Tọa đàm khoa học số 02

GIÁ TRỊ CỦA TƯ DUY SỬ HỌC

TS. Trần Trọng Dương,

Viện Nghiên cứu Hán Nôm, Viện Hàn lâm KHXHVN

Hà Nội, ngày 10/01/2014

MẠNG LƯỚI HỌC GIẢ VIỆT NAM

(VIETNAM SCHOLAR NETWORK)

Sử học là gì?

Sử học # học lịch sử

Sử học: khoa học về nhận

thức lịch sử.

Nhận thức như thế nào?

Sử học và khoa học hình sự

Nhận thức, khám phá SỰ THẬT lịch sử.

Sử học: sự việc đã xảy ra lâu/ gần.

KHHS: sự việc xảy ra gần/ lâu.

Bằng cách nào?

Cứ liệu và sự tồn tại logic khách quan

của cứ liệu.

Cứ liệu?

Sử liệu văn hiến + sử liệu hiện vật

Sách sử (chữ viết) + hiện vật khảo cổ

“Khi teen nói chuyện bằng dao”

Giám định sử liệu và khám nghiệm tử thi, hiện trường?

Giám định: hiện vật khảo cổ.

Giám định: văn bản học (chữ viết)

> xác định thật/ giả, tính giá trị của thông

tin.

Sách giả? Văn bia giả? Hiện vật giả?

Sự xóa dấu vết của thời gian và con

người.

Kết luận

Kết luận đưa ra luôn phải có hệ thống cứ

liệu.

Một nhà sử học đưa ra một nhận định/

kết luận giống như cảnh sát hình sự kết

án.

Kết luận mà không có cứ liệu thì họ

không còn là nhà sử học nữa, hoặc là

cảnh sát biến chất.

Điểm khác biệt

Nhận thức lịch sử: tiệm cận đến SỰ

THẬT.

KHHS: “khui” ra sự thật.

Vì sao?

hiện tại gần- quá khứ xa.

Những điểm mù của lịch sử.

Những ví dụ cho “khám nghiệm” lịch sử

Kinh Dương Vương- ông nội vua Hùng?

Ngô Sĩ Liên biên soạn đoạn

trên từ nguồn nào?

Nguồn 1: huyền thoại dân gian (Việt).

Nguồn 2: Đường kỷ (Hán)

Niên đại của nguồn 1: thế kỷ 15.

Niên đại của nguồn 2: thế kỷ 7-8

Cổng đền thờ

Kinh Dương Vương

có bốn chữ

Hán đắp nổi các chữ

THỦY TỔ ĐÀI MÔN.

Niên đại đền: thế kỷ 18?

Niên đại cổng: Bảo Đại, 1940

Các đại biểu dâng hương tưởng niệm Đức Thủy tổ Kinh Dương Vương. Ảnh: dangcongsan.vn2013, tỉnh Bắc Ninh đã tổ chức lễ hội kỷ niệm 4892 năm Đức thủy tổ khai sinh mở nước.

Vì sao Kinh Dương Vương- Hùng Vương

trở thành quốc tổ của người Việt hiện nay?

Nationalism:

TQ 5000 năm.

Giáo dục lòng yêu nước: có truyền thống

lịch sử lâu đời.

> Sáng tạo nên truyền thống và bản sắc.

Kết quả CÓ TRƯỚC nghiên cứu.

“Biểu tượng dân tộc”

Chủ nghĩa quốc gia

dân tộc.

“Dân tộc ta”

“Dân tộc Việt Nam”

“Con rồng cháu tiên”

“4000 năm lịch sử”

“nghìn năm văn

hiến”.

“Bàn chân Việt, Bún

ta, Bia Đại Việt”.

Cộng đồng tưởng tượng?Imagined Community - Anderson

Những cái tên?

Vua Hùng 雄- Vua Lạc雒

Thao tác của nhà sử học trước NHIỆM

VỤ KHOA HỌC?

“Các vua Hùng đã có công dựng nước;

Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

Những truyền thống được sáng tạo và sử dụng

Làm giả sử liệu, niên đại.

LỊCH SỬ- cái ĐƯỢC SỬ DỤNG?

SỬ HỌC- công cụ để tái chế lịch sử?

Nhà sử học – người tái chế?

biểu tượng Đinh Bộ Lĩnh:

“cờ lau dựng nước”

“chú bé chăn trâu”

“anh hùng thống nhất đất

nước bằng bạo lực cách

mạng”.

“Hoàng đế dẹp loạn”.

Người mở đầu quốc

thống.

Vị vua chính thống đầu

tiên của nước Việt.

Thái hậu Dương thị

Dương Vân Nga?

Vì sao lễ tục cổ đánh tượng?

Vì sao tục này bị bỏ?

Vì sao thế kỷ XX lại được coi là người phụ nữ CAO QUÝ?

Vụ ám sát Thanh Nga?

Giá trị của lịch sử?

Được sử dụng cho lợi ích của quốc gia?

Được sử dụng cho lợi ích của dân tộc?

Được sử dụng cho lợi ích của cá nhân?

Hay cho những cá nhân mang danh dân

tộc?

Trong một thời điểm với những NHU

CẦU lợi ích cụ thể?

SỬ HỌC có giá trị gì?

Khi nó không phải đi tìm một sự thật nào đó?

Mà nó chỉ cần chứng minh một định đề có sẵn?

Giống như một hung thủ đã được chỉ định từ trước?

Và các kết quả khám nghiệm chỉ nhằm khẳng định “hắn” là hung thủ.

Điều gì sẽ xảy ra khi ta chỉ dạy lịch sử mà

không phải là dạy sử học?

Vậy làm sao để có thể cập nhật những hiểu biết mới về lịch sử?

Điều gì đã khiến chúng ta không thể / không dám làm mới những tri thức về lịch sử nước nhà?

Chúng ta sẽ phải làm gì khi chúng ta là người làm nên lịch sử? (tác nhân)

Và cũng là người bị lịch sử làm nên?

Xin chân thành cảm ơn!