri yukarıya doğru itme etkisine yani'ne sahiptirler.

Kaldırma Kuvveti

Kaldırma Kuvveti

Suyun Kaldırma Kuvveti Havanın Kaldırma Kuvveti

Yerçekimi Kuvveti Yerçekimi Kuvveti

Mıknatıslar bazı metalleri üzerlerine çekerler. Mıknatısların kendi aralarında da çekme veyaitme vardır. Bu eylemin meydana gelmesine neden olan kuvvetin adına denir.Atomların yapısında bulunan elektronlar ve protonlar arasında aynı durum sözkonusudur, itme ya daçekme vardır. Buna denir.

Manyetik Kuvvet

Elektriksel Kuvvet

Kuvvet birimi, adını GenelÇekim Yasasını bulan İngilizb i l im i nsan ı

almıştır.Sir Isaac

Newton'dan

Bi i ydunuz?l yor mu

2

23

2.1 B - Kuvvet Nedir ?

Futbol oynarken, her vuruşta topu farklı yönlerdebulunan takım arkadaşlarımıza ya da gol atmak için kaleyedoğru gönderebiliriz. Vuruş kuvvetimize göre topa farklıhızlar kazandırabiliriz. Kaleci tarafından tutulduğunda ise topdurur.

Halat çekme oyununda, büyük kuvvetle çeken takımkazanır, her iki takım da aynı kuvvetle çekerse hareketgerçekleşmediğinden kazanan olmaz. Burada kullanılan kuvvetkaslarımızdaki kuvvettir.

Cisimlerin üzerine değişik yönlerden değişik kuvvetler etki eder.Cisim hareketsizse, tüm karşılıklı kuvvetler birbirini dengeliyordemektir. Cismin hareket edebilmesi için bir yönde etki eden kuvvet,diğer yönde etki eden kuvvetten daha büyük olmalıdır. Kuvvet, duran

cisimleri hareket ettirebilir, hareketli cisimleri durdurabilir ya da

hareketin yönünü değiştirebilir.

100 Newton 100 Newton

Karşılıklı kuvvetler dengeli, cisim hareket etmez.

20 Newton 100 Newton Sağ taraftaki kuvvet daha büyük :100 - 20 = 80 Newton'luk kuvvetle sağa doğruhareket eder.

100 Newton 100 NewtonSol taraftaki toplam kuvvet daha büyük :(100 + 20) 100 = 20 Newton'luk kuvvetle soladoğru hareket eder.

Karşılıklı kuvvetler dengeli ancak farklı yönde birkuvvet uygulandığından cisim aşağıya doğruhareket eder.

100 Newton 100 Newton

100 Newton

20 Newton

Bi i ydunuz?l yor mu

İngiltere Bristol Üniversitesinde tasarlanan bilardo robotu,toplara vurulması gerekenkuvveti hatasız hesaplaya-biliyor.

Kuvvet ve Hareket

24

Cisimlerin kütle ve hacim gibi büyüklükleri olduğunu, kütlenin de teraziyle ölçüldüğünü biliyoruz.Cisimler üzerine etki eden en büyük kuvvetlerden birisinin de olduğunu öğrendik.Bilim insanları ölçeklendirilmiş yaylı bir düzenek hazırlayarak 100 gramlık cismin üzerine etki edenyerçekimi kuvvetinin yayda oluşturduğu uzama miktarını olarak belirlediler. Sözkonusudüzeneğe adını verdiler.

Dinamometre değişik şekillerde yapılabilir. Yaylı el kantarı bir dinamometredir.Laboratuvarlarda kullanılan dinamometrelerin üzerilerinde en fazla kaç Newton'luk kuvvetölçebilecekleri belirtilmiştir. Dinamometre yapımında kullanılan yayların esneklik sınırları vardır.Yayların esnekliği dinamometrenin gösterebileceği kuvvet miktarını belirler.

Yerçekimi Kuvveti

1 Newton

Dinamometre

2.1 C - Kuvveti Nasıl Ölçeriz ?

Dünya üzerinde, 1 kilogramlık cisme etkiyen yerçekimKuvveti yaklaşık 'dur. Bu bilgilerden yararlanarakkütlesini bildiğimiz cisimlerin ağırlığını bulabiliriz.

Örneğin 20 kilogram kütleli bir cismin ağırlığı 20 x9,81 = 196,2 Newton olur.

9.81 Newton

Yerçekimi

Kuvveti

Yukarıdaki örnekte de görüleceği gibi dünyamızın cisimler üzerine uyguladığıdir. Araştırma yapmak için Ay'a giden bir astronotun ağırlığı Ay'ın Dünya'nın

kinden küçük olduğundan, oradaki ağırlığı da dünyanınkinden küçüktür. Astronot uzayda araştırmayapıyorsa, uzayda yerçekimi olmadığından, astronotun da ağırlığı yoktur.

Bu örnekler ağırlığın, yerçekimi kuvveti olduğunu göstermektedir. O halde şunu söyleyebiliriz:

Ağırlık, Yerçekim

Kuvveti' Çekim Kuvveti

Her cismin kütlesi vardır ve değişmezdir, ancak ağırlığı bulunduğu ortamın çekim kuvvetine göre

değişir.

Etkinlik

Yukarıdaki resimleri dikkatle incelediktensonra, şekiller üzerine etki eden kuvvet yada kuvvetleri çizerek, hangilerinindengelenmiş kuvvet olduğunu gösteriniz.

Bi i ydunuz?l yor mu

Ayın Çekim Kuvveti, Dünyan'nınÇekim Kuvveti'nin sıkadardır.

1/6'

2

25

2.2 A - Kuvvetler İş Başında

Günümü bahçemizde bulunan ağır bir taşı dışarıya çıkarmak içinharcadım. Taşın üzerine ip bağlayıp çekerek onu dışarıya taşıdım.Sonunda başardım, bahçemizi taştan temizledim ama ben de yorucu biriş günü geçirdim.

Keşke ağır taş, bahçe sınırının kenarında olsaydı, onu daha kolaydışarıya taşıyabilir bu kadar yorucu bir iş günü geçirmezdim. Oysa ağırtaş bahçe sınırından çok uzaktaydı, dışarıya taşımak için çok uğraşmamgerekti.

Yukarıdaki örnekte olduğu gibi bilim insanları uygulanan kuvvet ile bu kuvvet doğrultusundacismin yer değiştirme miktarının çarpımına, iş diyorlar. Kuvvet uyguladığımız cisim bizim kuvvetimizdoğrultusunda hareket etmezse iş yapmış sayılmayız.

İŞ = KUVVET x YOL

Kuvvet 100 Newton

Mesafe 15 metreJoule Newton Metre

İŞ = 100 x 15 = 1500 Joule

Daha güçlü olsaydım, bahçedeki taşı dışarıya çıkarma işini daha çabuk yapabilirdim. Böyleliklebütün bir günümü iş yaparak geçirmek zorunda kalmazdım.

Bilim insanları tarafından işin yapılma hızına denmektedir. Herhangi bir işin ne kadarsürede yapıldığını anlatmak için kavramını kullanırız

Güç

Güç

İŞGÜÇ =

ZAMAN

________

Watt Saniye

Joule

Bi i ydunuz?l yor mu

Eskiden beygir gücü olarakö l ç ü l e ngünümüzdeki adını buharmakinesi yaratıcısı olan

'tan almıştır.

G ü ç b i r i m i ,

James

Watt

İnsan hakları bildirgesinin temeli, insanların işyaparken harcadıkları gücün karşılığıyla ilişkilidir.

Kuvvet ve Hareket

26

Girne Kalesi, Salamis antik kenti çok eskidönemlerden günümüze kadar ulaşmış mimarieserlerdir. Dünyaca ünlü olan Mısır Piramitleri de bualandaki en güzel örneklerden birisidir. Peki ama,günümüz iş makinelerinin henüz icat edilmediği çok eskidönemlerde bu mimari eserler nasıl meydana getirildi ?

Eğim mesafesi

800 metre

Yükseklik

100

metre

Piramitlerin en büyüğü yaklaşık 146 metre yüksekliğindedir. Piramitlerin yapımlarında kullanılanbüyük kayalar, 146 metrelik yüksekliğe eğik düzlem ya da rampa dediğimiz eğim kullanılarakçıkartılmıştı.

Kayayı doğrudan yukarıya çıkarmak, kısa bir mesafeyi içeriyor ama çok fazla kuvvetgerektiriyor. Eğik düzlem kullanılarak yukarıya taşınırsa, çok daha uzun bir mesafede kuvvet uygulamakgerekir ancak bu durumda gereken kuvvet de çok küçülür, binlerce kişinin kaldırabileceği ağır bir kaya,bir kaç kişi tarafından istenilen yere çıkarılabilir.

Aslında eğik düzlem kullanılırken yapılan iş miktarında bir değişiklik olmaz. Yalnızca, aynı yük çokdaha uzun bir mesafeden taşınmış olur. Mesafe ne kadar artarsa eğimle beraber uygulanan kuvvet okadar azalır. Bu düzenek bir temel makine örneğidir. Bilim insanları herhangi bir işi yaparken, kuvvetin

türünü, doğrultusunu ya da büyüklüğünü değiştirebilen temel makineleri “Basit Makine” olarak

adlandırırlar.

100 1

= ------- = ---

800 8

Kuvveten

Kazanç

Bi i ydunuz?l yor mu

2. yüzyılda yaşayan eski Yunanlıbilim insanı İskenderiyeliHeron, en karmaşık makinelerinbile aslında 5 tane basitm a k i n e d e n o l u ş t u ğ u n ainanıyordu.

2.3 A - Basit Makineler2

Bilimsel düşünceye uymakyaşantımızı kolaylaştırır.

27

2.3 B - Çevremizdeki Eğik Düzlemler

Eğik Düzlem

Eğik düzlemler , en temel basit makinedir ve çok farklı alanlarda kullanılır.

Gemilerin ön kısımları eğik düzlem gibi çalışır. Gemi, bu sayedesuyu yararak rahat bir biçimde ilerler.

Balta, iki eğik düzlemin bir arayageldiği bir makinedir. Baltanınkeskin ucu ağaca girer ve giderekgenişleyen yapısıyla çok dahafazla kuvvet uygulayıp ağacı ikiyeayırmaya zorlar.

Vida

vida

adımı

Çok geniş bir kullanım alanına sahip olan vida, iki ya da dahafazla parçayı birleştirmek için kullanılır. Vidalar dairesel kuvveti,doğrusal kuvvete dönüştürürler. Görünüş olarak benzemese devidalar eğik düzlem gibi çalışır.

Vidayı tam bir turçevirdiğinizde, vida bir dişaralığı kadar ilerler buna

denir.

Etkinlik

Çevrenizde gördüğünüz en az 5 adet eğik düzlemi ve bu eğikdüzlemlerin hangi amaçlar için kullanıldığını belirleyiniz.

Bi i ydunuz?l yor mu

1891 yılında Amerikalı WhitcombJudson tarafından icat edilen

, üç eğik düzlemdenyarar lanarak ça l ışan bas itmakinedir.

fermuar

Kuvvet ve Hareket

28

Kaldıraç

Kaldıraçlar, düz bir çubuk ve destekten oluşan iki parçalı basit makinelerdir. Kaldıracın kullanımamacına göre, destek çubuğun altında istenilen yere konabilir.

Günlük yaşantımızda çeşitli kaldıraçlar kullanıyoruz. Balık tutmak için kullandığımız olta, çekiç,makas, terazi, el arabası kaldıraçlara birer örnektir.

2.3 C - Ağır Yükleri Az Kuvvetle Kaldırıyoruz

Kuvvet

Kuvvet Kolu

DestekYük Kolu

Makara

Sabit Makaralar, Hareketli Makaralar

Palangalar

Makaraları kullanarak kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü isteğimize göredeğiştirebiliriz. Yük kaldırma işlemi yapan asansör ve vinçler makaralısistemlerdir. Makaralar, ve

olmak üzere üç temel gruba ayrılırlar.

Sabit Makara

Yük

Kuvvet

Yük

Yük

Kuvvet

Kuvvet

Hareketli Makara Palanga

Etkinlik

Aşağıdaki kaldıraçlarda destek,kuvvet ve yük noktalarınıgösteriniz. Bi i ydunuz?l yor mu

Yelkenli gemilerde, yelkenlerinhızlı ve kolay bir şekildetoplanıp açılması için makalarkullanılır.

2

Yük

29

2.3 D - Döndürme Kuvvetini Kullanalım

Tekerlek ve Aks

Tekerlek hiç kuşkusuz en önemli buluşlardan birisidir. Taşıtlar, tekerleğin bağlı bulunduğu aksıdöndürmesi ile hareket ederler. Aksın dairesel hareketi yükleri, tekerlek tarafından yerde hareketettirebilen doğrusal harekete dönüştürür. Tekerleklerin çevresi aksınkinden çok daha büyükolduğundan, aksın tekerleğe uyguladığı kuvvet, tekerleğin yere uyguladığından çok daha azdır.

Tornavidanın tutma yeri,ucundan daha geniştir.Bu nedenle kuvvetten kazanç sağlanmış olur vevida daha büyük bir kuvvetle döndürülür.Tornavida, tekerlek ve aksa güzel bir örnektir.

Büyük alan

az kuvvet

Küçük alan

çok kuvvet

Dişli ve Kayışlı Çarklar

Dişli ve kayışlı çarklar dairesel kuvvetin büyüklüğünü ve yönünüdeğiştiren basit makinelerdir. Dairesel olarak hareket eden çarklar,dişlerle ya da kayışlarla birbirlerine bağlanır, böylelikle herhangi birçarkın dönmesi , diğer çarkı da etkiler. Dişli veya kayışlı çarklarda büyükçark tam tur döndüğünde, küçük çark oranına göre 1’den daha fazladönmektedir.

Bisikletlerde hem dişli hem de kayışlı çarklar vardır.Sağlaml ık açıs ından kayış yerine zinc irkullanılmaktadır.

Dişli Çark

Kayışlı Çark

Etkinlik

Yanda gördüğünüz şek i ldenfaydalanarak kendinize dişliyapınız. Bunu için 1 cm kalınlığında ikiadet çiğ patates dilimine, bir kartonkutuya ve 16 adet kürdanaihtiyacınız olacak.

Bi i ydunuz?l yor mu

Toshiba firmasının ürettiğidünyanın en küçük motorunungenişliği ' dir.1 mm

Kuvvet ve Hareket

30

�

�

Yerde duran topa vurduğumuzda, top bir süre hareket eder sonra yavaşlayarak durur.Masanın üzerindeki kitabı ittiğimizde biraz ilerledikten sonra yavaşlar ve durur.

Yukarıdaki örnekleri artırmak mümkün. Kısacası kuvvet uyguladığımız her cisim, bir sürehareket ettikten sonra yavaşlayarak duruyor. Bunun nedeni ne olabilir ?

İlkesiniöğrenmiştik, o halde örneklerde bahsedilen durma eylemini bir kuvvet sağlıyor. Peki ama hangi kuvvet ?

Bu kuvvet dir. daima hareketin zıt yönünde olduğundancisimleri durdurma etkisi yaratır.

Kuvvet, duran cisimleri

hareket ettirebilir, hareketli cisimleri durdurabilir ya da hareketin yönünü değiştirebilir.

Sürtünme Kuvveti’ Sürtünme Kuvveti

2.4 A - Ya Sürtünme Olmasaydı!

Uygulanan Kuvvet

Hareket Yönü

Sürtünme Kuvveti

Ellerimizi birbirine hızlıca sürtelim, ne oldu ? Ellerimiz ısındı mı ?Ellerimizi birbirine sürtmeye devam edersek, sürtünme aşınmaya neden olur ve yaralar

oluşmaya başlar.Buradan da anlaşılacağı gibi sürtünme güç kaybına neden olur, çünkü harcadığımız enerjinin

büyük bir kısmı sürtünme sayesinde ısı enerjisine dönüşüp ortamdan kaybolur.

Hareket eden taşıtlara havanın Sürtünme Kuvvetietki etmektedir. Bilim insanları, havanın sürtünmekuvvetini azaltmak için aerodinamik adı verilen yeni araçtasarımları geliştirmektedirler.

Sürtünme Kuvveti’nin birçok yararı da vardır. Ayağımızla yerarasında sürtünme olmasaydı yürüyemez, sürekli kayar düşerdik. Bunedenle yerle daha iyi sürtünsün diye ayakkabıların tabanlarındaçıkıntılar vardır. Ayrıca kullandığınız kalem ile, defter arasında dasürtünme vardır. Kaleminizle sürtünme olmadan yazmanız imkansız.Sürtünmenin çok az olduğu cam gibi yüzeylere kurşun kalemle yazmanızhiç de kolay değildir.

Sürtünmeyi azaltmanın çeşitli yolları vardır. Hareket eden iki yüzey arasıpürüzsüz, yağ veya su gibi kaynak maddeler sürülmüşse sürtünme azaltılmış olur.Sürtünmeyi, kayma hareketini, yuvarlanma hareketine dönüştürerek de azaltabiliriz.Kitabınızın altına birkaç bilyekoyarakhareket ettiriniz.Dahakolayhareket ediyormu?

2

Kaymayıengelleyençıkıntılar

31

2.5 A - Hareket Edelim

Çevremize baktığımızda her şeyin hareket ettiğini fark edebiliriz. Arabalar, bisikletler, uçaklarher an bir noktadan başka bir noktaya gitmektedirler. Dünyamızın, Güneş etrafında döndüğünü, Ay'ınDünya etrafında döndüğünü biliyoruz. Kısacası evrendeki her şey hareket etmektedir. Evrende her şeysürekli hareket ettiğine göre, kendi özel hareketimizi anlatmak için belirli bir referans noktasıseçmeliyiz.

Bilim insanları, belirlenen bir konumdan bir başka konuma gitmeye, yani yer değiştirmeye hareketdiyorlar.

Yer değiştirme = Son Konum - İlk Konum

Yanda belirlenen referans noktalarına görenoktasından, noktasına giden bir

arabanın yer değiştirmesi şöyle bulunur :

metre

B D

Yer değiştirme = Son Konum - ilk Konum

Yer değiştirme = 6 - 2

Yer değiştirme = 4

A B C D E

0 2 4 6 8

Konumlar

Metre

Yukarıdaki örnekte konumundan , konumuna giden araba metre yer değiştirmiştir. Buradaarabanın yer değiştirme miktarı ile aldığı yol aynıdır. Ancak her zaman böyle olmamaktadır.

'nin iki konum arasındaki fark olduğunu biliyoruz. , başlangıçnoktası, doğrultu ve yönle ilgili bir kavramdır. Başlangıç noktası , doğrultu ve yön içeren bu türbüyüklükler büyüklük olarak adlandırılır.

ise arabanın hareket ettiği mesafedir. Mesafe doğrultu ve yön içermeyenbüyüklüktür.

B D 4

Yer değiştirme Yer değiştirme

vektörel

Alınan Yol skaler

Şekilde evden, okula gitmek için iki farklıyolun bulunduğu görülüyor. Buna göre :

Yeşil yoldan okula gidilirse ;Yer değiştirme = 100 metreAlınan Yol = 100 metre

Kırmızı yoldan okula gidilirse ;Yer değiştirme = 100 metreAlınan Yol = 60 + 80 = 140

metre'dir.

Her iki durumda konumfarkı anlamına geldiği için aynı ancakfarklıdır.

yer değiştirme

alınan yol

60 metre

80

metre10

0metre

Ev

Okul

Bi i ydunuz?l yor mu

İlk araba yarışları 1909yılında yapıldı ve en hızlısısaatte 105 km yol aldı.

Kuvvet ve Hareket

32

Hız Sürat hız

sürat

yer

değiştirme alınan yol

ve kavramlarını birbirinden ayıran özelik, 'ınvektörel , in ise skaler büyüklükler olmasıdır. Başka bir deyişleherhangi bir hareketlinin hızını bulurken vektörel büyüklük olan

yi, sürati bulunurken skaler büyüklük olanmiktarını kullanırız.

2.5 B - Hız ve Sürat

Vektörel Skaler

YER DEĞİŞTİRME

HIZ =ZAMAN

_____________ALINAN YOL

SÜRAT =ZAMAN

_____________

Etkinlik

Düz Yol : 200 metre

A B

Virajlı Yol : 1500 metre

A B

Hız Sürat

noktasından, noktasına düz yoldan 10 saniyede, virajlı yoldan 50 saniyede ulaşabiliyoruz. Bunagöre her iki yolu kullandığımızda elde ettiğimiz ve şöyle bulunur

Hız = Yer değiştirme / Zaman Hız = 200 / 10 = 20 metre/saniyeSürat = Alınan Yol / Zaman Sürat = 200 / 10 = 20 metre/ saniye

Düz yolda yer değiştirme ile alınan yol aynı olduğundan hız ile süratta aynı sonucu verir.

Hız = Yer değiştirme / Zaman Hız = 200 / 50 = 4 metre/saniyeSürat = Alınan Yol / Zaman Sürat = 1500 / 50 = 30 metre/ saniye

Virajlı yolda yer değiştirme ile alınan yol farklı olduğundan hız ile sürat’te farklı sonuçlar verir.

Düz yolu kullanırsak ;

Virajlı yolu kullanırsak ;

2

33

TEST - 2

1.

2.

Aşağıda verilen eylemlerde hangi tür kuvvetler kullanıldığını örnekteki gibi eşleştirerekbelirleyiniz.

a) Masayı çekerek başka bir yere taşımak.b) Kavanozun kapağını açmak.c) Balta ile ağaç kesmek.d) Makara kullanarak bir yükü yukarı çekmek.e) Tornavida ile tahtadaki vidayı sökmek.f) Bisikletin pedallarını çevirmek.

Resimlerde gösterilen cisimlerin üzerine hangi kuvvetler etki etmektedir ?

Döndürme

Kuvveti

Doğrusal

Kuvvet

3. Aşağıdaki dinamometrelerin ölçtüğü değerlere göre verilen tabloyu doldurun ve sorularıyanıtlayın.

Cisim Dinamometre Ağırlığı

A cismi

B cismiC cismi

a) Hangi cisim en ağırdır?b) 1 Newton’luk cismi hangi dinamometreile ölçmeliyiz?

4. Aşağıda verilen nesnelerde hangi basit makineler bulunur ?

5. Belirtilen referans noktalarına göre hangi araba daha hızlıdır ?

Ferrari 10 saniyede D noktasından J noktasına gitti.Mercedes 20 saniyede G noktasından K noktasına gitti.Honda 50 saniyede A noktasından E noktasına gitti.

Konumlar

(Metre)

A B C D E F G H I J K

-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50

I.

0 N

10 N

20 N

A

II.

0 N

50 N

100 N

B

III.

0 N

1 N

2 N3 N

C

Kuvvet ve Hareket

34

Aşağıdaki sorulara 5 adet de

kendiniz ekleyerek toplam 10 soruluk

b i r ropör ta j haz ı r l ay ı n ı z .

Hazır ladığ ın ız bu ropörtaj ı

ailenizden ve sınıf arkadaşlarınızdan

en az ikişer kişiye uygulayınız.

Soru 1 :

__________________________________

Soru 2 :

__________________________________

Soru 3 :

__________________________________

Soru 4 :

__________________________________

Soru 5 :

__________________________________

Sizce Kuvvet ne demektir ?

Günlük yaşantınızda hangi eylemleri

yaparken kuvvet kullanıyorsunuz?

Döndürme Kuvveti uygulanan eylemlere 2

örnek verir misiniz?

Daha az kuvvet harcayarak iş yapabilmek

için ne gibi aletler kullanıyorsunuz?

Basit makinelere örnekler verir misiniz?

Verilen basit makinelerin resimlerini

uygun yerlere çiziniz.

�

�

Sürtünme olmasaydı

hayatımız nasıl olurdu ?

İşlerimizi az kuvvet

harcayarak yapabiliriz.

Anafikri yukarıda belirten olgulardan biriolacak şekilde bir kompozisyon yazınız.

_____________ ________________________________ _____________________ _____________________ _____________________ _____________________ _____________________ _____________________ _____________________ _____________________ ____________________

___________________________________________________________________________________________________

Aşağıdaki formüllere uygun

problemler oluşturup çözümlerini

yapınız.

Eğik Düzlem Makara

Dişli Çark Kaldıraç

Tekerlek ve Aks Vida

İş = Kuvvet x Yol

Güç = İş / Zaman

Problem:.............................................

Çözümü:.............................................

......................................................

......................................................

Problem:.............................................

Çözümü:.............................................

......................................................

......................................................

Çoklu Zeka Etkinlikleri2

35

Aşağıda verilen basit makineleri renklerle

sembolize ederek kutucukları belirttiğiniz reklere

boyayınız.

Çoklu Zeka Etkinlikleri

Vida Makara Kaldıraç

Eğik Düzlem Tekerlek ve Aks Dişli Çark

Aşağıda verilen varlıklarda bulunan basit

makineleri belirlediğiniz renk sembollerini

kullanarak bir kağıt üzerinde belirtiniz.

Balta

b) Makas

c) Asansör

d) El arabası

e) Tornavida

a)

Süratli araba kullanmanın

hayatımızdaki olumsuz yanlarını

anlatan bir bülten hazırlayınız.

--------------------

------------

---------------

-------------------

----------------------

( Bülten Başlığı )

( Slogan)

( Konuyu anlatan bilgi verici yazılar )-------------------------- ----------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Aşağıda verilen sözleri sevdiğiniz bir şarkının

bestesine uyarlayınız ya da kendiniz yeni bir

beste yapınız.

--------------------------

--------------------------

--------------------------

--------------------------

--------------------------

--------------------------

--------------------------

--------------------------

İki türlü kuvvet var.Döndürme ve doğrusalDilediğin basit makineyiSeç beğen al.

Vida, eğik düzlemKaldıraç, makaraAz kuvvet harca işini yapTekerleği unutma

Aşağıda belirtilen zaman dilimlerinde hangi basit

makinleri kullandığınızı çalışma kağıdınıza

belirtiniz.

07:00 ile 10:00 arası :

--------------------------------------

--------------------------------------

10:00 ile 13:00 arası :

--------------------------------------

--------------------------------------

13:00 ile 15:00 arası :

--------------------------------------

--------------------------------------

15:00 ile 18:00 arası :

--------------------------------------

--------------------------------------

18:00 ile 21:00 arası :

--------------------------------------

--------------------------------------

Kuvvet ve Hareket

NOTLAR

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................