GASTROİNTESTİNAL GASTROİNTESTİNAL SİSTEM SİSTEM

((SİNDİRİM SİSTEMİSİNDİRİM SİSTEMİ))

ÖĞRENME ÖĞRENME HEDEFLERİMİZHEDEFLERİMİZ

Sindirim sisteminin histolojik tabakalanması

Sindirim kanalını oluşturan organlar ve histolojik yapıları Özefagus Mide İnce barsak Kalın barsak

Sindirim bezleri Tükrük bezleri Karaciğer Safrakesesi Pankreas

SİNDİRİM KANALININ GENEL YAPISISİNDİRİM KANALININ GENEL YAPISI Gastrointestinal kanal ortak yapısal özellikler Gastrointestinal kanal ortak yapısal özellikler

gösterir. gösterir. Lümen dört tabakadan oluşan bir duvarla çevrilidir; Lümen dört tabakadan oluşan bir duvarla çevrilidir; Tunika mukozaTunika mukoza Tunika submukozaTunika submukoza Tunika muskularisTunika muskularis Tunika seroza (adventisya) Tunika seroza (adventisya)

T. MukozaT. Mukoza Lamina epiteliyalisLamina epiteliyalis Lamina propria Lamina propria Lamina muskularis mukoza Lamina muskularis mukoza

Tunika Submukoza Tunika Submukoza Düzensiz sıkı bağ dokusu Düzensiz sıkı bağ dokusu Submukozal sinir pleksusu (Meissner Submukozal sinir pleksusu (Meissner

pleksusu)pleksusu)

T. MuskularisT. Muskularis iki tabakadan oluşur iki tabakadan oluşur (mide hariç). (mide hariç).

İçte daireselİçte dairesel Dışta uzamınaDışta uzamına

Myenterik plesus (Auerbach sinir ağı)Myenterik plesus (Auerbach sinir ağı)

Tunika Seroza/AdventisyaTunika Seroza/Adventisya

FARİNKS (YUTAK)FARİNKS (YUTAK) Nazofarinks Nazofarinks OrofarinksOrofarinks

YEMEK BORUSU (ÖZOFAGUS)YEMEK BORUSU (ÖZOFAGUS)Özofagus duvarı tabakaları: Özofagus duvarı tabakaları:

Tunika mukozaTunika mukoza Tunika submukozaTunika submukoza Tunika muskularisTunika muskularis Tunika adventisya/serozaTunika adventisya/seroza

Tunika mukozaTunika mukoza Lamina epitelyalis:Lamina epitelyalis: Çok katlı yassı Çok katlı yassı

keratinleşmemiş epitelkeratinleşmemiş epitel

Lamina propria:Lamina propria: Gevşek bağ dokusuGevşek bağ dokusu Lamina muskularis mukoza:Lamina muskularis mukoza: İnce longitudinal İnce longitudinal

düz kasdüz kas

Tunika submukozaTunika submukoza Mukus salgılayan Mukus salgılayan özofagus bezleriözofagus bezleri Mideye yakın bölümde bezler midedeki Mideye yakın bölümde bezler midedeki

gibi lamina propriada yer alır ve gibi lamina propriada yer alır ve özofajial özofajial kardiya bezleri kardiya bezleri denir. denir.

Tunika MuskularisTunika Muskularis İçte dairesel dışta uzamına kas dizilimi.İçte dairesel dışta uzamına kas dizilimi. Özofagusun proksimal ucunda sadece çizgili kas Özofagusun proksimal ucunda sadece çizgili kas

hücreleri, orta parçada çizgili ve düz kas hücreleri, orta parçada çizgili ve düz kas hücreleri, distal ucunda ise sadece düz kas hücreleri, distal ucunda ise sadece düz kas hücreleri bulunur.hücreleri bulunur.

Tunika AdventisyaTunika AdventisyaSadece periton boşluğundaki kısmı seroza ile Sadece periton boşluğundaki kısmı seroza ile kaplıdır. kaplıdır.

MİDE Anatomik olarak: Kardia Fundus Korpus (body) Pilor

Histolojik olarak Fundus ve korpus ortak yapıya sahiptir. Kardia, Fundus ve Pilor olarak incelenir.

Tunika Mukoza Lamina Epiteliyalis: Yüzey epiteli tek katlı prizmatik epitel Alkalen mukus salgılar

Epitel lamina propria içine uzanan çukurcuklar oluşturur. Bu yapılar gastrik çukurcuk adını alır.

Lamina propriada bulunan midenin tübüler bezleri bu çukurcuklara açılır.

Lamina propria gevşek bağ dokusundan oluşur. L. muskularis mukoza

Fundus Histolojisi Fundus bezlerini oluşturan hücre tipleri: Boyun mukus hücreleri Pariyetal (Oksintik) hücreler Zimojen (Esas-Chief) hücreler Enteroendokrin hücreler (DNES) Farklılaşmamış (kök) hücreler

Boyun Mukus hücreleri; Boyun bölgesinde Bu hücrelerin müköz salgısı asidik karakterdedir.

Pariyetal (okzintik) hücreler Mide bezlerinin üst yarısında yoğun bulunur. Sitoplazmaları eozinofiliktir.

Hidroklorik asit İntrensek faktör salgılar.

Aktif durumdaki hücre apikal plazma membranının yaptığı derin girintiler “hücre içi kanaliküller” içerir.

Dinlenme evresinde ise plazma membranı altında tübüloveziküler yapılar izlenir.

Pariyetal hücrelerin aktivitesi çeşitli mekanizmalarla düzenlenir.

Asetilkolin ve gastrin, hidroklorik asit salınımını uyarır.

Histaminde H2 reseptörlerine bağlanarak asetilkolin ve gastrinin etkisini artırır.

Somatostatin gastrin salınımını azaltır.

Enteroendokrin hücreler: Gastrik bezlerin tabanında bulunur.

Enteroendokrin hücrelerdenEnteroendokrin hücrelerden D hücreleri D hücreleri Somatostatin Somatostatin G hücreleriG hücreleri Gastrin Gastrin ECL hücreleri ECL hücreleri HistaminHistamin

Esas (Zimojen) Hücreler: Tubüler bezlerin alt bölümünde daha fazladır. Öncül bir enzim olan pepsinojen üretir. Midenin asit ortamına salgılandıktan sonra aktif

bir proteolitik enzim olan pepsine dönüşür. İnsanda esas hücreler lipaz enzimi de üretirler.

Farklılaşmamış (Kök) hücreler: Boyun bölgesinde az sayıda bulunur. Yüksek mitotik aktivite gösterirler.

Pilor Bezler önemli miktarda lizozim enzimi ve mukus

salgılar. Gastrin salgılayan G hücreleri pilor bezlerinin

müköz hücreleri arasında bulunur. D hücreleri, somatostatin salgılar.

Kardiya Hücrelerin çoğu mukus salgılar. Hidroklorik asit salgılayan birkaç pariyetal

hücre bulunabilir.

Midenin Diğer Tabakaları

T. Submukoza; kan ve lenf damarları içeren sıkı bağ dokusundan oluşmuştur. Bol miktarda lenfoid hücre, makrofaj ve mast hücresi bulunur.

T. Muskularis; Dış tabaka longitudinal (uzamına) Orta tabaka sirküler (dairesel) İç tabaka oblik (çaprazdır) Orta tabaka kalınlaşarak pilor sfinkterini oluşturur.

T. Seroza; Mideyi en dıştan örter.

İNCE BARSAK Duodenum

Jejunum İleum

İnce barsağın iç yüzü yüzey artırıcı katlanmalar içerir;

Sirküler Plikalar (Çevresel-Kerckring plikaları) İntestinal villuslar Mikrovilluslar

İnce barsakta bulunan bezlere intestinal bezler ya da Lieberkühn bezleri denir.

Vilusların tek katlı prizmatik mikrovilluslu yüzey epiteli, bezlerin epiteli ile devam eder.

İntestinal (Lieberkhün ) bezleri oluşturan hücreler:

Kök hücreler Absortif (emici) hücreler Goblet hücreleri. Paneth hücreleri Enteroendokrin hücrelerdir.

M (mikro katlantı) hücreleri; İleumda bulunan Peyer plaklarındaki lenf nodüllerini örten özelleşmiş epitel hücreleridir.

Gastrointestinal Endokrin Hücreler (DNES, APUD Hücreleri);

Parakrin (lokal) Endokrin (kan yolu ile)

Sekretin Kolesistokinin Gastrik İnhibitör Polipeptit Motilin

T. Submukoza Duodenumda Brunner bezleri

İleumun lamina propria ve submukozası Peyer plakları adı verilen lenf nodulü toplulukları içerir.

İnce barsak lenf damarları vilusların ortasında kör tüpler olarak başlar. Bu kapilerler lakteal adını alırlar.

KALIN BARSAK (KOLON) Çekum, Ascending (çıkan), Transvers,

Descending (inen), Sigmoid, Rektum ve Anüs bölümlerinden oluşur.

KALIN BARSAK Kalın barsakta vilus yapısı bulunmaz. Lamina propria da Lieberkhün bezleri

izlenir. Kalın barsak mukozası distal (rektal) kısmı

hariç katlanma göstermez.

Bez epitelini oluşturan hücreler: Goblet hücresi (çok sayıda) Absorptif (emici) hücre Enteroendokrin hücre Kök hücre

Tunika Muskularis tabakası longitudinal ve sirküler düz kas demetlerinden oluşur.

Dış longutidinal tabaka tenya koli denilen uzunlamasına 3 bantlaşma içerir.

Anal kanalın üst kısmında mukoza, anal kanal sütunları (kolonları) veya Morgagni sütunları denilen uzunlamasına katlanmalar gösterir.

Bu katlantılar ve aralarında yer alan sinüsler alt kısımda anal valvi oluştururlar.

Anüse yakın mukozanın yerini çok katlı yassı epitel alır.

APENDİKS Çekumun oluşturduğu kör bir kesedir. Lümeni son derece dardır. Epitel kolonu döşeyen tek katlı prizmatik

örtü tipidir. Duvarında bol miktarda lenf nodülü

bulunur.

KARACİĞER Karaciğer, sindirim sistemi ile kan arasında geçiş

bölgesi oluşturur. Kanlanma %70-80 portal venden % 25-30’da

hepatik arterle sağlanır.

Stroma Karaciğer, bir bağ dokusu kapsülü (Glisson

kapsülü) ile örtülüdür. Hilustan; Portal ven ve hepatik arter girer, Sağ ve sol hepatik kanallar ve lenfatikler çıkar.

Organ, fonksiyonel ve yapısal tanımlamalar için ışık mikroskobik olarak karaciğer lobülleri adı verilen birimlere ayrılarak incelenir.

Karaciğer lobüllerinde ki hepatositler ve sinüzoidal endotel hücreleri, destek sağlayıcı retiküler lif ağıyla çevrelenir.

Karaciğer Lobülleri Klasik karaciğer lobülü Portal Lobül Karaciğer asinusu

Karaciğer Hücresi (Hepatosit) Çok sayıda mitokondri Düz yüzlü endoplazmik retikulum (DER)

(Detoksifikasyon, glikojen metabolizması…). Mitokondri ve DER membranöz yapısından

kaynaklanan eozinofilik boyanma Protein senteziyle ilişkili granüllü endoplazmik

retikulumu (GER) Ribozomlara bağlı bazofilik boyanma Çok sayıda peroksizom Gelişmiş Golgi kompleksi

Kupffer hücreleri Mononükleer fagositer sisteme ait olan

hücrelerdir. Sinüsoidal tipteki kapillerlerin duvarına

yerleşmişlerdir.

Disse Aralığı (Perisinüsoidal Aralık) Hepatositler ve sinüsoidler arasında madde

ve oksijen geçişinin meydana geldiği aralıktır. Burada hepatositleri destekleyen retiküler

lifler izlenir. Bu alanda ito (stellat-yıldızsı) hücreleri

görülür.

Ito Hücreleri Mezenşimal orjinli Yağ depolanması ve A vitamini

metabolizmasıyla ilişkilidirler. Patolojik durumlarda kollajen üreten hücrelere

dönüşürler.

Mall aralığı (Space of Mall): Klasik karaciğer lobülünün periferinde yer alır. Disse aralığındaki interstisyel doku sıvısı Mall

aralığında toplanır. Portal alana ilerleyerek lenfatik damara direne

olur.

Safra Kanal Sistemi Safra karaciğerin ekzokrin salgısıdır. İntrahepatik ve ekstrahepatik safra

kanalları aracılığıyla safra kesesine ulaşır.

SAFRA ve SAFRA KESESİ Safra bileşenleri: Su Kolesterol Lesitin (fosfolipit) Safra pigmentleri (bilirubin ve biliverdin) Safra asitleri (kolik asit)

Safra Kesesi Safra kesesi duvarının tabakaları:

T. Mukoza: Tek katlı prizmatik epitel ve lamina propriadan oluşur.

Fibromusküler tabaka; düz kas ve bağ dokusu liflerinden oluşur.

Seroza; en dışta seröz membranla çevrilidir.