Organizatorzy:

Agencja Artystyczna GAP

Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Wystawa:

WSPÓŁCZESNA RZEŹBA POLSKA

Prace ze zbiorów Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku

Sala Wystawowa, Biblioteka Główna Uniwersytetu

Ekonomicznego w Krakowie

25 kwietnia – 24 maja 2012 r.

Kurator: Jarosław Pajek

Aranżacja: Jarosław Pajek

Wydawca

Agencja Artystyczna GAP

Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej

ul. Rakowicka 10b/10, 31-511 Kraków

www.agencja.e-gap.pl

Materiały do folderu zapewniło

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku

ul. Topolowa 1, 26-505 Orońsko

tel. +48 48 618 45 16, fax +48 48 618 44 70

www.rzezba-oronsko.pl

Projekt katalogu:

Anna Miśkowiec

Szanowni Państwo,

nie ulega wątpliwości, że studia są czasem poświęconym na zdobywanie specjalistycznej, ści-śle ukierunkowanej na daną dziedzinę wiedzy. Ale jednocześnie kilka lat studiowania to dla młodych ludzi czas wszechstronnego rozwoju, kształtowania własnej osobowości i poszerza-nia horyzontów. Dlatego też należy dołożyć wszelkich starań, aby najczęściej spotykana kon-figuracja nauki z rozrywką nie zdominowała w całości okresu, który nie bez powodu nazywany bywa jednym z najprzyjemniejszych w całym dorosłym życiu. Agencja Artystyczna GAP, tak jak inne organizacje, kluby i stowarzyszenia wysuwa szereg pomysłów zagospodarowania wolnego czasu dla studentów. Propozycją, którą tym razem chcemy Państwu przedstawić jest sztuka.

Dzięki owocnej współpracy z Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku już po raz drugi w murach Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie zagoszczą prace współczesnych rzeźbiarzy polskich. Jesteśmy przekonani, że wystawa, a także wydany na tę okazję katalog przybliżą wszystkim zainteresowanym sylwetki wybitnych rodzimych twórców, a same prace zainspirują do twór-czego działania na innych polach. Być może zachęci ona także do samodzielnego poznawania współczesnej sztuki polskiej – odwiedzania muzeów, pracowni artystycznych, uczestnictwa w przeglądach, wernisażach i festiwalach. Być może także namacalne przenikanie się dwóch placówek – muzeum i uczelni ekonomicznej, czyli sztuki i wiedzy stanowić będzie przyczynek do szerszej dyskusji o znaczeniu kultury dla gospodarki. Jak bowiem pokazują ostatnie lata, po-jęcia te są ze sobą ściśle związane. Kultura w dużej mierze determinuje rozwój, a to zaledwie jeden z wielu dowodów na nierozerwalność tych zjawisk.

Życzymy wielu wrażeń podczas zwiedzania.

Agencja Artystyczna GAP

Kolekcja Muzeum Rzeźby WspółczesnejCentrum Rzeźby Polskiej w Orońsku

entrum Rzeźby Polskiej ma swoją siedzibę w niewielkiej wsi Orońsko, położonej przy drodze krajowej nr 7, 16 km od Radomia i 120 km od Warszawy. Zajmuje obszar XIX-wiecznego założenia parkowo-dworskiego z dominującym pałacem, kaplicą, oran-

żerią, budynkami gospodarczymi i malowniczym, zabytkowym parkiem. Kulturalna tradycja Orońska narodziła się około połowy XIX wieku i związana jest ze słynnym polskim malarzem – Józefem Brandtem.

Najnowszą historię Centrum zapoczątkowały warsztaty twórcze i plenerowa ekspozycja prac artystów w 1965 roku. Wkrótce otwarto Ośrodek Pracy twórczej Rzeźbiarzy. Od 1981 roku Centrum Rzeźby Polskiej zaczęło funkcjonować jako placówka państwowa podlegająca Mini-sterstwu Kultury i Sztuki. Obecnie Orońsko jest miejscem spotkań artystów z różnych stron świata, z różnymi kulturowymi doświadczeniami, różnymi tradycjami. Odbywają się tu warszta-ty artystyczne, plenery akademickie, seminaria problemowe, wystawy sztuki współczesnej.

Centrum Rzeźby Polskiej jako instytucja objęta mecenatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego gromadzi dzieła sztuki z myślą o tworzeniu zbioru reprezentatywnego dla kondy-cji współczesnej rzeźby polskiej. Obecnie zbiór składający się z rzeźb, obiektów, instalacji liczy ponad tysiąc prac, a uzupełnia go ponad pięćset depozytów.

Orońska kolekcja formowała się równolegle z przeobrażeniami i dziejami całej instytucji. Pewnej systematyzacji uległa w roku 1992, tj. w momencie opracowania programu dla utwo-rzonego Muzeum Rzeźby Współczesnej. Zasadniczy korpus kolekcji tworzą w większości dzieła artystów polskich, którzy pojawili się w Orońsku jako uczestnicy warsztatów artystycznych lub mieli tutaj prezentację swojej twórczości. Z tego tytułu dokonywali darów na rzecz Centrum, albo przekazywali swoje prace w formie depozytów. Często powodem był fakt, że jedynie CRP dysponowało odpowiednią powierzchnią do przechowywania obiektów wielkogabarytowych, np. „Ukon” Magdaleny Abakanowicz.

C

Dla większości obiektów przyjmuje się cezurę czasową 2. połowę XX wieku, chociaż w zbio-rach są dzieła z początków stulecia, jak chociażby prace Konstantego Laszczki czy Stanisława Ostrowskiego, oraz z okresu międzywojnia, np. Katarzyny Kobro, Olgi Niewskiej, Jacka Pugeta i Augusta Zamojskiego.

Ważną cześć kolekcji stanowią prace składające się na najnowszy rozdział historii rzeźby polskiej, a szczególnie powstałe w ostatnich latach. Dotyczy to przede wszystkim prac młodego pokolenia, które w ramach organizowanych przez Centrum Triennale Młodych (od 1992 roku odbyło się sześć edycji), miało tu możliwość artystycznego debiutu. Prace te służyły także reali-zowanej przez Centrum serii wystaw tzw. dekadowych (prezentujących kolejno lata: 60., 70., 80. i 90.), w ramach których podejmowano próby syntezy najnowszych dziejów sztuki polskiej.

W zbiorach Muzeum znajdują się m.in. prace: Magdaleny Abakanowicz, Sylwestra Ambro-ziaka, Mirosława Bałki, Andrzeja Bednarczyka, Krzysztofa M. Bednarskiego, Jana Berdyszaka, Jerzego Beresia, Tomasza Brejdaka, Marka Chlandy, Bronisława Chromego, Wandy Czełkow-skiej, Barbary Falender, Mirosława Filonika, Zbigniewa Frączkiewicza, Wiktora Gajdy, Tadashi Hashimoto, Władysława Hasiora, Stanisława Horno-Popławskiego, Ewerdta Hilgemanna, Je-rzego Jarnuszkiewicza, Marii Jaremy, Zdzisława Jurkiewicza, Alfonsa Karnego, Tomka Kawiaka, Marka Kijewskiego, Grzegorza Klamana, Katarzyny Kobro, Grzegorza Kowalskiego, Edwarda Krasińskiego, Jana Kucza, Stanisława Kulona, Przemysława i Zofii Kulik, Edwarda Łazikowskie-go, Tadeusza Łodziany, Józefa Łukomskiego, Adama Myjaka, Sławoja Ostrowskiego, Antonie-go J. Pastwy, Marii Pinińskiej-Bereś, Andrzeja Pawłowskiego, Adama Prockiego, Adolfa Ryszki, Tadeusza Siekluckiego, Stanisława Słoniny, Adama Smolany, Antoniego Starczewskiego, Lud-miły Stehnovej, Macieja Szańkowskiego, Andrzeja Szewczyka, Henryka A. Tomaszewskiego, Olgierda Truszyńskiego, Jacka Waltosia, Magdaleny Więcek-Wnuk, Mariana Wnuka, Ryszarda Wojciechowskiego, Zofii Woźnej, Romana Woźniaka, Barbary Zbrożyny, Gustawa Zemły oraz wielu innych.

Wystawa:

Krzysztof Bednarski 11

Aleksander Dętkoś 12

Jerzy Grygorczuk 13

Stanisław Horno-Popławski 14

Maria Jarema 15

Jerzy Jarnuszkiewicz 16

Stanisław Kulon 17

Tadeusz Łodziana 18

Józef Marek 19

Tadeusz Markiewicz 20

Irena Molin-Sowa 21

Adolf Ryszka 22

Stanisław Słonina 23

Jacek Waltoś 24

Jan Stanisław Wojciechowski 25

Zofia Woźna 26

Antonina Wysocka-Jończak 27

August Zamoyski 28

Barbara Zbrożyna 29

11

Krzysztof Bednarski (ur. 1953) – Gest, 1979, żeliwo, brąz

W latach 1973–1978 studiował na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie. Dyplom uzyskał w pracowni prof. Jerze-go Jarnuszkiewicza w 1978. Od 1984 mieszka w Rzy-mie. Rzeźbiarz, akcjoner, twórca instalacji i obiektów, plakacista. Artysta poszukuje źródeł rzeźby i jej re-lacji do miejsca jako metafory przestrzeni, odsyła-jąc widza do innych dzieł sztuki i literatury. Intere-sują go zasady sprzeczności i rozdzielności treści od formy. Realizacje plastyczne Bednarskiego obejmują rzeźbę, relief, rysunek oraz przedmio-ty pozornie gotowe lub rzeczy z bezpośredniego otoczenia człowieka wkomponowane w sytuację typu environment. Przedmiot (obiekt) zawsze występuje tu w relacji do przestrzeni poj-mowanej jako miejsce, a miejscem staje się poprzez rzeźbę (obiekt). W ostat-nich pracach ukazuje artysta dia-log człowieka z naturą poprzez dwa dopełniające się mate-riały: ziemię i współczesną technologię.

12

Jan Stanisław Wojciechowski (ur. 1948) – Romantyczny duch powierzchni II, 2004, brąz

W latach 1967–1973 studiował na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie pod kierunkiem prof. Je-rzego Jarnuszkiewicza i Oskara Hansena. Dyplom uzyskał w 1973. Autor wielu recenzji, szkiców i książek o sztuce, organizator życia artystycznego i naukowego, krytyk i teoretyk sztuki, specja-lista w zakresie wiedzy o kulturze i polityce kulturalnej. W latach 70. artysta tworzy prace sku-pione wokół problemów środków artystycznych, interakcji i komunikacji wizualnej oraz pojęcia

sztuki. Następnie rozwija rzeźbiarski, warsztatowy aspekt swojej twórczości, realizując serie ceramicznych głów

zderzonych z symbolami pop-kultury. Odlewy ciała destruuje za pomocą cięć i odkształ-ceń. Pracom rzeźbiarskim

często towarzyszą rysun-ki, collage i rozbudowany werbalny autokomentarz autorski. Twórczość Woj-ciechowskiego określa-

na bywa jako konceptualna i postmodernistyczna.

13

Stanisław Kulon (ur. 1930)– Dzieci, 1969, drewno polichromowane

Absolwent PLSP w Zakopanem. W latach 1952–1958 studiował na Wydziale Rzeźby warszawskiej ASP, w pracowniach rzeźby prof. Ludwiki Nitschowej i Mariana Wnuka. Profesor i prodziekan Wydziału Rzeźby na macie-rzystej uczelni. Jest autorem realizacji plenerowych i pomnikowych: po-mnik Marii Konopnickiej w Ogro-dzie Saskim (1966), pomnik Sape-ra (1975) w Warszawie. Artyście bliskie są te tradycje sztuki ludo-wej, w których prostota formy ma największą siłę oddziaływa-nia. Najchętniej i z powodzeniem rzeźbi w drewnie, które potem wy-kańcza delikatną patyną i powleka polichromią w czystych barwach z użyciem złota. Z równym powo-dzeniem używa gipsu, cementu, grani-tu i terakoty, a jako odrębną gałąź twórczości traktuje ceramikę. W tworzonych rzeźbach opo-wiada legendę o narodzinach człowieka. Sednem tych opowieści jest humanizm. Często wprowadza w swoje kompozycje postać dziecka, która spełnia niejednokrotnie również rolę symboliczną.

14

Jerzy Jarnuszkiewicz (1919–2005)– Kaganiec I, 1973/1977, cement patynowany, brąz chromowany

W latach 1936–1938 studiował w Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Kra-kowie, następnie w warszawskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w pracowni prof. Tade-usza Breyera (1938–1939). Po wojnie kontynuował studia w ASP w Warszawie. Dyplom uzyskał w pracowni prof. Franciszka Strynkiewicza w 1950. Jako wieloletni pedagog w macierzystej uczelni wycho-wał grono wybitnych dziś rzeźbiarzy. Twór-czość w zakresie rzeźby pomnikowej i plene-rowej oraz medalierstwa. Autor exlibrisów, monet obiegowych, grafik. Pierwsze prace obejmują kompozycje realistyczne: małe formy, figurki, portrety w gipsie i studia z na-tury. Od końca lat 50. tworzył przestrzenne konstrukcje plenerowe w metalu, łącząc dra-matyczną ekspresję i dynamikę formy z rygo-ryzmem podziałów przestrzennych. W końcu lat 60. powrócił do przedstawień figuralnych, sięgając po tematy o metafizycznym i duchowym sensie. W jego twórczości dają się prześledzić zmiany, jakim podlegała nie tylko sztuka, ale szeroko rozumiana kultura polska. Od projektów związanych z odbudową kraju i socrealizmem, przez odwilż, fascynację formami nowoczesnymi i ekspresyjnymi doszedł w latach 60. do rzeźby geometrycznej, by w latach 70. i 80. swe najwybitniejsze dzieła poświę-cić tematyce religijnej.

15

Józef Marek (ur. 1922)– Drabina, 1985, brąz, granit

Studiował w ASP w Krakowie, uzyskując w 1952 r. dyplom w pracowni prof. Xawerego Dunikowskiego. W latach 1961–1971 był asystentem, następnie ad-iunktem na Wydziale Architektury Politechniki Kra-kowskiej; 1965–1969 wykładowcą na Wydziale Form Przemysłowych ASP w Krakowie; 1971–1986 docen-tem na Wydziale Architektury Wnętrz; od 1986 profe-sorem w macierzystej uczelni. Malarz, rzeźbiarz, me-dalier, poeta, wielokrotnie nagradzany i wyróżniany, uhonorowany m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1983), złotą odznaką „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krako-wa” (1984), Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Re-stituta (1989). Artysta początkowo rzeźbi realistyczne głowy, stopniowo upraszczając je i poddając geome-tryzującym zabiegom. Następnie eksperymentuje z figurą ludzką, wydłużając ją i deformując. Niezależ-nie jakim transformacjom w twórczości Józefa Marka ona podlegała, artysta snuje opowieść o człowieku. Ulubionym materiałem jest dla twórcy drewno.

16

Irena Molin-Sowa (ur. 1926)– Na temat Arpa, 1971, brąz, odlew

Studiowała na Wydziale Rzeźby PWSSP we Wrocławiu, uzyskując dyplom w roku 1952. Twórczość w za-kresie rzeźby, form architektonicznych, medalierstwa i rysunku. Pełniła funkcję rzeczoznawcy MKiS w zakresie rzeź-by i oceny dzieł sztuki współczesnej. Uczestniczyła w Międzynarodowych Sympozjach Rzeźby w Marmurze w Villány-Siklós (Węgry), Bukareszcie, Madrycie, Helsinkach, Oslo, Rawennie, Dortmundzie, Pradze. Autorka realizacji po-mnikowych, m.in. pomnika poświęconego Ofia-rom Faszyzmu w Leszczynach (1965, w zespole z M. Sową), Żołnierzom I Warszawskiej Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki na Powązkach w War-szawie (1969). Oprócz realizacji monumentalnych Irena Molin-Sowa stworzyła wiele rzeźbiarskich portretów utrzymanych w nurcie realizmu synte-tycznego. Artystka nie dąży w nich do uchwycenia fizjonomicznego podobieństwa portretowanej oso-by. Poszczególne partie głowy buduje za pomocą gładkich, obłych, ostro zakończonych brył, które wraz z przesadnie zarysowanymi, charakterystycz-nymi rysami podkreślają ekspresję i silną osobowość portretowanego.

17

Jacek Waltoś (ur. 1938) – Sam, 1972/2002, brąz patynowany, odlew

W latach 1957–1963 studiował na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie. Dyplom uzyskał pod kierunkiem Emila Krchy w 1963. Współzałożyciel krakowskiej grupy Wprost. W 1967 otrzymał Nagrodę Krytyki Arty-stycznej im. C.K. Norwida. W latach 1975–1979 prowadził Galerię Pryzmat w Krakowie. Kieruje Pracownią Malarstwa w ASP w Krakowie. Autor esejów i artykułów o sztuce (pseudonim litera-cki: Jacek Buszyński), współautor książki 100 najsłynniej-szych obrazów (z Andrzejem Osęką). Twórczość w zakre-sie malarstwa, rzeźby, rysunku i grafiki. Prace artysty z lat 60. związane są ze zjawiskiem nowej figuracji. W latach 80. tworzy obrazy, w których wykorzystuje symboliczne zna-czenie światła, odwołując się do mistyki iluminacji. Główny temat jego twórczości stanowi człowiek postrzegany przez pryzmat wątków biblijnych, literackich narracji czy mitolo-gii. Podejmowane motywy rozwija w serię prac wykonanych w różnych technikach (cykle). W sposób symboliczny przed-stawia tematy uniwersalne, jak stany emocjonalne, dwoi-stość natury ludzkiej, zagadnienia moralne, wątki religijne. Stosowane przez Waltosia formy negatywowe, ażurowe, ze-spalają prace z otaczającą je przestrzenią, wyrażając ważną dla artysty ideę braku, opuszczenia.

18

Adolf Ryszka (1935–1995)– Niewinna I, z cyklu Niewinni, 1965/2001, brąz, odlew

W latach 1957–1962 studiował w ASP w Warszawie. Dyplom uzyskał w pracowni prof. Jerzego Jarnuszkiewicza w 1963. Członek Europejskich Sympozjonów Rzeźbiarskich, a póź-niej członek Zarządu tego stowarzyszenia. Od roku 1983 kie-rował Zakładem Rzeźby na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Twórczość w zakresie realizacji pomnikowych i ple-nerowych (w Japonii, Danii, Kanadzie), rzeźby kameralnej oraz medalierstwa. Większość jego prac cechuje skłonność do rozwi-jania form w szeregach tematycznych, skupiających uwagę nad życiem i śmiercią, trwaniem i przemijaniem, przejawiających się w zderzeniach tego, co naturalistyczne z tym, co płynne i nieokre-ślone. Artysta pracował cyklami na przemian w różnych okresach swojej twórczości, w różnych materiałach (cykle: Pablo Casals, Sarkofagi, Hełmy i inne). Często posługiwał się zabiegiem rozta-piania wizerunku postaci w bezkształtnej bryle, poszukując formy człowieka. Z rzeźb Ryszki emanuje filozoficzna zaduma, ale też poetycko-metaforyczny klimat, zdyscyplinowanie konstrukcyjne połączone z liryzmem. Większość prac cechuje malarskość, rozwi-browanie powierzchni, jedynie w monumentalnych rzeźbach ple-nerowych artysta koncentruje się niemal wyłącznie na czysto kon-struowanej bryle.

19

Zofia Woźna (1911–1984)– Z cyklu Morze, ok. 1960, cement

W latach 1929–1934 studiowała na Wy-dziale Malarstwa ASP w Krakowie, w pra-cowni prof. Wojciecha Weissa i Józefa Pankiewicza. W latach 1950–1970 odbyła liczne podróże artystyczne do wielu krajów w Europie. Twórczość w zakresie rzeźby ka-meralnej, między innymi w brązie i betonie, oraz malarstwa sztalugowego. Realizowa-ła głównie popiersia figuralne oraz wybitnie sugestywne głowy portretowe o skupionej ekspresji, redukując z czasem środki wyra-zu do minimum. Są to blokowe, spokojne figury o niezwykle smukłej sylwecie i ar-chaicznym dostojeństwie. Sztuka artystki pełna jest poetyckiego liryzmu, wyciszo-na, kontemplacyjna, kameralna, przedsta-wiająca i narracyjna. W centrum zaintere-sowań Woźnej pozostaje postać człowieka służąca do wyrażania wzruszeń i przeżyć. W kompozycjach pomniko-wych ujawniała skłonność do syntezy oraz kubizowa-nego traktowania formy.

20

Barbara Zbrożyna (1923–1995)– Macierzyństwo, 1957/2008, brąz, odlew

W latach 1945–1947 studiowała w pracowni prof. Xawerego Dunikowskiego w ASP w Krakowie, następnie w 1947–1950 w ASP w Warszawie pod kierunkiem prof. Franciszka Strynkiewicza. Dyplom uzyskała w 1952. Twórczość w za-kresie rzeźby, malarstwa i grafiki. Prowa-dziła działalność pedagogiczną w liceach plastycznych oraz w Centralnym Ośrodku Pe-dagogicznym Szkolnictwa Artystycznego. Współ-założycielka awangardowej Grupy 55. Autorka rzeźb figuralnych, licznych portretów, kompozycji przestrzen-nych oraz pomników, w tym pomników nagrobnych, np. Xa-werego Dunikowskiego, Artura Sandauera i Erny Rosenstein na Powązkach w Warszawie. Zbrożyna zrealizowała również rzeźby o tematyce sakralnej, jak cykl świętych i błogosławionych dla kościoła Jezuitów w Warszawie. Styl jej ewoluował od realizmu, przez syntetyczne uproszczenia i ekspresyjno-metaforycz-ną deformację aż do abstrakcji.

21

Antonina Wysocka-Jończak (1942–2011)– Rozdarty, 1984, drewno (mahoń)– Subiektywny II, 1980, drewno (mahoń, klon)

Ukończyła Liceum Sztuk Plastycznych w Szczecinie w 1960. Studia artystyczne odbyła w war-szawskiej ASP na Wydziale Rzeźby. Dyplom uzyskała w pracowni prof. Mariana Wnuka w 1966. Jest laureatką wielu nagród. Brała udział w licznych wystawach, konkursach, plenerach i sym-pozjach w kraju i za granicą. Twórczość w zakresie rzeźby kameralnej, monumentalnej i ple-nerowej oraz medalierstwa, rysunku i malarstwa. Artystka często ogranicza kompozycję do najważniejszych brył i linii, pozostając na granicy abstrakcji. Obrazuje symbole, metafory i idee. Realizuje również sztukę przedstawiającą, ekspresyjne popiersia oraz syntetycznie potraktowane grupy rzeźbiarskie. Pracuje w różnych ma-teriałach, głównie w kamieniu, drewnie i brązie.

22

Tadeusz Łodziana (ur. 1920)– Rzeźba przydrożna, 1959/1996, brąz, odlew

W latach 1937–1939, 1941–1942 studiował w Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie, następnie w PWSSP w Sopocie (1945–1950). W roku 1954 uzyskał dyplom na Wydziale Rzeź-by ASP w Warszawie. Wykładowca warszawskiej ASP, od 1971 na stanowisku profesora. Dziekan Wydziału Rzeźby w la-tach 1966–1969 oraz 1972–1978. Twórca form monumental-nych znany z opracowania rzeźbiarskiego (wraz z R. Guttem i S. Słoniną) mauzoleum na Pawiaku w War-szawie (1964), pomnika Ofiar Obozu Ra-dogoszcz w Łodzi (1961). W latach 60. rzeźby Łodziany balansują na gra-nicy abstrakcji organicznej, jed-nocześnie zachowując cechy aluzyjnego aktu. Uważano je za szczytowe osiągnięcia rzeź-by polskiej tego czasu. Rzeźba przydrożna to abstrakcyjna syn-teza figury Chrystusa Frasobli-wego, utrzymana w charaktery-stycznej dla artysty konwencji, wyróżnia się gładkością i obłoś-cią czystej, wypolerowanej for-my oraz oszczędnością zastoso-wanych środków.

23

Tadeusz Markiewicz (ur. 1936)– Unik, 1985, brąz, drewno

W latach 1959–1965 studiował na Wy-dziale Rzeźby warszawskiej ASP. Dyplom z wyróżnieniem uzy-skał w pracowni prof. Francisz-ka Strynkiewicza. Twórczość w zakresie rzeźby monumen-talnej, pomnikowej i kameralnej oraz medalierstwa. Jest autorem, m.in. pomnika Matki Polki w Ło-dzi. Wielokrotnie nagradzany za twórczość, m.in. Krzyżem Kawaler-skim Orderu Odrodzenia Polski. Tworzy prace w różnych materiałach: brązie, drewnie, cera-mice i kamieniu. W swoich rzeźbach przed-stawia zagadnienia i motywy symboliczne oraz sakralne, poruszając się po obsza-rze figuracji. Niekiedy przedstawioną formą odwołuje się do europejskich nurtów artystycznych i ich stylistyki, transformując interesujące go motywy i zagadnienia na swój, in-dywidualny sposób.

24

Jerzy Grygorczuk (ur. 1944) – Awangarda, 1988, blacha miedziana, żywica

Studiował na Wydziale Malarstwa i Rzeźby w Państwo-wej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku.

Dyplom z wyróżnieniem uzyskał w pracowni prof. Franciszka Duszeńki w 1970. Jest pedagogiem na Wydziale Architektury Politechniki Białostockiej. Tworzy w zakresie rzeźby pomnikowej, plenerowej, małych form rzeźbiarskich i medalierstwa oraz ry-sunku. Obok rzeźby tradycyjnej, przedstawiającej, głównie realizacji o tematyce sakralnej i płaskorzeź-bionych obrazów, konstruuje obiekty z przedmio-

tów codziennego użytku, rzeźby-zagadki bliskie surrealizmowi i pop-artowi. W wielu pracach

artysty tytuł-hasło naprowa-dza odbiorcę na

właściwą ścieżkę interpretacji.

25

Aleksander Dętkoś (ur. 1939)– My – Wy – Oni, 1986, brąz

Absolwent Szkoły im. Antoniego Kenara w Za-kopanem (1955–1960). Studia artystyczne od-był w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pla-stycznych w Gdańsku, na Wydziale Rzeźby i Ceramiki, w pracowni prof. Stanisława Hor-no-Popławskiego (1960–1966). W tym samym czasie ukończył też studium pedagogiczne. W la-tach 1966–1969 pracował jako plastyk-pedagog w szkolnictwie specjalnym na Wybrzeżu. Od 1978 rzeczoznawca MKiS w Bydgoszczy. Wielokrotnie na-gradzany za dorobek artystyczny. Tworzy prace kameralne w brązie i kamieniu. Postacią central-ną jego rzeźb jest człowiek, postrzegany często przez pryzmat sacrum. Artysta realizuje prace narratywne, symboliczne i metaforyczne. Łą-czy ze sobą formy uproszczone, często zre-dukowane do znaku, symbolu z formami re-alistycznymi, przedstawiającymi, a nawet naturalistycznymi. Bohater tych przedsta-wień uwikłany jest w określoną sytuację, współistnieje ze światem symbolicz-nych znaków, które określają i jedno-cześnie komunikują jego egzysten-cjalną i kulturową rolę.

26

Stanisław Słonina (ur. 1936)– Tetoriente, 1971, metal

Absolwent Państwowego Liceum Sztuk Plastycz-nych im. Antoniego Kenara w Zakopanem

(1951–1956). W latach 1956–1962 studio-wał na Wydziale Rzeźby ASP w War-

szawie. Dyplom z wyróżnieniem uzyskał w pracowni prof. Maria-

na Wnuka w 1962. W macierzy-stej uczelni pracował jako peda-gog przez 44 lata. Uhonorowany nagrodą Narodowego Komite-tu UNESCO na wystawie sztu-ki współczesnej w Monte Car-lo (1966). Twórczość w zakresie

rzeźby plenerowej i pomnikowej, medalierstwa i rysunku. Autor po-

mników Jana Pawła II w Buenos Aires, Łowiczu, Żyrardowie oraz monumentu

marszałka Józefa Piłsudskiego w Częstocho-wie i Płocku. Zrealizował rzeźby o te-

matyce sakralnej dla kościołów, m.in. w Warszawie i Pruszkowie, liczne na-grobki, tablice pamiątkowe. Słoni-

na jest również autorem kompozycji plenerowych oraz rzeźb kameralnych.

27

Stanisław Horno-Popławski (1902–1997)– Rycerz w tygrysiej skórze, 1978, granit

Studiował malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Mos-kwie (1916–1921), następnie na Wydziale Sztuk Pięk-nych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1921) oraz w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w pra-cowni prof. Tadeusza Pruszkowskiego oraz w pra-cowni rzeźby prof. Tadeusza Breyera (1922–1931). Był pedagogiem i kierownikiem Zakładu Rzeźby na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Po wojnie repatriowany do Białegostoku. Profesor nadzwyczaj-ny na UMK w Toruniu oraz dziekan Wydziału Rzeź-by PWSSP w Gdańsku. Tworzył rzeźby ujmujące doskonałością opanowanego warsztatu i ory-ginalnością wizji. Był nauczycielem kilku po-koleń artystów. Autor rzeźb plenerowych i pomnikowych, m.in. pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie. Początkowo prace Horno-Popławskiego utrzymane były w konwencji realistycznej. W ostat-nich latach życia artysta coraz bardziej odchodził od klasyki w stronę kompo-zycji z nieznacznie tylko obrobionych polnych kamieni.

28

Maria Jarema (1908–1958)

– Akt, 1936/1995, brąz, odlew

W latach 1929–1935 studiowała pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego na Wydziale Rzeźby ASP w Krakowie. Rzeźbiarka, malarka, scenograf. Jako aktorka i projek-tantka kostiumów związana była z teatrem Cricot i Cri-cot 2 Tadeusza Kantora oraz teatrzykiem kukiełkowym Adama Polewki, który tworzył szopki polityczne w śro-dowisku polityków. Należała do Grupy Krakowskiej oraz Grupy Młodych Plastyków. Prace artystki reprezentowały sztukę polską m.in. na Biennale w Wenecji (1958) i po-śmiertnie na Biennale Sztuki Współczesnej w São Paulo (1961). Początkowo tworzyła gładkie formy rzeźbiar-skie nawiązujące do świata organicznego. Po woj-nie zajmowała się głównie malarstwem, realizo-wała fakturowe obrazy zainspirowane fantastyką. W latach 50. fascynowała ją postać ludzka, jej miejsce w przestrzeni, a także przedsta-wienie ruchu w obrazie. Prace realizowała w technice monotypii, którą często łączyła z olejem i temperą. Dla artystki charaktery-styczne jest balansowanie na granicy figura-tywności i abstrakcyjnego znaku. Z czasem figury w jej pracach stały się tylko zna-kami plastycznymi, sugerującymi ruch w wielowarstwowej przestrzeni.

29

August Zamoyski (1893–1970)

– Ich dwoje, 1922/2002, brąz, odlew

Artystycznie kształcił się w Berlinie i Monachium, gdzie zetknął się z niemieckim ekspresjoni-zmem. Brał udział w wystawach grupy Bunt, wystawiał też z polskimi formistami. W 1937 uzyskał Grand Prix na paryskiej Wystawie Świa-towej. W latach 1940–1955 mieszkał w Brazy-lii, gdzie wykonał pomnik Chopina (1944). W Rio de Janeiro prowadził szkołę rzeźby. Zajmował się teorią i filozofią, ogłosił traktat Sztuka i substancja (1954). W początkach swojej twór-czości podejmował eksperymenty nawiązujące do ekspresjonizmu, kubizmu i futuryzmu, w drewnie i gipsie realizował śmiałe ekspery-menty formalne. Następnie ewolu-ował w stronę rzeźby klasycyzującej. Tworzył akty i kobiece portrety o reali-stycznym charakterze, skłaniające się ku syntezie i monumentalnej hieratyczności. W ostatnim okresie twórczości stosował ostre deformacje. W jego działalno-ści artystycznej dominować zaczę-ła tematyka religijna.