foghar 2016 autumn 2016 clàr-innse contents · 2020. 4. 29. · foghlam gàidhlig san Àrd-sgoil...

12
foghar 2016 autumn 2016 Oifigear Leasachaidh Phàrant ùr 2 Seachdain Gàidhlig Dhùn Èideann 2 Comann nam Pàrant Ghlaschu 3 Sgoil Ghàidhlig san Òban? 4 A’ Toirt Taic do Chloinn le Ro-innleachdan Èifeachdach ann am FMG 4 Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil 4 Co-chomhairleachadh air Stiùireadh Reachdail air Foghlam Gàidhlig 4 Co-chomhairleachadh air an leudachadh de ionnsachadh tràth is cùram chloinne 5 Òraid Chuimhneachaidh Aonghais MhicLeòid 6 Òganan Ghlaschu 7 Taic Freumhan Coimhearsnachd 2017-18 9 STEALL 10 An Tac an Teine 11 Farpais Cruthachail – ‘Show Racism the Red Card’ 12 Foghlam Bogaidh ann an Canada 12 Duaisean Gàidhlig 2016 12 New Development Officer 2 Edinburgh Gaelic Week 2 Comann nam Pàrant Ghlaschu 3 A Gaelic School for Oban? 4 Supporting Children with Effective Strategies in GME 4 Gaelic Education at Secondary 4 Consultation on Statutory Guidance on Gaelic Education 4 Consultation on the expansion of early learning and childcare 5 The Angus Macleod Memorial Lecture 6 Òganan Ghlaschu 8 Taic Freumhan Coimhearsnachd 2017-18 9 STEALL 10 An Tac an Teine 11 Creative Competition – ‘Show Racism the Red Card’ 12 Immersion Education in Canada 12 Gaelic Awards 2016 12 Clàr-innse Contents www.parant.org.uk Leas Phrìomh Mhinistear, John Swinney a’ coinneachadh ri sgoilearan Gàidhlig ann an Breadalbane

Upload: others

Post on 16-Mar-2021

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

foghar 2016autumn 2016

Oifigear Leasachaidh Phàrant ùr 2Seachdain Gàidhlig Dhùn Èideann 2Comann nam Pàrant Ghlaschu 3Sgoil Ghàidhlig san Òban? 4A’ Toirt Taic do Chloinn le Ro-innleachdan Èifeachdach ann am FMG 4Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil 4Co-chomhairleachadh air Stiùireadh Reachdail air Foghlam Gàidhlig 4Co-chomhairleachadh air an leudachadh de ionnsachadh tràth is cùram chloinne 5Òraid Chuimhneachaidh Aonghais MhicLeòid 6Òganan Ghlaschu 7Taic Freumhan Coimhearsnachd 2017-18 9STEALL 10An Tac an Teine 11Farpais Cruthachail – ‘Show Racism the Red Card’ 12Foghlam Bogaidh ann an Canada 12Duaisean Gàidhlig 2016 12

New Development Officer 2Edinburgh Gaelic Week 2Comann nam Pàrant Ghlaschu 3A Gaelic School for Oban? 4Supporting Children with Effective Strategies in GME 4Gaelic Education at Secondary 4Consultation on Statutory Guidance on Gaelic Education 4Consultation on the expansion of early learning and childcare 5The Angus Macleod Memorial Lecture 6Òganan Ghlaschu 8Taic Freumhan Coimhearsnachd 2017-18 9STEALL 10An Tac an Teine 11Creative Competition – ‘Show Racism the Red Card’ 12Immersion Education in Canada 12Gaelic Awards 2016 12

Clàr-innse Contents

www.parant.org.uk

Leas Phrìomh Mhinistear, John Swinney a’ coinneachadh ri sgoilearan Gàidhlig ann an Breadalbane

Page 2: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Oifigear Leasachaidh Phàrant ùr aig Comann nam PàrantTha sinn toilichte a bhith a’ cur fàilte air Eleanor Wood gu sgioba bheag Chomann nam Pàrant. Tha Eleanor ag obair mar oifigear pàirt-ùine am Meadhan na Dùthcha agus tha i stèidhte ann an oifis Bhòrd na Gàidhlig ann an Glaschu còmhla ris an oifigear eile againn, Diorbhail, a tha a-nis cuideachd pàirt-ùine.

(Eleanor aig a’ bhòrd aice aig Latha Gàidhlig Pheairt is Chinn Rois bho chionn ghoirid)

Seachdain Gàidhlig Dhùn ÈideannBidh na tachartasan Gàidhlig airson sgoilearan meadhan Gàidhlig P4-7 a’ gabhail àite air an t-seachdain a’ tòiseachadh 24 Giblean 2017. Tha fiosrachadh mun t-seachdain a-nis air a dhol a-mach gu sgoiltean agus tha sinn an dòchas gnìomhan a dhèanamh aig Our Dynamic Earth, Lios Luibheanach Rìoghail, Caisteal Dhùn Èideann agus Gailearaidh Portrait na h-Alba. Cuiribh fios thugainn ma tha sibh airson ’s gun tèid an sgoil agaibh fhèin ann.

Welcome to the Autumn edition of the Comann nam Pàrant newsletter.Fàilte gu Iris an Fhoghair de Chuairt-litir Chomann nam Pàrant

New Comann nam Pàrant Development OfficerWe are pleased to welcome Eleanor Wood to our small Co-mann nam Pàrant team. Eleanor is now working as part-time officer in the Central Belt and is based in the Bòrd na Gàidhlig Glasgow office with our other, now part-time, officer Diorbhail.

(Eleanor with her stall at the recent Perth & Kinross Gaelic day)

Edinburgh Gaelic WeekOur Gaelic activities for Gaelic medium pupils P4-7 will be happening week begining April 24th 2017. Information on the week has been sent to the schools and we hope to have activi-ties at Our Dynamic Earth, the Botanic Gardens, Edinburgh Castle and the Scottish Portrait Gallery. Get in touch if you would like your school to attend.

www.parant.org.uk 2

24 Giblean | April 24th

Page 3: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Abair Spòrs! Comann nam Pàrant Ghlaschu ‘Partaidh Oidhche Shamhna’

www.parant.org.uk3

Page 4: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Sgoil Ghàidhlig san Òban?Sgrìobh Comann nam Pàrant an Òbain chun ùghdarrais ionadail aca san Lùnastal a’ mìneachadh an iarrtais airson sgoil Ghàidhlig agus gu h-oifigeil a’ sireadh co-chomhair-leachadh air gluasad a dh’ionnsaigh sgoil shònraichte Ghàidhlig. Tha pàrantan den bheachd gur e sgoil an ath cheum nàdarra airson FMG san Òban agus gun toir seo dhaibh cothrom na h-àireamhan fhàs. Bhiodh seo a’ cial-lachadh a’ chiad sgoil Ghàidhlig ann an Earra-Ghàidheal is Bòid agus dhaignicheadh e dealas na comhairle a thaobh na Gàidhlig. Tha pàrantan ag obair còmhla ri oifigich bhon chomhairle gus an iarrtas a thoirt air adhart. Cuideachd ann an Earra-Ghàidheal is Bòid, tha pàrantan fhathast an dòchas gun tèid FMG a stèidheachadh ann an Bun Easain an ath-bhliadhna.

Co-chomhairleachadh air Stiùireadh Reachdail air Foghlam GàidhligTaing mhòr dhan h-uile duine a chuir seachad ùine a’ lìbh-rigeadh am beachdan air a’ cho-chomhairleachadh seo aig Bòrd na Gàidhlig. Chaidh 241 freagairtean fhaighinn sa cho-chomhairleachadh, agus bha sin sgoinneil. Tha sinn a-nis an dòchas gum faicear sgrìobhan nas làidire a bhios na stiùir air foghlam Gàidhlig san àm ri teachd. Bu chòir gun tèid an stiùireadh fhoillseachadh sa Ghearran.

Foghlam Alba ‘A’ Toirt Taic do Chloinn le Ro-innleachdan Èifeachdach ann am FMG’ Anns a’ phàipear seo gheibhear fiosrachadh air mar as fhèarr a choinnichear ri feumalachdan ionnsachaidh chloinne aig a bheil feum air taic nan cuid ionnsachaidh taobh a-staigh Foghlam Meadhan Gàidhlig. Bidh e feumail do phàrantan aig a bheil ùidh anns na dòighean san aith-nichear clann aig a bheil feum air taic a bharrachd agus mar a choinnichear ri na feumalachdan ann am FMG.

https://education.gov.scot/improvement/Pages/gael6-supporting-children-with-effective-strategies-in-gaelic-medium-education.aspx

Education Scotland ‘Supporting Children with Effective Strategies in GME’ This paper has information on how best to meet the learn-ing needs of pupils who require support for their learning within Gaelic Medium Education. It will be useful to parents who have an interest in how children with additional sup-port needs may be identified and provided for within GME.

https://education.gov.scot/improvement/Pages/gael6-supporting-children-with-effective-strategies-in-gaelic-medium-education.aspx

Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoilUaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh dè an cùrsa Gàidhlig a bu chòir dhan cuid chloinne bhith a’ gabhail aig ìre àrd-sgoile. Tha dà dhiofar chùrsa air an tabhann, aon do fhileantaich (air a bheil Gàidhlig) agus aon do luchd-ionnsachaidh (Gaelic).

Tha ‘Stiùireadh air sònrachadh gu Prògraman ionnsachaidh is barantais Gàidhlig no Gaelic (Luchd-ionnsachaidh)’ bho SQA air leth feumail agus chithear e aig:

http://www.sqa.org.uk/files_ccc/NQ_Gaidhlig_Allocation_of_Candidates_April15.pdf

A Gaelic School for Oban?Comann nam Pàrant an Oban wrote to their local authority in August making the case for a Gaelic school and formally requesting a consultation on making the transition to a stand alone school. Parents feel that a school is the next natural step for GME in Oban and one which will allow numbers to grow. It would be the first Gaelic School in Argyll & Bute and would confirm the council’s committment to Gaelic. Parents are working with council officials to progress their request. Elsewhere in Argyll & Bute parents remain hopeful of seeing GME established in Bunessan next year.

Consultation on Statutory Guidance on Gaelic EducationThanks to everyone who took the time to respond to this Bòrd na Gàidhlig consultation. There were 241 responses to this con-sultation which was fantastic and we hope that the result will be a stronger document which will guide the future direction of GME. The guidance should be launched next February.

Gaelic Education at SecondaryWe are occasionally approached by parents who are unsure as to what Gaelic course their child should be taking at sec-ondary level. There are two different courses on offer one for fluent speakers (called Gàidhlig) and one for learners (called Gaelic).

SQA ‘Guidance on allocation to Gàidhlig or Gaelic (Learners) Programmes of study and qualifications’ is very helpful and can be viewed at

http://www.sqa.org.uk/files_ccc/NQ_Gaidhlig_Allocation_of_Candidates_April15.pdf

www.parant.org.uk 4

Page 5: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Tha aon a’ tighinn gu crìch is fear eile a’ tòiseachadh…

Tha Riaghaltas na h-Alba air gealltainn gun dèan iad cha-mhòr dùblachadh air an àireamh de dh’uairean a thathar a’ tabhann an-asgaidh de dh’fhoghlam tràth bhliadhnaichean is chùram chloinne, gu 30 uair a thìde gach seachdain airson clann so-leònte aois dà bhliadhna agus a h-uile pàiste aois 3 no 4 ro 2020.

Tha Achd an Fhoghlaim (Alba) 2016 cuideachd a’ fàgail dleastanas air ùghdarrasan ionadail foghlam Gàidhlig a chur air adhart, a’ gabhail a-steach ionnsachadh tràth is cùram chloinne agus tha seo, còmhla ris an solair leudaichte le làn mhaoineachadh, na dheagh chothrom airson meudachadh a thoirt air Ionnsachadh Tràth is Cùram Chloinne tro mheadhan na Gàidhlig a dh’fhaodadh leantainn gu àrdachadh anns na h-àireamhan de sgoilearan FMG sa bhun-sgoil

Tha an co-chomhairleachadh, a tha fosgailte gu 9 Faoilleach, a’ gabhail a-steach molaidhean air dà mhodail maoineachaidh. Bhiodh a’ chiad fhear a’ ciallachadh gum biodh ionmhais a’ leantainn na cloinne, le pàrantan no luchd-cùraim a’ taghadh an t-solair as fheàrr a fhreagras orrasan le maoineachadh a’ tighinn bhon ùghdarras ionadail. Bhiodh an dàrna roghainn a’ ciallachadh gun deidheadh cunntasan ionnsachadh tràth is cùram chloinne an stèidheachadh, le pàrantan no luchd-cùraim a’ faighinn maoineachadh iad fhèin agus iad an uair sin a’ ceannach sheirbheisean bhon luchd-solair as fheàrr a fhreagras air na feumalachdan aca.

Tha sinn toilichte fhaicinn gu bheil foghlam meadhan Gàidh-lig air ainmeachadh san sgrìobhan: ‘As part of the expansion consideration will also be given to the availability of good quality Gaelic Medium provision, particularly in areas where there is high potential for continuity through to Gaelic Medium Primary Education’ ach, ma tha co-ionnanachd solair gu bhith aig clann ro-sgoile ann am FMG, tha e cudromach gun gabhar ceumannan an-dràsta gus dèanamh cinnteach gun tèid againn air na seirbheisean a bhios a dhìth a thabhann. An-dràsta, tha e fìor gu bheil sinn, gu math tric, a’ fàilligeadh ann a bhith a’ tabhann làn bhogadh àrd-ìre ann an ionnsachadh tràth, aig àm nuair a gheibheadh clann buannachd mhòr bho bhith a’ cluinntinn fìor dheagh Ghàidhlig. Tha duilgheadasan a thaobh dìth trèanaidh do luchd-obrach, fios air ciamar as fhèarr a lìbhrigear a’ churraicealam ann an ionnsachadh bogaidh, droch shuidheachadh de dh’aonadan tràth ionnsachaidh ga dhèana-mh do-dhèanta do phàrantan faighinn thuca agus dìth stuthan uile feumach air dèiligeadh riutha. Tha solar tràth ionnsachadh meadhan Gàidhlig a’ tabhann cothrom feuchainn air beàrn ruigsinneachd a dhùnadh agus bu chòir dhuinn gabhail ris a’ chothrom seo agus aig an aon àm a’ cumail solar FMG fosgailte do chloinn bho P1.

Feuch gun cuir sibh seachad ùine a’ freagairt a’ cho-chomhair-leachadh, a gheibhear aig:

https://consult.scotland.gov.uk/creating-positive-futures/expansion-of-early-learning-and-childcare

And as one ends another begins…

The Scottish Government has committed to almost doubling the number of hours of free early years education and child-care to 30 hours a week for vulnerable 2 year olds and all 3 and 4 year olds by 2020.

The Education (Scotland) Act 2016 also places a duty on local authorities to promote Gaelic education, including early learn-ing and childcare and this along with the fully funded expand-ed provision is an excellent opportunity for increasing Gaelic medium Early Learning and Childcare which will potentially lead to an increase in GM primary numbers.

The consultation, which is open until the 9th of January, includes proposals on two funding models. The first would see funding follow the child, with parents or carers able to choose the provider that best meets their needs with funding pro-vided by the local authority. The second would see the estab-lishment of early learning and childcare accounts, with parents or carers given direct funding and allowed to purchase services with providers that offered them the best solution.

We are pleased to see reference to Gaelic medium in the con-sultation document: ‘As part of the expansion consideration will also be given to the availability of good quality Gaelic Medium provision, particularly in areas where there is high potential for continuity through to Gaelic Medium Primary Education’ but if pre-school children in GME are to have equal-ity of provision with EME it is important to take steps now to ensure that we are able to provide the services required. Currently the reality is that we are often failing to provide high quality total immersion in early learning, a time when children would benefit hugely from hearing high quality Gaelic. Issues in lack of training for staff, knowledge of how best to deliver the curriculum in immersion learning, poor location of early learning centres making them inaccessible for many parents and lack of resources all need to be addressed. Gaelic medium early learning provision provides an opportunity to aid clos-ing attainment gap and we should embrace this opportunity whilst keeping access to GME open to children from P1.

Please take time to respond to the consultation which is available at: https://consult.scotland.gov.uk/creating-positive-futures/expansion-of-early-learning-and-childcare

Co-chomhairleachadh air an leudachadh de ionnsachadh tràth is cùram chloinneConsultation on the expansion of early learning and childcare

www.parant.org.uk5

Page 6: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Bha Mgr Swinney a’ lìbhrigeadh a’ chiad òraid chudromach air a’ chuspair bhon a ghabh e dleastanas airson na Gàidhlig às dèidh dhan taghadh. As t-samhradh, tha an Leas Phrìomh Mhinistear air a bhith a’ conaltradh ri prìomh luchd-ùidhe a bhios an-sàs anns a’ chànan a’ dol air adhart.

Ag aithneachadh cho cudromach ’s a tha a’ Ghàidhlig, thuirt Mgr Swinney:

“Tha leasachadh na Gàidhlig thairis air na bliadhnaichean air tighinn air adhart, bho iomairtean airson aithneachadh sam bith, gu stèidheachadh structairean agus phròise-actan. A-nis, agus sinn aig ìre far a bheil deagh structaran againn, feumaidh sinn iad seo a chleachdadh gu h-èifeachdach gus a’ chànan a neartachadh agus gus na duaisean luachmhor a bhuain a tha i a’ toirt do dh’iomadachd ann an cànan is cultar na h-Alba…Carson a tha seo cudromach? Tha e soilleir gum feum sinn obair gus tèarainteachd na Gàidhlig a dhìon ann an Alba san àm ri teachd…Tha mi air a bhith nam Mhinistear ann an Riaghaltas na h-Alba airson grunn bhliadh-naichean, ach chan eil fada bhon a ghabh mi dleastanas airson na Gàidhlig, agus tha mi airson gum bi e soilleir cho daingeann sa tha mi a bhith ag obair còmhla ris a h-uile duine aig a bheil ùidh sa chànan, a’ cleachdadh na structaran agus buannachdan a th’ againn, gus na h-àireamhan àrdachadh de dhaoine a tha ag ionnsachadh, a’ bruidhinn agus a’ cleachdadh na Gàidhlig. ’S e seo amas agus prìomhachas soilleir a th’ aig an Riaghaltas seo agus feumaidh sinn na buannachdan a choisinn sinn sna bliadhnaichean a dh’fhalbh a chleachdadh airson adhartas a bharrachd a dhèanamh leis an amas seo…Tha an t-adhbhar airson seo gu math sìmplidh. Buinidh a’ Ghàidhlig do dh’Alba…Tha i air a bhith air a bruidhinn san dùthaich seo airson còrr is 1000 bliadhna agus tha mi den bheachd gu bheil seo a’ cur dleastanas agus uallach oirnne mar luchd-glèidhidh an dualchais. Chan e làimhseachadh sònraichte, no annsachd, no connspaid nàiseantach a tha seo. Chan eil sinn ach a’ gabhail na ceumannan a dh’fheumar gus làimhseachadh cothro-mach fhaighinn airson ar mion-chànan a tha air a bhith againn airson ùine fhada.” A’ diùltadh argamaidean nach bu chòir a’ Ghàidhlig a bhrosnachadh, agus a’ daing-neachadh an dealas aig Riaghaltas na h-Alba agus aige fhèin airson leasachadh na cànain, thuirt Mgr Swinney:

“Tha fios agam gum bi mòran agaibh air tachairt ris an nàimhdeas seo don Ghàidhlig...Tha na beachdan seo mun Ghàidhlig, a bharrachd air a bhith gun adhbhar is gun fhàilte, ceàrr agus meallta. Tha iad a’ sealltainn droch thuigse den dùthaich againn, de dh’eachdraidh agus den urram a tha còir againn sealltainn do mhion-choimhearsnachdan. Nam bheachd-sa, tha e gu math soilleir nach eil àite sam bith aig nàimhdeas don Ghàidhlig ann an Alba…Leig leam an fhìrinn innse. Tha a’ Ghàidhlig air a cleachdadh a h-uile latha. Tha taic airson na Gàidhlig airidh air maoineachadh poblach. Tha a’ Ghàidhlig a’ toirt iomadh sochair do dh’Alba. Tha i na cànan luachmhor airson ionnsachadh, agus tha i airidh air taic bho mhuinntir na h-Alba air fad, ge brith dè an suidheachadh poileataigeach a th’ aca. Agus gheibh i an taic sin bhon Riagha-ltas seo agus bhon Leas Phrìomh Mhinistear seo.”

Mr Swinney was making his first major speech on the subject since assuming ministerial responsibility for the Gaelic lan-guage after the election. Over the summer the Deputy First Minister has engaged widely with a range of stakeholders central to the future of the language.

On recognising the importance of the Gaelic language, Mr Swinney said:

“The picture of Gaelic development through the years has progressed from campaigning for recog-nition, to putting structures and projects in place. Now that we are at the point where we have good structures in place, we must ensure these are ef-fectively used to strengthen the language and to reap the rewards of its contribution to the diversity that exists in Scotland…Why is this important? The

clear reason behind this activity is to ensure that the Gaelic language has a secure future in Scotland. As a long-serving Minister in the Scottish Government, but one who has only recently assumed responsibility for the Gaelic language, I want to make clear to you my determination to work with all who have an interest in nurturing the language, with the structures and gains we have made, to pursue the aim of increasing the numbers learning, speaking and using Gaelic. That is the Gov-ernment’s clear aim and priority and we must use all the gains of the last decades to make further progress with this aim…The reason for this commitment is quite simple. Gaelic belongs in Scotland…It has been spoken in this country for well over 1000 years and I believe this places a duty and a responsibility on us as custodians of this heritage. This is not special treat-ment or favouritism or a nationalist plot. It is simply the steps that should be taken to secure a measure of fair treatment for our minority language that has been with us for a long time.” Rejecting arguments that Gaelic should not be encouraged and affirming the Scottish Government and his personal com-mitment to the development of the language, Mr Swinney said:

“I know many of you have encountered this hostility to Gaelic. These views on Gaelic are just as groundless and unwel-come as they are inaccurate and mislead-ing. They betray a poor understanding of our country, its history and the respect we should show to minority communi-ties. My very clear view on this is that this

hostility to Gaelic has no place in Scotland…So let me set the record straight. Gaelic is a language of daily use. The support for Gaelic is a good use of public funds. Gaelic offers a range of benefits to Scotland. It is a valuable language to learn and it deserves the support of people of all political backgrounds in Scotland. And it will have that support from this Scottish Gov-ernment and from this Deputy First Minister of Scotland.”

The Deputy First Minister John Swinney delivered the Angus Macleod Memorial lecture during the Mod in Stornoway.

Thug an Leas Phrìomh Mhinistear, John Swinney air Òraid Chuimhneachaidh Aonghais MhicLeòid seachad aig a’ Mhòd ann an Steòrnabhagh

Read more at http://news.scotland.gov.uk/news/swinney-sets-out-bold-ambition-for-gaelic

www.parant.org.uk 6

Page 7: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Òganan GhlaschuCùram do chloinne - Taic do phàrantanBha am fosgladh de Bun-sgoil Ghàidhlig Ghleann Dail air 6 Cèitean 2016 a’ riochdachadh clach-mhìle chudromach do dh’fhoghlam Gàidhlig ann an Glaschu. Mar sgoil Ghàidhlig, thathar a-nis a’ tabhann a’ chiad chluba as dèidh sgoile Gàidhlig sa bhaile. Dh’ainmich pàrantan chloinne aig Bun-sgoil Ghàid-hlig Ghleann Dail solar às dèidh sgoile mar phrìomh fheumal-achd agus chaidh Òganan Ghlaschu a thoirt a-steach.

Tha dà phrìomh amas aig Òganan Ghlaschu, a bhith a’ tabhann sàr chùram cloinne agus a bhith a’ dèanamh seo ann an àrainneachd Ghàidhlig a tha brosnachail is ionnsachail. Tha iad a’ dèanamh seo tro ghnìomhan a tha freagar-rach a thaobh aois, a’ cleachdadh sàr ghoireasan is stuthan a chaidh a dhealbhadh gus dèanamh cinnteach gu bheil a’ chlann a’ faighinn an cùram air a bheil iad airidh agus gu bheil spòrs aca. Tha iad gu mòr ag amas gum bi clann ag iarraidh a bhith a’ frithealadh Òganan agus gum bi iad ag iarraidh tilleadh ann.

Thuirt Tara Rankin, manaidsear Òganan Ghlaschu:

“’S e ar prìomh amas gun tog sinn air an deagh obair a rinn an tidsear sa chlas, le clann a’ cleachdadh na Gàidhlig gu nàdarra ann an grunn shuidheachaidhean a’ dèanamh rudan spòrsail. Tha sgioba òg againn, cuid dhiubh air a dhol tro fhoghlam meadhan Gàidhlig iad fhèin, agus tha iad làn spionnaidh is eud agus tha iad a cur sin gu feum leis a chloinn gach latha. Tha sinn air leth moiteil às ar sgioba agus tha iad dha-rìreabh cùramach a thaobh na cloinne. Airson an sgioba, tha e mu dheidhinn a bhith a’ tabhann an cùram chloinne as fheàrr tron Ghàidhlig.”

Tha Òganan Ghlaschu ag obair gu dlùth còmhla ri co-obra-ichean san Sgoil, tro bhith a’ cur taic ri curaicealam na sgoile agus ag obrachadh air cuspairean air a bheil iad ag obair san sgoil. Tha e mar phrìomhachas cuideachadh a thoirt seachad le obair-dachaigh agus leughadh agus tha seo ga dhèanamh ann an àrainneachd a tha air a stiùireadh agus a tha a’ tabhann taic. Tha Kristina NicDhòmhnaill, a tha na neach-taic sa chlub às dèidh na sgoile, gu h-àraidh toilichte a bhith a’ cuideachadh leis an obair-dachaigh a tha tidsearan air a thoirt do chloinn;

“’S e pàirt mhath den dreuchd agam a tha seo agus mar as motha a chuidicheas sinn le sgilean cànain na cloinne ’s ann as fheàrr. Cho math ri bhith a’ dèanamh obair air leughadh à leabhraichean sgoile, tha sinn gam brosnachadh gu bhith a’ leughadh leabhraichean Gàidhlig eile, a’ cruthachadh taisbeanaidhean le faclan, agus a’ gabhail pàirt ann an gnìomhan spòrsail, leithid dràma, agus gach nì a’ leu-dachadh tuigse agus gan toirt gu ìre far a bheil misneachd aca Gàidhlig a bhruidhinn.”

Tha Òganan Ghlaschu a’ tabhann gach gnìomh spòrsail a dh’iarradh clann. Tha na plana-ichean gnìomh airson gach seach-dain air an cur air dòigh còmhla ris a’ chloinn. Tha an clàr-ama sùbailte, ach air a dhealbhadh gu cùramach gus adhartas na cloinne a’ bhros-nachadh to mheasgachadh de ghnìomhan a tha spòrsail, oidea-chail agus spreagach. Tha a bhith a’ leantainn clàr-ama a’ cuideachadh na cloinne gu bhith a’ faireachdainn sàbhailte oir ’s urrainn dhaibh a bhith cinnteach à cuspair cunb-

halach agus bidh dùil aca ri tachartasan tron latha no tron t-seachdain.

Thadhail DK Mac a’ Phì, an t-Oifigear Leasachaidh Gàidhlig aig Comhairle Bhaile Ghlaschu, air a’ chlub às dèidh sgoile bho chionn ghoirid agus bha e air leth toilichte leis na chunnaic e a thaobh an raon de chur-seachadan agus an àrainneachd ionnsachaidh Gàidhlig:

“Tha an dòigh-obrach aig Òganan Ghlaschu a’ ceangal a-steach ri poileasaidh Chomhairle Bhaile Ghlaschu airson Gàidhlig mar chànan àbhaisteach, làitheil nar sgoiltean Meadhan Gàidhlig. Tha na h-obraichean a tha Òganan Ghl-aschu a’ tabhann aig Sgoil Ghàidhlig Ghleann Dail cuide-achd air leth cudromach oir tha iad a’ sealltainn gun urrainn do sgilean ann an Gàidhlig buaidh mhòr is mhath a thoirt air eaconamaidh a’ bhaile. Tha Òganan Ghlaschu a’ cuide-achadh le bhith a’ coinneachadh an iarrtais a th’ ann airson seirbheis às dèidh na sgoile sa Ghàidhlig agus thathar an dòchas gun tèid seirbheisean Gàidhlig eile an cruthachadh mar a tha foghlam meadhan Gàidhlig a’ sìos fhàs”.

www.parant.org.uk7

Page 8: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Òganan Ghlaschu Care for children - Support for parentsThe opening of Bun-sgoil Ghàidhlig Ghleann Dail on 6 May 2016 represented a significant milestone for Gaelic education in Glasgow. It has become the first Gaelic-medium school in the city to have a Gaelic-medium after-school club. This op-portunity arose in response to the parents of children at the School identifying such provision as a key requirement, which led directly to the appointment of Òganan Ghlaschu.

Òganan Ghlaschu has the twin priorities of delivering first-rate childcare, and providing a stimulat-ing and educational environment in Gaelic. This is created through age-appropriate activities using excellent facilities and equipment - all designed for safe, structured play that is, above all, fun. The aim (and test!) is that the children want to be at Òganan and that they choose to come back again.

Tara Rankin, Manager of Òganan Ghlaschu commented:

“Our key focus is to help consolidate the good work of the teacher in the classroom through supporting our children to use Gaelic naturally whilst doing fun things. You’ll see we have a great young staff, some of whom are graduates of Gaelic-medium education themselves. They are energet-ic and always ready each day to share their enthusiasm with the children. We are very proud of the commitment and the level of care they provide and the interest they show in every child. For the team it is about using Gaelic whilst creating the best childcare experience possible.”

Working closely with colleagues in the School, Òganan Ghl-aschu plans its childcare to co-ordinate with the curriculum by jointly exploring current work themes. An important aspect of this is supporting homework and reading, which are offered in a supervised and relaxed environment. Kristina MacDonald, who is an after-school club assistant, particularly enjoys help-ing with homework the class teacher has set:

“It is a great part of my job. The more we can help to strengthen the children’s language skills the better. Apart from reading practice, we also encourage them to read other Gaelic books, create displays with words, and engage in fun activities, for example drama, all of which widen understanding and lead to verbal confidence.”

To ensure Òganan Ghlaschu offers all the fun packed activi-ties the children could possibly want, a weekly activity plan is produced in consultation with them. These schedules are

flexible, yet carefully designed to promote the children’s development by a good balance of educational, stimulating and engaging activities. Using a schedule helps the children become confident through antici-pating what will be happening on each day in the week. They know they can depend on a consistent theme and predict when the events they have chosen will be available.

DK MacPhee Gaelic Development Officer for Glasgow City Council recently visited the after-school club and was im-pressed with the range of activities and the Gaelic learning environment;

“The ethos of Òganan Ghlaschu complements Glasgow City Council’s policy for Gàidhlig as the normal, everyday language of our Gaelic Medium Schools. The jobs that Òganan Ghlaschu provides at Sgoil Ghàidhlig Ghleann Dail are also hugely important as they demonstrate that skills in Gàidhlig have a very direct and positive impact on the city’s economy. Òganan Ghlaschu is helping meet the demand for a Gàidhlig after-school service and we would hope that other Gàidhlig services will be created as Gaelic Medium Education continues to grow.”

www.parant.org.uk 8

Page 9: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Cothrom Maoineachaidh -Taic Freumhan Coimhearsnachd 2017-18Tha an sgeama seo a-nis FOSGAILTE.

Chaidh Taic Freumhan Coimhearsnachd a stèidheachadh gus taic a thoirt do bhuidhnean coimhearsnachd pròiseactan a chur an gnìomh a bhios a’ cur ri prìomhachasan a’ Phlana Cànain Nàiseanta Gàidhlig.

Tha Bòrd na Gàidhlig a’ toirt cothrom do bhuidhnean cuir a dh’iarraidh taic-airgid airson pròiseactan a bhios a’ brosnach-adh agus a’ leudachadh togail is cleachdadh na Gàidhlig sa choimhearsnachd, tro bhith a’ cur taic ri co-dhiù aon de na prìomhachasan a leanas, bhon Phlana Nàiseanta:

1 Dachaigh agus Tràth Bhliadhnaichean2 Foghlam: Sgoiltean agus Tidsearan

*(taobh a-muigh a’ chlas a-mhàin)3 Foghlam: Seach-sgoile4 Coimhearsnachdan5 Ealain agus Meadhanan6 Dualchas agus Turasachd

Gheibh pròiseactan a tha ag amas air cleachdadh agus/no ionnsachadh na Gàidhlig, prìomhachas thar chàich. Faodar iarrtas a chur a-staigh airson taic-airgid a bhios air a chosg air pròiseactan eadar 1 Giblean 2017 agus 30 Ògmhios 2018.

Ceann latha airson iarrtasan: 13 Faoilleach 2017, 5f

Funding Opportunity - Taic Freumhan Coimhearsnachd 2017-18 This scheme is now OPEN.

The Taic Freumhan Coimhearsnachd funding programme was established to help community groups to undertake projects in support of the National Gaelic Language Plan.

Bòrd na Gàidhlig is offering organisations the opportunity to bid for funding for initiatives which will encourage and increase the learning and use of Gaelic within communities, by supporting at least one of the following National Plan priorities:

1 Home and Early Years2 Education: Schools and Teachers

*(extra-curricular activities only)3 Education: Post-school Education4 Communities5 Arts and Media6 Heritage and Tourism

Priority is given to projects which focus on the use and/or acquisition of Gaelic. Applications may be made for funding which will be spent on projects between 1st April 2017 and 30th June 2018.

Closing date for applications: 13th January 2017, 5 pm

http://www.gaidhlig.org.uk/bord/en/funding-opportunities/taic-freumhan-coimhearsnachd/

www.parant.org.uk9

Page 10: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

STEALLToilichte an iris litreachais ùr seo fhaicinn, a bhios a’ nochdadh a h-uile sia mìosan. Anns a’ chiad iris gheibh sibh:

• Sgrùdadhairleabhraicheanùra• SgeulachdangoiridleAlasdairCaimbeul,MegBatemaniseile• A’chiadchaibideildenobhailùrleTimArmstrong,athaa’

togail air Air Cuan Dubh Drilseach• BàrdachdùrbhoPhàdraigMacAoidhisDeborahMoffatt• TionndaidheanairbàrdachdBiddyJenkinson,tèdena

bàird as fheàrr a tha a’ sgrìobhadh ann an Gàidhlig na h-Èireann

• ÒranùrleRobbieAnndraMacLeòid• AisteairGairmagusRuaraidhMacThòmhais

Gabhaidh a’ chiad iris òrdachadh ro-làimhe air-loidhne bho Chlàr agus Comhairle nan Leabhraichean. Airson tuilleadh fios, faic steall.online agus gaelicbooks.org, no lean @steallmag

STEALL We are delighted to see this new bi-annual Gaelic literary magazine which should be a great resource for young Gaelic readers in schools. The first issue published this autumn has:

• Reviewsofnewbooks• ShortstoriesbyAlasdairCampbell,MegBatemanandothers• ThefirstchapterofTimArmstrong’snewnovel,thesequel

to Air Cuan Dubh Drilseach• NewpoetryfromPeterMackayandDeborahMoffatt• TranslationsofthepoetryofBiddyJenkinson,oneofthe

best poets writing in Irish Gaelic• AnewsongbyRobbieAndrewMacLeod• AnarticleonGairmandDerickThomson

The first issue can be pre-ordered online through Clàr and The Gaelic Books Council. For more information, see steall.online and gaelicbooks.org or follow @steallmag.

Naidheachdan eileOther News

www.parant.org.uk 10

Page 11: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

An Tac an TeineTha a’ chlann à Sgoil an Taobh Siar nar rionnagan ann an dà fhilm a chaidh a chruthachadh ann an com-pàirteachas le Àrainneachd Eachdraidheil Alba is mar phàirt den sgeama Junior Tour Guides aca. Tha An Tac an Teine a’ toirt dhuinn sealladh air cuid de na seann sgeulachdan a tha bitheanta ann an cultar na Gàidhlig, is cuideachd tha e a’ sònrachadh air uair far an robh caraidean is teaghlaichean a’ tighinn còmhla an tac an teine, is ag innse sgeulachdan. Thàinig an sgioba ionnsa-chaidh aig Àrainneachd Eachdraidheil Alba (ÀEA) agus Sgoil an Taobh Siar còmhla ann an 2009 is tha an sgoil air a bhith pàirt den sgeama Junior Guides bhon uair sin. A’ togail air a’ chom-pàirteachais seo, is le taic-airgid bho Bhòrd na Gàidhlig ann an 2015/16 dh’atharraich iad cruth a’ phròiseict is chruthaich iad dà fhilm: fear ann an Gàidhlig, is fear a tha ag amas air luchd-ionnsachaidh.

Bidh na filmichean air an cleachdadh mar ghoireas ann an sgoiltean Gàidhlig, is mar dhòigh ann do sgoilearan ag ionnsa-chadh barrachd mun a’ Ghàidhlig is a cultair. Tha am film a’ toirt beò eachdraidh an taigh-dubha, le ceathrar cloinne ag innse sgeulachdan an tac an teine, is sgoilearan eile a’ cuideachadh le solas is fuaim.

Innse dhuinn mu na sgeulachdan agaibh fhèin

Bu toil le Àrainneachd Eachdraidheil Alba a’ cluinntinn cuid de na cuimhneachan a th’ agaibh air dòigh bheatha an taighe-dhuibh. Tha iad a’ brosnachadh duine sam bith a chunnaic na filmeachan air loidhne brath a chur thuca mu na sgeulachdan aca fhèin is gun cùm sinn oirnn leis na traidiseanan de bheul-aithris.

Tha An Tac an Teine ri fhaicinn air làrach-lìn aig

• Gàidhlig-https://youtu.be/CK2s-lZCwm0• English-https://youtu.be/y61YFE1sD7E

An Tac an TeinePupils from Sgoil an Taobh Siar will bring the past to life for their peers with two brand new films made as part of Historic Environment Scotland’s Junior Tour Guide programme. An Tac an Teine (Beside the Fire) explores the myths and legends of Gaelic culture, and helps bring the history of a Blackhouse to life by allowing pupils to experience a time when entertain-ment focussed on the coming together and sharing of stories around the fire. The Learning Team at Historic Environment Scotland (HES) have been working in partnership with Sgoil an Taobh Siar since 2009 as part of their national Junior Tour Guide programme. Building on this strong partnership and with funding from Bòrd na Gàidhlig, the 2016/2017 school year saw the project take on a new format - the creation of two exciting films: one in Gaelic, and one aimed at Gaelic learners.

The films will become a resource for schools to help learners engage with Gaelic and Gaelic culture, as well as bringing to life the history of the Blackhouse. An Tac an Teine features four children telling traditional stories around the fire in the Black-house, brought silently to life by other pupils from the school.

Share your own story

Historic Environment Scotland would like to hear local memo-ries of the Blackhouse way of life. They are encouraging people who have seen the film to get in touch with their own stories, carrying on the strong traditions of Beul-aithris.

An Tac an Teine is available to watch online:

• Englishversion-https://youtu.be/y61YFE1sD7E• Gaelicversion-https://youtu.be/CK2s-lZCwm0

…Naidheachdan eile | Other News

www.parant.org.uk11

Page 12: foghar 2016 autumn 2016 Clàr-innse Contents · 2020. 4. 29. · Foghlam Gàidhlig san Àrd-sgoil Uaireannan bidh sinn a’ cluinntinn bho phàrantan a tha mì-chinnteach a thaobh

Duaisean Gàidhlig 2016Tha sinn air leth toilichte gu bheil ‘Thig a Chluich’ air faighinn gu na cuairtean-deireannach de na duaisean agus tha sinn a’ guidhe gach soirbheachas dhaibh.

Gaelic Awards 2016We are delighted that ‘Thig a chluich’ is through to the finals of the awards and we wish them well.

A bheil ur sgoil a’ gabhail pàirt san fharpais seo? Bhiodh e math rudeigin fhaicinn sa Ghàidhlig.

“Tha cothrom agaibh, tron fharpais seo, seasamh an aghaidh gràin-cinnidh agus no gràin-creideimh. Tha 2016 air a bhith na bliadhna inntinneach do ‘Show Racism the Red Card’ oir tha sinn a’ comharrachadh 20 bliadhna bho thòisich an carthannas am Breatainn. Às dèidh iomadach bliadhna ag obair an aghaidh gràin-cinnidh, tha sinn a’ coimhead airson òigridh a dhealbhas rudeigin airson ar farpais a chomharraicheas Alba do na h-Uile. Tha fios againn, tro bhith ag obair le òigridh, gur e àite a th’ ann an Alba far am faigh daoine a thig a dh’fhuireach is a dh’obair ann fàilte bhlàth agus tha sinn airson ’s gun tèid agaibhse air an teachdaireachd seo a chur an cèill tron fharpais seo.”

Airson fiosrachadh air mar as urrainn do ur sgoil pàirt a ghabhail san fharpais, faicibh: http://www.theredcard.org/educational/competitions/scotland

Mar a bheirear taic do chloinn a tha a’ faighinn oideachadh tro Fhrangais (no Gàidhlig nar suidheachadh-ne)Tha mòran rudan coltach eadar foghlam bogaidh Fraingis ann an Canada agus foghlam meadhan Gàidhlig. Mar a tha an sgrìobhan seo ag ràdh:

“Speaking a minority language in a community where everyone else primarily speaks English is not easy.” Air-son comhairle fhaighinn bho Phàrantan ann an Canada airson Frangais:

How to support your child being educated in French (or in our case Gaelic)There are many similarities between French immersion education in Canada and Gaelic medium education. As this article says: “Speaking a minority language in a com-munity where everyone else primarily speaks English is not easy.” For some tips from Canadian Parents for French

Is your school taking part in this competition? It would be great to see something in Gaelic.

“The competition is your opportunity to make a stand against racism and/or sectarianism. 2016 has been an exciting year at Show Racism the Red Card marking the 20th Anniversary of the charity in the UK. After so many years working to combat racism we are look-ing for young people to come up with an entry for our competition that celebrates a Scotland For All. We know from working with young people that Scotland is a welcoming and accepting place to live and work and we want you to get this message across through a creative competition entry.”

For information on how your school can take part see: http://www.theredcard.org/educational/competitions/scotland

Farpais Cruthachail ‘Show Racism the Red Card’ 2016/17 Alba do na h-Uile Latha dùnaidh, Dimàirt 31 Faoilleach 2017

…Naidheachdan eile | Other News

http://www.tricitynews.com/standout/how-to-support-your-child-being-educated-in-french-1.2372397

Show Racism the Red Card Creative Competition 2016/17 Scotland For All Closing date Tuesday 31st January 2017

www.parant.org.uk

5 Caolshràid Mhìcheil | Inbhir Nis | IV2 3HQ | Fòn: 01463 234138 | Facs: 01463 237470 | Fòn-làimhe: 077718344815 Mitchell Lane | Inverness | IV2 3HQ | Tel: 01463 234138 | Fax: 01463 237470 | Mobile: 07771834481

Comann nam Pàrant