1

RAPOR

ETLİK PİLİÇLERDE PROMAFAT`İN ENERJİ KAYNAĞI OLARAK

DEĞERLENDİRİLMESİ

Prof. Dr. Müjdat ALP*

Prof. Dr. Neşe KOCABAĞLI*

Doç. Dr. Gülcan DEMİREL*

Dr. Ahmet Yavuz PEKEL*

*İ.Ü.Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı

Not: Bu rapordaki sonuçlar incelenen numunelerden elde edilmiştir.

2012

2

İÇİNDEKİLER

Bölüm Sayfa No

Giriş............................................................................................... 3

Amaç.............................................................................................. 3

Materyal ve Metot......................................................................... 3-5

Sonuç-Değerlendirme.................................................................... 5-9

Kaynaklar..................................................................................... 10-26

3

GİRİŞ

Bundan 50-60 yıl önce araştırmacılar kanatlı yemlerine ilave yağ katılmasının

büyümeyi iyileştirip yemden yararlanmayı artırdığını bildirmişlerdir (Siedler ve Schweigert,

1953; Siedler ve ark., 1955). Yağ üreticileri genellikle değişik miktarlarda hayvansal ve

bitkisel yağları karıştırarak yüksek bir doymamış:doymuş yağ asiti oranı elde etmeye

çalışırlar ve bu ürünlerde genellikle daha iyi bir metabolize olabilir enerji içeriğine sahiptir

(Sibbald ve ark., 1962; Pepper ve ark., 1962).

Soapstock, yemeklik yağ üretimi sürecinde elde edilen bir yan üründür (Davis ve ark.,

2002). Rafinerize etme işlemi sırasında soapstocklar genellikle asidifiye edilirler ve bu asit

yağlarda hayvan beslemede kullanılırlar.

Ticari yem üretiminde en çok kullanılanlar, soya fasülyesi ve ayçiçeği gibi yağlı

tohumlardan elde edilen yağlardır. Bu yağlar her ne kadar n-6 PUFA yağ asitlerinden

zenginse de hem pahalıdırlar hem de insan beslenmesinde kullanılmaları dezavantaj

oluşturmaktadır (Simopoulos ve ark., 1998; Meluzzi ve ark., 2001). Bu yüzden kanatlı

hayvan beslemede insan tüketiminde kullanılmayan alternatif ve daha ucuz yağ kaynaklarının

kullanımına ihtiyaç bulunmaktadır.

AMAÇ

Yapılan bu araştırmanın ilk denemesi ile ağırlıklı olarak ayçiçeği soapstocklarından

elde edilen asit yağların gliserinle nötralize edilmesi sonucu üretilen PromaFat ticari isimli

ürünün yemlik yağ olarak etlik piliç yemine katılması durumunda metabolize olabilir enerji

değerinin ne olabileceğinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Araştırmanın ikinci denemesi ile de PromaFat’ın yeme katılmasının etlik piliçlerde

canlı performans, karkas verimi, but eti yağ asiti profili ve et kalitesi üzerine olan etkilerinin

belirlenmesi amaçlanmıştır.

MATERYAL VE METOT

Çalışmada kullanılan nötralize ayçiçeği soaptock`unun (PromaFat) kompozisyonu

Tablo 1` de verilmiştir.

Deneme 1

Bu araştırmada hayvan kullanımı ile ilgili yapılan tüm işlemler İstanbul Üniversitesi

Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır. Yapılan birinci denemede 105

adet günlük yaşta karışık cinsiyetli Ross 308 etlik civciv ticari bir işletmeden temin

edilmiştir. Hayvanlar yer tipi bir kümeste 15 günlük yaşa ulaşıncaya kadar ticari bir civciv

başlangıç yemini ad libitum olarak tüketmişlerdir. Aynı hayvanlar 15 günlük yaşa

geldiklerinde metabolik büyütme kafeslerine rastgele olacak şekilde dağıtılmışlardır (21

bölme; bölme başı 5 hayvan). Hayvanların, deneme kafeslerine konulmadan önce ve çalışma

sonunda canlı ağırlıkları belirlenmiştir. Denemede, biri kontrol olarak kullanılan bir bazal

4

yem ve % 2 ve % 4 oranlarında PromaFat içeren 3 farklı yem kullanılmıştır (her bir deneme

grubu 7 tekrar grubundan oluşmuştur).

Deneme yemleri PromaFat`in bazal yeme katıldığı oranda bazal yemden alınıp yerine

PromaFat ilave edilerek yapılmıştır (Tablo 2). Bu şekilde deneme yemleri sırası ile bir

kontrol yemi (% 100 bazal yem), % 2 oranında PromaFat içeren yem (% 98 bazal yem + % 2

PromaFat) ve % 4 oranında PromaFat içeren yem (% 96 bazal yem + % 4 PromaFat) olmak

üzere 3 farklı yemden oluşturulmuştur. Üç günlük bir alıştırma periyodunun (15-18. günler

arası) ardından 3 günlük yedirme ve dışkı toplama periyodu boyunca yem tüketimleri ve

toplam dışkı miktarları her bir bölme için belirlenmiştir. Toplanan dışkı örnekleri -18 °C’de

analizleri yapılana kadar dondurularak saklanmıştır. Daha sonra dışkılar çözdürülerek, hava

üflameli bir fırında 55 °C de 72 saat boyunca kurutulmuşlar ve 1 mm`lik elekten geçecek

şekilde öğütülerek analize hazır hale getirilmişlerdir. Denemede kullanılan yem ve toplanan

dışkı örneklerinin ham enerjisi Tübitak MAM`da (Tübitak-Marmara Araştırma Merkezi,

Gebze, Kocaeli, 41470, Türkiye) oksijen bomba kalorimetresi (Leco-AC350, Leco

corporation, St. Joseph, MI) kullanılarak belirlenmiştir. Aynı dışkı ve yem örneklerinde azot

miktarları da Tübitak MAM`da belirlenmiştir (AOAC, 2005). Yetmiş iki saatlik dışkı

toplama periyodu boyunca belirlenen yem tüketimleri ve dışkı miktarlarından enerji ile azot

alımı ve atılımları hesaplanmıştır.

Azot bakımından düzeltilmiş belirgin metabolize olabilir enerji miktarları fark metodu

kullanılarak her bir test yemi için (% 2 ve % 4) aşağıdaki gibi hesaplanmıştır (Adeola, 2001):

AMEn(bazal yem) = [GEA(bazal yem) – GED(bazal yem)] – [8.73 x (NA – ND)] / yem tüketimi

AMEn(test yemi) = [GEA(test yemi) – GED(test yemi)] – [8.73 x (NA – ND)] / yem tüketimi

GEoran(bazal yem) = GE(bazal yem) x test yemi içindeki bazal yem (% olarak) / 100

GEoran(ürün) = GE(bazal yem) x test yemi içindeki ürün (% olarak) / 100

GEoran(bazal yem) + GEoran(ürün) = 1

AMEn(test yemi) = (AMEn (bazal yem) x GEoran (bazal yem)) + (AMEn(ürün) x GEoran(ürün))

Yukarıda: AMEn = Azot ile düzeltilmiş belirgin metabolize olabilir enerji; GE = ham enerji;

GEA = yem ile alınan ham enerji; GED = dışkı ile atılan ham enerji; NA = yem ile alınan

azot; ND = dışkı ile atılan azot; ve 8.73 = azot düzeltme faktörüdür.

Deneme 2

Toplam 750 adet karışık cinsiyette ve bir günlük yaşta etlik piliç (Ross 308) ticari bir

kuluçkahaneden (Mudurnu Tavukçuluk A. Ş, 14800, Mudurnu, Bolu, Türkiye) temin

edilmiştir. Nötralize ayçiçeği soapstocku (PromaFat, Prometa A. Ş, 34734, İstanbul, Türkiye)

ve soya yağı (Mudurnu Tavukçuluk A. Ş, 14800, Mudurnu, Bolu, Türkiye) ticari firmalardan

sağlanmıştır. Civcivler, başlangıç canlı ağırlıkları tartılıp, her birinde 25 civciv bulunacak

şekilde toplam 30 bölmeye konulmuştur. Hayvanlar 35 gün boyunca 2 x 2 metre

5

boyutlarındaki bölmelerde barındırılmışlardır. Deneme, 2 x 3 faktöriyel düzene göre 2 adet

yağ kaynağı (Promafat ve soya yağı) ve 3 adet yağ düzeyi (% 2, % 4 ve % 6) kullanılarak

yapılmıştır. Yemler toz formunda hazırlanmış ve hayvanların yem ve suyu ad libitum olarak

tüketmeleri sağlanmıştır. Denemede, 0-21. günler arası başlangıç ve 22-35. günler arası

bitirme yemi olmak üzere iki fazlı yemleme yapılmıştır (Tablo 3 ve 4). Deneme yemlerinin

yağ asiti profili (Tübitak-Marmara Araştırma Merkezi, Gebze, Kocaeli, 41470, Türkiye) de

Tablo 5`de verilmiştir. Hayvanlar ve yemler, denemenin 1. ve 35. günlerinde tartılarak canlı

ağırlık, yem tüketimi ve yemden yararlanmalar oranları hesaplanmıştır.

Deneme süresinin sonunda, her bir bölmeden 5 adet erkek ve 5 adet dişi hayvan

olmak üzere toplam 10 piliç (toplam 300 hayvan) rastgele olacak şekilde seçilmiş ve ticari bir

kesimhanede (Mudurnu Tavukçuluk A. Ş., 14800, Mudurnu, Bolu, Türkiye) işlenmeleri

sağlanmıştır. Kesilen hayvanların karkasları soğutmaya maruz bırakılmadan kesim hattından

alınmış ve karkas parça ağırlıkları belirlenmiştir. Karkaslar göğüs (deri ve kemik üzerinde),

bacaklar (drumstick, üst but ve kalçanın yarısı derisi ile birlikte), kanatlar ve kalan kısımlar

ayrı ayrı ve topluca tartılarak sıcak karkas ağırlıkları ve randımanları belirlenmiştir.

Yem ve but eti yağ asiti kompozisyonları IUPAC 11D19 (1977)`nin belirttiği metoda

göre belirlenmiştir (Tübitak-Marmara Araştırma Merkezi, Gebze, Kocaeli, 41470, Türkiye).

Göğüs etinde pH değerleri bir pH metre kullanılarak 15. dakika ve 24. saatte (+ 4 °C de 24

saat tutularak) ölçülmüştür. Göğüs eti örnekleri su banyosunda tutularak iç sıcaklık 78 °C ye

ulaşana kadar haşlanıp tekrar soğutulduktan sonra tartılarak pişirme kaybı hesaplanmıştır.

Kesme kuvveti, pişirme kaybı testinde kullanılan örmeklerde, Warner-Bratzler metoduna

göre belirlenmiştir. Bu amaçla, pişirilmiş göğüs eti örneklerinden her biri 1 x 1 cm

boyutlarında en az 3 örnek kesilmiştir. Warner-Bratzler kesme kuvveti, bir test makinesi

(Instron Universal Testing Machine, Norwood, MA, USA) kullanılarak et örneklerine ait

bulunan kesme kuvvetlerinin ortalaması alınarak belirlenmiştir. Et dokusunda oluşan

oksidasyonu belirlemek üzere bakılan Thiobarbituric Acid Reactive Substances (TBARS)

düzeyi, Cherian ve ark. (2002)`nın belirttiği metoda göre belirlenmiştir. Et ve deri

örneklerinde renk ölçümleri bir Minolta Chroma Meter (model CR-400, Japan) kullanılarak

yapılmıştır. Renk ölçümleri, göğüs ve but eti (0., 1., 2., ve 5. gün) ile göğüs derisinde (0. gün)

parlaklık (L*), kırmızılık (a*) ve sarılık (b*) değerleri belirlenerek yapılmıştır.

İstatistik analizler 2 x 3 faktöriyel düzene göre 2 farklı yağ kaynağı (PromaFat ve soya

yağı) ve 3 farklı yağ düzeyi (% 2, % 4 ve % 6) kullanılarak rastlantısal komple blok deneme

düzenine uygun olarak SAS yazılımında yapılmıştır (SAS Institute, 2003).

SONUÇ ve DEĞERLENDİRME

Deneme 1

Yapılan analizler sonucunda, PromaFat’ın % 99.50`sinin yağ olduğu ve 9,050 kcal/kg

ham enerji (bomba kalorimetresi ile ölçüldüğünde) içerdiği görülmektedir. Adeola (2001)’nın

fark metoduyla hesaplanan azota göre düzeltilmiş belirgin metabolize olabilir enerjisinin, % 2

6

düzeyinde yeme katıldığında 8,529 kcal/kg, % 4 düzeyinde yeme katıldığında ise 8,531

kcal/kg olduğu saptanmıştır (Tablo 6). İyot değerinin 103.92, peroksit değerinin 21.20 ve

sabunlaşma değerinin ise 86.40 olduğu saptanmıştır. Bir yemlik yağ kaynağı olarak

çalışmada kullanılan üründe beklenildiği gibi protein ve karbonhidrat bulunmadığı da

saptanmıştır. Ürünün yağ asiti profiline bakıldığında, en büyük kısmı % 42.91 ile bir çoklu

doymamış yağ asiti olan Linoleik asit`in (18:2) oluşturduğu görülmektedir. İkinci olarak, %

31.19’luk oranı ile oleik asit (18:1) yer almaktadır. Doymuş yağ asitleri olan palmitik (16:0)

ve stearik (18:0) asitlerin de sırası ile % 9.08 ve % 3.52 oranlarında bulunduğu belirlenmiştir.

Deneme 2

Yapılan araştırmanın ikinci denemesinde, kullanılan yağ kaynağı ve düzeyleri

arasında, canlı performans bakımından incelenen hiçbir parametre arasında bir interaksiyon

bulunmadığı için canlı performans ile ilgili verilerde yağ kaynağı ve düzeylerinin bireysel

etkilerine bakılmıştır (Tablo 7). Bu denemede, ortalama mortalite % 4.8 olmuş; gerek

PromaFat (% 3.47) ve soya yağı (% 6.13), gerekse de yağ düzeyleri arasında mortalite

bakımından istatistiksel bir fark bulunmamıştır. Ancak, mortalitenin PromaFat tüketen

hayvanlarda soya yağı tüketenlere göre, yaklaşık olarak % 43 daha düşük olduğu

görülmektedir.

Deneme süresi olan 35 günlük süreçte 1-35. günlerde canlı ağırlık artışları bakımından

PromaFat ve soya yağı tüketen hayvanlarda bir fark bulunmamıştır (P > 0.05). Aynı şekilde

yem tüketimlerinin de PromaFat ve soya yağı tüketen gruplar arasında bir farklılık

göstermediği belirlenmiştir (P > 0.05). Bu canlı ağırlık artışı ve yem tüketimi verilerine bağlı

olarak deneme boyunca yemden yararlanma oranlarının da yağ kaynakları arasında bir

farklılık göstermediği saptanmıştır (P > 0.05).

Yağ düzeylerinin canlı performansa etkisine baktığımızda, canlı ağırlıkların, yemdeki

yağ düzeyinin yükselmesiyle birlikte belirgin (1-35. günler arası, P < 0.0001) bir şekilde

arttığı görülmektedir. Yem tüketimlerinin ise çalışma boyunca yağ düzeylerinden

etkilenmediği belirlenmiştir (P > 0.05). Yemden yararlanma oranları, yemdeki yağ oranı

artırıldıkça iyileşmiştir (P < 0.001). Buna neden olarak, yemdeki yağ düzeyi ile birlikte canlı

ağırlıklar artarken yem tüketimlerinin değişmemesi gösterilebilir.

Denemenin 36. günü toplam 300 etlik piliç Mudurnu Piliç kesimhanesinde kesilmiş

ve karkas verimleri ile ilgili parametrelere bakılmıştır. Karkas parametreleri bakımından yağ

kaynakları ve düzeyleri arasında kanat ve sırt kafesi ağırlığı ve verimi hariç bir interaksiyon

bulunmamıştır (Tablo 8). Kesilen hayvanların canlı ağırlıklarında, 35. gün canlı ağırlığında

olduğu gibi, yağ kaynakları farklılığına bağlı bir değişim gözlenmemiştir. Benzer şekilde,

sıcak karkas ağırlıkları arasında da bir farklılık bulunmamıştır. Ancak, sıcak karkas veriminin

soya yağı tüketen grupta PromaFat tüketen hayvanlara göre daha yüksek (P < 0.05) olduğu

belirlenmiştir. Karkas parça ağırlıları olan göğüs, kanatlar ve bacak ağırlıkları bakımından

yağ kaynakları arasında bir farklılık bulunmazken (P > 0.05), karkasın geriye kalan kısmı

olan sırt kafesi ağırlığının soya yağı ile beslenen hayvanlarda daha ağır (P < 0.05) olduğu

7

belirlenmiştir. Karkas parça verimlerine bakıldığında ise yağ kaynakları arasında tüm karkas

parçaları bakımından bir farklılık bulunmadığı belirlenmiştir.

Yemdeki yağ düzeyi artıkça hayvanların canlı ağırlığının karkas verimine bakılmak

üzere seçilen hayvanlarda da artığı (P < 0.01) belirlenmiştir. Sıcak karkas veriminin ise

yemdeki yağ düzeyi artıkça azaldığı (P < 0.05) gözlenmiştir. Kanat (P < 0.05) ve sırt kafesi

(P < 0.05) ağırlıklarının en yüksek düzeyde yağ tüketen (% 6) hayvanlarda daha fazla olduğu;

göğüs veriminin yemdeki yağ düzeyi artıkça arttığı (P < 0.05); bunun tam tersine bacak

verimin de azaldığı (P < 0.01) belirlenmiştir.

But eti yağ asiti kompozisyonu Tablo 9`da gösterilmiştir. 14:0 (P < 0.05), ve 16:0 (P

< 0.01) kaynaklı doymuş yağ asiti düzeylerinin, PromaFat tüketen piliçlerin but etinde soya

yağı tüketenlere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Buna bağlı olarak da, PromaFat

tüketen hayvanların but etinde toplam doymuş yağ asitlerinin (SFA) de soya yağı tüketenlere

göre daha fazla (P < 0.05) olduğu belirlenmiştir. 16:0 (P < 0.05) ve SFA (P < 0.01) düzeyleri

bakımından yağ kaynakları ve yağ düzeyi arasında interaksiyon bulunmuştur. Bu

interaksiyon hem yemdeki yağ düzeyi artıkça kasta biriken 16:0 ve SFA`nın azaldığını hem

de PromaFat tüketen hayvanların kaslarında soya yağı tüketenlere göre belirgin olarak daha

fazla 16:0 ve dolayısı ile de SFA biriktiğini göstermektedir.

Tekli doymuş yağ asitleri olan 16:1 (P < 0.05) ve 18:1’in (P < 0.0001) düzeylerinin

PromaFat tüketen hayvanların but etinde soya yağı tüketen hayvanların but etine göre daha

fazla biriktiği saptanmıştır. Buna bağlı olarak da PromaFat tüketen hayvanların but etinde

toplam tekli doymamış yağ asitlerinin (MUFA) soya yağı tüketenlere göre daha fazla (P <

0.0001) biriktiği belirlenmiştir. 18:1 (P < 0.001) ve MUFA (P < 0.05) düzeyleri bakımından

yağ kaynakları ve yağ düzeyi arasında interaksiyon bulunmuştur. Bu interaksiyonlar hem

yemdeki yağ düzeyi artıkça kasta biriken 18:1 ve MUFA` nın azaldığını hem de PromaFat

tüketen hayvanların kaslarında soya yağı tüketenlere göre belirgin olarak daha fazla 18:1 ve

dolayısı ile de daha fazla MUFA biriktiğini göstermektedir.

But eti linoleik asit (18:2) düzeyinin PromaFat tüketen hayvanlarda soya yağı

tüketenlere göre belirgin olarak daha düşük (P < 0.0001) olduğu belirlenmiştir. Soya yağı

tüketen hayvanlar but etinde linolenik asiti (18:3) PromaFat tüketenlere göre daha fazla (P <

0.0001) biriktirmiştir. 18:2 ve 18:3`ün PromaFat tüketen hayvanların but etinde daha az

birikmesine bağlı olarak PromaFat tüketen hayvanların but etinde çoklu doymamış yağ

asitlerinin (PUFA) toplam olarak daha az miktarda (P < 0.0001) biriktiği saptanmıştır. 18:2

(P < 0.0001), 18:3 (P < 0.0001) ve PUFA (P < 0.001) düzeyleri bakımından yağ kaynakları

ve yağ düzeyi arasında interaksiyon bulunmuştur. Bu interaksiyon hem yemdeki yağ düzeyi

artıkça kasta biriken 18:2, 18:3 ve PUFA`nın artığını hem de PromaFat tüketen hayvanların

kaslarında soya yağı tüketenlere göre belirgin olarak daha az 18:2, 18:3 ve PUFA biriktiğini

göstermektedir.

Göğüs eti pH, pişirme kayıbı ve kesme kuvvetine ilişkin veriler ile but eti oksidasyon

düzeyi (TBARS)`ne ilişkin veriler Tablo 10` da verilmiştir. Göğüs etinde kesimden 15 dakika

sonra yapılan ilk pH ölçümlerinde yağ kaynakları ve düzeyleri arasında her hangi bir

8

farklılığa rastlanmamıştır. Son pH değeri olan 24 saat pH`sının ise PromaFat kaynaklı yağı

tüketen hayvanların göğüs etinde soya yağı tüketenlere göre daha düşük (P < 0.01) olduğu

belirlenmiştir. Ayrıca, en düşük 24 saat pH`sı % 2 yağ tüketen hayvanlarda gözlenmiştir (P <

0.01). Göğüs etinde pişirme kaybı bakımından yağ kaynakları arasında bir fark

bulunmamıştır. Ancak pişirme kaybının en düşük düzeyde yağ tüketen (%2) hayvanlarda

diğer yağ düzeylerini tüketen hayvanlara göre belirgin olarak daha yüksek (P < 0.05) olduğu

belirlenmiştir. Etin gevrekliğini belirleyen kesme kuvveti bakımından yağ kaynakları ve yağ

düzeyleri arasında her hangi bir farklılık bulunmamıştır. Et dokusunda bulunan yağların

oksidasyonunu, yani acılaşmasını belirleyen but eti TBARS düzeylerinin gerek yağ

kaynakları gerekse de yağ düzeyleri arasında her hangi bir farklılık göstermediği

belirlenmiştir.

Göğüs eti rengine ilişkin (L* = parlaklık, a* = kırmızılık, ve b* = sarılık) değerler

Tablo 11` de verilmiştir. Göğüs eti rengine ilişkin incelenen parametreler (L*, a*, b*)

açısından tüm ölçüm günlerinde (0, 1, 2, ve 5. günler) yağ kaynakları arasında her hangi bir

farklılık bulunmamıştır. Yemdeki yağ düzeyi artıkça göğüs eti parlaklığının (L*) tüm ölçüm

günlerinde belirgin olarak azaldığı belirlenmiştir. Birinci ve 2. gün ölçümlerinde göğüs eti

parlaklığı (L*) bakımından yağ kaynakları ve yağ düzeyi arasında interaksiyon belirlenmiştir

(P < 0.05). Bu interaksiyon kullanılan yağ kaynakları arasında parlaklık (L*) bakımından bir

fark olmadığını ve yemdeki yağ düzeyi artıkça parlaklığın (L*) azaldığını göstermektedir.

İkinci (P < 0.05) ve 5. günlerde (P < 0.01) göğüs eti kırmızılığının (a*) % 6 düzeyinde yağ

tüketen hayvanlarda % 4 yağ tüketenlere göre belirgin olarak daha fazla olduğu

belirlenmiştir. Son ölçüm günü olan 5. gün hariç göğüs eti sarılığının (b*) yağ düzeyi artıkça

belirgin olarak azaldığı belirlenmiştir.

Göğüs derisi rengine ilişkin (L* = parlaklık, a* = kırmızılık, ve b* = sarılık) değerler

Tablo 12` de verilmiştir. Buna göre yağ kaynağı ve yağ düzeyleri arasında incelenen

parametreler bakımından bir interaksiyona rastlanmamıştır. Yağ kaynakları arasında deri

parlaklık (L*) ve kırmızılığı (a*) bakımından bir fark bulunmazken, deri sarılığının (b*) soya

yağını tüketenlerde PromaFat tüketenlere göre belirgin olarak daha fazla (P < 0.01) olduğu

saptanmıştır. Yağ düzeyleri arasında da deri rengine ilişkin parametereler bakımından bir

farklılığa rastlanılmamıştır.

But eti rengine ilişkin (L* = parlaklık, a* = kırmızılık, ve b* = sarılık) değerler Tablo

13` de verilmiştir. Buna göre yağ kaynakları ve düzeyleri arasında her hangi bir interaksiyona

rastlanılmadığı için bireysel olarak kaynak ve düzeyin etkilerine bakılmıştır. Yağ kaynakları

arasında but eti rengine ilişkin olarak tek farklılık 5. gün ölçümü hariç diğer günlerde et

parlaklığının (L*) PromaFat tüketenlerde soya tüketenlere göre daha fazla bulunması

olmuştur. İncelenen yağ düzeyleri arasında da but eti rengi bakımından herhangi bir farklılığa

rastlanılmamıştır.

Sonuç olarak yapılan birinci deneme ile PromaFat`in % 4 düzeyinde etlik piliç yemine

katıldığı zaman 8, 531 kcal/kg azota göre düzeltilmiş metabolize olabilir enerji miktarına

sahip olduğu belirlenmiştir. Yapılan ikinci deneme sonucunda da 1 ile 35. günler arasında

canlı performans açısından soya yağı ve PromaFat arasında bir farklılık bulunmamıştır. Her

9

ne kadar sıcak karkas verimi, PromaFat ile beslenenlerde soya yağı ile beslenenlere göre daha

düşük bulunmuşsa da, karkas parça verimleri bakımından yağ kaynakları arasında bir fark

bulunmamıştır. PromaFat ile beslenen hayvanların but etinde PUFA soya yağı ile

beslenenlere göre daha az birikirken, SFA ve MUFA`nın soyaya göre daha fazla biriktiği

gözlenmiştir. PromaFat’ın peroksit düzeyi 21.20 meq/kg olmasına rağmen, soya ve PromaFat

ile beslenenler arasında lipid oksidasyonu (TBARS) bakımından bir fark bulunmaması,

PUFA`nın PromaFat ile beslenenlerin but etinde bariz bir şekilde daha az birikmesine

bağlanabilir. Her ne kadar göğüs eti 24 saat pH`sı PromaFat tüketenlerde soya yağı

tüketenlere göre daha düşük bulunmuşsa da bu düzeyin pişirme kaybı ve kesme kuvveti

(gevreklik) düzeylerini etkilemeye yetmediği gözlenmiştir. But eti parlaklığının (5. gün hariç)

PromaFat tüketenlerde daha fazla ve göğüs derisi renginin daha düşük olması dışında yağ

kaynakları arasında bir farklılık bulunmamıştır. Bu veriler ışığında PromaFat adlı yemlik yağ

kaynağının, soya yağı ile kıyaslandığında, fiyatının da uygun olması durumunda etlik piliç

yemlerinde % 6 oranına kadar canlı performans ve et kalitesi parametrelerini olumsuz

etkilemeden bir enerji kaynağı olarak kullanılabileceği kanısına varılmıştır.

KAYNAKLAR

Adeola O..: Digestion and balance techniques in pigs. Pages 903-916 in swine nutrition, 2nd

ed. A. J. Lewis and L. L. Southern. 2001. CRC Press, New York, NY.

AOAC. 2005. AOAC Official Method 960.52: Micro-Kjeldahl. In Official Methods of

Analysis of the Association of Official Analytical Chemists. 18th ed. Assoc. Off. Anal.

Chem., Arlington, VA.

Davis A.J., Lordelo M.M., Dale N..: The use of cottonseed meal with or without added

soapstock in laying hen diets. J. Appl. Poult. Res. 2002;11:127-133.

Meluzzi A., Sirri F., Tallarico N., Franchini A..: Effect of different vegetable lipid sources on

the fatty acid composition of egg yolk on hen performance. Arch. Geflu¨ gelkd. 2001;

65:207–213.

Pepper W.F., Slinger S.J., Sibbald I.R..: A comparison of feed grade tallow and a mixture of

tallow and acidulated soapstocks in practical chicken roaster rations. Poultry Sci. 1962;

41:116-118.

Sibbald I.R., Slinger S.J., Ashton G.C..: The utilization of a number of fats, fatty materials,

and mixtures thereof evaluated in terms of metabolizable energy, chick weight gains, and

gain:feed ratios. Poultry Sci. 1962; R4-1.

Siedler A.J., Schweigert B.S..: Effect of feeding graded levels of fat with and without choline

and antibiotic +Biz supplements to chicks. Poultry Sci. 1953; 324-334.

Siedler A.J., Scheid H.E., Schweigert B.S..: Effects of different grades of animal fats on the

performance of chicks. Poultry Sci. 1955; 34:411-414.

Simopoulos A.P., Robinson J..: The Omega Plan, Harper Collins Publishers, New York.1998.

10

Tablo 1. Deneme 1 ve deneme 2` de kullanılan PromaFat` in kompozisyonu

Analizler1 Değer Metod

Nem, % 0.45 AOAC 925.10 (AOAC, 2005)

Protein - AOAC 960.52 (AOAC, 2005)

Karbonhidrat - Atwater metodu (Merril and Watt, 1973)

Yağ, % 99.50 Soxtec metodu

Kül, % 0.05 AOAC 923.03 (AOAC, 2005)

Ham enerji (kcal/kg) 8, 960 Atwater metodu (Merril and Watt, 1973)

Ham enerji (kcal/kg) 9, 050 Bomba Kalorimetresi

Yağ analizleri

İyot değeri, wijs 103.92 AOCS CD 1-25

Peroksit değeri, meqO2/kg 21.20 AOCS CD 8-53

Sabunlaşma değeri, mg KOH/kg 86.40 AOCS CD 3-25

Sabun, % 0.015 AOCS CC 17-95

Yağ asitleri, % IUPAC IID19, 1977

Miristik (14:0) 0.15

Palmitik (16:0) 9.08

Palmitoleik (16:1) 0.12

Stearik (18:0) 3.52

Oleik (18:1) 31.19

Linoleik (18:2) 42.91

Linolenik (18:3) 0.98

Eicosenoik (20:1) 0.53

Eicosapentaenoik (20:5) 0.43 1Analizler Tübitak-Marmara Araştırma Merkezi, Gebze, Kocaeli, 41470, Türkiye tarafından yapılmıştır.

11

Tablo 2. Bazal yemin ham madde ve besin maddesi

kompozisyonu (Deneme 1)

1Yemin kilogramına katılan: vitamin A, 10.000 IU,

IU; kolekalsiferol, 1.500 IU; vitamin E, 40 mg;

vitamin B12, 0.01 mg; folik asit, 1.5 mg; kolin, 250

mg; D-pantotenik asit, 13 mg; riboflavin, 4.5 mg;

niasin, 30 mg; tiyamin, 2.2 mg; D-biyotin, 0.1 mg;

piridoksin, 3 mg. 2Yemin kilogramına katılan: manganez, 80 mg; çinko,

60 mg; demir, 30 mg; bakır, 5 mg; iyot, 1 mg;

selenyum, 0.1 mg.

Ham madde, % (doğal halde) Değer

Mısır 60.47

Soya fasülyesi küspesi (%46 HP) 36.02

Kireçtaşı 1.25

Dikalsiyum fosfat 1.47

Sodyum klorit 0.40

DL-Metiyonin 0.19

Vitamin premiksi1 0.10

Mineral premiksi2 0.10

Hesaplanan kompozisyon

ME, kcal/kg 2,950

HP, % 22.00

Toplam kükürtlü aa, % 0.90

Lys, % 1.23

Ca, % 0.90

Nonfitat P, % 0.45

12

Tablo 3. Deneme 2` de başlangıç yeminin (0-21 gün) ham madde ve besin madde kompozisyonu1

Hammadde (%) 2S 4S 6S 2P 4P 6P

Mısır 65.46 60.53 55.60 65.46 60.53 55.60

Soya fasülyesi küspesi (46% HP) 29.17 32.11 35.05 29.17 32.11 35.05

Soya yağı 2.00 4.00 6.00 - - -

PromaFat - - - 2.00 4.00 6.00

Kireçtaşı 1.20 1.19 1.18 1.20 1.19 1.18

Dikalsiyum fosfat 1.41 1.39 1.38 1.41 1.39 1.38

Sodyum klorit 0.40 0.40 0.40 0.40 0.40 0.40

DL-Metiyonin 0.16 0.17 0.19 0.16 0.17 0.19

Vitamin premiksi2 0.10 0.10 0.10 0.10 0.10 0.10

Mineral premiksi3 0.10 0.10 0.10 0.10 0.10 0.10

Hesaplanan besin maddesi

ME, kcal/kg 3, 130 3, 218 3, 297 3,104 3,173 3,243

HP, % 20.00 21.00 22.00 20.00 21.00 22.00

Toplam kükürtlü aa, % 0.81 0.85 0.88 0.81 0.85 0.88

Lys, % 1.10 1.17 1.25 1.10 1.17 1.25

Ca, % 0.85 0.85 0.85 0.85 0.85 0.85

Nonfitat P, % 0.42 0.42 0.42 0.42 0.42 0.42

13

12S = % 2 soya yağlı diet; 4S = % 4 soya yağlı diet; 6S = % 6 soya yağlı diet; 2P = % 2 PromaFatli diet; 4P = % 4

PromaFatli diet; 6P = % 6 PromaFatli diet. 2Yemin kilogramına katılan: vitamin A, 10.000 IU, IU; kolekalsiferol, 1.500 IU; vitamin E, 40 mg; vitamin B12, 0.01

mg; folik asit, 1.5 mg; kolin, 250 mg; D-pantotenik asit, 13 mg; riboflavin, 4.5 mg; niasin, 30 mg; tiyamin, 2.2 mg; D-

biyotin, 0.1 mg; piridoksin, 3 mg. 3Yemin kilogramına katılan: manganez, 80 mg; çinko, 60 mg; demir, 30 mg; bakır, 5 mg; iyot, 1 mg; selenyum, 0.1 mg.

14

Tablo 4. Deneme 2` de bitirme yeminin (22-35 gün) ham madde ve besin madde kompozisyonu1

Hammadde (%) 2S 4S 6S 2P 4P 6P

Mısır 69.57 65.56 61.55 69.57 65.56 61.55

Soya fasülyesi küspesi (%46 HP) 21.14 20.97 20.80 21.14 20.97 20.80

Kanatlı unu 4.20 6.58 8.97 4.20 6.58 8.97

Soya yağı 2.00 4.00 6.00 - - -

PromaFat - - - 2.00 4.00 6.00

Kireçtaşı 1.07 0.98 0.90 1.07 0.98 0.90

Dikalsiyum fosfat 1.15 0.98 0.80 1.15 0.98 0.80

Sodyum klorit 0.40 0.40 0.40 0.40 0.40 0.40

DL-Metiyonin 0.18 0.19 0.19 0.18 0.19 0.19

L-Lizin HCL 0.09 0.15 0.20 0.09 0.15 0.20

Vitamin premiksi2 0.10 0.10 0.10 0.10 0.10 0.10

Mineral premiksi3 0.10 0.10 0.10 0.10 0.10 0.10

Hesaplanan besin maddesi

ME, kcal/kg 3, 200 3, 300 3, 400 3,171 3,266 3,361

HP, % 19.00 20.00 21.00 19.00 20.00 21.00

Toplam kükürtlü aa, % 0.80 0.83 0.85 0.80 0.83 0.85

Lys, % 1.05 1.11 1.20 1.05 1.11 1.20

Ca, % 0.85 0.85 0.85 0.85 0.85 0.85

Nonfitat P, % 0.42 0.42 0.42 0.42 0.42 0.42

15

12S = % 2 soya yağlı diet; 4S = % 4 soya yağlı diet; 6S = % 6 soya yağlı diet; 2P = % 2 PromaFatli diet; 4P = % 4

PromaFatli diet; 6P = % 6 PromaFatli diet. 2Yemin kilogramına katılan: vitamin A, 10.000 IU, IU; kolekalsiferol, 1.500 IU; vitamin E, 40 mg; vitamin B12, 0.01

mg; folik asit, 1.5 mg; kolin, 250 mg; D-pantotenik asit, 13 mg; riboflavin, 4.5 mg; niasin, 30 mg; tiyamin, 2.2 mg; D-

biyotin, 0.1 mg; piridoksin, 3 mg. 3Yemin kilogramına katılan: manganez, 80 mg; çinko, 60 mg; demir, 30 mg; bakır, 5 mg; iyot, 1 mg; selenyum, 0.1 mg.

16

Tablo 5. Deneme 2` de kullanılan yemlerin yağ asiti kompozisyonu (yağ asiti metil esterlerinin % si)1

Başlangıç Bitirme

2S 4S 6S 2P 4P 6P 2S 4S 6S 2P 4P 6P

Yağ içeriği (%) 4.85 6.04 8.67 4.64 6.59 8.18 5.95 8.09 10.86 6.11 7.67 10.25

Yağ asitleri, %

Miristik (14:0) 0.08 0.23 … … 0.30 0.26 0.11 0.13 0.15 0.15 0.20 0.26

Palmitik (16:0) 11.18 11.27 10.83 11.01 11.27 10.86 12.07 12.14 12.11 12.29 12.48 12.73

Palmitoleik (16:1) 0.08 0.09 … 0.11 0.10 0.11 0.65 0.74 0.74 0.78 0.86 0.99

Heptadekaenoik (17:0) … … … … … … 0.07 … 0.08 … 0.09 …

Stearik (18:0) 3.00 3.42 3.42 2.90 3.68 3.70 3.22 3.58 3.75 3.32 3.63 4.05

Oleik (18:1 n-9c) 26.93 26.93 27.11 26.77 27.43 27.94 28.47 28.99 29.04 28.75 28.99 29.56

Elaaidik (18:1 n-9t) … … … 1.35 2.14 2.54 … … … 1.08 1.82 2.27

Linoleadik (18:2 n-6t) … … … 1.64 2.71 3.14 … … … 1.34 2.22 2.77

Linoleik (18:2 n-6c) 52.78 50.60 50.84 51.20 46.35 45.02 50.06 48.05 47.19 47.33 44.36 41.28

Linolenik (18:3 n-3) 3.68 4.22 4.93 1.88 1.72 1.57 3.27 3.98 4.32 2.01 1.68 1.64

Araşidik (20:0) 0.42 0.37 0.41 0.42 0.44 0.50 0.34 0.32 0.34 0.37 0.38 0.38

Eikosenoik (20:1 n-9c) 0.21 0.20 0.21 0.27 0.33 0.37 0.23 0.23 0.23 0.28 0.33 0.35

Eikosadienoik (20:2) 0.35 0.38 0.44 0.45 0.63 0.73 0.31 0.36 0.39 0.38 0.49 0.59

Araşidonik (20:4 n-6) … … … … 0.09 0.09 … … … … … …

Eikosapentaenoik (20:5 n-3c) 0.19 0.19 0.19 0.32 0.39 0.42 0.17 0.16 0.16 0.25 0.29 0.33

Toplam doymuş2 14.68 15.29 14.66 14.33 15.69 15.32 15.81 16.17 16.43 16.13 16.78 17.42

Toplam tekli doymamış3 27.22 27.22 27.32 28.50 30.0 30.96 29.35 29.96 30.01 30.89 32.00 33.17

17

12S = % 2 soya yağlı diet; 4S = % 4 soya yağlı diet; 6S = % 6 soya yağlı diet; 2P = % 2 PromaFatli diet; 4P = % 4 PromaFatli diet;

6P = % 6 PromaFatli diet. 2Toplam doymuş yağ asitleri, 14:0, 16:0, 17:0, 18:0, ve 20:0` i içermektedir.

3Toplam tekli doymamış yağ asitleri, 16:1 ve 18:1` i içermektedir.

4Toplam çoklu doymamış yağ asitleri, 18:2, 18:3, 20:2, 20:4, ve 20:5` i içermektedir.

5Toplam n-6, 18:2 n-6, ve 20:4 n-6` ı içermektedir.

6Toplam n-3, 18:3 n-3 ve 20:5 n-3` ü içermektedir.

Toplam çoklu doymamış4 56.65 55.01 55.96 55.04 51.26 50.24 53.50 52.19 51.67 50.93 48.55 46.02

Toplam n-65 52.78 50.60 50.84 52.84 49.15 48.25 50.06 48.05 47.19 48.67 46.58 44.05

Toplam n-36 3.87 4.41 5.12 2.20 2.11 1.99 3.44 4.14 4.48 2.26 1.93 1.97

18

Tablo 6. Deneme 1` de 18-21. günler arası değişik düzeylerde PromaFat içeren yem ile beslenen etlik piliçlerde enerji

dengesi1

PromaFat

% diet

21.gün Canlı

Ağırlık

(g)

Yem

tüketimi

(g)

Ham enerji

alımı

(kcal)

Enerji

atılımı

(kcal)

AMEn2

(kcal/kg)

PromaFat AMEn 3

(kcal/kg)

0 458.40 178.74 3396.11 1041.52 2,779b -

2 474.77 191.04 3673.95 1164.58 2,865ab

8,529

4 470.97 177.89 3645.43 1100.92 2,970a 8,531

SEM 11.027 6.334 123.675 67.046 64.138 404.11

P-değeri 0.5575 0.2842 0.2511 0.395 0.0471 a-b

Aynı sütunda farklı üst simge taşıyan ortalamalar istatistik olarak farklıdır. 1Veriler her birinde 5 adet civciv bulunan 7 tekrarın ortalamasıdır.

2AMEn = [GEI-GEE] - [8.73 x (NI-NE)] ÷ FI, burada GEI = ham enerji alımı; GEE = dışkı ile atılan ham enerji;

NI = diet ile alınan azot miktarı; NE = dışkı ile atılan azot miktarı; FI = yem tüketimi; ve 8.73 = azot düzeltme

faktörüdür (Titus, 1956). 3Fark metodu kullanılarak belirlenmiştir (Adeola, 2001).

19

Tablo 7. Soya yağı (Soy) veya PromaFat (Pro) kaynaklı farklı düzeylerde yağ ile beslenen etlik piliçlerde 1-35. günler

arası canlı performans (Deneme 2)1

Madde CA2

1.gün, g

CA

35.gün, g

CA artışı

g

Yem Tüketimi

g

FCR

g:g

Mortalite

%

Yağ kaynağı

Soy 40 1735 1695 2925 1.73 6.13

Pro 39 1704 1664 2885 1.74 3.47

SEM 0.21 14.84 14.85 35.76 0.02 1.34

Yağ düzeyi, %

2 40 1636b 1596

b 2909 1.82

a 3.60

4 39 1741a 1702

a 2926 1.72

b 5.20

6 40 1781a 1741

a 2880 1.66

b 5.60

SEM 0.26 18.18 18.20 43.80 0.03 1.64

Kaynak x düzey

Soy 2 41 1652 1611 2921 1.81 6.40

Pro 2 39 1621 1582 2897 1.83 0.80

Soy 4 39 1769 1730 2942 1.70 4.80

Pro 4 40 1714 1674 2909 1.74 5.60

Soy 6 41 1785 1744 2912 1.67 7.20

Pro 6 39 1777 1737 2848 1.64 4.00

SEM 0.36 25.71 25.72 61.94 0.04 2.33

P-değeri

Yağ kaynağı 0.457 0.146 0.156 0.433 0.741 0.174

Yağ düzeyi 0.144 < 0.0001 < 0.0001 0.758 < 0.001 0.667

Kaynak x düzey 0.361 0.668 0.639 0.946 0.623 0.397 a-b

Aynı sütunda farklı üst simge taşıyan ortalamalar istatistik olarak farklıdır. (P < 0.05). 1n= 5 (her birinde 25 adet hayvan bulunan toplam 30 adet tekrar grubu kullanılmıştır).

2CA = Canlı ağırlık.

20

Tablo 8. Soya yağı (Soy) veya PromaFat (Pro) kaynaklı farklı düzeylerde yağ ile beslenen etlik piliçlerde 36. günde karkas ağırlık ve verimleri (Deneme 2)1

Sıcak karkas Karkas parça ağırlıkları (g) Karkas parça verimi2 (%)

CA

(g)

Ağırlık3

(g)

Verim4

(%)

Göğüs5

Kanatlar6

Bacaklar7 Kafes

8

Göğüs

Kanatlar

Bacaklar Kafes

Yağ kaynağı

Soy 1831 1223 66.8a 418 155 528 122

a 34.2 12.7 43.1 10.0

Pro 1811 1186 65.5b 402 154 517 113

b 33.9 13.0 43.6 9.5

SEM 18.09 13.70 0.37 6.33 1.60 7.15 2.38 0.29 0.11 0.24 0.20

Yağ düzeyi, %

2 1765b 1185 67.1

a 394 153

ab 528 110

b 33.2

b 12.90 44.5

a 9.3

4 1809b 1197 66.2

ab 416 151

b 510 120

ab 34.8

a 12.60 42.6

b 10.0

6 1890a 1232 65.1

b 420 159

a 530 122

a 34.1

ab 12.96 43.0

b 9.9

SEM 22.15 16.78 0.45 7.75 1.97 8.75 2.91 0.36 0.13 0.29 0.24

Kaynak x Düzey

Soy 2 1790 1207 67.4 406 156 537 107c 33.6 12.9

a 44.5 8.9

c

Pro 2 1741 1163 66.8 382 149 518 113bc

32.8 12.9a 44.6 9.7

bc

Soy 4 1816 1221 67.2 422 148 517 134a 34.6 12.1b 42.3 11.0

a

Pro 4 1801 1173 65.1 410 154 503 106c 35.0 13.1

a 42.9 9.0

c

Soy 6 1888 1242 65.8 427 161 529 125ab

34.3 13.0a 42.6 10.1

ab

Pro 6 1893 1222 64.5 413 158 531 120b 33.8 12.9

a 43.4 9.8

bc

SEM 31.332 23.735 0.641 10.959 2.781 12.380 4.119 0.503 0.191 0.416 0.340

P-değeri

Yağ kaynağı 0.442 0.066 0.018 0.077 0.608 0.315 0.011 0.465 0.080 0.167 0.105

Yağ düzeyi 0.002 0.145 0.018 0.055 0.011 0.242 0.016 0.019 0.142 0.001 0.104

Kaynak x düzey 0.694 0.819 0.541 0.854 0.086 0.684 0.014 0.490 0.014 0.663 0.002 a–c

Aynı sütunda farklı üst simge taşıyan ortalamalar istatistik olarak farklıdır. (P < 0.05). 1Ortalamalar 5 adet tekrar kullanılarak hesaplanmıştır. Her bir tekrar toplam 10 adet seçilen hayvanı içermiştir (toplam 300 hayvan).

2Parça verimleri sıcak karkas ağırlığına oranlanarak bulunmuştur.

3Sıcak karkas ağırlığı soğutmadan önce alınmıştır.

4Sıcak karkas verimi canlı ağırlığın yüzdesidir.

5Göğüs ağırlığı deri ve kemik ile beraber alınmıştır.

21

6Kanatlar humerus, radius-ulna, ve deri ile birlikte metakarpalleride içermiştir.

7Bacaklar but ve drumstick ile birlikte deri ve sırtında bir kısmını içermektedir.

8Kafes böbrekleride içermektedir.

22

Tablo 9. Deneme 2` de soya yağı (Soy) veya PromaFat (Pro) kaynaklı farklı düzeylerde yağ ile beslenen etlik piliçlerde but eti yağ asiti profili1

Yağ asiti profili (toplam yağ asitlerinin yüzdesi olarak)

C 14:0 C 16:0 C 16:1 C 18:0 C 18:1 C 18:2 C 18:3 C 20:0 SFA2 MUFA

2 PUFA

2

Yağ kaynağı

Soy 0.40b 19.47

b 4.47

b 5.28 37.14

b 27.61

a 2.33 0.19

a 25.33

b 41.60

b 29.94

a

Pro 0.42a 20.43

a 5.28

a 5.25 40.31

a 21.78

b 0.91 0.13

b 26.23

a 45.60

a 22.67

b

SEM 0.01 0.20 0.22 0.15 0.27 0.43 0.03 0.01 0.24 0.41 0.45

Yağ düzeyi, %

2 0.43a 22.08

a 6.14

a 5.34 41.20

a 19.43

c 1.22

c 0.18 28.03

a 47.34

a 20.65

c

4 0.41a 19.80

b 4.60

b 5.49 38.49

b 25.26

b 1.67

b 0.14 25.83

b 43.09

b 26.94

b

6 0.38b 17.98

c 3.88

b 4.97 36.49

c 29.36

a 1.98

a 0.17 23.49

c 40.37

c 31.33

a

SEM 0.01 0.24 0.27 0.18 0.32 0.53 0.03 0.02 0.29 0.50 0.55

Kaynak x düzey

Soy 2 0.43 22.02a 5.68 5.61 40.84

a 20.36

de 1.58

c 0.22 28.29

a 46.52

ab 21.94

d

Pro 2 0.44 22.14a 6.60 5.06 41.56

a 18.50

e 0.86

e 0.13 27.77

ab 48.16

a 19.35

e

Soy 4 0.40 18.76c 4.14 5.28 36.41

c 29.32

b 2.47

b 0.15 24.58

c 40.55

d 31.79

b

Pro 4 0.43 20.83b 5.07 5.70 40.56

a 21.21

d 0.88

de 0.12 27.08

b 45.63

b 22.09

d

Soy 6 0.38 17.62d 3.58 4.96 34.17

d 33.16

a 2.95

a 0.19 23.13

d 37.75

e 36.10

a

Pro 6 0.39 18.34cd

4.18 4.98 38.82b 25.56

c 1.01

d 0.15 23.86

cd 43.00

c 26.56

c

SEM 0.011 0.342 0.380 0.254 0.460 0.744 0.045 0.025 0.409 0.713 0.779

P-değeri

Yağ kaynağı 0.0295 0.0020 0.0142 0.8685 < 0.0001 < 0.0001 < 0.0001 0.0103 0.0123 < 0.0001 < 0.0001

Yağ düzeyi 0.0006 < 0.0001 < 0.0001 0.1304 < 0.0001 < 0.0001 < 0.0001 0.2129 < 0.0001 < 0.0001 < 0.0001

Kaynak x düzey 0.6267 0.0252 0.8842 0.1721 0.0005 0.0004 < 0.0001 0.4544 0.0043 0.0298 0.0001 1Veriler her bir değer için 5 adet verinin ortalamasıdır (her bir değerde iki defa çalışılmıştır).

2SFA = toplam doymuş yağ asitleri (14:0, 16:0, 18:0, ve 20:0`ı içermektedir); MUFA = toplam tekli doymamış yağ asitleri (16:1, ve 18:1`i

içermektedir); PUFA = toplam çoklu doymamış yağ asitleri (18:2, ve 18:3` ü içermektedir).

23

Tablo 10. Deneme 2` de soya yağı (Soy) veya PromaFat (Pro) kaynaklı farklı düzeylerde yağ ile beslenen etlik

piliçlerde göğüs eti pH, kesme kuvveti ve pişirme kayıbı değerleri ve but eti thiobarbituric acid reactive

substances (TBARS) değerleri (mg/kg)1

Göğüs eti But eti

pH Pişirme kayıbı Kesme kuvveti

TBARS

(mg/kg)

15 dakika 24 saat (%) (kg/cm2) 48 saat 7.gün

Yağ kaynağı

Soy 6.2 6.0a 18.32 3.12 0.68 4.89

Pro 6.2 5.8b 18.54 3.05 0.79 5.43

SEM 0.05 0.04 0.493 0.281 0.12 1.02

Yağ düzeyi, %

2 6.2 5.7b 19.77

a 2.91 0.92 3.48

4 6.3 6.0a 17.83

b 3.06 0.78 7.48

6 6.1 5.9ab

17.69b 3.28 0.51 4.53

SEM 0.06 0.05 0.604 0.345 0.15 1.256

Kaynak x düzey

Soy 2 6.2 5.9 19.90 3.10 0.97 4.86

Pro 2 6.1 5.6 19.64 2.73 0.86 2.10

Soy 4 6.3 6.1 17.63 2.96 0.68 7.73

Pro 4 6.4 5.8 18.03 3.17 0.89 7.22

Soy 6 6.1 5.9 17.43 3.32 0.40 2.08

Pro 6 6.2 5.9 17.94 3.24 0.61 6.97

SEM 0.09 0.07 0.854 0.488 0.20 1.777

P-değeri

Yağ kaynağı 0.958 0.001 0.756 0.850 0.543 0.713

Yağ düzeyi 0.070 0.004 0.036 0.759 0.147 0.082

Kaynak x düzey 0.344 0.107 0.887 0.834 0.680 1.103 a– b

Aynı sütunda farklı üst simge taşıyan ortalamalar istatistik olarak farklıdır (P < 0.05). 1n = 6 (her bir grup için).

24

Tablo 11. Deneme 2` de soya yağı (Soy) veya PromaFat (Pro) kaynaklı farklı düzeylerde yağ ile beslenen etlik piliçlerde göğüs eti renk değerleri

[parlaklık (L*), kırmızılık (a*), ve sarılık (b*)]1

0.gün 1.gün 2.gün 5.gün

Madde L* a* b* L* a* b* L* a* b* L* a* b*

Yağ kaynağı

Soy 46.5 2.6 2.5 46.1 2.8 3.3 46.7 2.5 3.4 45.0 2.8 2.6

Pro 47.8 2.8 2.0 47.1 3.0 3.2 47.3 2.7 3.6 45.0 3.0 2.9

SEM 0.57 0.19 0.40 0.55 0.18 0.45 0.50 0.14 0.39 0.47 0.15 0.44

Yağ düzeyi, %

2 49.8a 3.0 3.5

a 48.5

a 3.1 4.5

a 48.6

a 2.5

ab 4.9

a 46.3

a 3.1

a 3.8

4 45.7b 2.3 1.3

b 45.4

b 2.5 2.6

b 46.2

b 2.3

b 2.6

b 44.2

b 2.4

b 2.3

6 45.9b 2.8 1.9

ab 45.8

b 3.1 2.8

ab 46.2

b 2.9

a 3.1

b 44.6

ab 3.4

a 2.1

SEM 0.70 0.23 0.49 0.67 0.22 0.55 0.61 0.17 0.48 0.58 0.18 0.54

Kaynak x düzey

Soy 2 49.0 2.7 3.1 47.7ab

2.9 4.0 47.6abc

2.4 4.3 46.1 2.5b 3.2

Pro 2 50.6 3.3 3.9 49.3a 3.3 5.0 49.5

a 2.7 5.5 46.6 3.6

a 4.4

Soy 4 44.1 2.3 2.2 43.8c 2.6 2.6 45.2

c 2.3 2.4 43.4 2.5

b 2.0

Pro 4 47.3 2.3 2.3 46.9ab

2.5 2.6 47.2abc

2.2 2.7 44.9 2.2b 2.7

Soy 6 46.5 3.0 3.0 46.7ab

3.1 3.5 47.2abc

2.8 3.6 45.6 3.4a 2.7

Pro 6 45.4 2.7 2.7 45.0bc

3.2 2.1 45.2bc

3.1 2.7 43.6 3.3a 1.6

SEM 0.99 0.33 0.70 0.95 0.31 0.77 0.87 0.24 0.67 0.82 0.26 0.77

P-değeri

Yağ kaynağı 0.1284 0.6984 0.3546 0.2117 0.5269 0.8529 0.3746 0.4133 0.7208 0.9790 0.2784 0.6873

Yağ düzeyi 0.0003 0.0881 0.0119 0.0048 0.1252 0.0353 0.0139 0.0279 0.0045 0.0307 0.0018 0.0826

Kaynak x düzey 0.1083 0.4465 0.1406 0.0462 0.6976 0.3205 0.0500 0.7156 0.2987 0.1087 0.0355 0.3286 a– c

Aynı sütunda farklı üst simge taşıyan ortalamalar istatistik olarak farklıdır (P < 0.05). 1n = 6 (her bir grup için).

25

Tablo 12. Deneme 2` de soya yağı (Soy) veya

PromaFat (Pro) kaynaklı farklı düzeylerde yağ ile

beslenen etlik piliçlerde göğüs derisi renk değerleri

[parlaklık (L*), kırmızılık (a*), ve sarılık (b*)]1

0.gün

Madde L* a* b*

Yağ kaynağı

Soy 58.6 1.3 7.5a

Pro 58.7 1.4 5.2b

SEM 0.47 0.26 0.52

Yağ düzeyi, %

2 59.9 1.27 6.8

4 58.2 1.27 5.7

6 57.9 1.54 6.4

SEM 0.57 0.32 0.64

Kaynak x düzey

Soy 2 59.0 1.5 7.0

Pro 2 60.8 1.1 6.6

Soy 4 58.3 1.0 6.7

Pro 4 58.1 1.5 4.7

Soy 6 58.5 1.4 8.7

Pro 6 57.3 1.6 4.1

SEM 0.82 0.46 0.90

P-değeri

Yağ kaynağı 0.8815 0.8061 0.0039

Yağ düzeyi 0.0414 0.7975 0.5118

Kaynak x Düzey 0.1997 0.6142 0.0873 a– b

Aynı sütunda farklı üst simge taşıyan

ortalamalar istatistik olarak farklıdır. (P < 0.05). 1n = 6 (her bir grup için).

26

Tablo 13. Deneme 2` de soya yağı (Soy) veya PromaFat (Pro) kaynaklı farklı düzeylerde yağ ile beslenen etlik piliçlerde but eti renk değerleri

[parlaklık (L*), kırmızılık (a*), ve sarılık (b*)]1

0.gün 1.gün 2.gün 5.gün

Madde L* a* b* L* a* b* L* a* b* L* a* b*

Yağ kaynağı

Soy 45.1b 4.7 2.8 45.3

b 4.4 3.1 45.3

b 4.7 3.6 46.4 3.4 4.1

Pro 46.6a 4.5 1.9 47.1

a 4.2 2.6 46.8

a 4.6 3.0 46.8 3.6 3.1

SEM 0.50 0.33 0.42 0.48 0.29 0.40 0.46 0.32 0.35 0.41 0.29 0.39

Yağ düzeyi, %

2 46.3 4.8 2.9 46.1 4.5 3.0 45.7 4.7 3.5 46.1 3.5 3.3

4 45.4 4.4 2.1 45.9 4.2 2.6 46.0 4.5 3.1 46.7 3.4 3.7

6 45.8 4.6 2.1 46.7 4.2 2.9 46.4 4.6 3.2 47.1 3.5 3.9

SEM 0.62 0.40 0.51 0.59 0.35 0.50 0.56 0.39 0.43 0.50 0.35 0.47

Kaynak x düzey

Soy 2 44.9 4.9 2.9 44.2 4.6 2.3 44.4 4.6 3.0 45.9 3.0 3.3

Pro 2 47.8 4.7 3.0 47.9 4.4 3.7 46.9 4.8 3.9 46.4 4.1 3.2

Soy 4 44.8 4.3 2.9 45.2 4.0 3.2 45.3 4.3 3.8 46.7 3.3 4.6

Pro 4 46.0 4.5 1.4 46.7 4.3 2.0 46.7 4.7 2.4 46.7 3.4 2.9

Soy 6 45.4 4.9 2.7 46.5 4.5 3.7 46.1 5.0 4.0 46.7 3.8 4.5

Pro 6 46.1 4.2 1.5 46.8 3.9 2.1 46.6 4.3 2.5 47.4 3.2 3.2

SEM 0.87 0.57 0.72 0.84 0.50 0.70 0.80 0.56 0.61 0.70 0.50 0.67

P-değeri

Yağ kaynağı 0.0362 0.6207 0.1432 0.0101 0.6616 0.4359 0.0307 0.8690 0.1949 0.4733 0.6234 0.0695

Yağ düzeyi 0.5750 0.7677 0.4385 0.6465 0.7402 0.8391 0.7053 0.9297 0.8104 0.4238 0.9509 0.6707

Kaynak x düzey 0.4173 0.6699 0.4648 0.1337 0.6643 0.0888 0.4800 0.5915 0.1046 0.8507 0.2678 0.4855 a– b

Aynı sütunda farklı üst simge taşıyan ortalamalar istatistik olarak farklıdır. (P < 0.05). 1n = 6 (her bir grup için).