esther gerritsen-alles planeet alles

Alles (planeet Alles)Esther Gerritsen

Alles ging in première op vrijdag 25 januari 2002. Regie: Daniëlle Wagenaar. Spel: Herman van Baar, Niek van der Horst, Manon Nieuweboer en Isabella Chapel

0Objecten slepen we achter ons aan. We dragen ze in zakken op onze rug. De objecten zijn persoonsgebonden.

Daarom moeten we, wanneer we ons verplaatsen en bepaalde objecten nodig hebben op de plaats waar we

naar toe gaan, deze persoonsgebonden objecten met ons meeslepen. Ook eigenschappen slepen we achter ons

aan. Eigenschappen zijn, net als objecten, persoonsgebonden. Als we ons verplaatsen, kunnen we niet onze

eigenschappen thuislaten en de eigenschappen gebruiken van degene waar we bij op bezoek gaan. We houden

ons aan de afspraak dat eigenschappen niet zomaar van persoon verwisseld kunnen worden of zelfs maar aan

elkaar uitgeleend.

Er is een vereiste aan vaardigheden waarover we wensen te beschikken. Wanneer een grote groep mensen

een bepaalde vaardigheid niet bezit, heeft deze een naam. Niet snel kunnen lezen heet: Dislectie. Niet kunnen

zien heet: Blind. Het huis niet verlaten heet: Straatvrees. Niet kunnen liegen heet: Eerlijk. Geen hoge

gebouwen kunnen beklimmen heet: Hoogtevrees. Niet kunnen vallen heet: Lopen. Niet een lange tijd samen

kunnen zijn met één en dezelfde persoon heet: Alleen. Niet elke dag alcohol kunnen drinken heet: Nuchter. Al

deze woorden duiden op afwijkingen. Eén van de vereisten voor een zogenaamd waardevol leven is, om zo

weinig mogelijk van deze namen te bezitten.

Niet kunnen eten heet: Anorexia. Niet kunnen heet: Onvermogen. Niet kunnen zitten heet: Staan. Niet

kunnen staan heet: … Zitten? Nee. Wacht. De afwijking is dan … Staan? Of Zitten? Nee. Dat kan niet. Oh ja.

Zo. Zo moet ie: Niet kunnen staan én niet kunnen zitten heet: Rusteloos. Niet kunnen twijfelen heet: Kiezen.

Niet kunnen kiezen heet: ... Twijfelen? Niet kunnen twijfelen én niet kunnen kiezen heet: ...

Noot: De dingen waar geen woorden voor zijn, zijn niet erg. En dus geen afwijking. Hoe zeldzamer het is

wat je niet kan, hoe groter de kans dat er geen naam voor is en dus geen afwijking. Als je bijvoorbeeld … niet

kan knipogen is daar geen naam voor. Maar mocht er ooit een tijd of een volk zijn, waarin grote groepen

mensen niet kunnen knipogen, dan zal dit een naam krijgen en zal het ook een afwijking zijn. Het is dus niet

1

Deze tekst is auteursrechtelijk beschermd en mag niet worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, scan of welke wijze dan ook,zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende. Neem contact op met de auteur als u deze tekst wilt gebruiken.© Esther Gerritsen [email protected] www.esthergerritsen.nl gedownload op 6 oktober 2015

erg als je niet kan kiezen én niet kan twijfelen. Maar! Als je er dan tóch last van hebt, is het juist nog érger

dan iets hebben dat wel een naam heeft. Het is prettiger om ergens last van te hebben dat een naam heeft, dan

ergens last van te hebben dat geen naam heeft. Ondefinieerbare ziektes veroorzaken meer psychische stress

dan definieerbare ziektes. Het is dus belangrijk dat we alles definiëren. Tenminste, dát waar we last van

hebben. Waar we geen last van hebben, heeft geen naam nodig.

We kunnen activiteiten verdelen in activiteiten waarin we plezier hebben en activiteiten waarin we geen

plezier hebben. Een succesvolle dag, is een dag gevuld met plezierige activiteiten die bovendien gevolgen zal

hebben voor nog komende dagen, waarvoor weer mogelijkheden zijn geschapen voor nog meer plezierige

activiteiten. Dit noemen we: Constructieve plannen.

We hebben een bewustzijn ontwikkeld - een soort radar – waarmee we constant het plezier kunnen meten.

Dit bewustzijn echter, ervaren we ook als storend en bestempelen we als niet-plezierig. Dit heeft dus een

naam en heet: Overbewustzijn. Het is dus belangrijk dat we zo weinig mogelijk namen bezitten. Míts we

ergens last van hebben.

De meesten van ons doen aan zingeving. We schrijven het leven een zin toe. Als het leven geen zin heeft,

hebben we zelf ook vaak geen zin. We prefereren het meestal om het leven een zin te geven dan zelf zin te

hebben. In plezierige activiteiten hebben we vaak wél zin, ook al hebben deze activiteiten zelf geen zin. Tot

onplezierige activiteiten zijn we alleen bereid als deze activiteiten zelf zin hebben. Dit noemen we

opportunistisch. Opportunisme is een naam. Veel van ons willen die naam niet hebben. Dus geven we het

leven een zin. Zodat het leven een naam erbij krijgt en niet wijzelf. Ook degenen onder ons die het leven geen

zin toeschrijven geven het leven een naam. Zij noemen het leven: absurd. Het leven kent veel namen. Soms

heet het leven: De moeite waard. Maar ook: Het leven is een pijp kaneel. Ieder zuigt eraan, en krijgt zijn deel.

Hoop. Zonder hoop, kunnen we niet leven. Als er hoop is mag er veel ellende zijn. Als er maar hoop is.

Daarom hopen we veel. Er is vrijwel niemand die nooit iets hoopt. Zo hoopt iedereen wel iets.

We pogen alle aspecten van het leven onder te brengen in een fictief ordensysteem. Het ordensysteem is

geslaagd wanneer de categorie Overige, zo klein mogelijk is. Bijvoorbeeld de natuur. Bepaalde gedeeltes van

de wereld vallen onder ‘natuur.’ De natuur is dat wat niet door de mens is gemaakt. Een huis gebouwd door

een bever is een beverburcht en is natuur. Een huis gebouwd door een mens is een huis en geen natuur.

Gevoelens zijn onaanwijsbaar en worden geprojecteerd op objecten of andere mensen. Omdat mensen ons

vaak prettig voelen in de buurt van natuur, worden op de natuur veel positieve gevoelens geprojecteerd.

Daarom ook willen wij graag bij de natuur horen en het liefst zelf natuurlijk zijn. Echter, voor de mens is

natuurlijk gedrag een onmogelijke opgave. Want de mens behoort niet tot de natuur. Het enige wat wij kunnen

doen, is ons zo menselijk mogelijk te gedragen. Veel is menselijk. Een vergissing is menselijk.

1MENS(v) Ik heb eens een klein rubberen dopje gevonden. Dat dopje heb ik bewaard. Je hebt er niets aan.

Het is een dopje dat je nergens voor kunt gebruiken. Het is een vreemd dopje met een lusje eraan vast. Ik

2


heb geen idee waar het voor dient. Maar als je precies zo’n dopje nodig hebt, zou je niet weten hoe er aan

te komen. Dat dopje kán op een dag het essentieel ontbrekende onderdeel van iets blijken te zijn. Dat

dopje is dus door zijn algemene onpraktischheid van specifiek levensbelang. Het is het soort dopje dat snel

weggegooid wordt, omdat het zo onpraktisch lijkt, terwijl het tegelijkertijd het soort dopje is, dat je

wanneer je het kwijt bent, niet snel weer zal vinden. Dat dopje is dus kwijt. Ergens. En degene die dat

dopje heeft weet niet eens waar het voor dient. En daarbij: het is ook nog eens stuk. (Ze haalt een kapot

rubberen dopje, een vreemd onderdeeltje van iets uit haar zak.) Kijk. Dit is het. Maar kijk, dat is stuk. Dit

lusje is van plastic en dat is kapot. Is gewoon door. Je ziet zo: dit is iets heel specifieks. Dat hoort ergens

aan vast. Dat is ergens een belangrijk onderdeel van en áls het stuk gaat vind je nooit meer een

vervanging, en het ís dus stuk. Je kan het ook niet maken. Het is van plastic. Je kan het niet lassen en

plakband is niet stevig genoeg. Is gewoon kapot. Als je wist waar het aan vast zat, zou je zeggen: koop

maar gewoon een nieuwe. Een nieuwe van dat waar dat dopje op hoort. Want als je een plastic dopje zou

moeten laten namaken is dat waarschijnlijk veel kostbaarder dan dat je een nieuw ding koopt waar dat

dopje aan vast zit. Maar het is de vraag of die dingen nog gemaakt worden. Misschien worden die wel niet

meer gemaakt omdat het hele slechte produkten waren, vanwege die dopjes die eraan zaten die zo snel

stuk gingen. Die produkten worden dan niet meer gemaakt, terwijl zo’n produkt misschien wel de accu

van iets was, de generator, het moederbord, iets waar andere produkten op waren afgestemd. En als dat

ding dus stuk is, en niet meer nieuw wordt gemaakt, heb je een probleem. En dat komt dan door zo’n

dopje, waarvan je denkt: dat moet ik toch ergens kunnen vinden, zo’n soort dopje. Het hoeft niet precies

hetzelfde te zijn, als het maar dezelfde functie kan vervullen. En dat denk ik dus. Dat dat toch ergens te

vinden moet zijn. Ik kan me er niet bij neerleggen, dat er op de hele wereld maar één zo’n soort dopje zou

zijn. Dat kan ik gewoon niet geloven. Echt niet. Ik geloof dat niet. Ik kan dat niet geloven. Dat is echt niet

uit eigenwijzigheid, maar ik kan me er simpelweg geen voorstelling van maken dat er op de hele wereld

maar één zo’n dopje zou zijn. Ik kan me dat niet voorstellen. Er is geen reden waarom ik me daar geen

voorstelling van kan maken, maar toch is het zo. Ik denk dat het ‘des mens’ is. Dat is de enige reden die ik

verzinnen kan.

2JAN (kijkt naar Bavo) De zijkant: vier keer zo dun als de voorkant. De voorkant: vertoont geen

overeenkomsten met de achterkant. De onderkant: verwijst in niets naar zijn bovenkant. De kleur:

onbeschijfelijk. Egaal? Allerminst. Symmetrie? Als een handgemaakte kopie; een zelfgeboetseerde asbak.

De onvolkomendheden worden geprezen met de speciaal hiervoor uitgevonden woorden als: eigen of

karakteristiek. Oneffenheden worden met onnavolgbare willekeur charmant of jammer genoemd. Er is een

duidelijke scheiding tussen lichaam en geest en tegelijkertijd is er een immense zoektocht gaande naar de

invloed die deze twee op elkaar zouden uitoefenen. De ene geest verschilt niet van de andere, al verlangt die

geest daar wel naar, net als alle andere geesten ook verlangen niet hetzelfde te verlangen. Toch zeggen ze

3


hier: ieder mens is uniek. Geen enkele uitzondering daargelaten. Dat dit een paradox is, wordt niet als een

probleem gezien maar als karakteristiek aan de soort.

BAVO Het is een ziek idee maar het is waar. Hij en ik, wij lijken op elkaar. Het is een misselijkmakende

grap, een onsmakelijke gedachte maar het is niet anders. Ik troost mij met de gedachte dat ik dit belachelijke

lichaam natuurlijk niet werkelijk ben. Want ik weet heel goed wat ik ben. Ik ben een perfect blauw vierkant;

symmetrisch, mooie afmetingen en helder van kleur. Maar dat is daar, niet hier. Dat begrijp ik. Ik ben de

lulligste niet. Ik vraag niet het onmogelijke. Het enige dat ik heb gevraagd is of er enigzins rekening mee

gehouden kon worden dat onze menselijke vermomming nog een soort afspiegeling mocht zijn van onze

ware verschijning. Het enige dat ik heb gevraagd is of ik op zijn minst als perfect symmetrisch mens

vermomd mocht gaan, of ik op zijn minst van één mooie egale kleur mocht zijn. En zie wat ze me hebben

gegeven. Terwijl hij –

JAN Dat doet er nu niet toe.

BAVO … Wat doe je nu?

JAN … Ik weet het niet. Het ging vanzelf.

BAVO Nu doe je het weer.

JAN Wat is dit?

SYLPIA Dit, mijn beste jongens, is nou een dialoog.

BAVO Een dialoog?

SYLPIA Uitwisseling van woorden. Hij geeft jou zijn woorden en in ruil daarvoor krijgt hij andere

woorden terug.

JAN Wat ik wilde zeggen… niet iedereen houdt van blauwe vierkanten.

BAVO Wat zei jij?

JAN Ik prefereer een rechthoek.

BAVO (lachend:)‘Niet iedereen houdt van blauwe vierkanten!’

JAN Ook egaal blauw kan gaan vervelen.

BAVO Nu maak je jezelf echt belachelijk.

JAN Akkoord! Jawel! Iedereen houdt van perfecte blauwe vierkanten! Ja, ik ook! Ik zou ook het allerliefst

een perfect blauw vierkant willen zijn, DAAR! Maar we zijn nu HIER en hier interesseert niemand zich

voor perfecte blauwe vierkanten!

BAVO … Wat deed jij nou, met je stem?

JAN … Ik weet het niet. Ging vanzelf.

SYLPIA En dat was nou een stemverheffing.

BAVO En waar dient dat voor, ‘een stemverheffing’?

SYLPIA Ter onderstreping van het meningsverschil.

BAVO Verschil?

SYLPIA Dat hoor je goed ja. Er bestaan hier verschillende meningen.

BAVO Niet waar.

SYLPIA Echt waar.

4


BAVO Niet.

JAN Wel.

BAVO Niet.

JAN Zie nou wel.

SYLPIA Helaas. Hij heeft gelijk.

BAVO Zijn dat bijwerkingen?

SYLPIA Nee, dit zijn geen bijwerkingen, dit is eerder de essentie. Zodra je je vermomd als mens ga je

denken als een mens Dat wat jullie zojuist hadden was het beroemde meningsverschil. Kijk, bij ons is een

klein blauw vierkant misschien de perfecte staat van zijn, hier is dat een kwestie van smaak.

BAVO Smaak?

SYLPIA Aards concept. Hier kan Jan, die we hier Jan hebben genoemd een andere mening hebben over

blauwe vierkanten dan een ander. Denken ze. Denken ze hier. Geloven ze.

JAN Smaken verschillen.

BAVO Sinds wanneer?

SYLPIA Sinds hier. Sinds -

BAVO Wat een belachelijk concept.

SYLPIA Wat doe jij nou?

BAVO Wat?

SYLPIA Ik was aan het woord.

BAVO Ja, en?

SYLPIA Ik ben degene die nooit wordt tegengesproken.

BAVO Ja daar, maar -

SYLPIA Ja daar ja, en -

JAN We zijn nu hier.

SYLPIA En hier wens ik ook niet tegengesproken te worden.

JAN Ja maar hier -

SYLPIA Ik weet het. Ik ben nu een mens en mensen worden door andere mensen tegengesproken maar

daar heb ik dus geen zin in, en dan ben ik maar een mens dat niet tegen gesproken wenst te worden, hoe

onmogelijk dat streven ook is en daarom kan dat dus prima want mensen willen constant dingen die niet

kunnen dus wat dat betreft ben ik hier een geweldige vermomming van een mens.

JAN Ja, maar –

SYLPIA Als ik praat hou jij je bek dicht of ik vertel iedereen wat jij bij ons eigenlijk bent.

JAN Dat is chantage.

BAVO Ja!

SYLPIA Vierkanten hebben hier geen recht van spreken.

BAVO Ik ben hier geen vierkant!

SYLPIA Gedraag je dan ook niet als een vierkant.

JAN Inderdaad. Jij loopt hier met een air van een blauw vierkant, terwijl iedereen kan zien dat jij een

5


perfect voorbeeld bent van een zeer middelmatig mens met te korte benen.

BAVO Te korte benen?

SYLPIA Ja, te korte benen.

JAN Ja.

BAVO Nee… jij dan.

JAN Ja, ik?

BAVO Jij bent…. oud.

JAN Voor mijn leeftijd zie ik er goed uit. Vind jij maar eens een mens van 44 met zo’n lichaam.

SYLPIA Ben jij al 44?

JAN Nog net.

SYLPIA Zou je niet zeggen.

BAVO Volgens mij zijn de kostuums verwisseld. Dat lichaam moet mijn vermomming zijn. Van die te

korte beentjes vind ik ook veel meer iets voor jou. (Bavo niest.)

JAN Gezondheid.

BAVO Wat?

JAN Graag gedaan.

SYLPIA Graag gedaan?

JAN Beleefdheidsfrases. Uniek aan de mensensoort. Dankuwel, alstublieft, moeten we

vaker doen, niets te danken, graag gedaan, kleine moeite, leuke blouse, mag het ietsje meer zijn, prettige

dag, van hetzelfde, proost, gezondheid, santé, volgende keer bij ons.

3SYLPIA Wij komen van Alles. Alles is de naam van onze planeet. Dat is geen metafoor. We hebben het

niet stiekem over ‘de aarde’ die we een nieuwe symbolische naam hebben gegeven om zo op verfrissende

wijze naar het aardse bestaan te kijken. Nee, het is veel simpeler dan dat: wij komen van een andere planeet.

Ik kan u wel vertellen waar het ligt, maar u zou het niet begrijpen. Onze planeet heet Alles. Die naam is

gewoon een naam. Zoals aarde, maan of mars. Hier op aarde is alles een woord. Een woord met een

betekenis. Maar bij ons betekent Alles helemaal niets. Op Alles is alles gewoon een klank. Zoals Lobith,

Vaals of Maggi. De perfecte staat van zijn op Alles is een klein blauw vierkant. Iedereen zou wel een klein

blauw vierkant willen zijn, maar er is maar één klein perfect blauw vierkant, en dat is Bavo, die we hier

Bavo hebben genoemd. Niemand anders probeert bij ons om een klein blauw vierkant te worden, want

iedereen begrijpt dat dat onmogelijk is. Als je bijvoorbeeld een paarse buis bent, of een aardoppervlak of

een eh … (lacht) afijn, dat doet er niet toe…. maar als je een paarse buis bent kan je geen blauw vierkant

worden. Lijkt me duidelijk. Dus daar zijn we het allemaal over eens. Maar door onze, mag ik wel zeggen

belachelijke menselijke vermomming zijn wij ook geïnfiltreerd met het menselijk denken en kunnen we ons

er vaag iets bij voorstellen dat de mensen daar verschillend over denken. Eén van onze geweldige talenten is

6


dat wij ons als andere wezens kunnen vermommen en hoe langer wij als die wezens vermomd gaan, hoe

beter wij kunnen denken als zulk soort wezens. De kleine meningsverschillen die wij hier zojuist tentoon

hebben gespreid zijn een voorbeeld van onze reeds begonnen aanpassing aan de menselijke geest.

Meningsverschillen komen op onze planeet niet voor. Meningen wel, maar we hebben allemaal dezelfde

mening. Eén grote prachtige dezelfde mening over dat wat jullie ‘alles’ noemen. Eén grote perfecte mening.

Eén grote egale - zo perfect, egaal, symmetrisch en helder…als een… klein blauw vierkant. Waarvan we er

maar één hebben. Zoals wij van alles maar één iets hebben. Zodat wanneer er iets stuk gaat wij een

probleem hebben Eén probleem. Omdat wij nergens een vervanging voor hebben. Dan moeten wij naar een

plek waar ze van meerdere dingen hetzelfde hebben om te zoeken naar datgene wat bij ons stuk is.

4MENS(v) Ik schrik op van het geluid van stemmen. Het nieuwe team is gearriveerd. Ze wachten op mij. Op

een mens dat hen instructies kan geven. Ik heb hen nog niet gezien en zij mij niet. Ze zullen zich een

voorstelling van me hebben gemaakt, hun nieuwe collega, hun chef, misschien denken ze dat ik een man zal

zijn. Ze verwachten me, al weten ze nu nog niet dat ik het ben die ze verwachten. Eén ding is zeker: ze

wachten op een mens. En dat ben ik. Ik ben wat je noemt, het perfecte voorbeeld van een mens. Echt waar.

Als je mij vraagt een mens aan te wijzen kan ik je zonder twijfel mijzelf aanraden. Noem mij een menselijke

eigenschap en ik heb hem. Maar zij, de vreemde mensen die ik nog niet ken, zullen me leren kennen als

mens in functie, mens in zijn/haar werkomgeving. Ik zal tegen hen dus niet op persoonlijke titel spreken

maar uit hoofde van het bedrijf. Ik houd graag werk en privé gescheiden, maar dat zal ik niet lang volhouden

want niets menselijks is mij vreemd. … Hai.

JAN Hai.

BAVO Hai?

SYLPIA Hoe?

MENS(v) Zo zal ik bijvoorbeeld zonder aanwijsbare reden al mijn aandacht richten op één van de personen

in deze ruimte, anderen negeer ik. Mijn pupillen worden groter wanneer ik naar één van hen kijk. Ik zou een

staatje kunnen maken, als na een voetbalwedstrijd: 70% balcontact voor de ene ploeg, 30 voor de andere.

Oogcontact zou gemeten kunnen worden en een aandachtsstaatje opleveren. Maar ik zal geen metingen

verrichten, omdat ik wel alles wil kunnen meten maar ook wil kunnen vergeten dat ik alles kan meten. Meer

nog dan ik wil kunnen meten, wil ik kunnen vergeten, dus ik kom binnen en ik vergeet. Ik ben een prachtig

voorbeeld van een mens dat sterk geoefend is in vergeten. Ik vergeet vorige liefdes, ik vergeet andere

personen, ik vergeet beleefdheidsfrases, ik vergeet dat ik werk en privé gescheiden houd als ik vergeet me

een houding te geven, wanneer ik mijn nieuwe collega’s ontmoet en mijn aandacht evenredig vergeet te

verdelen; Hai.

JAN Hai.

BAVO Hai?

7


SYLPIA Hoe?

MENS(v) (tegen Jan :) Dus jullie zijn het nieuwe team?

SYLPIA Ik zal het u even uitleggen. Wij -

MENS(v) Mooi. Hoe gaan we dat aanpakken?

SYLPIA Wat doet ze nou?

BAVO Hallo, ik zal me even voorstellen -

MENS(v) Is dit de eerste keer?

JAN Ja, dit is de eerste keer.

SYLPIA Wij komen van-

MENS(v) Is het goed als ik jou als aanspreekpunt neem? Dat communiceert gemakkelijker.

SYLPIA Nou doet ze het weer.

MENS(v) Als er iets is dan graag via … via?

JAN Jan.

MENS(v) Alles via Jan graag, dat is voor mij wel zo overzichtelijk. Ik zal alles ook via Jan communiceren,

dan hoef ik de dingen niet drie keer uit te leggen. Dat gaat alleen maar irriteren op den duur. Toch? Leuke

blouse.

JAN Dankje.

BAVO Graag gedaan.

MENS(v) Ja, laat ik daar meteen duidelijk in zijn, ik werk graag snel, ik werk graag efficiënt, dus bewaar

de grapjes voor je vrije tijd. Ja? Ik vergis me niet, jij bent tóch de leukste thuis?

BAVO Ja, dat is wel heel treffend, dat heb je goed gezien, ik ben thuis inderdaad -

MENS(v) Blijf dan lekker de leukste thuis en laten we het hier professioneel houden. Ja? Jan, kan jij voor

mij een kleine inventarisatie maken?

JAN Prima joh.

SYLPIA Ja. Ik zie dat we hier een klein misverstand hebben, de vraag is natuurlijk -

MENS(v) Ah doe mij een lol en verzamel de vragen, dan doen we ze straks tegelijkertijd. Goed?

SYLPIA Nou doet ze het weer!

JAN Komt goed Syl, daar hebben we het straks wel over.

MENS(v) Mischien moeten wij gewoon een keer met z’n tweetjes afspreken.

JAN Lijkt me een goed plan. Ik neem aan dat je gewoon een globaal overzicht wil?

MENS(v) Jij begrijpt het. Globaal.

JAN Dan werken we de roosters later uit. Daar valt nu toch nog niets zinnigs over te zeggen.

MENS(v) Met jou kan ik werken.

JAN Dankje.

MENS(v) Graag gedaan.

JAN Kleine moeite.

MENS(v) Ik spreek je later.

JAN Ik zie je.

8


MENS(v) Hoi.

JAN Hoi.

5JAN Leuk mens. … Toch?

SYLPIA Wat was dat?

JAN Wat?

SYLPIA Waar ging dat over?

BAVO ‘Prima joh,’ ‘lijkt me een goed plan,’ ‘ik zie je.’

JAN Menselijke frases.

SYLPIA Menselijke frases?

JAN … Ik probeer ook maar wat.

SYLPIA Dat ging je anders verdacht soepel af.

JAN Misschien heb ik wel talent … voor ... menselijk gedrag.

BAVO Talent. Jij?

JAN … Grapje.

BAVO Grapje? Jij?

SYLPIA Nou lolbroek, hoe red je je hier uit? Met je inventarisaties en je globale roosters.

JAN Ik dacht dat ik haar begreep.

BAVO (Bavo moet hard lachen.) Ja, ook een goeie.

SYLPIA Aha. Ik begrijp het al. Hij is een mislukt mens. Natuurlijk.

JAN Hoezo mislukt?

SYLPIA Hoezo?

JAN Ik heb geen moeite om nieuwe mensen te ontmoeten. Ik weet me onmiddellijk aan te passen aan een

vreemde situatie. Een ander mens komt op, ik heb maar een half woord nodig en ik begrijp haar. Ik weet

haar lichaamstaal correct te interpreteren. Ik weet wanneer te zwijgen en wanneer te praten. Ik neem

initiatief wanneer nodig. Ik pas mij aan zonder mijn menselijke waardigheid te verliezen. Ik houd net iets

langer oogcontact dan vereist, ik sta een centimeter dichterbij dan gepast waardoor er een - voor de ander -

onverklaarbare aantrekkingskracht ontstaat zodat deze een groot verlangen krijgt om mij vaker te

ontmoeten. Het lijkt me duidelijk; ik ben een perfect mens.

SYLPIA En mensen horen niet perfect te zijn. Dat is niet menselijk.

BAVO Ja!

JAN … Jullie zijn jaloers.

SYLPIA Natuurlijk zijn wij jaloers, wij zijn mensen en alle mensen zijn wel eens jaloers. Wij zijn dus hele

geslaagde mensen. Wij zijn perfecte voorbeelden van een mens Zo perfect dat jij zou moeten verlangen om

net zo te zijn als wij.

9


JAN Dat doe ik niet.

SYLPIA Nee, dat verlang jij niet want jij bent niet jaloers.

JAN Nee, ik benijd jullie niet.

SYLPIA En dat is ongezond.

JAN Jij wil alleen maar dat dat ongezond is, maar dat komt omdat je jaloers bent.

SYLPIA Jaloezie is heel menselijk en als jij nooit jaloers bent, ben jij niet menselijk en dus mislukt.

BAVO Jaha! Daar zit wat in.

JAN Jullie vergissen je.

SYLPIA Een vergissing is menselijk.

JAN Dat denk jij maar. Jullie hebben de mens bestudeerd toen jullie al als mens getransformeerd waren.

Jullie hebben de mens in zijn eigen termen begrepen, dat kan niet. Dat is onmogelijk. Jullie hebben het

menselijk onvermogen bestudeerd. Verder niets. En wat jullie nu zijn, zijn twee wandelende voorbeelden

van het menselijke onvermogen, die dat zelf niet doorhebben.

SYLPIA Juist. De essentie van de mens.

JAN Dat denken jullie maar.

SYLPIA Omdat we mensen zijn.

JAN Omdat jullie mensen denken te zijn. Omdat jullie -

SYLPIA Genoeg!

JAN Sorry, maar zo kan jij hier niet tegen mij praten, hier –

SYLPIA Ach man, hou toch je kop. Bavo, het wordt tijd dat we contact opnemen. Run jij een

vacuümcontrole? Jan, kan jij wat zwaartekracht lossen? Dan kunnen we de sensoren aftappen. … Jan?

JAN … Zullen wij eerst even de vragen inventariseren?

SYLPIA Nog één keer, jij gaat nu de -

JAN Ik heb de pomp laten liggen.

BAVO Wat?!

JAN Ik dacht dat we hem niet meer nodig hadden.

SYLPIA Wat zei jij?

JAN We worden vanzelf wel opgeroepen, dacht ik. … Toch? … Kwestie van wachten.

SYLPIA Wachten? Ik wacht niet. Ik wacht nooit. Door mij wordt niet heen gesproken en ik wacht niet. Als

ik iets nodig heb dan is dat er. Op hetzelfde moment. Ik heb dus nooit iets nodig, want voor ik het nodig

begin te hebben is het er al.

JAN Kwestie van geduld.

SYLPIA Geduld?

JAN Menselijke eigenschap. Noodzakelijke overlevingsmechanisme. Hebben de mensen ontwikkeld omdat

de dingen nooit op tijd kwamen.

BAVO Nooit op tijd?

JAN Op aarde liggen de tijden vast, de tijdsbeleving niet.

BAVO (huilt :) Ik wil naar huis.

10


JAN Gadverdamme. Hij huilt.

SYLPIA Hou daar mee op man, straks loopt alles uit.

BAVO Ik wil naar huis.

JAN We moeten er maar het beste van maken.

SYLPIA Hoe kom jij aan al die achterlijke uitdrukkingen?

JAN Bijlage: nietszeggende uitdrukkingen. Niet in verdiept?

SYLPIA Ik dacht niet dat die bijlage van belang was.

JAN Nietszeggende uitdrukkingen zijn van levensbelang. Je moet eerst de meest zinloze gewoontes van

een soort aanleren wil je kunnen infiltreren; Geef mijn portie maar aan fikkie. Laat de boel maar de boel.

Leuke blouse. Ja hè? Alles heeft z’n nadeel. Doe nou maar rustig. God wat een kutweer. Kopje koffie zou er

wel ingaan. Vertel mij wat. Wat kan je erover zeggen? Je kan er niks over zeggen.’t Is toch wat. Zou je

denken? Ik zou het niet zeggen als het niet zo was. Morgen is er weer een dag. Zo zie je maar weer. Smaken

verschillen. Je weet het toch niet. Ach joh. Je kan niet alles onthouden Het hoort er allemaal bij. Kwestie

van geduld. Daar is geen woord Frans bij. We doen wat we kunnen. We moeten er maar het beste van

maken. Ach ja, wat doe je d’r tegen. God zegene de greep. Leg je d’r maar bij neer. Laten we het er maar op

wagen. De tijd zal het leren. Het is wat blijkt. Je kan niet alles hebben. Het kan niet alle dagen feest zijn. Je

werkt te hard. Afijn. Lang zal die leven.

BAVO Lang zal die leven?

JAN In de gloria.

SYLPIA Hoe redden we ons hieruit?

JAN Ja, wat zijn de vragen?

BAVO Heel menselijk allemaal, kunnen we nu weer normaal doen.

JAN Jongens zo kan ik niet werken. Vragen?

SYLPIA Jan, zo snel gaat die aanpassing niet.

JAN Aanpassing?

SYLPIA Genoeg. We moeten het noodaggregaat aanspreken.

BAVO Ik wist het wel. We hadden hem nooit mee moeten nemen.

JAN Alsjeblieft jongens. Even terug naar de aarde, ja?

BAVO Volgens mij slaat ie door.

SYLPIA Als jij zo doorvermenselijkt brandt je motor door.

JAN Jullie zijn erg grappig, echt waar, maar ik wil graag even door, kan dat?

SYLPIA Pak de noodaggregaat. (Bavo haalt een zakkammetje oid uit zijn broekzak. Jan rukt het uit zijn

handen en breekt het doormidden. Bavo wordt kwaad, maar Sylpia kijkt verbijsterd toe.)

JAN Ik waarschuw je nog één keer.

BAVO Nu ga je te ver.

JAN Dat meen ik.

BAVO Dit rapporteer ik.

JAN Jij weet niet wanneer het leuk is geweest.

11


BAVO Zie jij wel waar je mee bezig bent?

JAN Mijn geduld begint nu echt op te raken.

BAVO Hier kom je niet ongestraft mee weg.

JAN Mijn geduld is nú op.

BAVO Nu ben je te ver gegaan.

JAN Nog één keer.

BAVO Dit is de limiet.

JAN Dit is de laatste keer dat ik waarschuw.

BAVO Nu is het genoeg.

JAN Nu is het genoeg.

BAVO (tegen Sylpia :) Wat doen we nu?

JAN (tegen Sylpia :) Hoe gaan we dit aanpakken? (Sylpia blijft verbijsterd naar Jan kijken.) …

BAVO … Sylpia?

JAN Syl?

SYLPIA Ja?

JAN Ik wil even de vragen inventariseren.

SYLPIA (tegen Jan:) Jij hebt hele mooie ogen, weet je dat?

JAN Dankje.

BAVO Hè?

SYLPIA Dat zei ik natuurlijk niet, dat zei mijn vermomming, dat zei mijn mens, niet ik.

JAN Dan zeg ik tegen jouw mens: Dankje.

SYLPIA Graag gedaan. Zegt mijn mens.

JAN Eensgelijks. Zegt de mijne.

SYLPIA Van hetzelfde. Zegt de mijne.

BAVO Jongens alsjeblieft.

JAN Dankjewel.

BAVO Graag gedaan. Hè, dat bedoel ik niet.

JAN Geeft niks.

BAVO Sorry.

JAN Niks te danken. Volgende keer bij ons.

BAVO Nee, geen sorry, dat bedoel ik niet.

JAN Pardon?

SYLPIA Kan ik u helpen?

BAVO Nee dank u, heel erg vriendelijk, hè, nee kut!

SYLPIA Nou nou nou.

JAN Glaasje water?

BAVO Water?

SYLPIA Helpt dat?

12


JAN Wat?

SYLPIA Water?

JAN Nee, dat is een uitdrukking ‘glaasje water’.

SYLPIA Glaasje water?

JAN Glaasje water.

SYLPIA Glaasje water?

BAVO Nee.

JAN Nee?

BAVO Nee dankje. Nee! Ik bedoel: Nee!

SYLPIA Rustig maar.

JAN Geeft niks.

SYLPIA Gaat het?

BAVO Nee, het gaat niet, wij –

JAN Haal nou eerst eens even diep adem.

BAVO Wij moeten niet vergeten –

SYLPIA Tut tut tut tut.

JAN Eerst even zitten.

BAVO Wij moeten geen tijd verliezen –

JAN Dat zal wel loslopen.

BAVO Loslopen?

JAN Effe op z’n beloop laten.

BAVO Wat op z’n beloop laten?

JAN Kijk ’s aan, zo belangrijk was het dus niet.

BAVO NO! I have to talk about it. I have to.

JAN Fuck, de taalinstelling is gewijzigd.

SYLPIA Fuck?

BAVO I will not forget who I am, I am a blue square, ich bin ein blau Viereck, Je suis un carré bleu, je suis de

tout, I am from everything, deine Wörter werden mich nicht berühren, dein Welt ist nicht mein Welt. Your

world is not my world. I know who you are. I know what you are. I will return. Ich werde zurückkehren -

(Jan slaat Bavo in zijn gezicht.)

BAVO Au. Fuck.

JAN Wat?

BAVO Dat doet pijn.

JAN Goed zo.

…

BAVO (zachtjes:) That hurts.

13


6MENS(v) Vragen?

JAN Laten we maar gewoon beginnen dan wijzen de problemen zich vanzelf wel.

MENS(v) Ik geef jullie stapels papieren, bestanden en gegevens en jullie geven mij zinnen als:

SYLPIA Ik ben zelf een meer coördinerende rol gewend.

MENS(v) En ik geef daarvoor terug: ‘ik denk liever niet in hierarchische systemen’ en: ‘kan jij voor

vanmiddag een soort grove onderverdeling hebben gemaakt op basis van prioriteit’ en: ‘eerlijk zeggen hoor

als dat te krap voor je is,’ zodat jij wel antwoorden moet:

SYLPIA Nee hoor, dat lijkt me geen enkel probleem.

BAVO Zal ik -

MENS(v) Zou jij het erg vinden om koffie te zetten?

JAN Ja, kopje koffie zou er wel ingaan.

MENS(v) Of vind je dat vervelend als ik je dat vraag?

BAVO … Nee hoor, dat lijkt me geen enkel probleem.

MENS(v) Ik heb het volste vertrouwen in dit team. Ik heb het vreemde voorgevoel dat wij er samen wel

uitkomen. Of ben ik daar alleen in?

JAN Het voelt goed. Daar heb je gelijk in.

MENS(v) (tegen Sylpia:) Gewoon zeggen hè als je iets dwars zit, gewoon doen hè. Dat doe je toch?

SYLPIA Maak jij je daar maar geen zorgen over, dat zal ik zeker doen.

MENS(v) Mooi, dat vind ik een geruststellend idee, weet je dat?

JAN (tegen Sylpia:) Leuk is ze hè?

MENS(v) Open communicatie, daar hou ik van!

JAN God wat een verademing, ik heb wel eens anders meegemaakt.

MENS(v) Ik zou niet anders kunnen, al zou ik willen, weet je dat.

JAN Zo ben jij gewoon.

MENS(v) Jij begint mij al te kennen.

JAN Weet je dat ik helemaal niet het gevoel heb dat dit pas de eerste dag is.

MENS(v) Weet jij dat ik precies hetzelfde heb.

JAN Echt waar?

MENS(v) Echt waar.

JAN Dat is wel heel typisch.

MENS(v) Nou hè.

SYLPIA Typisch.

MENS(v) Is er een probleem, Syl?

SYLPIA Nee hoor. … Mens.

14


7SYLPIA Leuke blouse.

JAN Dankje

SYLPIA Zegt mijn mens.

JAN … ja.

SYLPIA Volgende keer bij mij?

JAN Eh …

SYLPIA Zo gaat dat toch?

JAN Eh…

SYLPIA We doen wat we kunnen. Of niet?

JAN Ja, ja… we doen wat we kunnen.

SYLPIA En dat doe je goed.

JAN Dankje.

SYLPIA Dat zal ik niet vergeten.

JAN Nou ja, we moeten er maar het beste van maken.

SYLPIA Leuke blouse.

JAN Ja, dankje.

SYLPIA Leuke blouse.

JAN Ja, dankje.

SYLPIA Ik zeg: leuke blouse.

JAN Ja, ik hoor het en ik zeg: dankje.

SYLPIA Je hoeft je niet te schamen.

JAN Waarvoor?

SYLPIA Voor jouw menselijke zwakheden.

JAN Oh. Oké.

SYLPIA Hoort er allemaal bij. Ik kan het weten.

JAN Oh ja?

SYLPIA Zelfs ik heb die gedachten. Ja je hoort het goed, zelfs ik. Dat moet toch een geruststellend idee

zijn. Dat jij je dus ook nergens voor hoeft te schamen.

JAN Welke gedachten?

SYLPIA Als ik bij jou in de buurt ben. Je weet wel. Wat ik me voorstel.

JAN Nee?

SYLPIA Dat ie daar ongelofelijk dik en stijf rechtop staat als een zuil in de kathedraal van Keulen waar het

zo mooi donderen kan, maar dan een zuil die gloeiendheet is en ook nog glimt van me kutv-

JAN Ho. Dit hoort volgens mij niet meer bij de beleefdheidsfrases.

SYLPIA Het is allemaal onderdeel van het hele menselijke spectrum. Het is niets vreemds om zulke

15


gedachten te hebben. Ik weet dat jij precies diezelfde gedachten hebt.

JAN Oh ja?

SYLPIA Ja.

JAN Ja?

SYLPIA Jazeker.

JAN Oh ja?

SYLPIA Ja, natuurlijk.

JAN Is dat zo?

SYLPIA Natuurlijk is dat zo.

JAN Oh?

SYLPIA Geeft niks.

JAN Wat niet?

SYLPIA Die gedachten van jou.

JAN Welke gedachten?

SYLPIA Die je over mij hebt.

JAN Ik heb geen gedachten over jou.

SYLPIA Natuurlijk wel.

JAN Nee hoor.

SYLPIA Jewel.

JAN Nee.

SYLPIA Wel.

JAN Nee, niet.

SYLPIA Hoezo ‘niet’?

JAN Gewoon niet.

SYLPIA Op welke manier ‘niet’?

JAN Niet, van nee. Van: Ik moet er niet aan denken dat … dat het dondert in Keulen.

SYLPIA Jan, alsjeblieft, even serieus.

JAN Echt niet.

SYLPIA Humor?

JAN Nee.

SYLPIA Niet?

JAN Serieus: niet.

SYLPIA Oh. … Hoe kan dat dan? Dat ik dat heb? Wat heb ik daar dan aan?

JAN Niets.

SYLPIA Niets?

JAN Het is gewoon niet wederzijds.

SYLPIA Dus jij hebt die dingen niet?

JAN Niet met betrekking tot jou.

16


SYLPIA Hè?

JAN Sorry.

SYLPIA Met wie dan wel? … Oh.

JAN Sorry.

SYLPIA Nou ja, dat… geeft niet.

JAN Ja sorry.

SYLPIA En, hoe komt dat, dat je dat met … haar wel hebt?

JAN Dat weet ik niet.

SYLPIA Nou ja, afijn, kan gebeuren, misverstand, zien we door de vingers, het is niet netjes, maar à la,

zand erover, wat doen we daaraan?

JAN Niets.

SYLPIA … Niets?

JAN Daar valt niets aan te doen.

SYLPIA Oh. … Typisch. … Bijzonder. En hoe noem je zoiets?

JAN Onbeantwoorde gevoelens.

SYLPIA Onbeantwoorde gevoelens? Mooi. Mooi woord.

JAN Ja.

SYLPIA Lastig. Vervelend. Is geen leuk eh … gevoel, dat onbeantwoorde. Is nogal lullig. Doet een beetje

… pijn, hier.

JAN Ja.

SYLPIA Wat nou ‘ja’?

JAN Ja.

SYLPIA Ga alsjeblieft weg.

JAN Hè?

SYLPIA Wie denk jij wel dat je bent?

BAVO Ja.

SYLPIA Ja. Wie denk jij wel dat je bent?

BAVO Ja, wie denk jij wel dat je bent?

SYLPIA Nou?

BAVO Weet je wat jíj bent…?

SYLPIA Ja, weet je wat jíj bent…?

BAVO Nou?

SYLPIA Nou?

BAVO Jij bent een lullig klein stukje onleesbaar papier.

SYLPIA Hè?

BAVO Dat ben jij en dat zal jij altijd blijven. Een lullig stukje verfrommeld papier. Iets dat niemand zou

willen zijn.

SYLPIA Bavo, alsjeblieft.

17


BAVO Een lullig stukje onopvallend papier, zo onopvallend dat iedereen constant op je gaat staan. Als je

jou kwijt bent, dan weet je dat je ergens onder ligt, of ergens tussen bent gevallen, of gewoon bent

weggegwaaid. Als jij geluid maakt - een ondefinieerbaar zacht gemurmel - begrijpt niemand waar het

vandaan komt, als het al gehoord wordt.

SYLPIA Bavo. Als je dit vertelt omdat je denkt dat het helpt, kan je beter even je kop dicht houden.

BAVO … Ik zeg alleen hoe het is.

JAN Laat haar met rust.

SYLPIA Ik zit niet op jouw medelijden te wachten.

JAN Stel je niet zo aan.

SYLPIA Mag ik dat zelf bepalen?

JAN Je kan ook problemen máken.

BAVO Er wordt niet naar mij geluisterd.

JAN Er wordt niet naar jou geluisterd.

BAVO Jullie vergeten waarom we hier zijn.

JAN Er wordt niet naar jou geluisterd.

BAVO Jullie zijn Alles vergeten.

JAN Ze hoort je niet.

BAVO Sylpia?

SYLPIA Nu even niet.

BAVO Je moet niet vergeten wie je bent.

SYLPIA Bavo, alsjeblieft gewoon, nu even niet!

8BAVO Onze volumeknop is kapot. Daar. De volumeknop van ons omgevingsgeluid. En daar bezitten wij

slechts één volumeknop, één volumeknop die hoort bij ons ene omgevingsgeluid. Want daar bezitten wij

slechts één omgevingsgeluid. Bij ons blaft in de verte nooit een hond. Op de achtergrond raast niets voorbij.

Er is geen geluid dat zich verwijdert of op ons afkomt want er is bij ons maar één omgevingsgeluid op één

volume. Eén volume dat wordt bepaald door onze ene volumeknop waarin zich één veer bevindt, die stuk is.

En wij hebben geen vervanging voor die veer, want wij bezitten slechts één veer, geschikt voor het

mechanisme in een volumeknop. Onze volumeknop draait nu langzaam naar een hogere stand en een nog

hogere stand en een nog hogere stand en daarna naar een nog hogere stand en een nog veel hogere stand en

het vermoeden bestaat dat de volumeknop op een dag een stand zal bereiken die op aarde aankomt. We

vragen ons niet af óf maar wanneer ons volume de aarde zal bereiken. Wij hebben één achtergrondgeluid en

één volumeknop. Wij hebben één soort muziek. Wij hebben één nummer. Eén oneindig reggaenummer dat

zichzelf herhaalt en herhaalt en herhaalt. Eén nummer met één akkoord en één variatie dat op één volume

gehoord kon worden, want onze volumeknop kende tot voor kort maar één stand. Maar nu die ene veer in

18


die ene knop kapot is, is onze volumeknop aan het draaien gegaan en sindsdien kennen wij meerdere

volumes. Gisteren bijvoorbeeld was ons volume lager dan vandaag. En op elke dag is het volume hoger. Dat

is het enige dat nog steeds hetzelfde is: op elke dag het volume hoger. Onze taal kende tot voor kort geen

vergrotende trap. Wij hebben daar bijvoorbeeld een vierkant en dat zou je klein kunnen noemen. Maar we

hebben maar één vierkant dus we hoeven dat vierkant nergens mee te vergelijken. We hoeven niet te

spreken over een ander vierkant dat groter, kleiner of zachter zou zijn. Als we het over een ander hebben

dan het vierkant, dan is dat het stuk papier of de zoete geur of het rimpelige wateroppervlak. Er is geen

ander wateroppervlak dat meer of minder rimpelig is. Maar nu de volumeknop aan het draaien is gegaan, is

alles veranderd. Iedereen en alles oefent zich in het begrip harder. Het gesprek van de dag is het volume

waar iets mee aan de hand is en dat we harder hebben genoemd. Ons omgevingsgeluid is harder dan anders.

Ons volume is hoger dan gisteren. En toen we dat begrip eindelijk onder de knie hadden kwam het

angstwekkende besef, dat er geen hardst of hoogst is. Dat de overtreffende trap niet bestaat, alleen de

vergrotende, die zich steeds maar weer vergroot en vergroot. Omdat onze knoppen geen einde kennen. Het

volume kan dus nooit zijn hoogste stand bereiken. Geen van onze knoppen kent een hoogste stand. Nooit

nodig geweest. Omdat alles altijd op één stand bleef staan. Er was slechts één stand. Dachten wij. Al onze

knoppen kunnen tot in oneindige frequenties doordraaien. Wij kennen geen eindige standen. En iedereen en

alles is bang. We weten niet waar het volume heen gaat. Niets of niemand ging ooit ergens heen of naartoe.

En nu blijft het volume maar gaan en maar gaan en maar groeien en groeien en voor het eerst beginnen er

dingen en kleuren en eigenschappen en laptops te klagen over altijd hetzelfde reggaenummer, waar vroeger

nooit iemand problemen mee had want vroeger was er geen verschil tussen vroeger en nu.

9BAVO Stel je voor, ik ben een buitenaards wezen.

MENS(v) Ja, ga door.

BAVO Kan je je daar iets bij voorstellen?

MENS(v) Ja, ik zie het voor me. Ga door.

BAVO (verbaasd) Dat zie jij voor je?

MENS(v) Ja, ik heb een plaatje. Ga door.

BAVO …(verbaasde stilte)

MENS(v) Ja?

BAVO Ja. Stel: ik ben een buitenaards wezen en ik vraag jou of je me iets uit kan leggen over de

overtreffende trap.

MENS(v) Mijn vader zei altijd : Alles waar te voor staat is niet goed, behalve tevreden.

BAVO Altijd? Aha! Dat begrijp ik. Altijd: Alles waar te voor staat is niet goed behalve tevreden. Alles

waar te voor staat is niet goed behalve tevreden. Alles waar te voor staat is niet goed behalve tevreden. Alles


19



waar te voor staat is niet goed behalve tevreden. Leuke man. Is té hard, harder dan hardst?

MENS(v) Dat ligt er maar aan.

BAVO Waar aan?

MENS(v) Hoe hard hardst is.

BAVO We weten niet hoe hard hardst is.

MENS(v) Dan kunnen we ook niet vaststellen of hardst, té hard is.

BAVO Wanneer is iets te hard?

MENS(v) Dat is persoonlijk.

BAVO Wanneer is voor jullie iets te hard?

MENS(v) Ik kan alleen voor mezelf spreken.

BAVO Ga je gang.

MENS(v) Ikzelf… vind al snel iets te hard.

BAVO Wanneer is dat: ‘al snel’?

MENS(v) Sneller dan de rest.

BAVO Wanneer vindt de rest iets te hard?

MENS(v) Soms denk ik wel eens, dat de rest nooit iets te hard vindt.

BAVO Soms vindt de rest nooit iets te hard?

MENS(v) Nee, dat denk ik soms.

BAVO Je denkt dat ze het soms nooit te hard vinden.

MENS(v) Maar dat denk ik maar, want dat is natuurlijk niet zo.

BAVO Waarom denk je dat dan?

MENS(v) Dat lijkt dan zo, omdat ik al snel iets te hard vind, maar dat is niet zo.

BAVO Dus dan denk jij met opzet iets wat niet waar is. Waarom?

MENS(v) Ik denk dat niet echt.

BAVO Waarom zeg je het dan?

MENS(v) Het is bij wijze van spreken. Ik zeg dat om iets duidelijk te maken.

BAVO Dat is jullie ‘wijze van spreken.’

MENS(v) Wij zeggen iets om iets duidelijk te maken, maar we bedoelen niet alles letterlijk.

BAVO Jullie bedoelen niet alles letterlijk omdat dat alles duidelijker maakt?

MENS(v) Dat hopen we.

BAVO Jullie zijn daar zelf niet van overtuigd?

MENS(v) We hopen het.

BAVO Hebben jullie wel eens overwogen om alles wel letterlijk te bedoelen?

MENS(v) Dat zal vast wel eens iemand hebben overwogen.

BAVO Niet iedereen?

MENS(v) Wij overwegen nooit met z’n allen hetzelfde.

BAVO Hebben jullie wel eens overwogen om dat wel te doen?

20


MENS(v) Wat denk je zelf?

BAVO Als ik jullie overtreffende trap goed heb begrepen, vind ik onze soort handiger.

MENS(v) Lijkt me niet de beste houding om een ander soort tegemoet te treden.

BAVO Mij ook niet. Die overtreffende trap is dan ook van jullie.

MENS(v) Pardon?

BAVO De veer van onze volumeknop is waarschijnlijk kapot gesprongen omdat jullie met jullie

ruimtesondes steeds langs onze planeet racen. Dat trilt. Daar houden wij niet van. Bij ons trilt er niets. Daar

kunnen de veren in de knoppen niet tegen. En dankzij jullie ben ik hier op jullie kutplaneet, om op zoek te

gaan naar een nieuwe veer voor onze volumeknop.

MENS(v) Jullie volumeknop?

BAVO Ja, onze volumeknop. Is dat zo moeilijk te begrijpen?

MENS(v) Kan je niet gewoon een veer meenemen en weer opflikkeren?

BAVO Wij kunnen pas opflikkeren als we worden opgeroepen. Op eigen gelegenheid is dat onmogelijk

omdat Jan de pomp heeft laten liggen en de noodaggregaat doormidden heeft gebroken.

MENS(v) Vergeten komt bij jullie wel voor?

BAVO Ja natuurlijk, wat is dat nou voor een stomme vraag.

MENS(v) Het woord stom dus ook.

BAVO Moet je horen, wij hebben niets tegen bijvoeglijk naamwoorden, wij hebben alleen onze twijfels

over de vergrotende trap.

MENS(v) Twijfelen doet jullie geweldige soort dus ook?

BAVO Wij kunnen ons geweldig aanpassen. Als je ons als mens vermomd dan passen wij ons aan aan de

menselijke geest. Dat gaat niet 1 2 3, maar op den duur hebben we jullie getob en getwijfel wel onder de

knie. Zo bijzonder is dat allemaal niet.

MENS(v) Als het hier allemaal zo vreselijk is, waarom blijf je dan niet op je eigen planeet.

BAVO SMERIGE FASCIST!

MENS(v) Je weet niet eens wat een fascist is.

BAVO Dat zoeken we dan wel op.

MENS(v) Heb jij zelf gezien dat die veer stuk is?

BAVO Hoezo?

MENS(v) Weet je zeker dat het geen list is om jou van die planeet af te krijgen?

BAVO Ik hoor toch dat het volume stuk is?

MENS(v) Misschien denk je dat maar.

BAVO Jij hebt er helemaal niets van begrepen hè?

MENS(v) Geweldig. Echt geweldig. Echt waar. Ik ben onder de indruk. Bravo. Bravo Bavo, haha. Daar

moet jij wat mee doen, weet je dat? Met die fantasie van jou. Daar moet je een verhaal van maken, moet je

opschrijven da’s leuk. Heb je dat wel eens overwogen?

BAVO … … Dat is een goed idee. Daar zal ik eens over nadenken. Dankje.

MENS(v) Graag gedaan.

21


BAVO Niets te danken. Volgende keer bij ons.

MENS(v) Alles heeft een reden want alles kan een reden gebruiken en elke reden heeft bestaansrecht. Elke

reden die ik verzinnen kan heeft recht op een verhaal, zodat elk verhaal een reden krijgt. Jongens met te

korte beentjes waar niet naar wordt geluisterd hebben vreemde verhalen nodig om gehoord te worden. Dat is

een plausibele reden. Hun vreemde verhalen hebben recht op die plausibele reden. Alles heeft een reden;

mijn reden. Elk woord dat mij gegeven wordt krijgt in ruil van mij een reden. Dat is rechtvaardigheid. En

dat is een mooie reden.

10JAN Mooi.

MENS(v) Mooi?

JAN Mooier.

MENS(v) Mooier?

JAN Mooist.

MENS(v) Wat?

JAN Ik probeer de woorden uit.

MENS(v) En?

JAN Ja.

MENS(v) Ja?

JAN Mooist. Ik weet wat ‘het mooist’ is.

MENS(v) Is het zo of denk jij dat?

JAN Het is niet wat ik denk, maar wat ik denk dat echt zo is.

MENS(v) En als het niet echt zo zou zijn, zou je het dan ook denken?

JAN Is het beter als ik het alleen maar denk, of is het beter als het zo is?

MENS(v) Het zou mooi zijn, als het zo zou zijn, maar mooier… als jij het denkt.

JAN Jij bent ‘het mooiste’ dat ik ooit heb gezien.

MENS(v) Denk jij dat?

JAN Is het niet waar?

MENS(v) Denk jij dat het niet waar is?

JAN Ik denk dat ik dat zou zeggen. Als ik een mens was. En dat jij me zou geloven

MENS(v) Als je een mens was?

JAN Het is niet waar, maar ik zou het zeggen, als ik een mens was. Ik zou het geloven, en dat doe ik, als ik

een mens was.

MENS(v) Zowaar je een mens bent?

JAN Zowaar ik een mens ben?

MENS(v) Je gelooft het, zowaar je een mens bent?

22


JAN Zowaar ik een mens ben, zeg ik je, dat ik mijn hele leven zou geven voor een uur dat jij mij liefhebt.

Zowaar ik uit een vrouw ben geboren: ik geef mijn hele leven, voor één liefdevolle blik van jou. Zou ik

zeggen.

MENS(v) Maar je zegt het niet.

JAN Ik zou het.

MENS(v) Je zou?

JAN Dat zou ik ja. Zou jij?

MENS(v) Zou ik? Als jij -

JAN Als ik -

MENS(v) Ja -

JAN Ja?

MENS(v) Ja.

JAN … Dat zou mooi zijn.

MENS(v) Dat zou ‘het mooist’ zijn.

JAN Ik neem je mee.

MENS(v) Mee?

JAN Naar een plaats waar wij samen één object zijn.

MENS(v) Object?

JAN Of: een grote wateroppervlakte. Jij en ik één grote wateroppervlakte.

MENS(v) En dan?

JAN Dan voelen we het water.

MENS(v) Hoe?

JAN Alsof we handen hebben, en niet zelf het water zijn.

MENS(v) En dan?

JAN Dan laten we de golven ons lichaam voortbewegen alsof we een lichaam hebben en niet zelf de golven

zijn. Dan zien we de zon in het water schijnen alsof we ogen hebben en niet zelf de aanblik van de zon op

het water zijn.

MENS(v) Dat kan niet.

JAN Nee, dat kan niet.

MENS(v) Dus je neemt me niet mee?

JAN Ik neem je mee naar een plek waar het onmogelijke mogelijk is alsof we zelf niet het onmogelijke

zijn.

MENS(v) Dat zou je zeggen.

JAN Nee. Dat zei ik.

11

23


MENS(v) Of je die stapel nu al hebt doorgewerkt!

SYLPIA Dat doet er dus niet toe, óf ik mijn werk verricht, en áls ik mijn werk verricht hóe ik dat verricht.

En waarom is dat? Omdat ik weet dat er voor mij andere taken zijn weggelegd. Dat mijn wezenlijke rol in

het leven een andere is. Je begrijpt dat ik mij dus niet vol overtuiging in deze arbeid kan verliezen.

MENS(v) Begrijp ik dat?

SYLPIA Stel je voor, jullie koningin oefent zich in het ‘postbeambte-schap’. Elke dag neemt zij plaats

achter een loket en oefent met haar familieleden hoe ze de klanten te woord moet staan. Verspilde moeite.

En: verwarrend bovendien. Want wanneer zij zich dan weer met de voor haar geëigende taken moet

bezighouden, wanneer zij, bijvoorbeeld, de troonrede moet houden, heeft zij natuurlijk niets aan haar

kwaliteiten als postbeambte. Het zou haar zelfs in de weg zitten. Stel je voor: «Landgenoten, met droefheid

moet ik u mededelen dat de prijs van de strippenkaarten dit jaar met 10% wordt verhoogd maar tevens wil

ik u wijzen op de nieuwe postbankplusrekeningaanbieding.» Dat kan natuurlijk niet, dat begrijp jij zelfs.

MENS(v) Daar heb je helemaal gelijk in. Misschien moet jij je gewoon met iets minder voor jou afleidende

taken bezighouden, daar jou kwaliteiten hier toch niet ‘wezenlijk’ worden aangesproken. Misschien moet jij

gewoon een beetje koffie zetten, prullenbakje leeghalen, effe een lapje over het aanrecht, misschien een

bezempje over de vloer, ragebolletje over het plafond, kopjes in een sopje, stofzuigertje, stofdoekje...

SYLPIA Dus je hebt het toch gezien?

MENS(v) Ik zie het. Jij moet onmiddellijke van je taken worden ontheven.

SYLPIA Dat had ik niet van jou verwacht, weet je dat. Jij komt namelijk over als een mens met weinig tot

geen opmerkingsgave, een typisch geval van iemand die altijd de verkeerde keuzes maakt, iemand zonder

mensenkennis, iemand die het altijd bij het verkeerde eind heeft; de ultieme verpersoonlijking van

stompzinnigehid, van ‘ziende blind’ of voorzichtig gezegd: geen groot licht. Maar blijkbaar is mijn

superieure geestestoestand zo’n allesoverstijgend verschijnsel dat het zelfs jou niet is ontgaan.

MENS(v) Misschien ben jij wel sowieso niet op je plek hier.

SYLPIA Mijn lieve lieve schat, maak jij je, met je mooie hoofdje, daar maar geen zorgen over, ik red me

wel. … Koffie?

MENS(v) Koffie?

SYLPIA Koffie?

MENS(v) … Koffie. … Ja. … Lekker.

SYLPIA Jan?

JAN Ja, kopje koffie zou er wel ingaan.

SYLPIA Bavo?

BAVO Dus je bent het niet vergeten?

SYLPIA Eh… 2 scheppen suiker, klein scheutje melk, toch?

BAVO Toch.

MENS(v) Bavo, jij lijkt me een slimme jongeman, kan jij die stapel even doorwerken voor het eind van de

middag?

BAVO Ik?

24


MENS(v) Ik heb zo’n idee dat jij een hele snelle leerling bent.

BAVO Oh. … Dankje.

MENS(v) Ik zou het niet zeggen als het niet zo was.

BAVO I appreciate that.

… I am a fast student.

SYLPIA We onderschatten onze medemens.

BAVO We denken dat we niet gewaardeerd worden.

SYLPIA En dan ineens krijg je die verlangde erkenning

BAVO Je denkt dat je niet gehoord wordt.

SYLPIA En dan ineens is er iemand die naar je luistert.

BAVO Juist wanneer je het niet verwacht.

SYLPIA Iemand die zegt: ik waardeer je, ik zie wie jij bent.

BAVO Ik waardeer je, ik zie wie jij bent.

SYLPIA Iemand die gewoon naast je leeft

BAVO Je moet het geluk niet te ver weg zoeken.

SYLPIA En ook al denk je soms: waar is het goed voor.

BAVO Alles… Alles… … hè…

SYLPIA Ja?

BAVO Ik wou zeggen, Alles…

SYLPIA Alles heeft zijn reden ?

BAVO Nee, ik wou zeggen, alles…

SYLPIA Alles heeft zijn prijskaartje?

BAVO Nee, het was iets anders, iets als: ‘alles….

SYLPIA Allesbehalve? Allesbrander? Allesreiniger? Vanalles? Voor alles? Vanalles en nog wat ?

BAVO Nee. Ik weet het niet meer.

SYLPIA Nou ja, je kan niet alles onthouden.

12(Jan doet iets handigs; hij vouwt met één hand een briefje, of plakt in één keer twee enveloppen tegelijk

dicht, zoiets…)

MENS(v) Dat is handig hoe jij dat doet.

SYLPIA Ja, dat doe jij leuk, weet je dat.

BAVO Hoe kom je erop?

JAN Wat?

MENS(v) Dat.

JAN Oh, dit.

25


BAVO Ik kom daar dan gewoon niet op hè.

JAN Ik weet niet beter, ik doe het altijd zo.

SYLPIA Dat doe jij leuk. Echt waar.

JAN Ik doe dat al jaren zo.

BAVO Ik zou daar dus niet opkomen hè.

JAN Ik weet niet beter.

BAVO Ik kom daar gewoon niet op.

JAN Doe het altijd zo.

BAVO Hoe verzin je zoiets?

JAN Ja, hoe verzin je zoiets?

MENS(v) Ja, hoe verzin je zoiets?

JAN Ja, hoe verzint een mens zoiets?

SYLPIA Dat is knap verzonnen, weet je dat.

JAN Het is helemaal niet moeilijk hoor.

BAVO Voor jou niet.

MENS(v) Voor jou is het niet moeilijk nee.

BAVO Toch vind ik het knap.

JAN Maar het is niet moeilijk.

MENS(v) Voor jou niet.

JAN Dan is het voor mij dus ook niet knap.

BAVO En toch is het knap.

JAN Ik weet niet beter.

MENS(v) Dat is het knappe.

JAN Terwijl dat dus juist niet moeilijk is.

BAVO Dat is er ook zo knap aan.

JAN Iedereen kan het.

BAVO Maar niet iedereen komt erop.

JAN Terwijl het niets voorstelt.

SYLPIA Toch is het knap, weet je dat.

JAN Dankje.

SYLPIA Voor jou stelt het misschien niets voor.

JAN Nee.

MENS(v) En toch is het knap.

SYLPIA Voor jou is er misschien niets bijzonders aan.

JAN Nee.


SYLPIA Voor jou is het ook niets om trots op te zijn.

JAN Nee.

26


MENS(v) En toch-

SYLPIA Dus zo knap is het niet.

JAN Nee.

SYLPIA Maar toch is het knap.

MENS(v) Ja.

JAN Nee.

SYLPIA Nee, inderdaad.

BAVO En toch vind ik het knap.

SYLPIA Maar dat is het niet.

BAVO Vind jij het niet knap?

SYLPIA Ik vind het hartstikke knap, maar dat is het natuurlijk niet.

MENS(v) Ik vind het knap.

SYLPIA Vind ik ook.

BAVO Het is ook knap.

SYLPIA Dat is het niet.

BAVO Ik begrijp het niet.

SYLPIA Voor jou zou het dan ook knapper zijn.

BAVO Maar ik kom er niet op.

SYLPIA Daarom zou het zo knap zijn als jij er wel op kwam.

BAVO Maar hoe kom je erop?

MENS(v) Ja, hoe kom je erop?

JAN Ja, hoe kom ik erop?

SYLPIA Dat is geil weet je dat, als je er zo bij lacht.

BAVO Hoe doet ie dat?

MENS(v) Ja, hoe doe jij dat?

SYLPIA Dat is echt zo, weet je dat?

JAN Dankje.

SYLPIA Voor jou stelt het misschien niets voor.

JAN Nee.


SYLPIA Voor jou is er misschien niets bijzonders aan.

JAN Nee.


SYLPIA Voor jou is het ook niets om trots op te zijn.

JAN Nee.

MENS(v) En toch-

SYLPIA Dus zo knap is het niet.

JAN Nee.

27


SYLPIA Maar toch is het knap.

MENS(v) Ja.

JAN Nee.

SYLPIA Nee, inderdaad.

BAVO En toch vind ik het knap.

SYLPIA Maar dat is het niet.

MENS(v) Niet?

JAN Nee.

SYLPIA En toch is het goed zoals jij daar mee omgaat.

MENS(v) Ja.

JAN Dankje.

SYLPIA Maar dat zegt natuurlijk niets.

MENS(v) Hè?

JAN Nee.

SYLPIA En toch is het mooi, zoals jij daarop reageert.

MENS(v) Ja.

JAN Dankje.

SYLPIA Maar dat zegt natuurlijk niets.

MENS(v) Jewel.

JAN Nee.

SYLPIA Vergis je niet.

MENS(v) Nee.

JAN Nee.

SYLPIA Het zegt natuurlijk niets dat ik naar jou verlang.

JAN Nee.

SYLPIA Natuurlijk verlang ik naar jou. Maar dat zegt niets.

JAN Nee. Voor mij is het niets bijzonders.

SYLPA Dat verlangen naar jou, is een absurd soort misverstand in mij, waarvan het doel in de verre

toekomst misschien eens duidelijk zal zijn. Want die gedachten die ik over jou heb, zijn natuurlijk niet van

mij. Dat snap je. Dat zou absurd zijn. Ik bedoel, we weten allebei, dat een vrouw als ik, voor jou… een

utopie is.

JAN Dat is het vreemde. En toch kijk jij zo naar mij.

SYLPIA Dat kan wel zo zijn, dat ik op een bepaalde manier naar jou kijk en daar bepaalde gedachten bij

heb, maar dat zegt helemaal niets.

JAN En waarom niet?

SYLPIA Omdat ik heel goed weet dat je het niet waard bent.

JAN (Kwaad:) Krijgen we dit.

SYLPIA Wat?

28


JAN Gaan we kwaad worden, of niet?

MENS(v) Hè?

SYLPIA Kwaad?

BAVO Is er iemand kwaad?

JAN En jij denkt natuurlijk dat je daar een goeie reden voor hebt.

SYLPIA Waarom zou ik kwaad zijn?

BAVO Waarom ben jij kwaad dan?

JAN Mevrouw voelt zich afgewezen, voelt zich vernederd, miskend, zometeen gaat ze denken: terecht, ik

zal ook wel niks waard zijn, dan gaat ze zichzelf verwaarlozen, dan -

MENS(v) Ah, joh laat dat mens toch.

SYLPIA Ik zeg niks.

BAVO Je weet van wie het komt.

SYLPIA Weet jij wel tegen wie je het hebt?

JAN Ah! Wraakzuchtig! Ja! Dan worden ze wraakzuchtig! Als wij geen begrip hebben voor jullie zielige

praktijken dan willen jullie wraak. Dan is het onze schuld! Maar wie begon er met z’n onmogelijke

verlangens? Nou?

SYLPIA Heb je het nog steeds tegen mij?

BAVO Gewoon negeren.

JAN Kan ik er wat aan doen, dat ik nergens last van heb!

SYLPIA Jij weet niet tegen wie je het hebt.

JAN Ik begrijp heel goed tegen wie ik het heb, ik heb het tegen het proto-type van het gemiddelde mens.

Het gemiddelde mens dat het leven neemt zoals het komt? Of niet?

SYLPIA Jij kent mij niet.

JAN Het gemiddelde mens dat heeft gekeken naar de plattegrond van de mens, dat zich heeft laten

wijsmaken dat er zoiets bestaat als de plattegrond van de mens. Het gemiddelde mens dat heeft geloofd in:

‘je kan niet alles hebben,’ in: ‘alles heeft zijn nadeel,’ in: ‘iedereen is onzeker’ en ga maar door. Jij hebt die

dingen geloofd en bent je leven gaan gebruiken om die dingen te bewijzen. Jij bent slachtoffer van: ’een

vergissing is menselijk.’ Jij bent het levende voorbeeld van: ’het kan niet alle dagen feest zijn.’ Het eerste

dat jij in het leven hebt geleerd is te onthouden wat de tekortkomingen van de mens zijn en je bent je gaan

oefenen in die tekortkomingen, om zo je mens-zijn te vervolmaken, om zo het perfecte gemiddelde mens te

worden met zijn noodzakelijke tekortkomingen. Dacht je. Maar als er dan op een dag iemand langskomt die

zegt: «Oh maar dat klopt helemaal niet, dat is een vergissing, die ideeën zijn al lang achterhaald, het is

zelfs sinds pas wetenschappelijk bewezen dat het wél alle dagen feest kan zijn,» als zo iemand langskomt, zo

iemand als ik, zo iemand waar niets mis mee is, dan wordt jouw leven in één klap absurd gemaakt, dan

wordt jouw lijden in één seconde zinloos en ja, natuurlijk wordt jij dan kwaad. Dan wil jij dat die persoon

net zo wordt als jij. Dan moet die ook ongelukkig worden, en dat doel heiligt alle middelen, dan is zo’n

persoon vogelvrij! Vrij om te beledigen! Vrij om te kwetsen! Vrij om te mishandelen! Alles om hem te laten

lijden, en als hij weigert om te lijden moet hij vernietigt worden, of niet? Heb ik gelijk?

29


Mij krijg je niet gek. Met mij is niets mis. Alles heeft z’n voordeel. Alle dagen feest. Ik ben een gelukkig

man. Begrijp jij dat? En mijn geluk is onaantastbaar; ik ben onaantastbaar.

13JAN Zou je raar opkijken?

MENS(v) Ik zou nooit raar opkijken. Alles krijgt een reden. Mijn reden.

JAN Ik weet van niets.

MENS(v) Daar kijk ik niet van op.

JAN Minder dan dat.

MENS(v) Het zal zijn reden hebben. Mijn reden.

JAN Ik weet niet wat we hier doen.

MENS(v) Ik ook niet.

JAN Je probeert me op mijn gemak te stellen.

MENS(v) Lukt dat?

JAN Wat doen wij hier?

MENS(v) Wij coördineren. Wij coördineren vanuit hier. Dit is het coördinatiecentrum.

JAN Wat coördineren wij?

MENS(v) Weet jij dat de meeste projecten misgaan vanwege de slechte coördinatie?

JAN Wat voor projecten?

MENS(v) Dat is eigenlijk altijd zo, bij alle projeceten. Gebrek aan communicatie.

JAN Welk project coördineren wij?

MENS(v) Wij coördineren verschillende projecten. Daarom is de coördinatie zo belangrijk. Omdat het om

meerdere projecten gaat.

JAN Welke projecten?

MENS(v) Dat weet ik niet.

JAN Niet?

MENS(v) Ik weet het niet.

JAN Je bedoelt, je werkt op een ‘need to know basis’?

MENS(v) I know niks. Ik werk op een ‘need to know niks basis’.

JAN Voor wie werk jij?

MENS(v) Voor het hoofdkantoor.

JAN Wat verwachten die van jou?

MENS(v) Ik krijg gegevens. En die gegevens zet ik op een rij. Of in een rooster. Of ik breng ze onder in

groepen. Of ik verzamel de overeenkomsten tussen de verschillende gegevens en die overeenkomsten zet ik

dan op een rij, in een rooster of een groep. Of ik geef ze een inventarisatie van de eigenschappen van elk

afzonderlijk gegeven dat ze me geven. Of ik elimineer de gegevens die als enige bepaalde eigenschappen

30


niet bezitten, of elimineer juist de gegevens mét bepaalde eigenschappen. Of ik vul ze aan en geef ze een

overzicht met aanvullingen. En als ik dat heb gedaan maak ik een statistiek over de hoeveelheid

binnenkomende gegevens.

JAN «Wij pogen alle aspecten van het leven onder te brengen in een fictief ordensysteem.»

MENS(v) «Het ordensysteem is geslaagd wanneer de categorie Overige, zo klein mogelijk is.» …. … …

JAN Ja.

MENS(v) Ja.

JAN Je weet niet wat dit voor bedrijf is?

MENS(v) Ik weet dat het een bedrijf is.

JAN Hoe kunnen ze iemand in dienst hebben die niet weet bij wat voor bedrijf die werkt?

MENS(v) Ik begrijp wat de mensen verwachten. Ik hoef niet te weten waarom, ik hoef niets te snappen. Ik

snap wat ze willen. Altijd al gesnapt. Met gegevens is het simpel, gegevens vragen om ordening en

gevoelens ook, zijn ook gegevens. Er staat iemand voor je en die voelt iets. Een warm gevoel in zijn maag,

een draaiend gevoel in zijn hoofd, een trilling in zijn hand, die gevoelens vragen om classificatie. Een naam.

Een categorie. Iets waar het gevoel bij hoort. Bijvoorbeeld dat gevoel in jouw onderbuik, en lager, dat hoort

bij mij. Dat snap ik. Dat dat gevoel geordend wil worden, ondergebracht in een veilige categorie. Ik zie dat

gevoel, ik lever de categorie. Mooi hè? Ik ben er heel goed in. Sylpia bijvoorbeeld, voelt een trilling in haar

hand, iets dat omhoog gaat naar haar keel, dat hoort ook bij mij. Dat gevoel zoekt iets hards om op af te

ketsen en dat hards ben ik, voor haar. Ik zie het gevoel, ik lever de categorie. Mooi hè? Of Bavo, die voelt

een klein stemmetje, diep weg in zijn maag. Een stemmetje dat niet gehoord wil worden. Ik lever geen

gehoor. Het zoekt een negerende partij, ik ben de negerende partij. Mooi hè?

JAN En jij? Gaan er bij jou dingen uit, die ergens aankomen?

MENS(v) Als ik weet dat er iets uitgaands verwacht wordt, lever ik iets uitgaands. Goed hè? Ik werk

perfect. Ik heb er nog nooit naast gezeten.

JAN Dat kan niet.

MENS(v) Nee hè?

JAN Nee.

MENS(v) Goed hè?

JAN Nee.

MENS(v) Nee?

JAN Nee.

MENS(v) Oh.

JAN Ja.

MENS(v) Ja?

JAN Nee.

MENS(v) Oh. … Oh. Ik begrijp het niet.

JAN Was toch niet nodig, begrip?

MENS(v) Wat verwacht jij nu?

31


JAN Dat zou jij moeten weten, toch?

MENS(v) Het lijkt alsof jij allerlei verschillende dingen verwacht. Tegelijkertijd.

JAN En dat kan niet hè?

MENS(v) Nee… dat kan niet. … Mooi?

JAN Nee. Niet mooi.

MENS(v) Oh. … Wat wil je dat ik zeg?

JAN Ik wil niet dat jij zegt wat ik wil dat jij zegt.

MENS(v) Oké, wat wil je dan niet dat ik zeg, dan zeg ik dat.

JAN Misschien moet jij maar even helemaal niets zeggen.

MENS(v) Dat is goed. Ik kan geweldig zwijgen.

JAN Jij houdt je bek dicht omdat ik zeg dat jij je bek dicht houdt en niet omdat jij zelf je bek dicht wil

houden omdat ik zeg dat jij je bek dicht moet houden.

MENS(v) Dat is goed. Dan houd ik mijn bek dicht omdat jij dat zegt en niet omdat ik dat wil omdat jij dat

zegt.

JAN Nee. Jij houdt je bek dicht omdat ik je dwing je bek dicht te houden, en niet omdat jij onder dwang je

bek dicht wil houden.

MENS(v) Dat is goed. Dan houd ik mijn bek dicht omdat jij me dwingt mijn bek dicht te houden en- (Jan

slaat haar in het gezicht.) Huilen of doorgaan? (Jan slaat haar in het gezicht.) Weglopen? (Jan slaat haar in

het gezicht.) In woede ontsteken? (Jan slaat haar in het gezicht.) Smeken? (Jan slaat haar in het gezicht.)

Terugslaan? Moet ik terugslaan?

JAN Waarom wordt jouw gezicht rood?

MENS(v) Omdat jij mij slaat.

JAN Ik wil niet dat jouw gezicht rood wordt. (Jan slaat haar in het gezicht.) Ik wil niet dat jouw gezicht

rood wordt. (Jan slaat haar in het gezicht.) Is dat zoveel gevraagd? (Jan slaat haar in het gezicht.) Ik vraag

of je er voor wilt zorgen dat je gezicht niet rood wordt. (Jan slaat haar in het gezicht.) Is dat zo moeilijk?

(Jan slaat haar in het gezicht.) Ik vraag niet om een spierwit gezicht, ik vraag niet om een egaal gezicht, ik

vraag je niet om iets te veranderen, ik vraag je alleen of je even van dezelfde kleur wilt blijven. Ik vraag je

niets uitzonderlijks. Ik vraag je alleen om even niet te veranderen, is dat zoveel gevraagd? Is dat zo’n

moeilijke opgave? (Jan slaat haar in het gezicht.) Ik wil niet veel. Ik wil alleen dat jouw gezicht niet rood

wordt. (Jan slaat haar in het gezicht.) Ik wil niet dat jouw gezicht rood wordt. (Mens(v) begint te huilen.)

MENS(v) Niet doen.

JAN Wat zeg je?

MENS(v) Niet doen.

JAN Niet slaan?

MENS(v) Nee, slaan is niet erg. Als jij wilt slaan, moet jij slaan. Natuurlijk. Sla me, alsjeblieft, als jij dat

wilt, sla me, maar wil je me niet iets onmogelijks vragen? Wil je me alsjeblieft iets vragen dat ik kan?

JAN Kan jij van iets hetzelfde blijven? Gewoon een tijdje van iets hetzelfde blijven?

MENS(v) Ja, dat kan ik. Dat kan ik hartstikke goed. Wat wil je dat ik ben?

32


JAN … Er niet. Ik wil dat je er niet bent. (Mens(v) verdwijnt uit het zicht.) … Ik vraag gewoon om iets dat

hetzelfde blijft. Iets dat niet aan verandering onderhevig is. Is dat te veel gevraagd? Gewoon iets dat naast

mij stil en pefect kan zijn. Iets moois, iets egaals met prettige afmetingen. Is dat te veel gevraagd? Iemand

die niet beweegt als ik er tegenaan duw. Iemand die niet verkleurt als ik er tegenaan schop. Iemand die ik

niet kan aantasten. Iemand die niet ineens een ander geluid maakt als ik er toevallig in knijp. Iemand met

één geluid. Eén geluid dat altijd hetzelfde blijft. Eén geruststellend geluid. Eén gezicht. Eén uitdrukking.

Iemand die er altijd is, op dezelfde plek. Een plek waar ik in kan. En waar ik erop kan vertrouwen dat die

plek altijd dezelfde plek is. Is dat zo’n rare vraag? … Ik wil naar huis.

SYLPIA Ga je toch naar huis.

JAN En morgen?

SYLPIA Morgen is er weer een dag. (Sylpia geeft hem zijn jas en zijn aktetas oid.)

JAN Dankje.

14MENS(v) Afgewezen en mishandeld. Dat heeft recht op verdriet. Want dit verdriet heeft een reden nodig,

een categorie waarin het zich thuisvoelt zodat het minder opvallend bestaat. Zo past alles mooi. Zolang het

verdriet maar niet groeit en een nieuwe reden krijgt zoals bijvoorbeeld ‘eenzaamheid’. Maar dat is

gemakkelijk te voorkomen. Een kwestie van hergroeperen. Het is allemaal te herleiden naar een verkeerde

indeling. Net was ik nog een groep, een kleine groep van 2. Een kleine intieme categorie met passende

gevoelens. Zonder vakje ‘overige’. Alles paste. Tot in één moment onze categorie niet bleek te bestaan en er

alleen maar overige gevoelens overbleven. Nu ben ik een groep van 1 en een groep van 1 is geen groep. Dat

is een ordening van niks. «Eén ei is geen ei. Twee ei is een half ei. Drie ei is een paasei.» Ik moet me

voegen met andere groepen van 1. Zodat de ordening weer zin krijgt. (Ze richt zich tot Bavo, die een beetje

beteuterd staat te kijken naar een veertje dat hij in zijn hand heeft.) Wat is dat?

BAVO Dat is een …ding. Dat hoort in een …ding. Dat ding dat doet het niet meer. Omdat dit ding stuk is.

En er is maar één zo’n … ding… dat in zo’n … ding hoort. Dus als dat …ding stuk is heb je een probleem.

Dan moet je op zoek naar net zo’n… ding voor in dat …ding.

MENS(v) (Mens(v) haalt het dopje tevoorschijn.) Ik heb ook zo’n ding.

BAVO Waar is dat van?

MENS(v) Dat weet ik niet. Waar is dat ding van?

BAVO Van een …ding.

MENS(v) Een ding van?

BAVO Een ding van een …ding.

MENS(v) Net als mijn ding.

BAVO Ja.

MENS(v) Dat kan ik me dan niet voorstellen hè, dat er maar één zo’n ding bestaat. Dan denk ik, er moet

33


toch ergens nog zo’n soort ding zijn, misschien niet hetzelfde, maar wel één dat dezelfde functie kan

vervullen.

BAVO Dat heb ik met zó’n ding. Moet toch ergens zo’n soort ding zijn.

MENS(v) Maar wat doe je ermee als je zo’n ding vindt?

BAVO Als ik het vind dan.…

MENS(v) Stom hè, je hebt er niks aan.

BAVO Jawel, ik weet het wel, ik ben het even kwijt, maar ik weet wel waar het voor is.

MENS(v) Dat denk je maar. Omdat je wéet dat het ergens bij hoort. Omdat het typisch zo iets is dat ergens

een onderdeel van is.

BAVO Nee, ik weet waar het onderdeel van is.

MENS(v) Dat denk ik ook wel ‘s. Dan probeer ik het hardop. Dan zeg ik: Dit is zo’n ding van – Dit is nou

typisch zo’n ding van - Wat je hier ziet is zo’n ding van - En dan komt er niks. Als jij het weggooit, gooi

ik het ook weg.

BAVO Weggooien?

MENS(v) Je hebt er niks aan.

BAVO Ik kan het toch gewoon ergens bewaren.

MENS(v) Als het zo belangrijk was, was je het niet vergeten. Voor je het weet ligt je hele huis vol met die

onzin.

BAVO Stom hè.

MENS(v) Ja hè. … Het is net alsof ik iets hoor.

BAVO Wat?

MENS(v) Het zal wel in mijn hoofd zitten. Ik dacht eerst dat het een pieptoon was, maar nu lijkt het meer

op een deuntje, en dat komt steeds terug, ook als ik aan iets anders denk, dan komt dat deuntje er doorheen.

BAVO Je werkt te hard.

MENS(v) Vertel mij wat.

BAVO Het zal wel loslopen. … Leuke blouse.

MENS(v) Dankje.

BAVO Your welcome.

MENS(v) … I must say, I really have the feeling I already know you.

BAVO That’s amazing! Do you believe that I feel exactly the same way?

MENS(v) You do?

BAVO Yes, I believe I really do.

MENS(v) That’s quite typical.

BAVO I really like your blouse, I really really do.

MENS(v) Oh thank you, thank you really really much.

BAVO You’re welcome, you’re really really welcome.

34


esther gerritsen-alles planeet alles

Documents