financat 1-3 ushtrimet sead ujkani
DESCRIPTION
UshtrimeTRANSCRIPT
-
11/13/2014
1
Prishtin, 2014
Ushtrime - Java 1 - 3
S.U
Kuptimi i Financave;
Pse studiojm Financat?
Evoluimi historik i shkencs s Financave
Fushat kryesore t studimit t Financave.
Qllimi i lnds;
Metodologjia;
Literatura.
Prsritje t tematiks s trajtuar;
Pyetje nga studentt;
Diskutim/Debat rreth tems s trajtuar.
QLLIMI I LNDS
T ju ofroj studentve njohuri rreth shkencs s Financave, respektivisht
koncepteve themelore financiare dhe atyre bankare, kuptimin dhe rndsin e
paras, sistemin monetar si dhe at bankar, njohuri themelore pr tregun
financiar dhe sistemin monetar ndrkombtar.
Qllimet kryesore t lnds jan:
1.T kuptojm se si t menaxhojm burimet financiare;
2.T kuptojme botn e financave;
3.T prezantojm konceptet themelore financiare si vlern n koh t paras,
vlersimin e aseteve, rrezikun dhe kthimin, buxhetimin e kapitalit etj.
-
11/13/2014
2
Ushtrime nj her n jav sipas grupeve prkatse;
Prvetsim i koncepteve kye pr tematikn e trajtuar gjat ligjrats;
Prsritje gjat ors s ushtrimeve t tems s trajtuar gjat ligjrats nga Profesori i lnds;
Pyetje dhe diskutim;
Punimi i eseve pr shtje t caktuar q ngrthen objekti i studimit t Financave;
Punime seminarike sipas tematikave t caktuara paraprakisht;
Konsultime t tjera sipas nevojs prmes kontaktit:
METODOLOGJIA E PUNS
T kuptojn parimet themelore t financave bashkkohore ;
T kuptojn se si t krijojn dhe t menaxhojn n mnyr efiqente asetet e tyre
financiare n tregun financiar;
T kuptojn rolin dhe rndsin e tregut financiar;
T jen n gjendje q njohurit e fituara ti aplikojn n afarizmin e
ndrmarrjeve;
T bjn planifikimin financiar afatshkurtr dhe afatgjat dhe t prpilojn pro-
forma Raportet financiare, duke siguruar kshtu nj kontakt t afrt me
praktikn e ndrmarrjeve;
REZULTATET E PRITURA
Prof.Dr.Driton Balaj, Ligjrata t autorizuara, Prishtin
Prof.Dr. Sabahudin Komoni, FINANCAT, Botim i katrt, UP-Fakulteti Ekonomik,
Prishtin, 2008;
Botime tjera q prputhen me tematikn e trajtuar gjat ligjratave, punime
t ekspertve t ekonomis nga lmi i Financave etj.
LITERATURA
-
11/13/2014
3
Shprehja financa rrjedh prej fjals finis q do t thot kufi, fund, mbarim.
Termi financ inkorporon m vete kto kuptime:
Studimin e paras dhe t aseteve tjera;
Menaxhmentin e atyre aseteve;
Menaxhimi i riskut t projekteve;
Si folje, "t financoj" sht t mbledh fonde pr aktivitetin n biznes.
Shkenca e financave sht ngusht e lidhur me parat, sepse
pa para nuk ka financa.
KUPTIMI I FINANCAVE
KUPTIMI I FINANCAVE
Gjithka e lidhur me paran apo me transaksione t kmbimeve monetare,
gjithka e lidhur me nj shpenzim n para apo me sigurimin e nj shume t parave, sht e
quajtur n gjuhn popullore thjesht financ.
Financa ka rolin kryesor pasi ajo merret me vendimet q kan t bjn me
prdorimin dhe rritjen e vlerave monetare nga njsit ekonomike.
Nocioni financa prfshin n prgjithsi:
Marrdhniet monetare;
Aktet dhe veprimet me t cilat krijohen marrdhniet e pronsis juridike t
shprehura na para.
Financat jan disipline shkencore e cila studion dukurit,
marrdhniet dhe institucionet e lidhur me:
Krijimin;
Grumbullimin;
Shprndarjen;
Rishprndarjen;
Shpenzimin dhe
Udhheqjen me mjete monetare
me qllim t plotsimit te nevojave t prgjithshme.
KUPTIMI I FINANCAVE
-
11/13/2014
4
Njohja e shkencs s t ju ndihmoj t administroni pasurin tuaj n mnyr t
mirfillt;
N botn e biznesit krkohet njohje bazike nga fusha e financs;
Karriera n lmine e financave sht mjaft interesante dhe shum e dobishme;
T keni njohuri pr zgjedhje publike si qytetar;
Financa, lmi atraktive dhe sfid intelektuale.
PSE DUHET T STUDIOJM FINANCAT?
Robert MERTON (Nobelist n shkencn e Financave) , tregon pes arsye kryesore, si vijojn:
1. T aftsohen pr t administruar e prdorur si duhet pasurin personale;
2. T aftsohen t trajtojn dhe t menaxhojn problemet e tregtis dhe ato t biznesit;
3. T fitojn nj profesion interesant,te bukur dhe q t bhen t pasur;
4. T marrin vendime publike te drejta, si qytetare t mire;
5. T kuptojn botn, t pasurojn shpirtin dhe t zgjerojn hapsirat e inteligjencs.
PSE DUHET T STUDIOJM FINANCAT?
Karriera n fushn e financs sht pa asnj dyshim nj prej elsave
t art pr t hapur portn e parajss s pasuris.
Nga statistikat rezulton q drejtort e prgjithshm n subjekte t
ndryshme, n mbi 68 % t rasteve kan filluar karriern n lmin e financave.
Nuk mund t jesh drejtues i suksesshm, pa qen financier.e
kundrta ndodh n t vrtet.
Gjat dy dekadave t fundit, mimi Nobel n ekonomi i sht
akorduar tet her krkuesve nga lmi i financs.
Financa sht mbretresha e shkencave ekonomike / Paul Samuleson
PSE DUHET T STUDIOJM FINANCAT?
-
11/13/2014
5
Financa sht analiz;
Financa sht e bazuar n parimet ekonomike;
Financa prdor informacionin e kontabilitetit si nj input pr vendimmarrje;
Financa sht globale ;
Financa sht vazhdimisht n ndryshim;
Financave sht studim i mnyrs s investimit t mirfillt dhe rritjes s
produktivitetit t paras.
T kuptuarit e Financave ju mundson t vlersoni flukset e pasigurta t keshit.
PSE DUHET T STUDIOJM FINANCAT?
Teoria financiare prbhet nga:
- nj sr konceptesh q ndihmojn pr organizimin e t menduarit pr shprndarjen e burimeve;
- grup t modeleve sasiore q prdoren pr t ndihmuar n
vlersimin e alternativave, vendimmarrje t mirfillt
menaxheriale si dhe pr zbatimin e tyre.
HYRJE N FINANCA
Financa prfshin tr procesin lidhur me prdorimin, administrimin dhe
transferimin e parave ndrmjet individve, bizneseve, instit. financiare,
tregjeve financiare dhe qeverive.
HYRJE N FINANCA
Ajo sht fush e gjer dhe dinamike, ndrsa ndrlidhet me aktivitetet e
do individi, firme biznesi, qeverie dhe organizate financiare, private ose
publike me objektiv fitimin ose jofitimprurse.
-
11/13/2014
6
Financa sht shkenca e menaxhimit t vlerave monetare e
pasurore t ekonomive familjare, biznesit dhe shtetit.
Kto marrdhnie prfshijn tr procesin q lidhet me krijimin, prdorimin,
administrimin dhe transferimin e parave midis individsh, bizneseve,
institucioneve financiare dhe qeverive.
Financat Publike;
Financat e Biznesit;
Financat Personale.
FUSHAT KRYESORE T STUDIMIT T FINANCAVE
Financat personale kan t bjn me administrimin e
parave, t cilat prdoren pr shpenzimet e prditshme, pr
kursim dhe pr kryerjen e investimeve. Vendimet financiare
personale lidhen me llogaritjen e parave t nevojshme n
do faz t jets.
Financat e biznesit konsistojn kryesisht n gjetjen dhe
administrimin e fondeve t nevojshme pr financimin e
aktivitetit t biznesit.
FUSHAT KRYESORE T STUDIMIT T FINANCAVE
Financat publike mbulojn financat e shtetit, organeve
rajonale, komunave dhe subjekteve tjera apo agjensive t
lidhura me shtetin.
Aktiviteti kryesor i tyre lidhet me indetifikimin e shpenzimeve
t nevojshme t ktyre institucioneve dhe gjetjen e burimeve
financiare pr t financuar kto shpenzime dhe investime.
FUSHAT KRYESORE T STUDIMIT T FINANCAVE
-
11/13/2014
7
Nocioni financa prfshin n prgjithsi:
Marrdhniet monetare;
Aktet dhe veprimet me t cilat krijohen marrdhniet e pronsis
juridike t shprehura na para.
Financa ka rolin kryesor pasi ajo merret me vendimet q kan t bjn
me prdorimin dhe rritjen e vlerave monetare nga njsit ekonomike.
Financa prfshin tr procesin lidhur me prdorimin, administrimin
dhe transferimin e parave ndrmjet individve, bizneseve, instit.
financiare, tregjeve financiare dhe qeverive.
Teoria financiare prbhet nga:
- nj sr konceptesh q ndihmojn pr organizimin e t menduarit pr shprndarjen e burimeve;
- grup t modeleve sasiore q prdoren pr t ndihmuar n vlersimin e
alternativave, vendimmarrje t mirfillt menaxheriale si dhe pr
zbatimin e tyre.
-
11/13/2014
8
Financa sht analiz;
Financa sht e bazuar n parimet ekonomike;
Financa prdor informacionin e kontabilitetit si nj input pr vendimmarrje;
Financa sht globale ;
Financa sht vazhdimisht n ndryshim;
Financave sht studim i mnyrs s investimit t mirfillt dhe
rritjes s produktivitetit t paras.
T kuptuarit e Financave ju mundson t vlersoni flukset e
pasigurta t keshit.
-
11/13/2014
9
far sht financa dhe pse sht ajo e rndsishme pr nj biznes
t suksesshm?
Cilat jan fushat kryesore t studimit t shkencs s financs?
Cili sht roli i menaxherit financiar?
Cilat jan vendimet kryesore q jan nn prgjegjsi t menaxherit
financiar?
*** Shkenca e financave sht ngusht e lidhur
me parat, sepse pa para nuk ka financa ***
Paraja sht prmbledhja e nj paradoksi.
Ekonomistt pajtohen se paraja sht form shum specifike e t mirs
ekonomike, ose nj mall shum i rrall.
Studimet e bra tregojn pr rreth 170 sende t ndryshme q kan luajtur rolin e paras.
Para sht do gj q prgjithsisht pranohet n blerjen e
mallrave, kryerjen e shrbimeve ose n shlyerjen e borxheve.
-
11/13/2014
10
FUNKSIONET E PARAS
Paraja si matse e vlerave;
Paraja si mjet qarkullimi (ne kmbimin e mallrave);
Paraja si mjet pagimi;
Paraja si thesar (ruajtse e vlers);
Paraja si para-botrore (zvendson arin);
Paraja si rezerv ;
Paraja si shprehje e aftsis se pagimit dhe likuiditetit.
FUNKSIONET E PARAS
Likuiditeti shpreh lehtsin dhe shpejtsin me t cilin nj aktiv mund
t shndrrohet n mjet kmbimi ( para ).
1. Funksioni i mjetit t kmbimit;
2. Funksioni i njsis llogaritse;
3. Funksioni i rezervs s vlers;
4. Funksioni i standardit t pagesave t ardhshme.
FORMAT E PARAS
Q nj mall t luaj rolin e paras ai duhet ti plotsoj kto kritere:
Duhet t jet i standardizuar, pra ti matet vlera;
Duhet t pranohet gjrsisht;
Duhet t jet i ndashm;
Duhet t jet lehtsisht i transportueshm;
Duhet t jet i qndrueshm.
-
11/13/2014
11
Sistemi financiar sht nj rrjet institucionesh dhe tregjesh, t cilat
lehtsojn transaksionet financiare midis individve, bizneseve
dhe qeveris.
Sistemi financiar i nj vendi sht trsia e tregjeve, insitucioneve financiare
dhe njsive tjera ekonomike q nprmjet mekanizmave dhe instrumenteve
financiare realizojn nj shumllojshmri marrdhniesh monetare n formn
e shkmbimeve apo prdorimeve t tyre pr nvoja t caktuara.
***Subjektet me tepric t mjeteve (STM) kan t ardhura m
t mdha se shpenzimet n nj periudh dhe si rrjedhoj e ksaj
ata mund t kursejn.
***Subjektet me munges t mjeteve (SMM) kan shpenzime
m t mdha se t ardhurat n nj periudh t caktuar.
-
11/13/2014
12
Njsit ekonomike q shpenzojn m pak s sa t
ardhurat quhen njsi suficitare ose njsi me teprice fondesh.
Teprica e t ardhurave mbi shpenzimet pr nj periudh
kohe quhet kursim pr ekonomit familjare, fitim pr sektorin e
biznesit dhe suficit pr sektorin shtetror.
Njsit ekonomike q sigurojn m pak t ardhura se sa
shpenzime quhen njsi deficitare ose njsi me munges fondesh.
Sistemi financiar rrjet i tregjeve dhe institucioneve pr ti bashkuar
kursimtart dhe huazuesit bashk.
N sistemin financiar beht e mundur rrjedha e kursimeve,
investimeve dhe tregtimi i instrumenteve financiare.
-
11/13/2014
13
Sistemi financiar ofron:
Ndarjen e rrezikut / Likuiditetin / Informimin.
Sistemi financiar prbehet nga tre komponent kryesore:
Instrumentet financiare;
Tregjet financiare;
Institucionet financiare.
FUNKSIONET BAZ T SISTEMIT FINANCIAR
1. Nj sistem financiar siguron mnyrat pr shlyerjen
dhe likuidimin e pagesave pr t lehtsuar shkmbimin e
mallrave, shrbimeve dhe aseteve;
-
11/13/2014
14
2. Nj sistem financiar siguron mekanizmin pr bashkimin e fondeve t nevojshme pr kryerjen e nj siprmarrjeje n vler t madhe dhe t pandashme, si dhe ndarjen e pasuris n siprmarrje m t vogla me shum pronar;
3.
Sistemi financiar siguron mnyrat pr transferimin e
burimeve ekonomike n koh midiv vendeve dhe
ndrmjet industrive;
4.
Sistemi financiar siguron mnyrat e menaxhimit
t pasiguris dhe kontrollit t riskut;
-
11/13/2014
15
5.
Sistemi financiar siguron informacion mbi mimet dhe
ndihmon n koordinimin e vendimeve financiare t decentralizuara q merren n sektor t ndryshm t ekonomis;
6. Sistemi financiar siguron mnyrat pr t trajtuar reagimet dhe
qndrimet q mbahen kur njra pal n nj transaksion
financiar ka nj informacion q pala tjetr nuk e ka, ose
kur njra pal sht agjent i cili kryen veprimet pr llogari
t nj tjetri.
Paraja sht nj domosdoshmri pr funksionimin
normal t nj ekonomie t zhvilluar.
Ajo sht gur themeli pr formimin e nj sistemi financiar.
-
11/13/2014
16
Sistemi financiar rrjet i tregjeve dhe institucioneve pr
ti bashkuar kursimtart dhe huazuesit bashk.
N sistemin financiar beht e mundur rrjedha e
kursimeve, investimeve dhe tregtimi i instrumenteve
financiare.
N kushtet e ekonomis s tregut, tregu funksionon si mekanizm
specifik prmes t cilit zhvillohet qarkullimi i mallrave, shrbimeve, puns,
teknologjis, informatave, paras dhe kapitalit.
Tregjet prfaqsojn nj nga sferat m t rndsishme t
funksionimit t ekonomis s nj vendi, nprmjet t cilve prcaktohet
niveli i duhur i mimeve, drejtohet prodhimi, shprndarja, investimi dhe
konsumi i mjeteve, sigurohet rritja ekonomike si dhe plotsohen nevojat
e prodhuesve dhe konsumatorve.
-
11/13/2014
17
Tregu financiar, si nj segment i veant i tregut n trsi,
paraqitet n rolin e mekanizmit q duhet t ndikoj n alokimin optimal
t fondeve financiare dhe n baraspeshimin e oferts dhe krkess s
paras dhe akumulimit.
Tregu financiar sht i rndsishm n kanalizimin e
fondeve nga agjentet ekonomik me tepric t mjeteve financiare
q nuk i prdorin momentalisht n mnyr produktive parat te
ata q kan munges t mjeteve financiare.
Tregjet financiare do ti definojm si vende t
organizuara n t cilat tregtohet me forma t
diferencuara t aktivit financiar, respektivisht me nj
seri t t drejtave t kontraktuara.
Tregjet financiare jan vendet ose arenat ku transferohen fondet,
kufizohet risku financiar dhe prcaktohen mimet e instrumenteve
financiare.
-
11/13/2014
18
Funksionet e Tregut Financiar:
Funksioni i kursimit;
Funksioni i pasuris;
Funksionit i likuiditetit;
Funksioni i kreditit;
Funksioni i pagimit;
Funksioni i rrezikut;
Funksioni politik.
Kriteret pr segmentimin e tregjeve financiare:
vlersimi i llojeve t instrumenteve financiare (me
t cilat tregtohet n tregjet financiare);
afati i maturimit (afati i kthimit t kryegjs -
principalit si vler e shprehur n kto letra me vler,
si instrumente borxhi).
Segmentet kryesore t tregjeve financiare:
Tregjet e paras;
Tregjet e kapitalit;
Tregjet devizore;
Tregjet e letrave me vler t derivuar.
-
11/13/2014
19
Funksioni ekonomik i tregut t paras sht roli
ndrmjetsues, n mes atyre subjekteve ekonomike t cilt
kan tepric t mjeteve monetare likuide dhe t atyre
subjekteve ekonomike q kan munges t mjeteve
monetare likuide.
Tregu i paras paraqet vendin ku takohet oferta dhe krkesa pr instrumente
t borxhit, afati i maturimit i t cilave sht nj ose m pak se nj vit.
Qllimet q realizohen prmes tregut t paras:
mundsohet mbajtja e likuiditetit t pjesmarrsve n jetn ekonomike;
sigurohet mundsia e financimit t buxhetit qeveritar prmes politiks s
huas publike;
konsolidohet ruajtja e stabilitetit makroekonomik;
ofrohet nj siguri, n nivel kombtar, se do t ket para t shndetshme
(para joinflatore);
mirmbahet stabiliteti i norms s kamats, i mimeve, i kursit devizor.
-
11/13/2014
20
Instrumentet e Tregut t paras
Bonat e thesarit;
Fondet federale;
Certifikatat depozitare;
Letrat komerciale;
Pranimet bankare;
Marrveshjet Riblerse.
-
11/13/2014
21
Sipas kohs s emetimit t instrumenteve financiare tregjet financiare
ndahen n tregje primare dhe sekondare.
N tregun primar, tregtohen letrat me vler t emetuara pr her t
par, ndrsa letrat me vler ekzistuese q jan n qarkullim tregtohen
n tregjet dytsore.
P R S R I T J E .
1. Sistemi financiar sht kryesisht nj mekanizm me t cilin:
a) huamarrsit mund t prdorin mjetet e kursimtarve deri n
momentin kur kursimtart edhe vet kan nevoj pr mjete;
b) paraja sht vn n qarkullim;
c) qeveria e v n veprim planin e saj pr ekonomin;
d) firmat e biznesit shprndajn mallrat e tyre.
-
11/13/2014
22
2. Cila nga t mposhtmet nuk sht nj shrbim i rndsishm financiar i ofruar nga sistemi financiar?
a) ndarja e rrezikut;
b) profitabiliteti;
c) likuiditeti;
d) informacioni.
3. Duke siguruar dhe komunikuar informacionin, sistemi financiar:
a) zvoglon diferencn midis kthimit t bonove t thesarit tremujore;
b) lehtson pr depozituesit individual procesin e krkimit t
huamarrsve individual;
c) eliminon rrezikun pr t investuar n tregun e aksioneve;
d) garanton pr investitort nj kthim t arsyeshm pr parat e tyre.
4. Likuiditeti: a) sht masa m e mir n dispozicion pr rrezikshmrin e nj aseti;
b) sht nj karakteristik e parave, dhe asnj aseti tjetr;
c) sht lehtsia me t ciln nj aset mund t shkmbehet me para;
d) sht n rnie pr shum asetfinanciare, gjat viteve 1990.
-
11/13/2014
23
5. Cila nga asetet n vijim nuk jan likuide?
a) stoqet;
b) aksionet;
c) bonot e thesarit;
d) ndrtesa.
6. Sistemi financiar kryen rolin e komunikimit t informacionit duke:
a) rritur vazhdimisht likuiditetin e shumics s aseteve; b) zvogluar vazhdimisht rrezikshmrin e shumics s aseteve; c) prfshin t gjithainformatat n dispozicion n mimet e instrumentve
financiare; d) ofrimin n dispozicion pr investitort prmes nj pagese nominale t
gjitha raportet e qeveris n lidhje me nj kompani t veant.
7. Paraja definohet si:
a) do gj q sht pranuar n prgjithsi pr pagesa pr mallra dhe
shrbime dhe n shlyerjen e borxhit;
b) kambial;
c) nj aset pa rrezik t rnies s fuqis blerse;
d) t gjithat m sipr.
-
11/13/2014
24
8. Tregjet dhe institucionet financiare a) prfshijn lvizjen e sasive t mdha t parave; b) ndikojn fitimet e bizneseve; c) ndikojn n llojet e mallrave dhe shrbimeve t prodhuara
n nj ekonomi; d) t gjitha m sipr.
9. Aktivitetet e tregut financiar ndikoj
a) pasurin personale;
b) vendimet pr shpenzimet nga individt dhe firmat e biznesit;
c) nivelin e ekonomis n ciklin e biznesit.
d) t gjitha m sipr.
10. Vendet n t cilin tregjet financiare funksionojn dobt:
a) ndajn me efikasitet burimet e saj kapitale;
b) gzojn produktivitet t lart;
c) karakterizohen me vshtirsit ekonomike dhe kriza financiare.
d) gzojn rritje n standardin e jetess.
-
11/13/2014
25
11. Ndrmjetsit t cilt jan agjent t investitorve dhe jan ndrmjets n mes t blersve dhe shitsve t letrave me vler jan:
a) bankiert e investimeve;
b) tregtart;
c) brokert;
d) dilert.
12. Ndrmjetsit t cilt lidhin blersit dhe shitsit, duke bler dhe shitur letra me vler me mime t caktuara quhen:
a) bankiert e investimeve;
b) tregtart;
c) brokert;
d) dilert.
13. Ndrmjetsit financiar:
a) ekzistojn sepse ka informacion t konsiderueshm dhe kosto
t transaksioneve n ekonomi;
b) prmirsoj transaksionet e kursimtarve t vegjel;
c) jan t prfshir n procesin e financimit indirekt.