giao an dien tu bai 1 thanh phan nguyen tu
TRANSCRIPT
1
Hãa häc líp 10 - Ban N©ng cao
Bài 1: THÀNH PHẦN NGUYÊN
TỬ
Gi¸o viªn: NGUYỄN HUỲNH QUANG
Ch¬ng 1. Nguyªn tö
2
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
1. Sù t×m ra electron
Các thí nghiệm của Tôm-xơn
3
- +
Thí nghiệm tìm ra hạt electron của Tôm-Xơn
Tia âm cực là chùm hạt vật chất và chuyển động với vận tốc rất lớn
4
Tia âm cực bị lệch bởi điện trườngTia âm cực bị lệch bởi điện trường
5
Tia âm cực bị lệch bởi điện trường
6
++
--
- +
Thí nghiệm tìm ra hạt electron của Tôm-Xơn
Tia âm cực là chùm hạt mang điện tích âm
3
7
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
1. Sù t×m ra electron
-Tia âm cực là chùm hạt vật chất và chuyển động với vận tốc rất lớn.
-Tia âm cực là chùm hạt mang điện tích âm gọi là hạt electron, kí hiệu là e
me = 9,1095 .10-31 kg
qe = –1,602 .10–19 C
(q ui íc q e = 1 -)
8
2. Sù t×m ra h¹t nh©n nguyªn tö
Thí nghiệm của R¬-d¬-pho ®· kh¸m ph¸ ra h¹t nh©n nguyªn tö.
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn töI. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
9BH-S đ 2ơ ồ
Màn huỳnh quang
Rađi chứa trong hộp chỉ phóng ra tia α
Lá vàng mỏng
Rất ít hạt bị bật lại phía sau
Một số hạt bị lệch hướng ban đầu
Đa số hạt xuyên thẳng qua lá vàng
Mô hình thí nghiệm khám phá ra hạt nhân nguyên tử
10
Thí nghiệm tìm ra hạt nhân nguyên tử
11
2. Sù t×m ra h¹t nh©n nguyªn tö
N¨m 1911, R¬-d¬-pho ®· kh¸m ph¸ ra h¹t nh©n nguyªn tö.
Nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng, gåm:- H¹ t nh© n m a ng ® iÖ n tÝch d ¬ ng n»m ë t© m
c ña ng uy ªn tö vµ c ã kÝch thíc rÊt nhá s o víi kÝch thíc c ña ng uy ªn tö .
- Vá e le c tro n c ña ng uy ªn tö g å m c ¸ c e le c tro n chuyÓ n ® é ng xung q ua nh h¹ t nh© n.
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn töI. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
12
3. CÊu t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö
N¨m 1918, R¬-d¬-pho ®· ph¸t hiÖn ra mét lo¹i h¹t mang ®iÖn tÝch d¬ng gäi lµ proton (kÝ hiÖu lµ p).
mp = 1,6726.10-27kg
qp = +1,602.10-19C
(q ui íc q p = 1 + )
a) Sù t×m ra proton
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn töI. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
13
3. CÊu t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn töI. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
b) Sù t×m ra n¬tron
N¨m 1932, Chat-uých ®· ph¸t hiÖn ra h¹t N¨m 1932, Chat-uých ®· ph¸t hiÖn ra h¹t n¬tronn¬tron cã khèi lîng xÊp xØ khèi lîng cña proton cã khèi lîng xÊp xØ khèi lîng cña proton nhng kh«ng mang ®iÖn tÝch (kÝ hiÖu lµ nhng kh«ng mang ®iÖn tÝch (kÝ hiÖu lµ nn).).
mmnn = 1,678. 10 = 1,678. 10 -27-27 kg kg ≈≈ m mpp
qqnn = 0. = 0.
14
Kết luận:
Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö gåm:- H¹ t nh© n n»m ë t© m c ña ng uy ªn tö g åm c ¸ c h¹ t
p ro to n vµ n¬ tro n.
- Vá ng uy ªn tö g å m c ¸ c e le c tro n chuyÓ n ® é ng xung q ua nh h¹ t nh© n.
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn töI. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
15
§Æc tÝnh cña c¸c h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö
Đặc tính hạt
Vỏ nguyên tử Hạt nhân
Electron (e) Proton (p) Nơtron (n)
Điện tích (q)
Cu-long qe = -1,602.10-19C
1 –
qp = +1,602.10-19C
1 +
qn = 0
0Quy ước
Khối lượng
(m)me = 9,1095.10-31
kg ≈ 0,549.10-3 u
mp= 1,6726.10-27
kg ≈ 1 u
mn = 1,6748.10-27
kg ≈ 1 u
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn töI. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
16
Chú ý:
- Khèi lîng cña nguyªn tö tËp trung hÇu hÕt ë h¹t nh©n.
- Khèi lîng cña c¸c electron kh«ng ®¸ng kÓ so víi khèi lîng cña nguyªnt tö.
- Trong nguyªn tö sè electron b»ng sè proton cho nªn nguyªn tö trung hßa vÒ ®iÖn.
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn töI. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
17
II. KÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn tö
1. KÝch thíc cña nguyªn tö
- §Ó biÓu thÞ kÝch thíc cña nguyªn tö ngêi ta thêng dïng ®¬n vÞ nanomet (nm) hay angstrom (Å):1nm = 10–9m ; 1Å = 10–10m ; 1nm = 10Å.
- §êng kÝnh nguyªn tö ≈ 10–10 m.- §êng kÝnh h¹t nh©n nguyªn tö ≈ 10–14 m.- §êng kÝnh cña electron vµ cña proton cßn nhá h¬n nhiÒu
(kho¶ng 10–8 nm). Electron chuyÓn ®éng xung quanh h¹t nh©n trong kh«ng gian rçng cña nguyªn tö.
18
VD: TÝnh khèi lîng nguyªn tö oxi, biÕt h¹t nh©n nguyªn tö oxi cã 8p vµ 8n.
II. KÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn töII. KÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn tö
2. Khèi lîng nguyªn tö
Cã 8p ⇒ cã 8e
mp = 8×1,6726.10−27 = 13,3808.10−27 kgmn = 8×1,6748.10−27 = 13,3984.10−27 kgme = 8×9,1095.10−31 = 72,876.10−31 kgmhn = mp + mn = 26,7792.10−27 kgmnt = mhn + me = 26,7865.10−27 kg
Nguyªn tö ®îc t¹o nªn tõ 3 lo¹i h¹t: p, n, e mµ me mp ⇒ mnt ≈ mhn = mp + mn
Khèi lîng cña nguyªn tö tËp trung hÇu hÕt ë h¹t nh©n.
19
II. KÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn töII. KÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn tö
§¬n vÞ khèi lîng nguyªn tö
KLT§ (kg)KLt® (u)
u (kg)=
§èi víi nguyªn tö ngêi ta Ýt dïng ®¬n vÞ gam (khè i lîng tuyÖ t ® è i: KLT§) mµ dïng khèi lîng u (khè i lîng t¬ ng ® è i: KLt®). §¬n vÞ nµy ®îc ®Þnh nghÜa nh sau:
1u = 1,6605.10 -27 kg
20
VD: TÝnh khèi lîng nguyªn tö hi®ro theo u, biÕt khèi lîng nguyªn tö tuyÖt ®èi cña nã lµ 1,6725.10-27
kg.
KLNT ®îc tÝnh b»ng u gäi lµ ng uy ªn tö khè i.
II. KÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn töII. KÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn tö
27
H 27
1,6725.10 kgM 1,08u
1,66055.10 kg
−
−= =
21
Bµi tËp cñng cè
1 nguyªn tö R cã tæng sè h¹t c¸c lo¹i b»ng 115. Sè h¹t mang ®iÖn tÝch nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn tÝch lµ 25 h¹t. TÝnh nguyªn tö khèi cña nguyªn tö R?
Bài gi i:ả
p n e 115
(p e) n 25
p e
+ + = + − = =
p e 35
n 45
= = =
⇒
22
C¸ch 1:
Bµi tËp cñng cèBµi tËp cñng cè
31 27nt
27
m 35 9,1095.10 35 1,6726.10
45 1,6726.10
− −
−
= × + × +
+ ×251,3406.10 kg−=
⇒25
H 27
1,306.10 kgM 80,7u
1,66055.10 kg
−
−= =
C¸ch 2: 3M 35 0,549.10 35 1 45.1 80,02u−= × + × + =
23
Bµi tËp vÒ nhµBµi tËp vÒ nhµ
1, 2, 3, 4, 5 (S¸ch gi¸o khoa trang 8)