Ismet Boli

Fakultet politikih nauka

Smjer: SociologijaPredmet: Uvod u sociologijuSeminarski radTema: Etnike grupeMentor prof. dr. Ivan ijakovi Student: Dajana Trivakovi (569/14)Banja Luka, mart 2015. godine

ETNIKE GRUPESadraj:UVOD1. NASTANAK I RAZVOJ ETNIKIH GRUPA.............................................................51.1. Od roda do nacije..........................................................................................................51.2. Etnika pripadnost........................................................................................................62. ETNIKE GRUPE U MAKSIMUMU............................................................................72.1. Etnocentrizam...............................................................................................................7

2.2. Nacionalizam, rasizam i ovinizam..............................................................................8ZAKLJUAKLITERATURA

UVOD

Ljudi su se u razliitim vremenima razliito izjanjavali, ali su skoro pa uvijek imali ideju o nekoj pripadnosti, osjeanju zajednitva sa odreenom skupinom. Danas kada govorimo o razvijanju ovjekovih grupa moemo govoriti o procesu koji je vodio od prvobitnih rodovski zajednica pa sve do dananih dana kada se od nacionalnog stvaraju nadnacionalni identiteti. Etnika pripadnost igrala je veliku ulogu u procesu stvaranja nacionalnih drava, jer su one izraz etnicititeta odreenog naroda. Sama rije etniki potie od grke rijei ethonos to u prevodu znai narod, od samog korjena jasno je da se radi o veoma bitnoj grupi, onoj oko koje se na razliitom teritoriju sakuplja odreen broj ljudi koji se smatraju lanovima zajednice jer ih vee neka ekonomska, politika, kulturna ili duhovna stvar. Posebno je u pogledu etnikih grupa bitna ta duhovna odnosno kulturna povezanost lanova zajednice koja ih samim tim jo vie pribliava. Osnova dakle za razmatranje etnikih grupa je shvatanja postojanja zajednitva i osjeaja pripadnosti koji su najbitniji faktori kada govorimo o tome da se neko osjea pripadnikom neke etnike ali i bilo koje druge grupe. U radu emo se dotai na koji nain je i od ega nastala sama etnika grupa, ona je prola itav jedan razvojni put od horde, roda, plemena preko naroda do nacije, a ipak je ostala unikatna i ostala bitan dio identiteta svakog pojedinca koji o sebi govori kao lanu etnike grupe. Lako je to primjetiti, jer se mnogi narodi ponose onim to jesu, svojom specifinou i nainom svog ivota koji su razvijali dug vremenski period, u ovakvim shvatanjima javaljaju se naravno i ekstremni sluajevi o kojima emo govoriti, a to su nacionalizam koji postaje veoma proiren a kada se on kombinuje sa ovinizmo ali i rasizmom, dolazi do problema u postojanju etnike grupe, postavlja se pitanje da li su one uopte potrebene i ta su to donijele sa sobom.

Zanimljivo je da je stvaranjem, odnosno pokuajem stvaranja Evropskog identiteta stvoren i Evrocentrizam, veliki broj naroda smatra da je Evropa najbitnijij kontinent i uzdiu njeno postojanje. esto se Evrocetrizam spaja sa Etnonacinalizmom, ali i Etnocentrizmom koji predstavljau veoma bitne pojmove kada se govori o razumjevanju etnikih skupina. Velike su se etnike skupine jo u 19. vijeku pretvorile u nacije i stvorile svoje nacionalne drave, od kojih i danas postoji veliki broj. Idea sunarodnitva i bistvovanja sa ljudima koji su bliski bila je ta koja je stvorila mogunost za toliki ravoj i uspon etnikih grupa.Predmet istraivanja je nastanak i razvoj etnikih grupa, odnosno na koji nainu su se razvile do onoga to imamo danas. ta je sve uticalo na to da postanu toliko popularne i kako su se odrale sve ovo vrijeme. Takoe predmet nam je i uticaj globalizacije, tj. Odnos izmeu ova dva moe se rei suprotna pojma. Predmet istraivanja predstavljaju i ekstremni primjeri etnikih grupa, odnosno pojmovi etnonacinalizma, nacionalizma, ovinizma, rasizma, etnocentrizma itd.

Cilj istraivanja je uvidjeti na koji nain je dolo do stvaranja etnikih skupina, te koja je povezanost meu ljudima koja stvara i jes li ona snaga etnikih grupa. Cilj nam je spoznati koje su to stvari koje utiu da ljudi postaju opsjednuti etnicititetom te na koji nain se moe protiv toga boriti.

Hipoteze koju pratimo su:1. Etnike grupe su bile nain da se pripadnici jednog naroda sauvaju i ostanu u svom izornom obliku, pod prijetnjoj protivnika.

2. Etnike grupe su stvorile moderne nacije.

3. Etnike grupe su opasne u svojim ekstremnim vidovima.

Metod koji emo koristiti je analiza i sinteza, te analiza sadraja u dostupnoj nam literaturi.Kljuni pojmovi: ETNOCETRIZAM, ETNONACIONALIZAM, NACIONALIZAM, RASIZAM, ETNIKA GRUPA, PRIPADNIK, NARCIZAM MALIH RAZLIKA, NAROD...

1. NASTANAK I RAZVOJ ETNIKIH GRUPA Govorei o etnikim grupa je veoma kompleksno, prije svega jer se radi o pojmu koji je veoma rasprostanjen i on je taj koji ima veoma iroko znaenje, a mnogi se teoretiari i danas spore oko toga da li je etnika pripadnost samo kulturana ili terotorijalna, moda duhovna komponenta koja nas vee. Ono od ega mi polazimo jeste da je to sve, i da etnika grupa jeste zbir zajednikih ideja koje su se rodile u odreenom stanovnitu, to je njihova tradicija i obiaji, kultura koja ih dri na okupu.

1.1. Od roda do nacijeEtnike grupe su jedna od najstarijih pojmova kojim se objanjava veliki spektar pripadnosti odreenih stanovnitva. Pojam etnicitet (etnija, etnika grupa) vue korijene iz grkog izraza ethnos koji je upuivao na varvarske narode ili na grke narode, koji nisu bili organizovani po modelu graddrava. Latinski izraz ethnicus u crkvenoj tradiciji XIV vijeka oznaavao je pagane nasuprot hriana.Kao to vidimo, funkcija ovih pojmova je da oznai grupe ljudi koje su drugaiji (u negativnom kontekstu) u odnosu na referentnu grupu. U drutvenim naukama, prvenstveno u sociologiji i antropologiji, pojam etnicitet se pojavio etrdesetih godina XX vijeka u engleskom govornom podruju. U francuskim akademskim krugovima znaajnije se javlja tek poetkom osamdesetih godina prolog vijeka.Istorijski posmatrano postojalo je vie etnikih grupa i zajednica kao to su: horda koja predstavlja prvobitni oblik druptvene zajednice ljudi, potom rod koji je vii oblik zasnovan na krvnom srodstvu, on predstavlja komplikovaniji sistem vrijednosti, odnosno javlja se i prva podjela rada, postojalo je vjerovanje u zajednikog pretka predstavljenog kroz toteme pa su im ovo bili moni simobli. Nakon roda, udruivanjem vie njih stvaraju se plemena, koja imaju zajedniku teritoriju i zajedniku privredu. Nakon raspada prvobitnih zajednica javjaja se pojam naroda, ova grupa je nastala pod uticajem teritorijalnih, ekonomskih i kulturnih faktora koji su omoguili ujedninjavanje plemena u narod kao etniku grupu. Nakon naroda dolazi do postanka nacije, raspadnom feudalizma, dolazi do spajanja vie teritorija koje stvaraju jedinstvenu, nacionalnu.1.2. Etnika pripadnostBitan faktor u razumjevanju etnikih grupa jeste pojam pripadnosti. Svaka etnika grupa kod svojih lanova razvija osjeanja etnike pripadnosti grupi u kulturnom, duhovnom, religijskom, politikom pogledu. Njihovi pripadnici osjeaju da pripadaju svojoj grupi i da se od drugih grupa razlikuju svojim porijeklom, kulturom, jezikom i mnoge, u tom smislu, mrze pripranike drugih etnikih grupa i prema njima se neprijateljski odnose. Upravo kada govorimo o etnikoj pripadnosti moramo napomenuti da je ona ta koja je spaja pripadnike jednog etnicititeta, ali je i ta koja razdvaja ostale. Treba dakle shvatiti na koji nain se moe stvarati etnika heterogenost u odreenom drutvu.Etnika pripadnost je kao to smo ve pomenuli bila i jeste ta koja spaja pripadnike jedne zajednice, ali treba imati u vidu da na istom tom teritoriju postoje i druge etnike skupine koje predstvljaju takozvane etnike manjine. Ono to je karakteristino za njihov drutveni poloaj jeste sledee: one raspolau sa manje prava u donsou na veinsko stanovnitvo ili veinu stanovnika; nalaze se u nepovoljnom drutvenom poloaju i osnos prema njima je diskriminacijski u pogledu atite njihvoih prava; one su esto drutveno izlovane; one razvijaju poseban osjeaj grupne solidarnosti pripadnosti i privrenosti grupi upravo zbog postojanja objektivne grupne ugroenosti. Danas u modernom drutvu se radi na smanjenju tenzija i stvaranju tolerantnog drutva kako bi se svi stanovnici na odreenoj teritoriji osjeali kao lanovi neke vee i ire zajednice.Upravo kada govorimo o neko veoj zajednici od etnike treba pomenuti proces globalizacije koji je doveo do velikih promjena u shvatanju pojma etnikig grupa. Danas se radi na uspostavljaju evropskog identiteta koji je nadnarodni i nadnacionalni to bi znailo i nadetniki, radi se a stvaranju osjeaja pripadanosti svih graana Evrope kao kontinenta samoj evropi kao pojmu. Kao i sve o emu smo govorili a da je vezano za etnike grupe to ima i svoje izopaene strane, koje se ogledju u ovom sluaju u postojanju evrocentrizma.

2. ETNIKE GRUPE U MAKSIMUMUEkstremizam se veoma esto spominje kada je rije o etnikosti i etnikoj pripadnosti odreenih stanovnika neke terirotije. Postavljaju se razliita pitanja na koja se trae odgovori, neka od njih su, kako se u svakoj zajednici javljaju ekstremisti koji vjeruju da je bas njihova etnika grupa superiorna? Kako je uopte dolo do prelazka iz ljubavi prema svojo grupi, do mrnje prema drugoj? Ova, ali i mnoga druga pitanja su muila ali i danas mue mnoge naunike, pa nije ni udno to kada se govori enikim grupama mnogo se vie panje moe i mora posvetiti ektremima kako bi se razumjeli i sprijeili takvi sluajevi u budunosti.2.1. EtnocentrizamKada govorimo o jednom od vidova pogrenog gledanja drugih koji se nalaze oko nas. Etnocentrinost (etnocentrizam) podrazumeva stepen oseanja i razumevanja zajednike kulture i zajednikog porekla i bliskosti. To znai stavljanje svog etniciteta u centar vlastite panje, visoko (nekada na vrh) na listi vlastitih vrednosti. To podrazumeva kolektivno samoljublje, zaljubljenost u svoju etniku grupu, oseanje zadovoljstva i ponosa zbog njene posebnosti i njenih kulturnih odlika (tradicionalne nonje, muzike, narodnih rituala, obiaja, svetkovina, hrane). Ipak etnocentrizam samim tim to sebe stavlja u prvi plan esto druge grupe gleda sa velikom dozorm stereotripa i predrasuda, to se oslikava u negatinom miljenju o pripadnicima drugih grupa. Ono to je karakteristino za etnocentrizam je: gregorizam, osjeanje superiornosti, heterofobija i ksenofobija, autoritatnost, ogovaranje, izbegavanje, diskriminacija, fiziko napadanje i istrebljenje. Zanimljivo je da se na naem podruju, prije svega bive Jugogoslavije istie etnocetrinost, odnosno razlika, u teoriji ovaj pojam se naziva narcizam malih razlika i posebno je vidljiv danas u odnosima Srba, Hrvata i Bonjaka. Etnocentrizam afirmie jedan savremeni oblik primitivizma, kakav se danas moe sresti irom sveta. Bitno je napomenuti ipak da su etnocentrini lanovi eksremnom prveni grupi, a jedan od najboljih primjera su najivke grupe koje danas propagiraju etnocentrinost.2.2. Nacionalizam, ovinizam i rasizamNacionalizam je takav oblik nacionalne svesti koji stalno istie razlike izmeu svoje i drugih nacija, predstavljajui svoju naciju kao superiornu u odnosu na druge. Nacionalizam poinje sa ispoljavanjem predrasuda prema drugim etnikim grupama i sumnjienjem u njihove namere u komunikaciji i kontaktima sa mojom etnikom grupom (nacijom). Nacionalizam je stalno nipodatavanje i obezvreivanje kulturnih tvorevina i karakteristika drugih nacija u okruenju. Sama rije nacionalizam u slobodnom govoru pogotovo kod nas oslikava sve ostale rijei slinog znaenja i koristi se kako bi se osobe okarakterisale kao oni koji mrze drugu naciju. To je posebno vidljivo na teritoriju bive Jugoslavije, gdje jedni narodi druge nazivaju nacionalistima kako bih ih obespravili ili diskreditovali.ovinizam je vrlo esto taj koji se mijea sa nacionalizmom. ovinizam predstavlja oblik iskljuivosti, nepomirljivosti i otvorene mrnje prema drugim etnikim, nacionalnim, rasnim, religijskim i kulturnim grupama. Za njega je, s jedne strane, karakteristino velianje sopstvene a potcjenjivanje i preziravanje druge grup a, s druge strane, insistiranje na asimilaciji i proganjanju pripadnika drugih grupa, a manjinskih posebno. Ovakav vid podcjenjivanja je veoma est na balkanu gdje su strane veoma loe postavljenje jedna prema drugoj.Rasizam je jedan od najuvenijih pojmova kada se radi o eksremistikom shvatanju etnikih grupa. On podrazujeva vjerovanje da postoje grupe koje su nadreene i one koje su podreene. Rasistike teorije su bile veoma popularne i iroko rasprostranjenje meu kolonizatorskim carstvima, ali i u savremenim drutvima. Zanimljivo je da je tek nakon II svjetskog rata dolo do prave borbe za prava crnaca u SAD-u. A svjetski rat se vodio kao posljedica vjerovanja superiornosti jedne rase odnsono etnike grupe.

ZAKLJUAKEtnike skupine su vidjeli smo jedan od najbitnijih karakteristika svakog drutva, one su veoma dugo bile a moemo rei i da su danas u velikom broju drutva najbitnija karakteristika odreenih osoba. Kada govorimo o etncitetu odreenih osoba onda govorimo o onome to one jesu, kulutra je sigurno ta koja je najbitnija, a ona stvara taj najvie potreban osjeaj pripadnosti kako bi vie lanova odreene grupe osjealo zajedniku pripadnost. Ideja svake od njih je ono to ih oslikava i predstavlja, esto se naalost deava da te grupe bivaju iskoritene za neke ideje koje nisu u skladu sa ak ni osnovnim ljudskim pravima. Treba imati na umu da sje svaka etnika grupa specifikum i da je svaka posebna za sebe, te je kao takve i treba istraivati, treba potovati razliitosti i tako njegovati toleranciju koja je najbitnija da bi odreena teoritorija u kojoj postoje razliite etnieke grupe opstala i postala svojevrstan rasadnik pozitivnih vrijednosti i ideja.LITERATURA

1. Sran Puhvalo, Kako opaamo druge etnike grupe i njihove lanove, Sarajevo: Friedrich Ebert Stiftung, 2013.

2. Ivan ijakovi, Sociologija, Banja Luka: UNIBL i Ekonomski fakultet Banja Luka, 2008.3. Braco Kovaevi, Sociologija, Banja Luka: Pravni fakultet Banja Luka, 2007.4. Nikola Boovi, Konterksti kulture: kritika primitivnog uma, u zborniku: Filozofija i drutvo 2, Ni: Filozofski fakultet u Niu, 2010. Sran Puhvalo, Kako opaamo druge etnike grupe i njihove lanove, Sarajevo: Friedrich Ebert Stiftung, 2013. str. 47.

Braco Kovaevi, Sociologija, Banja Luka: Pravni fakultet Banja Luka, 2007. Str. 129.

Isto, str. 130.

Isto, str. 130 - 131.

Ivan ijakovi, Sociologija, Banja Luka: Univerzitet u Banjoj Luci i Ekonomski fakultet Banja Luka, 2008. Str. 112.

Braco Kovaevi, Sociologija, Banja Luka: Pravni fakultet Banja Luka, 2007. Str. 131.

Narcizam malih razlika je termin koji je uveo Frojd kako bi objasnio postojnje dvije veoma slike kulture na jednom podruju koje da bi se razlikovale seu u neke veoma male i nebitne pojmove i razlike i od njih prave velike samo kako bi postali drugaiji.

Nikola Boovi, Konterksti kulture: kritika primitivnog uma, u zborniku: Filozofija i drutvo 2, Ni: Filozofski fakultet u Niu, 2010. str. 74.

Ivan ijakovi, Sociologija, Banja Luka: Univerzitet u Banjoj Luci i Ekonomski fakultet Banja Luka, 2008. Str. 112.

Braco Kovaevi, Sociologija, Banja Luka: Pravni fakultet Banja Luka, 2007. Str. 133.

3