evren nasil İŞ · 4. brian greene, evrenin zerafeti 5. robert gilmore, kuarklarınbüyücüsü 6....
TRANSCRIPT
![Page 1: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/2.jpg)
EVREN NASIL
İŞLER?
![Page 3: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/3.jpg)
Doğayı anlamak için,
Parçacıkları, Kuvvetleri ve Kuralları Bilmemiz gerekir.
Gordon Kane,Süpersimetri
![Page 4: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/4.jpg)
Evrenin olağanüstü karmaşıklığını açıklamak için
küçüklerin dünyasını anlamak gerekir
![Page 5: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/5.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı,CERN Türk Öğretmen Çalıştayı, 5 Şubat 2016
![Page 6: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/6.jpg)
Modellerimiz;
• Gördüklerimize uymalı
• Gördüğümüz her şeyle tutarlı olmalı
• Henüz bakamadığımız şeyleri kestirebilmelidir.
(Gilmore Robert, Kuarkların Büyücüsü)
![Page 7: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/7.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı, CERN Türk Öğretmen Çalıştayı, 5 Şubat 2016
![Page 8: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/9.jpg)
Bir alt alan özenle çalışılıp çözülürken, modeller ile yorumlanır veöne sürülen düşünceler tekrar tekrar değişir.
Gordon Kane, Süpersimetri
Açıklanamayan, açığa çıkarılması
gerekenler neler?
![Page 10: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/10.jpg)
• KÜTLE SORUNU
• µ leptonun kütlesi, elektronun kütlesinin yaklaşık 200 katı?
• Niye bütün nötrinolarin kütlesi bu kadar küçük? ……
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
![Page 11: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/11.jpg)
• ÇEŞNİ SORUNU
• Neden üç aile?
• Farklı ailelerin kütleleri niye birbirinden
farklı?
• Lepton ve kuark aile sayıları niye birbirine
eşit?
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
![Page 12: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/12.jpg)
KUVVETLER FARKLILIĞI
• Kütleçekimi, elektromanyetik kuvvetten
1040 kat daha zayıftır.
• Bu kadar fark doğal bir şekilde nasıl
ortaya çıkabilir?
• Tüm kuvvetleri anlatacak olan birleşik
tek kuram nedir?
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
![Page 13: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/13.jpg)
Evrendeki Madde-Anti-Madde Asimetrisi
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
???
![Page 14: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/14.jpg)
AÇIKLANAMAYAN NELER VAR?
EVREN%49 görünen madde
%26,8 karanlık madde ???
%68,3 karanlık enerji ???
![Page 15: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/15.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 16: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/16.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 17: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/19.jpg)
STANDART MODELİN EKSİKLİKLERİNİ GİDERECEK KURAM ARAYIŞLARI???
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 20: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/20.jpg)
Bu parçacıklar nerede?
SÜPERSİMETRİ
![Page 21: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/21.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 22: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/22.jpg)
En temel parçacığın bir sicim olduğunu, ve gözlemlediğimiz bütün diğer parçacıkların, bu sicimin açık ya da kapalı durumlarında farklı titreşimlerine karşılık geldiğini ön görür.
SİCİM KURAMLARI
![Page 23: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/23.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 24: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/25.jpg)
LHC DE ARAYIŞLAR
![Page 26: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/26.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 27: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/27.jpg)
SM ile uyuşmayan herhangi bir gözlem bize
SM ötesi fiziğin varlığını işaret edecek
(Meraklısına Parçacık ve Hızlandırıcı Fiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim Erhan,Sezen Sekmen, Umut Köse, Veli Yıldız))
![Page 28: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/28.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 29: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/29.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 30: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/30.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 31: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/31.jpg)
Nötrinolar maddeyle çok seyrek etkileşmeye girdiklerinden üstteki resimdegösterilmemiştir.
Bu tip parçacıklar, enerjinin korunumu ilkesinden “kayıp enerji” sinyalihesaplanarak dolaylı yoldan gözlemlenir.
Beni
göremediler!NÖTRİNOLAR ???
![Page 32: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/32.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 33: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/33.jpg)
En hafif süpereş (LSP); onun bozunup dönüşeceği daha hafif parçacığı yoktur, dolayısıyla kararlıdır.
Yıldızların gördüğümüz ışığı fotonlardan oluşur.
Protonlar ve elektronlar yıldızları ve gezegenleri oluşturur.
Nötrinolar ve LSP (varsa) evren boyunca mevcut olan madde biçimleri olacaktır.
Sadece zayıf ve kütleçekimsel kuvvetleri hissettiklerinden, elektromanyetik ya da güçlü kuvvetleri hissetmediklerinden, yıldızların oluşumuna katılmayacaklar, kara madde olacaklardır.
Süpersimetri, LSP' den oluşan kara maddenin var olduğunu öngörür
Kerem Cankoçak (Bilim ve Gelecek Ağustos 2012)
![Page 34: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/35.jpg)
Parçacık hızlandırıcıları;bir parçacığın momentumunu artırmak, dalga boyunu azaltmak için kullanılır.
Dalga boyu ne kadar küçükse, hedef hakkında o kadar bilgi edinilir.
Parçacıklar kazandıkları yeni enerji ile yeni parçacıklar oluştururlar.
Böylece ağır kararsız parçacıklar yaratılabilir ve özellikleri incelenebilir.
Daha ağır kütleli parçacıklar elde etmek (LHC)
Düşük kütleli parçacıklar (LHC de protonlar) çok büyük kinetik enerjilerde çarpıştırılır.
Kerem Cankoçak (Bilim ve Gelecek Ağustos 2012)
![Page 36: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/36.jpg)
Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERN Türk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
![Page 37: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/37.jpg)
KAYNAKLAR:
1. Sezen Sekmen, Güncel sorunlar ve çözüm arayışı , CERNTürk Öğretmen Çalıştayı 5 Şubat, 2016
2. Altuğ Özpineci, Standart Model ve Ötesi, Bilim ve Teknik Dergisi,Tübitak,2007
3. Gordon Kane, Süpersimetri
4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti5. Robert Gilmore, Kuarkların Büyücüsü6. Meraklısına Parçacık ve Hızlandırıcı Fiziği (Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim
Erhan, Sezen Sekmen, Umut Köse, Veli Yıldız)7. Kerem Cankoçak (Bilim ve Gelecek Ağustos 2012)
![Page 38: EVREN NASIL İŞ · 4. Brian Greene, Evrenin Zerafeti 5. Robert Gilmore, KuarklarınBüyücüsü 6. MeraklısınaParçacıkve HızlandırıcıFiziği(Bora Akgün, Gökhan Ünel, Samim](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022040713/5e19c1f4ae7c156563158a41/html5/thumbnails/38.jpg)
Bir arada bulunmaktan
Büyük heyecan duydum
TEŞEKKÜRLER!
DİLEK YILDIRIMFen Blm. Öğretmeni
İzmir Çiğli Mehpare Yağcı Anadolu İmam Hatip Lisesi