er gun turgay
DESCRIPTION
Er Gun Turgay aaTRANSCRIPT
![Page 1: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/1.jpg)
ALT YAPI MEKANİK PROJELERİALT YAPI MEKANİK PROJELERİ
Ergun TURGAYİller Bankası A.Ş.
Proje Geliştirme Dairesi Başkanlığı
Şube Müdürü
Makina Mühendisi
![Page 2: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/2.jpg)
• Mekanik projeler ile ilgili olarak, Makina Mühendisleri Odası “Mekanik Tesisat Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği’’ Madde 4’te Mekanik Tesisat Hizmet Alanları belirtilmiş olup, mekanik tesisat hizmetlerinin üretilmesinde ve denetlenmesinde görev alacak ODA üyesi makina mühendislerine TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından uzmanlık belgesi verilmektedir. Bu yönetmelikte;
• “Belge sahibi makina mühendisi, belgede belirtilen konularda mekanik tesisat hizmetlerini yapmaya yetkili ve sorumludur” denilmektedir.
Mekanik Tesisat Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği
![Page 3: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/3.jpg)
Mekanik Tesisat Uzmanlık ve Belgelendirme Yönetmeliği
Mekanik Tesisat Hizmet Alanları:
a) Isı yalıtımıb) Sıhhi tesisatc) Isıtma tesisatıd) Asansör avan proje hazırlamae) Klima tesisatıf) Havalandırma tesisatıg) Kızgın su tesisatıh) Buhar tesisatı
i) Gaz (doğal gaz, havagazı, LPG) tesisatı j) Basınçlı hava tesisatık) Sanayi tipi mutfak, çamaşırhane tesisatı l) Soğutma tesisatım)Yüzme havuzu ve filtrasyon tesisatın) Medikal gaz tesisatıo) Otomatik kontrol tesisatıp) Arıtma tesisatı
![Page 4: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/4.jpg)
Mekanik projelerin önemi:
Başta arıtma tesisleri olmak üzere tüm alt yapı tesislerinde kullanılan mekanik ekipmanlar teknolojideki gelişmelere bağlı olarak daha fazla kullanılmakta, arıtma tesisleri maliyeti içindeki payları giderek artmaktadır. Bu nedenle mekanik ekipmanlar amacına uygun şekilde seçilmeli, mekanik projeler, inşaat aşamasında yapım işlerinin sağlıklı yürütülebilmesi için yüklenici firmalar tarafından dikkatle hazırlanmalı ve tarafımızca kontrolleri titizlikle yapılmalıdır. İyi yapılmamış bir mekanik proje inşaat maliyetlerini artıracağı gibi, doğru seçilmemiş mekanik ekipmanlar tesisin verimini düşürerek enerji giderlerini artıracaktır.
![Page 5: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/5.jpg)
Bu konu ile ilgili olarak 1995 yılında yapılan “Su ve Atık Sular Ekonomisi Sempozyumu Kongre Kitabı”nda {Arıtma Tesislerinde Makina Aksam ve Teknik Donanımlar – Dr. Ing. Jürgen Oles} başlıklı yazıda şu ifadeler yer almıştır. “Bundan 10-15 yıl öncesine kadar Almanya’daki arıtma tesislerinde inşaat işlerinin toplam harcamalardaki payı %60 ın üzerinde bulunmaktaydı. Zaman içinde yöntem tekniğinin, yani makine ve elektronik tekniklerinin arıtma tesislerindeki önemi belirgin şekilde artmıştır. Artık bugün arıtma tesislerinin yapımı ve işlevi, yöntem tekniğine dair planlamaya dayalı olarak makine ve elektronik teknolojileri ile belirlenmektedir. Uygulanacak inşaat tekniğinin özellikleri, kullanılacak makine tekniği tarafından belirlenecektir. Bu nedenle bir arıtma tesisinde inşaat planlamasından önce makine tekniğine dair planlamaya ve ihaleye öncelik vermek gerekir.
![Page 6: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/6.jpg)
Bu prensibe aykırı hareket edildiğinde meydana gelebilecek olumsuz gelişmelere örnek olarak, pompalar, vanalar ve havalandırma üniteleri gibi makine donanımının konulacağı yerlerin çok dar tasarlanmış olması ve ayrıca beton yapılarda bazı bölümlerin unutulmuş olmaları ve daha sonra büyük masraflarla telafi edilmeye çalışılmaları gösterilebilir.”
Buradan da anlaşılacağı gibi, mekanik ekipmanların tesisteki yerleşim pozisyonlarının iyi şekilde planlanması, işletme ve bakım kolaylığı sağlayacağı gibi, mekanik ekipmanların gerek teknik açıdan, gerekse sayı bakımından doğru seçimi ilk yatırım maliyetlerini azaltacak, enerji verimliliğini artıracaktır.
![Page 7: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/7.jpg)
ALT YAPI TESİSLERİNDE YER ALAN MEKANİK EKİPMANLAR:
-Boru, vana donanımı ve sürgülü kapaklar,
-Karıştırıcılar ve sıyırıcılar,
-Blower ve Pompalar,
-Kaba ve ince ızgaralar, vinçler vb. ekipmanlar,
-Klor binası ekipmanları, kimya binası ekipmanları, çamur susuzlaştırma ekipmanları,
-Sıhhi tesisat, ısıtma, havalandırma ve klima tesisatı olarak gruplandırılabilir.
![Page 8: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/8.jpg)
MEKANİK PROJE KAPSAMINDA YER ALAN HESAP VE ÇİZİMLER:
• Isı Yalıtım raporu,
• Mekanik hesap raporu (Pompa, Blower, karıştırıcı, sürgülü kapak hesapları) ve bilgi föyleri,
• Ünitelere ait çizimler (P&I Diyagramı, Borulama, Mekanik yerleşim plan ve kesitleri)
• Ekipmanlara ait çizimler (Karıştırıcılar, Sürgülü kapak, köprü sıyırıcı, ızgara vb. çizimleri)
• Sıhhi tesisat, Isıtma, Havalandırma ve Klima tesisatı projeleri• -Hesap raporu• -Çizimler
• Mekanik Ekipman Birim fiyat tarifleri, Metraj ve Keşifler
![Page 9: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/9.jpg)
Mekanik Ölçülendirme
• Mekanik projeler, Bankamız “Mekanik Tesisat Proje Teknik Şartnameleri”ne, MMO yayınlarına ve ilgili diğer kamu kurumlarının şartnamelerine ve yönetmeliklere uygun hazırlanmış olmalıdır.
• Yapılacak projeler, mimari-proses projelerle uyumlu olmalı, mimari çizim baz alınarak mekanik ölçü ve detaylar verilmelidir.
• Mekanik projelerde, pompa, vana ve boruların duvardan uzaklıkları, borular arası açıklıklar, zeminden yükseklik vb. ölçüler mutlaka verilmeli, mekanik montaj ve yerleşimle ilgili asgari mimari ölçüler çizimlerde yer almalıdır.
![Page 10: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/10.jpg)
Sayaçlı Vana Odası Planı (200 mm)
![Page 11: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/11.jpg)
Sayaçlı Vana Odası Kesiti (200 mm)
![Page 12: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/12.jpg)
İÇMESUYU VE ATIK SU İÇMESUYU VE ATIK SU TESİSLERİNDETESİSLERİNDE
DEBİMETRELERDEBİMETRELER
VE VE
BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ VANALAR VANALAR
![Page 13: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/14.jpg)
•DEBİ ÖLÇÜM EKİPMANLARI
• Mekanik Sayaçlar,
• Elektromanyetik Debimetreler,
• Ultrasonik debimetreler,
![Page 15: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/15.jpg)
Mekanik Sayaç Özellikleri
![Page 16: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/16.jpg)
Mekanik Sayaç Teknik Değerleri
![Page 17: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/19.jpg)
Mekanik Sayaç Montaj Ölçüleri
![Page 20: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/20.jpg)
ELEKTROMANYETİK DEBİMETRELER
![Page 21: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/21.jpg)
•MANYETİK DEBİMETRELERİN ÇALIŞMA PRENSİBİ
![Page 22: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/22.jpg)
MANYETİK DEBİMETRELERİN MONTAJ MESAFELERİ
![Page 23: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/23.jpg)
MANYETİK DEBİMETRELERİN MONTAJ ŞEKİLLERİ
![Page 24: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/24.jpg)
MANYETİK DEBİMETRELERİN MONTAJ ŞEKİLLERİ
![Page 25: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/25.jpg)
MANYETİK DEBİMETRELERİN ÖLÇÜM HASSASİYETLERİ
![Page 26: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/26.jpg)
Bazı Çaplar için ölçüm aralıkları
![Page 27: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/27.jpg)
Optimum hızın sağlanması için boru çapının redüksiyonla daraltılması (Plan)
![Page 28: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/28.jpg)
Boru hattında dolu akışın sağlanması için boru hattına deveboynu yapılması (Kesit)
![Page 29: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/31.jpg)
ULTRASONİK DEBİMETRELER
![Page 32: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/32.jpg)
ULTRASONİK DEBİMETRELERİN ÖLÇÜM PRENSİBİ
![Page 33: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/33.jpg)
ULTRASONİK DEBİMETRELERİN MONTAJ MESAFELERİ
![Page 34: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/34.jpg)
ULTRASONİK DEBİMETRELERİN MONTAJ ŞEKİLLERİ
![Page 35: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/35.jpg)
ULTRASONİK DEBİMETRELERİN MONTAJ ŞEKİLLERİ
Montaj açısı 120 0 den fazla olmamalıdır.
![Page 36: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/36.jpg)
ULTRASONİK DEBİMETRELERİN ÖLÇÜM HASSASİYETLERİ
![Page 37: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/37.jpg)
ULTRASONİK DEBİMETRELERİN ÖLÇÜM HASSASİYETLERİ
![Page 38: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/39.jpg)
Sonuçlar- Sayaç ve debimetrelerde, ölçüm
hassasiyeti dikkate alınarak,üretici tarafından önerilen akış hızlarına uymaya özen gösterilmelidir.
- Seçilen debimetre tipine bağlı olarak debimetre öncesi ve sonrası montaj mesafelerine uyulmalıdır.
- Boru hattı kesinlikle tam dolu akıtılmalıdır.
![Page 40: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/40.jpg)
• Doğru ölçüm için boru hattında hava olmamalıdır.
• Ultrasonik Debimetrelerde akışkan içindeki katı partikül ve gaz (hava) oranı % 3 ten az olmalıdır.
• Mekanik sayaç kullanılacak ise sayaç öncesine mutlaka pislik tutucu konulmalıdır.
Sonuçlar
![Page 41: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/41.jpg)
• 20 mm. – 500 mm. çaplarda standart olarak (İsteğe bağlı 800 mm.ye kadar) üretilmektedir.
• Ölçüm hassasiyeti % 2 ~ % 5 arasında.
• En yüksek basınç sınıfı 16 bar.
Mekanik Sayaçların Genel Özellikleri
Genel Özellikler
![Page 42: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/42.jpg)
• 25 mm. ~ 2000 mm. çaplarında üretilmektedir.• En yüksek basınç sınıfı 40 bar.• Ölçüm hız aralığı 0.3 ~ 10 m/s olup,
en uygun hız aralığı 2 ~ 3 m/s dir.• Ölçüm hassasiyeti % 0,2 ~ % 0,5 arasındadır.• Akışkan içindeki partiküllerden etkilenmez.
Ancak, debisi ölçülecek sıvı yalıtkan olmamalıdır.
Elektromanyetik Debimetrelerin Genel Özellikleri
![Page 43: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/43.jpg)
• 15 mm. ~ 4000 mm. arasındaki çaplar için uygulanabilir.
• Ölçüm hız aralığı 0.1 ~ 12 m/s arasında olup, en uygun hız aralığı 2 ~ 3 m/s dir.
• Ölçüm hassasiyeti % 1 ~ % 5 arasında olup, akışkan hızına bağlıdır.
• Borulara dıştan takıldığı için akışkan basıncından bağımsızdır.
• Boru cinsi ve akışkan homojen olmalıdır. Bu nedenle beton borular için uygun değildir.
Ultrasonik Debimetrelerin Genel Özellikleri
![Page 44: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/44.jpg)
KONTROLKONTROL VANALARI
![Page 45: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/45.jpg)
400 Serisi Vana Gövdesi
![Page 46: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/46.jpg)
700 Serisi Vana Gövdesi
![Page 47: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/47.jpg)
Kontrol vanaları iki ana bölümden oluşur:
1)Gövde2)Diyafram bölümü
400 serisinde tek hazneli diyafram, 700 serisinde çift hazneli diyafram aktüatör vardır.
Aktüatör vanadan bağımsız olup, tek parça halinde gövdeden ayrılabilir.
Basit vana gövdesine çeşitli kontrol ekipmanları (pilot valf) ilave edilerek değişik vana kategorileri elde edilmektedir.
![Page 48: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/48.jpg)
• Basınç düşürücü vanalar • Debi ayar vanası• Seviye kontrol vanası• Darbe önleyici (relief) vanalar• Çekvalf• Pompa kontrol vanaları• Elektrik ve hidrolik kontrol vanaları• Kombinasyon modeller
Değişik amaçlar için elde edilen vanalar
![Page 49: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/49.jpg)
700 Serisi Temel vana
gövdesi
(Düz Port klape)
![Page 50: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/50.jpg)
V-port klape
![Page 51: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/51.jpg)
Basınç = Kuvvet / Alan
P= F / A
F1 = P1 x A
F3 = P1 x 3A
F3 = 3F1
Kontrol vanalarının çalışma prensibi
![Page 52: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/52.jpg)
Basınç düşürücü vanalar, sistemde talep yok ise kapalı konumda kalırlar.
![Page 53: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/53.jpg)
Değişken giriş basıncını, debi değişimlerinden etkilenmeksizin ayarlanan çıkış basıncında sabit tutar.
Çıkış basıncı ayar aralığı:Çıkış basıncı ayar aralığı:
Standart : Standart : 0,5 – 10 bar0,5 – 10 bar
İsteğe bağlı: İsteğe bağlı: 1 – 20 bar1 – 20 bar
Sabit basınç düşürücü:
![Page 54: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/54.jpg)
Çalışma basıncı:
Standart : 0,5 – 16 bar
İsteğe bağlı: 1 – 25 bar,
1 – 40 bar
Oransal basınç düşürücü:
Giriş basıncını belli oran dahilinde düşürür, birkaç adet seri bağlanabilir.
![Page 55: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/55.jpg)
Oransal Basınç Düşürücü Vana Basınç Düşürme Oranları
Oransal düşüm değerleri 2,0 – 3,0 m/s hıza göredir.
![Page 56: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/56.jpg)
-Basınç düşürücü vana seçiminde; minimum ve maksimum akış miktarı, giriş - çıkış basınçları ve kavitasyon diyagramı dikkate alınarak seçim yapılır.
-Vana çapı tespitinde, iletim hattı boru çapı referans alınmaz.
-Basınç düşürücü vanalar genellikle yüksek basınç düşümü ve düşük çıkış basıncı nedeniyle kavitasyona maruz kalabilirler.
Basınç düşürücü vana çapının belirlenmesi:
![Page 57: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/57.jpg)
Kavitasyon :
Sıvının vana klapesinden geçişi sırasında kesit daralması sonucu hızı artar ve basıncı azalır. Bu noktada basınç, sıvının buharlaşma basıncının altına düşerse sıvı içinde buhar kabarcıkları oluşur. Klapeden çıkışta ise kesit genişler, hız azalır ve basınç yeniden yükselir. Buhar kabarcıkları basınç altında patlar. Böylece, aşırı bir ısı ve şok dalgaları oluşur. Bu olaya kavitasyon adı verilir.
Kavitasyon, sıvı ile temas eden yüzeylerde aşınmaya yol açtığı gibi, gürültü ve titreşime de neden olur.
![Page 58: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/58.jpg)
![Page 59: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/59.jpg)
Kavitasyon Diyagramı
![Page 60: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/60.jpg)
Vana Çapı Seçim Grafiği
![Page 61: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/61.jpg)
![Page 62: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/62.jpg)
![Page 63: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/63.jpg)
Kontrol vanalarında tavsiye edilen hız aralıkları
![Page 64: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/64.jpg)
700 SerisiVana Ölçüleri
(50- 500 mm.)
![Page 65: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/65.jpg)
700 Serisi Vana ölçüleri (600 – 800 mm.)
![Page 66: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/66.jpg)
Basınç düşürücü vana bağlantısı (Önerilen)
Kontrol vanalarının önüne pislik tutucu konulmalıdır.
![Page 67: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/67.jpg)
POMPALARINPOMPALARIN
DEĞİŞKEN DEVİRLERDEDEĞİŞKEN DEVİRLERDE
ÇALIŞTIRILMASIÇALIŞTIRILMASI
![Page 68: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/68.jpg)
Yatay Milli Pompa Tipleri
Norm Pompa
Kademeli Pompa
Çift Emişli Pompa
![Page 69: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/69.jpg)
Pompaların Çalışma Bölgeleri
![Page 70: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/70.jpg)
Norm Pompa(Yatay Milli Santrifüj Pompa)
![Page 71: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/71.jpg)
![Page 72: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/72.jpg)
Çok Kademeli Pompa(Yatay Milli)
![Page 73: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/73.jpg)
Çift Emişli Pompa Gövdesi
![Page 74: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/74.jpg)
![Page 75: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/75.jpg)
![Page 76: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/76.jpg)
Pompalarda Debi Ayarlanması
• Terfi merkezlerinde zaman zaman farklı debi ve basma yüksekliklerine ihtiyaç duyulur. Bu nedenle pompalarda ve terfi hatlarındaki ayarlamalarla değişken debiler elde edilmesi gerekli olmaktadır.
![Page 77: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/77.jpg)
• Pompa Karakteristik Eğrileri
![Page 78: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/78.jpg)
• Sistem Karakteristik Eğrisi
![Page 79: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/79.jpg)
![Page 80: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/80.jpg)
![Page 81: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/81.jpg)
• Debi Ayarlama Metodları:
– Vana ile kontrol – Baypas kontrol– Dur kalk kontrol– Çark çapının değiştirilmesi ile kontrol– Değişken hızla kontrol
![Page 82: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/82.jpg)
Boru çapındaki değişimin sistem eğrisine etkisi
![Page 83: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/83.jpg)
• Vana ile kontrol: Bu kontrol yönteminde pompa devamlı çalışır ve
gerekli debi pompa basma hattındaki vana açılarak veya kısılarak ayarlanır. Debinin bu şekilde ayarı enerji verimliliği yönünden en kötü olanıdır.
![Page 84: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/84.jpg)
![Page 85: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/85.jpg)
• Baypas kontrol:– Bu kontrol yönteminde pompa en yüksek
debide devamlı çalışır ve gerekli debi, pompa basma hattından emme hattına bağlanan baypas hattındaki vana açılarak fazla debinin kaynağa geri gönderilmesi ile ayarlanır. Debinin bu şekilde ayarı enerji verimliliği yönünden oldukça kötüdür.
![Page 86: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/86.jpg)
![Page 87: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/87.jpg)
• Dur / Kalk kontrol:– Bu kontrol yönteminde pompa en yüksek debide
ihtiyaca göre durdurulup çalıştırılır. Eğer kesikli çalışma prosese zarar vermiyor ve depolama yapılabiliyorsa, bu yöntem enerji tüketimini azaltmak için iyi bir yöntemdir. Bu yöntemde, pompa şalt sayısını motor üreticisinin izin vereceği sayıda seçmek gerekir.
![Page 88: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/88.jpg)
• Çark çapının değiştirilmesi ile kontrol:
Pompanın çark çapı değiştirilerek farklı debi ve basma yüksekliği elde edilebilir. Böylece gereksiz debiler için enerji tüketimi azaltılır. Ancak, bu durum sürekli bir ayar şekli olmayıp pompanın kalıcı olarak istenen debiyi sağlamasına yönelik bir yöntemdir.
![Page 89: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/89.jpg)
Değişken devirli pompalar Roteau Bağıntısı
![Page 90: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/90.jpg)
Pompalarda devir sayısının değişimi
![Page 91: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/91.jpg)
• Değişken devirle kontrol :– Bu kontrol yönteminde pompa, en yüksek
debiye göre seçilir, düşük debi ve düşük basma yüksekliği için devir sayısı azaltılarak ayarlama yapılır. Bu yöntem enerji tüketimini azaltmak için iyi bir yöntem olarak bilinmekle beraber her zaman doğru değildir.
![Page 92: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/92.jpg)
• Değişken hızla kontrol :
Bu kontrol yöntemini iki farklı durum için incelemek gerekir.
1) Statik yüksekliğin sıfır olduğu, sadece sürtünme kayıplarının olduğu sistemler.
2) Statik yüksekliğin fazla olduğu ve toplam basma yüksekliği içinde sürtünme kayıplarının az olduğu sistemler.
![Page 93: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/93.jpg)
1)Statik yüksekliğin sıfır olduğu, sadece sürtünme kayıplarının olduğu sistemler.
![Page 94: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/94.jpg)
![Page 95: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/95.jpg)
![Page 96: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/96.jpg)
2)Statik yüksekliğin fazla olduğu,
toplam basma yüksekliği içinde sürtünme kayıplarının az olduğu sistemler.
![Page 97: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/97.jpg)
![Page 98: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/98.jpg)
• Görüldüğü gibi, statik basma yüksekliği fazla olan sistemlerde devir değiştirerek ayar yapmak, verimi çok düşürdüğü, hatta suyu basamadığı için fayda sağlamamaktadır.
Değişken hızlı pompa kontrol sistemi esnek bir araç olmasına rağmen bunun sınırsız yarar sağladığı ve her durumda geçerli olduğu sanılmamalıdır.
![Page 99: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/99.jpg)
Değişken devirli kontrol ile Dur/Kalk yönteminde enerji tüketiminin karşılaştırılmasına bir örnek:
![Page 100: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/100.jpg)
• İki durum için tahmin edilen enerji tüketimleri verilmiştir. • Birinci durumda pompa, seviye algılayıcısı tarafından dur/kalk
ile kontrol edilmekte ve yıllık enerji tüketimi 66098 kw olmaktadır.
• Buna karşı ikinci durumda ise pompa bir frekans değiştirici yardımıyla otomatik olarak debiye uyumu sağlanarak çalıştırılmakta ve enerji tüketimi bu sefer 78654 kw değerine çıkmaktadır.
• Sonuçta değişken hız sürücüsü kullanıldığında, alçak frekanslardaki çalışma durumlarında düşük verimden dolayı enerji tüketimi artmaktadır. Ayrıca değişken hız sürücüsündeki kayıplarda toplam verim üzerinde küçük bir etki yapacaktır
Değişken devirli kontrol ile Dur/Kalk yönteminde enerji tüketiminin karşılaştırılmasına bir örnek:
![Page 101: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/101.jpg)
Pompaların paralel bağlanması
![Page 102: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/102.jpg)
Paralel çalıştırılacak pompalar, işletme koşullarındaki Q ve Hm değerine göre verim eğrilerinin üst noktasında veya
üst noktanın sağ tarafında seçilmelidirler.
![Page 103: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/103.jpg)
Paralel çalışmak üzere seçilen pompalar, az sayıda pompanın çalıştırılması halinde yük kayıpları azalacağından, seçilen değerden daha fazla debi basarlar.
![Page 104: Er Gun Turgay](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022032705/55cf91d6550346f57b913605/html5/thumbnails/104.jpg)
Ergun TURGAY