Genetiği

Değiştirilmiş

OrganizmalarProf.Dr. Kemal GÜVEN

Dicle Üniversitesi

Fen Edebiyat Fakültesi

Moleküler Biyoloji ABD Başkanı

Basit Basit tanımlarla tanımlarla başlayalım başlayalım önce....önce....

DNADNA : DeoksiriboNükleikAsit : Genetik bilgiyi içeren genleri taşıyan ikili sarmal

KROMOZOMKROMOZOM : Sıkıştırılmış DNA iplikçikleri yumağı

GEN GEN :DNA molekülü üzerinde yer alan ve protein üretimi için gerekli şifreyi taşıyan diziler

GENOMGENOM : Bir organizmanın toplam DNA içeriği

GDO nasıl uygulanıyor ?GDO nasıl uygulanıyor ?Uygulama gen mühendisliğinin işi... Gen mühendisliğiGen mühendisliği ise; kesme, yapıştırma ve çoğaltma işleminin mühendisçe uygulanması... Aktarılacak gen önce, bulunduğu canlının DNA'sından kesilerek çıkarılıyor. Sonra vektörvektör adı verilen bir taşıyıcı virüs virüs ile bu gen, DNA molekülüne yapıştırılıyor.

GDO Bir canlının gen diziliminin değiştirilmesi ya da ona kendi doğasında bulunmayan bambaşka bir karakter kazandırılması yoluyla elde edilen canlı organizmalara “ Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar” veya kısaca GDO adı verilmektedir.

Genetik Mühendisliğinin Zirai uygulamaları: Biyoteknoloji ile küçük bir alanda daha fazla yiyecek üretimine, daha az su kullanımına ve biyoçeşitliliğe az zarar verileceği söylenmektedir (doğal habitatlar için daha fazla alan). 1-Daha besleyici bitkiler elde etmek (Altın pirinç)2-Virüslere dirençli bitkiler3-Uzun ömürlü bitki eldesi 4-Tatlı bitkiler 5-Herbisitlere dirençli bitkiler6-Böceklere dirençli bitkiler

“Dünyanın çok büyük bir kısmı açtır ve genetik olarak değiştirilmiş genetik olarak değiştirilmiş bitkilerbitkiler, yüksek verimli, hastalıklara dayanıklı üretimi doğururlar. Dolayısıyla dünyada açlığı önlemenin tek yolu,açlığı önlemenin tek yolu, genetik olarak değiştirilmiş organizmaların üretimini gerçekleştirmektir.

George W. Bush

ve AMERİKAN

ve AMERİKAN

YARDIMI !..

YARDIMI !..

Uzmanlar, mevcut tarım kapasitesinin dünya nüfusunun ihtiyaçlarını karşılamak için yeterliyeterli olduğunu söylüyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO’nun 1990 yılı raporuna göre; tahıl üretimindeki artış, nüfus artışından % 50 daha üretimindeki artış, nüfus artışından % 50 daha fazla.fazla.

Anlaşılacağı gibi sorun üretimden değil, dağılımın adil dağılımın adil olmayışındanolmayışından kaynaklanıyor.

1122

ama...ama...

Dünyada insan besini olmaya uygun , 80.000 (seksen bin ) bitki türü var.

Tarih boyunca 3.000 kadar bitkiyi yiyecek olarak kullanmışız !.. Bugün yetiştirilen tür sayısı

150 Ve günümüzde yalnızca 1515

(onbeş) kadar bitki türü; tüm dünya nüfusunun

%90%90’ını doyuruyor.

80.000 > 3.000 > 150 >1515

1515’e inen çeşidin genleri ile oynamakgenleri ile oynamak daha kolaydı ve artık şarttı !..

Çünkü, farklı cinsler azaldığı için üretim üretim artmalıydı !..artmalıydı !..

Bir de şu sonuçlara bakın :

Bir de şu sonuçlara bakın :

1950 den bu yana gübre miktarı 1010 kat artmasına rağmen birim başına verim %50%50 azalmış durumda..

Tarım ilacı kullanımı giderek artarken, tarım zararlılarına kaptırılan ürün miktarı da % 100% 100 artmış durumda !.

“azalan verimler ilkesi” gereği, transgenik bitkilerle sağlanan üretim artışının da aynı akıbete uğrayacağını çok yakında göreceğiz…

11

22

33

GDOGDO Yol Yol

HaritasıHaritası

Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar

“Genetically Modified Organism” “GM” veya “GMO”

Daha çok verimverim, gelirin artmasıgelirin artması, ülke ekonomisinin gelişmesi, refah düzeyinin artışı, tarımın endüstrileşmesitarımın endüstrileşmesi gibi hedefler gösterildi önce.

Bu güzel yarınlar için; sentetik, kimyasal sentetik, kimyasal gübrelergübreler kullanılması, zararlı ot ve böceklerin, mikropların ilaçlarla yok edilmesi gerektiği bilinci yerleştirildi.

11

22

Böylece, gübre fabrikalarıgübre fabrikaları ile, ecza endüstrisiecza endüstrisi dev büyümeler gösterdi. İlacı daha güzel püskürten, gübreyi daha iyi atan, toprağı daha kuvvetli ve hızlı işleyen makina teknolojilerimakina teknolojileri geliştirildi.

Gübreye alışan bitki daha çokdaha çok gübre istedi, ilaca bağışıklık kazanan böcekleri öldürebilmek için daha kuvvetlidaha kuvvetli zehirler gerekti...

33

44

Dünya üzerinde kullanılan Tarım Kimyasalları nedeniyle toprağın , havanın suyun kirlenmesi, insan sağlığının bu kimyasallardan aşırı derecede zarar görmesini öne sürerek İnsan ve Ekolojiyi korumak Dünya Açlığını engellemek için Biyoteknolojinin kullanılmasının GDO’lu

ürün yetiştirmenin ŞART olduğunu söylediler.

<

yani dıştan müdahale başarısız olunca, canlıların genleri ile genleri ile oynamaya oynamaya başlandı !..başlandı !..

““AÇLIK”AÇLIK” başlığı altında desteklenenin çiftçilik değil, tarım sanayiitarım sanayii olduğu kuşku götürmez.. ve bu sanayi kuruluşlarının büyük bir kısmının çok uluslu şirketlerçok uluslu şirketler olduğunu tahmin etmek zor değil !.

Evet, arkadaki gerçek : GDOGDO’lu ürünlerin gıda yardımı adı altında satışı !..

Kimlerdir bu çok çok uluslu şirketleruluslu şirketler ?

Dünyada GDO’lu tarım ve yem

ürünlerinin tohum tohum piyasasıpiyasası 8-10 8-10

firmanın elinde. Bu firmaların ana

hedefi; tüm ülkelerin tüm ülkelerin tarım ve tarım ve

hayvancılığını, hayvancılığını, tohum alımında tohum alımında

kendilerine kendilerine bağlamak..bağlamak..

GDO ların kullanımı

GDO ların kullanımı

ve çevreye salınımları

ve çevreye salınımları

sonucunda ne oldu ?

sonucunda ne oldu ?

Arılar ve rüzgarlarArılar ve rüzgarlar GDOGDO’lu polenleri alıp, komşu tarla ya da köylerdeki geleneksel ekimin üzerine bıraktılar..

11

Böylece; değiştirilmiş genler diğer bitki türlerine atlayarak, bulundukları çevredeki doğal türlerde de genetik çeşitliliğin genetik çeşitliliğin kaybıkaybına neden oldu. Yabani türlerin doğal doğal yapılarında sapmalaryapılarında sapmalar meydana geldi.

22

İddia edildiğinin aksine, GDOGDO’lu tohum kullanan çiftçilerin, daha fazla daha fazla tarım ilacıtarım ilacı kullandıkları ortaya çıktı..

33

44GDO teknikleri kullanılarak herzaman verim de artmıyordu. Bazı ABD çiftçileri, düşük düşük verimverim nedeniyle GDO tüccarlarına karşı davalar açtı. Birkaç yıllık ekimin sonunda üreticiler, GDO’lu verimin, geleneksel tarımın geleneksel tarımın altındaaltında kaldığını gördü..

Frankeştayn Gıda olarak nitelenen,kolera bakterisikolera bakterisinin genini taşıyan yonca, akrep akrep geni taşıyan pamuk,tavuk tavuk genigeni taşıyan patates, balık balık genligenli domates gibi gıdalar, doğal çeşitliliğe zarar vermekte ve bunların,yeni yeni Frankeştayn’larFrankeştayn’lar yaratması olasılık dahilinde…

55

Uzmanlar, hastalıklara ve böceklere direnç gösteren transgenik transgenik bitkilerin diğer bitkilerden daha daha yüksek bir alerjik yüksek bir alerjik potansiyelpotansiyele sahip olabileceğine dikkat çekmekteler..

66

Genetik yapısı değiştirilmiş patateslerin fareler için toksiktoksik olduğu, bağışıklık sisteminde bozukluklarbağışıklık sisteminde bozukluklar, viral viral enfeksiyonlarenfeksiyonlar gibi birçok etkileri olduğu ortaya çıktı..

77

Bilim insanları iki tür potansiyel tehlikeye dikkat çekiyor; durgun virüslerin yeniden harekete geçmesidurgun virüslerin yeniden harekete geçmesi ve virüsler arasında yeni bulaşıcı diziler bulaşıcı diziler oluşturabilecek kombinasyonlar !.. oluşturabilecek kombinasyonlar !..

Virüs DNA’sının farefare genomuna yerleştiği ve hamile farelere yedirilen virüs DNA’sının yeni doğmuş yavruların hücrelerine geçtiği kanıtlandı.

88

Sağlık Sağlık . riskleri : riskleri :

1-1- Antibiyotiklere karşı Antibiyotiklere karşı dayanıklılıkdayanıklılık oluşturması,

2-2- Gıda olarak kullanımda insan ve hayvanda toksiktoksik ya da allerjikallerjik etki yapması,

3- 3- Doğrudan alım durumunda, insan ve hayvan bünyesindeki mikro organizmalarla mikro organizmalarla birleşme ihtimali.birleşme ihtimali.

99

Açlığı sona erdirmek,Açlığı sona erdirmek,

daha çok ürün elde etmekdaha çok ürün elde etmek amaçlı gayretin sonuçlarını amaçlı gayretin sonuçlarını

gördünüz. gördünüz.

Bir de şu Bir de şu düşündürücü düşündürücü hesabahesaba göz atalım !.. göz atalım !..

ABDABD Tarım Bakanlığı’nın verilerine göre, Amerika’da her yıl üretilen gıdanın % 25 % 25 ’inden fazlası israf ediliyor. Sadece 1995 yılında çöpe atılan gıda miktarı 43 milyon ton.43 milyon ton. Bir kişinin günde ortalama 1.5 kilo gıda tükettiği düşünüldüğünde, israf edilen gıdanın yarısı ile 40.000.000 40.000.000 kişinin doyması mümkün.

Sadece %5’i bile geri kazanılsa 4.000.000 insanın %5’i bile geri kazanılsa 4.000.000 insanın doyması sağlanabilir.doyması sağlanabilir.

Dünyada açlık sınırının altında 800.000.000 insan800.000.000 insan olduğu biliniyor.

Bir günde açlıktan ölen çocuk sayısı ise ortalama

35.00035.000Yani sadece AmerikaAmerika, bir günlük atıklarının % 15’i% 15’i ile, ölen tüm çocukların

hayatını kurtarabilir..hayatını kurtarabilir..

Bunlara

Bunlara

rağmen...

rağmen...

Bu güne kadar 500.000500.000’den daha fazla gene patent verildi.

Küresel ölçekte üretilen bitkilerKüresel ölçekte üretilen bitkiler üzerinde, 132132 patent var. mısırda 6868 patateste 1717 soyada 2525 buğdayda 2222..

GDOGDO’lar, patent kapsamında patent kapsamında korunuyor.korunuyor. Yani, genetik yapısı değiştirilen ürünler artık patentlenebiliyor. Çünkü bu çalışmaları yapan şirketlerin temel kazancı patent bedelipatent bedeli tahsil etme üstüne kurulu..

Biyoteknoloji, canlılar üzerinde patent hakkıcanlılar üzerinde patent hakkı iddia edilmesinin önünü açıyor. Genetik olarak değiştirilmiş tohumu eken çiftçi, hasattan sonra elinde kalan tohumları yeniden kullanırsa, patent sahibine bedel ödemek zorunda kalıyor... Tarımsal üretimin en temel ve en eski yöntemlerinden olan, kendi ürününden gelecek yıl için tohumluk ayırma hakkı, bu şekilde ortadan tümüyle tohumluk ayırma hakkı, bu şekilde ortadan tümüyle kaldırılmış oluyor. kaldırılmış oluyor.

Genetik tarımın önde gelen şirketlerinden Delta and Pine Land, tohumların yeniden ekilmesini engelleyenyeniden ekilmesini engelleyen bir tohum kısırlaştırma yöntemi geliştirdi.“Terminatör”“Terminatör” olarak adlandırılan bu teknolojinin amacı, genetik tarım yapan çiftçilerin patent ücretlerinipatent ücretlerini düzenli ve eksiksiz ödemelerini sağlamaktı. Kimyasal madde ile spreylenmediği sürece tohumlar, kısır kısır oluyorlardı. Şirketin adamları geliyor, tarlayı o kimyasal madde ilekimyasal madde ile spreyliyordu. Böylece bloke edici anahtar kapanıyor ve tohum tekrar doğurgan hale geliyordu. tekrar doğurgan hale geliyordu.

Hem tohum satılıyordu, hem sprey. Yani, kâr üstüne kâr...kâr üstüne kâr...

Monsanto, Roundup isimli ot ilacına toleranslı Roundup Ready Roundup Ready markalı GDO’lu tohumlarmarkalı GDO’lu tohumlar geliştirdi ve sattı. Üretilen bitkilere atılan Roundup tüm yabani otları öldürüyor ama ana ürüne zarar vermiyordu. Çapalama derdinden kurtulan çiftçinin bolca kullandığı Roundup , Monsato’nun du. Böylece hem tohum satılıyordu hemde ilaç. Yani kâr üstüne kâr... kâr üstüne kâr...

tatlı kârlar....

2002’de ABD ve Arjantin’den ülkemize ithal edilen soya fasulyesi, soya yağı, soya küspesi, mısır ve mısır özü yağında,

toplam ithalatın %73%73 ’ünü GDOGDO lu ürünlerin oluşturduğunu artık öğrendik .Yağlık ve yemlik olarak

yurdumuza giren GDO’lu tohumlar artık milyon tonları bulmakta ...

11Türkiye’de neler oldu ?

Genetik modifikasyona uğramış mısırlar,soyalar mısırdan ve soyadan mısırlar,soyalar mısırdan ve soyadan yapılmış gıdayapılmış gıda ürünleri soframıza misafir oluyor mu bilmiyoruz...

GDO’lu ürün kullandığı bilinen CargillCargill, NovartisNovartis, ZenecaZeneca, DuPontDuPont, SyngentaSyngenta, Monsanto Monsanto ve Dow Dow ChemicalChemical gibi GDO üreticisi şirketlerin Türkiye’ye getirdiği ürünler,ülkemizde yaptıkları tohum üretimleri mercek altına alınacak mı, onu da bilmiyoruz...

Ülkemizde henüz GDOGDO’lu ürünler hakkında, yeterli kamuoyu bile oluşmamıştır.. 22

3344

Giren ürünlerin hiçbirisi Tarım Bakanlığı tarafından kontrol edilmemektedir...

Ülkemizde, ithal edilen veya satışı yapılan GDO’lu ürünler,yapılan tohum üretimleri hiçbir resmi kurum tarafından analiz edilmemektedir...

Ülkemize GDO’lu ürün girişi yasak olmasına rağmen, bu tip ürünlerin ithalatının kontrolü yoktur ve girişler sadece beyana dayalıdır...55

6677

Tarlalarımızı ve Sofralarımızı ,

Üreticimizi ve Tüketicimizi

Yaşamımızı ve Ekolojimizi

başta Dünya Ticaret Örgütü olmak üzere yayılmacı ülkelerin biyoteknoloji şirketlerinin

dayattığı GDO’lu Tohumlar ve Gıda Ürünlerinden koruyacak bir

Biyogüvenlik ve Gıda Yasamız yoktur...

Hepsinden önemlisi...

Türkiye’de GDO konusunda en fazla dikkat edilmesi gereken hususlardan biri

Bu genlerin doğal bitki türlerine geçerek, yabani türlerin doğal yapılarında sapmalara yol açmalarıdır. Türkiye, biyolojik zenginlik bakımından çok şanslı bir ülke; 11 bin bitki türünden 3 bin 700 kadarı, başka hiçbir yerde bulunmayan endemik türler.

Tarımsal biyolojik çeşitlilik açısından da Anadolu çok önemli çünkü buğday, arpa, yulaf, nohut gibi günümüzde dünya nüfusunun çok büyük bir kısmının gıdası haline gelmiş bir çok ürünün gen merkezi de bu topraklar. Bu zenginlik aynı yer altı kaynakları yada tarihi eserler gibi o ülkenin en önemli zenginliklerinden biridir.

GDO’lu tarım, kendi dışındaki tüm tarım şekillerini ve özellikle ekolojik tarımı yok eden totalitertotaliter bir tekniktir.

Diyoruz ki:

Diyoruz ki:

GDO’lu besinler, geleneksel ve yerel beslenme kültürü ve hakkına açık bir saldırıdır !.

Yaşam bütündür ve bütün canlılar Yaşam bütündür ve bütün canlılar ( mikroorganizmalar, bitkiler, hayvanlar ve insanlar ), ( mikroorganizmalar, bitkiler, hayvanlar ve insanlar ),

milyonlarca yıl boyunca değişerek bugüne geldi.milyonlarca yıl boyunca değişerek bugüne geldi.

İnsanın doğaya müdahalesi yenidir. Doğanın doğasını yeterince anlamadan ona müdahale etmek haksızlıktır!

Alternatif; Organik tarımdır. Doğayı kirletecek gen aktarımı ve kimyasal madde kullanımından kaçmaktır.

Doğanın herhangi bir parçasında yapılan en ufak bir değişiklik, bütünde onarılamaz yaralar açabilir. Genleriyle oynanmış ürünlerin yapabileceği değişikliklerin geri dönüşü yoktur.

Yaşam

Patentlene

mez...