FINANCAT PUBLIKEDrita Krasniqi

financat publike

Te mirat publikeVeqorite :Se pari,domosdoshmeria e formulimit te rregullave

te bashkejeteses per komunitetin e perbashketSe dyti,shoqerite demokratike te konsoliduara kane

nevoje gjithashtu edhe per strukturat qe ndjekin dhe kontrollojne zbatimin e ligjeve dhe te akteve te tjera te pranuara

Se treti,shoqerite e organizuara kane nevoje te komunikojne e te bashkepunojne me njera tjetren,ato organizohen dhe drejtohen mbi bazen e ideve te shprehura ne formen e ligjit,marreveshjeve,konventave dhe institucioneve nderkombetare

financat publike

Se katerti,jeta njerezore eshte e ndertuar ne menyre te tille qe kultura,pasuria dhe qyteterimi transferohen nga njeri brez ne tjetrin.

Se fundi,pavaresisht nga forma konkrete e organizimit te shtetit apo te shoqerise,nga menyrat se si ushtrohet dhe perdoret pushteti,gjithnje ne emer dhe per llogari te tij ka pasur prona,ndermarrje,organizime te domosdoshme per te sigururar disa sherbime e per te prodhuar disa nevoja te perhershme te mallrave te cilat kane qene monopol i shtetit ose te gjithe shtetasve

financat publike

Ne shoqerite e tregut te hapur dhe te lire ekzistenca e sektorit publik dhe nderhyrja e shtetit eshte e nevojshme per keto arsye kryesore:

Per sigurimin e rendit publik,mbrojtjes kombetare dhe zbatimin e ligjit

Per garantimin e nje konkurrence sa me efektivePer korigjimin e deformimeve qe mund te lindin ne

treg,pasi zhvillimi ekonomik nuk realizohet automatikisht dhe pa pengesa

Per zhvillimin e arsimit,kultures,kujdesi shendetsor dhe plotesimin e disa nevojave te pergjithshme

Per te ndihmuar grupe te caktuara sociale,nepermjet kompensimeve te ndryshme

financat publike

Perkufizimi i finances publikeFinanca publike eshte diciplina shkencore qe

studion menyren se si qeveria kryen funksionet e saj ekonomike permes programeve rregulluese dhe zhvillimore ,programeve te shpenzimeve dhe politikave tatimore qe perdore per te financuar keto programe

Financa publike si pjese perberese e shkences se finances dhe ekonomiksit njeheresh perdore teorite dhe metodat e ketyre per te shqyrtuar dhe shpjeguar efektet e programeve qeveritare dhe te politikave te zbatuara ne ekonomine kombetare

financat publike

Qeveria dhe institucionet e saj dallojne dhe ndryshojne shume nga firmat dhe ndermarrjet e sektorit privat.Keto dallime qe shprehin ne fakt permbajtjen e shtetit dhe te qeverise,konsistojne ne:

Qeveria ka fuqi shtrengueseVendimmarresit kryesore ne qeveri zgjidhen

nga populliQeveria nuk ndertohet me qellim fitimiQeveria ka obligimin qe t’ju sherbeje te

gjithe anetareve te shoqerise

financat publike

Tatimi dhe taksa,si burime te te ardhurave publike

Burimet kryesore te te ardhurave publike ,te tre ardhurave te qeverive jane tatimet dhe taksat

Tatimet jane instrumenti financiar themelor i sigurimit te te ardhurave te buxhetit te shtetit

Tatimet perkufizohen si pagesa te detyrueshme ne para te personave fizike dhe juridik,qe mblidhen ne baze te aftesise se tyre tatimore nga ana e shtetit ne baze te sovranitetit te tij dhe per te cilat ai nuk jep kundershperblim.

Tatimet sherbejne per mbulimin e shpenzimeve publike dhe per rishperndarjen e te ardhurave kombetare

financat publike

Ne perkufizimin e tatimit dallohen kater elemente mjaft te rendesishme te tatimit

Tatimi eshte pagese : qe shkon ne buxhetin e shtetit E detyrueshme E pakthyeshme Natyre tatimi ka edhe denimi administrativ se

bashku me interesta per pagese te vonuar Natyre te ngjashme me tatimet kane edhe

taksat Edhe taksat gjithashtu sherbejne si instrumente

per sigurimin e te ardhurve monetare te buxhetit te shtetit.

financat publike

Dallimi midis tatimeve dhe taksave qendron ne faktin se,derisa tatimet konsiderohen si kontribut i individeve apo subjekteve per te mirat publike qe perfitojne ,taksat jane kundershperblim per sherbimet qe shteti i ben paguesit te takses

Taksat perveq sherbimit jane te lidhura edhe me pozicionin monopol te nje burimi apo sherbimi

Ne perkufizimin e takses dallohen tre elemente te rendesishme te taksave

Taksa eshte kontribut i kerkuar Taksa paguhet nga cdo person Taksa paguhet per te perfituar ne menyre te

drejtperdrejte nje sherbim publik

financat publikeTatimpagues dhe taksapagues jane

individet,dmth qytetaret pa perjashtim,si dhe te gjitha subjektet e biznesit qe ushtrojne aktivitet ekonomik

Tatimet dhe taksat zene peshen kryesore te te ardhurave ose te te hyrave te buxhetit te shtetit

Tatimi transferon nje pjese te burimeve nga sfera e perdorimit privat ne ate qeveritar.Ky proces realizohet permes dy hapave te dallueshme:

Se pari,shteti ua merr aftesine individeve per te komanduar nje pjese te burimeve te tyre.Ai nepermes te tatimit ul aftesine paguese te individeve.

Se dyti,te ardhurat e mbledhura nga qeveria perdoren me pas ne nje kohe te dyte,per te ofruar burimet e nevojshme per prodhimin e te mirave dhe sherbimeve publike

financat publike

Kush duhet te tatohet ? Cfare duhet te tatohet ? Si duhet te tatohet ?Baza tatimore eshte aktiviteti ekonomik apo

sherbimi ,mbi te cilin vendoset tatimi.Si baze tatimi me te zakonshmet dhe me te perdorshmet mund te sherbejne:

Te ardhuratKonsumiPasuria Tri bazat kryesore tatimore lidhen me njera

tjetren

financat publike

Struktura e tarifave tatimore Pasqyron lidhjen midis tatimit te mbledhur gjate nje

periudhe te caktuar kontabel dhe gjithe bazes tatimore

Tarifa nominale e tatimit eshte tarifa e percaktuar me ligj

Tarifa mesatare e tati mit (TM)shpreh raportin ndermjet shumes se pergjithshme te tatimeve te mbledhura dhe vleres se bazes se tatueshme dhe llogaritet sipas formules:

TM =shuma e tatimit te paguar per nje vit /shuma totale e bazes tatimore

Tarifa marzhinale e tatimit (TZH)eshte tatimi shtese i mbledhur nga nje euro shtese i vleres se bazes tatimore dhe llogaritet sipas formules :

financat publike

TZH = ndryshimi total i tatimit te paguar / ndryshimi i bazes tatimore

Dallohen tri struktura te tarifave tatimore:Struktura proporcionaleStruktura progresiveStruktura regresive Ne boten e finances flitet per sitemet optimale

tatimore,qe konsiderohet ai sistem qe siguron harmonizimin e parimeve –baze normative si :

Barazia Eficenca Administrimi Transparenca

financat publike

Tatimet dhe taksat sipas legjislacionit kosovar

Tatimi mbi te ardhuratTatimi mbi fitiminTatimi mbi vleren e shtuarTaksa vendore mbi biznesin e vogelTatimi i akcizesTatimi doganor Misioni dhe funksionet e doganaveMisioni fiskalMisioni ekonomikMisioni mbrojtesMisioni i mbrojtjes se shendetit publik

financat publike

Buxheti i shtetitTe ardhurat e buxhetit te shtetitShpenzimet dhe pagesat e tjera te buxhetit te

shtetitFinancimi i deficitit buxhetorHuamarja nga publiku

www.Biznesi.net