etlİk pİlİÇ kÜmeslerİ

8/14/2019 ETLK PL KMESLER

1/85

UKUROVA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

YKSEK LSANS TEZ

Srr KKARSLAN

UKUROVA YRESNDE KASAPLIK PL LETMELERNDE,

BARINAKLARIN BOYUTLU TANITIM SMLASYONU

TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA ANABLM DALI

ADANA, 2006


2/85

UKUROVA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS



Srr KKARSLAN

YKSEK LSANS TEZ

TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA ANABLM DALI

Bu tez......./......./ 2006 Tarihinde Aadaki Jri yeleri TarafndanOybirlii / Oyokluu le Kabul Edilmitir.

mza....................... mza............................ mza......................Prof.Dr. Yldrm KUMOVA Prof.Dr. Taner ALAGZ Prof.Dr. M.ArslanTEKNSOY

DANIMAN YE YE

Bu tez Enstitmz Tarmsal Yaplar ve Sulama Anabilim Dalnda hazrlanmtr.

Kod No:

Prof. Dr. Aziz ERTUN

Enstit Mdr

Bu alma ukurova niversitesi Aratrma Projeleri Birimi Tarafndan

Desteklenmitir.

Proje No: ZF2005YL35

Not: Bu tezde kullanlan zgn ve baka kaynaktan yaplan bildirilerin, izelge, ekil vefotoraflarn kaynak gsterilmeden kullanm, 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundakihkmlere tabidir.


3/85

Z

YKSEK LSANS TEZ



Srr KKARSLAN

UKUROVA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTSTARIMSAL YAPILAR ve SULAMA ANABLM DALI

Danman : Prof. Dr. Yldrm KUMOVA

Yl:2006, Sayfa: 85

Jri : Prof. Dr. Yldrm KUMOVA

Prof. Dr. Taner ALAGZ

Prof. Dr. Mehmet Arslan TEKNSOY

Bu almada, ukurova yresine ait kasaplk pili retimi yapan tarmsaliletmeler yapsal ynden incelenmitir. rnek olarak belirlenmi bir iletmenin,yapsal zelikleri, detaylar boyutlu olarak benzetimi (simlasyon) yaplmtr.

Aratrmalar sonucunda, incelenen kmeslerin tayc yaplarnn betonarmeolarak, atlarn ise kafes kiri olarak projelendirildii grlmtr. Yetitiricilerin

byk blmnn, evrede var olan dier kmeslerin benzeri olacak ekilde,kmeslerini yaptklar ortaya kmtr. Bu durumun yetitiricilerin kmes yapmkonusunda eksik bilgilere sahip olduklarn ortaya koymutur. Bu alma, bilgieksikliklerini belirlemek ve bunlarn giderilmesi amacyla planlanmtr.

al

ma sonucunda ortaya

kan kasapl

k pili kmeslerinin planlanmas

CD(Compac Disc- Sktrlm Disk) nin Tarmsal Yaplar alannda grev yapacakteknik elemanlara, rencilere ve yetitiricilere yardmc olaca dnlerekhazrlanmtr.

Anahtar Kelimeler: Simlasyon, Eitim teknolojisi, 3d tasarm, inretaktif, yap

I


4/85

ABSTRACT

MSc THESIS

3D SIMULATIONS OF BROILER HOUSINGS IN THE BROILER

ENTERPRISES IN UKUROVA REGION

Srr KKARSLAN

DEPARTMENT OF AGRICULTUREL STRUCTURES AND IRRIGATION

INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF

CUKUROVA

Supervisor: Prof. Dr. Yldrm KUMOVA

Year: 2005, Pages: 85

Jury : Prof. Dr. Yldrm KUMOVA

Prof. Dr. Taner ALAGZ

Prof. Dr. Mehmet Arslan TEKNSOY

With this study, the agricultural enterprises which produce broiler forukurova region have been investigated from the point of structural way. Thestructural properties and details of an enterprise which was taken as model have beensimulated as 3D. In addition to this, the simulation of an ideal enterprise which wasformed in the frame of literatures has been done.

According to the results of studies, it has been seen that the carryingstructures of the enterprises under study were pojected as concrete and the roofswere projected as roof beams(rafters). It has appeared that the majority of the

producers have built broiler houses similar to the others in the region. This situation

has brought up the fact that the producers have had missing information aboutbuilding the broiler houses. This study has been planned in order to determine theseinformation deficiencies and do away with them.

This CD(Compac Disc) as a result of this study about planning the buildingsof broiler houses has been prepared with the aim of helping the students and the

producers.Key Words: Simulation, Educational Technology, 3d design, interactive,

structure

II


5/85

TEEKKR

Aratrma konumun belirlenmesinden, tezimin sonulanmasna kadar her

aamada yardm ve desteini grdm sayn hocam Prof. Dr. Yldrm KUMOVA

ya katklarndan dolay teekkrlerimi ve sayglarm sunarm.

almalarmda yardm aldm, Ar. Gr. Zekai Gme, Mehmet

ARICIya, Hasan EYOKa ve Tarmsal Yaplar ve Sulama Blm personeline

teekkr ederim.

almamn her aamasnda bana destek veren eim M. Emel

KKARSLAN a, ve aileme gsterdikleri ilgi ve sabrdan dolay teekkr

ederim.

III


6/85

NDEKLER SAYFA

Z.................................................................................................................................I

ABSTRACT...............................................................................................................II

TEEKKR ............................................................................................................ III

NDEKLER ........................................................................................................IV

ZELGELER DZN .........................................................................................VII

EKLLER DZN ..............................................................................................VIII

1. GR ..................................................................................................................1

2. NCEK ALIMALAR ................................................................................. 5

2.1. BROLERRETMLE LGLDAHA NCE YAPILMIALIMALAR..............5

2.2. BROLER(KASAPLIKPL)YETTRCLYAPILARINDA PLANLAMA

KRTERLER...............................................................................................................6

2.2.1. Broiler Yetitiricilii Yaplarnda Yap Elemanlar ve Teknik zellikleri

82.2.1.1. Temeller ...........................................................................................8

2.2.1.2. Kmes Taban .................................................................................. 9

2.2.1.3. Duvarlar .........................................................................................10

2.2.1.4. at ................................................................................................. 11

2.2.1.5. Kap ve Pencereler ......................................................................... 12

2.2.2. Broiler Yetitiricilii Ekipman Planlama lkeleri .................................. 13

2.2.2.1. Yem Depolam Yap

s

..................................................................... 132.2.2.2. Yemlik Gurubu .............................................................................. 13

2.2.2.2.1. Otomatik Bantl Yemlik............................................................. 15

2.2.2.2.2. Askl Yemlik............................................................................. 15

2.2.2.2.3. Spiral Yemlik ............................................................................. 16

2.2.2.3. Suluk Grubu ................................................................................... 16

2.2.2.3.1. Damlatcl Suluk ....................................................................... 17

2.2.2.3.2. Otomatik Suluk .......................................................................... 18

IV


7/85

2.2.2.4. Istma.............................................................................................. 19

2.2.2.5. Havalandrma ve Soutma ............................................................. 20

2.2.2.5.1. Doal Havalandrma ..................................................................21

2.2.2.5.2. Yapay (Mekanik) Havalandrma................................................ 23

2.2.2.6. Ortamda klimlendirme.............................................................. 24

2.2.2.7. Aydnlatma.....................................................................................25

2.2.2.8. Jeneratr .........................................................................................27

3. MATERYAL VE METOT.............................................................................. 28

3.1. MATERYAL ................................................................................................. 283.1.1. Broiler Yetitiricilii Yaplan Hayvansal retim Yapsal zellikleri... 32

3.1.1.1. Temel ............................................................................................. 32

3.1.1.2. Kmes Taban ................................................................................ 34

3.1.1.3. Duvarlar .........................................................................................34

3.1.1.4. at ................................................................................................. 35

3.1.1.5. Pencereler .......................................................................................37

3.1.1.6. Kaplar............................................................................................ 393.1.2. Kmes Ekipmanlar................................................................................ 41

3.1.2.1. Yemlikler .......................................................................................42

3.1.2.2. Suluklar .......................................................................................... 47

3.1.2.3. Ortamda klimlendirme.............................................................. 54

3.1.2.4. Fanlar ............................................................................................. 56

3.1.2.5. Istclar .......................................................................................... 59

3.1.2.6. Otomasyon ..................................................................................... 603.2. METOT ........................................................................................................ 62

3.2.1. rnek Broiler Yetitirme letmesinin Seimi....................................... 62

3.2.2. izim-Sunum Materyalleri .................................................................... 63

3.2.3. almada Kullanlacak Bilgisayar Sistemi ...........................................64

3.2.4. almada zlenenin Yntem.................................................................64

4. SONU VE NERLER................................................................................. 67

KAYNAKLAR ......................................................................................................... 69

V


8/85

ZGEM..............................................................................................................74

VI


9/85

ZELGELER DZN SAYFA

izelge 3.1. DE (2004) Kesilen Hayvan Says ve Et miktar ................................. 62

VII


10/85

SAYFAEKLLER DZN

ekil 2.1. Spiral Yemlik ............................................................................................. 16

ekil 2.2. Damlatcl Suluk .......................................................................................18

ekil 2.3. Otomatik Suluk .......................................................................................... 19

ekil 2.4. Sulama Deposu .......................................................................................... 25

ekil 3.2. Kmes Plan ............................................................................................... 29

ekil 3.4. Barnaa Ait Gney ve Kuzey Cephe Grnleri.................................... 30

ekil 3.5. Barnaa Ait D Cephe Grn-1 3D- Dzgn grnml.................. 31

ekil 3.6. Barnaa Ait D Cephe Grn-2 3D- Dzgn grnml.................. 31

ekil 3.7. Su basma ykseklii .................................................................................. 32

ekil 3.8. Barnak Dou- Bat kesitleri ...................................................................... 33

ekil 3.9. Barnak zemin kesiti .................................................................................. 33

ekil 3.10. Duvarlar 3D- Dzgn Grnml........................................................... 34

ekil 3.11. Duvarlar 3D- Telkafes Grnt ...............................................................35

ekil 3.12. at ve at rt malzemesi...................................................................... 35

ekil 3.13. Kmes detaylar .......................................................................................36

ekil 3.14. at 3D- Telkafes Grnt ...................................................................... 37

ekil 3.15. Pencere.....................................................................................................38

ekil 3.16. Pencere 3D- Dzgn grnml ............................................................. 38

ekil 3.17. Servis kaps ............................................................................................. 39

ekil 3.19. Kmes Servis Kaps................................................................................ 40

ekil 3.21. Kmes ii ekipman yerleim plan........................................................... 41

ekil 3.22. Spiral yemlik ............................................................................................ 42

ekil 3.23. Spiral Yemlik Bileenleri 3D- Dzgn grnml ................................. 43

ekil 3.24. Spiral Yemlik 3D- Dzgn grnml....................................................43

ekil 3.25. Spiral Yemlik 3D- Telkafes Grnt....................................................... 44

ekil 3.26. Kmes erisine Spiral Yemlik Yerleimi 3D- Dzgn grnml........ 44

ekil 3.27. Kmes erisine Spiral Yemlik Kaldrma Sistimi 3D- Telkafes Grnt45

ekil 3.28. Spiral yemlik kep yan grn ................................................................45

ekil 3.29. Spiral yemlik kep st grn .................................................................46

VIII


11/85

ekil 3.30. Spiral yemlik borusu st grn ............................................................ 46

ekil 3.31. Spiral yemlik atal st grn...............................................................46

ekil 3.32. Spiral yemlik atal yan grn.............................................................. 47

ekil 3.33. Damlatcl suluk......................................................................................47

ekil 3.34. Reglatr.................................................................................................. 48

ekil 3.35. Reglatr 3D- Dzgn grnml .......................................................... 48

ekil 3.36. Reglator 3D Dzgn grnml - Telkafes Grnt ............................ 49

ekil 3.37. Otomatik Suluk 3D izimleri- Dzgn grnml ................................ 50

ekil 3.38. Otomatik Suluk Bileenlerinin 3D izimleri- Dzgn grnml ......... 50

ekil 3.39. Ask suluk su alma nitesi st ve n grn ..........................................51

ekil 3.40. Ask suluk su alma nitesi st ve n grn ..........................................51

ekil 3.41. Ask suluk ayar vidas tesisat somunu st ve n grn........................ 52

ekil 3.42: Ask suluk su seviye ayar vidas st ve n grn................................. 52

ekil 3.43: Ask suluk PVC boru (kaval)................................................................... 53

ekil 3.44. Su deposu................................................................................................. 54

ekil 3.45. Su Deposu 3D- Dzgn grnml......................................................... 54

ekil 3.46. Pad-Motor-Depo 3D Dzgn grnml................................................ 55

ekil 3.47. Pad-Motor-Depo- 3D Telkafes Grnt.................................................. 55

ekil 3.48. Motor 3D- Dzgn grnml ................................................................56

ekil 3.49. Fan Yerleim Plan................................................................................... 57

ekil 3.50. Yapay havalandrma (aksiyal fan) ........................................................... 57

ekil 3.51. Fan 3D- Dzgn grnml eriden Grnt........................................ 58

ekil 3.52. Fan 3D Tel kafes grnt ........................................................................ 58

ekil 3.53. Fan 3D Dzgn grnml ..................................................................... 59

ekil 3.54. Fan 3D Yap D Grnts ................................................................... 59

ekil 3.55. Radyan3D- Dzgn grnml...............................................................60

ekil 3.56. Kontrol panosu......................................................................................... 61

ekil 3.57. Elektrik Pano 3D......................................................................................61

IX


12/85

1.GR Srr KKARSLAN

1. GR

Dnyada, snrl gda retimi kaynaklarna kar ok hzl nfus art, ciddi

boyutlarda beslenme sorununu gndeme getirmektedir. Bu durum karsnda btn

lkeler, zellikle salkl beslenme asndan nem arz eden hayvansal gdalarn

retiminin arttrlmas iin, byk abalar sarf etmektedirler. Bunlarn ierisinde ise

geleneksel hayvansal gda retimi yaplan sr, koyun kei vs. gibi hayvanlarn

dnda daha ksa srede ve daha fazla rn elde edilebilen hayvanlarn retimine

ynelik almalar yaplmaktadr (Atlgan, 2000).

Tarm gelimi lkelerde hayvansal retim, bitkisel retimin nne

gemektedir. Hayvanclk sektrnde krmz et a giderek artarken, kendi retim

plann yapan ve halkmzn hayvansal protein ihtiyac iin lke tketimini eksiksiz

karlayabilen tek retim dal tavukuluktur. lkemiz tavukuluu, hayvanclmz

ierisinde en hzl gelien, modern teknolojiyi uygulamada bu konuda ileri lkeler

seviyesinde btnlemi tesislere sahip bir sektrdr. zellikle et tavukuluu

sektr, btnlemi yaps ve yaygnlaan szlemeli retim yapsndakiorganizasyonuyla dier hayvanclk dallarna rnek model oluturmaktadr. Sektr

iindeki firmalar, damzlktan pazarlamaya kadar tm sreleri kendi kontrollerine

alarak daha verimli bir alma sreci balatmlardr (Yenilmez, 2005).

lkemiz ihtiyac olan tarmsal rnleri retebilecek potansiyele sahip olsa da

zaman zaman uygulanan yanl politikalar sonucu retim darboaza girebilmektedir.

Ayrca hzl nfus art, hzl kentleme ve sanayilemenin artan bir tempoyla devam

etmesine bal olarak hayvansal rnlerin retim ynnden kendi kendine yetebilen bir lke olabilme zelliini yitirmektedir. 1960l yllara kadar aile iletmelerinde

geleneksel ky tavukuluu eklinde bir ura alan olan tavuk yetitiricilii Trkiye

kalknma vakfnn lkemizde balatt szlemeli tavuk yetitiricilii modeli ile yeni

bir ivme kazanm ve 2025 yl gibi ksa bir srede inanlmaz bir atlmla bugn

gerek kulland teknoloji gerekse rettii rnlerin kalitesi asndan gelimi bat

lkeleri ile rekabet edebilecek bir dzeye ulamtr (Atlgan, 2000).

1


13/85

1.GR Srr KKARSLAN

Bu balamda lkemizde son yllarda yaplan aratrmalar tavukuluk

sektrn en ileri dzeye getirmeyi amalam evre artlarnn kontrol,

barnaklardaki donanm kullanm, barnaklarn yapsal zellikleri v.b konular

incelenmi zm nerileri sunulmu ve sunulmaktadr. Yaplan aratrmalar

gstermitir ki retim yaplan iletmeler hibir planlama ltleri olmadan

geleneksel olarak babadan ola kalan bilgilerle ina edilmi benzer kmeslerdir,

genelinde barnaklarn yapm aamasnda konuyla ilgili kimseye danlmad

grlmtr ve bu sektre yeni giri yapacak reticilerde de yaplan btn uyarlara

ramen bu durum gzlemlenmektedir.

Kmes tasarm, fonksiyonel ynden, olumlu sonu verecek yaplarn

planlanmasnda, teknik bilgi birikimine gerek duyulmaktadr. Gerekli ltlerin

yerine getirilmesinde teknolojinin sunduu olanaklardan, eitimde ve uygulama

aamasnda, yeteri kadar yararlanlamad grlmektedir. Avrupa Birlii dzeyinde

kii bana den tavuk eti tketim miktarna ulamak iin, kmes tasarm ile ilgili

konularda, eitim ve teknoloji yapsnda da, almalara farkl boyut ve yaklamlar

getirilmesi bir zorunluluk olarak ortaya kmtr. Bu aamada lkemizde yeni

gelimekte olan eitim teknolojilerinin tavuk eti retiminin her aamasnda

kullanlmas gereklilii ortaya kmaktadr.

niversitelerimizin Ziraat Fakltelerinden mezun olacak ve tavuk eti retimi

konusunda grev stlenecek olan rencilerine, bilginin daha ilgi ekici ve anlalr

olarak iletiminin salanmas iin, etkileimli retime imkn salayan, eitim

teknolojilerinin, eitimde hak ettii yeri almas kanlmaz olmutur. Bu

teknolojilerin sunduu imknlardan, sadece niversite rencileri olmayp,

iletmelerde aktif olarak alan grevlilerinde bulunduklar iletmelerde zaman ve

mekndan bamsz olarak faydalanmalarnn gereklilii de ortaya kmaktadr.

Bu teknolojileri kullanarak;

Trkiye veya Dnya da, eitli yrelere ait farkllklar gsteren kasaplk pili

retim kmeslerinin yaplar, bilgisayar ortamnda boyutlu modelleri

oluturularak bir model ktphanesinde saklanabilir ve bu modellerin

ierisine girilip gezilebildii animasyonlarda, yine bu ktphanelerde

2


14/85

1.GR Srr KKARSLAN

deerlendirilebilinir. Bylelikle rencileri bu yrelere gtrmek zorunda

kalmadan bu ktphanelerdeki grntlerden bilgi edinmeleri salanabilir.

Farkl blgelerin, farkl iklim koullar ile ortaya kan kmes sistemlerinde

yer alan at sistemleri, kaplama eitleri ve kmes ierisinde veya darsnda

kullanlan, sistem elemanlar hakknda boyutlu grntler oluturularak

snf ortamnda ve herhangi bir tesise gitmek mecburiyetinde kalmadan

rencilere gerekli bilgiler verilebilir.

boyutlu olarak oluturulan bir Kmes ierisinde bilgisayar ortamnda

gezerken, o mekn ierisine yerletirilmi materyaller (suluk, yemlik vs...

yerleimleri) tasarm aamasnda, fiziki ortama olan uyumsuzluklar grsel

olarak alglanabilir ve gerekli nlemler tasarm aamasnda alnabilir.

Tesislerde kullanlan sistemlerde suluk, yemlik gibi materyallerin btn

teknik ayrnt ve modelleri etkileimli olarak, bir bilgisayar komutu ile

renciye, bilgisayar ortamnda verilebilir.

ki boyutlu iftlik planlarnda, rencilerin hazr grsel olarak oluturulmu

olan kmes elemanlarn kullanarak, sistemi planlamas salanabilir.

renciler, bu grsel ve etkileimli bilgisayar programlarndan rendikleri

konular hakknda, yine etkileimli olarak kendilerini imtihan ederek eksik

bilgilerini tamamlayabilirler.

Tesislerde kullanlan sistemlerde suluk, yemlik gibi materyallerin tasarm

bilgisayar ortamnda yaplabilir. Bu tasarm aamasnda hibir materyal

tketilmeden modeller oluturulabilir. Yine bilgisayar ortamnda; bu

modellerin mukavemeti hesaplanr ve otomatik torna tezghlarna

gnderilerek retimleri salanabilir.

Bu almada, ukurova yresine ait kasaplk pili retimi yapan ve temsil

kabiliyetinde olan bir tarmsal iletmenin yapsal zelikleri belirlenerek bilgisayar

ortamna aktarlmas, bu ortamda yapnn tantlmas, kullanlan donanmlarn

zeliklerinin ve yap iindeki konumlarnn belirlenmesi, yapnn retimde

kullanlmas durumunda ortaya kabilecek sorunlarn giderebilecek bir bilgi

birikiminin oluturulmas amalanmtr. rnek olarak belirlenmi bir iletmenin,

3


15/85

1.GR Srr KKARSLAN

yapsal zelikleri ve ayrntlarnn boyutlu olarak benzetim (simlasyonun)

yaplmas ngrlmtr.

4


16/85

2.NCEK ALIMALAR Srr KKARSLAN

2. NCEK ALIMALAR

2.1. Broiler retimi le lgili Daha nce Yaplm almalar

Donar (1994), yapt almada, Adana ve Mersin illerinde bulunan broiler

iletmelerinin ounluunun (%53) 4.001-8.000 adet/devre kapasiteli kmesler

olduunu belirlemitir. Deerlendirmeye alnan 32 adet broiler iletmesinden 4000

ve daha dk kapasiteli 9 iletmede 175.068 adet, 4.001-8.000 kapasiteli 17 adetiletmede 484.528 adet ve 8.000 ve daha yksek kapasiteli 6 iletmede 664.780 adet

olmak zere toplam 1.324.376 adet/devre broiler bulunduunu tespit etmitir. Broiler

retimi yapan iletmecilerin %71,9unun eitim dzeyinin ilkokul seviyesi olduunu,

iletmelerden ounluunun (%46,9) mesleki deneyim srelerinin 5-10 yl arasnda

olduunu belirlemitir. letmelerde kapasite kullanm oran ortalama %98,3 olup bu

oran iletme byklne bal olarak d gsterdii, bu orann k aylarnda

ykseldiini, yaz aylar

nda ise dtn gzlemlemitir. Yetitirme dnemi (y

ldayaplan devre says) ortalama 5 olarak tespit etmitir.

Can (1996), Trkiye broiler yetitiriciliinde karlalan genel sorunlar u

balklar altnda toplamtr: letme alt yap sorunu: Broiler retiminin

gelitirilmesinde tam btnlemi byk bir iletme modeli tercih edilmeli, yer

seimi sorunu, yerleim plan sorunu, kapasite tayini sorunu, kredi ve tevik sorunu

ile reticinin teknik bilgiye sahip olma sorunu retim sorununun bir alt yap s olarak

deerlendirilmelidir. Broiler salk sorunu: Salkl damzlk seimi, salkl

damzlk yumurta retimi ve salkl civciv retimi salkl broiler retiminde temel

zelliklerdir. Yetersiz ve kullanma uygun olmayan su kaynaklar, yem

hammaddelerinin mantar bakteri ykseklii nedeniyle oluan toksikasyonlar, tam

donanml laboratuar yokluu, broiler retiminde verimlilii azaltmakta ve byk

ekonomik kayplara yol amaktadr. Yem sorunu:Broiler retim maliyetinin %70ini

yem tekil etmektedir. Yem girdisi olan hammaddelerin kalitesi yannda yem temini

sorunu broiler retiminde maliyet artnn yan sra retimin durma riskini de

5


17/85


beraberinde getirmektedir. Pazarlama sorunu: Yurt ii tketimi retimin altnda

gerekletii iin retimde kriz meydana gelmektedir. Bunun iin ihracatn

gelitirilmesi ve tketimin artrlmas gerekmektedir.

Atlgan (2000), Adana li Ak Perde Sistemli Etlik Pili (Broiler) Kmesinde

evre Koullarnn Dzenlenmesi zerine olan aratrmasnda Adana ili ve

evresinde yaygn olarak kullanlan etlik pili retimi yapan ak perde sistemli

kmeslerde, kmes ierisinde evre koullarnn ne lde salandn;

kullanlmakta olan kmesin yap elamanlarndan olan s kayplarn, havalandrma,

s ve nem dengelemesi konularn aratrmtr.

elik (2002) Ankara Koullarnda Uygun Alternatif Kmes Projelerinin

Gelitirilmesi zerine yapt aratrmada, Ankara ilinde bulunan ticari tavukuluk

iletmelerinin yapsal ve fonksiyonel planlama zelliklerini yeterlilik ynnden

aratrmtr. Sorunlar belirlemi ve bulgular sonucunda eitli zm alternatifleri

gelitirilmitir. almasn, Ankarada bulunan eitli tip ve byklkteki 116 ticari

tavuk kmesinde yrtmtr. Aratrmada kmeslerin yapsal ynden

planlamaya esas olacak mevcut durumlar ile ilgili gerekli verileri yerinde elde

etmitir.

Uurlu (1998)nun Konya lindeki Yumurta Tavuu letmelerinde

Kmeslerin Teknik ve Tasarm zellikleri Ynnden Deerlendirilmesi konulu

almasnda Konya ilinde yumurta tavukuluu yapan 49 iletmeden seilen 68 adet

kmesi teknik ve tasarm ynnden deerlendirmitir. Kmeslerde barnak plan ve

ekipman durumu, barnaklarn teknik zellikleri, s ve nem dengesi analizleri ile

sulama, yemleme ve gbre temizleme sistemlerini incelemitir. Genellikle kmes

planlarnn i ve d yap ekonomisi ile iklimlendirme asndan uygun olmad

belirlemitir.

2.2. Broiler (Kasaplk Pili) Yetitiricilii Yaplarnda Planlama Kriterleri

Kmeslerde boyutsal tasarm etkileyen balca kriterler, yrenin iklim

koullar, kmes kapasitesi, yetitirilen tavukrk ve alan istekler, planlama sistemi,

evre koullarnn denetim dzeyi, yap malzemeleri ve kmes ekipmanlar reten

6


18/85


firmalarn nerileridir. Bu kriterlerin gz nne alnarak ncelikle kmes genilii ile

yan duvar ve mahya ykseklii belirlenerek iki boyutlu tasarm yaplmal, daha sonra

kapasitesine gre nc boyut hesaplanmaldr (elik, 2002).

North (1984) tavuk bana alan gereksinimini derin altlkl sistemlerde 0,160

0,180 m2 olmas gerektiini ifade etmitir. Tavuk bana den kmes hacmini iman ve

Okurolu (1982 ) 0. 400 m3 olarak nermektedirler.

7


19/85


2.2.1. Broiler Yetitiricilii Yaplarnda Yap Elemanlar ve Teknik zellikleri

2.2.1.1. Temeller

Temeller binann btn ykn, zerine oturduu zemine ileten yap elemanlardr

(Okurolu ve Yaanolu 1993). Genellikle bir yapnn zemin yzeyi altnda kalan ve

dardan grnmeyen ksmna alt yap, zemin yzeyi stnde kalan ksmna ise st yap

denir. Bir yapnn zemin yzeyi altnda kalan ve alt yapsn oluturan ksm temel olarakadlandrlr (Ekmekyapar 1993 a). Temellerin yaplmasnda ta veya beton kullanlmaldr

(Anonymous 1986). Temel genilii kullanlan temel duvar malzemesine baldr (Alkan

1969 b). Tarmsal yaplarda ta temel duvarlar geniliini Ekmekyapar (1981), kerpi

duvarlar iin 60 cm,ta ve tula duvarlar iin ise 50 cm olarak vermektedir.

Temellerin, zeminin don etkisinden etkilenmemesi iin temel taban donma

derinliinin altnda olmaldr. Zeminin donma derinlii scak ve lk blgelerde 30 cm'den

balayarak souk blgelerde 2 m'ye kadar inebilir. Donma derinlii olarak s

cak ve

l

kblgelerde 5060 cm, souk blgelerde 80120 cm alnabilir (Ekmekyapar 1993 a). Temel

duvarlar, yzey sularnn barnak ierisine girmesini nlemek amacyla doal zeminden 30

50 cm yksekte olmaldr. Temel etrafnda birikecek su drene edilmedii takdirde donma ve

znme olaylar ve suyun yap elemanlar iine girmesiyle duvar byk lde zarar

grebilir. Doal drenaj koullarnn uygun olmad arazi ve eim artlarnda, dren borular

smelin alt yzeyinden daha aada olacak ekilde, temel evresine toprak alt drenaj

ebekesi denmelidir (Okurolu ve Deliba 1987).

Kmesin duvarlarnn altna temel iin dikdrtgen ereve eklinde 20 cm eninde 50

cm derinlikte demirli bir hatl beton dklmelidir. Hatla 14 lk kaln demirlerden

denmelidir. Hatl iin toprak yzeyinin 30 cm altna temel ukuru inmelidir, toprak

yzeyinden 20 cm yksekte su basmas olarak braklmaldr. Temelin bu ekilde kazlmas

halinde iinin de toprakla doldurulmasna lzum kalmayacaktr. Ancak eimli arazilerde

temel iini dzeltilmeli ve gereken yerler toprak ile doldurulmaldr. Baz kmes temelleri

arazi eimi nedeniyle bir metre ykseklie ulamaktadr. Temelde karlkl uzun

8


20/85


kenarlarnda 3 metrede bir kolon, 6 metrede bir de kolon alt 60x100 cm lekli pabular

yaplacaktr. Bu erevenin iine nce 25 cm stabilize bir malzeme dklerek ezilir. Bunun

da zerine ileride beton atlamasn diye zemine hasr elik serilebilir veya betonda derzler

braklr. Dolgu malzemesinin iine 10 metrede bir 100 lk plastik logarlar konularak yine

100 lk PVC pis su borular ile birbirine balanr. Dolgu malzemesi zerine 8-10 cm

ykseklikte dzgn yzeyli bir beton dklr ve temel ksm tamamlanm olur. En nemli

nokta kmesinizin su terazisinde olmasdr. Burada kmes ykanrken % 0,5 lik bir i-

merkezi eim arzu edilir. Kmesinizin uzunlamasna kot fark sfr olmaldr. Kmesinizin

merkezine yerletireceiniz lagarlar ykama suyu tahliyesi iin yeterlidir. Beton dkmeden

nce temel eiminin Nivo ile lmesi gerekir (URL1).

2.2.1.2. Kmes Taban

Kmes Taban alan belirlenirken tavuklarn alan istekler gz nne alnmaldr.

Tavuklarn alan istekleri, tavuun rkna ve yana, planlanma sistemine ve iletmenin

mekanizasyon dzeyine bal olarak deimektedir (Maton et al. 1985).

Kmes taban alan belirlenirken, tavuk performans ve kmes maliyeti arasnda bir

dengenin kurulmas gerekir. Birim taban alannda barndrlan tavuk saysnn fazla olmas,

hayvan bana den kmes hacmini azaltmakta ve evre koullarnn denetimini

gletirmektedir (ztrk ve Olgun 1993).

Broiler yetitiriciliinde kmes taban alan belirlenirken tavuk bana 0. 07 m2

(Tekinel vd 1988), Erensayn (1992) ve Anonymous (1993a) ise 0,08 m2nin yeterli

olacan belirtmektedir.

Kmes taban akllar zerine dklm veya delikli tulalar zerine

svanm betondan yaplabilecei gibi, sktrlm ve yzeyi asfaltlanm topraktan

yaplabilir (ALKAN,1969).

Genellikle kmes taban beton, sktrlm killi toprak, ta, tula veya tahta

yap malzemesiyle oluturulabilir. Tabann beton olmas temizlik ilerini kolaylatrr

Ykamann ve temizlemenin zorunlu olduu durumlarda, beton tabanlarn 1015 cm

byklnde blokaj talar ile denmi bir zemin zerine 715 cm kalnlkta

Grobeton, onun stne 3 cm kalnlkta tesviye betonu dklp, en stnnde 2.5 cm

9


21/85


kalnlnda imento ap ile svanarak yaplabileceini belirtmektedirler. Kmes

tabannn tabi zeminden 2025 cm daha yksekte yaplmas gerektii ve kmes

tabann temizlenmesi srasnda pis sularn akabilmesi iin belirli bir ynde % 5

eim verilmesinin uygun olaca belirtilmitir (Uurlu, 1998).

Bengtsson and Whitaker (1986) ise kmes taban alannn drenaj ok iyi olmal ve

tabana uygun bir yne doru en az % 0. 2 eim verilmelidir. Taban malzemesi kolay

temizlenebilmeli ve kemirici hayvanlara kar dayankl olmas gerektiini vurgulamaktadr.

2.2.1.3. Duvarlar

Tarmsal yaplarda duvarlarn fonksiyonu tayc sistemin statik zelliine

baldr. Duvarlar kmes bnyesindeki fonksiyonel blmeleri birbirinden ayran ve

yapnn zemin zerinde oluumunu salayan elemanlardr. Tayc duvarlar en az bir

tula kalnlnda, blme duvarlar ise yarm tula kalnlnda olmaldr (ne ve

Olgun 1989).

Betonarme kolonlar 3 metre aralkl 2,5 metre ykseklikte dikilmeli ve

zerine de profil makaslar monte edilmelidir. Beton kolonlarn kesiti 30 cm uzunluk

25 cm eninde olmaldr. Kolon iinde kullanacanz 14 lk demirler kolon

ekseninde 6 adet olmal ve 15 cm aralk ile 8 lik demir karelerle balanmaldr. Beton

kolonlarn zerine koyacanz makaslar ve aklar elik olabilecei gibi profil

demirlerden de olabilir. Kolonlarn aras 20 cm eninde briket ile rlmeli, iten ve

dtan perlitli sva yaplmaldr, tek tarafl bir duvarda 4 adet fan boluu braklmal

ancak pencere braklmamaldr (URL2).

Hayvan barnaklarnda duvar ykseklii yrenin enlem derecesine gre

belirlenmelidir. nk gne nlarnn barnaa girme uzunluu yrenin enlem

derecesine bal olarak deimektedir (Olgun, 1997).

Broiler yaplarnda yan duvar ykseklii yrenin iklim koullarna ve

planlama sistemine bal olarak 1. 90- 3.00 m(Balaban ve en 1988), 2. 30-3,25 m

(ne ve Olgun 1989) arasnda olabilmektedir.

10


22/85


2.2.1.4. at

at materyali ve at sistemi, hayvanlarn s gereksinimlerine ve ihtiya

duyduklar hava hacmine dorudan etkili olduundan, hem de dardan gelen (kar,

rzgr) ykleri karladndan, hayvansal yaplarda tasarm aamasnda iyi

hesaplanmas gereken, yap elemandr.

Ekmekyapar (1993 a) ya gre beik at tarm iletmeleri yaplar iin en

uygun ateklidir.

lkemizde eski yllarda ina edilen hayvan barnaklarnn genellikle yma

yap tipinde olduu, ancak son yllardaki uygulamalarda karkas yaplarn

yaygnlat grlmektedir. Karkas yaplarda tayc sistem olarak kafes kiri-

kolon bileimi ya da ereveler kullanlmaktadr. Genellikle kafes kiri- kolon

kombinasyonu yaygn olup, konstrksiyon malzemesi olarak kafes kiriler ahaptan,

kolonlar ise betonarmeden yaplmaktadr. Ancak son yllarda elik kullanmnn

artmas nedeniyle kafes kiri ve erevelerde elik profillerin kullanmnda byk

art gzlenmektedir. zellikle geni aklkl hayvan barnaklarnda elik kafes

kiriler ile betonarme veya elikten yaplan erevelerin kullanlmas emniyet ve

ekonomi ynnden avantajlar salamaktadr (Olgun vd 1997).

Tarmsal yaplarda en nemli yap eleman atdr. nk at, evre

koullarnn denetiminde en nemli fonksiyonu gren, inaat ve bakm en pahal

olan bir yap elemandr. Tarmsal yaplarda asma at sistemleri genellikle sistemleri

genellikle iki eimli beik at eklinde yaplrlar. Bu tip atlarn inaatnda,

zellikle geni aklklarn rtlmesinde kafes kiriler yaygn olarak kullanlmaktadr

(Balaban ve en 1984 ).

at eimi, yrenin iklim koullarna ve kaplama malzemesine gre

belirlenmelidir. at eiminin fazla olmas, at boluunu, hacmini ve yap zerine

gelecek rzgr ykn azaltr ancak kar ykn arttrr(elik, 2002). ne ve Olgun

( 1989 ), lkemiz koullarnda hayvan barnaklar iin en uygun at eiminin 17-23

arasnda olmas gerektiini belirtmektedirler. Kmeslerde at eimini Wicklen et al.

( 1985 ) 22.5, Czarick and Tyson (1990) 18.5 ve Olgun (1997) 18 olarak

nermektedirler.

11


23/85


at hem rten hem de izolasyonu salayan sandvi panellerden olumaldr.

Alternatif olarak 10 cm izocam veya 6 cm strafor da kullanlabilir ancak her iki

malzemenin zerine ayrca bir sa rt ve altna da bir branda kullanlmas

gereklidir. zolasyon malzemesi yazn scaktan knda souktan korunmay

salamaldr. Bu nedenle kmesin at izolasyonu kn yakt yaznda elektrik

tasarrufu salayarak geri kazanm salamaldr. Ayn zamanda kmesin temizlii

asndan atdaki branda son derece kullanl olmaldr. atda en az 100 cm saak

olacakekilde makaslarn st ucunu uzun braklmaldr (URL3).

2.2.1.5. Kap ve Pencereler

Kmeslerde toplam pencere alan, toplam taban alann %5-25 i arasnda

olmaldr. Scak yrelerde bu yzde st limite(%25)kadar alnabilir. Pencerelerin yaz

ve k aylarnda kullanm biimi farkl olacandan, genelde stten alan vasisdas

pencere kullanm doru olur. nemli bir dier konu ise kn kmes ii hava

deiiminde pencerelerden de yararlanlyorsa pencereden giren souk hava hibirekilde hayvanlar zerine dorudan gelmemeli, kmes iinde bir miktar sndktan

sonra hayvanlara gelmemelidir (Tekinel vd 1989).

Kmeslerde kap genilikleri gnlk ilerin elle yrtlmesi durumunda 75-

110 cm, makine ile yrtlmesi durumunda ise 240- 350 cm arasnda planlanmal.

D kaplar 90 cm' den dar olmamaldr. Kap ykseklii ise 200 cm alnabilir

(Okurolu ve Deliba. 1986, ne ve Olgun 1989 ). Kaplar kmesin ksa

kenarlarnda planlanmal, mmkn olduu kadar rzgar alan cepheyeyerletirilmemelidir ( Kalpalp 1985, Bengtsson and Whitaker 1986).

Tarmsal yaplarda kaplar fonksiyonlarna gre tek veya ift kanatl veya

srgl olarak yaplr. Tek kanatl kaplarn genilikleri genellikle 90-100 cm,

ykseklikleri 190-200 cm arasndadr. Srgl kaplar ise makara veya rulman

zerinde yatay olarak ileri geri srlebilen kaplardr. Srgl kap genilii genelde

3 m olarak alnr (Balaban ve en, 1978).

12


24/85


Kmeslerde pencerelerin aydnlatma ve havalandrma olmak zere iki

fonksiyonu vardr. Genilii fazla olan kmesler kuzey- gney dorultusunda

ynlendirilmeli, pencereler dou- bat cephelerine eit aralklarla ve ayn byklkte

dzenlenmelidir. Kmeslerde vasisdas tipi pencereler tercih edilmelidir (Olgun 1991,

Anonymous 1997a).

2.2.2. Broiler Yetitiricilii Ekipman Planlama lkeleri

2.2.2.1. Yem Depolam Yaps

Yem depolama yapsnn bykl tavuk saysna ve yemlerin iletme

bnyesindeki retim durumlarna bal olarak deimektedir. Yem depolama yaplan

planlanrken gnlk yem tketimi esas alnr ve hesaplamalarda yemin hacim arl

0. 65 t/ m3 olarak kabul edilebilir (Balaban ve en 1988).

Bengtsson ve Whitaker ( 1986 ), yemlemenin mekanik olarak yap

ld

iletmelerde her tavuk iin 0. 0035 m2' lik yem depolama alannn dnlmesi

gerektiini belirtmektedirler. iman ve Okurolu (1982 ) ise 1000 tavukluk bir

iletme iin 5.0 m2'lik alann yem depolanmas iin yeterli olabileceini

bildirmektedirler.

2.2.2.2. Yemlik Gurubu

Maton ve ark.(1985), yer tipi kmeslerde kullanlan yemleme sistemini

aada verildii gibi yemlik tipine ve yem tama ekline bal olarak drt grupta

toplanmtr. Kablo tayc sistemle doldurulan kap yemlikler: Yem silosundan

beslenme nitesine gelen yem, beslenme nitesi iinden geen diskli sonsuz zincir

sistemi rezerv knda bir boru ierisinde hareket ederek yemi yemliklere tar.

Sistemin hareketli bir elektrik motoru vastas ile salanr ve sonsuz zincir sistemi ile

yem tekrar beslenme nitesine geldiinde sistem otomatik olarak veya el yardmyla

13


25/85


durdurulur. Burgu vastasyla doldurulan kap yemlikler : Kmes ierisinde bir veya

birka sral olarak yerletirilmi yem kaplar, ilerinde spiral (helezon) bir burgu

bulunan borularla birbirine balanmlardr. Beslenme nitesinden burgu yardmyla

alnan yem yemliklere datlr ve en sondaki yemlik dolduu zaman, bir anahtar

yardmyla sistemin hareketi durdurulur. Yem arabas ile doldurulan oluklu

yemlikler: Yemliklerin yannda bulunan ray zerinde hareket eden yem arabas ile

yemliklere yem datlr.

Zincir sistemi ile doldurulan oluklu yemlikler : Kmese sonsuz sistemi ile

alan oluklu yemlikler, bir beslenme nitesinin altndan geecek ekilde

yerletirilirler. Silodan beslenme nitesine gelen yem, yemlik ierisine yerletirilmi

ve bir elektrik motorundan hareket alan sonsuz zincir sistemi ile yemliklere datlr.

Yemlikler kolay doldurulabilir, kolay temizlenebilir, yem zayiatn asgari

dzeyde tutulabilir, ilerine hayvanlarn giremeyecei ekilde olmaldr. Ayrca,

ilerine hayvanlar tarafndan yataklk materyali bulatrlmayacak ekilde, fakat

rahata yem yiyebilecekleri ykseklikte dzenlenmelidirler. Bugn farkl ihtiyalara

gre yaplm ok eitli yemlik tipleri bulunmaktadr. Bu ekipmanlarn otomatik

olanlar hem igcnden tasarruf salarlar, hem de yemi temiz ve taze zellikte

tutarlar. Ancak bu otomatik ekipmanlarn kullanlabilmesi iin, elektrik kesilmelerine

kar iletmede jeneratr bulunmas zorunludur (URL4).

Alkan (1969 a), yemlik ihtiyac hesaplanrken, her bir tavuk iin belli bir

yemleme uzunluunun dnlmesi gerektiini ve tavuklar iin yemleme

uzunluunu ise 10-12 cm olarak nermekte ancak tavuklarn yemliin her iki

tarafndan yem yedikleri durumda ise yemleme uzunluunun 5-6 cm olmas

gerektiini bildirmektedir. Spratt (1993) ise tavuklar iin tek tarafl yemleme

uzunluunu 10 cm olarak nermektedir. Charles ve ark. (1994), yem israfn nlemek

iin yemliklerin derin ve aada olmas gerektiini savunmaktadrlar. Maton ve ark.

(1985), oluklu yemliklerin yerden 20 cm yksee yerletirilmesini ve tavuk bana

ise 10 cm'lik bir uzunluk braklmas gerektiini bildirmektedirler. ap 33 cm olan

burgulu otomatik kap yemliklerden ise canl arl yaklak 1.5 kg olan 100 tavuk

iin bir yemlik nerilmektedir (Anonymous 1994 a).

14


26/85


Yemliklerin kmes ierisindeki yerleim dzeni ve kmes tabanndan olan,

ykseklii ile tavuk bana yemleme genilii, kmesteki her bir tavuun

yemliklerden eit oranda yararlanabilmesi ve yem kaybnn en aza indirilebilmesi

ynnden byk nem tamaktadr. Genilii 10 m' ye kadar olan kmeslerde,

binann uzunluu boyunca 2 yemlik hatt, 10- 12 , m' ye kadar olan kmeslerde 3

yemlik hatt ve daha geni kmeslerde 4 yemlik hatt yeterli olmaktadr. Yemliklerin

kmes tabanndan olan ykseklii tavuun yana gre ayarlanmal, genel bir ifade

ile hayvann srt ile ayn seviyede olmaldr. Uzun yemliklerde tavuk bana

yemleme genilii 0- 14 gnlk ya iin 2. 53. 0 cm, 15- 42 gnlk ya iin 4. 5-

6.0 cm ve 43. gnden sonra 7.5- 8. 0 cm arasnda dnlmelidir. Yuvarlak

yemliklerde ise bu deerlerin 2/3' si yeterli olmaktadr (Erensayn 1992 ).

2.2.2.2.1. Otomatik Bantl Yemlik

Bu yemlikler, hayvanlarn yem yiyebilecekleri askl bir tava, taban veya

oluktan ibarettir. Otomatik yemliklerin eitli firmalarca imal edilmi deiik tipleri

bulunmaktadr. Kafes ve yer sistemlerinde kullanlabilir, her zaman hayvanlara taze

temiz yem salanmas avantajna sahiptirler. Her ya dneminde hayvanlara yeterli

miktarda yemlik alan salanmaldr. 0-6 haftalk civciv bytme dneminde, uzun

yemliklerde hayvan bana 5 cm yemlik alan hesaplanr (URL5).

2.2.2.2.2. Ask

l

Yemlik

Askl yemliklerde 2040 cm apl bir silindir ksm ile bu silindirin, zerine

oturduu yine daire eklinde derince bir tabla ksm vardr. stten konan yem,

silindirin alt ile tabla arasndaki boluktan akar. Bu yem hayvanlar tarafndan

tketilip seviyesi dtke yemin akmas da devam eder. Bu yemlikler tavana

aslrlar ve ismini de buradan almlardr. Bu yemliklerin doldurulmas iin yem

arabalar kullanlr (URL6).

15


27/85


2.2.2.2.3. Spiral Yemlik

ekil 2.1. Spiral Yemlik

Burgu vastasyla doldurulan kap yemlikler: Kmes ierisinde bir veya birka

sral olarak yerletirilmi yem kaplar, ilerinde spiral (helezon) bir burgu bulunan

borularla birbirine balanmtr. Besleneme nitesinde burgu yardmyla alnan yem

yemliklere datlr ve en sondaki yemlik dolduu zaman, bir anahtar yardmyla

sistemin hareketi durdurulur (ekil 2.1.) (Uurlu, 1998).

2.2.2.3. Suluk Grubu

Tavuklarn tkettikleri yemin 23 kat suya ihtiyalarnn bulunmas, suyun

ve suluklarn nemini gstermektedir. Kullanlan su donanmlar ve suluk sistemleri

suyu temiz tutabilmeli, kolaylkla temizlenebilmeli, mmkn olduunca etrafa su

16


28/85


sramasn nleyebilecekekilde olmal ve scak havalarda suyu serin tutucu, souk

havalarda da suyu donmaktan koruyucu zellikte olmaldrlar. Suluklarn temiz

tutulabilmesi, su sramasnn nlenmesi ve altln slanmamas iin, suluk

yksekliinin hayvanlarn omuzlar hizasnda tutulmasna dikkat edilmelidir (URL7).

lk 1-2 hafta iinde 100 civciv iin 4-5 litrelik bir civciv suluu hesaplanr. 2-

6 haftalk yata oluk suluklarda hayvan bana 1-1.5 cm suluk mesafesi hesaplanr. 6-

10 haftalk yata hayvan bana oluklu suluklar iin 2 cm, 10-20 haftalk yata da

2.5-3 cm hesaplanr. Askl yuvarlak otomatik suluklar kullanlyorsa, 100 hayvan

bana bir suluk yeterlidir (URL9).

2.2.2.3.1. Damlatcl Suluk

Gernat ve Adams (1990), damla suluklarda su israf ve kirlenmenin

azaltldn, her damlann tavuklar tarafndan tketilmesini salayan aktif bir sistem

olmas nedeniyle, bu sistemin tavukulukta kullanlmasnn dier sulama sistemlerine

gre daha uygun olduunu bildirmektedirler (ekil 2. 2.).

Damlalkl suluklar bir haftalk yatan nce kullanlmazlar. Bu suluklar,

hayvann gagasnn temas ile su damlama esasna gre alrlar. Damlalkl

suluklar, kafes sisteminde yaygn olarak kullanlan suluklardr (URL8).

17


29/85


ekil 2.2. Damlatcl Suluk

2.2.2.3.2. Otomatik Suluk

Yaygn olarak kullanlan suluk tipidir (ekil 2. 3.). Yuvarlak suluklar depolu

yar otomatik, ya da bir depoya su borusu hatt ile bal olarak tam otomatik tipte

olurlar. Yuvarlak suluklar arasnda en ok kullanlan askl suluklardr. Askl

suluklar at sistemine veya tavana aslan plastik veya metalden yaplm yuvarlak

suluklardr. Bal olduklar ip veya zincir, uzatlp ksaltlarak yerden ykseklikleri

ayarlanabilir (URL10).

18


30/85


ekil 2.3. Otomatik Suluk

2.2.2.4. Istma

Yetitirme odalar ve kmeslerin stlmasnda kat (Odun, kmr v.b.), sv

ve gaz yaktlar (Petrol rnleri) ve elektrikle alan sobalar, LPG' li radyanlar ve

enfraruj lambalar kullanlabilir.

LPG' li radyanlar ve enfraruj lambalar, yalnzca hayvanlarn bulunduklar

seviyedeki havann stlmasnda kullanlrlar. Bu nedenle radyan ve enfraruj

lambalar, hayvanlarn ok geni alana dalmalar nlenecek biimde ve belirli

ykseklikte engellerle evrilmi yetitirme blmelerinin merkezine ve yerden

ykseklikleri ayarlanabilecek biimde aslrlar. Hayvanlar radyan ve lambalarn

altndaki scak blgede aktivitelerini srdrrler. Yemlik ve suluklar radyan ve

lambalarn evresine yerletirilir.

Barnaklarda i ortam havasnn stlmasnda sobalar yaygn olarak kullanlr.

Souk d ortam havas, sobalarla stldktan sonra barnak ortamna gnderilir.

Barnak ierisinde tekdze bir scaklk dalmnn salanabilmesi iin, stlan

havann barnak ierisine datlmasnda hava kanallarnn kullanlmas nerilir.

Daire, dikdrtgen ya da kare kesitli olabilen hava datm kanallar ahap ya da

plastik malzemeden yaplabilir.

19


31/85


letme ekonomisi bakmndan barnaklarda gereksinim duyulan s ve bunun

iin yakt miktarlarnn bilinmesi gerekir. Bunun iin kullanlan yaktn alt s deeri

ile sobalarn yakt tketim deerleri ve verimlerinden yola klr. Bu nedenle bu

sobalarn ortama kazandracaklar snn, glerine edeer miktarda olaca

dnlebilir (Ylmaz, 2005).

2.2.2.5. Havalandrma ve Soutma

Hayvan barnaklarnda evre denetimi amacyla uygulanan havalandrma,

doal ve yapay havalandrma olmak zere iki balk altnda toplanr. Barnaktaki

kap, pencere ve baca gibi aklklarla yaplan havalandrma doal havalandrma,

fanlarla yaplan havalandrma ise yapay (Mekanik) havalandrma olarak tanmlanr.

Bu havalandrma yntemleri, aada ayrntl olarak aklanmtr (Ylmaz, 2005).

Lindley, J. A., J. H. Whitaker (1996) a gre, havalandrma dardaki hava ile

ierideki havann sirklasyonunu salayarak evresel faktrleri kontrol eden bir

yntemdir. Bu evresel faktrler;

Hava ss

Nem seviyesi

Yzeydeki nem younlamas

Homojen hava ss dalm

Hayvanlar stne gelen havann akm

Koku ve gaz konsantrasyonu

Hastalk oluum seviyesi

Havalandrma kmeslerde evre kontrolnn salanmasnda nemli

parametrelerden birisidir. Yeterli bir havalandrmann salanabilmesi iin iyi

planlanm bir havalandrma sistemine gereksinim duyulur. Kmeslerde

havalandrma sistemi, tm yl boyunca d hava koullarndaki deiime bal olarak

gerekli temiz havay kirli kmes havas ile deitirebilmelidir. Bu nedenle

kmeslerde yeterli bir havalandrma sisteminin planlanmasnda ncelikle

havalandrma kapasitesinin bilinmesi gerekir (Olgun ve elik, 1997).

20


32/85


Tavuklarn bol ve temiz havaya ihtiyalar vardr. Havalandrma srasnda

ortaya kan kmes ii hava akmnn tavuklar etkilemeyecek derecede olmas

gerekir. Ancak, s kaybn artrmas nedeniyle, scak havalarda hava akmlarnn

tavuklar rahatlatt, souk havalarda ise ttnn bilinmesi gerekir. Bu nedenle,

scak havalarda kmes ii hava akm, scakln iddetine gre artrlmal, souk

havalarda ise tavuklar zararl hava akmlarndan korunmaldr (Mutaf, 1976).

2.2.2.5.1. Doal Havalandrma

Tarmsal yaplarda, bina iinde ortaya kan fazla s, nem ve zararl gazlarn

oluum hzlarna paralel olarak yapdan uzaklatrlmalar iin yararlanlan balca

yntemlerden biride havalandrmadr. Havalandrma yoluyla scaklk ve nem arzu

edilen dzeyde tutulabildii gibi, zararl gazlarn dar atlmas sonucunda ortamn

havas salk ynnden de uygun duruma getirilmi olur. Bu durum salk koullar

ve verim ynnden olumlu etkiler yapar. Bunun dnda zellikle hayvan

barnaklarnda, hayvanlarn ortama verdikleri su buhar, yeterli bir havalandrmasalanamam ise, yap elemanlar yzeylerinde ve ilerinde younlar. Younlaan

bu su buhar zamanla elemanlarn rmelerine ve yaltm zelliklerini

kaybetmelerine neden olur. Bu gibi yaplarda s kayb artar, yapnn servis mr ise

azalr(Balaban, A. ve en, E., 1979).

Barnaklarn fan yada mekanik cihazlar kullanlmadan havalandrlmas

sklkla doal havalandrma olarak adlandrlr (Lindley, J. A., J. H. Whitaker 1996).

Doal havalandrmada barnak ierisindeki kirli havann d ortama atlmasve temiz d ortam havasnn barnak ierisine alnmasnda iki etmenden

yaralanlmaktadr. Bunlardan birisi rzgr, dieri barnak ii ve d ortam havas

scaklk farkdr. Dolaysyla doal havalandrmada, mekanik havalandrmadan farkl

olarak, hava akm oluturmak iin herhangi bir mekanik enerji girdisine gerek

duyulmaz ve ilk yatrm giderleri daha dktr (Ylmaz, 2005).

Doal havalandrma ok scak olmayan lman iklim blgelerinde yeterli

olabilir. Isnan havann genleerek ykselmesi esasna gre alandoal

21


33/85


havalandrma, evre scaklnn ar boyutlara ulat blgelerde yetersz kalabilir.

Bu blgeler iin kmeslerde uygulanabilecek havalandrma ilk yatrm giderleri fazla

olmasna ramen mekanik yolla olandr ( Ernest, 1995)

Havalandrma debisi, barnak ii ve d ortam scaklk fakna, rzgrn hz ve

ynne, yakn evrede bulunan tepe, aa ve bina gibi engeller ile barnaktaki hava

giri-k aklklarnn tasarm ve yerleimine baldr. Barnaklar iin doal

havalandrma sistemleri tasarmlanrken bu iki etmenin birlikte hareket edecei bir

dzenlemenin yaplmas gerekir (Ylmaz, 2005).

klim koullarnn uygun olduu blgelerde, uygun biimde tasarmlanm bir

doal havalandrma sistemi, geleneksel tekniklerle tasarmlanm yapay (Mekanik)

havalandrma sistemlerinden daha baarl sonular verebilir. Doal havalandrmal

barnaklarda at eiminin 20 dereceden az olmamas nerilir. at eiminin bu

deerden dk olmas durumunda, barnak ierisinde snan havann, atnn en

yksek ksmna(at mahyasna) yerletirilen hava k bacasna ynlenmesi ve

dar kmas zorlar. Bunun sonucu olarak da havalandrma debisi der. atnn

alt yzeyinin dzgn olmamas, havalandrma debisini azaltan dier bir nedendir

(Ylmaz, 2005).

Ilman iklim (lk hava) koullarnda rzgarn doal havalandrmadaki

ilikisinin arttrlabilmesi iin, barnak yan duvarlar zerine yerletirilecek hava giri

akllarnn yeterince byk olmas gerekir (en az 11,5 m). Bylece dk rzgarl

koullarda bile barnak ierisinde yeterli havalandrma salanabilir. Souk havalarda

rzgarn hayvanlar zerinde yarataca olumsuz etkinin nlenebilmesi iin, yan

duvarlar zerindeki hava giri aklklar kapatlmaldr (Lindley, J. A., J. H.

Whitaker 1996).

Hava giri deliklerinin yapnn tek veya ift cephesinde tertibi, ounlukla

yapnn geniliine, hkim rzgr istikametine ve hayvanlarn barnak iindeki

yerletirilme ekline baldr. Ancak, geni ve hayvan says fazla olan barnaklarda

giri deliklerinin, yapnn her iki uzun cephesi boyunca uygun aralklarla

yerletirilmesi olumlu sonular vermektedir. Dier canllarn bina iine girmelerine

olanak vermemek iin hava giri deliklerinin azlan, telle kapatlmaldr(Balaban, A.

ve en, E., 1979).

22


34/85


2.2.2.5.2. Yapay (Mekanik) Havalandrma

Mekaniksel havalandrmada hava akm mekanik enerji ile salanr. Temiz

havann bina ierisine alnmas, hava giri deliklerinden veya fanlar (aspiratrler) ile

olur. Kirlenmi havann atlmasnda ise yalnzca fanlar kullanlr(Balaban, A. ve en,

E., 1979).

Barnaklarda uygulanan doal havalandrma, evre denetimi asndan ou

kez yeterli olmayabilir. Bu durumda yapay havalandrma sistemlerine gerek duyulur.

Fanlar, mekanik havalandrma sisteminin kalbi durumundadr. Uygun biimde

alan fanlar barnak ii ve d ortam arasnda bir basn fark (Statik basn fark)

yaratr. Bu basn farkna bal olarak barnak ile d ortam arasnda bir hava akm

meydana gelir (Ylmaz, 2005).

Yapay havalandrma yntemleri barnak ierisinde oluturulan basnca bal

olarak grupta incelenebilir. Bunlar aspirasyonlu (Negatif basnl), vantilasyonlu

(Pozitif basnl) ve kombine (Ntr basnl) tip olarak isimlendirilebilir (Lindley, J.A., J. H. Whitaker 1996). Ylmaz (2005), almalarnda yapay havalandrma

eitlerini aada yer ald gibi aklamtr.

Aspirasyonlu havalandrma ynteminde barnak ierisindeki kirli hava

fanlarla (Aspiratrlerle) d ortama atlr. Bu srada barnak iersinde bir negatif

basn oluur. Barnak ierisinde oluan bu dk basn nedeniyle d ortamn taze

havas, hava giri aklklarndan barnak ierisine hareket eder.

Vantilasyonlu havalandrma ynteminde d ortamn taze havas fanlarla(Vantilatrlerle) barnak ierisine baslr ve ieride pozitif basn oluturulur. Oluan

bu yksek basncn etkisi ile i ortamn kirli havas, hava k aklklarndan d

ortama atlr .

Kombine tip havalandrma ynteminde ise aspiratr ve vantilatrler Birlikte

kullanlr. Aspiratrlerle i ortamn kirli havas barnak dna atlrken, temiz d

ortam havas vantilatrlerle barnak ierisine baslr. Hayvan barnaklarnda fazla

yaygn olmayan bir havalandrma yntemidir. Barnak ierisine giren taze havann

23


35/85


ieride tm alanlara dalmas, kullanlan fanlarn boyutlar, bunlarn barnaktaki

yerleim ekli, taze hava giri aklklarnn boyutlar, yerleim ekli ve dalmlar

ile yakndan ilikilidir .

Barnaklarda fan ve hava giri-k aklklarnn yerleimi barnan

geniliine baldr. Genilii 12 metreye kadar olan barnaklarda fanlar bir uzun

duvar zerine tek sral olarak, genilii 12 metreden fazla olan barnaklarda ise, iki

uzun duvarlar zerine iki sral olarak yerletirilir. Havalandrma sisteminin grevini

yerine getirebilmesi balamnda taze hava giri aklklarnn boyutlar olduka

nemlidir. Bu aklklarda havann giri hznn taze havann tm barnak ierisine

dalabilecei kadar yksek, ancak ierideki hayvanlar olumsuz ynde

etkilemeyecek kadar dk olmas gerekir. Taze havann barnak tavanna yakn

blgeden girerek tavana doru ynelecei biimde aklklarn yerletirilmeleri, k

aylarnda hayvanlarn melerinin nlenmesi bakmndan nem tamaktadr

(Ylmaz, 2005).

2.2.2.6. Ortamda klimlendirme

Pad yapmnda ahap, kt, metal, mineral, cam ve son yllarda plastik ve

imento gibi malzemeler kullanlmaktadr. Her ne kadar kt ve ahaptan daha uzun

mrl ve bozulmalara kar daha dayankl materyaller bulunsa bile, bunlarn ou

suyun yzey zerinde dalmn kolaylatracak zellikte deildir. Bu tr yzeylerde

su damlalar dalmadan aa doru hareket eder, dolaysyla daha kk bir slak

yzey alan oluturur (Ylmaz, 2005).

24


36/85


ekil 2.4. Sulama Deposu

Sert padler, polivinilklorid (PVC), rmeyi nleyen kimyasallar emdirilmi

kat ya da imento ile kaplanmeker kam, eker pancar, zeytin ve zm posas

gibi organik at

klardan yap

l

rlar. PVC padler, hem kar

ak

l

hem de apraz ak

l

konfigrasyonlarda tasarmlanrken, kt padlerde apraz ak tercih edilmektedir.

Bu padlerin kalnlklar 1030 cm arasnda deiir. Birim yzey alan bana fiyatlar

tala yada yonga padlere kyasla daha pahaldr. Ancak, bu padlerde daha yksek

hava hzlar uygulanarak daha yksek pad etkinlii salanabildii, dolaysyla daha

kk pad yzey alanlarnda daha fazla soutma salanabildii bildirilmektedir.

Ayrca bu padler, her yl deitirilmesi nerilen aspert yongas padlere kyasla daha

uzun mrldrler (Ylmaz, 2005).

2.2.2.7. Aydnlatma

Tarmsal yaplar planlanrken yeterli bir aydnlatmann salanmasna

allmaldr. Zira, binalar ierisindeki bir ok gnlk ilerin yaplabilmesi iin

yeterli aydnla gereksinim duyulur. Aydnlatma iddeti, iin kapsamna baldr

(Balaban, A. ve en, E., 1979).

25


37/85


Yaplarda ncelikle doal aydnlatmadan yararlanmaya allmaldr.

Gndzleri pencerelerden binaya giren doal n iddeti ve miktar, pencere

alanlarnn artmasyla artar. Ancak bu durumda souk mevsimlerde ve geceleri ortaya

kacaks kayplar byk olacaktr(Balaban, A. ve en, E., 1979).

erisinde geceleri de allan servis binalarnda, hayvan barnaklarnda ve

konutlarda yapay aydnlatmaya gerek vardr. Bunun dnda gndzleri doal ktan

yararlanamayan binalarn baz ksmlar da yapay yolla aydnlatlr. Bu yolla yaplacak

aydnlatma doal aydnlatmada olduu gibi yapnn eit ve fonksiyonuna gre deiir

(Balaban, A. ve en, E., 1979).

evre etmeni olarak aydnlatma ileminin (Ik kalitesi ve klanma

sresinin) hayvanlarn geliim, salk ve verimleri zerine etkileri konusunda youn

almalar yaplmaktadr. Uygulamaya aktarlabilecek sonulara daha ok kanatl

yetitiriciliinde ulalabilmitir. Iklanma sresinin tavuklarda cinsel olgunluk ya

zerindeki etkisi ile aydnlatma iddetinin tavuklarda neden olabildii yamyamlk

hastal (Cannibalizim) buna rnek gsterilebilir (Ylmaz, 2005).

Spratt (1993), tavuklar iin minimum aydnlatma sresini 14 saat ve iyi bir

verim seviyesi iin karanlkta kalma sresinin 10 saatten daha fazla olmamasgerektiini bildirmektedir. Charles ve ark. (1994) 18 haftadan sonraki dnemlerde

tavuklar iin aydnlatma sresini 17 saat veya scak mevsimlerde ise 18 saat

olabileceini ve aydnlk iddetinin de 10-20 lks arasnda olmas gerektiini

belirtmilerdir.

Gne nlarnn herhangi bir blgedeki bina yzeyleri ile yapt a,

mevsimlere ve gnn saatlerine bal olarak deiir. Bu nedenle, bina iinin souk

mevsimlerde gne nlarndan yeterince yararlanmas ve scak mevsimlerdekorunmas amacyla klandrma yzeylerinin yerinin ve boyutlarnn ok iyi

seilmesi gereklidir (Balaban, A. ve en, E., 1979).

26


38/85


2.2.2.8. Jeneratr

Kullanlacak olan jeneratr otomatik olmal, elektrik kesildiinde mdahaleye

gerek kalmadan devreye girebilmeli ve her bir kmes iin 20 kW lk jeneratr tercih

edilmelidir (URL11).

27


39/85

3. MATERYAL VE METOT Srr KKARSLAN

3. MATERYAL VE METOT

Bu blmde, Adana ilinde lm ve gzlemlerin yapld broiler

yetitiricilii yapan iletmelerin yapsal ynnden zelikleri ve bu iletmelerin

kulland ekipmanlarn incelenmesinde kullanlan lm ve gzlem teknikleri

hakknda bilgi verilmitir. Bunun yan sra lm ve gzlemler neticesinde rnek

olarak seilen iletme hakknda da bilgiler yer almaktadr.

3.1. Materyal

Adana ili snrlar ierisinde faaliyet gstermekte olan firmalar ait etlik pili

retimi yapan ve temsil kabiliyetinde olan 20 barnak konu zerinde alan, l Tarm

Mdrl teknik elemanlar yardmyla belirlenmi, bu barnaklar yerinde

incelenmi ve gerekli etdler yapldktan sonra anket uygulanarak yapm zelikleri

ortaya konulmaya allmtr. Aratrma materyali Adanada Akkap da kurulmu

olup 13500-15.000 kapasite ile kullanlan, 54.65 m uzunluk ve 10.47 m geniliinde,

(ekil 3.1 ) dou-bat uzun eksen ynl, tek katl, derin altlkl, evoporatif

havalandrma, spiral yemlik, nipel suluk sistemli, radyan stmal, silolu ve bu

ekipmanlarn kontrol edilmesine olanak salayan otomasyon sisteminin bulunan

barnaktr. Barnaa broilerlerin konulduu zamanlara da, lm oranlarnn iftlik

alanlarnca verilen bilgiye gre %1-1. 5ler civarnda olmas barnan bir ok

ynden uygun bir barnak olduunu gstermektedir.

Aratrma materyali barnaa ait gney ve kuzey cephe grnleri ekil

3.1de yaplan almalar sonucunda ortaya kan 3 boyutlu grnts ekil 3.2-ve

ekil3.3de verilmitir.

28


40/85


ek

il3.1.

KmesPlan

ekil 3.2. Kmes Plan

29


41/85


ekil3.3.

BarnaaAitGnev

eKuzeC

eheGrnleri

ekil 3.4. Barnaa Ait Gney ve Kuzey Cephe Grnleri

30


42/85


ekil 3.5. Barnaa Ait D Cephe Grn-1 3D- Dzgn grnml

ekil 3.6. Barnaa Ait D Cephe Grn-2 3D- Dzgn grnml

31


43/85


3.1.1. Broiler Yetitiricilii Yaplan Hayvansal retim Yapsal zellikleri

3.1.1.1. Temel

Kmeste yaplan incelemeler sonucunda ve alan iinin verdii bilgiler

nda temel derinlii 50 cm, su basma derinlii ise 25 cm olarak belirlenmitir.

Temel malzemesi olarak temelin tamamnda beton malzeme kullanlmtr (ekil 3.

5)

ekil 3.7. Su basma ykseklii

32


44/85


ekil 3.8. Bar

nak Dou- Bat

kesitleri

ekil 3.9. Barnak zemin kesiti

33


45/85


3.1.1.2. Kmes Taban

Kmes tabann 15 cm ta blokaj zerine, 10 cm grobeton yaplmtr. Taban

eiminin %1 olduu grlmtr. Kmese canl materyal girii olduunda ise 5 cm

altlk serilmi ve altlk materyali olarak eltik kavuzu kullanlmtr (ekil 3. 6, ekil

3. 7).

3.1.1.3. Duvarlar

Duvarlar 20x20x40 cm ebatlarnda beton briketten rlm olup ieriden ve

dardan 1 cm kalnlnda imento harc ile sva yaplmtr. Duvarlar arasnda yer

alan kolonlarn mesafeleri farkl olduundan duvar genilikleri de yap ierisinde

birok yerde farkllk gstermektedir (ekil 3.5 ve ekil 3.6). Birer sra boluk

braklarak iki kolon arasnda yer alan duvara uzun ekseni boyunca birer pencere

konmutur. Duvarlar

n at

ile birletii st k

sma beton hat

l yap

lm

ve hibirboluk braklmamtr. Duvarlarn boyutlu izimleri dzgn grnml (smooth)

hali ekil 3.8. de telkafes (wireframe) hali, alma yaplr iken program ekrannda

grnen hali ekil 3.9. da

ekil 3.10. Duvarlar 3D- Dzgn Grnml

34


46/85


ekil 3.11. Duvarlar 3D- Telkafes Grnt

3.1.1.4. at

at ift eimlidir (beik at). rt malzemesi olarak oluklu tip sac malzeme

kullanlmtr. rt malzemesi altna kmeste s yaltmn salamak amac ile 5

cmlik izocam ve izocamn sarkmasn nlemek amac ile 2 mmlik naylon malzeme

ile alt yzey kaplanmtr (ekil 3.10.). at yzeyinde younlama olmad

grlmtr. at detaylarn ekil 3. 11. de verilmitir. ekil 3.12. de ise atnn

telkafes hali grlmektedir.

ekil 3.12. at ve at rt malzemesi

35


47/85


ekil 3.13. Kmes detaylar

ift eimli atlar ok fazla maliyet gerektirmemesi ve kolay konstrksiyon

inas nedeniyle, barnaklarda en yaygn olarak kullanlan at tipidir. ift eimli

atlar normalde bir merkezi srt olan ve her iki tarafa eimi olan yaplardr. Bu

zeliklerinden dolay kafes aklklarnn 7 ve 8 mden daha byk olmasna olanak

salar. Hafif eimli beik atlar rzgra kar en dayankl at tiplerinden biridir

(Atlgan, 2000).

36


48/85


ekil 3.14. at 3D- Telkafes Grnt

3.1.1.5. Pencereler

Aratrmann yapld barnakta Pencereler 150x75 cm boyutlarnda olup

zeminden 125 cm yksekte olacakekilde konumlandrlmlardr. Pencereler demir

profilden (4x4 cm) yaplm olup pencerelerde cam malzeme kullanlmaktadr.

Pencereler aldnda dardan hastalk bulatrabilecek veya broilerlere zarar

verebilecek hayvanlarn, ieri girmesini nlemek amac ile camlara tel kafes

taklmtr.

Tekinel vd. (1989).kmeslerde pencere alan toplam, blgenin iklim zelliine

gre taban alann %5-25i arasnda deiir, gerekenden fazla pencere alan

braklmas s kaybn ve inaat maliyetini arttraca gibi az braklmas ise kmes

ierisinde yeterli aydnlatmay salayamamakta olduunu belirtmektedir. Aratrma

yaptmz materyalde ise pencere toplam alan 11.25 m2 olup kmes taban alan 530

m2 dir. Bu durumda pencere alan taban alannn %2sini oluturmakta olup Tekinel

vd. (1989)in kriterlerine gre, olmas gerekenden kk olduu grlmektedir.

Aratma konusu olan kmesin pencere resimleri ekil 3.13. te boyutlu

izimleri ise ekil 3. 14.te verilmitir.

37


49/85


ekil 3.15. Pencere1.

2.ekil 3.16. Pencere 3D- Dzgn grnml

38


50/85


3.1.1.6. Kaplar

Barnak servis kaps traktr gibi temizlie yardmc makinelerin giri kn

engellemeyecek kadar byk olup boyutlar 200x350 cm dir. Kmes giri kaps ise

demir malzemeden yaplm olup 90 cm genilie ve 200 cm ykseklie sahiptir.

Barnan servis kapsna ait resim ekil 3. 15.te verilmitir. Barnak kaps izimi

ekil 3.16. da verilmitir.

ekil 3.17. Servis kaps

39


51/85


ekil3.1

8.

KmesServisKas

ekil 3.19. Kmes Servis Kaps

40


52/85


3.1.2. Kmes Ekipmanlar

ekil3.2

0.

Km

esiidonanm

erleimi

ekil 3.21. Kmes ii ekipman yerleim plan

41


53/85


ekil 3. 17 de verilen planda kmes ierisinde kullanlan materyallerin yerleri

ve birbirine gre konumlar verilmitir Planda grld gibi 3 sra yemlik ve 4 sra

suluk, 3 adet yem deposu (silodan alan yemin spiral yemliklere aktarlmas

esnasnda kullanlan) yer almaktadr. Plana ait dier detaylar aada yer alan

balklar altnda verilmitir. Barnan boyutlu gezilerek tm yapsnn grld

boyutlu animasyon ve paralarn ekipmanlarn ayrca tantld animasyonlar ise

tez erevesinde oluturulan CD de yer almaktadr.

3.1.2.1. Yemlikler

Kmes ierisinde kullanlmakta olan yemlikler spiral yemliklerdir. (ekil 3.

18)

ekil 3.22. Spiral yemlik

42


54/85


Kmes ierisinde yem datm otomatik olarak yaplmakta olup yemin

saklanmas ve korunmas amac ile iletmede silolar kullanlmaktadr. Her yemlik

hatt sonucunda spiral yemlik borusu ierisinde bulunan helezon sistemini hareket

ettirmesi amac ile 0.75 kW lk motor kullanlmaktadr. Tm yemlik hattnn

kaldrlmas makaralarla, 5 mm lik elik halatlarla ve her hatta bir ana elik halatla (8

mm) salanmaktadr. Yemlik hatt traktr yksekliinin zerine kaldrlabildiinden

temizlik aamasnda zorluk karmamaktadr. Ykama ilemi srasnda ise yemlik

taslar karlmakta ve dezenfekte edilmektedir. Spiral yemlik ve yemlii oluturan

paralarn boyutlu izimleri ekil 3.19, ekil 3.20, ekil 3.21 de verilmitir. Spiral

yemliklerin birletirilerek kmes ierisinde yerlertirilmi hali ise ekil 3. 22. de

grlmektedir. ekil 3. 23 te is spiral yemliklerin tama ve kaldrlmasnda

kullanlan sistem grlmektedir.

ekil 3.23. Spiral Yemlik Bileenleri 3D- Dzgn grnml3.

4.

ekil 3.24. Spiral Yemlik 3D- Dzgn grnml

43


55/85


ekil 3.25. Spiral Yemlik 3D- Telkafes Grnt

5.ekil 3.26. Kmes erisine Spiral Yemlik Yerleimi 3D- Dzgn grnml

44


56/85


ekil 3.27. Kmes erisine Spiral Yemlik Kaldrma Sistimi 3D- TelkafesGrnt

Spiral yemliklerin kumpas ile llen paralarnn boyutlu izimi iin

AutoCAD ortamnda oluturulan izimlerekil3.24. ekil3.25. ekil3.26. ekil3.27.

ekil3.28. ekil3.29. ekil3.30. ekil3.31. ekil3.32. te verilmitir.

ekil 3.28. Spiral yemlik kep yan grn

45


57/85


ekil 3.29. Spiral yemlik kep st grn

ekil 3.30. Spiral yemlik borusu st grn

ekil 3.31. Spiral yemlik atal st grn

46


58/85


ekil 3.32. Spiral yemlik atal yan grn

3.1.2.2. Suluklar

Kmes ierisinde damlalkl (nipel) suluk kullanlmaktadr.

ekil 3.33. Damlatcl suluk

47


59/85


Barnak ierisinde kullanlan damlalkl suluk hatt sonunda bir tpa

bulunmakta ve ekil3. 39, ekil3. 40, ekil 3, 41, ekil 3.42 de grld gibi nipel

suluk hattnn banda hat ierisinde oluabilecek basn deimelerini dzenleme

amac ile bir reglatr bulunmaktadr. Hattn temizlik aamasnda kaldrlmas iin 5

mm lik halatlar kullanlmaktadr.

ekil 3.34. Reglatr

ekil 3.35. Reglatr 3D- Dzgn grnml

48


60/85


ekil 3.36. Reglator 3D Dzgn grnml - Telkafes Grnt

Barnaklar da kullanlabilecek askl suluk ve bileenlerinin boyutlu

izimleri ekil 3.43 ve ekil 3.44 te verilmitir.

49


61/85


ekil 3.37. Otomatik Suluk 3D izimleri- Dzgn grnml

ekil 3.38. Otomatik Suluk Bileenlerinin 3D izimleri- Dzgn grnml

Spiral yemliklerin kumpas ile llen paralarnn boyutlu izimi iin

AutoCAD ortamnda oluturulan izimlerekil3.39. ekil3.40. ekil3.41. ekil3.42.

ekil3.43.te. verilmitir.

50


62/85


ekil 3.39. Ask suluk su alma nitesi st ve n grn

ekil 3.40. Ask suluk su alma nitesi st ve n grn

51


63/85


ekil 3.41. Ask suluk ayar vidas tesisat somunu st ve n grn

ekil 3.42: Ask suluk su seviye ayar vidas st ve n grn

52


64/85


ekil 3.43: Ask suluk PVC boru (kaval)

53


65/85


3.1.2.3. Ortamda klimlendirme

Kmes de kullanlan pedler 120x240x8 cm boyutlarnda olup imento

emdirilmi malzemeden yaplmtr. Pedlere su salama amac ile kmes darsnda

1 tonluk su deposu (ekil 3. 45, ekil 3.46, ekil 3. 47, ekil 3.48, ekil 3. 49) ve bu

su deposu ile ped arasnda su basmaya yarayan 0.75 kWlk bir motor bulunmaktadr.

ekil 3.44. Su deposu

ekil 3.45. Su Deposu 3D- Dzgn grnml

54


66/85


ekil 3.46. Pad-Motor-Depo 3D Dzgn grnml

ekil 3.47. Pad-Motor-Depo- 3D Telkafes Grnt

55


67/85


ekil 3.48. Motor 3D- Dzgn grnml

3.1.2.4. Fanlar

Kullanlan fanlar 140x140 cm ebatlarnda olup konum olarak, kmesin bat

duvarnda zeminden 45 cm ykseklikte monte edilmitir. letmede kullanlan

fanlarn her biri 43000 m3/h hava emi gcne sahip olup 447 Rpmdir. Pervane

aplar 127 cm olup arlklarnn ise katalog deerlerine baklarak 82 kg olduu

sylenebilmektedir. Fanlarda 1,5 kWlk motorlar kullanlmaktadr. ekil 3. 50. de

barnan dou-bat cephe grn ve fan yerleimleri grlmektedir. ekil 3. 51 dernek kmeste ekilmi olan fan grnts yer alrken, ekil 3. 52 de ise 3 boyutlu

izilmi grnts dzgn grnml olarak yer alamaktadr. Yine ekil 3. 53 te

sadece boyutlu izilmi bir fann sunum (render) yaplm grnts telkafes

(wireframe) grnmnde verilirken ekil 3.54 te ise fann sunum yaplm

grnts dzgn grnml (smooth) hali grlmektedir. ekil 3. 55 te grnen ise

fann ve duvarlarn boyutlu izimlerinin dzgn grnml olarak d cepheleri

yer almaktad

r.

56


68/85


ekil 3.49. Fan Yerleim Plan

ekil 3.50. Yapay havalandrma (aksiyal fan)

57


69/85


ekil 3.51. Fan 3D- Dzgn grnml eriden Grnt

ekil 3.52. Fan 3D Tel kafes grnt

58


70/85


ekil 3.53. Fan 3D Dzgn grnml

ekil 3.54. Fan 3D Yap D Grnts

3.1.2.5. Istclar

Kmes ierisinde souk havalarda stmay salamak amac ile aslr tip

adet radyan kullanlmakta bu radyanlara yakt salamak amac ile de kmes

59


71/85


duvarnn darsnda bulunan sanayi tplerinden yararlanlmaktadr. Kmes ierisine

yerleik olarak bulunan adet radyan bulunmaktadr. Radyanlarn boyutlu

izilmi halleri ekil 3.55 da verilmitir.

ekil 3.55. Radyan3D- Dzgn grnml

3.1.2.6. Otomasyon

Kmes ierisinde kullanlan ekipmanlarn kontrolleri yem odasnda bulunan

panolar yardm ile yaplmaktadr. ki pano vardr bunlardan bir tanesi fanlarn

devrini, dier bir tanesi de pedlere ne zaman su baslacan belirleyen ilemcili

kontrol panolardr (ekil 3. 56, ekil 3. 57). Pano ierisinde yar alan kontaktrler

yardm ile alt farkl kademede fanlar alabilmektedir. Kmes ierisinde yer alanbir adet scaklk sensorundan alnan veriler neticesinde fanlarn alma kademeleri

belirlenmektedir. Barnak ierisinde sadece bir noktadan veri iletimi yaplmas

kmes ii s gradiyentinin temsil edilmediini gstermektedir ve alan fanlarn

verimlerinin optimum dzeyde olmad sonucunu vermektedir.

60


72/85


ekil 3.56. Kontrol panosu

ekil 3.57. Elektrik Pano 3D

stenilen scaklk deerleri girilerek fanlarn ve pedlerin devreye giri ve

klar kademeli olarak kontrol edilebilmektedir. Bir dier pano ise yem

61


73/85


motorlarnn ve ierideki aydnlatmann kontrol edildii panodur. erisinde sadece

start-stop dmeleri bulunan bu panodan kontroller manel olarak yaplmaktadr.

3.2. Metot

3.2.1. rnek Broiler Yetitirme letmesinin Seimi

lkemizde et tavuu tketimi her yl art gstermektedir. izelge 3.1 deKesilen Hayvan Says ve Et miktar yllara gre deiimi verilmitir. Buna paralel

olarak kasaplk pili retimi de srekli art gstermektedir. Adana ilinin broiler

yetitiricilii konusunda Trkiye de belli bir nemi olmas ve alma materyallerinin

ok sayda iletmeden temin edilebilinmesi iin, yakn alma blgesi olarak Adana

ili seilmitir.

izelge 3.1. DE (2004) Kesilen Hayvan Says ve Et miktar

YIL

HAYVAN

KODU HAYVAN ADI

KESLEN SAYI

(adet) ET (ton)

1995 1220201 ET TAVUGU 208034736 270445,157

1996 1220201 ET TAVUGU 250034440 406698,305

1997 1220201 ET TAVUGU 305745000 464927,813

1998 1220201 ET TAVUGU 301549100 476719,259

1999 1220201 ET TAVUGU 371711450 589981,390

2000 1220201 ET TAVUGU 411200300 639342,460

2001 1220201 ET TAVUGU 369604727 612743,648

2002 1220201 ET TAVUGU 414707710 694060,159

2003 1220201 ET TAVUGU 506107632 862955,852

2004 1220201 ET TAVUGU 505412926 866861,943

Adana ili ierisinde 20 kadar barnan ziyaret edilmesi ile gzlem ve

lmleri neticesinde toplanan veriler deerlendirmeye al

nm

t

r. Bu veriler

62


74/85


sonucunda broiler yetitiricilii yaplan barnaklarn 10.000 kapasite ve st olduu

grlmtr. Bu barnaklarn evoporatif soutma sistemi ile i ortam

iklimlendirmelerinin yapld, dou-bat ekseninde konumlandrldklar ve

barnaklarnn tayc yaplarnn betonarme olarak, atlarn ise kafes kiri sistemi

ile projelendirildii grlmtr. Su ve yemlik sistemlerinin otomatik olduu

gzlemler neticesinde elde edilmitir.

Aratrmann materyalini oluturan Adanada Akkap da yer alan broiler

yetitiricilii yaplan iletme, inceleme ve gzlemlerin yapld broiler

barnaklarnn poplsyonunu temsil ettii dnlerek, dier barnaklar ierisinden

seilmitir.

3.2.2. izim-Sunum Materyalleri

almann eitli Blmlerinde Kullanlan Programlar

1. AutoCad: Tm dnyada bata mhendisler ve mimarlar tarafndan kullanlan,

dnyaca tannan yazlm firmas Autodesk tarafndan hazrlanan, bilgisayardestekli izim-tasarm yazlmdr. Gerek kullanm ve renim kolayl

gerekse kullanc kitlesinin ok geni olmas tm dnyada tartmasz

kullanlan en yaygn izim yazlm olmasn salamtr. Son olarak 2007

srm kmtr.(URL12)

2. 3D Studio Max : 3ds Max, Autodesk tarafndan gelitirilen bir 3D modelleme

programdr. MSDOS ortamnda alan 3D Studio programnn devam olan

3ds Max'in son srm, 2006 ylnn Mart aynda kan 3ds Max 8'dir.(URL13)3. Macromedia Flash: Flash Macromedia firmasnn karm olduu ve gerek

internette gezinenler gereksede webmasterlarn ve grafikilerin gzdesi olan

Windows ve Mac OS iletim sistemleri zerinde alabilen bir grafik

programdr.(URL14)

4. Adobe Photoshop: Resim dzenlemede bir standart olan, Adobe Systems'in

saysal fotoraf ileme yazlmdr. Vektrel ilemlerde ve yaz ileme

konusunda da baz yetenekleri olmakla beraber, pazar lideri olmasn salayan

63


75/85


zellii bit resim ilemedir. 2006 itibariyle, 9. srm piyasadadr. Sadece

Microsoft Windows ve Mac OS iletim sistemlerinde alr. (URL15)

5. Adobe Premier: Film editrdr. Filmlerin istenen yerlerinin silinmesi,

karlmas veya istenen yerine baka film blmlerinin eklenmesi ses ve

grnt etkilerinin eklenmesinde kullanlr.

3.2.3. almada Kullanlacak Bilgisayar Sistemi

izimlerin yaplmas aamasnda, ilemlerin gecikmeye uramadansrdrlebilmesi aada yer alan zeliklerde bir adet bilgisayar ngrlm

ve alma esnasnda kullanlmtr.

P4 3,0 Mhz lemcili

1024 MB Ram

USB bellek

200 GB HDD

Scaner ve Yaz

c

l

19 Monitr

Printer ve Scaner olan

CD writerl bir bilgisayar kullanlmtr.

izimler bitirilip render aamasna gelindiinde ise on adet eitli zeliklerde

bilgisayar kullanlmtr. Bu bilgisayarlar bir hub yardm ile oluturulan

bilgisayar anda altrlmtr.

3.2.4. almada zlenenin Yntem

1. izilecek barnaklar ile ilgili materyallerin hazrlanmas aamasnda; Adana

ilinde 20 broiler barna incelenerek bunlar yap ve ierisinde bulunan

malzemeler asndan deerlendirilmitir.. Ziyaret edilen btn barnaklarn

kolon, at sistemleri, pencere yaplar, boyutlar ve ierisinde kullanlan

yemlik suluk stma sistemleri elektrik ve dier detaylar ile ilgili metrik

64


76/85


llere gre planlar karld. ncelemeler neticesinde gezilen barnak

poplsyonunu temsil edebilecei dnlen bir barnak seimi yaplmtr.

2. izilecek barnaklarda kullanlacak malzemeler temin edilerek, kk ebatl

malzemeler(suluk eitleri, raydanlar, yemlikler) kendilerini oluturan en

kk parasna kadar, kumpas yardm ile lld.

3. lleri alnan barnak ekipmanlarnn AutoCAD Programnda detaylar

izildi. Barnak planlar da barnak ierisinde ki ekipmanlar gibi AutoCAD

programnda izilmitir. 2D Yemlik para ve Barnak kesit, grn, plan

izimleri EK-1 de verilmitir.

4. Teknik yaps ortaya km olan, materyallerin boyutlu olarak 3DS Max

programnda modellenmesi yaplarak sistematik bir model ktphanesi

oluturulmutur..

5. Modellemesi bitmi olan yap ierisine, materyaller yerletirilerek ierisinde

gezilecek olan barnaklar hazrlanmtr.

6. Barnaklar ierisinde gezilecek ve grntlenecek ayrntlar iin yollar

izilerek belirtilmitir Grntlenecek blmler iin Program (3DS Max)

ierisinde kamera ayarlar yaplmtr.

7. Render ilemleri iin kullanlacak bilgisayarlara ait a sistemi oluturulmu

bilgisayarlarn render aamasndaki grevleri belirlenmitir. Hangi aralklar

render edecekleri belirlenen 10 adet belgisayar, render srelerinde ortalama 9

ar saat render almlardr ve render ile oluan metryaller tif formatnda kayt

edilmitir.

8. Render edilen grntler film editr olarak kullanlan Adobe Premier de

birletirilip avi formatnda hazrlanmtr.

9. Adobe Photoshop program kullanlarak, oluturulan etkileimli programn

grafikleri, ara yzleri ve materyallerin teknik detaylar (boyu, eni vs.) ekiller

zerinde gsterilmitir. Kullanlan AutoCAD resimleri, Render sonucu elde

edilen resimler, barnak ziyaretleri esnasnda ekilen resimler ayn ebada

getirilmitir.

65


77/85


10.eitli formatlarda hazrlanan grntlerin Macromedia Flash programnn

ActionScript programlama dili ile, XML veri taban kullanlarak, bilgisayar

ortamnda veya CDde etkileimli olarak altracak program yazlmtr.

66


78/85

4. SONU VE NERLER Srr KKARSLAN

4. SONU VE NERLER

Bu alma sonucunda ortaya kan kasaplk pili kmeslerin planlanma

CDnin Tarmsal Yaplar alannda grev yapacak teknik elemanlara, rencilere ve

yetitiricilere yardmc olaca dnlerek hazrlanmtr. Ayr Tarmsal Yaplar ve

Sulama konularnda grev yapacak teknik elemanlara, rencilere ve yetitiriciler

iin de bu almaya benzer almalarn yaplmas, teknik iletiimde yeni olanaklar

yaratacaktr. Bu tezde yaplan almalarn geniletilmesi ile Tarmsal Yaplar ve

Sulama alannda, aada belirtilen konularda uygulanabilecektir.

Yapmlar tamamlanm kasaplk pili kmesleri iin, bilgisayar ortamnda

boyutlu modelleri hazrlanarak bir ariv oluturulabilir ve bu modeller

ierisinde bilgisayar ortamnda dolaarak yapm zelikleri deerlendirilebilir.

Bu yntemle uygulamas yaplm barnaklar rencilere tantlabilir.

Farkl blgelerin, farkl ikilim koullar ile ortaya kan barnak sistemlerinde

yer alan at sistemleri, kaplama eitleri ve barnak ierisinde veya

darsnda kullanlan sistem elemanlar hakknda boyutlu grntler

oluturularak, snf ortamnda ve herhangi bir tesise gitmek mecburiyetinde

kalmadan, rencilere gerekli bilgiler verilebilir.

boyutlu olarak oluturulan bir barnak ierisinde, bilgisayar ortamnda

gezerken, o yap ierisine yerletirilmi materyallerin (suluk, yemlik vs...

yerleimleri) tasarm aamasnda, fiziki ortama olan uyumsuzluklar, grsel

olarak alglanabilir ve gerekli deiiklikler tasarm aamasnda yaplanilir.

Tesislerde kullanlan sistemlerde suluk, yemlik gibi materyallerin btn

teknik ayrnt ve modelleri etkileimli olarak, bir bilgisayar komutu ile

renciye, bilgisayar ortamnda verilebilir.

ki boyutlu planlarnda, rencilere hazr grsel olarak nceden oluturulmu

olan barnak elemanlarn kullanarak, sistem planlamas salanabilir.

67


79/85

4. SONU VE NERLER Srr KKARSLAN

renciler, bu grsel ve etkileimli bilgisayar programlarndan rendikleri

konular hakknda, yine etkileimli olarak, kendilerini denemek kayd ile eksik

bilgilerini grebilirler.

Tesislerde kullanlan sistemlerde suluk, yemlik gibi materyallerin tasarm

bilgisayar ortamnda yaplabilir. Bu tasarm aamasnda hibir materyal

tketilmeden modeller oluturulabilir. Yine bilgisayar ortamnda bu

modellerin mukavemeti hesaplanr ve otomatik torna tezghlarna veriler

aktarlarak retimleri salanabilir.

Yukarda belirtilen alma

etlİk pİlİÇ kÜmeslerİ

Documents