gerddi gardens - anglesey.gov.uk · cgc a cgrh eraill: pyllau, ystlum, bronfraith, madfall ddwr ......

41
Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II GERDDI Mae gerddi (a lotments) yn amrywio llawer mewn maint a gwerth i fywyd gwyllt, ac yn gynefin lle gall llawer o bobl ddod i gyswllt uniongyrchol â bywyd gwyllt, a hefyd helpu yn uniongyrchol. Maen nhw werth eu hyrwyddo am y rheswm yma yn unig, ac weithiau yn cynnal cyfoeth o fywyd gwyllt o fewn ardaloedd cymharol fychain. Maen nhw’n cynnwys ardaloedd gyda nodweddion o gynefinoedd eraill (dolydd, coetiroedd, rhostir) ac yn helpu i gynnal llawer o blanhygion gwyllt, adar, amffibiaid a rhai mamaliaid bychain. Maent yn goridorau a cherrig rhyd rhwng un cynefin a’r llall. Arwynebedd/ safleoedd: Fe’u ceir, yn amlwg, mewn ardaloedd gwledig a threfol. Cyflwr: O safbwynt bywyd gwyllt, mae hyn yn amrywio yn fawr - gall gerddi ‘taclus’ a ‘bler’ fod yn dda neu yn wael ar gyfer bywyd gwyllt - mae hyn yn dibynnu ar reolaeth a ffactorau eraill. Ffactorau sy’n achosi Dirywiad/ Materion: - Tueddiad i roi wyneb caled ar erddi ffrynt, ar gyfer parcio, ac i leihau ar dorri gwair. - Tueddiad at goed bach nad yndynt yn frodorol, mannau gyda slabiau neu laswellt, a llai o fannau gyda ffrwythau a llysiau i’r teulu. - yn gysylltiedig a’r pwynt uchod, mae llai o domenni compost yn golygu llai o gynefin a chysgod i rywogaethau neilltuol. - Llawer o goed bach anfrodorol yn cael eu mewnforio a’u plannu heddiw (cyfleon wedi’u colli i blannu rhai brodorol felly). - Mae rhai rhywogaethau a gyflwynwyd trwy erddi wedi achosi problemau (fel Japanese knotweed). - Tueddiad i adael gerddi bychain iawn, heb lawer o botensial i fywyd gwyllt, wrth godi rhai tai newydd. - Cathod yn dal adar a rhywogaethau eraill (gan gynnwys y wiwer goch). Camau Presennol: (Yn ol dewis gerddwyr) # Gwneud a chynnal llynnoedd bychain ar gyfer bywyd gwyllt. # Cyflenwi blychau nythu i adar, byrddau GARDENS Ranging greatly in size and in wildlife value, gardens (and allotments) are a habitat where many people can come into direct contact with wildlife and also help directly. Worth promoting for this reason alone, they in some cases support significant concentrations of wildlife within relatively small areas. They can include areas with features from other habitats (meadow, woodland, heathland) and can help support many wild plants and birds, amphibians and some mammals. They can act as corridors and stepping stones between other habitat areas. Area/ sites: Obviously found in both rural and urban areas. Condition: From a wildlife point of view, this varies greatly - both ‘neat’ and ‘untidy’ gardens may or may not be good for wildlife, depending on management and other factors. Factors causing Decline/ Issues: - Trend towards hard-surfacing on front gardens, for parking and to lessen mowing. - Tendency for more ornamental non-native shrubs, areas of slabs or grass, and less areas of fruit and veg. for family food. - Associated with the last point above, less compost heaps mean less habitat and shelter for certain species. - Many shrubs and flowers planted today are imported and non-native (so, lost opportunities for native plantings). - Some non-native species introduced through gardens have caused problems (such as Japanese knotweed) - A tendency for some new houses to have very small gardens with limited potential for wildlife - Cat predation on birds and other species (including red squirrel). Current Action: (By gardeners’ choice) # Making and maintaining garden wildlife ponds # Providing bird nest boxes, feeding tables

Upload: nguyennhi

Post on 27-Jul-2018

220 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

GERDDI Mae gerddi (a lotments) yn amrywio llawer mewn maint a gwerth i fywyd gwyllt, ac yn gynefin lle gall llawer o bobl ddod i gyswllt uniongyrchol â bywyd gwyllt, a hefyd helpu yn uniongyrchol. Maen nhw werth eu hyrwyddo am y rheswm yma yn unig, ac weithiau yn cynnal cyfoeth o fywyd gwyllt o fewn ardaloedd cymharol fychain. Maen nhw’n cynnwys ardaloedd gyda nodweddion o gynefinoedd eraill (dolydd, coetiroedd, rhostir) ac yn helpu i gynnal llawer o blanhygion gwyllt, adar, amffibiaid a rhai mamaliaid bychain. Maent yn goridorau a cherrig rhyd rhwng un cynefin a’r llall. Arwynebedd/ safleoedd: Fe’u ceir, yn amlwg, mewn ardaloedd gwledig a threfol. Cyflwr: O safbwynt bywyd gwyllt, mae hyn yn amrywio yn fawr - gall gerddi ‘taclus’ a ‘bler’ fod yn dda neu yn wael ar gyfer bywyd gwyllt - mae hyn yn dibynnu ar reolaeth a ffactorau eraill. Ffactorau sy’n achosi Dirywiad/ Materion: - Tueddiad i roi wyneb caled ar erddi ffrynt, ar gyfer parcio, ac i leihau ar dorri gwair. - Tueddiad at goed bach nad yndynt yn frodorol, mannau gyda slabiau neu laswellt, a llai o fannau gyda ffrwythau a llysiau i’r teulu. - yn gysylltiedig a’r pwynt uchod, mae llai o domenni compost yn golygu llai o gynefin a chysgod i rywogaethau neilltuol. - Llawer o goed bach anfrodorol yn cael eu mewnforio a’u plannu heddiw (cyfleon wedi’u colli i blannu rhai brodorol felly). - Mae rhai rhywogaethau a gyflwynwyd trwy erddi wedi achosi problemau (fel Japanese knotweed). - Tueddiad i adael gerddi bychain iawn, heb lawer o botensial i fywyd gwyllt, wrth godi rhai tai newydd. - Cathod yn dal adar a rhywogaethau eraill (gan gynnwys y wiwer goch). Camau Presennol: (Yn ol dewis gerddwyr) # Gwneud a chynnal llynnoedd bychain ar gyfer bywyd gwyllt. # Cyflenwi blychau nythu i adar, byrddau

GARDENS Ranging greatly in size and in wildlife value, gardens (and allotments) are a habitat where many people can come into direct contact with wildlife and also help directly. Worth promoting for this reason alone, they in some cases support significant concentrations of wildlife within relatively small areas. They can include areas with features from other habitats (meadow, woodland, heathland) and can help support many wild plants and birds, amphibians and some mammals. They can act as corridors and stepping stones between other habitat areas. Area/ sites: Obviously found in both rural and urban areas. Condition: From a wildlife point of view, this varies greatly - both ‘neat’ and ‘untidy’ gardens may or may not be good for wildlife, depending on management and other factors. Factors causing Decline/ Issues: - Trend towards hard-surfacing on front gardens, for parking and to lessen mowing. - Tendency for more ornamental non-native shrubs, areas of slabs or grass, and less areas of fruit and veg. for family food. - Associated with the last point above, less compost heaps mean less habitat and shelter for certain species. - Many shrubs and flowers planted today are imported and non-native (so, lost opportunities for native plantings). - Some non-native species introduced through gardens have caused problems (such as Japanese knotweed) - A tendency for some new houses to have very small gardens with limited potential for wildlife - Cat predation on birds and other species (including red squirrel). Current Action: (By gardeners’ choice) # Making and maintaining garden wildlife ponds # Providing bird nest boxes, feeding tables

Page 2: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

bwydo ayyb. # Plannu coed brodorol (had lleol, gwyllt yw’r gorau ar gyfer hyn). # Compostio toriadau a gadael pren marw/ pentyrrau o ddail - fel cynefin i lawer o rywogaethau. # Gadael corneli a llecynnau eraill fel dôlydd bach i flodau gwylltion brodorol (had gwyllt lleol yw’r gorau ar gyfer hyn). # Gwasanaeth composio rhad CSYM. # Cyngor CCGC, YBGGC, CFGA (taflenni aa)

Amcanion Cyffredinol a Thargedau Gwella ansawdd gerddi (a lotments) ar gyfer bywyd gwyllt. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Gwerthuso gerddi/ parciau aa CSYM a CC ar gyfer bywyd gwyllt a gwneud camau i’w gwella. CSYM, CC Cynghori # Cynnig cyngor a gwybodaeth ar arddio mewn ffyrdd sy’n gyfeillgar i fywyd gwyllt. CSYM Ymchwil/ Monitro # Ystyried arolwg blynyddol gan blant ysgol, i helpu deall presenoldeb rhywogaethau a dosbarthiad lleol mewn gerddi. CSYM, Ysgolion

Addysg/ Ymwybyddiaeth # Hyrwyddo trin yr ardd mewn ffyrdd sy’n gyfeillgar i fywyd gwyllt yn gyffredinol. CSYM, YBGGC, CCGC, CFGA # Hyrwyddo trwy canolfanau garddio lleol. CSYM, Canolfanau Garddio Gweithrediad: Arweiniad: CSYM Chwaraewyr allweddol: YBNGC, CCGC, CFGA Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr gribog.

and suchlike # Planting native shrubs and trees (local wild seed stock is best for this) # Composting cuttings and leaving dead wood/ leaf piles - as habitat for many species. # Leaving corners and other areas managed as meadow for native wild flowers (local wild seed stock is best for this). # IACC’s free composting service. # CCW, NWWT and RSPB advice (leaflets etc) Overall Objectives and Targets To improve quality of gardens (and allotments) for wildlife. Proposed Action: Management and Protection # Assess IACC and CC gardens/ parks etc for wildlife and make steps to enhance. IACC, CCs Advisory # Offer advice and information on wildlife gardening to gardeners. IACC Research/ Monitoring # Consider yearly survey by schoolchildren, to help understand species presence and local distribution in gardens. IACC, Schools Education/ Awareness # Promote wildlife friendly gardening generally. IACC, NWWT, CCW, RSPB # Local garden centres promotion. IACC, Garden Centres Implementation: Lead: IACC Key players: NWWT, CCW, RSPB Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt

Page 3: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

CORSLEOEDD Mannau gwlyb lle mae'r gorsen gyffredin yn amlycach na'r un planhigyn arall. Mewn corsleoedd mae tabl y dwr un ai ar lefel y tir neu uwchlaw am y rhan fwyaf o'r flwyddyn. Oherwydd y cysgod y tu mewn i'r gwely mae ynddo gynefin gwerthfawr i sawl rhywogaeth, rhai ohonynt yn arbenigwyr i welyau cyrs, megis deryn y bwn. Mae gwelyau cyrs yn bwysig yn nhermau cymeriad lleol. Arwynebedd/ safleoedd: 103 ha ar 39 o safleoedd. Ym 1992, roedd 62% o'r safleoedd yn llai na 2 ha, 23% y tu mewn i'r maint 2ha - 5 ha, roedd 15% o'r gwelyau cyrs yn fwy na 5 ha (Moralee a Hughes, 1992). O gymharu arolwg 1986 ag un 1992 gwelwyd bod 20% o'r safleoedd wedi gostwng yn sylweddol o ran maint. Mae 18% o'r safleoedd rhyw fymryn yn llai, ond nid oedd yr un safle wedi tyfu. Cyflwr: Wedi eu cynnwys mewn SDdGA yn Llyn Garreglwyd, Gwely Cyrs Rhoscolyn, Llyn Maelog, Llynnau y Fali, Cors Ddyga, Llyn Bodgylched. Mae cyrs yn tyfu ar safleoedd gwlybion eraill gan gynnwys GNC y Gors Goch, Cors Erddreiniog a Chors Bodeilio; at y rhain mae safleoedd heb eu dynodi megis hwnnw yn Llanlleiana. Ffactorau sy'n achosi Dirywiad/ Materion: - Draenio - Olyniaeth naturiol - Dirywio - Mewnlenwi - Pori, o bosib, gan stoc Camau Presennol: # Ar warchodfa y GFGA yng Nghors Ddyga ychwanegir at y cyrs. # Rheolaeth yn Llyn Garreglwyd, Llynnau y Fali a Rhoscolyn, Llyn Traffwll a Chors Crugyll yn gwella cyflwr y corsleoedd. # Sefydlu gwelyau cyrs i bwrpas trin dyfroedd, o bosib, i Langefni a’r Gaerwen (eisoes ym Mrynsiencyn). # Mae Strategaeth Gwlyptiroedd Môn (SGM) a Gwlyptiroedd i Gymru wedi cyd-drefnu’r gwaith gwella gwlyptiroedd.

REEDBEDS Wet places where the dominant plant is common reed. Reedbeds often have the water table at or above the ground level for most of the year. The sheltered conditions within the reedbeds provide many species with valuable habitat, some of which are reedbed specialists, such as the bittern. Reedbeds are important in terms of local character. Area/ sites: 103 ha made up of 39 sites. In 1992, 62% of sites were less than 2 ha, 23% of sites were within the range of 2 - 5 ha, 15% of reedbeds were larger than 5 ha. (Moralee and Hughes, 1992). Comparison of 1986 and 1992 surveys showed that 20% of sites had decreased markedly in size. 18% of sites had become slightly smaller, but no sites had become larger. Condition: Included within SSSI at Llyn Garregllwyd, Rhoscolyn Reedbed, Llyn Maelog, Llynnau y Fali, Malltraeth Marsh, Llyn Bodgylched. Reed also present on several other wetland sites including Cors Goch, Cors Erddreiniog and Cors Bodeilio NNRs; there are also some unnotified sites such as Llanlleiana. Factors causing Decline/ Issues: - Drainage - Natural succession - Degradation - Infill - Possible grazing by livestock Current Action: # RSPB Malltraeth Marsh reserve increasing reedbed cover. # Management at Llyn Garreglwyd, Llynnau y Fali, Rhoscolyn, Llyn Traffwll and Plas Bog is improving reedbed condition. # Possible establishment of reedbeds as water treatment method for Llangefni and Gaerwen, (already in Brynsiencyn). # Anglesey Wetland Strategy (AWS) and Wetlands for Wales have coordinated wetland enhancement.

Page 4: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Amcanion Cyffredinol a Thargedau Atal corsleoedd rhag dirywio mwy, ac i godi arwynebedd y cyfanswm a chodi ansawdd. Anelu at adfer/ creu tua 70 ha erbyn 2007. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Ystyried yr opsiwn o sefydlu gwelyau cyrs ar hyd afonydd a ffosydd (ar silffoedd) ar ffermydd sy'n eiddo i GSYM, a mannau eraill. CSYM, AyrA. # Hyrwyddo statws GNL yn Llyn Maelog . MM, CSYM # Rheoli lefel y dyfroedd yn Llyn Garreglwyd gyda fflodiardau. # Annog diogelu a gwella trwy gynllun Tir Gofal. CCGC, LlCC # Gweithredu lleddfiad yr A55, Cors Cefni. Cwmni a gontractwyd. # Ystyried gweithredu lle nodwyd potential ar gyfer Prosiect Gwella Bioamrywiaeth yr A55. CSYM Cynghori # Dal i roi cyngor ar reolaeth. CCGC, CFGA, LlCC Ymchwil/ Monitro # Arolwg newydd ar gyfer trendiau mewn arwynebedd ac ansawdd. CCGC, CFGA # Ymchwilio i fanteision economaidd posib y corsleoedd (glanhau dwr). WDA, CSYM, Menter Môn Addysg/ Ymwybyddiaeth # Hyrwyddo mabwysiadu Cynllun Tir Gofal gan ffermwyr. CCGC, LlCC Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: CCGC, AyrA, CFGA, LlCC, Menter Môn, (SGM) Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Morfa Bori Arfordirol a Gorlifdirol, Ffen, Llynnoedd; Dyfrgi, Llygoden ddwr, Deryn y Bwn, Gele feddygyniaethol

Overall Objectives and Targets To prevent further decline in reedbeds, increase overall area and raise quality. Aim to restore/ make about 70 ha of reedbeds by 2007. Proposed Action: Management and Protection # Consider option for reedbed along rivers and ditches (on shelves) on IACC smallholdings and elsewhere. IACC, EA. # Promote LNR status at Llyn Maelog. MM, IACC # Control water level at Llyn Garreglwyd with sluices. # Promote protection and enhancement through Tir Gofal scheme. CCW, WAG # Implement A55 mitigation at Cefni Marshes. Contracted Company # Consider action where potential noted for A55 Biodiversity Enhancement Project. IACC Advisory # Continue to provide management advice. CCW, RSPB, WAG Research/ Monitoring # Resurvey for trends in area and quality. CCW, RSPB # Investigate economic benefits from reedbeds (water cleaning). WDA, IACC, Menter Môn Education/ Awareness # Promote uptake of Tir Gofal Scheme by farmers. CCW, WAG Implementation: Lead: CCW Key players: CCW, EA, RSPB, WAG, Menter Môn, (AWS) Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Coastal and Floodplain Grazing Marsh, Fens, Lakes Otter, Water vole, Bittern, Medicinal leech

Page 5: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

FFEN Llecynnau gwlyb ble mae'r planhigion yn tyfu mewn mawn. Yn gyffredinol mae ynddynt ddwr yn rhedeg dan yr wyneb sy’n gyfoethog o galch - gyda pH canolig i uchel - yn wahanol i gorsydd ble mae'r dwr yn asidig neu gorsydd ac ynddynt ddwr glaw yn unig. Gall y twf fod yn amrywiol iawn, gan gynnal llawer o rywogaethau o blanhigion sy’n blodeuo, a phryfed. Mae gan Ynys Môn nifer o enghreifftiau da iawn o ffeniau. Arwynebedd/ safleoedd: (Pridd basn basaidd iawn + pridd dyffryn basaidd iawn + tir gwlyb basaidd iawn + swamp = 470 ha) yn enwedig Cors Erddreiniog, Cors Bodeilio, Cors Goch a Chors y Farl (safle RAMSAR darniog). Hefyd mae rhai ffeniau bychain eraill yn ardaloedd calchog y dwyrain gyda darnau bychain o bocedi gwlybion basn yn y gogledd. Cyflwr: Difrodwyd llawer iawn o ffeniau oherwydd draenio i bwrpas amaethyddol, a hefyd oherwydd cefnu ar ddulliau traddodiadol o bori. Mae Ewtroffeiddio (codi lefelau'r maeth) yn broblem oherwydd dwr amaethyddol sy'n rhedeg i ddalgylch y safleoedd, a hefyd o lygredd yn yr atmosffer. Mae'r safleoedd mwyaf i gyd yn SDdGA, gan gynnwys safleoedd SAC ac RAMSAR. Mae rhai llecynnau bychain ar eu pennau eu hunain y tu allan i ffiniau statudol. Ffactorau'n achosi Dirywiad/ pynciau: - Draenio - Codi lefelau'r maeth, e.e. o ledaenu gwastraff amaeth-ddiwydiannol (fel offal) ar y tir. - Gadawiad pori a thorri mawn mewn dulliau traddodiadol Camau Presennol: # Rheolaeth o SDdGA gan CCGC ac YBNGC. # Rheoli prysgwydd a phori ar warchodfeydd. # Mae strategaeth Gwlyptiroedd Ynys Môn wedi cyd-gysylltu gwaith gwella tiroedd o'r fath.

FENS Wet boggy areas where the vegetation grows in peat. They are generally irrigated with lime-rich ground water - of moderate to high pH, in contrast to bogs which are irrigated either with acid groundwaters or only rainwater. Vegetation can be very diverse, supporting many species of flowering plants and insects. Anglesey has some very good examples of fens. Area/ sites: (Base-rich basin mire + base-rich valley mire + base rich flush + swamp = 470 ha) notably Cors Erddreiniog Cors Goch, Cors Bodeilio and Cors y Farl (composite RAMSAR site). Other small fens are associated with the limestone areas of the east and with small basin mires in the north. Condition: Many fens have been damaged by drainage for agricultural improvement, and also by abandonment of traditional grazing activity. Eutrophication (nutrient enrichment) is a problem due to agricultural runoff within the catchment of the sites, and also from atmospheric pollution. All the larger sites are SSSIs, including SAC and RAMSAR sites. Some small patches lie isolated outside statutory boundaries. Factors causing Decline/ issues: - Drainage - Nutrient enrichment, e.g. from spreading of agri-industrial waste (such as offal) on land. - Abandonment of traditional grazing and peat cutting. Current Action: # CCW and NWWT management of SSSIs. # Scrub and grazing management on reserves # Anglesey Wetland Strategy has coordinated wetland enhancement.

Page 6: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Amcanion Cyffredinol a Thargedau Gwarchod ardaloedd o ffen sydd ar ôl, a chreu ardaloedd bwffer o gwmpas yr rhain, ac i annog adfer safleoedd a fu’n ffen gynt o fewn yr un ardaloedd. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Ystyried opsiwn i adfer level y dwr mewn ardaloedd wedi’u draenio a fu’n ffen yngynt, trwy gau ffosydd, neu eu cau’n rhannol o dan Cynllun Tir Gofal. CCGC, LlCC # Ystyried posibiliadau i reoli'r ffeniau ar ffermydd sy'n eiddo i GSYM CSYM, CCGC, LlCC # Ystyried opsiwnau pori cydgysylltiedig. CCGC, YBGGC, CFGA, Menter Môn Cynghori # Dal i roi cyngor rheolaeth. CCGC, LlCC Ymchwil/ Monitro # Monitro safleoedd i werthuso cyflwr. CCGC # Mewn achosion lle cymerir camau adfer, monitro cyflymder ac ansawdd yr adfer. CCGC Addysg # Hyrwyddo mabwysiadu Cynllun Tir Gofal gan ffermwyr. CCGC, LlCC # Cyflenwad defnydd dehongliadol. CCGC Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: CCGC, CSYM, LlCC, AyrA, YBNGC, (SGYM) Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Corsleoedd, Morfa Bori Arfordirol a Gorlifdirol Dyfrgi, Llygoden ddwr, Deryn y Bwn, Mursen y de, Gele feddygyniaethol, Britheg y Gors, Mwsog pluog main gwyrdd

Overall Objectives and Targets To safeguard remaining areas of fen and create buffer areas around these sites, and to encourage restoration of former areas within the same. Proposed Action: Management and Protection # Consider option to restore water level in drained former fen areas by blocking or partial blocking of drainage ditches under Tir Gofal Scheme. CCW, WAG # Consider options for fen management on IACC smallholdings IACC, CCW, WAG # Consider coordinated grazing options. CCW, NWWT, RSPB, Menter Môn Advisory # Continue to provide management advice. CCW, WAG Research/ Monitoring # Monitor sites for condition assessment. CCW # In cases where steps for restoration are made, to monitor the rate and quality of restoration. CCW Education/ Awareness # Promote uptake of Tir Gofal Scheme by farmers. CCW, WAG # Provision of interpretive material. CCW Implementation: Lead: CCW Key players: CCW, IACC, WAG, EA, NWWT, (AWS) Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Reedbeds, Coastal and Floodplain Grazing Marsh Otter, Water vole, Bittern, Southern damselfly, Medicinal leech, Marsh Fritillary, Slender green feather-moss, (Dwarf stonewort)

Page 7: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

LLYNNOEDD Llecynnau o ddyfroedd agored (> 1 ha). Mae llawer o lynnoedd yn Ynys Môn, sy’n hefyd yn lle pwysig i adar dwr fridio. Yn ogystal mae llynnoedd yn cynnal nifer dda iawn o blanhigion dyfroedd, pryfed, a rhywogaethau eraill. Arwynebedd/ safleoedd: Safleoedd megis Llyn Maelog (36 ha), Llyn Llywenan (41.5 ha), Llyn Traffwll (44.8 ha), Llyn Alaw (360 ha). Llyn Penrhyn, Llyn Dinam a Llyn Traffwll yn warchodfeydd y GFGA. Mae Llyn Rhos Du, Llyn Cadarn a Llyn Wyth Eidion o fewn Gwarchodfeydd Natur Cenedlaethol. Dim cyfanswm awynebedd ar gael. Cyflwr: Yn amrywio, ond nifer yn dirywio oherwydd gormod o faeth yn gyffredinol. Mae'r rhan fwyaf o'r llynnoedd mwyaf yn SDdGA. Ffactorau yn achosi Dirywiad/ Materion: - Ewtroffeiddio (gormod o faeth) oherwydd dulliau rheoli'r dalgylchoedd i'r dyfroedd hyn. - Cyflwyno pysgod dieithr. - Hamdden (e.e. hwylfyrddio, pysgota). - Gostwng lefel y dyfroedd yn artiffisial (ee Llyn Hendref). - Olyniaeth naturiol, sy'n arwain at fewnlenwi. Camau Presennol: # Stripio phosphate yn Llyn Penrhyn. # Ymchwil CCGC, Llyn Penrhyn. # Rhaglen fonitro Strategaeth Gwlyptiroedd Môn. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Sicrhau ac adfer llynoedd yr ynys, a gwella'u gwerth bioamrywiaeth lle bo hynny'n bosib. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Posibilrwydd o enwebu Llyn Maelog fel GNL. Menter Môn # Rheolaeth dalgylchol i leihau mewnddodiadau maeth, trwy gynllun Tir Gofal. CCGC, LlCC

LAKES Areas of open water (> 1 ha). Anglesey has many lakes, and is an important area for breeding wildfowl. Lakes also support a good range of aquatic plants, insects, and other species. Area/ sites: Sites include Llyn Maelog (36 ha), Llyn Llywenan (41.5 ha), Llyn Traffwll (44.8 ha), Llyn Alaw (360 ha). Llyn Penrhyn, Llyn Dinam and Llyn Traffwll are RSPB reserves. Llyn Rhos du, Llyn Cadarn and Llyn yr Wyth Eidion are within National Nature Reserves (NNRs). No total area figure is available. Condition: Various, but many are declining due to widespread over-enrichment with nutrients. Most of larger lakes are SSSI. Factors causing Decline/ Issues: - Eutrophication (nutrient enrichment) due to catchment management. - Exotic fish introductions. - Recreation (e.g. windsurfing, fishing). - Artificially lowered water level. (eg Llyn Hendref). - Natural succession, leading to infilling. Current Action: # Phosphate stripping at Llyn Penrhyn. # CCW research at Llyn Penrhyn. # Anglesey Wetland Strategy monitoring programme. Overall Objectives and Targets To safeguard and restore the island's lakes, and where possible improve their biodiversity value. Proposed Action: Management and Protection # Possibility of designation of Llyn Maelog as LNR. Menter Môn # Catchment Management to reduce nutrient inputs through Tir Gofal Scheme. CCW, WAG

Page 8: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Cynghori # Cyngor i dirfeddianwyr ar osgoi gollwng maethion ayyb. AyrA Ymchwil/ Monitro # Ymchwilio i effeithiau lleol Ffactorau yn achosi Dirywiad/ Materion fel y'u rhestrwyd uchod, fel gwybodaeth ar gyfer gweithredu yn y dyfodol. AyrA, Agoriadau; prosiectau myfyrwyr, (CGM) # Monitro ansawdd dwr ar gyfer maeth lefel isel. AyrA # Troi/ gwyro mewnddodiad o Lyn Penrhyn. CCGC Addysg/ Ymwybyddiaeth # Dehongliad, Llyn Maelog. Menter Môn Gweithrediad: Arweiniad: AyrA Chwaraewyr allweddol: AyrA, CCGC, GFGA, (CGM) Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Corsleoedd, Ffeniau, Afonydd a nentydd, Pyllau Dyfrgi, Dwr-lyriad nofiadwy

Advisory # Advice to landowners on avoidance of nutrient release etc. EA Research/ Monitoring # Research local effects of Factors causing Decline/ Issues, listed above, to inform future action. EA, Openings; student projects, (AWS) # Water quality monitoring for low level nutrients. EA # Diversion of inputs from Llyn Penrhyn. CCW Education/ Awareness # Interpretation at Llyn Maelog. Menter Môn Implementation: Lead: EA Key players: EA, CCW, RSPB, (AWS) Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Reedbeds, Fens, Rivers and Streams, Ponds Otter, Floating water plantain

Page 9: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

YMYLON CAEAU Yn sylfaenol, ymylon glaswelltog neu stribedi o dir rhwng cropiau a'r cloddiau. Gall cynefin cyrion y caeau ddenu anifeiliaid megis yr ysgyfarnog, rhegen-yr-yd, y dylluan wen a'r betrisen. Hefyd yn bwysig ar gyfer adar eraill, mamaliaid bychain a rhai blodau tir âr prin. Arwynebedd/ Safleoedd: Dim gwybodaeth arbennig am Ynys Môn. Cyflwr: Dirywiad ar raddfa fawr ym Môn oherwydd newidiadau yn nulliau ffermio - lleihad mewn ffermio cymysg/arwynebedd y tir âr. Ffactorau'n achosi Dirywiad/ materion: - Newidiadau yn yr economi amaethyddol; gellir gweld colli cnydau grawn yn Ynys Môn fel rhan o’r gostyngiad yn y cnydau grawn yng ngorllewin a gogledd Prydain. - Gorbori gwaelodydd gwrychoedd. - Lledaenaid tir pori dwys, wedi’i wella. Lle tyfir grawn o hyd:- - Defnyddio pryfleiddiaid a chwynleiddiaid. - Symudiad i gnydau gaeafol, a cholli sofl gaeaf. - Lleihad yn y dull cylchol o dyfu cnydau grawn gyda gwyndwn a thir braenar. Camau Presennol: # Taliadau ar gael o dan Gynllun AAA ar gyfer cnydau yd sy heb eu chwistrellu (adnewyddu cytundeb yn unig). # Cyflenwad gyngor arbennigol ar gyfer posibiliadau o symud at ffermio organig. Cynllun Tir Gofal. CCGC, LlCC Amcanion Cyffredinol a Thargedau Gwella rheolaeth dros ymylon caeau ac annog rheolaeth dda lle gwneir gwaith adfer. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Hyrwyddo cynllun Tir Gofal, gan gynnwys ar ffermydd bychain CSYM. CCGC, LlCC, CSYM

FIELD EDGES Basically grassland edges or strips of land lying between crops and the field boundary. The margin habitat can attract animals such as the brown hare, corncrake, barn owl and the grey partridge. It is also important for other birds, small mammals and some rare arable flowers. Area/ Sites: No information specific to Anglesey. Condition: Large-scale decline on Anglesey due to changes in farming practice - decline of mixed farming/ arable acreage. Factors causing Decline/ issues: - Changes in farming economy; Cereal losses in Anglesey can be seen as part of overall retreat of cereal growing in the west and north of Britain. - Overgrazing of hedge bottoms. - Spread of intensive improved grazing. Where cereals still grown:- - Use of herbicides and pesticides. - Shift to winter cropping with loss of winter stubbles. - Lessening of rotation of cereals with grass leys and fallows. Current Action: # ESA Scheme payments for unsprayed cereal crops (agreement renewal only). # Provision of expert advice for organic conversion and Tir Gofal Scheme possibilities. WAG, CCW Overall Objectives and Targets To improve management of existing field edges and encourage good management where reestablishment may occur. Proposed Action: Management and Protection # Promote uptake of Tir Gofal scheme, including on IACC smallholdings. CCW, WAG, IACC

Page 10: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Cynghori Ymchwil/ Monitro # Adolygu gwybodaeth a chynnal arolwg petai eisiau. Agoriadau: Prosiectau Myfyrwyr # Ymchwilio i’r meysydd lee ceir y manteision mwyaf, gan ystyried: a) bwffer o gwmpas GNC ac ADdGA ayyb, b) cynlluniau gweithredu eraill e.e. gwrychoedd hynafol, rhegen yr yd ayyb, a c) unrhyw bwyntiau addas eraill. Agoriadau: Prosiectau Myfyrwyr # Monitro effeithiau gweithredu rheolaeth. Agoriadau: Prosiectau Myfyrwyr Addysg/ Ymwybyddiaeth # Cysylltu addysg ynglyn a rhywogaethau a effeithir Ysgolion CSYM, YBNGC Gweithrediad: Arweiniad: CCGC, LlCC Chwaraewyr allweddol: CSYM, LlCC, CCGC, YBNGC, Ysgolion. Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Gwrychoedd Hynafol Ysgyfarnog, Ystlum lleiaf, Ehedydd, Rhegen yr yd, Petrisen

Advisory Research/ Monitoring # Review information and undertake survey if required. Openings: Student Projects # Research where benefits of action likely to be greatest, considering: a) buffers around NNRs and SSSIs etc, b) other action plans e.g. hedgerows, corncrake etc, and c) any other suitable points. Openings: Student Projects # Monitor effects of management action. Openings: Student Projects Education/ Awareness # Link education to effected species IACC Schools, NWWT Implementation: Lead: CCW, WAG Key players: IACC, WAG, CCW, NWWT, Schools. Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Ancient Hedgerows Hare, Pipistrelle bat, Skylark, Corncrake, Grey partridge

Page 11: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

PRYSGWYDD Llwyni brodorol; eithin sy'n ffurfio'r rhan fwyaf o fannau prysgwydd ym Môn. Gall prysg fod yn gam cyn sefydliad coetir newydd, yn ogystal a ffurfio haen bwffer o amgylch/ rhwng cynefinoedd (neu gysyltu'r fath ardaloedd), lle all fod yn bwysig i nifer o rywogaethau. Arwynebedd/ safleoedd: 652ha. Eithin mewn llawer man. Ceir prysgwydd cyll mewn ardaloedd cerrig calch y dwyrain, tra gall prysgwydd helyg fodoli mewn mannau gwlyb wedi'u draenio, sy heb eu pori, megis Llyn Padrig a Llyn Hendref. Cyflwr: Yn amrywio; manylion yn anhysbys. Yn aml yn gysylltiedig â chynefinoedd eraill megis coedydd, rhostir a thiroedd gwlybion. Fe'i werthfawrogir (i raddau) e.e. fel cysgodfannau, a ffynhonnell planhigion bwyd, mewn cydgysylltiad a chynefinoedd eraill. Ffactorau'n achosi Dirywiad/ Materion: - Yn lledaenu mewn rhai mannau; gwrthdaro gyda dulliau rheoli rhostir, porfeydd a thiroedd gwlyb, lle mae'r llwyni yn ymledu ar draul y cynefinoedd hyn. - Colli mewn safleoedd eraill; cael gwared er mwyn cynyddu tir porfa ar y fferm (IACS). Camau Presennol: # Clirio prysgwydd mewn mannau sensitif mewn, fel, er enghraiffat, gwarchodfeydd natur. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Ystyried y cynefin hwn ar gyfer cynllunio bioamrywiaeth, oherwydd ei gysylltiad â chynefinoedd a rhywogaethau eraill. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Hyrwyddo pwysigrwydd prysg mewn cynlluniau amaeth-amgylcheddol (Tir Gofal) a choedwigaeth a hefyd ar diroedd eraill lle nad oes gwrthdaro gydag amcanion eraill. CCGC, LlCC, CSYM # Ystyried safleoedd a nodwyd am eu potential ar gyfer Prosiect Gwella Bioamrywiaeth yr A55. CSYM

SCRUB Stands of native shrubs; most of the dense scrub areas on Anglesey are gorse. Scrub can be a successional stage before pioneer woodland, as well as forming a buffer zone around/ between habitat areas (or linking such areas), where it can be important for a number of species. Area/ sites: 652 ha. Gorse in many areas. Hazel scrub found in limestone areas of east, while willow scrub may occur in ungrazed drained wetland areas like Llyn Padrig and Llyn Hendref. Condition: Variable; not known in detail. Often associated with other habitats such as woodland, heath and wetlands. Valued (in moderation) e.g. for wildlife shelter and food plants, in association with other habitats. Factors causing Decline/ Issues: - Spreading in some sites; conflict with heathland, grassland and wetland management, where scrub is expanding at the expense of these habitats. - Loss at other sites; removal to increase farm forage area (IACS). Current Action: # Removal of scrub from sensitive areas of, for example, nature reserves. Overall Objectives and Targets To take account of this habitat for biodiversity planning, for its association with other habitats and species. Proposed Action: Management and Protection # Promote importance of scrub in agri-environment (Tir Gofal) and forestry schemes and also on other lands where no conflict with other objectives. CCW, WAG, IACC # Consider sites noted as having potential for A55 Biodiversity Enhancement Project. IACC

Page 12: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Cynghori # Rhoddi gwybodaeth i dirfeddianwyr ar reolaeth, i gynnwys lle y dylid/ na ddylid gadael datblygiad prysgwydd. CCGC, LlCC Ymchwil/ Monitro # Adnabod mannau o brysgwydd sydd o bwysigrwydd neilltuol. e.e. Mannau bwydo, a haenau bwffer rhwng rhai SDdGA a defnydd tir llai addas ayyb. Agoriadau: Prosiectau Myfyrwyr Addysg/ Ymwybyddiaeth # Hyrwyddo prysgwydd fel cam naturiol mewn sefydlu coedydd. Coed Cymru Gweithrediad: Arweiniad: Coed Cymru Chwaraewyr allweddol: Coed Cymru, CCGC, LlCC, CSYM, AG Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Coedydd Lled-naturiol, Gwrychoedd hynafol, Rhosdir yr Iseldir a’r Arfordir

Advisory # Provide advice to landowners on management to cover where to/ not to allow scrub development. CCW, WAG Research/ Monitoring # Identify areas of scrub which are of particular importance. e.g. Feeding areas and buffer zones between some SSSI and less compatible land uses etc. Openings: Student Projects Education/ Awareness # Promote scub as a natural step in woodland establishment. Coed Cymru Implementation: Lead: Coed Cymru Key players: Coed Cymru, CCW, WAG, IACC, FA Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Semi-natural Woodland, Ancient Hedgerows, Lowland and Coastal Heath

Page 13: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

PLANHIGFEYDD Coed a choedwig a blannwyd yn neilltuol gan ddyn. Wedi tueddu i fod yn gonwyddau ers tua 1920, ond planir coed llydanddail hefyd. Mae planhigfeydd Ynys Môn tua 1450 ha, yn fwy na chyfanswm arwynebedd y coedydd lled naturiol. Planhigfeydd conwydd yw'r rhan fwyaf, gyda phinwydden Corsica yn bennaf, fel y ceir yn SDdGA Coedwig Niwbwrch. Mae potensial i gael effeithiau buddiol ar amryw rywogaethau ac amrywio amaethyddiaeth, pe plannid coedlannau collddail ar gyfer tanwydd ac fel adnodd crai. Arwynebedd/ safleoedd: Coedwig Niwbwrch (700ha), Coedwig Pentraeth (245 ha) ac o gwmpas Llyn Cefni (78 ha), Coed Nant/ Coed Cadw (11 ha) (stondynau mewn mannau eraill). Cyflwr:. Tyfiant ac aeddfedrwydd sy'n amrywiol. Mae planhigfa pinwydd yn ffurfio cynefin pwysig i'r wiwer goch (Pentraeth), croesbig, tylluan frech, cyffylog, cnocell y coed, bwncath, ystlumod brown, clustiog a lleiaf (Niwbwrch a Phentraeth). Materion - Gwrthdaro gyda'r hen gynefinoedd (twyni tywod a rhostir) a gwerth bywyd gwyllt y rheini yn uwch. - Yn y gorffenol, mae ffactorau masnachol/ prisau’r farchnad pren wedi dylanwadu rheolaeth coedwigoedd trwy rheoli pryd i deneuo a phyd i dorri coed; hefyd gallant rhwystro ac atal gwaith rheoli coed aeddfed. Camau Presennol: # Cynlluniau dylunio coedwigoedd yn ystsyried rhywogaethau sy'n ddibynnol arnynt - megis y wiwer goch a'r llinos werdd. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Fel y gweithir coedwigaeth planhigfeydd er lles bioamrywiaeth. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Defnyddio planhigfeydd i godi arwynebedd coedydd, gan gefnogi Strategaeth Coedydd Ynys Môn a Strategaeth Coedydd Cymru.

PLANTATIONS Wood and forest specifically planted by man. Tend to have been conifers since about 1920, but can include broadleaf. Anglesey’s roughly 1450 ha of plantations cover a greater area than semi-natural woodlands. Most is conifer plantation, with Corsican pine dominating, as at Newborough forest SSSI. The planting of broadleaf coppice woods for fuel and as a raw material on farmland holds a possibility of benefiting various species, whilst helping agricultural diversification. Area/ sites: Newborough Forest (700 ha), Pentraeth Forest (245 ha), around Llyn Cefni (78 ha), Coed Nant/ Coed Cadw (11 ha) (smaller stands elsewhere). Condition: Varying stages of growth and maturity. Pine plantation forms important habitat for red squirrel (Pentraeth), crossbill, tawny owl, buzzard, woodcock, woodpecker, brown, long-eared and pipistrelle bats (Newbro’ and Pentraeth). Issues - Conflict with already existing habitats (sand dunes and heathland) of greater wildlife value. - Commercial factors/ timber market prices have in the past influenced forest management by determining when timber is thinned and felled etc; can also deter management for mature timber. Current Action: # Forest design plans (FE) take account of forest dependent species such as red squirrel and siskin. Overall Objectives and Targets That plantation forestry is operated to the mutual benefit of biodiversity. Proposed Action: Management and Protection # Use plantation to boost woodland cover, thus supporting Anglesey Woodland Strategy and Wales Woodland Strategy.

Page 14: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Coed Cymru, CSYM ayb ... # Parhau a rhaglen dorri ac ailblannu fesul cam ym Mhentraeth er lles y Wiwer Goch. CC # Lleihau arwynebedd planhigfa Niwbwrch ar y twyni tywod (Gweler CGC Twyni Tywod). CC # Cefnogi defnyddio coedlannau collddail addas, fel tanwydd ac fel adnodd crai. Hefyd defnydd gwastraff pren a choetir. Coed Cymru # Mabwysiadu rheolaeth coedwigaeth gorchudd parhaol (Sustemau Coedwrol Effaith Isel) yn lle clirio’n llwyr fesul cylch, lle bo’n bosib. CC Cynghori # Bod ymgynghori rhwng y grwpiau cyswllt yn parhau. # Sicrhau y cyflenwir gwybodaeth a chyngor arbenigol i ffermwyr a thirfeddiannwyr ar gnydau biomas coed collddail, cadeirio fesul cylch ar gyfer tanwydd ac fel adnodd crai. Hefyd, defnydd gwastraff pren a choetir. Coed Cymru. Ymchwil/ Monitro # Monitro ac adolygu rheolaeth ar gyfer blaenoriaethau bioamrywiaeth. CC # Monitro arwynebedd cyfan coedydd. CC Addysg/ Ymwybyddiaeth # Rhoi cyhoeddusrwydd i lwyddiant prosiectau sydd o les i fioamrywiaeth. CC, Coed Cymru Gweithrediad: Arweiniad: Coed Cymru, CC Chwaraewyr allweddol: Coed Cymru, CC, CCGC, ARSP/ Menter Môn. Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Coedydd Llydanddail, Twyni Tywod Gwiwer goch, Bronfraith, Puburllys, Tafolen y traeth

Coed Cymru, IACC etc ... # Go on with phased felling and replanting programme at Pentraeth to benefit Red Squirrel. FC # Lessen plantation area on sand dunes at Newborough. (see Sand Dunes HAP). FC # Support use of biomass coppicing of suitable broadleaved trees, for fuel and as a raw material. Also use of timber/ woodland waste.. Coed Cymru # Adoption of continuous cover forestry (Low Impact Silvicultural Systems LISS) instead of rotational clear-felling, where possible. FC Advisory # That liaison between the contact groups continues. # Ensure that information and expert advice is available to landowners on biomass crops of broadleaved trees, in coppice rotation, for use as fuel and raw material.. Also on the use of timber- and woodland waste. Coed Cymru. Research/ Monitoring # Monitor and review management of conifer forest for biodiversity priorities. FC # Monitor total woodland cover. FC Education/ Awareness # Publicise success of projects which benefit biodiversity. FC, Coed Cymru Implementation: Lead: Coed Cymru, FC Key players: Coed Cymru, FC, CCW, ARSP/ Menter Môn. Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Broadleaved Woodlands, Sand Dunes Red squirrel, Song thrush, Petalwort, Shore dock.

Page 15: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

CALCHBALMANT Mae calchbalmant yn beth prin ac unwaith y diflanna ni ellir ei adnewyddu - mae ym Môn ychydig o enghreifftiau da. Yn ogystal a'u diddordeb daearegol, maent yn bwysig ar gyfer bioamrywiaeth, ac maent yn gallu cynnal llawer o rywogaethau o blanhygion. Arwynebedd/ safleoedd: Coedydd Llugwy, Bonc Marian-glas, Borth Wen Benllech, Bwrdd Arthur, SDdGA Mariandyrys. Cyflwr: Rhannau coediog a mannau agored a bychan ar yr arfordir. Dim ond olion a rhannau bach o galch balmentydd sy'n goroesi, ond mae digon o gerrig calch wedi eu gwisgo gan ddyfroedd mewn waliau ac adeiladau, sy’n awgrymu eu bod gynt yn fwy cyffredin o lawer. Ffactorau'n achosi Dirywiad/ Materion: - Cloddio am gerrig addurnol ac adeiladu. - Gall gorbori (a diffyg pori) effeithio ar berlysiau a phrysg. Camau Presennol: # Cafwyd adroddiad ar Safleoedd Daearegol Pwysig Rhanbarthol (RIGS) yn ddiweddar. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Gwarchod yr holl fannau sydd ar ôl. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Diogelu trwy reolau cynllunio. CSYM # Ystyried statws SDdGA i safleoedd newydd. CCGC # Clirio prysgwydd fel bo angen. CCGC Cynghori # Annog trefniant pori sy'n fwy addas, lle bo hynny'n berthnasol. CCGC Ymchwil/ Monitro # Monitro bob 10 mlynedd mewn safleoedd ar gyfer newidiadau a allai ddod yn sgil newidiadau mewn rheolaeth (e.e. pori) CCGC, YBGGC

LIMESTONE PAVEMENT Limestone pavements are a scarce and nonrenewable resource - Anglesey has few good examples. As well as their geological interest they are important for biodiversity and can support many plant species. Area/ sites: Plas Lligwy woods, Y Bonc Marianglas, Borth Wen Benllech, Bwrdd Arthur, Mariandyrys SSSI. Condition: Mostly wooded or small coastal exposures. Only small and relict pavements remain, although the abundance of water worn limestone in walls and buildings suggest it was once much more widespread. Factors causing Decline/ Issues: - Mining for decorative and building stone. - Overgrazing (and undergrazing) can effect herbs and shrubs. Current Action: # Recent Regionally Important Geological Sites (RIGS) report. Overall Objectives and Targets To ensure the protection of all surviving areas. Proposed Action: Management and Protection # Protect through planning control. IACC # Consider SSSI status where not designated. CCW # Scrub clearance as needed. CCW Advisory # Encourage more suitable grazing regime where relevant. CCW Research/ Monitoring # 10 yearly monitoring for changes at sites in wake of any management changes (e.g. grazing). CCW, NWWT

Page 16: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Addysg/ Ymwybyddiaeth # Rhoi cyhoeddusrwydd i bwysigrwydd cadwraeth y cynefin hwn e.e. mewn canolfannau ymwelwyr. CSYM/ AHNE, CCGC Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: Grwp RIGS Gwynedd a Môn, CCGC, YBNGC Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill:

Education/ Awareness # Publicise the importance of conserving this habitat e.g. in visitor centres. IACC/ AONB, CCW Implementation: Lead: CCW Key players: Gwynedd and Môn RIGS group, CCW, NWWT Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs:

Page 17: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

GWELYAU MORWELLT Wedi’u ffurfio gan blanhigion ‘gwellt y gamlas’ (Zostera spp.), sy’n tyfu yn y dyfroedd bas ar fwd a thywod. Maent yn bwysig oherwydd eu ffrwythlondeb, (ffynhonnell bwysig o ddeunydd organig), eu heffaith sefydlogi ar waddod morol, ac oherwydd y cysgod a swbstrad a ddarparant i lawer o rywogaethau. At hyn, maent yn ffynhonnell fwyd bwysig i adar y dwr. Arwynebedd/ safleoedd: SDdGA- Beddmanarch - Cymyran (gan gynnwys y Lasinwen). Cofnodion y Lasinwen, 1978: o’r rhannau mwyaf cysgodol, ac i’r de a’r dwyrain i Ynys Benlas ar yr ochr orllewinol. Statws yn ansicr heddiw. Ger de-orllewin Ynys Mon, o bosib. Cyflwr: Yn brin yn genedlaethol, gyda dosbarthiad anghyson. Rhydd gorffen arolwg Rhan 1 rhynglanwol gyfle i werthuso hyn. Ffactorau'n achosi Dirywiad/ materion: - Ymddengys ei fod wedi marw'n naturiol oherwydd pla ffwng nychlyd yn y gorffennol. - Llygredd olew a chemegau trin olew. - Lefelau uchel o nitratau, sy’n arwain at dagu gan algâu. - Aflonyddiad corfforol gan e.e. cloddio am abwyd, angori. - Newidiadau mewn gwaddod, llusgrwydo ac amddiffyniad yr arfordir. - Gall sugno metalau trwm eu tanseilio. - Effeithiau gwenwyn chwyn a phaent rhag crach. Camau Presennol: # Arolygon Rhynglanwol Rhan 1 CCGC. # Gwarchodir safleoedd trwy dulliau statudol (ymgynghoriad/ cyswllt SDdGA Beddmanarch - Lasinwen. # Cronfa Sialens Rhywogaethau i ddafganfod llefydd newydd yn ardal Bae Malltraeth. # Arolwg o nodweddion deinamig a sensitifrwydd cymunedau Zostera gan Brosiect ACA Morol y DU

SEAGRASS BEDS Formed by plants known as eelgrasses (Zostera spp.), which grow on mud and sand in shallow waters. Beds are important for their high productivity (important source of organic matter), their stabilising effect on sediments, and for the shelter and substrate they provide for many species. Also provide an important source of food for wildfowl. Area/ sites: Beddmararch-Cymyran SSSI (including the Inland Sea). Inland Sea records of 1978: from the most sheltered areas, and to the south and east of Ynys Benlas on west side. Status unknown today. Possibly off southwest Anglesey. Condition: Considered to be nationally scarce with a patchy distribution. Completion of an intertidal Phase 1 survey in 2003 will allow this to assessed. Factors causing Decline/ issues: - Have suffered apparently natural mortality due to fungal wasting disease in past. - Oil pollution and oil treatment chemicals - High levels of nitrates, leading to smothering by algae. - Physical disturbance by e.g. bait digging, anchoring. - Changes in sediment, dredging and coastal protection. - Heavy metal uptake may affect viability. - Herbicides and antifoulants have adverse effects. Current Action: # CCW Phase 1 Intertidal. Surveys . # Sites safeguarded through statutory mechanisms (consultation/ liaison for Beddmanarch - Cymyran SSSI). # ‘Species Challenge Fund’ project to identify new locations in Malltraeth Bay area. # Overview of dynamic and sensitivity characteristics of Zostera communities by the UK Marine SACs Project.

Page 18: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Amcanion Cyffredinol a Thargedau Cadw’r arwynededd, ansawdd a dosbarthiad presennol o gwmpas Ynys Môn. Gwerthuso ymarferoldeb adfer gwelyau sy wedi’u niweidio neu’u diraddio (os yn berthnasol). Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Hwyrach ei gynnwys yn GNL y Lasinwen. # Sicrhau na fydd ansawdd dwr lleol, gan gynnwys mewnddodiadau maeth, cael effaith gwael ar y gwelyau. Ayr A # Sicrhau y bydd camau cadwraeth yng Nghnlluniau Rheoli yr Arfordir. CSYM # Sicrhau na fydd datblygu, a gwaith arall yn gostwng ansawdd y gwelyau. CSYM, CCGC Cynghori # Sicrhau bod anghenion cadwraeth yn y Cynlluniau Wrth Gefn ar gyfer Llygredd Olew. CSYM, CCGC Ymchwil/ Monitro # Monitro arwynebedd ac ansawdd y gwelyau. CCGC # Gorffen arolwg rhynglanwol Rhan 1 Ynys Môn i adnabod safleoedd newydd a chadarnhau presenoldeb mewn safleoedd adnabyddus. CCGC Addysg/ Ymwybyddiaeth Dehongli GNL y Lasinwen Menter Môn Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: CCGC, CSYM (AyrA) Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Traethau Tywod, Clogwyni a Glannau Mor Creigiog

Overall Objectives and Targets Maintain current extent, quality and distribution around Anglesey. Assess feasibility of restoration of damaged or degraded beds (if relevant). Proposed Action: discuss with organisations Management and Protection # May be included in the Inland Sea LNR. # Ensure that local water quality, including nutrient inputs, do not adversely affect beds. EA # Ensure that conservation needs are included in Shoreline Management Plans. IACC # Ensure development, dredging and other operations do not affect integrity of beds. IACC, CCW Advisory # Ensure that conservation needs included in Oil Pollution Contingency Plans. IACC, CCW Research/ Monitoring # Monitor extent and quality of beds. CCW # Complete intertidal Phase 1 survey of Anglesey to identify new locations and confirm presence of known sites. CCW Education/ Awareness Interpretation of Inland Sea LNR Menter Môn Implementation: Lead: CCW Key players: CCW, IACC (EA) Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Sandy beaches, Sea Cliffs and Rocky shores

Page 19: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

YSGYFARNOG GYFFREDIN Lepus europaeus. Yn bwydo ar laswellt, cnydau grawn ifainc a rhisgl coed. Mae ganddi amddiffyniad cyfyngedig (tymor hela penodol). Statws Presennol: Fe’i ceir ar dir garw. Yn fwy cyffredin gynt. Materion - Yn cael ei lladd am sbort, bwyd ac oherwydd difrod i goed ifanc (gwrthdaro a choedwigaeth). - Newid i silwair yn lle torri gwair. - Dwysáu ffermio stoc. Camau Presennol: (dim) Amcanion Cyffredinol a Thargedau Cadw a chynyddu’r poblogaeth. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Cynllun Tir Gofal. CCGC # Gwella cynefin, o bosib, yn sgil gweithredu ar safleoedd a nodwyd am eu potensial ar gyfer Prosiect Gwella Bioamrywiaeth yr A55. CSYM Cynghori # Hyrwyddo’r defnydd o offer gwarchod rhag ysgyfarnogod ar goedydd ifanc ble gall y broblem godi. Coed Cymru, CC Ymchwil/ Monitro # Cyfranogiad yn yr Arolwg Cenedlaethol ar Sgwarnogod. YBNGC Addysg/ Ymwybyddiaeth # Dosbarthu llyfryn rheolaeth Grwp Llywio’r Sgwarnog. CCGC Gweithrediad: Arweiniad: YBNGC? Chwaraewyr allweddol: YBNGC, CCGC

BROWN HARE Lepus europaeus. Feeds on grass, young cereal crops and tree bark. Has limited protection (closed hunting season). Current Status: Found on rough ground. Formerly more common. Issues - Killed for sport, food and because of damage to young trees (conflict with forestry). - Change from cropping hay to silage. - Livestock farming intensification. Current Action: (none) Overall Objectives and Targets Conserve and increase population. Proposed Action: Management and Protection # Tir Gofal scheme. CCW # Possible habitat improvement from action at sites noted as having potential for A55 Biodiversity Enhancement Project. IACC Advisory # Promote the use of hare guards on young plantations in vulnerable areas. Coed Cymru, FC Research/ Monitoring # Participation in National Hare Survey. NWWT Education/ Awareness # Distribute UK Brown Hare Steering Group management booklet. CCW Implementation: Lead: NWWT Key players: NWWT, CCW

Page 20: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Gwrychoedd Hynafol, Coedydd Llydanddail, Ymylon Caeau

Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Ancient Hedgerows, Broadleaved Woodlands, Field Edges

Page 21: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

YSTLUM NOCTIWL

Statws Presennol: Yn cael ei ddiogelu dan Restr 5 Deddf Bywyd Gwyllt a'r Cefn Gwlad. Dosbarthiad eang ond yn anghyffredin. Materion/ bygythion: - Yn dibynnu ar goed collddail hen (i glwydo), ac maent yn brin. - Mae torri coed gyda thyllau yn amddifadu ystlumod o'u clwydi, a hefyd yn anafu neu’n lladd ystlumod. Camau Presennol: # Monitro blychau ystlumod yn Niwbwrch gan CC gyda chyngor CCGC. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Gwarchod y rhywogaeth. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Ceisio gwarchod safleoedd clwydo a safleoedd potensial, yn enwedig mewn coed hynafol. CSYM, CCGC, GBG, CC # Hyrwyddo dulliau o drin coed sy'n parchu ystlumod. GYG, CSYM, CC # Gorfodaeth cyfraith addas, a gweithredu fel bo angen (atal troseddau yn flaenoriaeth). HGC, CCGC Cynghori # Cynnig cyngor i berchenogion coedydd, a’r rhai sy'n trin coed a'u harolygu, i chwilio am arwyddion o glwydi a beth i’w wneud os tybir neu gadarnheir bod clwydi mewn coeden. CCGC, CSYM, CC # Rhoddi cyngor ar atal trosedd/ cyfraith cadwraeth. HGC, CCGC Ymchwil/ Monitro # Parhau i fonitro yn Niwbwrch. MC, CCGC # Monitro yn gyffredinol. BCT, GYG, CCGC, MC Addysg/ Ymwybyddiaeth # Rhoddi gwybodaeth. CCGC, CSYM, BCT, GYG

NOCTULE BAT

Current Status: Protected under Schedule 5 of the Wildlife and Countryside Act. Widespread but uncommon. Issues/ threats: - Dependent on mature broadleaved trees for roost sites, which are often hard to find. - Felling of trees with holes deprives bats of roosts, and also injures or kills bats. Current action: # Bat box monitoring by FE at Newborough, with CCW advice. Overall Objectives and Targets To safeguard the species. Proposed Action: Management and Protection # Seek to safeguard roost sites and potential sites, especially in ancient trees. IACC, CCW, GBG, CC # Promote bat friendly tree surgery practice. GBG, IACC, CC # Appropriate law enforcement and action, as needed (crime prevention is priority). NWP, CCW Advisory # Advise woodland owners, tree surgeons/ surveyors of signs of roost and action to take if roosts are suspected or confirmed. CCW, IACC, CC # Provision of crime prevention/ conservation law advice. NWP, CCW Research/ Monitoring # Continue monitoring at Newborough. FE, CCW # General monitoring. BCT, GBG, CCW, FE Education/ Awareness # Provision of information CCW, IACC, BCT, GBG

Page 22: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Gweithrediad: Arweiniad: CSYM Chwaraewyr allweddol: MC, CCGC, GYG Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Coedydd Llydanddail, Prysgwydd Ystlum pedol lleiaf, Ystlum lleiaf

Implementation: Lead: IACC Key players: FE, CCW, GBG Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Broadleaved Woodland, Scrub Lesser horseshoe bat, Pipistrelle bat

Page 23: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

YSTLUM PEDOL LLEIAF

Rhinolophus hipposideros Yr ystlum Prydeinig lleiaf ond un, a lled ei adennydd yn 20 - 25 cm. Mae'n defnyddio coetir collddail, prysg, gwlyptir a phorfa fel cynefin. Fe'i ddiogelir dan Ddeddf Bywyd Gwyllt a'r Cefn Gwlad. Statws Presennol: Gwyddys ei fod yn gaeafu mewn 5 le. Materion/ bygythion: - Yn dibynnu ar lefydd i gysgu dan ddaear dros y gaeaf ac yn defnyddio hen dai mawr tawel a beudai fel clwydi i gywion. Camau Presennol: # GYG yn monitro safleoedd gaeafu. # Gwaith arolwg sy’n ymwneud â chynllunio. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Cynnal clwydfannau y gwyddys amdanynt, ac unrhyw rai newydd a ddarganfyddir. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Ceisio gwarchod safleoedd clwydo. CSYM, CCGC, CC # Cynnal arolwg ar leoedd addas yng nghyswllt safleoedd haf a gaeaf. GYG. # Gorfodaeth cyfraith addas, a gweithredu fel bo angen (atal troseddau yn flaenoriaeth). HGC Cynghori # Hybu cyngor i berchenogion a datblygwyr trwy gyswllt uniongyrchol, a rhoddi cyngor ar gyfraith cadwraeth. HGC, CCGC, GYG Ymchwil/ Monitro # Monitro safleoedd/ arolwg am rai newydd. GYG, CSYM, BCT Addysg/ Ymwybyddiaeth # Rhoddi gwybodaeth. CSYM, BCT, CCGC, GYG

LESSER HORSESHOE BAT

Rhinolophus hipposideros The second smallest British bat, with a wingspan of 20 - 25 cm. Uses broadleaf woodlands, scrub, wetland and pasture habitats. Protected under the Wildlife and Countryside Act. Current Status: Known to hibernate at 5 sites. Issues/ threats: - Dependent on underground hibernation sites and undisturbed large houses and outbuildings as nursery roost sites. Current action: # Hibernation sites monitored by GBG. # Survey work related to planning. Overall Objectives and Targets Maintain known roost sites, and any new sites which come to light. Proposed Action: Management and Protection # Seek to safeguard roost sites. IACC, CCW, CC # Survey suitable locations for summer and winter sites. GBG. # Appropriate law enforcement and action, as needed (crime prevention is priority). NWP Advisory # Promote advice to owners and developers through direct contact, with provision of conservation law advice. NWP, CCW, GBG Research/ Monitoring # Monitor known sites/ survey for new. GBG, IACC, BCT Education/ Awareness # Provision of information. IACC, BCT, CCW, GBG

Page 24: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Gweithrediad: Arweiniad: CSYM Chwaraewyr allweddol: CCGC, FE, GYG Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Coedydd Llydanddail, Prysgwydd Ystlum lleiaf, Ystlum noctiwl

Implementation: Lead: IACC Key players: CCW, FE, GBG Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Broadleaved Woodland, Scrub Pipistrelle bat, Noctulle bat

Page 25: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

RHEGEN YR YD Crex crex Yn gyffredin gynt mewn llawer o ardaloedd yn Ynysoedd Prydain ac Ewrob, roedd y rhywogaeth hon yn dra adnabyddys am ei galwad 'crec crec' neilltuol. Mae wedi gweld dirywiad cyson yn ddiweddar, oherwydd amryw newidiadau amaethyddol. Mae arni eisiau ardaloedd gyda llystyfiant tal yn y gwanwyn, ac yn yr haf bydd yn symud un ai i gaeau gwair neu i silwair a dorrir yn hwyr ar gyfer bridio/ nythu. Fe'i diogelir dan Restr 1 Deddf Bywyd Gwyllt a'r Cefn Gwlad, ond, yn drist, mae mewn peryg o ddiflannu yn fyd-eang. Statws Presennol: Fe'i disgriwyd fel prin ac achlysurol yn Jones (1990). Cofnidion bridio achlysurol, G Cymru, gan gynnwys Ynys Mon. Bu gynt yn gyffredin ar yr ynys. Materion: - Dechreuodd ddirywio yn sgil mecaneiddio gwaith torri cnydau. - Newid o gynhaeaf gwair i silwair, sy wedi arwain at dorri llawer ynghynt, sy'n anffafriol ar gyfer bridio/ nythu. - Colli ymylon o gwmpas caeau âr. - Lefelau stocio uchel. Camau Presennol: # CFGA yn monitro am bresennoldeb ac yn gwiro pan ddaw gair ynglyn gweld yr aderyn. # Defnyddio effeithio newidiadau amaethyddol fel pwnc astudiaeth bioamrywiaeth. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Deall dichonoldeb ailsefydlu yn y tymor hir, o ystyried newidiadau amaethyddol. Hyrwyddo cyfleusterau a all arwain at ailsefydlu’r rhywogaeth (yn bridio). Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Hyrwyddo arferion sy'n gymorth i'r Rhegen yr Yd trwy gynllun Tir Gofal. CCGC, LlCC # Gorfodaeth cyfraith addas, a gweithredu fel

CORNCRAKE Crex crex Formerly common in many areas of the British Isles and Europe, this species was well known for its distinctive 'crek crek' call. It has undergone a steady decline in recent times, due to various changes in agriculture. Needs areas with tall vegetation in spring, and in summer moves to late-cut hay or silage meadows for breeding/ nesting. Protected under Schedule 1 of Wildlife and Countryside Act, but is sadly considered to be in danger of worldwide extinction. Current Status: Described as a 'rare and occasional' visitor in Jones (1990). Occasional breeding records in N Wales, including Anglesey. Formerly widespread on the island. Issues: - Began decline with mechanisation of cutting. - Change from hay making to silage has lead to much earlier mowing, unfavourable for breeding/ nesting. - Loss of arable margins. - High stocking rates. Current Action: # RSPB monitoring for presence and checking reports of sightings. # Species provides a case study for biodiversity effects of agricultural change. Overall Objectives and Targets To establish feasibility of long-term reestablishment in light of agricultural changes. To promote conditions that could lead towards reestablishment of the species (breeding). Proposed Action: Management and Protection # Promote corncrake friendly practice through Tir Gofal scheme. CCW, WAG # Appropriate law enforcement and action as

Page 26: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

bo angen (atal troseddau yn flaenoriaeth). HGC Cynghori # Sicrhau bod cyngor rheolaeth ar gael i dirfeddiannwyr ayyb. CCGC, GFGA, LlCC # Rhoddi cyngor ar atal troseddau. HGC Ymchwil/ Monitro # Monitro a) e.e. Pan fo dulliau ac arferion torri yn cael eu cyflwyno, a chanfod a ydyw’r rhegen yn bresennol. GFGA, BTO, CCGC Addysg/ Ymwybyddiaeth Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: GFGA, CCGC, BTO, LlCC Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Ymylon Caeau Ehedydd

needed (crime prevention is priority). NWP Advisory # Ensure management advice is available to landowners etc. CCW, RSPB, WAG # Provision of crime prevention advice. NWP Research/ Monitoring # Monitor a) e.g. Where favourable cutting regime (re)established, and for presence of corncrake in such areas. RSPB, BTO, CCW Education/ Awareness Implementation: Lead: RSPB Key players: RSPB, CCW, BTO, WAG Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Field Edges Skylark

Page 27: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

YR EHEDYDD Alauda arvensis Bu gostyngiad yn niferoedd yr aderyn hwn yn y tiroedd isel dros y degawdau diwethaf - deryn sy’n gantor da ac yn nythu ar y llawr. Tybir yr achoswyd hyn gan newidiadau amaethyddol helaeth a sylweddol. Gwelir gostyngiadau mewn rhywogaethau cyffredin fel arwyddion o newid amgylcheddol mawr. Fe’i diogelir dan y Ddeddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad. Statws Presennol: Ar i lawr. Yn bresennol o hyd mewn ardaloedd megis twyni tywod a thiroedd comin. Materion: - Llai o fwyd (pryfed) oherwydd troi dolydd gwair yn laswellt wedi'i wella ar gyfer silwair. - Mae cynaeafu/ torri yn gynnar yn dinystrio nythod, gan adael adar yn agored i elynion. - Colli tir âr i borfa ddwys. Camau Presennol: # Arolwg Adar Bridio BTO. # Rheolaeth twyni tywod a thiroedd comin. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Sicrhau goroesiad y rhywogaeth ar hyd a lled yr ynys. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Hyrwyddo arferion sy'n gymorth i'r Ehedydd trwy gynlluniau amaethyddol/ amgylcheddol. CCGC, LlCC # Gorfodaeth cyfraith addas, a gweithredu fel bo angen (atal troseddau yn flaenoriaeth). HGC Cynghori # Dosbarthu gwybodaeth ar reolaeth tir sy'n gyfeillgar i'r ehedydd, a sicrhau bod y wybodaeth ar gael yn gyffredinol. YAP, CCGC, YFGA # Rhoddi cyngor ar atal troseddau. HGC

SKYLARK Alauda arvensis This well known ground nesting song bird has declined in lowland areas in recent decades. This is thought to have been brought about through wide-ranging agricultural changes. Serious declines in common species are seen as indicators of great environmental change. Protected under Wildlife and Countryside Act. Current Status: Declining. Still present on areas such as dunes and commons. Issues: - Loss of food supply (insects) due to conversion of hay meadows to improved grass for silage. - Early harvest/ cut destroys nests and exposes birds to predators. - Loss of arable land to intensive grazing. Current Action: # BTO Breeding Bird Survey. # Management of dunes and commons. Overall Objectives and Targets To ensure the survival of the species throughout the island. Proposed Action: Management and Protection # Promote skylark friendly practice through Tir Gofal agri-environment scheme. CCW, WAG # Appropriate law enforcement and action as needed (crime prevention is priority). NWP Advisory # Ensure information on skylark-friendly land management is distributed and generally available. BTO, CCW, RSPB # Provision of crime prevention advice. NWP

Page 28: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Ymchwil/ Monitro # Monitro sefyllfa'r boblogaeth trwy Arolwg Adar Bridio YAP YAP, YFGA Addysg/ Ymwybyddiaeth # Rhoi cyhoeddusrwydd i’r gostyngiad, colli'i chân, a'i phwysigrwydd fel arwydd amgylcheddol. GFGA Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: GFGA, BTO, CCGC, LlCC Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Rhostiroedd yr Iseldir, Twyni Tywod, Ymylon Caeau Rhegen yr Yd

Research/ Monitoring # Monitor state of population through BTO Breeding Bird Survey. BTO, RSPB Education/ Awareness # Highlight the decline in the species, the loss of it's song, and it's importance as an environmental indicator. RSPB Implementation: Lead: RSPB Key players: RSPB, BTO, CCW, WAG Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Heathland, Sand Dunes, Field Edges Corncrake

Page 29: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Y BETRISEN Perdix perdix Hanneru a wnaeth rhifau parau bridio yr aderyn gem hwn, rhwng 1969 a 1991 ym Mhyrydain, fel canlyniad uniongyrchol i newidiadau amaethyddol. Statws Presennol: Anhysbys yn Ynys Mon. Nododd Roberts fod petris yn cadw eu rhifau ac fe'i cofnodir ar hyd ac ar led yr ynys (Jones gol. 1990). Materion: - Cefnu ar y cynhaeaf gwair ac yn ei le cael silwair. Mae cynaehafu yn gynharach yn at dinistrio nythod. - Gall patrymau torri'r gwair ddal adar yn gaeth yng nghanol cae. - Colli'r cyrion o gwmpas caeau âr, a dirywiad gwrychoedd fel ffynonellau bwyd - pryfed. - Newid o ffermio cymysg i bori defaid dwys. - Defnydd o bla-leiddiaid. Camau Presennol: # Tebyg ei bod wedi cael lles trwy gynlluniau cytundeb AAA ( dim ond bychan fu nifer y cytundebau i Dir Gofal ar yr amser sgrifennu). Amcanion Cyffredinol a Thargedau Sicrhau poblogaeth sefydlog iach, gyda dosbarthiad eang. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Hyrwyddo cynllun Tir Gofal i ardaloedd addas o dir pori neu o gnydau tir âr. CCGC, LlCC # Ystyried potential ffermydd bychain CSYM CSYM Cynghori # Sicrhau bod cyngor ar faterion rheolaeth ar gael i dirfeddianwyr ayyb. CCGC, LlCC Ymchwil/ Monitro # Trefniadau monitro tymor hir. BTO

GREY PARTRIDGE Perdix perdix Numbers of breeding pairs of this gamebird halved between 1969 and 1991 in Britain, directly as a result of agricultural changes. Current Status: Not known in Anglesey. Roberts noted that 'Grey Partridges maintain their numbers and are recorded all over the island' (Jones ed. 1990). Issues: - Change from hay making to silage. Earlier harvest dates lead to nest destruction. - Grass cutting pattern can trap birds in middle of field. - Loss of arable margins and decline in hedgerows as insect food sources. - Shift from mixed farming to intensive sheep grazing. - Use of pesticides. Current Action: # Likely to have benefited from ESA scheme agreements (only small uptake of Tir Gofal at time of writing). Overall Objectives and Targets To ensure a healthy stable population with widespread distribution. Proposed Action: Management and Protection # Promote Tir Gofal scheme for suitable areas of grassland or arable crops. CCW, WAG # Consider potential of IACC smallholdings. IACC Advisory # Ensure management advice is available to landowners etc. CCW, WAG Research/ Monitoring # Long-term monitoring arrangements. BTO

Page 30: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Addysg/ Ymwybyddiaeth Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: Game Conservancy Trust, GFGA, CCGC, LlCC, CSYM Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Gwrychoedd Hynafol, Ymylon Caeau

Education/ Awareness Implementation: Lead: RSPB Key players: Game Conservancy Trust, RSPB, CCW, WAG, IACC Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Ancient Hedgerows, Field Edges

Page 31: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Y DYLLUAN WEN Tyto alba Yn cael ei diogelu dan Restr 1 Deddf Bywyd Gwyllt a'r Cefn Gwlad 1981. Statws Presennol: Yn gyffredin. Materion/ bygythion: - Colli tir hela fel ymylon caeau wedi eu haredig. - Colli lle nythu pan fo ysguboriau'n cael eu troi'n dai. - Llygod yn trosglwyddo gwenwyn i’r dylluan. Camau Presennol: # Cadw cofnodion, ac arolwg ar safleoedd nythu sy'n hysbys, gan CCGC a'r BTO. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Sicrhau poblogaeth sefydlog. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Hyrwyddo rheolaeth cynefin ar hyd afonydd, ymylon caeau ayyb. CCGC # Hyrwyddo Tir Gofal yn gyffredinol. CCGC, LlCC # Ystyried potensial ffermydd bychain CSYM. CSYM # Gorfodaeth cyfraith addas, a gweithredu fel bo angen (atal troseddau yn flaenoriaeth). HGC Cynghori # Hyrwyddo cyngor ar gynefin a mannau nythu i dirfeddianwyr, adeiladwyr a datblygwyr. CCGC, CCW, LlCC # Rhoddi cyngor ar gyfraith cadwraeth. HGC Ymchwil/ Monitro # Darganfod/ nodi llefydd sy’n addas ar gyfer rheolaeth cynefin a blychau nythu. Agoriadau: Prosiectau myfyrwyr # Monitro blychau nythu. WRG Addysg/ Ymwybyddiaeth

BARN OWL Tyto alba Protected on Schedule 1 of Wildlife and Countryside Act 1981. Current Status: Widespread. Issues/ threats: - Loss of hunting habitat e.g. arable margins. - Loss of nest sites by conversion of barns and outbuildings. - Secondary poisoning from rodenticides. Current action: # Collation of sightings and survey of known nest sites by CCW and BTO. Overall Objectives and Targets To safeguard a stable population. Proposed Action: Management and Protection # Promote habitat management along rivers, field boundaries etc. CCW # General promotion of Tir Gofal. CCW, WAG # Consider potential of IACC smallholdings. IACC # Appropriate law enforcement and action, as needed (crime prevention is priority). NWP Advisory # Promote advice on habitats and nest sites to landowners, builders and developers. RSPB, CCW, WAG # Provision of conservation law advice. NWP Research/ Monitoring # Pinpoint areas suitable for habitat management and nest boxes. Openings: Student projects # Nestbox monitoring WRG Education/ Awareness

Page 32: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Gweithrediad: GARC/ CSYM Arweiniad: Grwp Adar Ysglyfeithus Cymru - WRG Chwaraewyr allweddol: CCGC, BTO, GFGA, LlCC, AyrA Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Gwrychoedd Hynafol, Coedydd Llydanddail, Ymylon Caeau

Implementation: Lead: WRSG/ IACC Key players: CCW, BTO, RSPB, WAG, EA Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Ancient Hedgerows, Broadleaved Woodland, Field Edges

Page 33: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

MURSEN Y DE Coenagrion mercuriale Un o fursennod lleiaf Ynysoedd Prydain, a hyd ei chorff yn llai na 3 cm. Fe'i gwelir gan amlaf o gwmpas nentydd bas mewn rhostiroedd gwlyb neu, yn fwy anaml, mewn ffen. Statws Presennol: SDdGA Cors Erddreiniog, efallai Cors Goch. Materion: - Draenio safleoedd bridio. - Datblygiad llystyfiant tal oherwydd absenoldeb pori. - Agor nentydd bas bridio yn rhy ddwfn. - Ansawdd dwr. Camau Presennol: Ymchwil, monitro a rheolaeth llystyfiant gan CCGC. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Sicrhau cynnal ac ehangu poblogaeth iach ar yr ynys. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Defnydd, o bosib, o gynllun Tir Gofal i sefydlu ardaloedd bwffer yn ardal Cors Erddreiniog. CCGC, LlCC # Rheolaeth pori - mynd ymlaen, a gwella hyn CCGC Cynghori # Cyngor a gwybodaeth reoli addas a defnyddiol i dirfeddiannwyr mewn ardaloedd cyfagos i Gors Erddreiniog, er mwyn creu bwffer effeithiol i’r ardal. CCGC, AyrA Ymchwil/ Monitro # Dal i fonitro yng Nghors Erddreiniog. CCGC # Arolwg safle yn agos i Erddreiniog. YBGGC # O bosib, gwerthuso safleoedd ar gyfer potensial eu symud. Agoriadau; prosiectau myfyrwyr, CCGC

SOUTHERN DAMSELFLY Coenagrion mercuriale One of the smallest damselflies in the British Isles, with a body length of less than 3 cm. Most often seen around shallow streams in wet heathland or, more rarely, fen. Current Status: Cors Erddreiniog SSSI, possibly Cors Goch. Issues: - Drainage of breeding watercourse sites. - Development of tall vegetation due to lack of grazing. - Overdeepening of shallow breeding streams. - Water quality. Current Action: CCW research, monitoring and vegetation management. Overall Objectives and Targets To ensure the maintenance and expansion of a healthy population on the island. Proposed Action: Management and Protection # Possible use of Tir Gofal scheme to establish buffer areas in Cors Erddreiniog area. CCW, WAG # Continue and improve grazing management. CCW Advisory # Suitable and useful advice and information relating to management for landowners in areas near to Cors Erddreiniog to encourage effective buffering of site. CCW, EA Research/ Monitoring # Continue monitoring at Cors Erddreiniog. CCW # Site survey near Erddreiniog. NWWT # Possible evaluation of sites for translocation potential. Openings; student projects, CCW

Page 34: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Addysg/ Ymwybyddiaeth Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: CCGC, AyrA, YBNGC Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Corsleoedd, Ffen, Rhosdir yr Iseldir a’r Arfordir

Education/ Awareness Implementation: Lead: CCW Key players: CCW, EA, NWWT Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Reedbeds, Fen, Coastal and Lowland Heath

Page 35: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

BRITHEG Y GROS Euphydryas aurinia Iar fach yr haf atyniadol, gydag adenydd melyngoch, llwyd a gwyn. Cadarnle yn Ewrob yw Cymru, gyda dros 180 o gytrefi. Ar Ynys Môn, mae’r lindys yn dibynnu ar y planhigyn clafrllys gwreidd-dan am fwyd. Fe’i diogelir dan Restr 5 Deddf Bywyd Gwyllt a'r Cefn Gwlad 1981, ac fe’i rhestrir yn Anecs II Cyfarwyddyd Cynefinoedd a Rhywogaethau yr UE. Statws Presennol: Bron â diflannu o Ynys Môn. Wedi ei chyfyngu i: WNG Cors Erddreiniog, Gwersyll Ty Croes, Felin Rhosgerrig, twynni Rhosneigr. Materion: - Colli a darnio glaswelltir a rhostiroedd gwlyb oherwydd draenio a gwelliannau amaethyddol, gan gynnwys defnyddio gwrteithiau cemegol. - Newidiadau yn yr arferion pori.. - Angen am rwydwaith o safleoedd addas, a all gynnal poblogaeth gyffredinol (metapoblogaeth) - sydd ag amryw safleoedd addas ganddo. - Angen am safleoedd gyda’r planhigyn bwyd yn gyffredin, o leiaf yn lleol o fewn strwythur glaswellt addas. Camau Presennol: # Prosiect ymchwil i sefydlogrwydd y metaboblogaeth. Arolwg YBNGC/ CCGC. # Manteision i welltiroedd gwlyb a rhosdiroedd yr iseldir dan gytundebau AAA. LlCC Amcanion Cyffredinol a Thargedau Gwarchod cytrefi sy'n bodoli a chadw poblogaeth sefydlog hyfyw ar yr ynys trwy creu cyfleon ar gyfer ehangu’r metapoblogaeth. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Gan dibynnu ar yr ymateb, adfer glaswelltir gwlyb a rhostir gwlyb dan gynllun Tir Gofal, yn enwedig mewn: a) safleoedd sy'n bodoli, neu a oedd gynt, a allai fanteisio, a, b) ardaloedd bwffer wedi'u diffinio o gwmpas safleoedd sy'n bodoli. LlCC, CCGC

MARSH FRITILLARY Euphydryas aurinia An attractive butterfly with orange, brown, and white wings. Wales is a European stronghold, with over 180 known colonies. On Anglesey the caterpillars depend on the plant devil’s-bit scabious for food. Protected under Schedule 5 of Wildlife and Countryside Act, 1981 and listed on Annex II of the EU Habitats and Species Directive. Current Status: Close to extinction in Anglesey. Limited to: Cors Erddreiniog NNR, Ty Croes Camp, Felin Rhosgerrig, Rhosneigr dunes. Issues: - Loss and fragmentation of wet grassland and wet heath habitat through drainage and agricultural improvement, including use of fertilisers.. - Changes in grazing practice. - Need for a network of suitable sites to support an overall population (metapopulation), which has various suitable sites. -Needs sites with at least locally abundant food plant within a suitable sward structure. Current Action: # Research project into metapopulation stability. NWWT/ CCW Survey. # Wet grassland and wet heathland benefits under ESA agreements. WAG Overall Objectives and Targets To safeguard existing colonies and preserve a stable, viable population on the island by creating opportunities for metapopulation expansion. Proposed Action: Management and Protection # Depending on uptake, restoration of wet grassland and wet heath under Tir Gofal scheme, especially in: a) existing and former sites that could benefit, and, b) defined buffer areas around existing sites. WAG, CCW

Page 36: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

# Ystyried ei chyflwyno i fannau y bu ynddynt ar un adeg. CCGC # Gorfodaeth cyfraith addas, a gweithredu fel bo angen (atal troseddau yn flaenoriaeth). HGC Cynghori # Darparu gwybodaeth i dirfeddianwyr mewn ardaloedd cytrefi, gan gynnwys ardaloedd bwffer. CCGC, GGB, YBGGC. # Rhoddi cyngor ar atal troseddau. HGC Ymchwil/ Monitro # Arolygon i fonitro'r cytrefi ac effeithiau gweithredu rheolaeth. YBNGC, CCGC, GGB # Adrodd ar y potensial i ailgyflwyno i hen safleoedd. CCGC # Ymchwilio i'r posibilrwydd ar gyfer annog cysylltiadau rhwng cytrefi. CCGC, GGB Addysg/ Ymwybyddiaeth # Taflen Britheg y Gors i dirfeddianwyr. CCGC # Nodyn Ymgynghori Technegol i ymgynghorwyr. GGB Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: CCGC, LlCC, YBNGC, GGB Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Ffen, Rhosdir yr Iseldir a’r Arfordir

# Consider re-establishment at former locations. CCW # Appropriate law enforcement and action as needed (crime prevention is priority). NWP Advisory # Provide advice to landowners in areas of colonies, including buffer zones. CCW, BC, NWWT # Provision of crime prevention advice. NWP Research/ Monitoring # Surveys to monitor colonies and effects of management action. NWWT, CCW, BC. # Report on potential for reintroduction to former sites. CCW # Investigate potential for encouraging links between colonies. CCW, BC Education/ Awareness # Marsh Fritillary leaflet for landowners CCW # Technical Advice Note for Advisers BC Implementation: Lead: CCW Key players: CCW, WAG, NWWT, BC Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Fen, Coastal and Lowland Heath

Page 37: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

GELE FEDDYGINIAETHOL Hirudo medicinalis Gele fawr, a dyf hyd at 9 cm. Yn byw mewn pyllau a llynnoedd. Fe'i defnyddid yn helaeth gynt gan feddygon. Mae dan fygythiad o farw allan yn fyd-eang. Fe’i diogelir dan Restr 5 Deddf Bywyd Gwyllt a'r Cefn Gwlad 1981. Statws Presennol: Fe'i ceir mewn chwe safle, gan gynnwys Gwarchodfa Natur Genedlaethol Gors Goch, a Chwningar Niwbwrch - GNG/ SDdGA Coedwig Niwbwrch, Gwenfro, Bodeilio a SDdGA Rhos y Gad. Materion: - Safon y dwr a'i dymheredd - Cyflenwad o waed (amffibiaid, adar y dwr, neu stoc domestig). - Collwyd llawer o byllau ffermydd yn y gorffennol. - Colli cynefin trwy olyniaeth. Camau Presennol: # Monitro a chynnal rhagor o arolygon ar safleoedd posib. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Sicrhau poblogaeth sefydlog. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Cynnal safon y dwr a'i wella pan fo hynny'n bosib. AyrA # Rheoli’r safleoedd yn addas, gan gynnwys creu pyllau ger y fath safleoedd. CCGC, YBNGC # Gorfodaeth cyfraith addas, a gweithredu fel bo angen (atal troseddau yn flaenoriaeth). HGC Cynghori # Rhoddi cyngor ar atal troseddau. HGC Ymchwil/ Monitro # Parhau a'r monitro presennol (ac arolwg o safleoedd ar gyfer presenoldeb posib, os na chwblhawyd eisoes). CCGC

MEDICINAL LEECH Hirudo medicinalis A large leech, growing up to 9 cm. Lives in ponds and lakes. Formerly widely used by physicians. Considered to be in danger of extinction world-wide. Protected under Schedule 5 of Wildlife and Countryside Act, 1981. Current Status: Found at six sites, including: Cors Goch NNR and Newborough Warren NNR/ SSSI, Gwenfro, Bodeilio and Rhos y Gad SSSI. Issues: - Water quality and temperature - Blood supply (from amphibians, waterfowl or domestic stock). - Many farm ponds lost in the past. - Habitat loss by succession. Current Action: # Monitoring and further survey of potential sites. Overall Objectives and Targets To ensure a stable population. Proposed Action: Management and Protection # Maintain and where possible improve water quality. EA # Ensure suitable management of population sites, including pond creation near such sites. CCW, NWWT # Appropriate law enforcement and action as needed (crime prevention is priority). NWP Advisory # Provision of crime prevention advice. NWP Research/ Monitoring # Continue present monitoring (and survey of sites for possible presence, if not completed). CCW # Monitor recently made pond next to existing

Page 38: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

# Monitro pwll a wnaed yn ddiweddar ger safleoedd sy'n bodoli, am gytrefu. CCGC, YBNGC Addysg/ Ymwybyddiaeth Gweithrediad: Arweiniad: YBGGC Chwaraewyr allweddol: YBGGC, CCGC, GFGA, AyrA Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Pyllau

sites for colonisation. CCW, NWWT Education/ Awareness Implementation: Lead: NWWT Key players: NWWT, CCW, RSPB, EA Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Ponds

Page 39: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

CRAFANC DEIRAN Ranunculus tripartitus Aelod o deulu’r blodau menyn. Fe'i ceir mewn rhannau bas a lenwir â dwr yn dymhorol ar rostiroedd iseldirol. Statws Presennol: Yn Y Fali, Llyn Hafodol ac wrth yml Llanfaelog. Materion: - Colli cynefin trwy ddraenio a lleihad yn y defnydd a wneir o dir pori garw - Rhywogaeth cyrion mwdlyd; yn dibynnu ar faeddu'r dwr yn achlysurol (gan wartheg ayyb) - Tebygrwydd i aelodau eraill o'r grwp crafanc, sy'n ei gwneud yn anodd i'w adnabod. Camau Presennol: # Monitro gan CCGC a Plantlife. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Amddiffyn y boblogaeth bresennol, a hyrwyddo sefyllfa ffafriol ar gyfer ailsefydlu mewn safleoedd lle'i cafwyd gynt. Camau Arfaethedig: Rheolaeth ac Amddiffyniad # Sicrhau cod cynlluniau rheolaeth a gwarchodaeth ar gyfer safleoedd hysbys. CCGC, Plantlife # Annog ailddechrau pori ar safleoedd rhosdir, o dan Tir Gofal, yn enwedig a) mewn ardaloedd lle y'i cofnodwyd gynt - lle gall had hyfyw fod yn bresennol o hyd, a b) mewn ardaloedd bwffer o gwmpas safleoedd presennol. CCGC, LlCC # Ystyried potential ffermydd bychain CSYM. CSYM # Gweithredu yn addas ar sail canlyniadau arolwg (gweler Ymchwil/ Monitro isod). CCGC, Plantlife

Cynghori # Sicrhau y rhoddir cyngor a gwybodaeth i dirfeddianwyr a thenantiad. CCGC, LlCC, Plantlife Ymchwil/ Monitro # Monitro, lle gwyddys ei fod yn bresennol. CCGC, Plantlife

THREE-LOBED WATER CROWFOOT Ranunculus tripartitus This member of the buttercup family is found in seasonal shallow water-filled areas in lowland heaths. Current Status: At Valley, Llyn Hafodol and near Llanfaelog. Issues: - Habitat loss through drainage and decline in use of rough grazing pasture. - Muddy edge species; depends on occasional disturbance (by cattle etc.). - Similarity to other members of crowfoot group makes identification hard. Current Action: # Monitoring by CCW and Plantlife. Overall Objectives and Targets To protect the existing population and promote conditions favourable for reestablishment in former sites. Proposed Action: Management and Protection # Ensure management plans and protection for known sites. CCW, Plantlife # Encourage reintroduction of grazing at heathland sites, under Tir Gofal, especially a) in areas where formerly recorded - where viable seed may still be present, and b) in buffer areas around present sites. CCW, WAG # Consider potential of IACC smallholdings. IACC # Take appropriate action in light of survey results (see Research/ Monitoring below). CCW, Plantlife Advisory # Ensure advice and information is provided to landowners and tenants. CCW, WAG, Plantlife Research/ Monitoring # Monitor where known to be present. CCW, Plantlife

Page 40: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

# Arolwg yn gynnar yn y gwanwyn, er mwyn cael llun llawnach o bresenoldeb a dosbarthiad. CCGC, Plantlife Addysg/ Ymwybyddiaeth Gweithrediad: Arweiniad: Plantlife Chwaraewyr allweddol: CCGC, LlCC, BSBI Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Morfa Bori Arfordirol a Gorlifdirol, Rhosdir yr Iseldir a’r Arfordir

# Survey in early spring for fuller picture of presence and distribution. CCW, Plantlife Education/ Awareness Implementation: Lead: Plantlife Key players: CCW, WAG, BSBI Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Coastal and Floodplain Grazing Marsh, Coastal and Lowland Heath

Page 41: GERDDI GARDENS - anglesey.gov.uk · CGC a CGRh Eraill: Pyllau, Ystlum, Bronfraith, Madfall ddwr ... Other HAPs and SAPs: Ponds, Bat, Song thrush, Great crested newt. Working for the

Working for the Wealth of Wildlife II - Gweithio dros Gyfoeth Byd Natur II

Y MWSOG PLUOG MAIN GWYRDD Drepanocladus vericosus Mwsog melynwyrdd gyda choesau canghennog deiliog tua 10 cm o hyd. Yn brin yn y DU, ac yn rhywogaeth ucheldirol ar y cyfan, fe'i ceir mewn ffendir isel ambell waith. Fe'i cynhwysir yn Neddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad (Atodlen 8). Statws Presennol: Recordiwyd wrth yml Carreglefn, mewn gwlyptir. Materion - Diffyg rheolaeth, gan arwain at sefydliad llystyfiant trwchus. - Mae gostwng y tabl dwr yn fygythiad posib. Camau Presennol: # CCGC yn gwneud asesiad. Amcanion Cyffredinol a Thargedau Egluro statws y rhywogaeth ym Môn, a diogelu safleoedd. Camau Arfaethedig: Gobeithir bydd yr asesiad yn arwain at ganllawiau ar gyfer gweithredu. Rheolaeth ac Amddiffyniad # Rhestru o bosib, rhagor o safleoedd fel SDdGA. CCGC # Gorfodaeth cyfraith addas, a gweithredu pe bai angen. HGC Cynghori # Rhoddi cyngor ar gyfraith cadwraeth. HGC Ymchwil/ Monitro Gweithrediad: Arweiniad: CCGC Chwaraewyr allweddol: CCGC Prif Gysylltiadau/ Diddordeb ar y Cyd a CGC a CGRh Eraill: Ffen

SLENDER GREEN FEATHER MOSS Drepanocladus vericosus A yellowish-green moss with branched leafy stems up to about 10 cm long. Rare in the UK, and mainly an upland species, it is sometimes found in lowland fen. Included in Wildlife and Countryside Act (Schedule 8). Current Status: Recorded near Carreglefn in wetland. Issues - Lack of management leading to establishment of dense vegetation. - Lowering of water table is at least a potential issue. Current Action: # Assessment underway by CCW. Overall Objectives and Targets To clarify species' status in Anglesey and safeguard sites. Proposed Action: Assessment will hopefully lead to guidelines for future action. Management and Protection # Possible listing of sites as SSSI where not already so designated. CCW # Appropriate law enforcement and action, if needed. NWP Advisory # Provision of conservation law advice. NWP Research/ Monitoring Implementation: Lead: CCW Key players: CCW Main Links/ Common Interest with Other HAPs and SAPs: Fen