O! -A

r\

Vt-^

>Epistole Mathiae CorviniRegis Hungri ad Pontifices, Imperatores, Reges,Principes aliosqu virs illustres datae, nunc

primum^)

excusae et notis etiam quibusdam illustratae.

A

kiad felhasznlta a hdervri codexet, mely

abban az idben a Jzus-trsasg pozsonyi knyvtrban volt, valamint a Haager s a pozsonyi trinitariusok kziratait.^),

*) Ndasdy Tamshoz rt levelben emlti, hogy Bonfin kinyomatsa utn gymond epistolas regis Mathiae et aliorum eo tempore in republica principum virorum, que luce digna vise fuerint,

edre cogito, quas magija ex parte*)

sum

consecutus. (Orszgos levltr.)I.

A

kis

nyolczadrt ktetekbl azIII.

209 lapon 95 darabot, a

11,

147 lapon 51 darabot, a

113 lapon 54 darabot, a IV. 284 lapon

97 darabot tartalmaz.

Az

utols ktet

elbb

jelent

meg

(1743.)

mint Ko-

az els hrom. (1744.) Ugyanezen kiads pldnyai, j czmlapokkal s

akadmiai thesisekkel

elltva,

1745. s

1746.

Nagy-Szombatban

s

lozsvrtt forgalomba hozattak. Ellenben j kiads negyedrtben indult

meg

1764,.)

Kassn

;

de az els ktettel megakadt.ismerteti,

A

Hdervri kziratot

a Haager-flre

utal

az

elszkban.

EliSZ.

IX

Nhny:

vtizeddel utbb, a Jzus-trsasg egj:

iusik tuds tgja

Kaprinai Istvn, nagyra tervezett.

munkban Hungria diploniatica tempribus Mathiae de Hunyad Regis Hungri szndkozott aMtys uralkodsra vonatkoz sszes trtneti emlkeket kzztenni, s magyarz szveggel kisrni. De csak kt ktet jelenhetett meg,^) melyekben az1461-ik vig jutott.

Azgon trt

Teleki Jzsef, ki a

ms formban, grf Hunyadiak kora Magyarorszczm nagy munkjhoz hrom ktet oklevltervt vitte keresztl,>

csatolt."^)

De ebbe

csak az ltala

flkutatottfl.

kiadatlan leveleket s okiratokat vettejk,

Kiemel-

hogy klfldi knyvis

s levltrak kincstrai-

bl

mertett > nvszerint a prisi nemzeti knyv-

trbl, a

mncheni llami

levltrbl, a

grfok rideggi levltrbl sprgai knyvtrbl.

Staremberg a Lobkovitz berezegek

sszesen 808 darabot kzl, melynek azonban tlnyom rsze okiratokbl ll. A levelek s rendeletek s^ma 342-re megy. A Magyar Tudomnyos. Akadmia ltal kzrebocstott'Diplomacziai.

Emlkek Mtystartalmazza.

kirlyfel-

korbl ngy. ktetben^) az olasz levltraknakkutatottanyagkszlettdiplomatiai

Azonban adarab)

iratok nagy tmegben7 1 levl talltatik.

(1089

Mtystl csak

A

Magyarorszgi Vatikni Okirattr*

I.

soro-

zatnak VI. ktete gyannt

(1890.) jelent

meg

')

Bcsben, 1767. s 1771.

*) )

A X XII.

ktetek. Pest.

18531857.

Budapest 18751878.

Xmeg

KLiSZ.

a kiadottakatAhazai

Mtys kirlyis

levelezse a

reproduclva

Mtystl 107,s

ppkkal*, mely

a ppktl 101 levelet kzl.s klfldi

oklevltr-kiadvnyok

egyb trtneti munkk, melyek Mtys kirly ural-

kodsnak korszakra kiterjeszkednek, szintn tetemes szm darabot tartalmaznak Mtys kirly levelezsbl/)

Mindezt sszevve. Mtys kirly nyomtatsbanmegjelent leveleinek szma 782-re, a hozzkiadott levelek 170-re rg.rt s

Habr, figyelembe vve a pusztulst, mely ha-

znkbanlthat,

s rszben klfldn is a levltrakat rte,;

ezen szmot jelentkenynek mondhatjuk

elre volt

hogy

azt jabb knyv- s levltri kutat-

sok tetemesen gyarapthatjk.

s mikor errezott,

e

sorok irja (1889.) vllalkotvizsg-

vrakozsban

Mrlsa azons VII.

a N^emzeti

nem csaldott. Mzeum kziratainakvezetett,

meglep eredmnyrealatt

szm

hogy a II. ismertetett levlgyjtemnyek

')

Ezek kztt legjelentkenyebbek a kvetkezk:

:

Segesser

Die Beziehungen der Schweizer zu Mathias Corvinus.

Luzern. 1860.

Archv fr Kund sterreichischer

Geschichtsquellen. (A bcsiktetek. Bcs.

Akadmia

kiadsa.)

I.,

VII., LIV., LV.,

LXV.

18481886.

CJimel.

Monumenta Habsburgiaca. I III.1

Bcs.

18541858.

Palacky. Urkundliche Beitrage zur Gescbichte Bhmns. (Bcsi

Akadmia

kiadsa. Fontes. XX.) Bcs.

860,

Scriptores

rerum silesicarum. VII IX. Boroszl. 1872

1876.

ELSZ.

XI

ekkorig a trtnetrk figyelmt kikerltk, s Mtyslevelezsbl 130 kiadatlan darabot tartalmaznak.Levltri

kutatsaimban mindenekeltt

azon

orszgokra irnyoztam figyelmemet, melyeket Mtyshdt fegyvervel hatalma al hajtott, s a melyekkel diplomatiai sszekttetsben llott.

Bcsben: a

cs. s k.

llami levltr, a

cs.

s k.

udvari knyvtr;

Prgban: a csehorszgi Nemzeti Mzeum kzirattra, a fkptalan s a Lobkovitz herczegekknyvtraBoroszlban: a vrosi levltr s knyvtr;Berlinben : a kirlyi hzi levltr

Drezdban, Mnchenben, Bambergben s Weimarban : az llami levltrak Rmban: a vatikni knyv- s levltr;Flrenczben:az

llami

levltr

s

nemzeti

knyvtr

Modenban s Milnban az llami levltrak Mantuban: a Gonzaga-levltr:

Velenczben: az llami levltr s a szent-Mrk-

knyvtr,

jelentkeny anyagkszletet nyjtottak.

Es mikor ezen munklatok fell a Magyar Tudomnyos Akadmia Trtnelmi Bizottsgnak 1890. november havi lsben jelentst tettem, mr is kimutathatm, hogy Mtys kirlynak ngyszznl tbb kiadatlan levelell

rendelkezsemre.^)ki-

Ezen alkalommal indtvnyt tettem Mtysrly levelei teljes

gyjtemnynek kiadsa rdekben.

')

A jelents

megjelent a

Magyar Knyvszemle

1890.

vfolyam

1

10.1.

XII

BliQSa,

'A Trtnelmi Bizottsg, egyarnt indttatva hazai trtnetnk egyik legnagyobb alakja irntikegyelettlmltatstl,ss levelei

trtnet-ktfi fontossgnakaz indtvnyt,

rrkszsggel fogadta el

engem bzott nieg a gyjtemny kiadsval. Abban llapodott meg, bogy a gyjtemnybe felveendk Mtys kirlynak mr nyomtatsbanmegjelent leveleiis,

lehetleg az eredeti vagy

leg-

rgibb pldnyok utn kszlt

j

msolatok utn

ellenben a Mtys kirlyhoz intzett levelek,

mg

ha kiadatlanok

is,

csak annyiban foglaljanak helyt

a gyjtemnyben, a mennyiben Mtys kirly leveleinek megrtse s felvilgostsa rdekben kzz-

ttelk kvnatos.

/

\

i:"

A

levlgyjtemnynek hrom osztlyba csoporel.'.

tostsa hatroztatott

vi

.

.

.

Az els a klgyi levelezst, a msodik a Magyarorszg bels kormnyzsra vonatkoz leveleket,

a harmadik a Mtys ltal meghdtott osz-

trk s cseh tartomnyok bels kormnyzst illet

minthogy a levelek foglaln magban hrom csoportja Mtys kirly tevkenysgnek hrom kln irnyt vilgtja meg.leveleket;

ezen

Akzz.terjed.

klgyi osztly els ktett bocstjuk me

Ez Mtys trnralpttl bezrlag 1479-igs

Az idegen fejedelmekhezezeknek kormnyfriaihozssizes

kztrsasgokhoz,

s tancsosaihoz intzettis

levelek mellett, azon levelek

helyet talltak,

BLSZ.

XIIIs

melyeket klfldre bocstott kveteihez

klgyek

trgyban magyar tancsosaihoz intzett.

Adunk.

leveleket egsz terjedelmkben kzljk.

A

helyesrs tekintetben a Trtnelmi Bizottsg egyb

oklevltraiban kvetett gyakorlathoz alkalmazko-

A

hol szksgesnek mutatkozott, jegyzetek-

kel s utalsokkal igyekeztnk a szveget felvilgostani.

Prakni Vilmos.

MTYS KIRLY

KLGYI LEVELEI.1458 1479.

:!.

f

T

i^!'

Y

-

U.:^.i

!_..

U'

148.

mrczitts

15.

Podjeh-Jci

Gyrgy cseh

hirlynah.

SzerencseMvnatait fejezi

cseh hirlyly megvlasztatsa

allcalmbl.

Mathias Dei gratiaOeorgioinoliti

etc.

Serenissimo priucipi dominregi,fratri,

regni

BohemieSalutem

iiiimo

tamquain

patri uobis carissimo.

et

prosperos ad vota succes-

sus. Serenissime princeps.

Postquam rerum successus secunipsamque vestramfelicitatis

darum

vestre

fraternitati advenisse,

fra-

ternitatem in regem Bohemie electam intelleximus, ea plaueexpleti fuimus letitia, ut illum

Romane

diem, quo

primum

Marcelli

prelio

Nolanafelix,

apud

menia

Hanibalis

agmina conciderunt,sempiternequelaudi

gaudii svavitate superasse contendereut faustum et ut saluti

mus. Id vestre fraternitati ut.sit,

profecto in vestre fraternitatis electione(ut

maximopere exoptamus. Cernimus quod virtutem ipsamest.

sepe

alias) fortuna

quoque comitatamutuis

Jamque Deoprouti

propitio,^)

virtuteque

comite,

invicem,

ex

amborum nostroquam auctissima, christianoque orbi exinde speramus comoda accrescere quam cumulatissima.2) Ceterum quid de Nicolao de Wylak wavc(miuncto vinculo tenemur, collatis auxiliis,

rum

regna, incrementa

susceptura

snt

wda Transsilvanoilla

vestra fraternitas nobis alias significarat.

ut idem ex vestre fraternitatis monitionibus edoctus

omuianosita

facturus foret, que nobis idem grata cognovissetet

;

svasionibus

documentis vestre fraternitatis

edocti, induex])e-

bitatam fidem de eodem Nicolao waywoda sperantes

ctabamus; sed')

aliter evenit

quam

rati

eramus.

Nam

idem

')

A A

kziratban toUhiba

:

proposito.:

kziratban ezutn

ll

(Hec hactenus.)

(?)

MTYS KIRLT LEVELEI.

MATYAS KIRLY LEVELEI.per nos solemnibus oratoribus advocatus, datis etiam eidem-

omnibusstrictiori

et

singulis

securitatibus^ salvispotest,

etiam conductibusreliquis adminiculis

forma que esse

omnibus

cumulatis, insanabili

quodam suo

ingenio utitur, novas semper

dilationum causas conquirendo, ad nosdiffert

advenire

destitit et

de presenti;

cum tandem

nos

omnia

illa

adimplevestra

verimus,

que (pro) parte eiusdem Nicolai waywode

fraternitas a nobis expectabat, patientissime etcaritate

cum summa

eundem expectando. Verum jam cernimus, quod idem

patientiam nostram contempnat, nec ad nos advenire curet,colludere nobis plne videtur. Igitur deinceps,vitate regni nostri contra

cum pro

no-

huiusmodi factiosos homines neces-

sario providerenolit,si

habeamus, vestra fraternitas nobis imputarealiquis

casus

eidem Nicolao waywode advenerit,.

cum nos ad tutamenlamur.

regni nostri necessitate

quadam

impel-

Non dubitamus etiam, quin ipsa vestra postquam eundem Mcolaum waywodam et ipsiusternitatis svasionibus nostrisque

fraternitas^

vestre fra-

mandatis renitentem videat,alios

contrariantes

eundem Nicolaumconsilio,id,

et quoslibet

nobis contra-

favore et auxilio aderit

effectivo.

Omnium

extremovidelicet

quod vestra fraternitas a nobis exoptavit, ut unum episcoporum nostrorum ad felicem vestre fracoronationem affuturam transmitteremus, idipsum

ternitatis

tot desiderio solidaque voluntate facturi sumus.

Etper

in hoc

ipso

sicuti

in

reliquis

rebus,

tamquam

patri,

omniade-

complacere

ipsi vestre fraternitati

curabimus.

Optamus

nique, ut tempus sue coronationis vestra fraternitas suis inlitteris velit

nobis denotare. Vestram fraternitatem

longevaanularipost.

valere optamus in tempra. Presentes sigillo nostro

fecimus

communiri.

Dtum Bude,

feriaetc.

quarta proxima

festum beati Gregorii pap, anno

LVIIIregis

Ad mandtum proprium dominicellarius.

Albertus electus Nitriensis vicecan-

ben. 181.

(A prgai fkptalan G. XIX. jelzet XV. szzadbeli codexKiadva 1. Fontes rerum Austriacarum. Series II. Tom..:

XX.

138.)

\

1458. MRCz. 27.

2.

148. vturcz. 27. Podjbrad Gyrgy cseh hirlynak. Tudomsra hozza, hogy a htden Gishra Jnos dlen fegyveresen fog fllpni.

Mathias dei gratiaGeorgio eademsuccessus.

etc.

Serenissimoet

principi

dominad vota

gratia

etc.

salutem

prosperos

Serenissime

princeps.

Credimus vos non imme-

mores essenicz

dispositionis illius,

quam,et

dum vobiscum

in Stras-

constitueremur,

inter

nos

Brandis serenitas vestra firmaverat,bentes

Johannem Giskram de quamque pro rato hafide,

hactenus nos iminutabiliter, pro nostra sinceraet

tenuimus; credebamus etiaminter nosdispositioni

per

eum huiusmodiiri;

firmate

nuUo pactoillius

in contrariumserenitatisaliter,

immo

sperabamus eum auctoritati vestresed tamen dolositaterati

delaturum;

hominis longe

quam ambo

eramus,in

evenit.

Nam

idem Johannes Giskra dolum,actibus hucusque usus

quemest,

corde

habebat

quibusque

celare

non

valens, reiecta ipsa

compositione

serenitatis

vestre, hostiliter

nobiscum

et

eum regno

nostro agere omninolitteras

conatui* et intendit. Seribit

enim ad nos

suas

diffi-

datorias,

quarum

copias vestre serenitati notas esse volentes^

presentibus

inelusas

mittimus, in quibusdispositionis

seribit,

quod nosea,

in exeeutione

pretaetein

non fecerimus

que

promisimusintelligit,

;

quavera

re et

nos seimus, et vestra serenitas

quoniam nec terminus ut per nuntium suum promiserat, eonsiliarios suos pro inehoandis traetatibus ad nos misit. Ut igitur serenitas vestra intelligat, a modo et nos eontra eundem et eius sequaces iniquos ab eo impulsi,.nonallegare,

eum

dispositionis illius advenit,

nec

ipse,

Deo duce virtuteque comite et regnum nostrum et tueri velle

vestreet

serenitatis

auxilio,

defendere.

Quamobremvelit

rogamus serenitatem vestram, quatenus adesse nobisconsilio et auxilio, adversus iniquitatem dicti

Jobannis Giskra^

utque imputare nobispro nostraet

nolit, siquid auxilio

Dei eontra eundem,

In qua re de vestre serenitatis eonsilio

nostrorum justa defensione, agere poterimus. et intentione, tam1*

4

MATYAS KIEALY

LEVlLEI.

quam

a patre nostro, responsum expectamus.

vicesima septima die mensis Mrtii, anno domini

Dtum Bude, M" CCCC"

LVIIPAd mandtum dominiregis Albertus

electus Nitriensis vicecancellarius.

(A prgai f'kptalan G. XIX. jelzet XV. szzadbeli codexFontes rerum Austriacarum. Series II. Tomus. 1. Kiadva s mr korbban Pessina. Mars MoXX. Bcs. 1860. 142. Kaprinai. Hungria Diplomatica temporibus Mathiae raviae. 692.ben. 181.:

:

Corvini.

II.

157.)

1458. mrcz. 29. Podjehrad Gyrgy cseh Mrlynak.lovast hr tle segtsgl.

tszz

Mathias Dei gratiaGeorgio eadem gratiasuccessus, Serenissimeetc,

etc.

Serenissimo principiet

Salutem

prosperos

domin ad votasere-

princeps. Novissime scripsimus

nitati vestre per alias litteras,

sitionem

serenitatis

vestre,

quemadmodum quam cum in Strasniczinter

contra dispoconsti-

tueremur,

eadem vestrafirmaveratnostro,

serenitas

nosillac

et

Johannemet

Giskram de Brandis, pro qua tractandamiserat,

nuntios suos

idem Johannes Giskra inique nobiscumulatissibi pluribus

cum regno

quibus

potuit

latronibus, agere

conetur.

et rex Polonie, falsa

Audivimus etiam posterius, quod quadam opinione, jus ad ipsum regnumsimiliter contra nos hostiliter

nostrum Hungarie pretendens,incederevellet,

quorum quidem,

regis Polonie

et

Johannis

Giskre, conatibus postvestre serenitatis

Deumeius

magis opera,

consilio et auxilio

(nam

tutamen ex debita

federis unione

inter nos et serenitatem vestram habita

expectamus) credi-

mus obviam

iri

posse.

Ad

stipendarios habuerimus, eos

quod faciendum, licet sufficientes tamen occurreute quadam suspi-

cione, sed et alia certa ratione dimisimus.

Nunc ver

indi-

gemuse.t

certis

fidelibus

armigeris, quibus

nostrum honorem

res ipsas

confidere

valeremus,

quos a vestra serenitate,peroptamus.

tamquam a

patre nostro, habere

Quare roga-

1458. MRCz. 29.

5

mus serenitatem vestram multumvestraserenitas,

affectuose,

quatenus eademlimitationem

ad nostraset

expensas,

iuxta

eiusdem

serenitatis vestre,

quingentos

equites viros electos,fidelesvelit,

ad pugnam aptoseos

bene armatos acmittere

disponere, etquibiis

quantocius

poterit,

nobis

talem

belliductorem

preficiat.

ut eius directioneet vestre

valeat

res nostradirigi.

ad nostrum

comodum

serenitatis

honorem

Namnem

ipsis armigeris

de stipendio et

damno

iuxta limitatio-

vestre serenitatis respondere volumus. Parati no

quoque

ad omnia vota eiusdem vestre serenitatis ex debito prefato.

Dtum Bude. vigesimo nono die mensis M CCCC quinquagesimo octavo.

Mrtii, anno

Domini

Ad mandtum domini

regis Albertus

electus Nitriensis vicecancellarius.

adva:

(A prgai fkptalan Gr. XIX. jelzet codexben. 180. 1. KiFontes renim Austriacarum. Series II. Tomus XX. 148.

s mr korbban: Pessina. Mars Moraviae. 692.Diplomatica.II.

Kaprinai.

Hungria

158.)

1458. pr.

14.

.

III.

Frigyes csszrtiah.

A

trkk eUen

intzend hadjrat

ltestsre huzdtja.K,o=-

Serenissimo principi domin Friderico, Dei gratia

manorumducietc.

impertorietc.

semper augusto ac Austrienostro,

et Styrie

fautori

Hungarie, Dalmatie, Croatie, salutemsuccessus.

Mathias eadem gratia rex et prosperos ad votaregnifasti-

Postquam, divina providentia ac cunctis

Hungarie subditis unum sentientibus, ad hoc regale

gium sublimati sumus,dignitati,

id nobis imprimis cure fit, ne tante

humeris nostris imposite, deesse videremur. Neconeris,

enim ignari sumus, quantumficio,

cum summiinitia

regis bene-

sustineamus.

Quare preclarascuto idei

regiminis

nostri

ita fieri posse existimavimus, si publice

suleremus,

si

denique

omnium quieti conmuniti, arma caperemus,hostem perfidum Tur-

pro communi causa

idei cristiane inlicet,

cum

exercenda. Is

fractis superiori congressione viri-

6bus, turpiter in

MATYAS KIRLY LEVELEI.

fugm versusaccepti

sit,

tamen non minus spe victorie,rursusetbelli

quampotiri;

in

ultionemstatuit.

vulneris,

fortunamimperiosit cer-

experiri

Preesse

aliis

flagrat,

Europe

ex quo ambigimus, de fide an imperio magis

taturus.

Nam

nunc quoque, ante experimentumprope foribus,fidei

belli, fiducia

virium, in

ipsis

persecutor

adest, quo-

tidie propius

accedit,

nostra rapit,

nostra spoliat,

ferro in

homines,

in tecta (?) regni

grassatur, denique cede et san-

gvine fidelium omnia complet, in cristiani nominis contemp-

tum. Nos autem,versus

cum

intelligamus nulls essevires,se.

hominum

ad-

Dei omnipotentisvirtutibus

spes nostras in eo locamus,

qui non deserit

sperantes inpaternis,

Ceterum, ne inferiores

vi-

deamur

eius vestigia sequi

decrevimus?

qui nuper hostem ipsum terrestri navalique prelio superatum

trepidum reciprepaterneSanctivirtutis

se

in

propria

coegit.

Habemus. auteinvirum ac omniesse

imitande

svasorem,

legatum (Cardinalem)consilii

Angeli,

*)

magni imprimisutilior

virtute prestantem, qui

nos ad liancnulla

expeditinem quotidiegloriosior

hortatur,

quasi

nulla

potest;

affirmans

nos

ad hanc preclaram expeditinem ducemfidei

prebuerimus, principes catolicos, ad quos hoc onus

non

minus

pertinet,

instantiumlaturos.

periculorum

memores, abunde

Et quamvis subditi regni nostri ad sed hoc usque tempus nunquam otiosi ab armis quotidie bellis periculosissimis implicati fuerint tamen tanto promptiori alacriorique animo hanc causam suscipimus, quanto negotio publico principes ipsos opitulaturos speramus. Habemus autem avunculum nostrum, Michaelem Szilagy gubernobis presidia;

natorem

dicti

regni

nostri,

tanti;

belli

gerendi ducem,

et

non ignarum is enim sub genitore nostro militando a pueritia usque ad hanc etatem omnes labores belli et fortissime tlit, cuius magnitudinem futuramcerte in re militari.

.

.

.

iam tunc virtutis documenta prodiderunt. Quam ob rem, cum hoc tempus diuturniorem moram pti non possit, absque summa pernicie populi cristiani; cum denique tempra sintAngyalokrl czmzett bibornok,

*)

Carvajal Jnos, a

sz.

ppai

kvet Magyarorszgon.

1458. PR. 14.

7

mala, summis periculis plena, rogamus celsitudinem vestram,ut ea in

hoc sancto

opere

remissior

esse

non

velit

quam

tantam dignitatem decet; meminerit se omnium defendendorum caput, preterea defensorem ab eo constitutam pro quo multi sangvinem fuderant, aut vitm maxima cum glria posuere. Ferat igitur diu expectatum opportunum prefidelium

sidium. Hortetur reliquos principes catolicoscrucis inimicis. ut de cete^o

ad obviandumprestent

cum

effectu auxilium

non enimterrentur

politicis auxiliis, sed in

conspectu radiantibus armispaucitatis.

hostes.

Turcus enim, contemptu

nos

aggredi conatur, quiest,

dum

ulcisci inuirias nititur,;

ne nos principium cladis cristiane faciat

timendum quod ne eve-

rem etiam nostram cum periculo fidelium curare decet tandem enim belli causam reliquis fidelibus cum hoste atque nobis esse. Et certo quanto minus eius impetus propulsabitur^ tanto illum maiora munimnta et receptacula belli futuriniat

habiturum.

Dtum Bude,

14. prilis.

Az irat ln : Exempluni litterarum serenissimi domini regis Hungarie ad serenissimum dominum Romanorum imperatorem.(Ez irat msolatt Petrus de Thomasiis, Velencze magyarorszgikvete 1458. april

lenczbe,

s

innen

21-ikn Budn kelt jelentse mellett kldtte YeMilano velenczei kvete kldtte meg Milanba,

hol az llami levltrban megriztetett.kek.I.

Kiadva

:

Diplomacziai

Eml-

l.S.)

5.

1458. aug.

7.

III. Calixtus ppnaTc.

Jelenti,

liogy eV

vanke't

hatrozva atyjnak nyomdoTcaba

Upni. rtesti hogy

magyar fpapot

hldtt Podjebrad

Gyrgy

cseh kirly meg-

koi-onzsra.

Beatissime pter, domine noster clementissime. Scimuspaterne virtutis imitande vestigia nobisesse relictam. quisi

remissiores essemus,

tamquam hereditatem quam nostra dignigenitoris nos

tas postulat,in

memria tamen rerum gestarum

animos

viriles excitaret.

instructa acie facere

Non aliter, quam ut imperatores solent, quamquam paratissimos milites

8

MTYS KIRLY LEVELEI.vident,

ad preliandumterna virtus,libertatm

tamen

eos adhortantur:

sic

nos pa-

licet

ardentes et erectos, cohortatur ad tuendam

Christianorura et dignitatem recuperandam,est,iit

ma-

xim quod cum eo hoste nobis certamenfuso sangvine bella dirimi possunt.

quocum

nonnisi

Atque

beatitudo vestra

virtutem paternam pectori nostro altissimiscognoscat,

fixm radicibu&

atque nulla;

unquam

vi

labefactari dimoveriqueauctoritate,consilio

loco intelligateniti

quantum

cura, labor,

efficereque

possumus, nihil pretermittimus, quodpertinere arbitramur, extimantesin nos beneficiis

ad

propagandm fidemilli

summo

posse.

Deo pro amplissimis Quamobrem nuper,

nihil jure negari

ut delusam errore

Bohemiam ad^)

vre fideinostri,

cursum reducere possemus, duos ex episcopis regniet^)

pro coronatione ducis ideo misimus, Jauriensem

Waciensem,entia viros,

optimo animo,

summo

consilio,

singulari

sci-

qui

omnibus

negotiis

sed etiam prefuerunt. Quis ergo animus

non interfuerunt solum, regi Bohemie, que

mens, que voluntas apostolice sedis colende, beatitudo vestraaccipiet ex litteris presentibus inclusis, sedis apostolice legatisigillo consignatis, testificandi

gratia beatitudini vestre missis.^)potiri

Quod

si

rege,

ut

speramus,

dabitur,

non

dubium,

quin reliqua quoque multitudine ex sententia facile potiemur.

Hoc

sanctitati vestre scribere

voluimus,

quam

tautis ceptis

eque, atque nos, letari

non ambigimus. Cui nos suppliciter commendamus. Dtum Bude, YII, die Augusti 1458. Eiusdem vestre sanctitatisdevotusfilius

Mattliias Dei gratia

rex Ungarie etc.(1462. tjn kszlt

msolata6.

Boroszl vross:

levltrban.

ScriptoresII.

rerum Silesiacarum. VIII.VI. Eplstola. IV.)

Monumenta

Vaticana. Series

Tomus')

goston. 1455

1465.

2)

Vincze. 14551469.

3)

Ez azon nyilatkozatirnti

eltt (1458.szent-szk

volt, melyet a kt pspk a koronzs: mjus 6-ikn) Podjebrad Gyrgytl vett, s a melyben a

hdolatt

nyilvnt

sII.

a kath.

valls rdekeinek

felkarolsra ktelezte magt. (Kaprinai.

163

166.)

1458. MJ. 20.

^

149.

mj. 20. Sforza Ferencz milani fejedelemnek. AjnljaJcldtt kveteit,

a mantuai congressusra

kiknek a fejede-

lemhez szl meffhizst adott.

Mathias Deigratia rexUngarie, Dalmatie, Croatiestrissimo principi

etc. Illu-

domin Francisco duci Mediolani amico

nostro carissimo salutem et prosperos ad vota siccessus. Illustrissime princeps. Misimus de

mandato sanctissimidomini nostridevotos

summioratores

pontificis

ad dietam per sanctitatem suam indictam,fideles

nostros,

et

reverendosac

in Christo

patres

dominum Albertum Czanadiensem

Franciscum

Corbaviensem ecclesianim episcopos, nec non spectabilem acdrusie comitem ac venerabilem et egregiiim

magnicum Stefaniim de Frangapani, Segne, Veglie et Modominum SimoThervisio

nem de

decretorum doctorem lectorem Strigoni;

ensem, subdiaconum domini papcertas res quas nos eis

et

commisimus eisdem, utillustrissime

etiam ad illustrissimam dominationem vestram se conferant,

imposuimus eidem

domi-

nationi

vestre

relaturi.

Quamobremvestre

ipsos oratores

nostroset

illustrissime

dominationi

commendatos

facimus

rogamus, ut eosaudire etstare iisque

debito favore acceptosnostri parte retiilerint,

digna benevolentia

plenam lidem prevestra

dignetur.

lUustrissima

dominatio

ut pro votadie mensis-

valeat

vehementer optamus.

Dtum Bude. XX.

Maii, anno domini MCCCCLIX. Klczm : Illustrissimo principi domin FranciscoMediolani amico nostro.(Eredetije a milani llami levltrban.II.

Sfortia duci

Diplomatiai emlkek.

110. Tvesen 14 69-re tve.)

7.

1459. jal. 29.

Fodjebrad Gyrgy

cseJi

kirlynak. Kzben-

jrid kri fl a csszrral indtand hekealkudozsokhan.

Mathias dei gratiaGeorgio regi Bohemiesperos adetc.

etc.

Serenissimo

principi

dominet pro-

patri carissimo. salutem

vota successus. Intimantibus nobis fidelibus nostris,

10

MTYS KIRLY LEVELEI.

reverendo in Christo patre domin Johanne episcopodiensi et magniico

Wara-

Oswaldo de Rosgon, magistro agazonumnostris,

nostrorum, oratoribus

intelleximus

vestram sereniimperatoreniSerenissime

tatem inter nosmediareet

et

Fridericumpacis

Romanorumvelle.

tractatuires

operm, dare

princeps, ea

nobis

grata fit et

bene piacet, ea in retrac-

prefatis oratoribus nostris

plnum mandtum dedimus

tandi, disporiendi et concludendi

cum

prefato imperatore etsi

ea omnia faciendi,

que

nos

ipsi

faceremus,

tractatibus

huiuscemodi personaliter interess possemus. Rogamus ergoserenitatem vestram diligenter,tractatibus huiusmodifacere,

quatenus placeat eidem

in

mediare,

eisdem opermac comodo

dareregni

et ea

que nostro honorividebunturet

et statui

nostriin eo

conducere

eidem. Faciet serenitas

vestra

rem nobis gratamdie dominico

condignam honori

suo.

Dtum Bude,apostoli,

proximo post festum beati Jacobiquadringentesimo

annonono.

Domini

millesimo

quinquagesimoregis Nicolaus

Ad mandtum domini

Bodo

prepositus Albensis vicecancellarius.

(A prgai fkptalan G. XIX. jelzet codexben. 184.Fontes rerum Austriacarum. SeriesII.

1.

Kiadva

Tomus XX.

189.)

1460.

mrcus

23.

Az

olasz fejedelmekneh s

vrosohnah,

Capistrani

Jnos szentt avatsa rdekben,

Mathias Dei gratie rex Hungarie, Dalmatie, Croatieetc.

Universis et singulis orthodoxe fidei principibus, ducibus,comitibus,antianis,

marchionibus,civitatumet

prioribus,

judicibus,

ac

communitatum

rectoribus,

presentes

visuris

vei audituris, salutem ac

quieius,

successus. Nos dominum laudare jubemur per prophetam in sanctis dignum et recte rationi immo debitum esse arbitramur,

prosperos'ad vota

ut laudemus pro nostro possibilitatis modulo specialiori qua-

dam

devotione omnipotentem

Deum

in

iis,

que operari digna-

tus est

maxim temporibus nostris in hac nostra etate per servum suum bon memorie fratrem Joannem de Capistrano

1460. MRCz. 23.ordinis fratrumveluti

11

minorum de observantia nuucupatorum. quemet integerrime vite

muudissimuin

speculiim

et

virum

sanctissime couversationis ipse

Deus

gloriosus pro nostra et

regni nostri

glria,

tanquam alterum quendam apostolumvir iste beatus, uatale

nobis dono dedit.

Nam

solum deserens,

dum

pro coUigendis animabus diversas mundi plagas, semi-

nans ubique tam ferventissime quam devote verbum Dei. perlustrare statuisset, post multas saucte piedicationis sudoin hoc regnum, cuius

tandem divino nutu, ut nou ambigimus. seipsum contulit maximam partm in animi sui potius quam corporis robore tenuit, ipse tanquam robustissimusres

juvenis circuivit, predicans ubique sine intermissione. docens

de regno Dei.exemplo,doctrinatatis

Et quiaeius

idet

quod docuitconversatioipso

verbo.

monstravita

vitaqueeius,

non

discrepaviteius

statim

in

suo

ingressu

sancti-

fma diversas implevit partes dicti regni nostri, et tam desiderabilis ab omnibus habebatur, ut beatissimum se putaret,

qui

eum

aut videre, vei ipsius coUoquio

consolari potuisset.

Tanta continue de diversis ipsius regni nostri partibus confluebat ad eum non solum populi, verum etiam prelatorum et baronum ac nobilium multitudo, ut eum proponeret ipsis verbum Dei. non eos nisi campestris vei latissima platee planities capere valebat omnes enim qui habebant infirmos, ducebant illos ad eum, prout plurimi fideles nostri multos, qui taliter ducti fueraut, recepta gratia sanitatis, ad propria eum letitia remeasse testantur. Sed vir iste bee et similia non suis sed beatissimi Bernardini, cuius ipse biretum et sanctas reliquias secum portabat et super infirmorum capita ponebat, meritis, ob dium vane glorie. cuius pulveribus fedari abuuAat, adscribere pro sua humilitate solebat. Non;

defuit huic viro fervens desiderium martyrii in suo sangvine

lucrandi,

si

non defuisset persecutor qui

in

eius

sangvinem

sevire voluisset, vei permissione divina potuisset. Sancte crucis

signum a reverendissimosignatusspatioipse

Joanue

cardinali Saucti Augeli,

sancte sedis apostolice legato, suscepit, quo suscepto

cruce-

crucem predicarecrucesignatorum

cepit,

ut

parvo

temporispredi-

maguam

multitudinem

sua

catione conquisivit, illorumque animos ad excipiendum formi-

12

MTYS KIRLY LRVELEI.valde sevissimorum

dandum

Turcarum, inimicorum crucis

non solum audaces, verum etiam ut leones predam audentes fecit. Et cum castrum finitimum dicti regni Nandoralbam Turcarum maxima multitudo infinitis pixidibus ac bombardis et omnibus ingeniis bellicis, que ad expugnandum ipsum castrum infideliumChristi impetiim

impetiiosissime irruentes in

astutie potueruntillustri

excogitare,

illic

coniectis

obsedisset,

cum

principe pie memorie nostro domin et genitore

Joanne

de Hunyad, ipse beatus pter pro fide catholica mri paratus,in

ipsum castrum tam valide obsessum cum crucesignatis utrumque introivit. Jam ex ea parte, qua bellum tam atrox acrius infervuerat, murus exterioris castri per ingenia bellica destructus sic trre adequabatur, fossata quoque ita repleta erant, ut libere introitus et exitus Turcis ptert, jamque in ipsa externa planicie castri bis pugna commissa fuerat; cum exercitus Christi ad exhortationem beati viri, in acclamatione nominis Jesu, quod bellicum ac militare signum abipso beato viro susceperat in bello,

acclamando audacter,robore,fide

et

maximo animi pugnaturus quamin

potiusferro,

quam

virium

magis

irruit in hostes;

tum

ipse beatus

Joannes stans in loco eminentiori, ut in omnibus manibus Christi miles pugnaret, omnes ad pugnam sua exhortationevalenter pugnare provocabat.

Quid immoror? Post multos

tam acerrimi

belli

sudores contritus exercitus satane a facie

militum Christi versus in fugm

cum magnaconfusus

ignominia, post

ingentem stragem,machiniset aliis

relictis

omnibusingeniis,

pixidibus,

bombardis,recessit.

bellicis

nocte

Prta ergo tandem gloriosa contra hostespopulo Christi,fides preclaresi

victoria,

ab inermiChristi

inermeta dicamus populum

quem

armaverat, castrum ipsum liberum evasit abvictoriam

hostibus.viri

Hanc

tam insignem

meritis ipsius

beati

adscribendam quis dubitet? Postremo vir plenus bonis

operibus pro hac transitoria et caduca, vitm accepit, ut non ambigimus, sine fine mansuram, animam celo, corpustrre

commendans. Post cuius felicem transitumet

infinita illa

miraculabeati

prodigiaet

que

ad invocationem nominis ipsiussepulcrumdelatis,

Joannis

ad eius

vei

saltem

votum aliquot

pro ipsiUs honore emissum,

langvidis etiam

1460. MRcz. 23.

13

usque modo,rnouia

proiit

nouuuUorumcertiores,

fidelium nostrorum fida testi-

noset

meritum

ad declaranduin sui fainuli gloriam operari uon cessat omnipotens Deus,faciunt

clare demonstrat

sauctissimara ipsius beati viri

animam

iu.

sanctorum collegium assumptam letitia perfusam sempiterna. Et quia dignum arbitrati sumus illum ab omnibus honorariin terris,

quem omnipotenselectionem

sic exaltavit in coelis, pest felicem

nostram

ad

apicem

regi

dignitatis

diviuitus

factam, nobis semper precipue cure fit ut pro tanti et

tamdis-

integerrime vite viri canonizatione apud sanctissimum domi-

num nostrum

instaremus

;

quod

et

indubie fecissemus,

si

turbia regni nostri quibus illud hactenus diversimode quassa-

tum extitit, nos ab hoc sancto proposito non impedivissent. Curamus ^) dictis disturbiis linem imponere, quo Dominconcedente, pro eiusdem beati viri canonizatione,proposito,

ut

est in

omnino instemus. Hortamur autem voshuic sanctissimesedireivelitis

o christianiesse

Italie principes, ut

tanto

favorabiliores,

quanto

apostolice

estis

propinquiores.

Dtum Bude, hac die 22. mensis Mrtii, anno domini 1460. A levl ln Capistranum a vite sanctimonia commendat et'

hortatur ad procurandam apotheosin.

(A Magyar Kjamzeti57.

Mzeum

1670.

fol. lat.

jelzet kziratban.

Epistolae P. III. E. LIV.)

1461.

mjiis

28.

Albert

ausztriai

fherczegnek.

Flkri,bkealJcK-

hogy a csszr biztosaival Gyrtt megindtanddozsoTcra szintn kldjn biztosokat.

Mathias Dei gratiaarchiduci Austrieetc.

etc. Illustri

principi

domin Alberto.salutemet

fratri

nostro

carissimo,

prosperoa ad vota successus. lUustris princeps, frter nostercarissime.

Victi

precibus et creberrimis

rogatibus reveren-

dissimi in Christo patris domini Johannis cardinalis

Sancti

Angeli apostolice sedis legati de

latere,

ne apostolice sedivei judi-

minus obedientes')

vei

non amatores pacis videremur:

A

kziratban toUhiba

Orauius.

14

MTYS KIRLY LEVELEI.con-

caremur, propter reverentiam eiusdem sedis apostolice, sensimus tandem,iit

inter

dominum Fridericum Romanorumcivitate

imperatorem

et

nostram maiestatem in

Jauriensi

una dita quintodecimo die festi sacratissimi corporis Christi nunc venturi, per ambasiatores utriusque nostrum, pro habendis tractatibus, teneatur. Cum autem nos non velimussinescitu^)

vestro et presentia

oratorum vestrorum quidconcludere, igitur fra-

quam cum eodem domin imperatoreternitatem vestram rogamus,

quatenus in dictum locum adoratoresvestros,

terminum prefatum

mittatisnostris,

qui

pariter

cum ambasiatoribusnibusvei

quos abhinc ex prelatis et barosi

nostris

mittemus,eis

simul constituti,

que tractandavide-

concludenda

cum eodem dominfeliciter.

imperatore

buntur,

communiter tractentad vota sua

et concludant.

Valeat fraterferia quinta

nitas vestra

Dtum Bude,

proxima ante festum sanctemillesimo

et

individue Trinitatis, anno

CCCCo

sexagesimo primo.

Ad mandtum dominicancellarius.

regis

Nicolaus Bodo prepositus Albensis

(A prgai fkptalan Gr. XIX. jelzet codxben. Kiadva Kaprinainl. Histria Diplomatica. II. 494.)

183. lap.

10,

1461. augusztus 19. Podjbrad Gyrgy cseh kirlynak. Kszsgt fejeziki,

hogy a csszr

s

vezett sszejvetelre is

a cseh kirly kztt kld biztosokat.

ter-

Matbias,etc.

serenissimo principi domin Georgio,etc,

Dei gratia rex Ungarie, Dalmatie, Croatie eadem gratia regiet

Boemie

patri

fratri

nostro

carissimo,

salutem

et

prosperosfraternitas

ad vota successus. Serenissimevestrapreteritis diebus

princeps.

Miserat

nobilem Boritha, marelonge abera-

scallum suum, ad maiestatem] nostram in civitatem nostram

Budensem, sed cum jam nos ab')

illa

civitate

A

kziratban tollhiba

:

statu.

1461. AUG. 14.

15vestre

mus, maiestatinare non valuit.

nostre

intimata

fraternitatis

expla-

Tandem

informati fuimus per certos fideles

prelatos et baronesvestra, ut

nostros,

quod optabat ipsa

fraternitas

ad dietam illm, que inter serenissimum princiet fra-

pem dominum Fridericum, imperatorem Romanorum,ternitatem

vestramoratores

tunc innostros

certo termino

teneri debebat,

etiam nosmitteremus.

cum plena

et

firma facultate

Nos ver

statim intellecta voluntate ipsius fra-

ternitatis vestre,

prout

etiam

superioribus diebus

ipsi fra-

ternitati vestre intimavimus, certos

fideles nostros intied

ipsam

dietam elegimus, qui iamauditadilationeipsius

ituri

erant ad eandem,

tamen

diete

m

huiusmodi

dietam dictosqui tractatus

oratores nostros mittere proposuimus.

Unde rogamus ipsamsi

fraternitatem vestram diligenter, quatenus,et collocutiones inter

ipsum dominum imperatorem et eandem fraternitatem vestram deinceps fierent, maiestati nostrenotificare ac etiam in aliis pro bonore et utilitate maiestatis

nostre ita agere velit fraternitas vestra

prenotata, prout inferia

ea

summe

confidimus.

Dtum

in

Dyosgior

quarta

proxima post festum Assumptionis beat Mari

virginis

anno

Domini

MoCCCCo

LXIo.Ad mandaftum dominiNicolausregis

Bodo

prepositus Albensis

cancellarius.

gynevezettXI. 18.)

(A Lobkovitz berezegek prgai knyvtrnak XV. szzadbei Sternberg-codexben. 329. Teleki. Hunyadiak Kora

11.

1461. szeptember 14. Podjebrad Gyrgy cseh kirlynak. Felinlgostst kr

a csszr

s Albert

fherczeg kztt

ltestett

fegyversznet trgyban.Mathias, Dei gratiaetc.

rex

Ungarie,

Dalmatie,

Croatie

serenissimo principi domin Georgio,et

eademet

gratia regi

Bohemie

marchioni Moravie

etc.

patri

fratri nostro

carissimo, salutem et omnis boni incrementum.

Serenissimelit-

princeps, frter

carissime.

Cum

pridem Agrie receptis

16teris

MTYS KIKLY LEVELEI.serenitatis

vestre

respondere

pararemus,

eisdem,

in

quibus scribebatis, quodnissimi

intelligeretis

domini

imperatoriset

bonam mentem Romanorum ad pacem etillustrissimo

sere-

con-

jelset kziratt)W'ji

M.

^ryfe :"i7lvarniiti lJ%>l^-%:Oi

iuz'eui' '&. fol; ri.r. ,':^'

'v':

.'ni'y/ sjU'Vi'jg

'ifxffjs

jiocs:..

-'

ry;7'ifjano:).-'''i

eoSli.r-'i

aii>;')

vestre studio-

sissimum desiderium nostrum superin sancte re

eo,

ut

reverendus inColocensisinet

Christo pter dominus Stephanus archiepiscopus

Romane

ecclesie

cardinalem promoveatur,aliquoties

sedes

apostolica

jamsed

qua spem nobis bonamde

prope

certam ddit;

profecto multis.

causis usque

ad optatum1)

rei effectum

animus

iiqster cottquiescere interim.

*)

Vrdai Istvn. A pcsi pspk

f;u,!.2r

:a

m

''

s

Rozgonyi Jnos rtetnek.

1465. szEPT. 18.

105nostri,tali

nequaquam

potest.

Stimull

nos

honor regni

nunc dignitate prorsus carentis; sollicitant viri ipsius, pro quo motu proprio et minim rogati intercedimus, meritaclarissima;

iirget

publicorum negotiorum conditio, que tantoet

melius

successura

solidius

permansura

credibile

est,igi-

quanto maiore personarum auctQritate fulcientur.tur exploratum

Cum

pontificem et

habeamus amicitiam vestram apud summum sacrum collegium merito suo plurimum posse;

eandem iterumpartes

quam

diligentissimevelit,

rogamus.ulteriori

quatinusdilationesatisfa-

suas

interponere

ne jam

pendeamus, sed saltem proximis comitiis voto nostrociat.

Hoc

nobis nihil in presentiarum gratius efficere potest

illustrissima fraternitas vestra, cuius nos honori et

commodo

vieissim dedicamus.

A

levl ln:

Rex ad dvicem Venetiai-um

illustrem.

(Hdervri-codex. 40.

Epistolae. P. III. E. III.)

77.

1465. oktber 2. II. Pl ppnah. Vdelmezi magt a ppa azon vdjval szemben, hogy a trhJc ellen nem fejt kielg erlyt.

II.

Pl ppa 1464. jlius 19-ikn, Mtysnak Magyar-

orszgba visszatr kvete,

Mrk

knini pspk ltal terje-

delmes levelet kld, melynek lnyeges tartalma a kvetkez.

.

.Intellectis

que tuo nomine

petebantur, quantum

cum. .

Deo

licuit,

gratura prebnimus assensum. Sperabamus autem

.

cognoscere, serenitatem

tuam

in

expeditione contra hostes fidei

saltem adveniente esse profectam, quod nobis et urgens necessitaset temporis ratio facile suadebat, presertim

cum

tales

ad te

litte-

ras dedissemus ut de presidio

Romanein

ecclesie

nullatenus fuerat

diffidendum

;

sed

cum

intellexerimus Christi et fidei nostre hostes

primo vre ad arma precinctosricos fines irrupisse,

regnum Bosnie

et quasi

ad

Illi-

propugnatorem

ver

et

defensorem Christia-

norum nondum

in

aciem processisse. supraraodum noster contri-

status est animus, non

tam imminentis terror

periculi,

quam

spei

106

MTYS KIRLY LEVELEI,fili

nostre exspectationisque frustratione. Nosti enim,

carissime,

omnium pene Christianorum animosfidei athleta, esse

in te uno, velut invictissimo

suspensos, te certissimum refugium et fortis-

simum propugnatorem, non modo ad arcendos, sed etiam ad oppugnandos ac superandos Christi hostes. In omnibus autemrebus,in ea

sed

maximoportet;

in

arte

militari est periculosa cunctatio,et

enim

hostium conatus preriperebellicis

eorum prevre

venire consiliadicere:

unde in

rebus turpissimum esse sletnoster

non

putarem.

Ecce hostisest,

primo

orbem

debellaturus egressus

irrupit Christianos fines, obvia queserenitas

que de vastan s, tua

ver

adhuc domi quiescit

;

inimi-

corum nostrorum

in

penetrabilibus Christianorum prius

signa

cernuntur, audiuntur classica, priusquam tu ad aciem exprocesseris.virtutis

domoChri-

Hortamurotius...

te,

carissime,

fili,

ut paterne propriequete

memor

exciteris.

.

Excitet

religionis

stiane

periculum,

accendat

domestica

tui

generis

glria,

commoveat omnium expectatio Christianorum, qui

spem

et ora coniiciunt.

.

.

Contulit tibi ecclesia

sidia viribus

suis

facultatibusquesollicitat

cipes litteris nuntiisque

in te unam Romna premaiora, omnes in rbe prinad opem tibi maximamqueet

prestandam.

Refrigescentur utique principum animi,si

a spe

universi decident,

intellexerint te

domi iacente

et

quasi de

viribus desperante, invalescere Christi hostes, Christianos penetrare fines, et prior anno bello prta parvo temporissubigere.

momentolegatione

Nos ver Deumcontulisse

et

homines testari cogeremur omniatelitteris

que

potuimus,

subsidia,et

et

publica in terapore monuisse,

iam non ex nobis, sed magis

per tuam celsitudinemdixisse sufficiat...

defuisse.

Et hoc quidem de.

re bellica

Ceterum cum oporteat nosetiam,qualiter

.

.

uon

solum

externa

.cura,re',

sed

domi Christiana:

et eccle-

siastica disciplina

exerceatur,

inquirere

intelleximus

quedamrerumnonin

per usurpationem in tuo regno fuisse presumpta,

que multum

animum nostrum, mentemqueordinespiritualia

conturbant,arbitrio

ut

confuso

pro

regis

conferantur,

quia

solum inferiora

beneficia,

sed

etiam insigniora monasteria,

quibus magni babentur celebresque conventus, regia auctoritate

conceduntur ac dispensantur. Dolemus profecto in Christianissimo regnoita iura divina et

humana

perverti,

ut promiscuis

1465. OKT.actibus

2.

107reli-

rerum turbenturfili,

officia.

.

.

Subeat animum tuum,

giosissime

illud Ozie regis

horrendm exemplum, qui cumofficium,et

sacerdotum

usurpare

niteretur

et

resistente

sibi

Azaria sacerdote obtemperare nollet

cedere, divina indigna-

tione confusus, in front lepra precussus- est, ea corporis parte

notatus,

quam

supercilio presumptionis

erexerat

;

quo

quidem

exemplo catholici reges erudiuntur a domin,dispositionemusurpent.et

ne

spiritualium

divinorum ministeriorum

sibi

dispensationem

Habtiure

serenitas tua in tuo regno viros in divino et;

humanoscilicet

doctissimos. .

interrogasacros,

patres

tuos,

episcopos

et prelatos.

Jube

canones recenseri, ut intel-

ligat serenitas tua,

si

possit id,

quod vendicas, aliqua ratione

permitti.

.

.

Evidenter intelliges nulla ratione permitti, ut interqui

prelatos habeantur,fuerint vei

clericorum iudicio canonice electi non

Romani

pontificis

autilla

metropolitani iudicio

recte

ordinati. Successere quatuorsi

magna

concilia,

.

.

.

quorumprovi-

canones relegantur, intelligas

nihil accuratius

fuisse

sum, quam ut promotiones episcoporum aliorumque prelatorum

non secularium principum iussionibus,ficumqueiudicio. ..

.

.

.

sed sacerdotum ponti-

procederent.

lllorum

siquidem

concilio-

rum auctoritatem tam sequentes synodi, quam sancti patres apoEt quum imperatores quidam vei stolii viri insecuti snt. iure fundationis aut donationis ecclesiarum eam sibi auctori..

tatemdentesrunt..

vendicare

voluissent,

illi

per

spiritum

sanctum

previrestite-

hanc.

futuram

ruinam

ecclesie,

constantissimealiquos

Verum

intelligimus

non

defuturos

magistros

auribus tuis prurientes,vei veteri

qui tue celsitudini suggesturi sint, idvei

consuetudine,et

Romanorum

pontificum

indultout

priscis

regibus

primogenitoribus tuis fuisse concessum,veireliquiecclesiasticifili,

episcopi vei abbates,

de

manu regumde consuespirispiri-

investituras acciperent. Cave, carissimefallat

ne religionem tuam

subdola huiusmodi et palpans adulatio.

Nam

tudine quidem satis

tue serenitati credimus persuasum,

tualia nullo consuetudinis aut prescriptionis iure in

non

tuales

posse

subsistere,

presertim

cum

aperti

sint

canones

dicentes,

huiusmodi

presumptionis abusum non consuetudinem

esse censendum, sed potius corruptelam, similiter et spiritualia

quevis

i

laicis

quasi incapacibus non posse

prescribi,

cum

id

108non solum iure

MTYS KIRLY LEVELEI.divino,

sed etiam

sit

naturali

contrarium.

ut

ad spiritul fedus coAiugii,-contrahitur,

quod inter prelatum ecclesiamque

profanus aliquis auctoritatem impertiatur.

Verum

de indulta apostolice sedis non credimus predecessores nostros,veros

saltem

legitimosque pontifices.

iuri

et rationi

contraria

indulta dedisse.

Quod

si

necessitate forte

temporum, cum adhucfundari

Pannoni

populi

recentes

easent in fide et per regura soliciet

tudinem hostes conteri,ecclesias,

sed etiam erigi

oporteret

non

debent ea vim obtinere,solidati ...

postquam firma radicesiquidemnascentis

in

fide

fuerunt

In principio

fidei,

cum Pannnia evanglium Christi recepit, legimus sanctum regem Stephanum vices apostolice sedis ex illius indultoofficium legationisaccepisse,

et

quod etiam

in canonibus

mereges'?

mria

proditum

invenitur.

Numquid ergo

successores

legatos se nuncupabunt, aut legationis.. .

continuabuntqui

officium

Exigebat temporum

ratio,

.

.

.

ut regibus,

ad Christi

gratiam confluebant, ad allicendos populos, ad fundandas ecclesias

et

conterendos;

Christi

hostes.

talis

auctoritas

pote-

stasque daretursurrexit,

postquam verecclesiasticam

.

.

fides altis radicibus dilata

oportuit

normm

et

Christianam exur-

gere disciplinam. que utriusque potestatis officia actusque discerneret.. .

Unde

et

ipsi

religiosissimi

imperatores et principes

pro

mentis aFectu talibus privilegiis renuntiaverunt, id etiamfieri

auis constitutionibus

de

cetero

prohibentes, sicut

eorum

scripta canonibus inserta testantur, ac ne aliquis sibi de veteribusindultis

regum aut principumsi

blandiatur,

sciat et post privi-

legiaque

huiusmodi,illa

que

snt,

nova.

successisse consilia,..

per

omnia

abrogata

censeantur

Ex

quibusinniti.

apparetIntelle-

nullum regum aut principum talibusxisti iam,

privilegiis

carissime

fili,

quid circa ecclesiasticas promotiones

iur diviua

humanaque

sanciant, quid initio nascentis ecclesie apo-

stolorum canones, quid generalia concilia promulgaverint, qualia adversusqinod

insolentias

quorundam synodicaet

statuta

prodierint,fuerit,

necessitati

temporum;

novitati fidei concessum

imul cum causa cessasse

quid religiosi principes posteros renun-

ciando docuerint, quidve ad

omnem ambiguitatem tollendum mofili.

^ernioribus temporibus apostolici viri et venerabilium conciliorumsttuta decreverint. Proinde, religiosissimein calce epistole

1465. OKT.te beatiille

2.

109

Ambrosii eximii doctoris verbis commonebimus, quibus admonuit:

Valentinianum

Noli

te

extoUere,

sed

si

vis

diutius regnare, esto Dei subditus. Scriptum est, que

Dei Deo^

que Cesaris Cesari.ecclesie,

Adtibi

regem palatia pertinent, ad sacerdotes

publicorum

menium

ius

concessum

est,

non sacro-

rum.

De

hac ipsa re quedam secretius per eundem episcopumtibi

Tininiensem

nuntianda commisimus,

que tamquam ex Dei

oraculo, pontificis et vicarii sui ore pronuntiata suscipies.(Teleki. XI, 132.

Monumenta Vaticana.

E.

XXXVHI.)

E levlre kvetkezkpen vlaszolt Mtys kirly Modo tandem redut ad me reverendus pter, dominusMarcus episcopus Tininiensis, cum litteris vestre sanctitatis, quarum prima pars de facto fidei, secunda de ecclesiasticis juribus loquebatur utraque autem acrem mei castigationem;

continebat.

Quampaulo

ego

nichilominus,filiali

ut

a

clemeutissimo

patre profectam,

cumpost

re^erentiavocis

excepi.

Verum adsatiua

seciindamduxi; ad

vive

medio

respondere

prmm ver, que nunc magisSeribit

in actu est, statim

rescribendum existimavLChristi

beatitudo

vestra

hostem

primo

vreet

orbem debellare egressum,Illiricos fines irrupisse,

usque in

regnum Bozne,devastantem,

ad

obvia queque

me ver propugnatorem Christianorum nondum:

in aciem processisse, sed

adhuc domi quiescere. His addidit dominus Marcus episcopus sanctitatem vestram vehemeater mirari, quod ego a Thurcorum incur-

coram

prefatus

sionibus

fines

Christianorum tueri non possim, hortarique

me, ut aliquandoac

metaset

et

regnum Bozne eggredi audeam,^penetrem.etita

viriliter in terras

ipsa viscera hostium;

saltem nuper missa utiliter expeudamalioquin

demum

beatitu-

dinem vestram amplissima quedam subsidia nobis collaturam^ Deum et homines t^staturam: non jam se, sed memetipsum mihi defuisse. Audiat me sua solita mansvetudineadhec aliquantulum respondentem. Equiista

vestra sanctitas

dem

nescio,

unde

fma Bome increbuerit: TurcumIlliricos fines

primo vre Boznamvicinior

et

ingressum.

Ego,

qui

hosti

sum, et queni

frequentia exploratorumsinit,

necaffir-

cotidianas

eius actiones

ignorare

propemodum

110

MTYS KIKLY LEVELEI.:

mar ausimne alterum nec justumsisse;

Turchum ipsum hoc annoaliquemillius

in

hunc usque diemprotulisse,

quidem pedem Constantinopolialios

sed

exercitum fines Christianos inva-

in

Bozna ver nonet

Turcossolent,

fuisse,

quam

qui

fere

continue

ab

antiquo

esse

preter

quosdamin

indigenas eisdem adherentes et in alterutrum servientes,Illirico

autem ne unura quidem,si

nisi forte

captivum.

Qua-

propter, beatissime pter,

quis de novis

harum partiumubi

informari cupit, certiora forsitan et veriora ab hinc poteritintelligere,

quam

ex Dalmatia vei

Epiro,

timidorumrumusculos.res habt;

aut otiosorum garrulitas inanes plerumque

fecit

De mea veropinentur

negligentia quid dicam,

nisi

quod

alii,

quicquid

volunt.

Mihi

certe

ipsesi

videornegli-

hactenus acquisivissegentiautest,

plura,

quam

amisisse.

Illud

efficere et cavere non posse, incurss mediocres et rapine non fiant, neque enim ibi montibus et fluviis distinguimur. Italiam ab Affrica latum pelagus separat, non tamen arbitror a piratis Sarracenorum semper tuta esse Ausonie littora. Sed

fateor

me omnino

in metis

sepe

profecto

itidem

nec

Thurci evitare

possunt,

quin

nostri

pares aut ampliorestent.

predas ex eorum finibus continue agi^)

Quod

si

Epirotarumet

more

victoriolas

quasdamquot

jactare

vellemus

quasi

in

matricula

describere,

hostium vicos nostri homines incenderint,

quantum pecorumnecpresenti

hominumve

abduxerint,cessasse,

videremur

fortasse

manusque nostras etiam tunc inter hostes non fuisse quietas, cum nos Bude quiescebamus, Neque enim, puto, decet me ipsum personaliter ad omnia prorumpere ne apud hostes auctoritas mea vilescat. Preanno penitus;

terea

non

dubito,

quin

et

illud

cogitet

vestra

sanctitas

regnum meum pluribus e partibus habere inimicos. Nunc ab Almania predonum haud contemnenda vis ingruit, providendum nemj)eest,

ne interim invalescant hac estate.rediissent,

Cum

adhuc oratores mei nondum

adversus

latrones

Bohemos processeram, quorum recentem contumaciam pro magna parte celeriter compressi, postea ver, quum legati')

Castriota Gyrgyre (Skander bg) czloz.

1465. OKT.

2.

111

mei redierint,

belli

apparatum

acceleravi, et premissas ante

me

copias

en ipse subsequor.

Facultatibus meis nec nunc,

uec alias

unquam

peperci, sed longe plus de

meo pro comSubsidia

muni

utilitate insumpsi,

sedis apostolice judicio

quam ab aliis accppi. meo nec prius per me

ver

inaniter con-

sumpta

snt,

quippe que non domi,et

sed in castris et inter

nunc scio me tam oculos, quam mauus a transmissa nuper pecunia satis puras babere. Quahostes exposita fuere,in re sufficit mihi legati et dispensatoris apostolii locuples

testimonium.retur,

Utinam tam accurata abforte

aliis

ratio deposce-

invenirenturinutilius

aliqui

in

terris,

qui prope

cen-

tuplumvestre,

expenderunt.

Intereaet

supplico beatitudini

ne

mediocribus

suffragiis

viribus semperefflagitet,

nimis

grandia peragi exigat, neve id a nobis

ut quanto-

cunque stipendio trans Emum Rhodopenque montes et in Euxini littoribus preliemur. Non minus forsitan salutareesset sanctitati

vestre

nos,

si

maiora viribus audere

velle-

mus, commonefacere.

modumque

prescribere audacie juvenili;

si quid enim sinistri, quod absit, mea quedam temeritas non solum mihi ipsi, sed universe reipublice Christiane aferret, tunc ver non tam turpe, quam et periculosum esset dicere: non putaram. Si tamen pulchrum videtur ardua experiri, ego ille primus sum; ego, inquam, qui semper

necessarium essebus, validaet

dixi,

ut omissis particularibus expeditioni-

sufficienti

manu hostem nostrum aliquandocoUatis signis extrema tentemus,

in suo nido queramus,

et

Hoc est, quod quod plurimum ipse opto, ad hoc meas meorumque fortunas et regium caput devoveo. Presenti quidem anno ceptum prosequar, et quicquid amplius et melius potero, agam et quantum in me rit, ita agam,semelque hac cotidiana molestia liberemur.aliis

(maxim)

cousulo,

nemo mihi quicquam merito imputare possit. Exitum Deus novit, postmodum res ipsa ostendet. Anno sequenti, Deo adiuvante, Machometum ipsum, ubicunque circa Hellespontum reperiri poterit, vestigabo; illa modout

nunc

beatitudinis

vestre et aliorum Christianorum tante rei con-

venientia auxilia

non desint; alioquin

et

ego celum terras-

que testabor, non per me, sed per

alios stetisse,

quin pulsis

112

MTYS KIRLY LEVELEI.

ex Eurpa et deletis funditus Turcis populi fidelium eternain pace benedicerent

Deum

redemptorem.

vestram

regimini

ecclesie sue sancte diu servet

Qui sanctitatem incolumemvado Drawe,

ac felicem.II. die

Dtum.'

in castris exercitus nostri in

mensis Octobris, anno domini 1465.levl ln

Azet

Ad summum

pontificem ex parte domini regis.

(Hdervri-codex. 41.kziratban. 345.

A

M. N. MzeumP. II. E.

1670.

fol.

lat.

jel-

Epistolae.

XIX.

Monumenta

Vaticana. E, XLI.)

78.

1465. oJcther

2. 11.

Pl ppnak. Flajnlja fegyvert acseh kirly ellen.

II.

Pl ppa 1465. jlius 23-ikn Mtys kirlyhozhactenusapostolica sedes

a kvetkez levelet intzte:

Suspendit

processum,

quemMove-

inceperat contra Georgium, qui se vocat Bohemie regem, expectans, ut ille a suis aliquando

converteretur

erroribus.

batur maximbatur,

precibus

imperialisillius

celsitudinis

atque expectaille

quod

per

stdium

atque

operm hactenusutet

ducetur ad fidem.princeps,

Imperialiscredidit,

maiestas,

est

religiosissimusdilationes a

Georgio

multas

illi

longas

sede

apostolica

obtinuit.

dibus, illudere potius,

At ille mendaciis assuetus et frauquam converti cogitabat, et huiusmodiquam nupervicm impertori retribuens, ut qui

dilationibus fortior factus expugnat katholicos, etnobilitatis sue et gratitudinisillius

beneficio multas dilationes habuisset, ab eo rogatus vei ad(sic)

diem

a katholicorum persecutione desistere noluit.

Hoc enimcontume-

est hereticorum proprium, ut diutius tolerati, pro gratia

liam pro obsequio reddant contemptum.tiones,licis

Cum igitur

preterite dila-

que katholice

fidei

detrimentum magnum attulerunt, kathosint,

dispendium, incommoda et pericula paritura

omnimodo

in hac re ulterius

non expectare decrevimus. Itaque pridem pernostriet

dilectum filium

fisci

katholice fidei procuratorem in

consistorio publico, monitis nonnullis ex venerabilibus fratribus

1465. OKT.nostris

2.

113causamcontra

sancte

Romane

ecclesie

cardinalibus,

Georgium termiDandam commisimus. Quod vestrerentes

serenitati, ut

katholico principi et Georgii vicino notificare voluimus, requi-

eandem serenitatem tuam,baptismiprofessa

et

per fidem,stricte

quam

in sacri

susceptionevelutitiis

est,

monentes,

ut

tu,

potens et religiosus princeps,faveas,

processibus atque sentenassistas, illasque

apostolicis opportuneet

prout etet

in

principatibusterea et

dominiis tuis

exequi

servari facias

;

pre-

a

quibuslibet confederationibus, pactis et tractatibusinitis,

cum Georgiosimilibusin

nostra

fretusillius

auctoritate,

recedas,

et

a

futurum omnique

commercio prorsus

absti-

neas. eque te terreat Georgii potentia,

quam habereabillius

cernitur.

Te etenim

ceterisque katholicis

principibus

amicitia

commercioque recedentibus perniciosumab omnibus derelictumDeus,contrafacile peribit.

ab

ecclesia

membrumcausefidei

Aderit etiam

quem

prevalere

Georgius non poterit.et elevati

Fei*vent

enim inter insciasubsistent. Crevit

(sic) heretici

admodum, sed parumsed

hucusque hominum Georgius,

superante

veritate cito corruet.irretitus,

Nam

preter

id,

quod

variis heresibs est

nullum

in

regno fundamentum,

nullm

habt jurisnec

radicem

;

utpote qui nec electus fit,

ut debuit,

ab

illis

coronatus, qui jus ac facultatem consecrandiigitur ac intrepidoserenitas;

habuerunt. Forti

animo

apostolicos processus exequatur tuai

per

quod clarum apud

homineset

nomen

acquiret^

magnam apud Deum mercedemsdem favorabiles semper(Monumenta Vaticana.

recipiet,

nos ac apostolicam

inveniet.E.

Dtum.

XXXIX,)

E

levlre a kirly

kvetkezkpen vlaszoltlitteras

Mandat mihi perprocessibusapostoliciset

suas

sanctitas

vestra,

ut

contraassistam,

assertumaceosin

Bohemiedominiis

regemmeis

Georgium faveamexequisancteet

servari faciam.ecclesie et

Romane

Semel ego me, beatissime pter vestre beatitudini una cum regnomihinihil

meo totumpotest,

dedicavi.

Nihil

periculosum Dei in terris vicarius, imo

quodnon

suscipere

tam arduum, Deus non pium et salutarepresertim

adeo.

ipse

jubere

existimem^deS'

quod

intrepidus

aggrediar;

ubi

soli-

MTYS KIRLY LEVELEI.

114

MTYS KIRLY LEVELEI.fide

danda

catholica

et

de

contundenda

perfidia

impio-

jrum agitur.

Necquicquam me moventapostolica

pristina foedere. temet

porum

necessitate conflata, que

omnia credo

scio

facile

auctoritate

posse

dissolvi.

Minim etiam

tenet

cuiuscumque potentia. Longe gravioribus ego

me

hostibus

quam BohemiTurcos opus

snt,

ad vestre sanctitatisSive ergo inet

et

predecessorumsive in

eius exhortationes opposui.est,

Bohemos,extendunt,

ecceet

Mathias simulet

Hungria, quansupra

tumcumque mee bmnes apostoliceeternumque Drawe, die2,

regni mei vires

se

sedi

vestre beatitudini devote

manent,fluvii.

manebunt.

Dtum

in

castris

in

vado

Octobris, 1465..'

A

levl ln

Ad papm

ex parte domini

regis.

M. N. Mzeum 1670. fol. lat. jelMonumenta Epistolae. P. II. E. XXI. zet kziratban 322. Vaticana. E. XLII. A Schwarzenberg hei'czegek wittingaui levltrban riztetik e levlnek egykor msolata, melynek dtuma eltr Datum etc. in pi'ofesto sancti Nicolai anno a fentebbi pldnytl(Hdervri-codex. 39.

A

:

domini MCCCCLXV.*)

79.

1465. oht. 2. Moro Kristf velenczei dognak. Felhvja, Jiogy a magyar korona hatsghoz tartoz Bosznia terletnekmegszllstl tartzkodjk.

Relatum est nobis, quomodo se fraternitas vestra de quibusdam terris seu locis in regno nostre Bozne constitutis intromittere vellet, vei jam de facto intromisisset. Quam rem non sine magna admiratione accepimus, quoniam scimus quod id esset evidenter contra mutuas conventiones nostras et federa. Quapropter eandem fraternitatem vestram monemus, neofficio

se in jura regni nostri implicet, si

prout confidimus

communibus commodis inservire constanter intendit; alioquin sine omni culpa nostra et presentis spei nostre frustratio et non levis rerum omnium8U0satisfacereet

perturbatio

sequi

posset.

Nam

profecto

nos ea, que semel

pepigimus, quamdiu licuerit, sincere observare in animo ha-

1465. OKT."bemus, neculla

2.

115

conditione autet

occasione induci possumuspublice salutiin

ut

honestati

utilitateni

privatum lucrumexercitus

^nteponamus.fluvii

Dtum

in

castris

nostri

vado

Drave, secundo die Octobris, anno domini nostri 1465.

A

levl ln :

Eegia maiestas ad ducem Venetorum.

(Hdervri-codex. 40.

Epistolae.

P.

II.

E.

XX.)

80.

1465.

oktber

els

napjaiban.

III.

Frigyes

csszrnah.Icaintnifok

FanMSzt emela Sopron vros ellen a csszri ltal intzett tmads miatt.Rescivimus non sinefeld et

gravi

molestia

subditi et familiares vestre serenitatis,

quemadmodum videlicet Hinko Tam-

Johannes Robohar ^) civitatem nostrani Soproniensem hostileter accessissent, ubi obvium iu ipso itinere capitaneum nostrum quem prius serenitas vestra in certis .,^)..

legationibus suis ad nos transmiserat et nos tunctioue transmittebamus,nihil tale suspicantem,

cum

rela-

captis prius

lissent,

septem famulis eius in oppidum Soproniense fugere compuinde fide data evocatum, sagitta in brachio transfixissent,

suburbium deniqueignis

sive

burgum

prefate civitatis

nostre

Soproniensis

incendio penituslacessiti. et

consumpsissent.

nulla nostra neque nostrorum culpanissime princepsperpeti;

durum fuisset nunc ver durissimumpatriefinibus

nobisest,

alias

Equidem seretam indigna

cum

intermissa ubicum-

que inin ipsis

aliis

partibus satis necessaria regni nostri defensione.constituti,')

jam

magn

labor et

')

)

Hinko von Teinfalt s Hans von Eorbach osztrk kapitnyok. Mtys soproni kapitnynak neve a szvegben kimaradt.:

Az

1465-ben a soproni levelezsekben kt kapitny nevvel tallkozunk. egyik Lad3laus Osl de Azzonfahva comes et capitaneus Sopro-

niensis.*

A

msik

:

^Wilhelm Mischulger Hauptmann und bpan zu^-in

Odemburg.)

Kiastris exercitus nostri in

Mtys 1465. szeptember 29-ikn Pcsett, oktber 2-ikn vado fluvii Drave keltezi leveleit.8*

116

MTYS KIRLY LEVELEI.factofidei

impensa inserenitate

personaliter

occupamur,

a

vestra

pro

suo

officio

non tam impedimenta ad rem.promerentes.et

cristianam

quamet

auxilia

Rogamus

igitursi

eandem serenitatem vestramaliis

hortamur, quatinusnobis

non

multis

magnis respectibus, saltem contemplationevelit,

temporum operm dareiniuria per vos

ne ampliores

et nostris

vestrosve inferantur, illat

ver

et

presertim

de

quibus inpresentiarum;

scribimus

digna

interim satis-

factione resarcianturrit

alioquin, inviti dicimus, necesse nobis

ita

nostris

et regni

rebus

quocunque modo consulere^homines nostri

ut

memorata

civitas nostra Soproniensis etet lesiones gratis

hiiiscemodi

damna.'

non

sustineant.

Dtum.

Aszveg.)

levl ln

Impertori

RomanorumEpistolae.P,

de rege.II.

(Hdervri-codex. 47,

E.

XLIV. Hinyosszolgl Frigyes

A

levl

dtumnak megllaptsban tmpontuli-testi,

csszrnak ez gyben 1465. szeptember 15-ikn Sopron vroshoz intzett levele,

melyben

hogy vette jelentsketgefangenhab.^t

\vie

ew. unser

lieber getreuer

Hynko Tamfald von Lutzko unerwartet sachenettlicher

beraubt^levl-

geprannttrban.)

und

eurn

(Sopron vros

81.

1465.

oktber

els napjaiban.ellen,

II.

Pl ppmialc.ellen

Panaszttma-

emel a csszr

a Sopron vrosads miatt.

intzett

Proutstituti,

et

rerum conditioj)reter id,

et nostra

promissa exigunt,.

ecce in procinctu ipso adversus inimicos fidei catholice con-

cogimar

quod vellemussed suscipiendi

et expediret,

non

suscepti belli

successum,

forte

seminarium

sanctitati vestre nuntiare.

jam nobisgit

iter

His siquidem diebus, et presertim agentibus, serenissimus dominus Fridericusspectantia,

Romanorum

impertor plura in confinibus per suos homines

magis ad discordiam, quam ad concordiam

nulla neque nostra, neque nostrorum culpavissime

lacessitus.

No-

quidam ex suis, quos nunc nominare non est necesse, oppidum nostrum Soproniense hostiliter aggressi, suburbium

1465. OKTBERseu

ELS

NAPJAIBAN.

117

burgum eiusdem magnpartimcaptis,

incendio devastarunt. quibusdam

nostratiumonsauciatis.

partim

contra

fidem publicamesse

Hec

beatitudini vestre significanda

duxi-

mus, cum utvicinis

ad rein christianam a preberi, ab bis presertim, ad principibus subsidiaintelligeret nulla nobisid officium;

quorummentainiuriis

inferri

maxim pertineret, immo potius impeditum ver, ut cognoscat, si quid pro illatisnon a nobiset nostris,

actum

senserit,

sed pre-

fato imperatore

ac suis causamplaceat

et initium

rei proessisse.-

Nam

quantum nobis

cum

eo et ceteris fidelibus dis-

sidere, satis etiam illoterris et

tempore declarasse videmur, cum in

prope in oculis memorati cesaris tunc emuli nostri

victorem exercitum habentes, eundem addissimo domin sancti Angeli beatitudodius sciscitari.

unam commendavestrapotest luci-

tionem legati apostolici revocavimus, prout ex ipso reveren-

Nunc

etiam,

si

quid aut interim, aut postea

pro regni nostri defensione necessario tentabimus, id certeinviti et lesi facienius,

ipsam sanctitatem vestram presenti-

bus

litteris

tempestive contestati.

QuamI.

etc.

A

levl ln :

Ex

parte domini regis ad papm.

(Hdervri-codex. 45.

Epistolae. P.

E.

LXXII.

Monu-

menta Vaticana.

E.

XXIV.)

82.

1465. oktber els na2)jaban.

Carvajal Jnos bihornoJcnak

Eladja a

csszrtl szenvedett srelmeket.

Hec que modo scribimus, ipsimet scimus non esse ea que hoc tempore a nobis expectantur. Sed certe si ad presentem rem ^) non ita multum pertinent, ad futuram fortassis pertinebunt. Conquerimur reverendissime paternitati vestre, tanquam patrono speciali, quod nobis ingenti laboret impensa personaliter in factofidei occupatis,

nedm

sub-

sidia conferunt vicini principes, sed magis inferunt

impedi-

')

A

trkk ellen indtott hadjratot

rti.

118

MTYS KIRLY LEVELEI.hi

menta;remus.

presertim a quibus

minim deceret

et expecta-

Nam

his diebus serenissimushostilia per

multa in confinibussiquidemcaptis,

Romanorum impertor suos homines git. Nupernostratibus partimvulneratis,

nonnulli

ex

suis

quibusdampublicam

partim

contra

fidem

oppidum

gum fed

nostrum Soproniense aggressi, suburbium eiusdem seu burincendio deleverunt, nulla neque nostra nequelacessiti.

nostrorum culpa

fidelibus vicinis et presertim

contendere, satis evidens

Quantum enim nobis placeat cum cum prefato imperatore armis judicium vei tunc prebuimus, cumvestre,

ad unam jussionem reverendissime paternitatis

tunc

apud nos

legationis

officio fungentis,

exercitum nostrum eemuli

inibus et fere

ab

oculis

memorati

cesaris,

tum

nostri,

deduximus.^)fensione.

Si quid igitur ei contra pro regni nostri

de-

et

restaurandis

damnis acesse

iniuriis

illatis

fuerit

necessario tentatum, existimare poterit reverendissima paternitas vestra

non nos nostrosve

in crimine, sed eos a

quibus causa et initium rei processit, et qui nos, nihil talenec merentes nec metuentes, verum maioribus et sanctioribusnegotiis tot

animo

intentos,

non solum

iniuste

sed etiam

impie lacessiverunt.

A

levl ln

.'

Ad dominum

Sancti Angeli ex parte regis.

(Hdervri-codex. 45.

Epistolae. P. II. E. XLIII.)

83.

1465. oktber els napjaiban.

Moro Kristf velenczei dognak.

Eladja aMutue

csszrtl szenvedett srdmeket.

amicitie

nostre

et

sinceritassint

et

firmitas

ita

postulat, ut qualiacunque et

quantacunque

que nobis in dies

eveniunt, ea vobiscum imprimisigitur fraternitate vestre,

communicemus. Significamus

quod serenissimus Romanorum impertor, contra officium suum et meritum nostrum, multa in confinibus regni quotidie git hostilia. Novissime, nobis jam in^)

Erre vonatkozik Mtys kirlynak 1461.9.

mjus 28-ikn Al-

bert fherczeghez irt levele. L.

szm

alatt.

1465. OKTBER BLS NAPJAIBAN.

Ilii

procinctu existentibus, nonnulli ex

suis,

tium partim

captis,

partim perfide

consauciatis,

quibusdam nostraoppidum

nostrum Soproniense aggressi, suburbium eiusdem seu bur-

gum fedculpa

incendio devastarunt, nulla nostra neque nostrorum

Equidem deum et homines testamur, minim cum fidelibus vicinis et presertim cum prefato imperatore armis contendere argumento est, quod cum olimlacessiti.

piacere nobis

;

in terris

imo sub oculo

ipsius

cesaris,

tunc

emuli nostrilegati

exercitum habebamus,apostolii abinde

cum mox ad unam jussionemobtulit,

deduximus, sed et postea quascunque nobis

pacis conditiones

tempus magis quam jus

easdem

pro utilitate publica libenter amplexi sumus. Sed ut liberiuset fortius rei christiane vacaremus,

nunc quoque tot animoiniis

et universis facultatibus nihil aliud agimus, pretermissisque

omnibusutilia

aliis

negotiis,

personaliter

occupamur,fortassis

quevei

sedi apostolice

et vestre fraternitati grata esse

ac omnibus

fre speramus.vei

Non

poterimus tamen

interim

postea

nostrorum

damna

et

iniurias

silentio

perpeti. Si quid ergo adversus

prefatum imperatorem fueritesse

tentatum,

ne nos existimet fraternitas vestra novo aliquovelle,

bello implicari

sed judicet id

non voluutariamrecuperationem,

ofifensionem sed necessariam detrimentorum

culpamqueintroduxit.

in

eumEx

refundat,

qui causam et initium prior

A

levl ln

.'

parte regis ad

ducem Venetiarum.

(Hdervri-codex. 44.

Epistolae. P. II. E. XVIII.)

84.

146. oktber els napjaiban. D'EstonteviUe Vilmos roueni

hibornok-pspknek.

Eladja ameket.

csszrtl szenvedett

serel-

Quoniamindies

in reverendissima paternitate vestra fiduciam

collocaverimus singularem, ideo ea, que nobis et regno nostroipsa

accidunt, qualiacumque tandem sint, merito cum communicamus. Proinde scire volumus reverendissimam

120

MTYS KIRLY LEVELEI.hoc temporeingenti

paternitatem vestram, quod

labor et

impensa personalitera quibus minim idniret.

in facto fidei occupati

nedmiis

iuvamur

a vicinis principibus, sed potius turbamur, abet

presertim.

nos et rem Christianam pti conve-

Nam

his

diebus serenissimus

Romanorum

impertor

inter multa alia hostilia post captivitates et vulnera nostra-

tium suburbium seu burgum oppidi nostri Soproniensis persuos homines igne combussit, nulla nostra neque nostrorum

culpa lacessitus.vicinis et

potissimumvei

dere,

satis

Quantum enim nobis placeat cum fidelibus cum ipso imperatore armis contentunc declaravimus cum in terris, immo in

oculisfeasque

memorati Cesaris emuli tunc nostri copias habebamus abinde ad unicam admonitionem legati apostoliidominus sanctiet recte, ut

mox

deduximus, prout ipse reverendissimus

Angelipotest.sit,

arbitramur, meminit, et clarius testificarenegotii

Nunc autem cum abunde nobis cum aliis prorsus quietem agerereverendissimapaternitas

cum

Turcis

optavimus.

Si

quid

tamen provocatipoterit

et lesi necessario fecerimus, facile diiudicare

vestra.

non nos

esse

in

erimin e, sed eum, qui causam et initium dissensionisduxit.

intro-

Et hoc

est,

quod

in presentiarum pro futuris contin-

gentibus sdem apostolicam et utramque

paternitatem

cum

reverendissimis collegis suis ignorare noluimus.

A

levl ln

:

Domin

Gr{uilelmo) episcoporegis.

Hostiensi cardinali

Hotomagensi, ex parte domini(Hdervri-codex. 46.

Teleki. XI. 102.)

85.

1465. oktber kzepe tjn.szol

HL

Frigyes csszrnak. Vlaellen

mentegetzAccepimus

levlre,

a Sopron vrosa

intzett

tmads alkalmbllitteras vestre maiestatis, in

quibus eademet

excusat

se

et;

suos,

accusat

autem nostros de damnisnon

iniuriis illatis

sed et excusationum et accusationum rationesjudicantivideri possuntsatis efficaces.

cuilibet rectius

1465. OKTBER KZEPE TJAK.

121

Primum quidem comes Sigismundus ^) clare testatur non sua culpa ceptum bellum. Qua in re paratus fit stare etjuris

judicio

et

arbitrio

pacis.

Repudiate snt oblationes

expugnatum oppidum cum arc quod justi pignoris titulo possidebat.2) Deinde si quid aut serenitas vestra aut vestrorum quiscumque cum comite Sigismundo negotii habeeius etbat, cur alii subditiet cives

nostri innocentes. utputa Poceteri

sonienses

et

Sopronienses

ac

finium

illorum accole

plectuntur, quare de causa oppidum nostrum incenditur ? )

Sed

dicitur,

quod burgenses incendio causamfuriosusest,

prebuerunt.

Equidem nemo tameremet.Si

qui

ipse

domum suam

autem vestri propter certas res depositas. ut depositum flammis repetere que asseritur, ignem iniecerunt justicia est? At pauce et viles domus conflagrarunt, gratia;

fortune

et

nostrorum

diligentie,

qui

sollicite

incendium

tamen qui huius rei auctores fuerunt, manifesta intentio fit, scilicet ut non pauca et vilia, sed ut universa deflagrarent. Et certe talia maleficia non tam quantitate facti quam improbitate pensantur. Negat se maextinxerunt. Illorumiestas vestra

nobis

et

regno nostroigitur

unquam

nocuisse,

aut

nocere

voluisse.

Cur

professum hostem nostrum et

regni nostri fovet et

promovet?

Immofecit

cur potius subditos

8U08 non coercet, ne res nostras,intercipiant,

imo omnium christianorumSigismundus Eycinse purgat, dicens illum

quemadmodum nuper

ger ?et

*)

In qua re serenitas vestrabellum publice indixissesi

sibi

et

propterea corrigi nonimpertori suf-

posse.

Nescimus

hec inclito

Romanorumet

ficiens sit

allegatio?

Nos

certe

nunc

id

operm damus

ac ad nostrum officium omnino pertinere ducimus, ne quis-

quam

intra fines nostros

iniurius.

Omnino autem

cuiquam etiam alieno impune sit id nobis ingratissimum est, quods bazni grf.

) *)

Zsigmond szent-gyrgyi

stotta el')*)

Albert fherczeg zlogoZsigmond grfnak. V. . Bachmann. 445, Sopron vrosrl van sz. L. a megelz leveleket. Mtys kirly azt a vdat emelte ellene, hogy NmetorszgPerchtoldsdorfot, Bcs kzelben,fegyvei-szlltmnyt lefoglalt. Ezt(L.

bl

rkez

ksbb Podjebrdhoza

in-

tzett levelben emlti.

albb a 114.

sz.

122

MTYS KIRLY LEVELEI.lide catholica labor amiis,

cum maxim proimpedimenta;

tum precipue a

tergo lacessimur, et unde magis mereremur subsidia, patimuret adhuc nobis imputatur, quod pecuniam Thurcos imf)etratam adversus maiestatem vestram assignamus comiti Sigismundo, ad quem vei nulla vei mi-

contra

iiima

parsin

huiuscemodi collecte pervenit.videlicet

Nos quidemet

adet

huc

eadem mente sumus,sic

ut

personam

facultates pro tuenda republica Christiana exponamus,

dum-

modo

alii

nobiscum agant, ne quod pro ipsorum defeninsumeremus, ad eorum ofensionem necessi-

sione libentius

tate impulsi convertamus.

Dtum.Romanoruma rege Hungarie.E.

A

levl ln

.'

Impertori4.

(Hdervri-codex.

Epistolae. P.

II.

XLV.)

86.

1465.

novemberben.

II.

Pl ppnak..

Kri, ^^ogy Tcvete

Hnt Gyrgy

pcsi prpost ltl

elhatrozst a trMTckzlje.

ellen tervezett

hadi vllalat trgybanetc.

Beatissime pter et domine

Id semper

et

utilius

fre

duxi, et tota

mente

intendi, ut obmissis

particularibusfatigant, ali-

expeditionibus,

que magis nos,

quam hostem

quando ta