Ghal m ihobb I"'

ghasafar!

U ;::>LQI.j;:)OII\4

xi gnasafar tista' taqload kontra li taqbadhom? Mela

mhux kollha jiddejqu fil-gagga., u mhux kollha jwegggf1u jekk tispa.ralhom?"

"AIIura 1-Birdlife x'gflandha x'taqsam?" gfledtlu, "il-ligijiet mhux ii-Birdlife tagnmiihom;" Wegibni: "Ghax intom taqblu li jinqabad il-verdun, u taqbiu li jisparaw fuq 11-gamiem!" Miskin kemm kien sejjer zball. Ahna ma naqblu ma.' 1-EBDA qbld u ma.' I~EBDA qtll ta' EBDA gna.sfur. L-gnasafar, kbar u

Editorjai Atlbarljlet ta' Malta X'gflandna mld-Dinja? Kompetlzzjonl34 N!Hrumbjaw fuq .. Ta' 1-Ghana lttrl Attlvlta Taf ghallex? Gallerlja Ktleb Gdld Energlja Muttafa tas~Sena

pag2 pag3 pag4 pag4 pag5 pag6 pag7 pag7 pag8 pag9 pag 10

11

zgf'lar, komuni jew rari, kuluriti jew mhux, kollha jbdrqilhom li jgflixu f'lielsa, u 1-Birdlife taqbei: gnalihom kollha.

Veru ii hemm xi gnasafar li 1-ligi tgnidlek li tista' taqbadhom jew toqtolhom, imma dan xorta na:Zin. Xorta tbatija jnoss sponsun fix-xbiek u fil-gabjetta u fil-guva. Xorta ugigfl ifloss ma!vizz meta jolqtu c-comb jaflraq tas-senter. Dawn 1-affarijiet ii-Birdlife rna taflmilhomx u tikkundannahom.

lmma b'xorti fla.Zina gnad hawn wisq nies li jnobbu n-natura. L-insib u 1-kacca huma ko!iha moflqrija

bla bi:onn. U tant saret moda din ll~moru:~rlja li anke 1~ llgi tftalllk taf'lqar xl armlmaU. X'mistnija hux! Kemm gfladna

imsomma, iir-ragel spjegajtu dan kollu, fehemni, caw u telaq. Gimgfla wara naf li daflal membru

~ Settembru - Ottubru 1999

wakk! umm!Bumm! Nhar is-Sibt 11 Settembru, kmieni filgt10du fii-Buskett, qatglla ta' 47 Kwakka (night heron Nycticorax nyctlcorax) inqalgliet mis-sigar biex tkompli 1-vjagg lejn 1-Afrika. lmma b'xorti flai:ina, ii-Buskett kien mimli kaccaturi. F'kemm trodd sa.lib qamet gwerra ta' sparar, u nqatlu mi!l-inqas 40 kwakka! 11-Buskett sup post huwa santwarju, u 1-Kwakka suppost gflasfur protett! lmma x'jimpurtahom ...

3

SGiiembiU- orrubru 1999 9

•-""''hhi.an ta' f'Ta'

moiibija kienu Cfolloq,

Ottubru u Novembru huma 1-anjar :tmlen biex wlerted josserva I~Gflasafar ta' 1-Ghana (finches}.

Dawn huma koilha qishom daqs Gflasfur tai-Bejt u gtiandhom titjira mqawsa. Peress li flafna minnhom ipassu minn fuq ii-Gzeller Maltin mingnajr rna jieqfu, it-tisfira hi importanti biex wiefled jagflrafhom. Kull

gflandha tlsflra partlkolarl li tagflrafha minn speci onra. L-afljar sistema berdwocing ghasafar ta' 1-gflana hi li joqghod rx! post gfioli jnares gnal fuq is-sigar - ii-Buskett huwa idejali gnal

Gajd huwa essenzjali, spacjalment wiened .litgflallem jagflraf it-tisfiriet

F'Malta naraw seba' !!-Verdun, HSponsun, u 1-.A!ODa:reu huma pjuttost komuni, filwaqt li 1-Ekru, Garden u Tai:~2:ebbu~ huma aktar skarsi. Jistgflu jidhru kullimkien, 1-afljar pos)tili€~t biex wiefled josservahom fil-kwiet

publltl ta' Anton.

jidfllu jorqdu fis-sigar kbar li hemm fii-Belt u 1-Furjana. L-afljarpost biex wiefled jarahom defllin huwa 1-gnien ta' 1-Argotti fii-Furjana.

Kull sena numru ta' pari ta' 1-·gliasafar ta' 1-gflana jippruvaw f'pajjlzna. l-iSponsun u 1-Gojjin ibejtu kull sena, u gieli bejtu wkoll ii-Verdun, ii-Gardell, 1-Ekru u I-Apparel!. Barra minn Malta, i-gflasafar ta' 1-gflana ssibhom ibajtu fii-gonna ftit metri biss 'il bognod mid-djar. Tantjgf1annu sablflll n-nies jitpaxxew li jissellafl id-"dawn chorus"- iitteralment kor ta' gflanjiet hekk kif jisban, li jghinek b'burdata tajba!

Sfortunatament, in-nassaba Maitin jagrtm!u i"'erba mill-gflasafar 1-gflana. Morru mixja x'imkien bflall-

iMtaf!leb jew Ta' Cenc, u fllief imnasab wiefled jn 1-ieflor rna tarawx. Numru kbir mill-gflasafar li jinqabdu, lmutu

wara ftlt biH~uh Jew bilaqatgna. L-ot'lrajn jgf'lixu nana mizerabbli fxi guva jew, agnar, f'xi gabjetta fejn bilkemm ikunu

saret moda li sa!-pjazza bil-gabjetta b'xi Jew Gardell

tant abthom. Dawn mhumiex Hpets", gh~tsafar li darba kel!hom il~liberta li

U$Maltln n jhobbu mlnghajr ld-"dawn

Gflai:iza. Therese,

Gha!l.:t Edltur, Dama waqt ll kent fll~

wled xltfal jghaffgu Warn mort ghadlra ~ go flha lden

hemm xl tadpoles. Bdew Jlppruvaw l~da Jlen ma

hallejthomx. Stajt naghmel xi haga ohm blex

ma Joqtluhomx? Therese Attard

VIctoria

Ma. tantx stajt ta.gflme! wisq iijed. Nifhem tindanna meta tara din il-hsara u mohqrija.

Gi'lalhekk aflna tai-BirdUfe gflandna 1-Kiabb Huttaf, biex kemm jista' jkun nilhqu tfal bflalek u ngflallmuhom kemm hu sew kieku 1-bniedem jgflix fil-paci man-natura, mhux dejjem irid ikissirha u joqto!ha qisu 1-mignun.

Nittamaw !i xi darba dawn il-vizzji koroh jleqfu darba glial dejjem.

Settambru- Ottuoru 1999 ~

Sur Editur, Nlxtleq nlstaqslk jekk tlstax ktieb .:tghlt'

1--ghasafar Maltin, jlena u kuglnuwl morna fuq gflolja u qghadna naraw l~gftasafar u namwhom jleklu, lsaffru u anke ,..,,,,.. .... ghadajjar. Nlxtieq II din 1--ittra tldher tfai ltjed berdwo~ing.

o.. 9 f' ta' kollox u ln:tld ltjed ser

nibghat n~oom. Gmzzl. Elizabeth Muscat

MCarr

Gha±ii:a Elizabeth, Kemm huma interessanti, hux, 1-gflasafar, meta tarahom

jghixu 1-l'lajja tagl'loom fil-kwiet bla rna ~ellifhom hadd! Jidher li int u kuginuk gl'lad tkunu berdwocers akkaniti. Nispera !i niltaqghu fil-hargiet. Anzi, imisskom tidl'llu til-Birdwatchers Club, flalli tgawdu minn iklarflargiet apposta gl'la!l-berdwocers tai-BirdLife,

Dwar il-ktieb, b'xortik! Kif tara minn pagna 9 ta' dil-l'larga, ii-Birdlife gl'ladha kemm harget ktieb gdid jismu "Bi!-Bejta" mimli ritratti u taghr!f dwar 1-ghasafar li mhux biss iiuru pajjizna, imma anke jrabbu !-famHja f'Malta! Jekk jinteressat\ dan tista' ccempel halli nibagfltuhulek.

u

fllmklen ma' ta' garniema Nixtleq II ta' pag 3, fejn tkellmet l~sltta,

f'Ta' Cent ma Uglx Graul

naghml

..._cL. --;r Cs

Se nimxu mlr~Rahal Gdld sa Blrzebbuga (ara 1-mappa) .

lt-triq twila 20km,

Se tkun mixja bl~isponsors.

!1-flus li nigbru se jgninuna nlxtru teles ... ""''-'"'Ui

if B'dil-mixja se nghinu un~BirdUfe. ..--jljl.......,;;;;;;;;;;

U fl-istess nin ... se niehdu pjacir.

igur!

~ I

:g if

~ :::::: g

------------------~ ~ Data: 28 Novembru 1999 Niltaqgliu: Piazza tar-Rahal Gdld Hin:9am Naslu: Blr.tebbuga Hin: 4pm (bejn wiefled u ieflor!) Gibu: llbles komdu, ii-karta ta.' '"''""''""'"'·r"' xi flus li tkunu u xi l'laga lggibux: Tkaken u toqol. Eta: No limits!

Pappagall

Ghasfur ta' San Martin

DenfU

~<~n,nnt•m::;, bajda u tpingix bi!-ku!ur. lkteb isem 1-annimali pjanta tidher .,,_ • ...,,,,,

<11 Settembru - Ottubru 1999

lssibhom gflall-bejgn bil-posta (bil-posta jigi

bi s

.d, I •

• I ' • Kulur JIUI'-!l!.AJJI.AJ!l..lll. qoxra

qoxrau ..

tal.,.genn

l.--ener~ija tlgl mlnn varjeta ta' rlzorsl. Hemm zewg tlpl ta' rlzorsl: dawk U hemm kwantlta limltata tagl'ihom u dawk II ma Jlsplc~w qatt.

Fost ir-rizorsi limitati, 1-aktar importanti huma 1-fossilfueis, jigiferi faflam, zejt u gass naturali. Dawn rizorsi kellhom rwol important! nafna fl-istorja tal­bniedem. Mingflajmom ma kinitx tkun possibli r­rivoluzzjoni industrijali u flafna zvilupp ienor. lmma llum-il gumata dawn lr-rizorsl qeghdin jo'holqu hafna problem 1._

c;/) ~~ 2_,.-~ -z...c '6-.s-<z . ~

11-nruq tal-fanam qed jikkawza nafna tniggis ta' 1-arja. ld··dfianen mic-cmieni jikkawzax-xlta aciduza u qed lsahfian i-atmosfera tad-dlnja. Periklu iefior jinqala' meta 1-minjiera tkun f'post vicin xmara, gfladira jew baflar: rna tridx wisq biex dawn il-minjieri jnixxu llkwidl velenuzl glial gox-xmajjar. lt-tliaffir gflall-faflam ukoll joflloq problemi. lt-tliaffir fil-wicc iflassar !-art u jkerrah iHlajsagg. Mill-banda 1-onra t­tnaffir gflall-faflam taflt !1-wicc ta' 1-art huwa perikoiuz gnall-fladdiema u jirrlzulta f'flafna mwlet.

e.,_ -z5l~'t~- c

mat-tnlggls ta' z-zejt ikun qed jingarr

Settembru- Ottubru 1999 .. lt-KuHafa

jigri meta jinqaleb u jinqasam xi tanker bil-maltemp, specjalment meta dan jigri qrib ix-xatt. ~v1etajigri hekk, iz-zejt li jixxerred jiksi u jofmoq 11-najja kollha li tgliix max-xatt: gflasafar tal-baliar, foki, nut, algi, flniex u dud. L-istess metajixxerred iz-zejt fuq 1-art, din tibqa' mniggsa anke wara li jitnaddaf iz-i:ejt li jidher.

'L.. A:;Y'~L~ ~ ;.Y' , -" L J 'VT:)

11-gass natu huwa aktar nadif mil!-faflam jew miz-zejt, imma xorta walida ma jagnmlix gid l!ii-

u fii-fatt dan lzld matgtnlggls ta' IMarja. Hafna drabi 1-gass jingarr minn post bil-· ua"""""'"· u mhix flag a ii xquq jew

lmma dwar dawn

Cauchl Marion Borg l!..elli!nn:olll Borg Dawn COsta Alison Gaucl Christian Debono Karl Farrugia Alvln.Borg Denise Grima Arthur Brlffa

1

Matthew Borg cantons Mark Busuttil Denise Keneiy baqghalkom blss sa 1-ahhar

ta• Ditembru! Haffu I Maffu!

a al u I i le nibaglitulekan 8 TUet pitazzi ta' 1- asafar u e Stiker bil ... kulur ta' ghasfur

Kajjarlibieb, aflwau kugini jidfllufi KlabbHuttaf, tihom jim lew kopja ta' dil-formola, lmla isfe! id-dettalji tiegliek stess, u ibghathomlna, flimkien mai-Lm1.50c tal­membru 1-gdid. 11-pitazzi u Hstiker jaslulek bil-posta f'temp ta' ftit granet Garanzlja!

ttaf

BirdLif~e M It tistiedne

h t-tf i;