femra dhe meshkuj nË shqipËri
DESCRIPTION
FEMRA DHE MESHKUJ NË SHQIPËRI . Femra dhe Meshkuj në Shqipëri. Objektivi kryesor i politikave për barazinë gjinore është që femrat dhe meshkujt të kenë të njejtën fuqi dhe mundësi për t’i dhënë formë shoqërisë dhe jetës së tyre. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
1
FEMRA DHE MESHKUJ
NË SHQIPËRI
Femra dhe Meshkuj në ShqipëriObjektivi kryesor i politikave për barazinë gjinore është
që femrat dhe meshkujt të kenë të njejtën fuqi dhe mundësi për t’i dhënë formë shoqërisë dhe jetës së tyre.
Ky publikim kërkon t’i shërbejë këtij objektivi. Këto statistika mund të përdoren për të analizuar barazinë gjinore në shumë aspekte të shoqërisë shqiptare.
Publikimi “Femra dhe Meshkuj” është botuar për herë të parë në vitin1998.
Publikimi i fundit Femra & Meshkuj 2008 i botuar nga INSTAT në 2010.
Tashmë ai është pjesë e publikimeve vjetore nga INSTAT.2
Femra dhe Meshkuj në ShqipëriNë vitet e para botimi shoqërohej me një
artikull shkrimor, i cili ndihmonte lexuesit dhe përdoruesit e ndryshëm me konceptin Gender.
Me pas hyrja e tij u konceptua si një analizë e thjeshtë e të dhënave sipas kapitujve dhe ecuria e treguesve të paraqitur sipas viteve.
Botimi shoqërohet edhe me grafikë, të cilët janë përdorur me qëllim që të ndihmojnë të kuptohet më mire ecuria e treguesve të ndryshëm 3
Përmbajtja e botimit
1. Popullsia (Lindjet,vdekjet, martesat, krimet)2. Arsimi3. Punësimi4. Anketa e përdorimit të kohës (TUS)5. Anketa e matjes së nivelit të jetesës6. Dhuna në familje7. Femrat në vendimarrje8. Përkufizime
4
POPULLSIA
5
PopullsiaPas vitit 1991-1992 kemi një rënie
të numrit të popullsisë.
Dy janë faktorët kryesorë që i atribuohen kësaj rënie:
EmigracioniRënia e numrit të lindjeve
6
Piramidat e popullsisë sipas Censuseve
7
8
Fakt interesant është që % e popullsisë femërore që jeton në zona urbane është gjithnjë më e lartë se ajo e gjinisë tjetër.
Kjo shpjegohet jo vetëm me lëvizjet e emigrantëve që kryesisht ishin meshkuj, por edhe me lëvizjet e brendshme ku ato të femrave kanë qenë më të theksuara nga zonat rurale në zonat urbane
Vendbanimi
Raporti gjinor në lindje
9
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012100.00
102.00
104.00
106.00
108.00
110.00
112.00
114.00
116.00
Raporti gjinor ne lindje Sex RatioRaporti gjinor natyror ne lindje(105) Natural sex ratio at birth(105)
Nevojë për humlumtime të mëtejshme pse ky raport historikisht ka qenë i lartë
Jetëgjatësia sipas gjinisë
10
Jetëgjatësia e femrave gjithnjë është me e lartë. Megjithatë kjo distancë në vite po ngushtohet, nga 6 vjet në 2004, në 4 vjet në 2012. Megjithëse femrat jetojnë më gjatë mbetet për tu analizuar si jetojnë ato.
Mosha e martesës sipas gjinisëPër sa i përket moshës mesatare
në martesë për meshkujt ka mbetur relativisht konstante në 29 vjeç, ndërkohë për femrat ka një rënie të lehtë nga 24 vjeç në 2001 në 23 në vitin 2012.
Këto fenomene kanë të bëjnë me mentalitetin dhe aspekte të tjera shoqërore, ndaj kërkojnë kohë për të ndryshuar.
11
ARSIMI
12
Trupi mësimor në arsimin e lartë sipas gradave
13
Trupi mësimor shkencor për vitin 2011-2012
14
Profesorë - Professors Doktorë shkencash - PhD
Docentë dhe pedagogë pa tituj - Docents and
pedagogues
0
200
400
600
800
1000
1200
1400Meshkuj - Male Femra - Female
Të diplomuarit sipas fushave të studimit
FEMRA MESHKUJ
2008
ARSIM BUJQËSISË
SHËNDETËSI SHËRBIME
SHKENCA HUMANITARE TRANSPORT
ARTE INXHINJERI
2012SOCIALE SOCIALE
ARSIM INXHINJERI
SHËNDETËSI SHËNDETËSI
PUNËSIMI
16
PUNËSIMI
17
Shkalla e papunësisë Shkalla e punësimit Shkalla e pjesëmarrjes në forcat e punës
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%Meshkuj Femra
Tregues të tregut të punës 2012
PUNËSIMI
18
2007 2008 2009 2010 2011 20120%
10%
20%
30%
40%
50%
60%Meshkuj Femra
Përqindja e të punësuarve si punëtorë pa pagesë të familjes sipas gjinisë
Përqindja e të punësuarve si punëtorë pa pagesë të familjes ndaj punësimit total, e analizuar sipas gjinisë, tregon që femrat janë më të ekspozuara ndaj riskut për të qenë të varura ekonomikisht.
PUNËSIMI
19
Femra
Meshkuj
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Bujqësi Industri përpunuese NdërtimIndustri nxjerrëse, Energji, Gaz dhe Ujë Shërbime të orientuara drejt tregut Shërbime jo të orientuara drejt tregut
Struktura e punësimit sipas gjinisë dhe aktivitetit ekonomik
Aktiviteti ekonomik i cili ka peshën më të madhe të femrave të punësuara është bujqësia. Ndërsa për meshkujt, aktivitetet ekonomike që zënë peshën më të madhe në punësimin e tyre pas bujqësisë, janë shërbimet dhe ndërtimi
PËRDORIMI I KOHËS SË PUNËS
20
Përdorimi i kohës Ky studim kishte për qëllim përdorimin e kohës
në Shqipëri për popullsinë 10 vjeç e lart në periudhën nga Marsi 2010 dhe 12 muajt pasues.
Përdorimi i kohës lidhet ngushtë me gjininë e personave sa i përket punës dhe kohës së lirë.
Si puna e paguar, ashtu edhe puna e papaguar janë aktivitete prodhuese dhe janë shumë të rëndësishme për ekonominë dhe mirëqenien.
Që të dyja kontribuojnë në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe të tërthortë që familja të mund të përballojë jetesën.
21
22
Puna e papaguar është kryesisht përgjegjësi e grave
Për ditë “normale” pune, 7 ose pak më shumë orë, puna gjithsej e grave e kalon atë të burrave me 2-3 orë
Kjo diferencë thellohet në rastet kur gratë kanë një partner dhe të paktën një fëmijë nën moshën 7 vjeç
-3 hours 3-7 hours 7-11 hours 11 hours +0
2
4
6
8
10
12
14
16
MenWomen
Orë pune të paguar
Orë
t e p
unës
gjit
hsej
-3 hours 3-7 hours 7-11 hours 11 hours +0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
MenWomen
Orë pune të paguar
Hou
rs o
f tot
al ë
ork
Popullsia 15 -64 vjeç Popullsia 15 -64 vjeç, që jetojnë me partner dhe fëmijën më të vogël e kanë nën 7 vjeç
23
Vajzat (10-14 vjeç) shpenzojnë afërsisht katër herë më shumë kohë për punë të papaguar sesa djemtë (një orë e gjysmë përkundrejt më pak se gjysmë ore).
Kjo tregon se kemi një tendencë të diferencave gjinore dhe në brezin e ri.
24
04.0007.00
10.0013.00
16.0019.00
22.0001.00
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Men (aged 20-74), all days
Paid work & study
Unpaid work
Eating Sleeping and Personal Care
Free time
TV
04.0007.00
10.0013.00
16.0019.00
22.0001.00
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Women (aged 20-74), all days
Paid work & study
Unpaid WorkEating
Sleeping and Personal Care
Free time
TV
- Fusha me ngjyrë jeshile përfaqëson përfshirjen në punën e papaguar dhe tregon diferencën ndërmjet gjinive në këtë punë.
- Gjithashtu vihet re një diferencë e konsideruese në punën gjithsej. (fusha e kuqe dhe jeshile sëbashku). Siç shihet edhe nga grafiku gratë punojnë edhe në orët e vona të darkës.
- Ndërsa pas orës 21: 30 rreth 60 % e meshkujve pushojnë.
Përqindjet e popullsisë që kryejnë aktivitete të ndryshme në orë të ndryshme të ditës
ANKETA E MATJES SË NIVELIT TË JETESËS
25
Anketa e Matjes së Nivelit të Jetesës Objektivi kryesor i saj është të mbledhë
informacion për të mundësuar matjen e mirëqënies së familjeve shqiptare dhe indentifi kimin e faktorëve që e përcaktojnë atë.
AMNJ është gjithashtu një mjet i fuqishëm për vlerësimin dhe përcaktimin e shpenzimeve sociale.
Nga ana tjetër kjo anketë për vetë sasinë e madhe të informacionit që përmban është një burim mjaft i rëndësishëm për statistikat gjinore.
26
27
Përdorimi i alkoolitRezulton se 79,3 % e meshkujve 18 vjeç
e lart kanë konsumuar alkool, të paktën një pije në jetën e tyre ndërsa femrat 20,7 %.
Kur pyetja është fokusuar për konsuminin e alkoolit çdo ditë shikojmë se meshkuj janë ata që në 8,3 përqind të intervistuarve raportojnë se pijnë alkool, ndërsa nga femrat vetëm 0,7 përqind e tyre deklarojnë se pijnë alkool çdo ditë.
28
Duhanpirja Duhanpirja ka një ndikim të fuqishëm negativ mbi
shëndetin e popullatës. Konsumi i duhanit është një faktor i njohur për sëmundjet kardiovaskulare, shkakton kancer në mushkëri, etj.
Nga analiza e të dhënave AMNJ, vërejmë që duhan pirja është relativisht më e rallë mes femrave. Ajo mbetet në vlerat nga 1 deri 2 % për vitet 2005, 2008, 2012.
Ndërkohë për meshkuj kemi një rënie të nivelit të duhanpirësve nga 25% në 2005, në 18% në vitet 2008 dhe 2012.
29
30
Po të shikojmë grafikun e duhan pirjes sipas grupmoshave për vitin 2012 duket qartë që janë meshkujt ata që zënë peshën kryesore në pirjen e duhanit në Shqipëri.
DHUNA NË FAMILJE
31
Dhuna në familjeNë vitin 2007, INSTAT ka ndërmarr anketën
e parë kombëtare për dhunën në familje me mbështetje nga UNDP.
Anketa e 2007 u hartua për të matur natyrën dhe shtrirjen e dhunës në familje kundër grave dhe fëmijëve në Shqipëri.
Këtë vit, u krye anketa e 2-të duke përdorur një metodologji dhe mjetet e mbledhjes së të dhënave të ngjashme me të parin.
32
Dhuna ndaj grave Llogaritjet e OBSH 2013 tregojnë se:
◦ 30% e grave që kanë qënë në një lidhje kanë përjetuar dhunë fizike dhe/ose dhunë seksuale nga partnerët e tyre (në disa rajone 37% e grave kanë përjetuar dhunë);
◦ 38% e vrasjeve të grave janë kryer nga partnerët e tyre;◦ 42% e grave që janë dhunuar fizikisht ose seksualisht
nga partnerët e tyre kanë pësuar dëmtime fizike; Llogaritje të tjera nga vende të ndyshme:
◦ Moldavia – 70% e grave në zonat rurale dhe 60% në ato urbane kanë përjetuar të paktën një lloj dhune nga partneri (2011);
◦ Serbia – 54% e grave kanë përjetuar dhunë dhe vetëm 10% e tyre kanë raportuar dhunën në institucionet shtetërore (2010);
◦ Kroacia – dhuna ka prekur 30% të familjeve kroate (2007).
Dhuna ndaj grave sipas viteve të martesës
Para martese
Brenda vitit të parë të martesës
Ndërmjet vitit të dytë dhe të tretë të martesës
Ndërmjet vitit të katërt dhe të pestë të martesës
Në vitin e gjashtë ose më pas
Dhuna ndaj grave dhe alkooli
35.5% e grave raportojnë së bashkëshorti/partneri pi alkool
0102030405060708090
100
Domestic violence (all types)
Pyschological violence Physical violence Sexual violence
Perc
ent
Husband/partner drinks alcohol
Husband/parenter does not drink alcohol
Raportimi i dhunës nga gratë e dhunuara
FEMRAT NË VENDIMARRJE
37
38
Femrat në vendimarrje
FALEMINDERIT
39