eministuri bibliotekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakutari otaxis~...

244
eministuri biblioTeka f

Upload: others

Post on 29-Oct-2019

35 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

1

eministuri biblioTekaf

Page 2: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

2

Page 3: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

3

sakuTari oTaxi

ekaterine gabaSvili

virjinia vulfi

elene lorTqifaniZe

marijan

kato miqelaZe

nino nadiraZe

babo sulxaniSvili

barbare jorjaZe

Page 4: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

4

seria `feministuri biblioTeka~

sakuTari oTaxi

virjinia vulfis `sakuTari oTaxi~, Targmani: lela samniaSviliSedgena/redaqtireba: daviT gabunia, irma taveliZedizaini, dakabadoneba: maia kapanaZefoto ydaze: mariam jambakur-orbeliani megobar qalebTan erTad

virjinia vulfi, `sakuTari oTaxi~ © virjinia vulfis memkvidreoba, 1929seria `feministuri biblioTeka~ © fondi taso, 2007

Feminist Library Series

A ROOM OF ONE’S OWN

Translation of Virginia Woolf’s essay: Lela SamniashviliCompilation/editing: Davit Gabunia, Irma TavelidzeDesign, layout: Maya KapanadzeCover photo: Mariam Jambakur-Orbeliani with her friends

Virginia Woolf, A Room of One’s Own © The Estate of Virginia Woolf, 1929Feminist Library Series © TASO Foundation, 2007

ISBN – 978-9941-0-0188-8ISSN – 1987-5193

`fondi taso~ – qalTa fondi da mexsierebis kvlevis centriTbilisi, 0108, r. TabukaSvilis 15tel: +995 32 920595faqsi: +995 32 920595veb-saiti: www.taso.org.ge

TASO Foundation – Women’s Fund and Memory Research CenterTbilisi, 0108, 15, R. Tabukashvili Str.Tel: +995 32 920595Fax: +995 32 920595web-saiti: www.taso.org.ge

daibeWda stamba `globusSi~, Tbilisi 2007Printed in Globus Ltd, Tbilisi 2007

Page 5: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

5

winasityvaoba

am wigniT ̀ fondi taso~ iwyebs gamocemaTa axal serias - ̀ femi-nisturi biblioTeka”.

seria saqarTveloSi feministi moazrovneebis popularize-bisTvis, da genderuli/qalTa kvlevebis ganviTarebis xelSewyo-bisTvisaa gamiznuli, da mowodebulia im SiSnarevi ganwyobis bu-rusis gasafantad, romelic jer kidev axlavs sityvas ̀ feminizmi~Cveni sazogadoebis TvalSi.

imedia, ̀ sakuTar oTaxs~ qarTveli mkiTxveli iseve daafasebsda Seiyvarebs, rogorc msoflios mkiTxvelma sazogadoebam Seiy-vara virjinia vulfis klasikad qceuli teqsti, didad mniSvne-lovani patara wigni qalebisa da mwerlobis, im faqtorebis Sesa-xeb, rac qalebs xels uSlida da uSlis SemoqmedebiT TviTreali-zebaSi. ̀ sakuTar oTaxSi” virjinia vulfTan erTad mkiTxveli qar-Tvel qalebsac Sexvdeba. aq Tavmoyrilia maTi namuSevari, lite-raturuli esseebi, mxatvruli Targmanebi, sagazeTo statiebi dapiesa, Seqmnili XIX saukunis 80-iani wlebidan moyolebuli, 1929wlamde. `sakuTari oTaxi~, wignis saerTo saTaurad, miniSnebaaqalTa Semoqmedebis erTiani sivrcisa, romelic usazRvrod Riaa,da amave dros, yoveli avtoris ganumeoreblobiTaa daculi. amqalebma moaxerxes piradi sivrcidan sajaro sivrceSi gaRweva,xmamaRla da Tamamad alaparakdnen da sxva qalebisTvis zrunvaTavianTi cxovrebis erT-erT mTavar miznad daisaxes.

miuxedavad uamravi winaaRmdegobisa, romelTa gadalaxvacmaT mouxdaT, qalTa uflebebisTvis mebrZolTa xma, naazrevi, mem-kvidreoba ukvalod ar dakargula.

`sakuTari oTaxis” qarTvel avtorebsac aRelvebT e.w. “qal-Ta sakiTxi”, - arsebiTad ki sqesTa Soris Tanasworobisa da Tana-baruflebianobis, qalTa ganaTlebis, SemoqmedebiTi TviTreali-zaciis SesaZleblobebis gaxsnisa da sazogadoebriv cxovrebaSiCarTulobis Temebi. TavianT TanamzraxvelebTan erTad isini,iseve, rogorc qalTa uflebebis dasavleli damcvelebi, dauRa-lavad moRvaweobdnen sazogadoebriv asparezze, rom, sazogado-ebisave sasargeblod, odnav mainc gaeumjobesebinaT arsebulimdgomareoba. mdgomareoba arc Tu saxarbieloa dRevandel sa-qarTveloSic.

Page 6: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

6

`sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuriazrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da ̀ Tavsmoxveuli~.XIX saukunis dasasrulisa da XX saukunis dasawyisis qarTveliqalebi Tavadac kargad acnobierebdnen sakuTar uuflebobas,rogorc qalTa, da mTeli sazogadoebis problemas da SesaniSna-vad esmodaT, rom ZiriTadi gamosavali ganaTlebaa, ara mxolosqalTa, aramed – mTeli sazogadoebis ganaTleba.

am wignSi erTmaneTis gverdigverd ixilavT ekaterine gabaS-vilsa da marijans, virjinia vulfsa da kato miqelaZes, ketiklarksa da elene lorTqifaniZes, babo sulxaniSvilsa da ninonadiraZes, barbare jorjaZesa da kidev ramdenime ucnob avtors,romelTac anonimurad daubeWdavT TavianTi werilebi gazeTSi`xma qarTveli qalisa~ (1917-18 ww). zogi am teqstTagani, maTi pir-velad gamoqveynebis Semdeg, arasodes gadabeWdila da SeiZlebaiTqvas, mkiTxvelisTvis miuwvdomelia.

wignis Sinaarsis Janruli mravalferovneba da ekleqturobaqarTuli feminizmis sawyisebis Sesaxeb ufro sruli warmodgenisSeqmnas emsaxureba. SeuZlebelia, erT, an Tundac, ramdenime wig-nSi moaqcio qarTveli qalebisgan saukuneebis mijnaze Seqmnililiteraturul-publicisturi memkvidreoba, samwuxarod, mrava-li Rirseuli teqsti am wignis miRma darCa. Tumca, avtorTa ufrofarTod warmodgena momavali publikaciebis saqmea.

saqarTveloSi XIX-XX saukuneebis mijnaze qalTa moZraobisSesaxeb, sul cota xnis win, arafers werdnen; sabednierod, mdgo-mareoba Seicvala: gamoCndnen mkvlevrebi, romelTac mniSvnelo-vani damsaxureba miuZRviT usamarTlod miviwyebuli saxelebiswarmoCenaSi.

`feministuri biblioTekis~ seriaSi sistematurad gamoicemaqarTveli da ucxoeli avtorebis mxatvruli nawarmoebebi, esee-bi, kvlevebi, riTac, Cvens mokrZalebul wvlils SevitanT ammniSvnelovan saqmeSi.

wignze muSaobisas gaweuli daxmarebisTvis didi madlobagvinda vuTxraT qalTa sakiTxebze momuSave mkvlevrebs, lelagafrindaSvils, lela xomeriksa da Tamar sabedaSvils.

fondi taso

Page 7: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

7

sarCevi

barbare jorjaZe - `kvali”, 1893, N16oriode sityva ymawvili kacebis sayuradRebod ............................ 11

elene lorTqifaniZe - `qarTuli biblioTeka”, 1893raldi ......................................................................................................... 15

ekaterine gabaSvili

frTebdaglejili, 1912 ......................................................................... 33`qarTvel qalebisgan naTargmni moTxrobebi~, 1880sofeli treppi ......................................................................................... 42

kato miqelaZe, nino nadiraZe, babo sulxaniSvili,

ucnobi qalebi - gazeTi `xma qarTveli qalisa~, 1917eg saqme Tqveni Zmebis xelisaa .............................................................. 81ucnauri gaugebroba .............................................................................. 84Cveni gazeTi .............................................................................................. 87simarTlis gzisken .................................................................................. 89mamakacebis sulmokleoba da dedakacebis konservatizmi ......... 92qarTvel qalebs scemen da aupatiureben ......................................... 94`xma qarTveli qalisa~, 1917, N 7, 8, 9 ................................................. 96

marijan - samxatvro-saliteraturo almanaxi, 1926, N2wignidan: SemTxveviTi Temebi ............................................................ 104

virjinia vulfi

sakuTari oTaxi ...................................................................................... 123

Page 8: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

8

Page 9: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

9

barbarejorjaZe

`kvali~

1893, # 16

Page 10: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

10

Page 11: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

11

oriode sityva

ymawvili kacebis sayuradRebod

pirvelidanve dawyebuli yoveli kaci dedakacebis ga-kilvaSi yofila da aris; yoveli braleuloba qals miaweresda didad cdilobden es Tavis amxanagi yovlis gziT daecaTda daemdablebinaT. siyrmidanve amas CasZaxoden ̀ Sen, radganSemoqmeds qalad daubadebixar, Seni wesi es unda iyos: xma-gakmendili Cumad iyo, aravis Sehxedo, arsad waxvide, yurebidaixSe, Tvalebi daxuWe da ijeq, buzma rom Tvalebi amogCiC-qnos, xeli ar gaanZrio; swavla da sxva enebiT ganaTleba raSeni saqmeao~. TiTon mamakacma ki Seisxa ampartavnobis dazvaobis frTebi, daiWira vrceli asparezi da sTqva: ̀ me rad-gan kaci var, gavswev, gavquslav cis kidemdis, Cemi damabrko-lebeli ara aris-ra, vimWevrmetyveleb, viswavli, yovelgvari Tavisufleba da qveynis mflobeloba xelT mipyriao~.gaifarTova gza da deda-kaci viTom valdebulebaSi Caagdo,Tu me ara, lukmas ver SesWamo, - ra iyo ufro daemonavebina.marTalia, deda-kacisaTvis TviT bunebas ar miucia vrceliasparezi, magram es maSin, rodesac Seiqmneba dedad da kisraddaawveba ojaxis movaleoba; magram gaTxovebamdis ki undahqonoda qalsac Tanaswori aRzrda da mimarTuleba, romSesZleboda Tavis Tavis cxovreba da qmris uRelis gaweva.mama-kacma ojaxSiac ki arad Caagdo deda-kacis Sroma, upi-ratesoba TviT daipyro da yurebi gamouWeda: `Tqven Wkuaara gaqvT, ara gaqvT guli da grZnoba, arcara gesmiT, gamoy-ruebuli da gamofSuturebuli xarT, Tqven Tvalebs TvalisCinoba ar SeuZlian, xarT daundobelni, moRalateni da vinmosTvlis, ra ar uwodebia kacs am kacis saTayvanebeli arse-bisaTvis, romelic aris deda, da, coli, da asuli. TiTqosqali da kaci gangebas erTis ZaliT da erTis bunebiT ar Se-eqmnas! is mxolod, rodesac qals etrfialeboda, maSinamkobda mosaTinTlavis sityvebiT: ̀ mze xaro, mTvare, vardida zambaxio~.

Page 12: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

12

axla brZaneT am gvar gzazed dayenebuli uswavleli daSeborkilebuli arseba pirutyul wreSi myofi cudic romgamosuliyo, vin iyo pasuxis mgebeli? amodeni saukunoebisganmavlobaSi am gvarad momdinareobda qalebis viTarebada yuradReba aravisa hqonda miqceuli, mxolod kacTagamoxsnisaTvis ganxorcielebulma ufalma Cvenma iesoqristem brZana: `ara ars garCeva arca mama-kacTa da arcadeda-kacTao~. magram ra wresac ki pirvelad daadga kaci,im wris gadacileba sjulis gardamavlobad miaCnda.

sabralo qalebs im daCagvriT mainc ver dauTrgunes ni-Wi da goneba: Tu ganaTleba ar misces, TavianT deda enazedmainc kargad da saZirkvlianad SeeZloT naTeli msjelobada saqmianoba, vin iyo mwignobrobis patroni da wera-kiT-xvis gamavrcelebeli CvenSi, Tu ar qali, rodesac kacebimamulis dasacvelad Tof-iaraRzed iyven dayudebulni?Tu aqamomde moaRwia mdidarma qarTulma enam, qalis meo-xebiT moaRwia, magram nebroTis cixis mzgavsad enis arevarom moxda, Zvelma deda-kacebma ver SeiSvnies da axal Tao-basac arad gamoadgaT; dabrastuli da Cakonkili, nakuw-nakuwsaviT erTi sityva erTi enidan Seswavlili da meoremesame sxvidan, aba ra dids ganaTlebas da simdidres Ses-ZendaT? am wes-wyobilebidan gamovida: moda, Teatri, bali,veCeri da bulvarzed seirnoba.

dRes ki sxva qveynebidan CvenSiac Semovida axali droganaTlebisa da ayvavebisa; axla mainc Cvenma kacebmac daa-nebon Tavi zvaobas da meSurneobas, miscen TavianT debsacTanaswori swavla da mimarTuleba, rom SeeZloT kideckvalSi Cadgoma da angariSis moTxovna Tanamedrove qale-bisa, Torem Zvel deda-kacebs samaris meti veRara gagvas-worebs – ra da axali Taobis qalebic Rvawlsa da Sromas arSeudrkebian Tu ki saqmes uSvelian rasme.

Page 13: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

13

elenelorTqifaniZe

`qarTuli biblioTeka~

1883

Page 14: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

14

Page 15: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

15

raldi

moTxroba ketti klarkisanaTargmni elene lorTqifaniZisa

- neta vicode, axla ras izmen?- ar vici WeSmaritad.- muSaoba ar SeuZlia da saSineli Raribebi ki arian.SarSan coli moukvda, axlac ojaxis mrCeneli deda gar-

daecvala.- ai ager, TviTonac modis.ori deda-kaci idgnen soflis quCazed, ase elaparake-

bodnen erTmaneTs da CaCumdnen, roca dainaxes maRali dauSno tanadi kaci – sim piblsi, mZime nabijiT momavali.

sim piblsis mSveniers saxezed uzomo mwuxareba ixate-boda. daZvelebuls qudzed Savi leCaqis naWeri ekera(krepi) mgloviarobis niSnad.

ori patara bavSvi miegeba da erTaT Sevidnen qoxSi.deda-kacebma ganagrZeles Tavisi saubari.

vina hyavs axla ojaxSi; neta vin gabana da vin Semosamkvdari?

- TviTon Semosavda, aba sxva vina?- maS, rogorc megona ise CerCeti ara yofila.am sityvebs yuri mohkra erTma tanadma ymawvilma qalma,

im deda-kacebisken mimavalma. lamazi piris saxis qali iyo,didi gaSlili Subli hqonda da oqros feri nawnavebimosuls da ganiers mxar-beWzed eyara.

lurji brwyinvale da Tamami Tvalebi TiTqo cecxlsahyridnen. ise midioda, rogorc kaci da aqeT-iqiT miaqnevdauzar-mazar xelebs.

molaparake qalebi rom mixvdnen, ymawvilma qalma gaigoCveni laparakio, SekrTnen, radgan yvela erideboda je-raldis, anu rogorc sofelSi uwodebdnen, raldisa. cotaxans SeCerda gzazed raldi da qalebs miubrunda ukmexaT.

Page 16: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

16

- guSin sim piblsi marto iyo bavSvebis anabara da ara-vina hyavda, rom moxmareboda, roca deda moukvda. Tqven arSegeZloT migexednaT cota-xans, xom mezoblebi xarT? ral-di skotts ejavreba zarmaci da upatrono sim piblsi, mag-ram mainc mivida imasTan, gabana imis mkvdari deda, aWama pu-ri bavSvebs da uTxra, manam sxva momvlels iSovnides bav-SvebisaTvis, me mouvlio. TqvenisTan ugulo ki ara ris ral-di skotti! kargaT axsovs sim piblsis amagi, erTxel dam-xrCvali mama rom gamoutana gayinuli wylidam!

es uTxra qalebsa da Tavis gzas gaudga.- hm! sTqva erTma; mova dro, rom erTxelac raldi skot-

tma aRar aiwios cxviri ise maRla, rogorc axla iwevs.- kacebi mainc yovelTvis imas waesarClebian xolme,

upasuxa mwuxareT meorem. Zalian gamrjeT miaCniaT, ra romorjer-samjer tyeSi wahyva SeSis mosaWrelaT da mere ti-vebi Camoitana. Tavis galoTebul mamas uvlida da boloski veRar ugdo yuri. marTalia, qceva da mixra-moxra keTilSobiluri hqonda, magram erTi loTi ram irlandieli kiiyo. raldi kacis tanissamosiT dadioda xolme, Salvars daserTuks icvamda da rac mama moukvda, mas aqeT ki aRar xma-robs kacurs tanissamoss. roca tivze Sedgeboda raldiskott, imisTvis sul erTi iyo, vinc unda wahyoloda, Tunducnobi kacic yofiliyo vinme, aravis moerideboda. marTaTxovdeba, imisi da, mgoni arc TviTon raldi ityvis uarsgaTxovebazed.

da orivem Caicines.- iqneba daqvrivebuls simpibls wahyves?sofelSi erTi quCa iyo da ormociod xis saxli idga. am

soflis mcxovrebi kacebi sul metiveebi iyvnen da TiTqmiswlis-wlobamde vera xedavdnen Tav-Taviss ojaxobas, tyeSidadiodnen xis mosaWrelaT; gazafxulzed tivebi Camohqon-daT mCqefare viskonsinis mdinareze. amerikis dids mdina-res missisips rom erTvis. visac ar undoda missisipSi Ses-vla, tivebs soflis sativoze ayenebdnen. xan-da-xan iseTis

Page 17: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

17

siswrafiT mohqonda wyals tivi, rom metiveebi verc ki as-wrebdnen xolme sativoze miyenebas, mere curviT gamodi-odnen napiras. sativos qveviT didi morevi iyo da iq romCahyoloda kaci tivsa, Zalian gauWirdeboda gamosvla. bev-ri metive daiRupa curvis dros da raldis mamamac, roiskottma, maSin waiRo Tqveni Wiri. marTalia loTi iyo, mag-ram mdidari irlandieli aznaurSvili iyo. siymawvileSivegaabnia Tavisi simdidre da amerikaSi gadasaxlda, iqneba iqSeviZino rameo. viskonsinis are-mare da diriborneli me-tiveebis yofa-cxovreba moewona; SeirTo Tavisi amxanagismSvidobiani da wynari qali da iq dasaxlda. amaT miecaT nazida narnari qera qali marTa, da mere meore qali, jeralda,romelsac dabadebiTve kacis magari agebuleba dahyva dairlandiuri ficxi, cocxali xasiaTi; amasTanave amerikulixasiaTis simtkiceca. Jeralda skotts didaT uyvarda Ta-visi mama da imis saxelis xseneba sasiqaduloT miaCnda. tye-Si cxovrebam vera daaklo ra mamis zrdilobasa da ganaT-lebas; imisi mamacuri xasiaTebiT da gmiruli yofa-cxov-rebiT raldi Tavs iwonebda. is da imisi da erTs patara xissaxlSi idgnen. imaTi zemo fanjridam kargaT moCanda ma-Rals mTazed, mdinares rom Sehyurebs Casavardnels alags,erTi qvis sveti, sadac TeTraT gamoWrili iyo es sityvebi:

`lerua tolbot skott-metive. 1843 w.`

jeralda siamovnebiT igonebda im dros, rodesac imisimama avida kldezed, cali xeliT am sityvebsa sWrida qvazedda meore xeliT buCqebs epotineboda; erTi bewvis odnaTrom gadascdenoda fexi, aucileblad Cavardeboda im si-maRlidam dasaRupavs morevSi, magram yoCaRaT CamovidasamSvidobos. marTasTvis ki mamis yoCaRobis xseneba isesasiqadulo ar iyo, rogorc erTi Ronieri metivisa, saq-mroT rom undoda. marTa nazi da wynari ram sulieri iyo,dedas ara Sordeboda; mamas ki ise uyurebda, rogorc loT

Page 18: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

18

kacsa da eSinoda, roca is Sin dabrundeboda xolme. raldiTeqvsmeti wlisa iyo, kacurad rom daiwyo Cacma. mamas yo-velTvis Tan dasdevda samuSaoT da, roca mama daTvreboda,uvlida xolme; marTas raldisac ki eSinoda.

dirbornelebi didi Tu patara, yvelani pativsa scem-dnen jeraldis, radgan yovlad patiosani adamiani iyo daZalian Tavdaculi. didis gaWivrebiT da dauRalavi SromiTimdeni fuli iSova raldim, rom patiosnaT daasaflava Ta-visi ded-mama da, rac ojaxzed vali iyo, sul gaistumra. yve-lasTan did-gulad iqceoda, magram yvela naTlaTa hxedav-da, rom gul-keTilobac didi hqonda; ubedureba Tu miad-geboda visme, raldi Tavs ara zogavda da yvelas mfarvelangeloziviT eweoda, riTac SeiZleboda xolme, – da rasacityoda, usaTuod Seasrulebda kidec.

sim piblsis dedis damarxvis dRes, saxli miulag-mou-laga. kubos rom misdevda erTs bavSvs TviTan mohkida xeli,meore sims mihyavda. yvela gakvirvebuli iyo, rom piblsisufTaT Cacmuli naxes. sasaflaodgan rom dabrundnen, iqi-dam moyolebuli mTeli giorgobisTvis avdrian dReebs,raldi piblsis bavSvebis da saxl-karis movlaSi atarebda.saRamozed bavSvebs rom daaZinebda, maSin dabrundebodaxolme Tavis saxlSi.

erTxel sim piblsi siamovnebiT rom Sescqeroda ral-dis, veRar moiTmina da uTxra:

- me da Cemma RmerTma, Zalian yoCaRi da Ronieri yofil-xarT. ra kargi saamxanago da samegobro rama xarT!

raldim gul-xeli daikriba, Sexeda piblss da uTxrawynarad:

- Tqven keTili gulis patroni xarT, erTxel iseTi sam-saxuri gamiwieT, rom arasodes ar damaviwydeba. Tqven romnaxevraT mainc SegeZloT imdeni saqmis gakeTeba, rac me Se-miZlia, ar moindomebdiT ase tyuilad yofnas da Cemi ime-diT ar iqnebodiT. me rom Tqvengan didaT davalebuli var,imisTvis vikisre Tqveni saxl-karis da Svilebis movla.

Page 19: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

19

sim piblsma darcxveniT Tavi CaRuna da ar icoda, ra eT-qva. or-sam dRis ukan simmi gaxarebuli Sevida Sin da dam-krTalebiT uTxra raldis:

- SegiZliaT Cems Svilebs mouaroT, manam sxvagan viqmne-bi? me tyeSi mival.

Tumca saTuTad iyo gazrdili piblsi da muSaobas SeC-veuli ar iyo, sizarmace sWirda, magram raldis sityvebmagaabedvina axla samuSaoT wasvla.

raldim ar daijera, Caicina da hkiTxa:- tyeSi ra gindaT mere?- ra da xeebis Wra.- hm! ramdeni xania yvelani wavidnen tyeSi.- ara, kviras midian ramdenime kaci stivonsis mTazed.- mere xeebis Wrisa ra iciT, dacinebiTa hkiTxa raldim!- rogor ar vici.- maS wadiT, raRas uyurebT, upasuxa mkacrad qalma.

raldis ar undoda rom daenaxa, an gaego visme, Tu ra lmo-bierebiT ekideboda axla sim piblss da is siZulvili, uwinrom hqonda, aRar etyoboda. rac xani raldim sim piblsissaxlSi dahyo, kargaT gaicno es kaci da iseTi keTili Tvi-sebebi SeamCnia, rom yovelive siZulvili gauqra da gulimoubrunda.

piblss Tavisi Svilebi Zalian uyvarda, magram imaTimovlisa ki ara gaegeboda-ra. roca pir-moparsuli iyo, saxeqalisas miugavda. ise lamazi iyo. erTxel raldim dainaxa,rom piblsi Tavis dedis suraTis win ijda da tiroda.

raldis guli auCuyda, magram isev Seimagra Tavi.- hm! dedas dastiris! roca cocxali iyo, erTi kabac ar

uyidnia imisTvis, mTeli ojaxoba SimSiliT rom ar daexoca,dedas unda umadlodes, dausvenrad rom Sromobda is ube-duri! raldim igrZno, rom Tan-da-Tan es kaci Zvirfas ar-sebaTa xdeboda imisTvis. roca piblsma tyeSi wasvla gamo-ucxada, maSin gaigo kargaT raldim, Tu raT uRirda imismoSoreba da arc undoda gaSveba. raRac ucnauri meuxareba

Page 20: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

20

guls uxuTavda, magram Tan isic uxaroda, rom axla muSaobaSeuZlian da maSasadame kaci gaxdebao.

Tu gaarSiyebia vinme raldis, yvela mrisxanebiT mou-cilebia. siyvaruli ra iyo, jer ar icoda. magram zogjersisuste dasZlevs xolme Ronesa da asec emarTebaT magarixasiaTisa da Tav-momwone qalebs! Rac ufro da ufro gaSo-rebis dro axlovdeboda, raldi uneburaT ulmobierdebo-da sim piblss da is ki, Tayvans rom scemda im adgilebs, sa-dac raldi fexs gadasdgamda, vera bedavda Tavisi grZnobisgamocxadebas, Tumca cxadaTa xedavda, rom raldi uwinde-liviT aRar erideboda.

orSabaTs unda gamgzavrebuliyo piblsi; raldim moum-zada tanissamosi da TeTreuli daukera.

kvira diliT, Cveulebisamebr, soflis patara ekklesi-aSi raldim wirva moismina. Roca dabrunda, sadili moamza-da, aWama bavSvebs da quCazed gaistumra saTamaSoT, radgankargi Tbili dRe iyo. saqmis dros mReroda, sim piblsi kiCumaT ise Sescqeroda, lamis Caeylapa TvalebiT. Tumca yo-velTvis mrisxaneT iyo raldi da civad molaparake, magrammainc Seaparebda Tvals da uyurebda sim piblsis xuWuW-Tma-sa; molurjo TvalSi Tvals gauyrida xolme da hfiqrobda:

- ra mSvenieri ram aris! ra unugeSo da upatronoa! ram-den jer Caidina gmiruli da mamacuri saqme, magram ki arikvexis sxvebiviTa. aras dros aravis uTqvams sim piblsisusvindisoba; yovliTurT patiosani kacia da amis siRaribismizezic es aris. neta ras ityvian jenksis da smitis colebi,me rom piblsi SevirTo.

uceb gons movida raldi, Sua oTaxSi gavida da mohyvagalobas: `momixsene me ufalo, odes moxvidode sufeviTaSeniTa.`

- sworeT magasa vfiqrobdi, uTxra sim piblsma raldis...rom momigonebdeT xolme.

- Zneli dasaviwyari xarT, uTxra ukmexaT raldim, ro-desac Tqveni Svilebi mudam Tvalwin meyolebian!

Page 21: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

21

- yovelTvis keTili gindodaT Cemi ojaxisaTvis, upa-suxa iseT nairaT sim piblsma, etyoboda rom Tavis amxana-gebzed bevriT ufro zdilobiani iyo. raldi amas siamov-nebiT amCnevda, magram mainc Tavi ar daidrika da mwaris Ri-miliT upasuxa:

- ar megona, rom amasac SematyobdiT.- rogor ar SegatyobdiT, upasuxa piblsma sayveduris

kiloTi, ver warmoidgenT, Tu Tqvenma amdenma sikeTem ranairaT gamamxneva da amitom mivdivar tyeSi samuSaoT. mindadagimtkicoT, raldi, minda dagimtkicoT... magram veRarmoaxerxa imisi amoTqma, rac gulSi hqonda. raldi grZnob-da, rom TiTqmis amasac umJRavndeboda Tavisi gulis pasuxi.

- Sin waval da vaxSmisTvis isev moval, saCqaroTa sTqvaraldim da gavarda oTaxidam.

navaxSmevs bavSvebi daaZina, saxli daalaga da sim piblsiamasobaSi CumaT Sescqeroda. raldim daipyro mTeli imisarseba da rac ufro axlovdeboda ganSorebis Jami, ufroda ufro ucxovldeboda siyvaruli.

- marTasTan waval, sTqva raRac ucnauris simkrTaliTraldim, daavlo xeli Sliapas da Salsa, magram sim piblsmastaca xeli.

jer qveyanazed aravis ar gaebedna esa raldisaTavis!- dajeqiT CemTan cota xans, ai cecxls mousxdeT, xom

iciT, ukanaskneli saRamoa, erTaT roma varT, xval gavSor-debiT erTmanerTs, uTxra fer-gadakrulma sim piblsma.raldis raRac morCileba etyoboda, xma gakmendili dajdasimis pir-da-pir, da ornive CumaT iyvnen, TiTqo eSinodaTmyudroebis moSlisa.

- axla ki waval, wamoxta raldi.- jer ki es miTxariT, raldi, kideva staca xeli simma,

miTxariT, rom, roca namuSevars aviReb da davbrundebi,maSin...

- maSin ra? iseTi nazis xmiTa hkiTxa raldim, rom simpiblsi cota gamxnevda.

Page 22: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

22

- maSin SemirTavT da saukunoT erTmanerTisani viqne-biT, es Cemi Svilebic Tqveni Svilebi iqnebian.

Zlivs amosTqva sim piblsma Tavisi grZnoba da moibrunasuli; imis nazs piris saxes, rbili xasiaTis gamometyvels,axla Rone da simZlavre mieca, rogorc yovels siyvaruliTaRgznebuls kacs.

raldi isev dajda CumaT da Tvalebzed xeli miifara.mere miubrunda mSvidobianaT da ise civet uTxra sims, romnaklebaT yvareboda, SeakrTobda.

- Tqven patiosani kaci xarT da kargaT iciT, Tu ra nai-raT vafaseb me amas. mSvenieri xarT; magram miTxariT erTi,aba rogor SegirToT, rom Tqvenc Raribi xarT da mec? simmamwuxarebiT Tavi CaRuna. raldis ufro aenTo siyvaruli,ase Sewuxebulad rom dainaxa piblsi.

- marTals ambobT, gul amokvnesiT sTqva sim piblsma.magram gana ara xedavT, raldi, rom axla sxva nairaT viqce-vi? vimuSaveb axla da dagimtkicebT, rom muSaobaSi sxvasar CamovrCebi.

raldim Sexeda Tval-cremlianma da uTxra:- roca dabrundebiT, maSinac movilaparakebT amazed da

adga.- kargi maS, uTxra sawyalma simma iseTis mwuxarebiT,

rogoraTac sasowarkveTilebaSi Cavardnili kaci ityvis.es mainc miTxariT, raldi, rom cotac aris giyvarvarT, Tuara?

daeSva muxlebzed da qalis kalTaSi miado Tavi.- ise sazizRraT migaCnivarT, rom erTi bewva siyvaru-

lis RirsaTac ara mxdiT? uTxra Sewuxebulis xmiT piblsma.- sim! wmindaT sulelsa hgevxarT, upasuxa raldim da

aayena. Tqven ggoniaT, amdens gagabedvinebdiT, Cemis siyva-rulis RirsaT rom ara gxadideT? mSvidobiT, sim! da gavar-da oTaxidam, manam simi Tqmas moaxerxebda risame.

meore dRes diliT cxra saaTze unda gamgzavrebuliyosimi da hfiqrobda wasvlis dros raldisTvis oriod sityva

Page 23: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

23

eTqva, magram raldi ise civaT da amayaT elaparakeboda,rom simma veRara Sebeda ra. erTs wams Tvali Tvals romgauyares, simma SeamCnia, rom raldi uceb cecxliviT aenTo.es niSani sakmarisia trfialebis siyvarulis dasamtkiceb-laT! sims undoda amis Semdeg Tavis siyvarulze elaparaknaraldisTan, magram meore gadaxedvaze raldi mrisxaneeCvena da veRarc ara axla Sebeda.

rogorc iyo civma zamTarmac gaiara. raldi unaklu-loT asrulebda Tavis movaleobas, Tumca ki Cveulebisa-mebr mezoblis qalebis Worikanobam raldis SesaxebaciSovna enis salesavi masala!

aprili dadga da mdinares mohqonda didi ToSi. meti-veebs samxiarulo simRerebiT tivebi mohqondaT. dirbor-neli ymawvili qalebis gulebi afancqaldnen axal-gazdabiWebis simReris gagonebazed.

`Cvenebi rodis movlen?~ napiridam uyviroda erTi mo-xucebuli kaci dariyebuls tivzed myofs metiveebs.

`erTi or kviras ukan!` misces xma metiveebma, daeSvnenwyalze kiJiniT da yviriliT. napirzedac yvirili Seiqna.`Cvenebi or kviras ukan dabrundebian!~ es sityvebi gahqon-daT da gamohqondaT sixaruliT soflis yvela kuTxeebSi.

raldi skottma kervis dros samxiarulo simRerebismReras mohyva. sim piblsis saxe sul Tval-wina hqonda daraRac gmiruli da ganTqmuli saxelis kacaT eCveneboda.ucnauraT SeeTvisa sim piblss da, rogorc sazogadoTqalebma ician, scdilobda daerwmunebina Tavisi Tavi, romis grZnoba rac piblsisadmi hqonda, Seuferebeli da saTa-kilo ar iyo.

- sim piblsi momwons da guliT miyvars, Tu mec movswon-var, viTam ra sircxvilia! vis ra dava aqvs, mogvwons erTma-neTi da gviyvars Tu ara? hfiqrobda raldi. aravis nebasar mivcem Cemzed ufrosobisas da ise moviqcevi, rogorcCemi survili iqneba. simi susti arsebaa da me saWiro varimisTvis; miyvars mag gvari adamiani, da Tu ki gamovadgebi

Page 24: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

24

riTime, Tavs ar davzogav imisTvis. marTalia, kargi muSakaci ver aris, magram sasixaruloT da sakvexraT isa maqvs,rom iotis odnaT aras dros aravis moatyuebs!

TviTon ubiwo raldis didaT miaCnda piblsis Seugine-beli patiosneba da iseTi ndobac hqonda imisi, rom meti arSeiZleba, xan-da-xan Rvinis sma icoda piblsma, magrammTvrali ki ar unaxavs raldis aras dros. yvelani patiosanadamianaTa sTvlidnen simsa.

xSirad hfiqrobda raldi:- kargi ram aris simi da saSinlaT miyvars! kidec Sevir-

Tav, roca dabrundeba, vinc ra unda sTqvas.erTi kvira gavida; tyis mWrelebi jer arsad iyvnen.

TiTo dRe TiTo TveT eCveneboda raldis, ise gagrZeldaxani; magram mTeli dro Sromobda, mxneobda. roca Caigdeb-da Tavisufals dros, wignebsa hkiTxulobda, mamisagan romdarCa. yovel diliT wylis pirs dadioda Camosuli tivebisdasaTvaliereblaT. erTs aprilis mSveniers dilas, Camoi-ara Tu ara didma tivma, moisma yvirili. erTi tivi wyalsTurme mihqonda gaCqarebiT da metiveebma verafriT vergaaCeres.

raldim xmazed icon simi. skandinavieli qalebis mosa-xuravi, didi wiTeli biniSi gadigdo mxarzed. Tavisi Cveu-lebisamebr Savi, mokle kaba ecva. gulis kankaliT mividanapiras da sul ganabuli uyurebda gamoqanebuls tivs.

- `ai movediT!~- `ariqa, modeqiT, biWebo!!~- `daiWi!~moismoda es sityvebi didi tividam, wyals rom mihqonda

saSineli siswrafiT da qvebzed amtvrevda. napirze alia-qoTi atyda, yvela uyviroda metiveebs, Tu ra nairaT undadaeWiraT Tavi, rom ar Cahyolodnen did morevSi, saidamacZnelaT-Ra gadarCeboda kaci. tivis bolos idga simi, ise iyomomzadebuli, es aris wyalSi Cavardnas apirebda, romcurviT gamosuliyo napiras. am tivzed eqvsiod iseTi kacic

Page 25: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

25

idga, wylis piras rom col-Svili mouTmenlad mielodnen.ramdenime metiveT apirebda tivze darCenas, rom morevam-din ar mieSva tivi. rac ufro da ufro axlovdeboda tivimorevsa, napiras ufro didi aliaqoTi xdeboda. im dros,roca tivi ascilda kldes, saidamac TeTraT moCanda leruaskottis zed-warwera svetze, iq saTiTaod ramdenime kaciCaxta wyalSi. raldi aenTo, Jruantelma dauara, rocamoagonda is dro, TiTon rom vaJkacurad ebrZoda xolmegaSmagebul wyalsa, da amazed ukeTesi mcuravi rom aravinipoveboda. sim piblsi gadaxta wyalSi; ramdensame wamsSemdeg damtvreuli xeebic Camoarbenina wyalma da simi kiaRarsad sCnda.

raldi skottis gverdiT mdgomi ymawvili biWi tanisa-moss ixdida, wylidam simis gamosayvanaT emzadeboda, mag-ram raldim daaswro: uceb gadaagdo Tavisi biniSi, erT Tva-lis daxamxamebaSi Cavarda wyalSi d aim adgilas gacura,sadac simi dasZira. cota ganSorebuls adgils gamoCndawyalSi piraRma da Tvaleb daxuWuli simi. raldi mivarda,staca xeli sayelos. napiridam ymawvili biWic mieSvela daorivem erTad gamoitanes momakvdavi sim piblsi. raldim xe-liT aiyvana, rogorc patara bavSvi, piridam wyali adenine,perangi Seuxsna, gulzed xelebi wausva. ramdenime wveTiarayi Caaylapa, gulze yuri miadva feTqs, Tu arao da SiSi-sagan gadafiTrebuls raldis Rimili daetyo. miubrundaxalxs da sTqva:

- gadarCeba! axla Sin waiReT da moasuliereT. wamoisxabiniSi da saCqaroT wavida.

rodesac amxanagebma moasulieres sim piblsi, raldi Sevi-da imis saxlSi sxva tanissamosiT. Tma sveli hqonda iseva daSeatyobda adamiani, rom erTi saaTis win viskonsinis saSiSarsmorevs ebrZoda Tav-ganwirviT, sim piblsis gadasarCenaT.

- imedia, raldi, kildos miiRebT rasme, sikvdils romgadaarCineT piblsi, uTxra jenksis colma geslianaT da maSin-ve Caimala sadRac. raldis yuradRebac ar miuqcevia imisTvis.

Page 26: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

26

maxlobeli duqnidam moismoda TviTon jenksis sityvebi:`aba, biWebo, vadRegrZeloT Cveni pativcemuli da Cvens

mazraSi upirvelesi qali – raldi skott. ̀ ura!~ es ki didaTsasiamovnoT hqonda raldis, ufro imitom, rom jenksiscolis yuramdinac xom mividoda es sityvebi da kargaT undagaegona, rom ymawvili kacebi amis sadRegrZelosa svamdnen,mxneobas da gambedaobas uqebdnen da pativsa scemdnen.

ramdensame dRes ukan sim piblsi srulebiT morCa. axlaZalian mxiarulaT iyo, magram raldim mainc erT kviramdinar alaparaka Tavis siyvarulze. erTs saRamos, raldi romSin wasvlas apirebda, simma Zala ixmara. skami miadga karebsda zed dajda.

- cota ram minda giTxraT, exveweboda simi.raldim yuri daugdo.namuSevari miviRe da axla maqvs fuli, sTqva aCqarebiT

simma. axla ki SegviZlia rigianaT vicxovroT. kargi samuSaoviSovne da ai amxanagebsa hkiTxeT, ramdeni SeviZine.

simi raRac im nairi kiloTi ambobda, rom gamWriaxe ral-dis, cota ara, eWvi Seuvida da gadaxeda sims, magram raldiswin sim piblsis naTeli, mSvenieri saxe iyo da imiss dids mo-lurjo TvalebSi ise ixateboda siyvaruli, rom yoveliveeWvi gauqra raldis.

- kargi, upasuxa damSvidebiT raldim. Tu fuli gaqvsT,uSoviT alagsa. rac Tqven waxvediT, mas aqeT nisiebi gvaqvsduqanSi Tqveni saxlisaTvis. Sevpirdi mogcem-meTqi da, TuTqven gadaixdiT, kargsa iqT.

- rogor ar gadavixdi, ras ambobT, suyvelas gadavixdi!wamoiZaxa simma sixaruliT.

raldi rom damSvidebuli iyo, simma uTxra, did xansgveyofa fulio. maS Tanaxma xarT xoma?

wamoxta da welSi gaimarTa: am dros iseTi mSvenieri Se-saxedaoba mieca, rom raldim Tvali veRar moaSora da sru-lebiT daaviwyda, Tu odesme ejavreboda simis susti xasi-aTi. xma amouRebliv moexvia simi da raldic ar iyo uarzed.

Page 27: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

27

mTeli Tavisi arsebiT uyvarda raldis simi.veRar davfarav Cems siyvaruls, hfiqrobda xolme, - da

SevirTav kidec. axla Cemi gulisaTvis sxva kaci gaxda, da-mimtkica siyvaruli da rogor ar davijero, rom suliTada guliT vyvarebivar. imisi erTguli megobari viqnebi daimis Svilebs namdvil dedaT gauxdebi.

- xval daviweroT jvari, exveweboda simi. xval, Cemosicocxle!

- ara, wamosTqva raldim da gausxlta xelidam. erT kvi-ras ukan daviweroT jvari. miTxariT sim, Cemi bedi da ube-doba Tqven rom mogandoT, xom aras dros ar momatyuebTaraferSi? marTali miTxariT!

- aras dros, raldi, aras dros ar mogatyuebT arafer-Si; sxva vin momityuebia rodisme, rom Tqven mogatyuoT!uTxra TamamaT simma, moexvia da tkbilaT kocna dauwyo.

raldi aravis eubneboda Tavis gulis saidumlos. sa-qorwiloT araferi mzadeba ar etyoboda. malavda yvelas-Tan, marTasTvisac ki ara uTqvams ra. vis ra dava aqvs, vincunda SevirTo. marTalia, bevrs ilaparakeben, magram qor-wilis Semdeg sTqvan, rac undaT da axla ki aravis aras ga-vabedvineb da aras vaTqmevineb. vinc minda, imas virTav,hfiqrobda raldi.

Zlivs jvris weris dRemac moawia.simis saxes uzomo bedniereba etyoboda.vinc Sexedavda, yvela mixvdeboda, magram raldim im

dResac amuSava baRSi, viTom araferiao.Sua dRisas unda jvari daeweraT. raldim Sin wasvla da-

apira, sajvariswero tanissamosis Casacmelad. sims dauZaxada sTxova, bavSvebs moxedeo. WiSkridam rom gadioda, Seh-xvda jenksis coli da miesalma. imis magier, rom yuradRebaar miaqcios jenksis cols, salami misca.

- sworeT sasiamovnoTa maqvs, rom sim piblsis saqme axlakargaT midis, uTxra jenksis colma geslianaT.

raldim gaocebiT Sehxeda.

Page 28: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

28

- samwuxaro ki es aris, rom fuli mag gvaraTa aqvsnaSovni! daumata jenksis colma.

raldi gadafiTrda da moagonda, pirvelaT rom Seityosimis fulis Sovna, ra eWvebma gauelves TavSi.

- ras ambobT, hkiTxa amayaT raldim.- gana ar iciT? mTeli dirborni aris da es ambavi! aba

qveyanaze ra saidumlo daimaleba, an sim piblsi rogormoaxerxebda amis dafarvas!

- rogora? ra iyo, ZlivsRa hkiTxa raldim.- xom gaigebdiT, moxucebuli jak torri rom mokvda

tyeSi am eqvsi kviris winaT?- gavige, gavige, upasuxa mouTmenlaT raldim.- maS amasac gaigebdiT, rom sim piblss Semoakvda xelSi.raldim Tumca es ar icoda, magram Tavi daiqnia, vicio.- im dros marto sim piblsi iyo imasTan da egona, aravis

esmoda imaTi laparaki, magram Cemi qmari yofiliyo iq axlosda yovelisferi gaegona. moxucebuls uTqvams simisTvis:`waiRe es Cemi fulebi, Cemo sim da gTxov, sul erTianaT Cemsqals gadasce, Cems Svilsao~ da ganuteva suli. simsaravisTvis uTqvams am fulebis ambavi da imas ki iZaxis, romnamuSevari mergo bevri fulio. am sityvebis Semdeg jenksiscoli gaxarebuli wavida, rom Sig gulSi movaxvedre Sxami-ani isrebi im qalsao, yovelTvis miwasTan rom masworebdaoda amayad rom meqceodao.

raldim CaRuna Tavi da acaxcaxebulis muxlebiTuneburad win waiwia, magram erTs wams ukan uceb motrialdada saCqaroT gaeqana sim piblsisken. bavSvebi karebTanTamaSobdnen; raldi Sevida saxlSi da karebi Caiketa. CumaTdajda simis pir-da-pir da Sig TvalebSi Sexeda Tavisiganrisxebuli TvalebiT. pirvelad sim piblsma ise Sexeda,rogorc moyvarulma saqmrom, magram mere raldis mrisxaneTvalebi isrebiviT eca gulSi: SekrTa, gadayviTlda, TaviCaRuna da mware qviTins mohyva. axla ki gaigo raldim, romjenksis coli tyuils ar ambobda!

Page 29: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

29

- sim, iqneba marTali iyos? hkiTxa nazaT raldim. miT-xariT ise, rogorc Tqvens moZRvars an rogorc RvTis winaSityodiT. jak torri rom kvdeboda da fulebi CagabaraTTavis qalisTvis gadasacemaT, ra uyaviT is fulebi? gada-eciT im qals, Tu TqvenTvisac aiReT rame?

Tumca raldi scdilobda rbilaT elaparakna, magramiseTi brZaneblobis kilo gamodioda, rom simma veRarSebeda tyuili.

- raldi, daiwyo simma... sul ara, sul erTianad aramiRia... SegiZliaT hkiTxoT...

raldim ar daacala sityvis gaTaveba da mkacraT uTxra:- maS ramdenime mainc agiRiaT im fulebidam?- cota aviRe, upasuxa vedrebis xmiT piblsma, cota

aviRe, mxolod imdeni, rac Sromis fasad CaiTvleboda. oh,raldi, nu gamiwyrebiT axla, am bednier dros...

ubedurma Tavisi saxe raldis mkerds miayuda. mduRarecremlebi gadmosdioda.

qalma nazaT Tmazed xeli wausva da tkbilaT uTxra,magram guli ki veRar moibruna.

- me bevrjer viyav Tqvens fiqrSi sim! magram axla ki,xeli hkra qalma, axla ki rodesac gavige, rom usindiso yo-filxarT, mkvdrebis motyuebac SegZlebiaT, Cvens SoriskavSiri aRara SeiZleba ra! mkacraT uTxra raldim. – TqvensSvilebs yuris gdeba unda, iSovneT vinme, rom mouaros! meaq aRar davrCebi, raRa minda! marTac Txovdeba da me milu-okSi waval; iq Cemis ofliT virCen Tavsa!

karebi gaaRo da manam sim piblsi gons movidoda, raldigavida im saxlidam, sadac im dRes bednier patarZlaT undaSesuliyo da patronaT gamxdariyo. is iyo da is...

sim piblss aRaras dros aRar unaxavs Tavisi satrfo.

Page 30: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

30

Page 31: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

31

ekaterinegabaSvili

`qarTvel qalebisgan`qarTvel qalebisgan`qarTvel qalebisgan`qarTvel qalebisgan`qarTvel qalebisgan

naTargmni moTxrobebi~naTargmni moTxrobebi~naTargmni moTxrobebi~naTargmni moTxrobebi~naTargmni moTxrobebi~

1880

`frTebdaglejili~`frTebdaglejili~`frTebdaglejili~`frTebdaglejili~`frTebdaglejili~

19121912191219121912

Page 32: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

32

Page 33: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

33

frTebdaglejili

(scena)

SuaTana SeZlebis kacis sastumro. mdivani, savarZeli,taxti muTaqa-baliSebiT. erTs kuTxeSi didi saweri magida,romelzedac alagia wignebi, gazeTebi, naweri qaRaldebi,ramdenime suraTi lamazs CarCoebSi. magidis TaviT qar-Tvel mweralTa suraTebi hkidia. axalgazrda qali qeToTeTris gafarfaSebulis kabiT TmebCamoSlili aRebsfanjaras, saidamac mzis Suqi Semodgeba.

qeTo (marto) ra mSveniereba xar, gazafxulo, ra tkbili damyudro, faqizi, narnari! aramc Tu kacis Tvals da guls,TviT frinvelTac ki sixaruliT avseb da siyvaruliT aWik-Wikeb (Cafiqrebulia).melania (Semodis) qalbatono, samovari Semovitane, Saqariki ar gaxlavs.qeTo (ar esmis melanias sityvebi) neta adamianebi erTnai-rad ratom ar grZnoben da ar xaroben?melania (xels Seaxebs) Saqari ar gaxlavT-meTqi!qeTo (SekrTa) oh, melania! ra saSineli windauxedavi xar,SemaSine.melania batoni javrobs: samovari movitane da Saqari ki argaxlavT.qeTo (gajavrebuli) rato TviTon batoni ar mogataninebs?melania (buzRuniT) me Tqveni ara mesmis ra, is TqvenTanmgzavnis, Tqven imasTan... (gadis).qeTo (savarZelSi Cajdeba da gazeTs kiTxulobs) xval beJannarimaniSvili waikiTxavs leqcias... qalTa politikur...(Semodis qeTos qmari niko).niko (gajavrebulia) ra dros kiTxvaa? ager aTi saaTia.samsaxurSi migviandeba, Cai Tavis drozed ar aris, yelsax-vevi ver mipovnia, arc joxi sCans!

Page 34: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

34

qeTo (RimiliT) jerac ar gamigonia Seni joxis da yelsax-vevis dakargva! (kiTxulobs).niko (xmas aimaRlebs) ar gesmis, samsaxurSi migviandeba-meTqi? mominaxe Cqara!qeTo dedakacs uTxari, Zalian saintereso statias vkiT-xulob. ai gaigone: `qalTa ganaTleba da gaTanasworeba po-litikurs asparezzed...~niko (gaawyvetinebs) ras rotav, rasa? ra dros politikuriasparezebia! geubnebi, aTi saaTia-meTqi, migviandeba... adeqi!qeTo (gaanCxlebuli) ras Camacivdi, qa! Cemi ra saqmea Seni yel-saxvevis Zebna? gana gaZebnineb xolme Cems saWiro nivTebs?!niko (yviris) rogor Tu maZebnineb! me da Sen erTi varT?maS samsaxurSi rom davdivar, xuT-eqvss saaTs orad moka-kuli vzivar da vwer, ocSi rom Srial-SrialiT axal-axalsasignaciebs CagiTvli xolme, amas pativiscema ar unda?muSas xelis Sewyoba ar unda?qeTo (gadaagdebs gazeTs) RmerTma ki Searcxvinos amisTanacxovreba! aqao da ocSi jamagirs viRebo, mTeli ocdacxradRe cxvirSi sayveduris Zmari unda madino? amitom monadunda maqcio? dRe da Ram Sen unda gilalao, TavisufladamosunTqvis dro ar unda mqondes? mec rom mqondes jama-giri, maSin xom magaebs aRar ityodi?niko ai, gaaba baasi: mTels qalTa kiTxvas aRZravs axla...geubnebi, Cqara yelsaxvevi-meTqi, joxi, Torem aqaurobasdavamtvrev. (magidas, skams xels wamohkravs da braxabruxsaayenebs).qeTo (zizRiT) sawyali, gadairia, mouares eSmakebma.niko (muStmoRerebuli) wyeuli iyves, vinc ganaTlebuliqali colad SeirTos! (qeTos) rogor ver gaige, rogor verSeigne, me rom samuSaod mivdivar, Sen maSin neba ara gaqvsgancxromas miece, ocnebis morevSi icuro! (Zlier axlo mivacolTan da TvalebSi Cahyurebs) yvela mageebs dagaviwyeb!qeTo Seni dapireba, Seni aRTqma sadRaa? vecdebi avayvavoSeni niWio, yovel dabrkolebas gadaveRobo, xeli Segiwyoo...

Page 35: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

35

niko maSin Sen vardi iyav da me bulbuli. me vWikWikobdi...exla coli xar, coli, riT ver gaige?melania (Semodis. cal xelSi yelsaxvevi uWiravs, meoreSijoxi, xelebgaSlili da suleluris siciliT) ai es Tqvenisayeluri da es Tqveni joxi! taxts ukan eyara.niko (darcxvenili gamoglejavs xelidgan da sarkesTandaiwyebs keTebas) daswyevlos RmerTma, ramdenjer gadvi-xede im oxeri taxtis ukan ! (daxedavs saaTs) uh, uh! ra rigdamagvianda! (waarTmevs joxs dedakacs da garbis).qeTo (amoioxrebs) ra ugunurad aris mowyobili adamianTacxovreba, risTvis vwevT amodena vai-vaglaxs, rad vumwarebTcxovrebas erTmaneTs! (nel-nela miva magidasTan da nawerqaRaldebs uwyebs furcvlas, uceb Sehyvirebs) es ra ambavia?sad aris am nawerebis furclebi? xeli vin axlo am rveuls?melania dawerili Tabaxebi? aqa-iq waSlili rom iyo?zedized rom iyo miwerili da waSlilebi?qeTo ho! ho! ra iqna, sad miaCeCe!melania (darcxvenili) me `Savebi~ megona da...qeTo da ra? ra? Tqvi raRa!melania wuxelis buxars veRarafriT movukide, nedli SeSaiyo da qaRaldi SevukeTe...qeTo buxars SeukeTe? RmerTo Cemo, ra ubeduri var! ganaqveyanazed amisTana siregvene moxdeba sadme? sami kvirisnawvav-nadagi, gulis Signidan gadmomskdari naduRi dacecxlis asanTebad SekeTeba! (melanias) ox, Se veluro,CerCeto! ra miyav esa! ra miyavi? me mzad var yelSi wagiWiroda dagaxrCo! ramdenjer miTqvams SenTvis, Cems nawerebsxeli ar axlo-meTqi, ramdenjer?... (stiris).melania (mobuzuli sdgas) ra vicodi, ra vicodi me ubedurma.(tiris) batoni `Savebs~ yovelTvis gadmomiyris xolme.qeTo (aRSfoTebuli) sul asea Cemi saqme: Cxubi, boroteba,ugunureba!! ra vqna? rogor moviqce, rogor gamovide ammdgomareobidgan? (dadis Cafiqrebuli. uceb saaTsSexedavs, melanias) maS icode, rom erTi xelisodena naweri

Page 36: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

36

qaRaldi ra aris xelisodena, isic ki ar daxio daukiTxavad!gesmis?! daxio ki ara, alagidganac ar dasZra! exla es oTaxidaalage, mtveri gadaswminde, iataki gaasufTave, stumariunda movides. mere yava moxarSe. exla me bavSvTan gaval.melania (oTaxs alagebs) batonma mibZana, sadili swored orsaaTzed mzad iyoso. manam oTaxs avalageb, manam yavas mov-xarSam da mogarTmev, pirvelic gadava, maS sadili rodisRamovamzado? davagviano da vai Cemi brali! da, da, da! ra rigganrisxda! ra rig gaaspitda! amodena adamiani kinaRam mTladar gadamylapa! qaRaldebi rad damiwvio?! didi ramea magisnabRajnebi Tu davwvi. batoni tyuilad ki ar ayvedris: sulswer da swero, kiTxulobo, swer da kiTxulobo! (pauza). qa-li unda taxtzed ijdes da mTeli dRe qmarSvils sakeravsukeravdes, saxl-kars uvlides, Svilebs dastrialebdes! egki sul du, du, du! (ajavrebs kiTxvas. zaris xma ismis. mela-nia karebs aRebs. Semodis redaqtori).redaqtori qalbatoni qeTevani Sin brZandeba?melania (TavisTvis: Tvalic gagxeTqiaT!) Sin gaxlavT. (gadis).redaqtori (marto, sawer magidas aTvalierebs) ai raRac moT-xrobaa dawerili! iqneb es aris, me rom aRmiqva? (kiTxulobs)`mSvenieri, tkbili, myudro gazafxulis saRamo iyo, pataranakaduli RuRun-CuxCuxiT mokuntruSobda xaverdovansvelzed da tkbils bans aZlevda TinaTinis gulis hangebs~...qeTo (Semodis) gamarjveba, batono rostom!redaqtori mapatieT Cemi cnobismoyvareoba! magidaze da-werili furclebi davinaxe, sulma wamZlia da kiTxva daviw-ye. dasawyisi mSvenieria, poeziiT savsea... warmoidgineT, no-meri Jurnalisa TiTqmis mzada maqvs da mxolod moTxroba-Ra maklia. qalis dawerili moTxroba ki sazogadoebas di-dad esiamovneba...qeTo (morcxvad) bodiSs vixdi, batono, rom Cems sityvas vervasruleb...redaqtori (wamoxteba) ras bZanebT? ratom? ra mizezia?qeTo moTxroba TiTqmis mzad mqonda, magram am ugunurmadedakacma saSineli saqme moaxdina: ramdenime daweriliTabaxi cecxlis mosakideblad Turme SeukeTa buxars!

Page 37: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

37

redaqtori (gaocebiT) nuTu eg SesaZlebelia? es xom nam-dvili velurobaa... kacis kvla... mag gvars mosamsaxures ro-gor inaxavT? an sazogadod rogor SeuZlia visme xeli ax-los Tqvens nawerebs, Tqvens samuSao magidas?!qeTo (mwaris RimiliT) rogor SeuZlia xeli axlos vinmemTqvens nawerebso! Tqvens magidaso! xa, xa, xa! Cems magidas,Cems nawerebs! sad aris Cemi magida, vin daeZebs Cems nawe-rebs, vin scems pativs qalis nabRajnebs! piriqiT, damcinian,mayvedrian, wuTisofels miSxameben, rom vbedav da mag gvarsSromazed dros vkargav (aRelvebulia).redaqtori (gaivlis da gamoivlis, mere TiTqo nugeSissa-cemlad xels CamoarTmevs) damSviddiT, batono, gemudare-biT, damSviddiT da kvlav SeavseT, SeasworeT moTxroba.gana Savi ar gaqvT, an ar SeiZleba ise aRadginoT rogormedamwvari furclebi?qeTo ara Rirs! ra unda iyos saCqarod dawerili, SeumuSa-vebeli... me ki yovelTvis vCqarob, gadakiTxvis droc armaqvs. weris drosac aTasjer mefanteba azrebi, radgan yo-vel wams aglejen frTebs Cems aRmafrenas (am dros Semodisdariko, keklucad morTuli ymawvili qalis).dariko am mSveniers dRes saxlSi zixar, qeTojan?qeTo (darikos da redaqtors) gTxovT, icnobdeT erTmaneTs.dariko Sen, rogorc getyoba, ara gcalian? me ki megona er-Tad wavidodiT bulvarzed saseirnod. (redaqtors) warmo-idgineT, batono, ra saSinlebi arian Cveni qmrebi, Cvens mar-todmarto siaruls eWvis TvaliT uyureben. mec iZulebu-li var qeTo Sevawuxo xolme.redaqtori mapatieT, rom me vbedav da Tqvens saqmeSi ve-revi: qalbatoni qeTevani, rogorc mwerali qali, ar undamoacdinoT xolme muSaobas.dariko (gajavrebiT) mwerlebs maS haerzed gasvla, xalxisdanaxva akrZaluli aqvT?qeTo ara, darejan, me roca dro maqvs didis siamovnebiTmovdivar xolme SenTan...

Page 38: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

38

daro exla, rogorc getyoba, me xeli SegiSaleT... (dacin-viT) Tqven uTuod mwerlobazed baasobdiT, b-no redaqto-ro da mweralo q-no, bodiSs vixdi! (saCqarod wamoxteba,ceremoniiT Tavs ukravs da gadis).qeTo ai, batono, Cemi cxovrebis sarke! yvelani am TvaliTuyureben Cems mwerlobis survils.redaqtori didad samwuxaroa, didad! magram mapatieT, isevTqvens moTxrobas davubrundeT: gTxovT, gemudarebiT... mevgrZnob, rom tanjviT naSobi Svili ufro sayvarelia, ufrogrZnobiT savsea... imeds maZlevT? (xelzed hkocnis. am drosmelania Semodis siniT, yava moaqvs da rom dainaxavs kocnas,Sehkivlebs da sini xelidgan gauvardeba).melania damidges Tvalebi! (pirzed xelebs aifarebs dagarbis, karebSi barbares SeefeTeba, romelic sastumrooTaxSi iWyiteboda).redaqtori (SemkrTali) ox! swored rom Sesabralisi xarT!didi gmirobaa TqvengniT ara Tu wera – sunTqva, sicocxle!(dadis da TavisTvis laparakobs) dedakaci marTla rommonaa, mona xel-fexSekruli! ugzo, ukvalo, umweo... (miuax-lovdeba qeTos) magram miT ufro gmarTebT brZola, brZo-la saSineli, medgari, Tavisuflebis mosapoveblad. Tqvenmovale xarT, rogorc Segnebuli da niWieri arseba, Tavi da-aneboT ojaxs rutinas da mTlad emsaxuroT sazogadoebas!qeTo mec bevrjel momsvlia eg fiqri TavSi, magram Zala sadaris? Zala da ra Zala? Zala iseTi, romelmac unda daan-grios rjulad qceuli wyobileba, Sehqmnas axali gza, gadi-tanos yvelazed udidesi, TiTqmis garduvali safexuri amSemTxvevaSi Svilebia, imaTs momavalzed xelis aReba... me kimgonia, adamianebi borotni da Surianni rom ar iyvnen, Se-iZleboda ojaxis movlac da sazogado saqmec SeeerTebinadedakacs; aq mxolod saWiro iqneboda cotaodeni daTmoba,pativiscema im saqmisa, romelic... (am dros moismis bavSviswivili, qeTo wamovardeba da TvalebdaWyetili, unZrevladkarebisaken iyureba. karebidgan Semovardeba barbare,xelSi ayvanili hyavs mtirali bavSvi).

Page 39: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

39

barbare (mkacrad) kibeSi Cavarda da kinaRam cxvir-piri Caim-tvria. maS ra iqneba, dedav da Tvalo, deda rom mwerlobasmihyofs xelsa, gazeTebs da wignebs ver moaSorebs Tvalsa,rasakvirvelia, Svilebi yovelTvis daferxvilebi dadamtvreulebi eyoleba. (qeTo bavSvs ualersebs, redaqtoriSeZrwunebuli ukan aris Camomdgari) vis gaugonia,geTayvaneT, gaTxovili qali da gazeTebi, werilebi...redaqtori (win wamodgeba. barbares) ukacravad, batono!(miuaxlovdeba qeTos da mowiwebiT): me imeds ar vkargav,batono, rom am or-sams dReSi gadmomcemT Sevsebuls daSesworebuls moTxrobas da didad damavalebT mec dasazogadoebasac... nu daemorCilebiT (xelzed kocnis) gare-moebas. Tqven TviTon daimorCileT igi...barbare (win gadaurbens) rogor ara grcxveniaT, amodenadedakaci aq var da Tqven Cems rZals raRaceebs Castutu-nebT da Tan xelzed kocniT!redaqtori (Sewuxebuli) ras bZanebT, ras bZanebT! rogorTu Cavtutuneb? me q-n qeTevans vTxov dapirebuli moTxro-ba daamTavros da momces...barbare kargad vici, kargad vici, ra moTxrobasac sTxovT!me rom Tvalebi ar meWyitos, saxli aTasis vigindaraTiaivseboda...qeTo (bavSvs dasvams da aRSfoTebuli wamoxteba) deda,deda! raebs ambobs! rogor hbedavT magis Tqmas! rad Seu-racyofT mag batons! da mec?barbare ta, ta, ta! Zalian gaioce, gicnobT axlandels qal-vaJT, rac Svilebi bZandebiT!redaqtori (qeTos) exla ki vxedav Tqvens umweo mdgomare-obas da gadawyvetiT mogaxsenebT, Tqveni am saxlSi darCenaara Tu SeuZlebelia, uzneobac da momakvdinebeli codocaris!... (daavlebs quds da gavardeba).barbare gesmiT, gesmiT, reebs agonebs am ubedurs! marze-dac xeli aiReo, am ojaxSi yofna TqvenTvis momakvdinebelicodva ariso! (wuwunebs) sawyali Cemi Svili! ubeduri! ai raaris mwerali colis yola!...

Page 40: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

40

niko (Semodis qudiT, kaloSebiT, joxiT xelSi) ra ambavia?ra gayvirebs, dedaCemo? (mere qeTos) Sen raRa dagmarTnia,adamiano?qeTo ox, ox! RmerTo Cemo! raRada var qveyanazed cocxali?marTla ro dedamiwasTan gamasworeT... lafi damasxiT (tiris).niko va, es ra ayalmayalia, ra moxda, ra iyo? dedaCemo, Sen radmosulxar? xom ici, rom Sen da qeTo erTad ver TavsdebiT?barbare (ganrisxebuli didxans uyurebs Svilsa, merexelebs gaiqnevs da wuwuniT): ehi da haa! imisTvis ar gagzar-de, imisTvis ar dagavaJkace da dagasaxle, rom siberis drossaxlSic aRar SemomiSva, Sens aramzada cols manacvalo?!eg Sen da eg Seni mSvenieri coli! dee, winidgan dasaTxreliTvalebi uknidan dagTxaros (gadis).niko (qeTos) ra ambavia, qalo, ras ambobs dedaCemi? vin iyoaq, ras akeTebdiT?qeTo dedaSenis yureba aRar SemiZlia! an me unda viyve amsaxlSi, anda is! oh, ro icode, ra saSineli Seuracyofa mo-mayena! dedamiwa rom gamxeTqoda da Sig Cavvardniliyav ismerCina (tiris).niko ra iyo, qalo, veRar sTqvi?qeTo ̀ ganTiadis~ redaqtori iyo CemTan, moTxrobas mTxov-da Tavisi JurnalisTvis. uceb dedaSeni Semovarda, yvirilida lanZRva dauwyo... Sen, Sen Cems rZals saarSiyo rameebselaparakebio.niko hm! (gaivlis da gamoivlis CafiqrebiT) hm! dedaCemigana giJia, rom agre usabuTod mivardes ucxo kacs da ga-molanZRos? ueWvelia xelis mosaWidebeli dainaxa rame? isbatoni redaqtori iseTi aramzadaa, iseTi urcxvi, qalebiskalTis mlokavi, rom...qeTo (gaawyvetinebs da aRSfoTebiT) kargi, kargi! gaCumdi!axla Sen mohyvebi! me meti aRar SemiZlia. gadavvardebisadme (isteriulad tiris).niko (dacinviT) eg aris Tqveni far-xmali! magaSia Tqvenigamarjveba! magiTi gindaT Tavi imarTloT, yoveli TqvenisibinZure cremlebiT gamoisyidoT...

Page 41: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

41

qeTo (fexebs abraxunebs, kbilebs aRraWunebs) gaCumdi,gaCumdi, Torem dagartyam rasmes! (Sandals wamoavlebsxels) nu hbedav sicrues, nu mifatrav guls, sulSi xels numipotineb, despoto, sisxlis msmelo!..niko xa, xa, xa! gadiria Tqvenma mzem, mTlad gadiria!(dacinviT) uTuod Senis axalis moTxrobisaTvis mag gvarisiuJetia saWiro? tragizmi axla modaSia, Sens mSveniersredaqtors moewoneba! madlobiT xelebs dagikocnis!qeTo oh, oh! meti aRar SemiZlia... aRar SemiZlia... (sasowar-kveTilebiT) miSveleT... (Semodis melania)melania sadili mzad aris.niko sadili Tqvena da RvTis risxva! wyali, wyali moitane!melania qalbatoni kvdeba, miSveleT, miSveleT. (scenazedarbis).niko (melanias) gaCumdi! nu Rrialeb! qveyana Tavs dagvesxmis!

Page 42: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

42

qarTvel qalebisgan naTargmni moTxrobani

sofeli treppi

moTxroba pol geizesi1

apeninis mTis qedze, toskansa da CrdiloeTis sapapomazris nawils Sua, ganmartoebiT mdebareobs erTi mwyem-sebis sofeli, saxelad treppi. am sofels mgzavri miudgebamxoloT viwro bilikebiT. saurme gza, romliTac foSta dadiliJansebi gadadian am mTas, ufro qveviT samxreTisken,ramdensame milis moSorebiT aris. sofel treppSi dadianmxoloT glexni, romlebic aReb-micemoben am soflis mwyem-sebTan, zogjer mxatvrebic, xandisxan axirebuli turiste-bic da bnel RameebSi kontrabandistebi2 mZimeT datvir-Tvlis saxedrebiT, romlebsac ar gauWirdebaT asvla ufroumaRles da uaresis gzebiTac, mxolod imisaTvis rompataras xans Seiferxon ganmartovebul sofelSi.

oktombris naxevari iyo; aq am dros Zriel naTeli Rame-ebi icis. mxoloT dRes, Zriel cxeli dRis Semdeg, xeobid-gan amovida cotaodeni burusi da moexvia am mTis wverebs.saRamos aTi saaTi iqneboda. dabal, aqa iq gafantul qvisqoxebSi, romlebSiac dRisiT marto ymawvilebi da moxucniarian, cecxlebi Cahqren. keris garSemo, romelzedacsakidliT Camokidebulni iyvnen didroni qvabebi, eZinaTmwyemsebs Tavis colSvilSi. ZaRlebi aqve Tbil nacarSiiwvnen. marto aqa iq cecxla piras ijda beberi da butbutiTabzrialebda TiTistars an ara da daarwevda Tavis mtiralaSvilis Svilsa. Semodgomis sicive TavisuflaT Sexuxuneb-da kedlebis farRialebSi; Camqrali cecxlis boli Zalas

1 Paul Heyse (1830-1914) germaneli mwerali, nobelis premiis laureati. (red.)

2 kacebi, romelnic CumaT apareben sxva qveynebis savaWros Tavis qveyanaSi.

Page 43: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

43

ver atanda, rom gasuliyo banidgan burusSi da saxlis

Weris qveSve rCeboda. didxans ijda beberi da CumaT locu-

lobda, manam esec ar dasZlia Zilma.

marto erT saxlSiRa iyo moZraoba. es saxli ise dabali

iyo, rogorc sxva Senoba am sofelSi; mxoloT amis qvebi

ufro kargaT iyvnen naTalni da mkvidraT naSenni, kari

ufro maRali da ganieri hqonda da sadgom oTaxs modgmuli

hqonda sxva da sxva sakuWnaoebi, boseli da sxva wvrili Se-

nobaebi. am saxlis karebze idgnen ramdenime dasapanlebuli

cxenebi. patara xans ukan saxlidgan gamovidnen daiaraRe-

buli kacebi, da cxenebs aRvirebi gaukeTes. beberma ZaRlma,

romelic karebSi iwva, marto kudi gaiqnia, rodesac es kace-

bi moasxdnen cxenebsa da daimalnen burusSi, mere wamodga

da Sevida oTaxSi, sadac keraze didi cecxli enTo. cecxla

piras idga saxlis patroni qali uZravaT da xelebi Camoki-

debuli hqonda Tavis moxdenil tanze. ZaRlma odnav piri

daado amis xelsa da qali ise Sexta, TiTqo Zilidgan gamof-

xizldao. `fuoko, sTqva iman, Sen avaTa xar, wadi daiZine

sabralo pirutyo.~ ZaRlma madlobiT daiwyo kudis qneva

da nelis wkmuiliT da xvelebiT dawva tyavze, romelic iqve

cecxla piras iyo dagebuli.

am dros saxlSi Semovidnen ramdenime muSa kaci; eseni

dasxdnen im did stolTan, romelic am cotaxanSi dastoves

kontrabandistebma. moxucebulma mosamsaxure dedakacma

amaT dausxa did jamze p o l e n t a , romelic cecxlze did

qvabSi ixarSeboda, aiRo TiTonac kovzi da miujda saerTo

sufras. vaxSmis dros am xalxs ar amouRiaT arc erTi

sityva. cecxli guzguzebda, ZaRli ZilSi kvnesoda, saxlis

patroni ymawvili qali cecxla pirs qvaze ijda da mZimeT

Cafiqrebuli iyo; imas xelic ar uxlia p o l e n t i s T v i s ,

romelic beberma moaxlem calke TefSiT moarTva. nisli

TeTri kedeliviT idga kareb wina da mTebis zolebidgan

nela-nela amodioda axali mTvare.

Page 44: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

44

uceb mTis Ziridgan moisma kacebisa da cxenis fexis xma.`pietro!~ nelis, magram bZanebis xmiT, sTqva ymawvilma qalma.maRali vaJkaci swrafl wamoxta sufridgan da gahqra burusSi.

fexis xma ufro da ufro moaxlovda da bolos karebTancxenic Sesdga. erT wams Semdeg oTaxSi Semovida sami kacida Tavi daukres saxlis patrons. pietro miuaxlovda ymaw-vil qalsa, romelic isev Cafiqrebuli cecxls uyurebda.`eseni orni arian porettidgan,~ uTxra imas; `savaWro araaqvTra, amaT undaT gaaparon siniori, romelsac pasportirigiani ara aqvs.~

- nino! dauZaxa ymawvilma qalma. beberi moaxle saCqa-roT wamodga da movida cecxla pirs.

- imaT marto Wamis meti ara undaTra? siniori login-saca gTxovT, radganac is aq apirobs Ramis gaTevasa.

- kargi, sakuWnaoSi Tiva gauSale.pietrom Tavi daukra da mibrunda stolTan.stumrebic stolTan dasxdnen. muSebma imaT zedac ar

Sexedes. ori am stumrebTagani kontrabandistebi iyvnen;imaT ecvaT kargaT Sekerili kurtkebi da Tavze didi Slia-pebi exuraT, zed Tvalebze Camofaafxuli. amaTac odnavdaukres Tavi muSebs. pirvel alagze dasves TavianT mgzav-ri, pirjvari gadiweres da vaxSams xeli mihyves.

siniori, romelic imaT mohyvaT ara fers sWamda, imanmoixada qudi maRali Sublidgana, Tmebze xeli gadisva dagadaaTvariela oTaxi da Sig myofnic. qvis kedlebzed imanwaikiTxa naxSiriT dawerili saxarebis sityvebi; kunWulSidainaxa RvTis mSoblis xati. Tavis gverdiT qaTmebi qanda-razed, WerSi Camokidebuli simindis taroebi, kedelzedTaro, romelzedac Camorigebuli iyo boTlebi da staqnebi,Zirs filaqanzed dagrovili kalaTebi da tyavebi. bolosimisi Tvali SeCerda Cafiqrebul ymawvil qalze, romelicisev cecxlTan ijda. am qalis profili aSkaraT sCandacecxlis Suqze, kiserze Camohfenoda Savi Tmis nawnaebi.erT muxlze ewyo oriv xelebi da meore fexi dabjenili

Page 45: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

45

hqonda filaqanze. mgzavri ver mixvda Tu ra xnisa iqnebodais qali. magram yvela ferSi ki sCanda, rom is iyo am saxlispatroni.

- SeiZleba Rvino gviSovnoT, padrona? hkiTxa iman. rawams im kacma wamosTqva es sityvebi, ymawvili qali isewamoxta, TiTqo imis gverdiT mexi Camovardao. es gaswordada orTav xelebiT keris qvebs daeyuda. am wuTSive gaiRviZaZaRlma da saSineli Rmena daiwyo. oTxi anTebuli Tvaliuyurebdnen stumars.

- ar SeiZleba Rvino gviSovnoT, padrona? gaimeorastumarma. iman vercki gaaTava es sityvebi, amitom rom ucebmivarda ZaRli da wamosasxami moglija, da kidevac apirob-da mivardnas, rom maSinve ar Seekavebina Tavis qalbatonissastiks gajavrebas.

- aqeT, fuoko, aqeT! CumaT!ZaRli idga Sua saxlSi, gajavrebuli iqnevda kudsa da

Tvals ar aSorebda ucxos.- pietro, ZaRli boselSi daamwyvdie, ubZana qalbaton-

ma. es isev cecxlTan uZravaT idga da gaimeora Tavis bZane-ba, raki naxa, rom pietro igvianebda. ramdenime weliwadia,beberi ZaRli aq cecxlTan iwva da es bZaneba yvelas gaukvir-da. muSebma raRac waibutbudes da ZaRlic uneburaT damor-Cilda Tavis xvedrsa. Zriel didxans moismoda imis Rmuili,manam daRalulobam ar CaaCuma sacodavi.

moaxlem qalbatonis bZanebiT Rvino moitana.stumarma dalia da yanwi gadaawoda Tavis Tanamogzau-

rebs da Cafiqrda im areulobis mizezze, romelic iman amcotaxanSi, uneburaT, moaxdina. muSebi TiTo TiToT sto-vebdnen kovzebs da gadiodnen am sityvebiT: `Rame mSvido-bisa, padrona.~ oTaxSi nino da stumrebi Ra darCnen.

- mze oTx saaTze amodis, uTxra ucnobs dabalis xmiTerTma kontrabandistma, da Tu eCelenca gaemgzavreba amdros, sworeT droze Cava pistoiaSi. cxenisaTvisac ki saWi-roa erTi eqvsiode saaTiT dasveneba.

Page 46: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

46

- kargi, Cemo megobarno, exla wadiT dasaZineblaT.- Cven gagaRviZebT, eCelenca.- rasakvirvelia, Tumca RmerTma ki xom icis, rom me iS-

viaTad mZinavs eqvsi saaTi erTaT. SvidobiT karlone, Svi-dobiT megobaro juzeppe!

kontrabandistebma morCilebiT daides qudze xeli daadgnen. erTi amaTgani mivida kerasTan da sTqva: `me mogi-taneT Tqven, padrona, mokiTxva konstancisa boloniidgan.iman damabara, mekiTxna TqvenTvis, rom warsul SabaTsTqvensa dana xom ar damrCao?

- ara, upasuxa qalma, mkvaxed da mouTmenlaT.- marTla, ro darCeniyo, xom gaugzavnidiT kideca.

marTla, kidev...- nino, gaawyvetina qalma, _ uCvene amaT sakuWnaos gza,

Tu TiTon daviwyebiaT!moaxle adga.- me kidev is unda meTqva, padrona, ganagrZela sruliad

SeuryevlaT da TvaliT stumarze uCvena, rom Tu mag kacsCvenze ukeTes logins miscemT, fuls ar dazogavs. me mxo-loT es unda meTqva TqvenTvis, padrona. vTxov RvTis mSo-bels, keTili mosveneba mogceT, batono feniCe! mere miub-runda Tavis megobars, orTavem pirjvari gadaiweres dagahyvnen moaxlesa.

- SvidobiT, nino! uTxra ymawvilma qalma.bebrma erTi kidev Sexeda gakvirvebiT Tavis qalbatons

da mere sifTxiliT moxura kari.ra wams feniCe marto darCa ucnob kacTan, iman maSinve

wamoavlo xeli lampas da aanTo. cecxli ZlivsRa bJutavda_ da amitom lampam marto oTaxis mesamedi kunWuli gaana-Ta. siTbom mgzavrs TiTqo rom Zili mohgvara; es stolTanijda da Tavi xelze edo. TaviT fexamdin wamosasxmelSi iseiyo gaxvevuli, TiTqo mTeli Ramis gaTevas iqve apirobso.amas moesma Tavis saxeli da Tavi maRla aiRo. imis win stol-ze idga lampa da pir da pir ymawvili padrona. ymawvili qalimouTmenlad ucdida amis Sexedvas.

Page 47: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

47

- filippo, sTqva feniCem, _ Tqven me vera mcnobT?mgzavri karga xans uyurebda imis mSveniers saxes, rome-

lic anTebuli iyo lampis SuqiT da umetesaT, rogorc et-yoboda, imis SiSiT Tu ra pasuxs miiRebda. es saxe iseTi iyo,romelic male aravis daaviwydeboda. grZeli da Sxiri wam-wami, romelnic nela exdebodnen da efarebodnen Tvalebs,amSvidebdnen cota sastiks Subls da wvril cxvirsa. umankopiri uyvavoda vardis ferad; magram rodesac is piri moku-muli iyo, imas etyoboda raRac veluri kerpoba da sijiute,romelsac sruliad eTanxmebodnen imis Savi Tvalebica.mxoloT exla, rodesac es lampis axlo idga, gamoCnda amistanis simSveniere da momatebulaT mxrebisa da yelisa.magram filippem fiqrs Semdeg esa sTqva:

- ara, me Tqven ver gicnobT, padrona!- eg SeuZlebelia, sTqva qalma didis darwmunebiT. _

rac Tqven me micnobT Svidi weliwadia. am xanSi Cemi saxeuTuoT unda dagxsomebodaT.

am ucnaurma sityvebma filippos raReebic moagona.- diax, sTqva iman, _ vinc mTeli Svidi weliwadi ifiqrebs

mSvenier saxezed, ueWvelaT zepiraT daaxsovdeba is saxe.- sworeT, miugo CafiqrebiT qalma, _ maSinac egre am-

bobdiT Tqvena, rom sxvaze Tavis dReSi arazed ifiqrebdiT.- Svidis wlis winaT? maS me Svidis wlis winaT kidev

myvarebia oxunjoba, da Sen ki me namdvilaT damijere?- rato ar unda damejerebina? da gana exlac vera vxedav,

rom Tqven maSin marTals ambobdiT?- sawyalo, sTqva ucxom, amooxvriT _ me Tqven mebrale-

biT. am Svidis wlis winaT me ase megona, rom yvela dedaka-cebma icodnen, rom kacebis alersiani sityvebi arian saTa-maSo niSnebi, romelnic marto darbaislur TamaSobaSi ari-an namdvili oqrosi. ras ara vfiqrobdi me Tqvenze, deda-kacebze, exla marTla rom vsTqva, me sruliad aRara vfiq-rob Tqvenze. magas garda sxvac bevri maqvs safiqrebeli.

ymawvili qali gaCumebuli uyurebda imas TiTqo ar es-moda imis laparaki moeloda, Tu rodis daiwyobs filippoamis Sesaxeb laparaksa.

Page 48: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

48

- marTla exlaki magondeba, rom erTxel me viyav am mTeb-ze. me uTuoT vicnobdi am sofels da saxlsac, rom am gvarinisli ara yofiliyo. ho, marTla, marTla, sworeT am Svidiswlis winaT iyo, rom doqtorma mirCia me mTis haeriT mesun-Tqa da mec cetiviT daveTreodi am kldeebze.

- me eg vicodi, sTqva feniCem, da gulis gasagmiralmasimxiarulem gauelva saxezed, _ me vicodi, rom Tqven verdamiviwyebdiT me. ai fuokosac ar daaviwydiT Tqvena; maskidev ise ejavrebiT da me ki isev... ise miyvarxarT. feniCemes ise mxiarulaT da gadawyvetiT sTqva, rom mgzavrma ufrodakvirvebiT Sehxeda imas.

- me exla mamagonda, sTqva filippom, rom apeninis mTaze meSemxvda ymawvili qali, romelmac me mimiyvana Tavis mSoblebissaxlSi. uimisoT me Rame uTuoT kldeebze unda gameTenebina.isic kargaT maxsovs, rom is qali me Zriel momewona...

- marTalia, gaawyvetina qalma, _ Zriel!- magram me im qals ar movewone. me maSin imas bevri ve-

laparake, magram iman TiTqmis xmac ar gamca. da rodesac memovindome mekocna imis kerp pirze, is mardaT gamisxlta xe-lidgan da orTav xelebSi aiRo didroni qvebi da kinaRamTavSi damartya. da Tu Sena xar is qali, gana maSindeli Seniqceva amtkicebs Sengan Cem siyvaruls?

- me maSin TxuTmetis wlisa viyav, filippo, da Zalianmorcxvi. me viyav veluri da kerpi ymawvili da ar vicodiCemi grZnobis gamoTqma. amasTan me Zriel meSinoda Cemi ded-mamisa; Tu gaxsovT isini maSin cocxlebi iyvnen. mama Cemsbevri cxvari da mwyemsebi yvandnen da maSinac es osteria3

eWira. mas aqeT bevri ara Secvlilara am saxlSi, mxoloTmama Cemi aRar bZaneblobs da ar igineba, RmerTma acxonos!da dedisa xom ufro mrcxvenoda. gaxsovT, Tqven amave alag-ze ijeqiT da aqebdiT im Rvinos, romelic Cven pistoiidganmovitaneT. dedam gajavrebuli Semomxeda da me karSi gave-

3 sastumro saxli mgzavrebisTvis

Page 49: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

49

li, rom fanjridgan damtkbarviyav Tqvenis cqeriT. Tqvenisive Tvalebi gaqvT, romlebiTac gaagiJebdiT yvelas, vincki gindodaT. Tqven iseve boxi xma gaqvT, romlis gagonebacar SeeZlo Cem eWvian ZaRlsa. sawyali! im dromdis me martois miyvarda; is maSinve mixvda, rom Tqven imaze Zriel Semiy-vardiT, is ufro namdvilaT mixvda, vidre Tqvena.

- diax, maxsovs, im Rames Tqveni ZaRli srulebiT gadai-ria, gasakvirveli Rame iyo! Sen sruliad Tavbru damaxvie, fe-niCe. maxsovs, kinaRam gadavirie, Sen rom Sin aRar Semoxvelda me gamovel karze Sen saZebnelaT. me bnelaSi male davinaxeSeni TeTri TavSali, magram Sen sacaRa xexulaSi daimale.

- iq Cemi sawoli oTaxi iyo, filippo, da me iq ver SegiSviT.- me ki saSinlaT mindoda iq Semosvla. me maxsovs, rom

did xans videq Seni karebis win da gexvewebodi, gemudare-bodi, gTxovdi, da vfiqrobdi, rom Tavi gamiskdeboda, TuerTxel mainc kidev ar damenaxe.

- Tavi? ara, guli miskdebao, meubnebodiT Tqvena.- oh, is sityvebi, sul maxsovan, sula!- maSinki ara feri gindoda gagegona.- me vitanjebodi. me kuTxeSi videq da vfiqrobdi: gana

CemSi imodena Rones ver vipovni, rom karebTan mivide, yurimivado karebs, da imis sunTqva mainc aris gavigono meTqi!

- marTalia, deda Seni rom ar mosuliyo, me darwmunebuliviyav, gamiRebdi karebs. me exlac mrcxvenian Cemi sibrazisa. megaanCxlebuli wavel da mTeli Rame sizmarSi gxedavdi.

- mec vijeq Cem bnela oTaxSi da daZineba ar SemeZlo. ga-Tenebisas CameZina da rodesac gameRviZa, ra iqeniT Tqvena?me eg aravin miTxra da arc me mindoda mekiTxna visTvisme. meyvelani SemZuldnen, me megona imaT gagaqres Tqvena, rom meaRarsad menaxeT; me gaviqeci saxliTgan, davrbodi gorebze,mindvrebSi da xan siyvaruliT viZaxdi Tqven saxels da xangwyevlidiT, imitom rom me qveyanaze marto Tqven miyvardiT.bolos me Cavel mTis Zirs, SemeSinda da davbrundi. ori dReda Rame viyav gareT. Sin rom davbrundi mamam mcema da dedam

Page 50: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

50

xmac aRar gamca. imaT icodnen Sinidgan risTvisac gaviqeci.CemTan marto ZaRli iyo da me, sacodavi, rom siyvaruliTvaxsenebdi Tqven saxels, is eWviT Rmuoda.

Camovarda siCume. eseni didxans uyurebdnen erTmaneTsda bolos filippom hkiTxa: didi xania, rac Seni dedmamadaixocnen?

- am samis wlis winaT. orTaveni erT kviraSi. RmerTmaganusvenoT! davmarxe isini da florenciaSi waveli.

- florenciaSi?- diax, Tqven maSin miTxariT, rom florenciidgana xarT.

me iq gikiTxeT kafieteris colTan, romelTanac kontra-bandistebma mimaswavles. iq me erTi Tve viyav da yovel dRegaZebninebdiT qalaqSi; Rame me TiTon davdiodi quCebSi,iqneba Sevxvde sadme meTqi. bolos Sevitye, rom Tqven didixania iqidgan waxvediT. sad? _ aravin icoda.

filippo adga da daiwyo siaruli oTaxSi. feniCe dam-Svidebuli uyurebda imis moZraobas.

bolos filippo mivida feniCesTan, TvalebSi SehxedasibraluliT da uTxra:

- mageebs raT miambob, Se sawyalo?- Svid weliwadSi me movemzade am SemTxvevisTvis. maSin

rom yvela es meTqva TqvenTvis, xom asec aRar dawylulde-boda es Cemi sacodavi guli. me vicodi, rom dabrundebo-diT, filippo, magram Zriel didxans gelodiT da guli ga-mityda. magram ra bavSvi var! ra menaRvleba imisi rac iyo!Tqven exla aqa xarT da me Tqveni var, samudamoT Tqveni!

- Cemo kargo, sTqva filippom dabla da ar gaaTava is,rac enaze adga saTqmelaT. feniCe TiTqo ar amCnevda, romfilippo Cafiqrebuli adga fexze da sadRac gaiyureboda.

feniCem ise gaagrZela Tavis baasi, TiTqo gazepirebulihqonda yoveli sityva am SemTxvevisTvis, mova filippo daimas vetyvio.

- me aq bevrni mTxoulobdnen da florenciaSiac, rocaiq viyav, magram me marto Sen mindodi, rodesac romelime

Page 51: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

51

ymawvili kaci mexveweboda SemerTo da siyvarulze melapa-rakeboda, me maSin Seni sityvebi magondeboda, ager ramde-nime weliwadia yvelani momesxnen, Tumca me beberi ara varda isev is lamazi var, rogor maSin viyav, imaT TiTqo icod-nen, rom Sen male dabrundebodi.

Semdeg feniCem daumata:- sad wamiyvan? Tu Sen girCevnia aq Cven mTebze davrCeT?

magram ara, eg SenTvis ar gamodgeba; mas aqeT rac floren-ciaSi viyav, me mivxvdi, rom aq mxiaruleba cotaa. Cven gav-yidoT cxvari, saxli da gavmdidrdebiT. me mombezrdnen aqa-uri veluri xalxni; florenciaSi me kargaT viswavle, racsaWiroa qalaqSi cxovrebisaTvis, iqaurebs ukvirdaT Cemiise saCqaroT ganviTareba, marTalia bevri ram maklia kidev.gamoveCqare. me sul mesizmreboda, rom aq mTebze gipovni-diT da mkiTxavmac ise miTxra.

- maSin raRas ityvi, rom me coliani viyo?feniCem darbaisluraT Sehxeda imas. _ nu matyuef, fi-

lippo, Sen ucolo xar, esec mkiTxavma miTxra. iman martois ar icoda sad iyo Seni bina.

- marTali uTqvams imas, feniCe, me coli ara myavs, mag-ram ra ici Sena, rom me minda coli SevirTo rodisme?

- gana ar vici, rom Sen me unda SemirTo, miugo feniCemdabejiTebulis gadawyvetiT.

- modi aq dajeq, CemTan, feniCe! me bevr rameze minda ge-laparako. xeli momec; gTxov bolomdin momismino, Cemosawyalo megobaro!

feniCem ara upasuxara; filippom didis aRSfoTebiTganagrZo Tavisi baasi. feniCe CumaT idga imis win da uazroTmiwas dascqeroda, imis sxeuli xan da xan sTrToda, TiTqogrZnobda Tavis ubedurebas.

_ me ramdenime wlis wineT, sxva da sxva garemoebisa ga-mo gaviqec florenciidgan, ambobda filippo. _ Sen geco-dineba, rom iq moxda politikuri areuloba da qalaqi did-xans Relavda. me advokati var da bevri nacnobebi myvanan.

Page 52: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

52

me momdis mravali werilebi. amasTanave me damoukidebelixasiaTisa var da TavisuflaT miyvars Cemi azris gamoTqmaiq, saca saWiroT vracx. ameebis gamo me damiwyes devna, Tumcame vamjobine gaSoreba, rom cixeSi ar CavesviT da an ara daar ametexna unayofo procesebi. me wavel boloniaSi da iqCem xelobas mivye xeli. me Zalian cotani gavican iqa, metadreqalebi; is qariani aRara var, romelsac Sen Tavbru daaxvieam Svidis wlis winaT; me qarianoba iqneba kidev damerqos,marto im SemTxvevaSi, rom ar SemiZlian Tavi Sevikavo iq, saca,ueWvelaT unda davZlio raime dabrkoleba, ar SemiZlianTavis dakaveba ise rogorc maSin ver SeviZel Seni karebiswina. Sen iqneba isic gaigone, rom am ukanasknel drosboloniaSic moxda areuloba, bevrni Casxes cixeebSi. sxvaTaSoris erTi patiosani kacic, romelsac me kargaT vicnob, danamdvilaTac vici, rom imis cxovreba umankoa. Cemmamegobarma mTxova Tavis advokatoba da Cemis mecadinoebiTis gaamarTles. Seityes Tu ara es, maSinve quCaSi viRacurcxvi kaci Camacivda da gineba damiwyo. me is verafriTmoviSore, vai vaglaxiT gamovecale xalxis grovas damaxlobel yavaxanaSi Sevel, dajdoma veRar movaswar iq,Semovarda erTi naTesavi im kacisa da damiwyo Cxubi: SenpatiosnuraT ar moiqeci da pasuxi unda momceo. rac kiSeiZleboda damSvidebulaT vupasuxe, me kargaT mivxvdimTavrobis azrs, imaT undodaT dueliT Cemi TavidganmoSoreba. magram mainc da mainc im kacma Tavis neba aasrula.Cemma mowinaamdegem iqve gamomicxada, rom xval me toskaniissamflobeloSi viqnebio da duelic uTuoT iq unda moxdeso.me amaze Tanaxma gavxdi, am sami dRis winaT me wavel policiaSipasportis gamosacvlelaT da pasporti ar gamamicvales dara mizezi iyo, ar miTxres; egrea umaRlesi brZanebao. memivxvdi, rom imaT amiT undodaT Severcxvine duelze uarisTqmiTa, da an ara da undodaT, rom me CumaT gamovparulviyavsamzRvar gareT, gzaze daveWireT, da, rogorc gamoparuli,gavebi gauTavebel procesebSi.

Page 53: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

53

- uRmerToebi, bilwebi! gaawyvetina filippos ymawvil-ma qalma, da muStebi moiRera.

- amisaTvis meti Rone aRar damrCa, unda mimemarTakontrabandebisTvis. isini mpirdebian, rom xval diliTCamiyvanen pistoiaSi. me piroba mivec Cem mowinaaRmdeges,rom iq SevxdeT erTmaneTs sadils Semdeg, qalaq gareT.

feniCem uceb imas xeli dauWira. _ ara, ara, nu waxval,filippo, uTxra iman. _ is Sen uTuod mogklavs.

- ueWvelia, imaT eg undaT, Cemo kargo, magram Sen magassaidgan mixvdi?

- me magas vgrZnob aqa da aqa! feniCem uCvena Tavze dagulze.

- maS Sen kudiani hyofilxar, upasuxa filippom Rimi-liT. rasakvirvelia imaT Cemi mokvla undaT. Cemi mowina-aRmdege saukeTeso msrolelia toskanaSi. magram mec arCamouvardebi. es ki ar vici SeiZleba daverwmuno imis pa-tiosnebaze Tu ara? vin icis, iqneba Seni kudianobiT esecgaigo? magram egec verafers miSvelida. ase, Cemo megobaro,ganagrZela filippom didixnis siCumis Semdeg, _ daiviwyeSeni suleluri siyvaruli. uTuoT esec wera iyo, romsikvdilis winaT Segxvdi da gangaTavisufle, sacodaobavSo, Seni mtkice siyvarulisagan. RmerTmani, mainc me daSen erTaT ver movTavsdebodiT. Sen giyvars filippo,Tavqariani biWi, romelsac siyvarulis garda ara enaRvle-bodara. exla ras gamogadgebi daRonebuli, Wkua damjdarida gamartovebuli mSromeli? suyvela es filippom isesTqva, TiTqo Tavis Tavs elaparakebao, laparakSi bolTasscemda. mere mivida feniCesTan, xeli unda gamoerTva daSekrTa imis piri saxe rom dainaxa. imis TvalebSi niSanicaRar iyo siyvarulis, imis tuCebs mkvdris feri edo. _ Senme ar giyvarvar, upasuxa feniCem nela da unugeSoT. mereuecraT daikivla da xeli iseTis RoniT gamohglija xelid-gan, rom kinaRam lampa gahqra, TiTqo imis xmas, xma miscaZaRlma saSinelis RmuiliT. _ Sen me ar giyvarvar! ara, ara!

Page 54: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

54

daiyvira iman mwuxarebiT. Sen sikvdils arCev Cem siyva-ruls! Sen aq moxvel Svidi wlis Semdeg, marto imitom, romgamomeTxovo! Sen SegiZlian agre dawynarebiT ilaparakoSen namdvil sikvdilze, TiTqo ar icode, rom eg Cemi sikvdi-lic aris! oh, neta es Tvalebi dabrmavebuliyvnen, rom SenaRar enaxeT! sjobs davyruebulviyav, rom aRar gamegona egxma, romelSiac aris Cemi sikvdilic da sicocxleca! raTmoxvel, rato fexi ar dagisxlta kldeebze. oh, me ubeduri!RvTis mSobelo, Semibrale. feniCe daeca pirqve xatis winda TiTqos loculobda. filippo ramdensame xans yursugdebda imis butbuts da ZaRlis sacodav Rmuils. mTvaremaRla idga da mTel oTaxs anaTebda. minam filippo gonzemovidoda da ityoda rasme, iman igrZno feniCes xelebiTavis yelze, imis loyebi Tavis loyebze da imis mduRarecremlebi Camoswkrialebdnen imis loyebze.

- filippo, nu waxval, mogklamen, qviTqviTebda feniCe.- darCi aq CemTan, aq Sen veravin gipovnis. dee rac unda

ifiqron Senze im kacis mklelebma, im avazakebma! diax, dau-mata feniCem RimiliT, _ Sen darCebi CemTan, RvTis mSobel-ma Seni Tavi me maCuqa, rom sikvdils gadavarCino. filippo,me aRar maxsovs raebs vbodavdi weRan, magram guliT kivgrZnob, rom bevri gawyenine. momiteve is eWvianoba, rom vi-Tom Sen dagaviwyda Cemi siyvaruli, rom Sen uRalate Cemwminda grZnobas, saSinelebaa. dajeq CemTan, movilaparakoTyvelaferzed. ginda axali saxli avaSenoT? _ ginda sxvamosamsaxureebi? Cven yvelani daviTxovoT, Tu gind ninoc,gind fuokoc, da Tu ggonia, rom isini gaqvcemen, Cven Tvi-Ton wavideT dResve, am saaTSive. me vici yoveli biliki damanam mze amova, Cven Zriel Sors viqnebiT, me wagiyvandafarul xeobebiT genuamdin, veneciamdin, saca ginda!

- gaCumdi! miugo, filippom gajavrebiT. _ nu ambob maggvar gadareul sityvebs. Sen ar SegiZlian Cemi coli gaxde,feniCe. isini me xval Tu ver momkvlen, sul erTia, SemdegSibolos momiReben, me imaTi Tvalis ekali var.

Page 55: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

55

filippom wynarad, magram gadawyvetiT gainTavisuflaTavi feniCes moxvevnisagan.

- icode, Cemo kargo, rom Cven aq ara SegviZlianra, undaguls dauxmoT da ise moviqceT. Semdeg, Sen roca geyolebaqmar Svili, moigoneb am Rames da damimadleb Cem am gvar ke-TilSobilebas. exla neba momec gamogeTxovo da ase moaxer-xe, rom dilaze wasvlis dros erTmaneTs aRar SevxvdeT. SenkeTilis saxeli gaqvs, me es kontrabandistebisagan Sevitye;me ar minda, rom imaT Cven marto erTaT gvnaxon, maS RameSvidobisa, feniCe.

filippom kidev megobrulaT gauSvira xeli Camosar-TmevaT, magram iman ar gamoarTva. is idga mTvaris Suqze.imis saxes mkvdris feri edo da imis SeWmuxvnili warbebida daSvebuli wamwami, ufro moiRrubldnen.

- gana me cota vivaglaxe imisaTvis, ambobda feniCe, romam Svidis wlis winaT moviqec gonivrulad? amas unda, romam patiosnebam me kidev damRupos da amasTanave damRupossamudamoT. ara, ara, ara! me amas aqedgan ar gauSveb, CemTvissircxvili iqneba, rom wavides da daiRupos!

- Sen ar gesmis, gaawyvetina filippom, _ rom asea Cemineba, me minda wavide Cem oTaxSi da amasTanave m a r t o! rasaWiroa yvela eg tiktiki! Tu Sen ar gesmis, rom me Cemipatiosnoba Zalas matans Sen Tavi daganebo, maS Sen ara xarRirsi, rom Cemi coli gaxde. me Seni tikini ara var, arc lek-vi, me nebas ar mogcem, rom maTamaSo, amorCeuli maqvs cxov-rebis gza, da is gza Zriel viwroa orisaTvis. maCvene kun-Wuli, saca unda daviZino, _ da daviviwyoT erTmaneTi!

- ara! Tu gind mcemo, Tavs ar daganebeb. Tu rom sikvdi-lia me da Sen Sua, me Zala maqvs imasac gamogglijo, Sen Cemixar, filippo, mkvdaric da cocxalica!

- iqiT, daiyvira filippom, sisxli TavSi auarda da racZala hqonda oriv xelebiT xeli hkra feniCes. _ iqiT! numomekarebi! exla CvenSi suyvela gaTavda. me ara var,romelime usulo sagani, rom visac undodes xelSi amiRos.

Page 56: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

56

me var vaJ kaci da marto is damZlevs, visac me TiTon dav-nebdebi. Sen Svid weliwads melodi da ggonia eg gaZlevsCemze uflebis nebas? da Tu ginda me Semacdino, magisTvisSen cud saSualebas xmarob. am Svidi wlis winaT me mamewone,amitom rom is ar iyav, rac exla xar. maSinac rom yelzeCamomkidebodi da ZaliT mogeTxova Cemi siyvaruli, maSinacuars gyofdi. exla CvenSi yovelive gaTavda, TiTqmis isSebralebac, romelic me vigrZne Seni sityvebidgan.ukanasknelaT gkiTxav, sad aris Cemi oTaxi?

suyvela es filippom ise civaT da sastikaTa sTqva, romgaTavebis Semdeg Seswuxda kidec. magram dasamSvideblaTveRara daumatara, ise gaukvirda feniCes simSvide, rodesacimis saxes Sehxeda. filippo ki Tavis gulSi emzadebodagamomSvideboda feniCes tkbilis sityvebiT, Tu vinicobaa,is isev alerss dauwyebda. feniCem dawynarebiT gauara wina,marjvniv gauRo patara karebi da iqiT gauSvira xeli, TiTonki kerasTan mivida. filippo Sevida oTaxSi da kari rkinisurduliT moketa. Signidgan karebTan didxans idga da yursugdebda, Tu ras Svreboda feniCe. iqidgan araferi moismoda.mTel are mareSi marto ZaRlis Rmuili, cxenebis Tivis xrama-xrumi da qaris griali, romelmac sruliad gafantadanarCeni zolebi burusisa. mTvare mTlaT brwyinavda dagaanaTa mTeli oTaxi, rodesac filippom viwro fanjarasgamoaZro dacobili Tiva. aman exla SeniSna, rom is feniCesoTaxSia. iq idga imis viwro, sufTa kravoti, imis gverdiTRia skivri, stoli da Camosajdomi gZeli skami, keldebzeekida mravali wmindanebis da RvTis mSoblis saxeebi.karebTan, jvarcmis qveS, ekida WurWliT nakurTxi wyali.

es Camojda xmel sawolzed da igrZno rom mTeli gvamiuduRda. orjel daapira gamovardna, rom eTqva sawyaliqalisTvis, rom is sityvebi, romelic iman uTxra tyuilniiyvnen, rom ise civaT gangeb moegca, rom gaekurna siyvaru-lisagan. magram mere Zriel Seswuxda im gvar Tavis sisus-teze. ̀ me sworeT ise unda movqceulviyav, rom amecdina imi-

Page 57: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

57

saTvis ufro uaresi mwuxareba da vin icis iqneba Sercxve-nac. Svidi weliwadi – sacodavi qali!~ stolze ido pataraTmis savarcxeli, Zroxis buStebiT morTuli; filippom esuneburaT aiRo da iman moagona mSvenieri Savi Tmebi, yeli,romelzedac es Tmebi iyvnen Camoyrilni, umanko Subli daSavgvremani loyebi. filippom saCqarod Caagdo savarcxeliskivrSi da iq dainaxa kabebi, xelcaxocebi da sxva wvrilmanimorTulobani qalisa, romelnic mSvenieraT, rigze iyvnendalagebuli. skivri nela daxura da mivida fanjarasTan.fanjara saxls ukana kedelSi iyo da amisaTvis imas win Seno-ba ara efarebodara. filippos Tval win gadiSala mSvenierigadasaxedavi mTebze da xeobebze. Tval win gadaSlili velisiqiT, amaRlebuli iyo titvela klde mTlaT mTvariTganaTebuli; meore mxriv moCanda ramdenime qoxebi da imaTwin miiklakleboda gveliviT viwro biliki, romelicimaleboda Zirs xeobaSi. kldeebSi aqa iq Zlivs amamZvrali-yo susti ufoTlo totebiT naZvi da ramdenime ekliani buC-qnari. `diax, aq imisTana alagi ar aris, rom advilaT daiviw-yo is, vinc giyvars,~ ifiqra iman. ox, neta sul sxvanairaT mam-xdariyo saqme. iqneba feniCe me iseT colaT gamomdgomoda,rogoric me mesaWiroeboda? rasakvirelia me imas ufroveyvarebodi, minam seirnoba, morTuloba da ymawvilkacebTan ybedoba. rogor gaikvirvebda Cemi beberi marko,rom me boloniaSi davbrunebuliyav, ymawvili, mSvenierismeuRliT! saxlis gamocvlac aRar momindeboda, iqac bevricarieli oTaxebia. rogor gavmxiaruldebodi me didi xnisipoxondriki, roca bavSvebi... magram ras vbodav. mere rogorunda icxovros feniCem boloniaSi, ro daqvrivdes. ara, ara,amazed fiqri sisulelea. raT minda miumato axali codva,Zvelebs! me erTi saaTiT adre gavaRviZeb Cem mgzavrebs damanam treppSi gaiRviZebdes vinme, Cven karga Sors viqnebiT.

da rogorc daapira fanjris moSoreba iman SeniSna, romsaxlis Crdilidgan gamovida qali da imisma TeTrma Tavzemosaxvevma mTvareze gaanaTa. imas aravisken ar mouxednia,

Page 58: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

58

magram filippom icno, rom is feniCe iyo. is midioda Cqarisda gabedulis nabijiT im bilikze, romelic xeobaSi Cadio-da. filippo SiSma gaaJrJola: iman ifiqra, Tavis mosakla-vaT xom ar midiso; saCqaroT mivarda karebs, magram karebiveRara Ronis ZiebiT veRar gaaRo, civma oflma daasxaSublze, iman daiwyo yvirili, karis braxuni xeliT, fexiT,magram sul tyuilaT. karebi rom ver dasZlia, fanjrasmivarda: erTi qva, romelic fanjris CarCos imagrebdadaanZria kidec, rodesac ymawvili qalis Tavi gamoCndaxeobidgan. imas xelSi raRac eWira, magram mTvaris matyuaraSuqze iman ver gaarCia. saxeki feniCesi aSkaraT sCandamTvaris Suqze, is iyo dafiqrebuli da mwuxare, magramdamSvidebuli. iman kidev ar Semoxeda imis fanjaras daSevida saxlSi.

filippo jer isev ise aRSfoTebuli idga fanjarasTan,rodesac ezodgan raRac xmauroba moesma.

iman Tavi gahyo fanjaraSi, magram mTvarisgan ganaTe-buli mTebis meti vera dainaxara. ZaRlma erTxel saSinlaTdaiwkmuvla da gaCumda. didi oTaxis karebi kidev gaeRo daqvis filaqanze moisma feniCes fexis xma. tyuilaT ugdebdayurs filippo, tyuilaT exveweboda da sTxovda ymawvilqals, rom erTi xma mainc gaeca; saxlSi yovelive uZravaTiyo. es deeca SiSis kankaliT loginze da did xans iwva gab-ruebuli, manam Sua Ramis pirvel saaTze ar Cavida mTvare,da manam daRalulobam ar dasZlia imis sulis mRelvareba.

rodesac filippos gamoeRviZa, oTaxSi bindi iyo; mag-ram rodesac srulebiT gamofxizlda da loginSi wamojdaes mixvda rom es bindi gaTenebisa ar iyo. oTaxSi rom miixedadainaxa mzis Suqi, romelic fanjridgan gamosWuoda,radganac fanjara isev TiviT iyo dacobili. iman gadaagdofanjris sacobi da dilis mzem mTlaT gaanaTa oTaxi. gajav-rebulma kontrabandistebze, Tavis Tavze da momatebulaTymawvil qalze, romelic ueWvelaT iyo imis dagvianebis mi-zezi, is mivarda kars, gamoswia rkinis urduli, romelicexla advilaT gaeRo, da gavida did oTaxSi.

Page 59: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

59

iq marto feniCe iyo. es damSvidebuli ijda cecxla-pi-ras da TiTqo didi xania, rac imas moeloda. imis saxeze niSa-nic aRar iyo guSindeli mRelvarebisa da filippom verSeniSna imas verc mwuxareba da verc risame gadawyveta.

- es Seni oinia, rom me ver gavige gaTeneba? hkiTxafilippom gajavrebiT.

- Cemi, upasuxa feniCem ugulis xmiT. _ Tqven daRalu-li iyaviT. mainc droze CaxvalT pistoiaSi. Tqven xom sadi-lis Semdeg unda SexvdeT Tqven mkvlelebs.

- me SenTvis ar miTxovnia, rom CemTvis izruno. Sen ma-inc ar ginda TaviTgan mamSorde! eg Sen vera fers giSvelis.sad arian Cemi mgzavrebi?

- wavidnen.- wavidnen? Sen me damcini. rogor wavidodnen, rom me

fuli jer ar mimicia? da filippom karSi gasvla daapira.feniCe ar daiZra Tavis alagidgan da mSvidaT uTxra: me

mivec Tqven magivraT. me imaT uTxari, rom TqvenTvis ZilisaWiroa da mere me TiTon CagiyvanT pistoiaSi; mainc me Rvi-no gamamelia da wasvla minda pistoiaSi.

sibraziT filippom karga xans xma ver amioRo. _ ara,wamosTqva iman bolos, _ SenTan aras dros! macduro gve-lo! sasaciloa, rom Sen kidev cdilob gars Semomexvio,magram tyuilaT. me da Sen ganSorebuli varT da amasTansamudamoT. wyeulo! Sena ggonia, rom maggvari oinebiTdamimorCilo. me Sen ar wamogyvebi. momeci vinme Seni mosam-saxureebidgan, gamacilos da ai is fuli, romelic kontra-bandistebs mieci. am sityvebiT filippom stolze daagdoqisa da karze daapira gasvla, rom moeZebna vinme wamyoli.

- nu SeswuxdebiT, uTxra imas feniCem. _ Tqven Cem mo-samsaxureebs veravis ipoviT, isini yvelani mTaSi wavidnenda Tunda rom mTel treppSiac eZeboT gamomcilebelsveravis iSovniT. saxlebSi marto moxucni da bavSvebi arian,romlebsac siaruli TiTqmis ar SeuZlianT. Tu Cemi aragjeraT, Tqven TiTon naxeT. me ar vici, RmerTmani, daumata

Page 60: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

60

feniCem, rom naxa filippo karebSi gajavrebuli, _ ratoar gindaT, rom me wamomyveT. wuxelis me sizmari vnaxe daiqidgan davrwmundi, rom me da Tqven erTmaneTisaTvis aravarT Seqmnilni. marTalia Tqven me kidev mamwonxarT da Cem-Tvin sasiamovnoa erTi ori saaTi kidev TqvenTan gavataro.amaSi TqvenTvis ra aris sawyeni? Tqven Tavisufali xarTwaxvideT, Tu gind sasikvdiloTac. me mxolod ise movaxer-xe, rom cotaodeni gza erTaT gaviaroT, erTi bewva, pisto-iamdinac ara, RmerTmani. me Tqven mxoloT swore gzazedgagiyvanT. aba marto rom waxvideT, xom gzebs dahkargavT.Tqven unda gaxsovdeT Tu aq ra cudi bilikebia, pirvelaTxom ara xarT am mxareze.

- ox RmerTo! waibutbuta filippom, tuCebis kvnetiT.aman SeniSna, rom mze karga maRla iyo da an ki risa eSinoda?aman Sexeda feniCes da imisma damSvidebulma Savma TvalebmaTiTqmis daarwmunes, rom feniCe ara styuoda. filipposdRes feniCe sul sxva qalaT eCvena da TiTqo ewyina kidec,rom imis saxes niSanic aRara hqonda guSindeli gagiJebulisiyvarulisa. aman didxans uyura feniCes; is sruliad dam-Svidebuli iyo.

- maS kargi, Tu marTla gonze moxvel, uTxra civaTfilippom, wavideT.

feniCe ise wynaraT wamodga, TiTqo arc sixaruli daarc kmayofileba igrZno am TanxmobiT: _ jer davnayrdeT,uTxra iman, am sityvebTan daudga jami da Rvino. TiTonacfexze, cecxl napiras, daiwyo puris Wama, Rvinos ki armiekara. filippom ki siCqariT SeWama ramdenime lukma daerTbaSaT gadahkra mirTmeuli Rvino da cecxlze sigarasmoukida. filippos Wamis dros ar Seuxednia feniCesTvis daexla cecxlTan rom mivida, dainaxa imis gawiTlebuli dasixaruliT gaamayebuli saxe da gahkvirda. feniCe saCqaroTwamodga, staca xeli daclil staqans, daartya qvis fila-qans da lukma lukmaT aqcia.

- me ar minda, sTqva iman, rom Tqven Semdeg tuCebiTmiekaros vinme mag staqans.

Page 61: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

61

filippos uceb gauara am azrma, xom ar mamwamla feni-Cemao, magram imwamsve dainana iman, Tu rad gavitare gulSiam gvari iWvneulobao. da guli imiTi daimSvida, rom amgvarad moqceva mxoloT ukanaskneli aRelvebaa im bavSurissiyvarulisa, romelic feniCem gulidgan amoiRo kidecao,da xma amouRebliv gahyva ukan.

- cxeni imaT pirettaSi waiyvanes, uTxra feniCem filip-pos, rodesac SeamCnia, rom is karebSi Sesdga da TvalebiTraRacas eZebda. _ amasTan verc SeiZlebdiT cxeniT Casvlasam daRmarTebze: aq bevriT uaresi gzebia guSindelze.

feniCe win gauZRva da soflis saxlebi male dahkargesimaT Tvalidgan. mTeli sofeli miyruebuli idga mzismwvavi sxivebiT mosili. iqidgan ar gamoismoda araodenixmauroba, arcerTi bani ara bolavda. marto exla SeniSnasimSveniere am udabnosi romelzedac prwyinavda uRrublo,laJvardi ca.

gza, romelic Zlivs etyoboda wvril da muq zoliviTpitalo kldeebs, misdevda mTis ganier qedze CrdiloeTis-ken da zogjer, rodesac meore momdevno qedis dabals da-upirdapirdebodnen marcxniv aRmosavleTisken, prwyinavdaxolme SoriT zRva. jer mcenare arsad sCanda wvrilmanijagnaris da kldis xavsis meti. magram amaT male gaiares mTada Cavidnen xeobaSi, rom Semdeg isev asuliyvnen meoreqedzed. aq amaT SexvdaT ramdenime naZvis xeebi da wyaroebi,romelnic swrafad gadmoCqrialebdnen kldeebze, daZiridgan moismoda wylis Suili. feniCe sul win midioda,imas arc erTxel ukan ar mouxednia da arc erTi sityvaamouRia. filippo uneburaT stkbeboda imis mSvenieristanis moyvanilobiT, graciiT da energiiT. es feniCes saxes,didi Tavze mosaxvevis gamo, vera hxedavda, magram, roca kidauTanaswordeboda, ar SeeZlo ar Seexedna imis pirisaxe-ze, imisTana mimzidveli da wrfeli iyo imis sastiki pirissaxe. mxoloT exla, mzezed, SeniSna iman feniCes saxeSi ra-Rac bavSuri siymawvile, Tumca darwmunebiT ki ar SeeZlo

Page 62: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

62

eTqva, Tu romel saxis nawilSi dainaxa es umankoeba. erTisityviT, am saxeSi raRac darCa SeucvlelaT am Svidis wlisganmavlobaSi, rodesac suyvelaferi icvleboda.

bolos filippom TiTon dauwyo imas laparaki da is da-lagebiT da rigianaT upasuxebda. mxoloT imis xma, romelicise boxi da dabali ar iyo, rogorc sxva mTiulebis qalebisa,dRes saSineli uxmo da daRonebuli iyo. am gzazed, romel-zedac eseni midiodnen, ukanasknel weliwadebSi bevrmapolitikurma ganZevebulebma gaiares; bevri imiTgani, rasak-virvelia, Camoxtebodnen xolme treppSi. filippom dauwyogamokiTxva ymawvil qals Tavis nacnobebze, romlebis saxesacauwerda imas; magram feniCes amaTgan bevri aravin axsovda,Tumcaki ambobda, rom kontrabandistebs bevri xalximohyavdaT CemTanao. mxoloT erTi moagonda feniCes ZrielnaTlaT. imis saxis aRweraze feniCes Wiris oflma daasxa.

- is Zriel cudi kacia! sTqva iman gajavrebiT. _ me Rameunda gameRviZebina muSebi, rom is saxlidgan gaegdoT.

am laparakSi garTulma advokatma ver SehniSna, rom mzeZalze maRla idga da toskaniis daba ar sad sCanda. magram imasfiqraTac aRar mosdioda, Tu saRamoze ra moeloda. es isekmayofili iyo, rom midioda viwro da Crdilian bilikzewylis napiraT, romelic imas xandisxan dahnamavda xolmecivis namebiT, uyurebda jojoebs, romelnic siCqariTdacocavdnen kldeebze, uyurebda peplebs, romelnic mzezeddafrinavdnen, da mzes, romelic xis totebSi gamobJuoda, romverc ki SehniSna, Tu eseni midiodnen wylis saTavisken da jerkidev ar uxvevdnen dasavleTisken. rodesac eseni xeobidganamovidnen da Tval win wamoudgaT gauTavebeli udabno velebida titvela kldeebi, filippos TiTqo gamoeRviZa da masSehxeda. aman naTlaT dainaxa, rom eseni iqiT ar midiodnen,saiTac saWiro iyo da eseni TiTqmis ori saaTis sasiarulogziT ganSordnen TavianT mgzavrobis mizans.

- dadeq! daiyvira filippom. _ me kidev kai dros miv-xvdi, rom Sen matyue. gana es aris pistoiis gza, Se cruo?

Page 63: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

63

- ara, upasuxa feniCem gabedviT, magram Tvalebi kimaRla ver aiRo.

- am SemTxvevaSi, garwmuneb, TviT eSmaks gauWirdebodamag gvari macduroba! amis mizezi sul Cemi dawyevlilindoba aris!

- suyvelazed Zlieri, Ronieri yvela eSmakebze is aris,visac uyvars, sTqva feniCem Rrma da mwuxare xmiT.

- ara! Sehyvira filippom saSinlaT gabrazebulma. _adrea Seni gaxareba, gvelo! vaJ kacis Rones ver gastexavsyvela is sisulele, romelsac gind vin gombio eZaxissiyvarulsa. dabrundi ukanve, exlave, exlave da wamiyvanemokle gziT, Torem am wamsve dagaxrCob meTqi.

filippom aRar icoda ras Svreboda da muStebi mouRera.- momkal, miugo feniCem maRla, xmis kankaliT. _ raRas

igvianeb, filippo? magram es ki icode, rom mokvlis Semdeg,Sen, daecemi Cem gvams da sisxlis cremlebiT daasveleb. Seniwvebi aq CemTan, Sen unda ebrZolo gareul frinvelebs, romCemi gvami ar gaglijon, Sen dagwvams dRisiT mze da dagas-velebs Rame nami, sanam Senc usuloT ar daedebi CemTan. Senexla me veRar momSordeba. iqneba Sena ggonia, rom me, saco-davi, suleli mTiulis gogo Svid weliwads agre advilaTdavTmob, rogorc erT dResa? me vici, rogorc damijda isSvidi weliwadi! iafaT ar miyidnia Cemi ufleba Senzed. Senginda, rom me gagiSva namdvili sikvdilisaTvis? eg sasaci-lo iqneboda. aba gahbede Cemi moSoreba, Sen TiTonve ig-rZnob, rom CemTana xar SekavSirebuli. dRes Sen rom Rvinodalie imaSi siyvarulis wamali iyo da imasTanve iseTiwamali, romelsac jer qveyanaze aravin gahmagrebia.

am sityvebTan feniCem ise dedofluraT gaiSvira xeli,TiTqo imas xelSi eWira mogvis kverTxi. filippom siZul-viliT gaicina da sTqva:

- cudad sWris Seni siyvarulis wamali: Tavis dReSi armjavrebixar ise, rogorc am wamSi. magram sisulele kiaSeiZulos kacma, SenisTana uWkuo. darwmundi Seni eSmakobisuRonobaSi da ecade damiviwyo me. Cven erTmanerTs veRar

Page 64: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

64

vnaxavT. CemTvis saWiro aRar aris Seni daxmareba. ai iq, mTa-ze moCans saxli, saidganac boli amodis. iq miCveneben gzasa.mSvidobiT, sawyalo matyuarav, mSvidobiT!

filippo saCqarod gahSorda feniCes. aman ara uTxra ra.is wynaraT dajda CrdilSi, romelic xeobas gadahyurebdada dauwyo yureba muq mwvanes naZvebisas, romelnic jgufadidgnen Zirs wylis napiras.

filippom male SeniSna, rom gza aereva am kldeebis daCirgvebis simravleSi, romelSiac es daufiqreblaT gaeba,amasTanave, Tumca ki Tavs ar utydeboda, ymawvili qalissityvebma gasWres, da azrs mudam amaze arTobda, gzasrigianaT veRar aTvalierebda. cecxli gaRma goraze isevmosCamda da filippo cdilobda rogorme gasuliyo vel-zed. mzis simaRleze atyobda, rom aTi saaTi iyo. bolos,rodesac es Zlivs gamovida, aman dainaxa daCrdiluli bi-liki da patara bogiri wyaroze; filippos namdvilaT egonaes bogiri im wyalTan gamiyvanso, es gadavida wyalze. bilik-ma es jer aiyvana goraze, mere Seuxvia da daiwyo aqeT iqiTmixvev moxveva. filippom naTlaT dainaxa, rom es Tavis mi-zans veRar eweva. im saxlTan amas gzebs ukravdnen miudgo-meli kldeebi. es an unda mihyoliyo am biliks da an ara dadabrunebuliyo feniCesTan. filippo pirvelSi ZrielyoCaRaT midioda da imedi hqonda kidev daenaxa is saxli,romelic exla sruliad miimala. Semdeg, rodesac imis sis-xli damSvidda, iman daiwyo dawvrilebiT mogoneba weRan-delis laparakisa. iman warmoidgina mSvenieri ymawviliqalis figura, warmoidgina gaujavrebliv da uZulvelaT.imas ar SeeZlo ar Sehbraleboda isa. exla is sawyali, fiq-robda filippo, kldeze damSvidebuli zis da moelis TavisTilismis Zalas. uTuoT im wamlisTvis wavida wuxelis, rommoekrifna romelime umanko balaxi! uTuoT imisTisve ga-texa staqani da marTlac gana ara, Rvino mwareTac meCvena.ra nairis darwmunebiT idga Cem win feniCe, iseTis didebiT,TiTqo es is romis sivilla iyo, romelic swvamda Tavis sa-

Page 65: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

65

winaswarmetyvelo werilebs. sabralo dedakacis gulo!kargi xar, mag SecdomilebaSiac ki! ramdenic filippo Sorsmidioda, ufro da ufro hgrZnobda feniCes siyvaruls daimis silamazis Zalas. me ar unda gavjavrebuliyav imaze,rom Cem gadasarCenaT, iman moindoma Cemi gadabirva da Cemimovaleoba ar amasrulebina. me imisaTvis xeli unda mimecada meTqva: `me Sen miyvarxar, feniCe, da Tu cocxali gada-urCi Cem mters, me aq moval, SenTan.~ rato es saSualeba armamivida TavSi? advokati ki var! gamoTxovebis dros me undagadavxvevodi, rogorc saqmro, da damijerebda. me ki amismagivraT gavkerpdi da imiTi saqme sul gavafuWe!

aman daiwyo fiqri im gvar gamoTxovebazed da moeCvena,rom imis sunTqva esmis da imis umanko tuCebs hgrZnobsTavis tuCebze. imas moeCvena rom TiTqo dauZaxes kidec.`feniCe!~ upasuxa iman eSxiT da Sesdga. imas guli Zrielucemda, wyali xevSi Suoda, naZvis totebi ar inZreodnen.suyvelgan, irgvliv iyo siCume da sicariele.

filippos enaze isev feniCes saxeli adga, magram Ser-cxva. Sercxva da masTanve SeeSinda. iman TavSi xeli waivlo.nu Tu marTalia da imis Tilismas aravin gaumagrdeba?

filippos mamacoba daubrunda, magram is ki SeniSna, rombiliks iqiT ar mihyavs, saiTac unda. ukan rom dabrunebuli-yo, ueWvelaT maSinac gzas dahkargavda. imis gulisaTvis esdaeSura asuliyo romelsame simaRlezed, rom iqidgan daenaxais saxli, romelsac aqamomdin eZebda. wylis napiri, romelsacaqamdin es misdevda Zriel saSiSi sasiarulo iyo, imisaTvisiman wamosasxamis kalTa daixvia xelze da gadaxta xevisimisTana alagas, saca ori napiri wylisa TiTqmis erTmaneTseyudebodnen. yoCaRaT avida goraze da gamovida mzezed.

mze saSinlaT Tavsa swvavda filippos da rac is ufromaRla adioda yelic ufro da ufro uSreboda. bolos drosfilippo Zriel SeSinda. vai Tu rac unda vecado, Cem mizansver mivaxwioo. amasobaSi imas sisxli ufro Zriel scemdasafeTqlebSi da is javrobda imazed Rvino raT davlieo da

Page 66: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

66

iWvneulaT uyurebda mTis umanko mcenareebs. es tanSi kidevgaaJrJola. iqneba marTla da aris imisTana saidumlo Zala,romelsac SeeZlos daumorCilos kacis guli dedakacisJins? iqneba... magram ara, ara! im gvar Zalas gavlena martoimazeda aqvs, visac isini swams. iyav kaci, filippo, win wadi!ai mTis qedic; kidev ramdenime saaTi da Sen ukan dastovebam xeobebs Tavisis moCvenebebiT da TilismebiT!

magram mainc kidev ver dasZlia Tavisi aRelveba. yoveliqva, yoveli dasacurebeli alagi, yoveli jirkvi, romelicki imas gzas uZnelebdnen, filippos dabrkolebaT egona;suyvela aRSfoTebda da hRalavda imas. bolos, rodesacavida sul maRla da erTi yoCaRuris gadaxtomiT Tavsmoevlo goras, jer veRara dainaxara, radganac TavSisisxli auvarda da Tvali auWriala kldeebis yviTladTmzeze bWyinvam. Rone miwyvetilma moixada qudi, rom SublicotaT mainc gaegrilebina. am wamSi iman naTlaT gaigonaTavis saxeli da gaocebiT miixeda im Zaxilzed. ramdensamenabijze, kldesTan, iqve, saca iman dastova weRan, feniCeijda da imas uyurebda alersianaT da siyvaruliT.

- Zlivs ar moxvel, filippo! sTqva iman. _ me didixaniaSen geli.

- kidev Sen! Sehyvira filippom da imis gulSi moeriaraRac sasiamovno survili. _ kidev Sena! da Sen hxarob, romme vitanjebi! rom mzem mwvams Tavs da aqa iq davexetebi!kmayofili xar, rom Sen wina mxedav! tyuilaT! Sen Cemganveras waiReb, wyevlis metsa! me Sen ar miZebnixar, RmerTmaxom icis da Tu gipovne, isev imisTvis, rom male dagkargo.

feniCem RimiliT Tavi gaiqnia.- Senc rom ar gindodes, mainc CemTan moxval, da Tund

rom rac qveyanaze mTebia Sua iyos, mainc mipovnidi, imitomrom RvinoSi Cagisxi Svidi wveTi sisxli, fuokos gulidgan.sawyali ZaRli, imas me uyvardi da Sen sZuldi. Senc exlaSeiZuleb uwindel filippos, da daisveneb mxoloT Cemgulze, me amas vanbob, amitom rom me Sen miyvarxar. axla xom

Page 67: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

67

hxedav, Cemo filippo, rom me dagimorCile? wamo, me giCvenebgenuis gzas, Cemo sayvarelo, Cemo qmaro, Cemo sasurvelo!

am sityvebiT feniCe wamodga da orTav xelebi filip-posTvis unda moexvivna, magram imisma Sexedulobam SeaSina.is uceb ise gayviTlda, rogorc mkvdari, imis tuCebi uxmoTraRasac butbutebdnen, TaviTgan qudi gadauarda daxelebi qneviT cdilobda aecilebina feniCes mikareba.

- ZaRlis sisxli! Zlivs gamoTqva filippom. _ ho, kideceg moigone Sena... magram ver damZlev, wyeulo! sikvdilisjobs, Sen ZaRlaT gadaqcevas! mere, rogorRac kbilebiskriWiniT gaixarxara, feniCes Tvali TvalSi gauyara, daiw-yo borZikiT ukan ukan wasvla da uceb im xevSi gadavarda,saidganac exla Zlivs amovida.

feniCes TvalT daubnelda, iman orTav xelebi gulzewaivlo da iseTi daikivla, rom am xmam mTaSi da ZirSi dako-dili arwivis xmisaviT griali moiRo. iman gaadga ramdenimenabiji, waborZikda da Sesdga. gulze kidev xelebi waivlo.`RvTis mSobelo!~ waibutbuta iman da Rone ara hqonda, romfiqrebi Seegrovebina. iman saCqaroT daiwyo Casvla-cocvakldeebze, eklebian CirgvnarSi; imis tuCebi ufiqrelaT,raRasac butbutebdnen, erTi xeliT eWira mwuxare guli dameoreTi eboZiZkeboda kldeebsa da xis totebs. am gvaraTes Cavida maRali xeebis Ziramdin da iq dainaxa filippo,romelic Tvaleb daxuWuli xis ZirSi egdo. imis Subli daTmebi sisxlSi iyvnen mosvrilni, imis Tavi eyuda did xisZirsa. filippos tanisamosi iyo dawiwknili da marcxenafexi motexiliviT egdo. feniCem ar icoda cocxali iyokidev, Tu ara. iman filippo xelSi aiyvana da igrZno, rom iskidev sunTqavda. wamosasxams, romelic sqeli naoWiani iyoda romelic Cavardnis dros mxrebze esxa filippos, TiTqorom Seemsubuqebina dacema. `madloba RmerTsa!~ sTqvafeniCem da Tavis uflaT amoisunTqa. da TiTqos rom man-qanebis ZaliT xelSi aiRo sacodavi filippo da Seudga aR-marTs. es Zalian uZneldeboda imas. dasasveneblaT oTxjer

Page 68: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

68

mainc dado Tavis mZime tvirTi, mwvane xavsze; amodena xanSifilippo erTxelac ar mosula gonze.

bolos rodesac feniCe Tavisis tvirTiT avida maRla,fexebi aukankalda, daborZikda da ramdensame xniT gulSemoyrili daeca. mere wamodga da wavida im mwyemsebis saxlis-ken, romelic iqidgan moCamda. mivida erT alagas da iqidgangasWyivla. pirvelaT marto mTam misca xma. Semdeg kacis xmamoesma. feniCem erTi kidev gahkivla da pasuxs ki aRarmoucada. mivida filipposTan da xma maRla tiriliT miitanaim kldis CdilSi, saca es weRan ijda da filippos moeloda.iq dainaxa filippom Tavisi Tavi, rodesac mobrunda, imis winidgnen ori mwyemsi, erTi ymawvili da erTi moxuci, wyalsasxamdnen imas da laviwebs uzelavdnen. filippos Taviymawvili qalis kalTaSi edo, magram iman es ver SeniSna.

filippos TiTqo sul daviwyda feniCes arseboba. imanmZimeT amoioxra, igrZno saSineli tkivili yovel sxeulSida isev Tvalebi daxuWa. bolos iman sTqva, xmis gawyvetiT:`erTi Tqvengani, keTilno xalxno... wavides pistoiaSi, meiq mimelian. Tu RmerTi gwamT, uTxariT metraxtires ̀ for-tunaSi~ ra mdgomiarobaSiaca var. me mqvian... aq filipposRonem umtyuna da isev dahkarga goneba.

- pistoiaSi me waval, uTxra feniCem mwyemsebs. _ TqvenwaiReT es siniori treppSi d aim loginzed daawvineT,romelsac nino giCvenebT. uTxariT imas, rom kiaruCiasdauZaxos, rom avantyofs uwamlos. aswieT; Sen, tomazo,mxrebSi aswi, da Sen, bippo, fexebiT, egre, wynaraT! ecadeTar daanjRioT. ai es yvela wyarosTan daasveleT da TavzeafareT. gesmisT?

am sityvebTan iman mohxia Tavis Tavsaxvevs, daasvelaywalSi da daafara filippos dasisxlianebul Tavze.

mwyemsebma aiRes xelSi da gaudgnen treppis gzasa.ymwavilma qalma imaT didxan uyura da Semdeg saCqaroT

gaudga dagrexil viwro biliksa.

Page 69: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

69

***

naSuadRevis sami saaTi iqneboda, feniCe rom pistoiaSimivida. traxtiri `fortuna~ ramdenime as nabijze iyoqalaqidgan da im sadilobis dros iq bevri aravin iyo. didifardulis CrdilSi idgnen gamoSvebuli cxenebi. TavianTekipaJebis baliSebze gadawoliliyvnen kuCrebi da eZinaT;did samWedloSi, traxtiris pirda-pir ara muSaobdnen;mtvriani foTlebi xeebze, romelnic orTav gzis napirebzeidgnen, ar inZreodnen. feniCe mivida SadrevanTan, romelicTavis gauTaveblis mCqefarebiT aRviZebda im saSinelsiCumesa, daibana xeli da piri, mere didxans daewafa da svawyali, rom erTbaSaT moekla wyurvilic da SimSilica. mereSevida traxtirSi.

saxlis patroni namZinarevi wamodga, magram isev wawva,radgan dainaxa, rom mosuli iyo – marto mTiulis qali.

- ra ginda? uTxra feniCes. Tu gSian an gwyurian samza-reuloSi wadi.

- Tqvena xarT am saxlis patroni? hkiTxa feniCem dam-SvidebiT.

- maS vin iqneba, Tu me ara? me mgoni, yvelani micnobenpistoiaSi. ra saqme gaqvs, mSveniero.

- me gamomgzavna ufalma advokatma, filippo maninma.- marTla! eg sxvaa. gana is TiTon ki ar movida? iq viRac

batonebi arian da imas moelian.- maS wamomye imaTTan.- rasa hmalav! gana me ar metyvi, rac iman dagabara?- ara!- rogorc ginda, Cemo Svilo, yvelas Tavisi saidumlo

aqvs. xa, xa, xa, maS ar mova? eg vera fraT eWaSnikebaT im ba-tonebs; isini, me vgoneb, Zriel saWiro saqmisTvis moelod-nen imas.

beberi gaCumda da eSmakuraT gahxeda ymawvil qalsa.magram rom dainaxa, rom feniCe ar agrZelebs imasTan baass

Page 70: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

70

da karebTan midis, daixura Calis Sliapa da Tavis qneviTukan gahyva.

gzas iqiT baRi iyo, imaT es gaiares. gzazed beberi sulcdilobda gamoeTqmevinebina rame, magram feniCem xmac argasca. Sua bilikis bolos baRis jixuri idga, imis fanjrebistavnebiT iyo mixuruli da SuSis karebze sqeli farda iyoCamofarebuli. ramdenime nabijze, metraxtirem moacdevinafeniCes da TiTon daaraxuna karebi da Sig Sevida. feniCemSeniSna, rom farda viRamac aswia. beberi kaci male gamovidada miipatiJa feniCe, im batonebs undaT SenTan molaparakebao.

rodesac feniCe jixurSi Sevida, stolidgan viRac kaciadga, TaviT fexamdin Semoxeda imas civaT da TavxedaT.stolTan orni kidev sxvani isxdnen da win edgaT mravaliboTlebi da staqnebi.

- ufali advokati aq ar mova, Tumca ki iman patiosani sityvamogvca? uTxra feniCes im kacma, romelic imis win idga. _ Senvina xar da an riTi daamtkiceb, rom Sen iman gamoggzavna?

- me treppidgana var, ufalno, saxelaT mqvian feniCekataneo. dasamtkiceblaT? me geubnebiT marTals, senior.

- rato TiTon uf. advokati ar mobZanda? Cven is patio-sani kaci gvegona?

- is isev patiosani kacia da aq imitom ar movida, romkldidgan gadavarda, gaitexa Tavi, fexi, da ise Zrielac,rom exlac ugrZnoblaTa Zevs.

feniCes moubarma gaucina Tavis amxanakebs da isev amasmoubrunda.

- Sen marTals ambob, feniCe kataneo. imitom rom tyuiliar ici, magram Tu ugrZoblaTa Zevs, Sen rogorRa gamoggzavna.

- is erT wams mobrunda da maSinve isa sTqva ̀ fortunaSi~mimeliano, SeatyobineT Cemi mdgomareobao.

erTma im kacebTaganma borotulaT gaicina.- hxedav, kidev im kacma sTqva, romelic pirvelaT

feniCes elaparakeboda, _ rom amaTac ara sjeraT SenizRaprebi. ra sakvrelia arakebis mogoneba ufro advilia,manam saqmiT Tavis patiosnebis dacva!

Page 71: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

71

- Tu Tqven magiTi unda isa sTqvaT, senior, rom ufalifilippo ar movida, ro Tqveni eSinian, Tqven mag saZaglobismogonebisaTvis RmerTi dagsjiT! uTxra feniCem mkvaxeT dasamTaves SeuracxebiT Sexeda.

- ra cxare yofila? upasuxa pirvelma kacma. sCansadvokati Seni sayvareli, ha?

- ara, RmerTia yovlisa mxedveli! upasuxa feniCem. iqmyofma kacebma tutuni daiwyes da aman gaigona, rom erTmaimaTganma sTqva:

- is sofeli toskaniis samflobeloSi mdebareobs.- ras ambobT, miugo meorem. gana gjeraT? is ise wevs

treppSi, rogorc...- maS wamomyeT, Tu ara gjeraT, da Tqven TiTon darwmun-

diT, _ gaawyvetina imaT feniCem. mxoloT gTxovT, TaniaraRi ar wamoiRoTra, Torem me gzas ar gaswavliT.

- sulelo, upasuxa imisma pirvelma moubarma, gana Senaggonia, rom Cven Seni mokvla gvinda?

- ara, Cemi ki ara, imisi; me es vici. kidev erTi piroba:Tan wamoiyvaneT eqimi, an iqneba erTi TqvenTagani eqimi iyos,ufalno?

amaze pasuxi aravin misca. sam amxanagSi kidev tutunigaCnda. _ Cven aq movediT, is iq traxtirSi iyo, sTqva erTma.

- uTuoT iqve iqneboda, ise male ver moaswrobda was-vlas. erTi amaTgani wavida da ramdenime wamis Semdeg moiy-vana meoTxe piri, romelic TiTqo rom ucnobi iyo danarCenikampaniisa.

- Tqven Zriel dagvavalebT, uTxra axlaT mosuls erTmaaq myofma, Tu wamogvyvebiT treppSi. Tu risTvis mivalT,imas uTuoT SeityobdiT kidec.

axlaT mosulma CumaT Tavi daukra, da suyvelani erTaTgamovidnen baRis jixuridgan. samzareulosTan romgaiares, feniCem moiTxova erTi naWeri puri da iqve xelaTSeWama ramdenime lukma. mere is win gauZRva am sazogadoebasda gaswia mTebisken.

Page 72: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

72

gzaze feniCe Tavis mgzavrebs srulebiT yurs ar ugdeb-da. isini gacxarebuli raRazedac baasobdnen da feniCe isemieSureboda, rom imaT bevrjel unda xma miecaT, rom arascdenodnen. maSin Sedgeboda xolme feniCe, orTav xelebsdaiwyobda gulze, RrmaT amoioxrebda da unugeSoT saidRacgaiyureboda. roca eseni avidnen mTaze, bindma dahkra.

sofeli treppi im saRamozedac ise gaCumebuli idga,rogorc yovelTvis. mxoloT oriode cnobis moyvare bavSmagamohyo Tavi fanjaraSi da karebSi gamodgnen ramdenime de-dakaci, rodesac feniCem Tavis mgzavrebiT sofelSi gaiara.feniCem gzaze xma aravis gasca, es saCqaroT gaeSura Tavissaxlisken. imis karebze ramdenime kaci trialebda. muSebicxenebs hkidebdnen da kontrabandistebi bolTas scemdnen.rodesac imaT dainaxes saxlis patroni qali, ucxo pireb-Tan, suyvelani CaCumdnen da gza misces. feniCem ramdenimesityva uTxra ninos, romelic did oTaxSi moegeba, da gaaRoTavis oTaxis karebi.

iq bnel kunWulSi kraotze filippo iwva da imis gver-dze, filaqanze ijda beberi dedakaci. kiaruCia, rogoraris avadmyofi? hkiTxa feniCem.

- RvTis madliT, ukeT aris, upasuxa beberma da saCqa-roT gadaaTvariela is kacebi, romelnic ymawvil qalsSemohyvnen.

filippom im xmaze Tvalebi gaaRo da imis gayviTlebulisaxe awiTlda. _ Sena xar! warmosTqva iman.

- diax, me moviyvane is kaci, romelTanac Tqven undagebrZolnaT, dae Tavis TvaliT darwmundes, rom eg SeuZ-lebelia. ai eqimic.

dasustebulma avadmyofma yvela aq myofi gadaaTvali-era da Tvalebi isev daxuWa.

erTi mosulTagani mivida filipposTan da uTxra: _Cven ki kargaTa gcnobT, senior filippo manini. Cven bZanebagvqonda gzazed dagxvedrodiT da dagveWireT. mmarTeblo-bam Seityo Tqvenis werilebidgan, rom Tqven toskaniaSi

Page 73: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

73

imitom ki ar waxvediT, rom dueli gqondaT, imitomac romSeerTebodiT Tqven im pirebs, romelnic gamoadgebianTqven partias boloniaSi. Tqven win gaxlavarT policiiskamisari umaRlesis bZanebiT. am sityvebTan iman amoiRojibidgan qaRaldi da filippos pirTan miutana.

filippom qaRalds daaceca uazrod amRvreuli Tvale-bi, TiTqos rom vera gaigo ra da isev ugrZnoblaT mibinarda.

- gTxovT gauSinjoT natkenebi, ufalo eqimo, uTxra ka-misarma. _ Tu SesaZlebelia exlav unda waviyvanoT, kareb-Tan me cxenebi davinaxe. Cven im cxenebs waviyvanT da imiTior saqmes erTaT avasrulebT, radganac is cxenebi aRkrZa-luli saqonliT arian datvirTulni. dae gaigos mTavrobam,Tu ra xalxi scxovrebs am dawyevlil treppSi.

am laparakSi eqimi avadmyofTan mivida da feniCe oTa-xidgan gahqra. kiaruCia mSvidaT kunWulSi ijda da raRacasbutbutebda. quCidgan moisma raRac aCqarebuli fexis xma,moZraoba, fanjaraSi Semoixeda ramdenime kacma, da isevmale miimalnen.

- SeiZleba amis mTidgan Catana, sTqva bolos eqimma, Tuor piraT SeukravT iarebs. rasakvirelia, aq rom darCesufro male morCeba, am beberi dedakacis xelSi, romelicCvenisTana eqims sjobia am SemTxvevaSi; amasTan SeiZlebaamas gzaSi anTebac mouhvides da me maSin amis sicocxlispirobas ar gaZlevT, ufalo kamisaro.

- eg araferia! upasuxa iman. _ yvelaze umjobesi isiqneba, rom es Tavidgan moviSoroT rogorme. SeukariTwylulebi da rac SeiZlebodes magra, rom araferze gamog-vekidnen, da gavwioT. exla mTvariani Ramea da gzas romeli-me mwyemsi gvaCvenebs. molca, Sen manam wadi, cxenebi daiWire.

policiis mosamsaxurem, romelsac uTxra es sityvebikamisarma, saCqaroT gaaRo karebi gasasvlelaT da ai ra su-raTi dainaxa. didi oTaxi savse iyo xalxiTa da yvelaze winori kontrabandisti idgnen. feniCe imaT axSfoTebiTraRasac elaparakeboda, da rodesac kari gaeRo is wamodga

Page 74: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

74

patara oTaxis karebSi da didis gambedaobiT uTxra poli-cielebs:

- Tqven, ufalno, exlave unda gamobZandeT mag oTaxid-gan da amasTanve uavantyofoT, Torem Tavis dReSi veRareRirsebiT pistoiis naxvas. am saxlSi, rac patronaT arisfeniCe katanio, sisxli ar daRvrila, da exla RvTis mSo-belma daifaros mag Sercxvenisgan! da nurc SemdegisTvisecdebiT aq mobZanebas, Tu gind rom umetesnic bZandebo-deT. Tqven kargaT gaxsovT is viwro gasavali or mTas Sua,romelic Cven guSin gamoviareT. bavSvs SeuZlian daicvasis viwro gza, iq marto saWiroa qvebis dagoreba, romeliciq bevria dagrovili. Cven iq sanam mcvels davayenebT, ganaes avantyofi ar gasaRdeba. wabZandiT exla da daikvexeT,rom moatyueT sawyali qali da gnebavdaT mogeklaT kaci,romelsac Tavis dacva ar SeeZlo.

am laparakze policielebs feri ecvalaT. imas mohyvasiCume. Semdeg TiTqo kamandiT samTavem amoiZres aqamdintanisamosis qveS damaluli revolverebi da komisarmasTqva civaT: _ Cven aq kanonis ZaliTa varT, da Tu Tqvenkanons pativs ara scemT, nu ggoniaT Cvenc dagviSaloT amisasruleba. Tu Tqven gviwinaaRmdegebT kanonis aRsrule-baSi, eqvsi TqvenTagani gaxdeba Cveni tyviebis wera.

xalxma daiwyo yayani.- nu geSinianT, megobarno! Sehyvira gambedavma qalma,

eseni magas ver gahbedaven. amaT ician, rom TiToSi romel-sac eseni TqvenSi mohklaven, ufro ZviraT gadixdian, minamTavis sicocxliT. _ Tqven giJiviT laparakobT, miubrundafeniCe komisars, _ SiSi, romelic Tqven piris saxeze gawe-riaT, Tqvenze Wkviania, daujereT magas. gza gaxsnili gaqvT,ufalno, mibZandiT!

feniCe karebidgan Camoecala da marcxena xeliT gareTikari uCvena. policielebma patara xans iCurCules, da mereTiTqmis yoCaRaT gaiares gajavrebul xalxSi, romelmaceseni gaacila saSineli lanZRviT da ginebiT. eqimi gaoce-

Page 75: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

75

buli Sesdga avadmyofis sawolTan, magram imasac karebiuCvena ymawvilma qalma.

filippo, naxevarzed wamomjdari loginzed, amRvreu-lis TvalebiT uyurebda am scenas. beberma eqimma miawvinasifTxiliT da uTxra: _ daiZine, Svilo, daiZine. nuRaraf-risa geSinian. daiZine, Cemo sabralo Svilo. beberi kiaruCiakargaT mogivlis da yvela faTeraks agacilebs Cveni da-locvili, mSvenieri feniCe! daiZine, daiZine!

mere nana uTxra da ise daaZina, rogorc bavSvebs daaZi-neben xolme. da filippos ki mainc ZilSiac feniCe udgaTvalwina.

***filippo TiTqmis aTi dRe iyo treppSi. kiaruCia swamlob-

da imas, RamiT bevri eZina da dre ijda karebSi da stkbebodasiCumiT da mTis haeriT. rawams SeiZlo wera, iman boloniaSiwerili gagzavna da Tu ra pasuxi mouida, es veravin Seatyo imisfer mixdils saxes. es beberi eqimis mets da patara bavSvebisa,aravis ar elaparakeboda. feniCes marto saRamoobiT hxedavda,rodesac iq kerasTan fusfusebda rasme.

feniCe mTel dReobiT mTaSi iyo. es winaT Turme ise ariqceoda. da rodesac Sinac iyo imis SemTxvevas ar aZlevdarom filippos imasTan elaparakna. es ise iqceoda TiTqosrulebiT yurs ar ugdebs, filippo iq aris, Tu arao. esTiTqo damSvidebulic iyo. imisi saxe gaqvavebuls hgavdada Sexeduloba ugrZnobels.

erTxel mSvenier tarosSi, filippo, Tavis Ronis gamo-sacdelaT, saxlidgan karga Sors wavida. Cauxvia erT daR-marTs da ReleSi Cavida. imas TiTqmis SeeSinda, rom dainaxafeniCe, romelic kldis CrdilSi mwvane xavsze wylis pirasijda. imas xelSi eWira Zafi da TiTistari da RrmaT iyoCafiqrebuli. rodesac iman filippos fexis xma gaigona,moixeda, saxe sruliaT ar Sescvlia, adga da yuric araTxova filippos Zaxils da saCqaroT sadRac miefara.

Page 76: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

76

im Sexvedris meore dRes, rodesac filippo isev feniCe-ze fiqrobda, gaeRo kari da Semovida ymawvili qali. es Ses-dga karis bWeSi da bZanebis SexedviT dauSala filippos ax-lo mikareba.

- Tqven exla kargaTa xarT, uTxra feniCem civaT. _ memovilaparake beberTan da iman miTxra, rom Tqven SegiZli-anT nel nela mogzauroba. Tqven xval waxvalT da treppSiTavis dReSi aRar mobrundebiT... Tqven amis piroba undamomceT me.

- kargi, mxoloT erTis pirobiT, feniCe.es pasuxs ar aZlevda.- im pirobiT, rom Sen me gamomyvebi, feniCe, warmosTqva

filippom da ar SeeZlo Seemagrebina Tavis aRSfoTeba.saSineli mrisxaneba miiRo feniCes saxem. magram iman

Tavi Seimagra, karebis gasaRebs xeli waavlo da sTqva: _riT davimsaxure TqvengniT eg dacinva? Tqven me unda dam-pirdeT wasvlas, da amasTanave yovlis upiroboT. me magasmoveli Tqvengan, rogorc patiosani kacisagan.

- exla me Sen uars myof, feniCe, rodesac me momajadovesiyvaruliT, exla rodesac me Seni var samudamoT!

feniCem wynaraT Tavi gaiqnia.- Tqven jado fexs ar SegikravT, uTxra iman dabla, manam

Tqvenze imoqmedebda ZaRlis sisxli, Tqven ufro adre da-aqcieT Tqveni sisxli da imisaTvis Tilismis Zala daikarga.da asec sjobda, amitom rom me suleluraT moviqec. magramamazed nuRar vilaparakebT. dampirdiT, rom xval uTuoTwaxvalT. Tqven gasacileblaT xval kaci da cxeni mzaT iq-neba. saiTac gnebavT, iqiT giaxlebaT.

- maS Tu siyvarulis wamlis Zala ar aris aq sul sxvaTilismaa, romelSiac Sen sruliaT ara xar damnaSave. gefi-cebi Cemis sulis cxonebiT...

- gaCumdiT! gaawyvetina feniCem da ufro moiRrubla._ me yru var maggvaris sityvebisaTvis. Tu Tqvena ggoniaT,rom Cemi movale xarT da me gebralebiT, Tavi damanebeT da

Page 77: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

77

gasworebulni viqnebiT. nu ggoniaT, rom Cem sacodav Tavsmagdeni ar esmodes. me exla gavige, rom kacis Sesyidva arSeiZleba arc davalebiT, _ eg yvela rigiani kacis movale-obaa, da arc Svidis wlis molodoniT, _ ra aris Svidi we-liwadi, RmerTTan? nurc imas ifiqrebT, rom Tqven me gama-ubedureT, ara, Tqven me mxoloT gamkurneT! wadiT, daRmerTma xeli mogimarToT!

- mipasuxe, RvTis winaSe! Sehyvira vaglaxaT filippom,mogarCine me... Senis siyvarulisagan?

- ara, sTqva feniCem bejiTad. _ magas raTa mkiTxavT?is Cemia da Tqven imaze arc neba gaqvT da arc Zala. wadiT!

am sityvebze is karebs gadavida. erTi wamis Semdeg fi-lippo filaqanze egdo da feniCes muxlebs exvevoda.

- Tu marTali sTqvi, ambobda filippo sasowarkveTile-biT, _ maS gadamarCine, uars nu myof, Semibrale, Tore amsacodav Tavs gahxeTqavs sigiJe, an arada am sacodavs gulsgahxeTqavs mwuxareba. qveyniereba CemTvis carielia. yovelmxriv midarajebs me siZulvili. me uars myofen Zvelic daaxali samSobloc, raT minda me sicocxle, Tu Senzedacxeli unda aviRo, filippom Sehxeda feniCes da dainaxa, romimas Tvalebidgan sam nakadulaT cremlebi gadmosdioda.feniCes saxe isev umoZraoT iyo, magram iman ucbaT RrmaTamoioxra, Tvalebi aaxila, tuCebi gaanZria da TiTqos imaSiaxalma sicocxlem gaiRviZao. es daswvda filippos daTavisis Ronieri xelebiT aayena: _ Sen Cemi xar da me Seni!

meore dRes mzis amosvlam amaT moaswro genuis gzaze,sadac filippom gadaswyvita damalva Tavis mtrebisgan.maRali, fermkTali vaJkaci ijda mSvid cxenze, romelicimis sacolos mihyavda gzis orTav mxriv sufTa Semodgomiscis qveS, misdevdnen mSvenieri Releebi da mTis zoliipeniis qedisa. amaT Tavs evlebodnen mfrinavi arwivni daSoridgan gamobrwyinavda vercxlebriv zRva. da ise Cumi dawminda sicocxle moelodaT momavalSi Cven mgzavrebs,rogorc Soridgan momCinare zRva.

Page 78: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

78

Page 79: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

79

kato miqelaZenino nadiraZebabo sulxaniSviliucnobi qalebi

gazeTi

`xma qarTveli qalisa~`xma qarTveli qalisa~`xma qarTveli qalisa~`xma qarTveli qalisa~`xma qarTveli qalisa~

1917

Page 80: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

80

Page 81: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

81

eg saqme Tqveni Zmebis xelisaa

kato miqelaZe

`xma qarTveli qalisa~, 1917, #15

wasul xuTSabaTs erTs Cems megobris ojaxSi viyav. CaizevisxediT, rom uceb mezobel qalebma erTi meores SesZaxes.

- gaigeT? wuxelis qali dauxvrCiaT!- nu ityvi ucnaurs! upasuxa meorem.- qmar-Svils geficebi, ager gdia sapiorTa rotis ya-

zarmebTan da sadguris qveviT mdebare midorSi.davnayrdiT Tu ara me da Cemi megobari gaudeqiT gzas,

rom gvenaxa eg upatrono msxverpli. gza kargaT ar vico-diT. gvindoda migvemarTa vismesTvis sakiTxvelad, magramaravin Cnda. am dros erTma patara biWma Camogvirbina. is Se-vaCereT Cven da davekiTxeT Tu said mieCqareboda.

- ager batono, midorSi qali mouklavT da iq mivdivarT!- Sen ici sad aris eg midori? davekiTxe mas.- rogor ar vici, batono – imeruli simkvircxliT mo-

migo man.- aba Cvenc iq mivdivarT da gagviZexi! uTxra Cemma mego-

barma da samTaveni gaudeqiT gzas. avediT erTs maRlobze,saidanac Cnda erTs adgilze Sejgufuli xalxi. fexs auC-qareT, gavaCereT am jgufSi Tofiani milicionerebi rao-denime jaris kaci, aficrebi da qalebi bavSebiT. mivediT!raodenime kacma gaiw-gamoiwia da Cvenc Tavs davadeqiT mic-valebuls. is egdo erTs amoTxril adgils, viRac madlianspirze misive Savi kasinka waefarebina buzebisagan dasafa-rad. Cvens misvlaze erTma xanSi Sesulma qalma pirze axadada iqve gverdiT Caujda mas. misi saxe gadmogcemda, rom isslavianTa toms ekuTnoda.

cxadia is TeTri monebis kategoriisa iyo, romelsacadgilobriv Wirisufali ar moepoveboda.

Page 82: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

82

mis axalgazrda saxes wiTeli tali gadakroda, cxviri-dan Camxmari sisxli uCnda. muceli mosaloginebeli qali-viT gadideboda.

- am dilas Tbili iyo, roca vnaxeT, miTxra mis gverdiTmimjdarma qalma. wuxelis raodenime pirs unaxavs, rom esubeduri erTs jaris kacs moyoboda am mindvrisaken.

- merme dilis aqed ase agdia aq?- diaR, eqims elodebian. manamde aReba ar SeiZlebao.- esec axali wesia mara aris? gavifiqre gulSi. Sav-bnelma

fiqrebma wamiRes. warmomidga suraTi ramodenime saaTis winaTam qalis tanjvisa, Tu ra unda ganecada mas mxec adamianidan.ho, ra sabraloT vgrZnobdi im dros Cems Tavs, miT romdedakaci viyav! magram mamakacoba mainc ar mindoda, ar mindodavyofiliyav is sqesi, romelsac niWi aqvs aseTi borotebisa!!zizRi, aRSfoTeba erTad ireoda Cems gulSi. yvelasdamnaSaveT, yvelas jalaTad vsTvlidi. saukeTeso amxanagi, Zma,rom Semxvedroda im dros mas keTili TvaliT ar Sevxedavdi.

- raTa aqvs egre didi muceli orsuli, xom ar aris?sTqva erTma cnobis moyvarem.

- xa, xa, xa, gadaixarxara milicionerma, muceli gasiebu-li ager am qalsac aqvs, magram orsuli ki ar aris. da waupo-tina xeli.

- ra gacinebT? daekiTxa erTi mowyenili saxis jariskaci mas.

- es aris Tavisuflebis damcveli moqalaqe? wailapara-ka erTma qalma.

- me Tqven gTxovT Tavisuflebas nu axsenebT, muqariTSesZaxa qals milicionerma.

- ara Zmao, Sen Tavisuflebis pativi ise ar ici, rogorcvirma bulbulis! ras yviri TviTve sayviralo da gasakicxo,SevZaxe mas moTminebidan gamosulma.

- riTi var gasakicxi? amayaT damekiTxa is.- miTi, rom briyulad oxunjob da ar ici Seni movaleo-

bis Sesruleba. amden xans, rom gagiCerebiaT eg mkvdari dazed dascini gana es patiosneba aris?

Page 83: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

83

Tavisufali moqalaqe SeCerda.- icineT, icineT vaJbatonebo, eg saqme Tqveni Zmebis xe-

lisaa! eg ubeduri qali mglebsa da daTvebs ar mouxrCviaT.es moaxrCo mamakacis xelma, sTqva micvalebulTan Camjdar-ma qalma, romelmac mkvdars saxeze kasinka xel-axla waafa-ra da wasasvlelad adga.

diax, is iyo msxverpli mamakacis pirutyvobisa, magramamaze arc erTi iq myofi maTgani ar fiqrobda.

adamianebma Zlies mxecebs, dairekes da maT safrTxedandidi xania rac gamoviden. mxolod dedakacebisTvis dRemdearsebobs erTad erTi saSiSari nadiri da es nadiria, - mama-kaci, romlis SiSiT qalebs Tavisuflad marto ver gauvli-aT bnels da mivardnil adgils.

es simxece yvelaze metad samarcxvino da saziano, ro-gorc pirovnebisaTvis, ise sazogadoebisaTvis maindamaincZrieladac ar aSfoTebs Cvens pativcemuls mamebs, Zmebsada qrmebs! maTi Cveulebrivi pasuxia: `raT dadixarT?dajeqiT saxlSi!~

me ara var Suris mZiebeli, magram ramdenaTac is iqnebagakveTili mravalTaTvis, Cven moviTxovT sastik gamoZie-bas – yvelaze metad dasasjels zemo aRniSnul borot moq-medebisas. es saqme umdablesi mamakacis xelisaa da ukeTesmamaTganma unda ewinaaRmdegos mas Tavisi sqesis sircxvilismosaxdelaT.

Page 84: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

84

ucnauri gaugebroba

kato miqelaZe

“xma qarTveli qalisa”, 1917, #26

rodesac raime ukmayofileba Camovardeba sazogadoe-bisa da dawesebulebaTa Sors yoveli gonieri mmarTveliam ukmayofilebas awon dawonis da misi mizezebis Zebnas Se-udgeba. gadaxedavs rogorc erTs ise meores da ecdeba rommoispos da ar gamwvavdes es ukmayofileba. CvenSi ki Tu romZveli moxelebi arafrad ar agdebda xalxis Civils arcaxalni iwuxeben man da mainc amaze Tavs. sazogadoeba CvenSiwarmoadgens dResac sawvels furs, romlisagan moiTxovensxva da sxva Sewirulebas, magram romlis keTil dReobazeda kmayofilebaze, Tu ukmayofilebaze aravin ar zrunavs.Cveni mmarTvelni dRes xalxis Civilsa da sayvedurs ama Tuim dawesebulebaze pravakatorebis da kontr-revoliucio-nerebis oinebiT xsnian. da sruliad ar scdiloben CaixedonTviT dawesebulebebSi, rom gamoikvlian namdvilni mizeziam sayvedursa. cxovreba zRapruli xasiaTiT Zvirdeba,zamTari dgeba. xalxs moelis SimSili, sicive da dRemde missawinaaRmdegoT aziurs siZabunesa daudevrobas viCenT.roca modixarT romelime dawesebulebebSi iq ufro Zvele-burs cxvirCamoSvebuls Cinovnikebsa xvdebiT, vidre gul-Semtkivar moZmeT da es ubralo cilis wamebiT rom ar moeC-venos vismes moviyvan piradaT gancdils magaliTs. wasulxuTSabaTs Sevedi qalaqis sasursaTo komitetSi, mindodabaSmakebi mRirseboda, radgan didi xania wvima talaxSi mix-deba lanCa gamoglejili ukaloSoT siaruli. iq gamgzavnaerTma CvenSi cnobilma moRvawe amxanagma, rom Caweriliyavmisda dasakveTad, Tanve mindoda SeSis baraTic ameRo. mi-vedi, karebSi mobuzRuze xalxi sdgas. erTxans mec videqi.Semdeg Sevedi oTaxSi da vkiTxe: - baSmakebisaTvis aq SeiZ-

Page 85: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

85

leba Cawerva? erTma mipasuxa: - ra baSmakebisaTvis? aq ara-vin baSmakebisaTvis ar ewereba! meorem miTxra: ̀ meore oTax-Si ikiTxenT~o. wavedi meore oTaxisken da iqac vikiTxe. meo-re oTaxidan mesameSi gamgzavnes. mivedi pirvel magidasTan.damxvda iq erTi kopwia qali. davekiTxe mas, Tu sad SeiZlebabaSmakebisaTvis Cawera. man cxvirabzekiT momigo: `meorestolTan wadi~. mivedi meore stolTan da vifiqre exlamainc momcemen rame dadebiT pasuxs meTqi. magram aq mTlaTimedi momispes. vin giTxraT, rom baSmakebisaTvis ewerebian?baSmakebi, roca Seikereba gamovacxadebT da maSin modiT.

gamovbrundi mwareT daRonebuli, imdenaT uaris TqmiTara ramdenaTac Tavi sulelur mgdomareobaSi vigrZen.

Sevedi isev pirvel oTaxSi im azriT, rom SeSis baraTimainc mimeRo. iq sdgas erTi Cerqezul tanisamosSi gamowki-puli WaRara kaci. mivmarTe mas kiTxviT Tu sad SemeZloSeSis baraTis aReba. mimiTiTa magidasTan.

-`mager dadeqi da Cagweren.~ davdeqi. vicade erTxans,vxedav rom am magidasTan, romelTan damayena revoliucio-nurma moxelem, raRac wiTeli baraTebi moaqvT da axalzeucvlian mas. me ki aseTi araferi ara maqvs, ueWvelia, romaqedanac gawbilebuli gamomistumreben, am dros erTi CeminaTesavi qali gamodis.

- sad ewerebian SeSisaTvis? davekiTxe mas.- Ì û ì îæå ì âà ì äàòü áèëåò, miTxra man, da momixia beWed

dakruli naWeri qaRaldi. amave dros Cerkeskiani moxelemomibrunda da igive naWeeri qaRaldi Semdegi sityvebiT mo-mawoda:

- ha, waiRe es qaRaldi.- me ukve miveci, upasuxa Cem naTesavma qalma.- aba kargi, da kvaxeT gaibruna ukanve Tavis monawodebi

qaRaldi. vxedav yvela am sitlanqes da Cems guls vaskdebi.bolos veRar moviTmine da miubrundi Cerkezkians:

- netav vicode ram gagadidgulaT egre?- sisxli yelSi momdis, kiserze TiTis midebiT momigo man.

Page 86: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

86

- mermeT Tqven fiqrobT, rom magiT saqmes gaakeTebT?me rom agre damabnieT ra uzamT Tqven, vinme ubralo, Seug-nebel adamians aseTi moqceviT?

- ubralo ra aris da Tqven ra xarT? momigo `revoliu-cionerma~, sircxvili ar aris magis Tqma?

simware da sicili momgvara gulSi am gazepirebul fra-zam, romelsac wara mara wamoisrian xolme iseTi adamianebi,romelT gulSi araviTari ubraloeba ar arsebobs. briyulilakanikuri pasuxebi, romlidanac kaci verafers ver gebu-lobs, siamaye, didguloba ai Tvisebebi, romelsac iCenendRes, axali moxeleebi. netav ra aqvT vismesTan am batonebssadidgulo? dilidan naSvadRevis 1 saaTamde muSaobenxolme sasursaTo komitetSi. es iseTi cota dro da TanaciseTi sazogado dawesebulebaa, sadac aRfTovanebiT daxalisiT unda muSaobdes, TiTeuli maTgani. magram samwu-xaro is aris, rom aq iseTs pirebs Sexvdebi, romelTac ubra-lo ZarRvi sazogado moRvawisa ar moepoveba da damjdaranmisTvis, rom uzrunvel hyol TanvianTi piradi saWiroeba.sanam aseTi pirebidan ar gaswmendaven sazogado dawesebu-lebebs, sanam saqmeSi ar Cadgebian gulSematkivari, saqmismcodne pirni, manamde xalxis sayveduri, Tu ar imatebsarafriT ar moiklebs. frazilogiuri gancxadebis drowavida, xalxi saqmes moiTxovs, gaWivrebas qaTinaurebiTveravin daayuCebs. da sanam eg sayveduri aRSfoTebamde mi-vidodes saWiroa TiTeulma dawesebulebam Tavis movale-obas da Tavis mosamsaxureTa moqmedebas daakvirdes.

Page 87: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

87

Cveni gazeTi

nino nadiraZe

“xma qarTveli qalisa”, 1917, #7

ar vici, rom romelime mimarTulebis presas imdeni am-bavi gamoewvios sazogadoebaSi, rogoric Cvenma gazeTma:`xma qarTveli qalisam~ gamoiwvia. mravali sxva da sxva az-rebi trialebs am gazeTis Sesaxeb.

1) zogi ambobs: – gazeTi upartio ar unda iyos, exlaupartioba ar SeiZlebao.

2) zogi: – ra saWiro iyo qalebisgan calke gazeTis da-arseba, gana gazeTebi cotaa, sadac SegiZliaT monawileo-bis miReba, qalebsaco;

3) zogi – daiqca, batono, ojaxi, qalebi gazeTebsa daklubebs undebian da saxl-karisTvis visRa scalian.

4) zogs kidev qalebis sinazisa da momxibvlelobisdakargvis eSinia, gazeTebisa da klubebis meoxebiT!

yvela amas amboben saubedurod ara marto Seugnebelni,aramed ganaTlebulebs rom uwodeben Tavis Tavs iseTebic!amas amboben ara marto zogierTi mamakacebi -, hoi sakvirve-lebav, - qalebic ki! yvela am cnobis moyvare sxva da sxva kate-goriis xalxs Cven calk-calke pasuxs mivcemT erTxel dasamudamod. pirvels – qalebis gazeTi unda iyos sworedupartio, rogoric aris dRes is, imitom rom yovel qals, rawresac unda ekuTvnodes igi aqvs Tavisi gansakuTrebulitkivili – qalTa sakiTxi, romlis garSemo unda Semokrbenyvela qalebi ganurCevlaT politikuri rwmenisa. magram eskidev imas ar niSnavs, rom am gazeTis TanamSromlebs ar hqon-des Tavisi gansazRvruli politikuri soflmxedveloba!...

meores – sworeT saWiro iyo qalebisgan calke gazeTis da-arseba, rom metis interesiT moekidon Tavis saqmes qalebma dasweron gansakuTrebiT TavianT Wir-varamze. qalTa sakiTxi ise

Page 88: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

88

rogorc muSaTa sakiTxi, - calke wamoayena cxovrebam, da Tu kiam ukanaskvnelisaTavis auarebeli Jurnal gazeTebi arsebobs,ra moxda rom pirvelisaTvis erTi gazeTi arsebobdes?! radmiaCniaT es gasakviralad zogierTebs?! gana qalebis gazeTi,rogorc mas uwodeben, - imas niSnavs, rom Sig mamakacebmamonawileoba ar miiRon? piriqiT, Cven moxaruli viqnebiT, Tumamakacebi ideur daxmarebas gagviweven.

mesames – ara, batonebo, qalebis klubebisa da gazeTe-bis daarsebiT ojaxi ki ar daiqceva – aSendeba: Segnebuliqali ufro kargad, gonivrad mouvlis ojaxs, vidre Seugne-bel-uvici; Segnebuli qali ufro karg aRzrda ganaTlebasmiscems Svilebs, vidre Seugnebel-uvici; Segnebuli qaliufro grZnobierad-gonivrad moepyroba Tavis qmars, ufrogaigebs mis tkivilebs, vidre Seugnebel-uvici!... ver war-momidgenia, rogor unda icxovros yovel mxrivad gonebaganviTarebulma mamakacma erT Wer qveS goneba daxSul bnelqalTan? rogor unda amoirCios aseTi qali cxovrebis am-xanagad da ar scdilobdes mis gonebriv ganviTarebas, ro-melime saswavlebelSi kursis damTavreba jer kidev arniSnavs yovel mxriv gonebiT ganviTarebas: marto mSralisaswavlo wignebi bevr aras aZleven adamians!

meoTxes – qalis sinaze da momxibleloba, es bunebriviTandayolili Tviseba ar ikargeba gonebriv ganviTarebismiRebiT. bunebrivobas masSi ver mospobs veraviTari Zala!arc kacebidan gamoyofas (avtanomia ruseTidan gamoyofasniSnavso imassaviT!) niSnavs qalebis mier gazeTebisa daklubebis daarseba, aramed maTi saSvalebiT amaRlebas ma-makacebis gonebamde. dasasrul, vityviT, rom es dausru-lebeli miTqma-moTqma qalebis Sesaxeb imis mizezia rom sa-zogadoebis farTo nawili jer kidev moumwifebelia, viw-roa misi azrovnebis horizanti da ver SesCvevia, ver war-moudgenia qalis aqtiuri gamosvla cxovrebis asparezze.qali qalaT (?) unda ̀ iyos imuSaos ojaxSi da sazogadoebaSimamakacebTan erTad, romelic izruneben misTvisac~-o, am-bobs misi loRika, Cven ki amaze vupasuxebT mwerlis brZnu-li sityvebiT: “Òî ì ó, êòî ñà ì ú ì îë÷èòü è ýõî í å îòâåòèòü.”

Page 89: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

89

simarTlis gzisken

babo sulxaniSvili

“xma qarTveli qalisa”, 1917, #32

bevrsa hgonia, rom Cven gamovdivarT sazogadod deda-kacis im veqilad, romelsac surs daamtkicos rom, dedaka-ci umaRlesi qmnilebaa mamakacze. es Cven fiqradac ar mog-vsvlia, vinaidan arc ki gvesmis is gemovneba, is sikeTe, raicamiT unda gakeTebuliyo vismesTvis, Tund rom savsebiT dam-tkicebuliyo kidec es debuleba. amaze laparakic ara Rirs.

Cven gamovesarClebiT dRevandels dedakacs im fiqriTki ara rom dRes is mSvenier Sinarsianobis rames warmoad-gens, aramed gamovesarClebiT im mizeziT, rom warsuliTda awmyoTi, cxovrebis xvedriT da kacTa misjiliT is Za-ladatanebulia, daCagrulia, elementarul Tavisuflebasadamianurs moklebulia da Taviseburi pirovneba dakargu-li aqvs. Cven amisTvis gamovesarClebiT am erTgvar monasda yvela keTilSobil adamianTagan amasve moveliT.

sazogadod Cven, qalebs, CvenSiac da sxvaganac ZaliangvizRudaven yvela miswrafebas (axlac ganvicdiT) immosazrebiT, rom qalebs geniosebi ara gvyavs, rom qalmaveraferSi, TviT “kuxnaSi” da musikaSi, romelnic didi xaniamas sacodnelad argunes ver gamoiCina unari. eseTi azribevrma mkvlevarma, mecniermac – ki aRiara da daamtkica.marTalia es Tqma Zalian Zirgadgmulia, ZvelTagan da dar-baislebulic mamakacebisagan magram Cven mainc analogiisgasakeTeblad erTi mzgavsi sibrZne gvagondeba. am oci wliswineT Semxvedria Cveulebriv quCilobaSi e.i. sazogadoe-baSi Semoreula stumrad vinme cnobili inteligenti, ro-melic ase vsTqvaT, “moidemokratebda”. gaimarTeboda ka-maTi xalxze, modemokrate stumari rasakvirelia umravle-sobas erisas gamoesarCleboda, vnaxoT baas Caereodnen

Page 90: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

90

mowinave wodebaTa mandilosnebic da TavianTken mudam erTihqondaT saTqmelad: `aba Tu glexebi arian rame, iliasTana,akakisTana, rafielisTana rato imaTidgan ar gamovidnen?!~...iqneba Zalian ewyinoT `mecnierebs~, magram qalebs simdarisdasamtkiceblaT rom zeviTxsenebul sabuTs moiyvanen xolme,mudam am mandilosnebis sibrZne momagondeba xolme...

warmovidginoT rom daibada mSvenieri da saRi bavSvi.mas sadme Tavis garSemo, vTqvaT Tavis qaladan moyolebulidabla ybis moxvevamdis irgvliv erTi ram tlanqi, SemboWiqanCi Semoartyes da ese misces gazrdis da cxovrebis neba.rogor warmogidgeniaT, am qanC moWerils marto Tavpirisnawilebi gaezrdeba maxinji? ara! mas xeli, fexi da taniciseTi ar gaezrdeba, rogoric uqanCoT, rom earsebna maSineqneboda! qanCi rom uWeria qalis arsebas dasabamidgan,imisgan moTxovna Tund musikaSi SemoqmedebiTis geniisa,igive aris, rac Tavze moWeril qanCianisgan mSveniernakveTebiT gawyobilis pirisaxis mokiTxva, Tumc bunebammSvenieri saxe daayola mas da saxe SeboWili ar miucia.

Semoqmedeba aris Tavisufali saxva Tu SesaZloa, rom esSemecneba mokled ase ganimartos, xolo Tavisufali saxvaSeuZlian Tavisuflad furCqvnil arsebas. ise rom samyaroSiqalebis geniosi Tu ver dagvisaxelebia, amiT kidev verviwamebT imas rom bunebas dedakaci mdare arsebaT gauCenia...

Tu rom davakvirdebiT Semoqmedebas primitiul xanaSi,ukulturo epoqaSi, roca Semoqmedeba zogadia, e.i. calkepirovnebas ar ekuTnis, vsTqvaT rom aviRoT musika, rocaigi marto xalxuria, maSin Cven sxva rames sagulisxmierosver vipoviT.

adamians simRera pirvelad frTosan megobrebisaganuswavlia da maTgan gadmouRia. (kai rom isini mainc ar iy-vedrebian). pirvelyofil adamians simRera Sromis Sesamsu-buqeblad, gasarTobad mouxmarnia, sxva da sxva zoma da Si-naarsi miucia, sxva da sxva movlenisTvis, SemTxvevisTvisdaumRernia. rasakvirelia ro ityvian rom xalxuri musika

Page 91: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

91

sul mamakacebis Semoqmedebaa. kargi magram gana SesaZloasadavo gaxdes rom akvnis nana sxva da sxva xalxisa martodmarto dedakacis Seqmnili unda iyos. mere misi SinaarsimCaltea sxva erTi xmis saTqmelebze? sCans rac Cahbardadedakacs, imanac ase gamoawyo rogorc sxva moaxerxebda.magram fizikurad rac advili dasajabni gaxda yvela ismonad gamoiyena amave Zalam. amgvar dakvirebebidan martoimis gaTvaliswineba SeiZleba, Tu rogor gabeCavda dedaka-ci, misi evoliucionuri ganviTareba rogor gauaresda. dagonebis sibeced migvaCnia am faqtebis uyuradReboba daSemoqmedebis Zebna iq. aramc Tu mtkiceba an uaris yofa.mtkiceba da uaris yofa SesaZlebelia maSin, roca memkvid-reobiTi socialuri da tradiciuli msvlelobis jaWvi Se-moawydeba dedakacs da Tavisuflad gaifurCqneba misi niWi.

Page 92: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

92

mamakacebis sulmokleoba

da dedakacebis konservatizmi

rioneli qali

“xma qarTveli qalisa”, 1917, #29

dRevandels mamakacTa socialistebis umravlesobas,rom kiTxoT, Tu ra azriT uyureben iseni qalTa sworuf-lianobas, aseTs pasuxs miiRebT: ̀ Cven araferi sawinaaRmde-go ara gvaqvs misi, rom qalebi sworufliani iyvnen CvenTan,mxolod gvaSinebs is mofiqreba, rom TavianT uflebiT qa-lebi reaqcias gaaZliereben, radgan bunebrivaT, Tu isto-riulad iseni konservatorebi arian~o. aseTi braldebisdamamtkicebeli sabuTebi Tumca ar miuciaT qalebs maTvis,arc im qveyanaSi, sadac qalebi sworufliani arian da arciq, sadac monebaT iricxebian, magram TavianTi antisufra-Jistuli azri da Sexeduloba mainc surT romelime bral-debaSi gaxvion da miT Tavidan aiSoron, maTvis ara sasur-veli qalTa sworuflianoba.

exlandels bolSevikebis saqciels, rom vakvirdebi,romlebic TavianT aJinebuls survilebs ver iWeren, vercqveynis damfxobis saSiSroebis winaSe da verc gareSe mtrisSemosevis dros, vfiqrob, rom movaleobis Segnebas zemoaRniSnuli socialistebi konservatizms uwodeben.

da am mxriv Tu gnebavT, qalebi, marTlac rom konserva-torebi varT. Cven gvZuls da gvezizReba sisxlis Rvra, aramisTvis, rom mas ver SevZlebT (jer iseTi araferi ar moux-denia mamakacs, rac qals ar SesZlebodes), aramed misTvis,rom Cvens kacTmoyvare bunebas is sZags. Cvens esTeTikursgrZnobierebas mkvlelTa simarde, rasac mamakacebi sigmi-res eZaxian, simaxinjeT eCveneba. Cven qalebi drosa da siv-rces angariSs vuwevT da iseTs rames wamovayenebT xolmedRiur sakiTxad, risic ganxorcieleba dausneuleblaT

Page 93: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

93

SesaZlebia. Cven erTis bednierebas, meores ubedurobazear vaSenebT da arc Cvens pirad bednierebas SevswiravT uka-nasknels. aseTi zneobrivi angariSiT imis Tqma aravis SeuZ-lia, rom qalebi moklebuli viyoT umaRles ideals da mxo-lod dRiur Wirvaramze vzrunavdeT. mxolod roca Cven vi-saxavT miznaT rTulsa da sazogado mniSvnelovans sakiTxs,Cven gvsurs misda gansaxorcieleblaT niadagic momzade-buli iyos, da roca aseTs davinaxavT, iq arc Tavis ganwir-vas daveridebiT. marTlac, vis ufro awuxebs kapitalistu-ri cxovrebis ukuRmarToba, misi yovel gvarad gamxrwneliTvisebebiT, Tu ar mSromel qalebs? da vin unda iyos ufrodainteresebuli socializmis, rac SeiZleba male gansxeu-lebaSi Tu ar qalebi?

magram, ra konkretiuli Sinaarsis unda iyos dRevande-li sicializmi, roca xalxi arc gonebrivaT, arc zneobri-vaT da arc Sromis unariT saamisoT momzadebuli ar aris.kerZo sakuTrebis maradisobis damcvelni socialisms ga-nuxorcielebel qimiraTa sTvlian. Cven Sorsa varT aseTiazridan, magram amave dros Sorsa varT dRes dReobiT ko-munis SemoRebidanac. da Tu mamakacebis erTi nawili, maindamainc amas moiTxoven, es aixsneba ara maTi radikalobiT,aramed maTi sulmokleobiT. da am mxriv Cven, qalebi yovel-Tvis konservatorebi davrCebiT.

Page 94: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

94

qarTvel qalebs scemen

da aupatiureben

“xma qarTveli qalisa”, 1917, #12

(...)4 ganmavlobaSi dafaruli iyo da sibnele Tavis su-daraSi xvevda da adamianTa umetyveloba saidumloT asa-marebda gulSi, am Tavisuflebis sxivTa sinaTleSi mTeliTavisi simZafriT dagvenaxa, maze dumili dRes SeuZlebe-lia, radgan mogveca neba metyvelobisa da Cveni Tavisufa-li sityva aseTs siavis gamoaSkaravebas unda moxmardes.Cven ar gamoudgebiT Zvels codvebs da mis Ziebas Tu ragadaxda qarTvels qalebs am asi wlis ganmavlobaSi, ramdeniemsxverpla sitlanqes da tanjuli Caesvena civ samareSi.Cven aRvniSnavT mxolod mas, Tu ra xdeba dRes CvenSi darogor Seignes mamrobiTi sqesis naZirlebma Tavisuflebaadamianis pirovnebisa.

maT goniaT, rom politikuri Tavisufleba da adamianisda moqalaqis ufleba gamoixateba imaSi, rom Caidinos is,rac maT pirutyvs bunebas moeprianeba. da aseTi Tavisuf-lebis SegnebiT maTi uweso saqcieli yovels sazRvarsscildeba, romliTac yvelaze metad qalebi itanjebian.dRes sakmarisia vinme loTma, erotomanma aiTvalTvalosromelime qaliSvili, rom is misi msxverpli gaxdes, Tu romukanaskvnili gavleniani Wirisuflebis patroni ar aris. amori Tvis ganmavlobaSi quTaisis daba soflebSi ise gaxSir-da qalebis motaceba, rogorc uZaRlo ojaxSi meliebisagansaqaTmodan variebis moparva.

sofel kulaSi gaitaces mkeravi qaliSvili, mas sxvaWirisufali ar yavda garda erTi moxucebuli mamidasi dapatara Zmisa, romelnic misi SromiT arsebobden. da miuxeda-

4 ar ikiTxeba (red.)

Page 95: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

95

vaT vedrebisa aRmasrulebel komitetTan da milicionereb-Tan es qali moZalade saqrmom gaitaca, Sua dRisas, dRisiT,mzisiT Sua bazarSi da mis gulis Semzarav kivil Cxivilze masaravin mosarCle da mimSvelebeli aravin ar gaCenia. axalssenakSi gaitaces raodenime dRis winaT qaliSvili da gaupa-tiurebeli sami dRis Semdeg ukanve gamostaces Tavis jalaTs,romelic dRes sikvdilis pirad mimdgari wevs adgilobrivkomisariatis binaze. sofel maRlakSi moitaces qaliSviliZalad jvari dasweres mas da dRes, kidev raodenime ojaxsTavs dasxmas emuqrebian, romlebsac SiSiT sxva da sxva alagsgadaumalavT TavianTi Svilebi. sxva miyruebul soflebSi raxdeba erTma RmerTma uwyis! aseTs barbarosul movlenas,aseTs gaTaxsirebas qarTveli kacisas ara Tu jerovaniyuradReba ar eqceva, aramed pirze RimiliT uxvdebian ispirebi, romlebic carieli eniT qalTa sworuflianobasaRiareben. ubralo jibgirebi, qurdebi dasajes, dasajessastikaT da aseTi Zaladoba adamianis sulze da xorczedRemde araviTars sasjels ar iwvevs da sruliad gul grilaTxvdebian mas. q.quTaisSi am erTi kviris winaT parkis sarCevsaxelosnoSi, romelic moTavsebulia saTavaT aznaurogimnaziis SenobaSi raodenime kacis Tvalwin saxelosnospatronma muStiT cema xanSi Sesuli muSa qali. samtrediaSierTma mxecma xalxis win cema rom ar akmara, mklavze ukbinadedakacs da mTeli lukma xorci amoaglija. qalebo, gesmisra xdeba Cvens samSobloSi, sadac qalTa sworuflianobasxels awers yvela politikuri partiebi?

dRes am saerTo ganaxlebis dros da moqalaqobrivicxovrebis ganmtkicebis dros, is xdeba Cven qveyanaSi, racme 10 da 12 saukunis qarTveli kacisaTvis warmoudgeneliiyo! qarTvels qalebs scemen da aupatiureben qarTvelimamakacebi!!

Page 96: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

96

`xma qarTveli qalisa~, 1917

##### 7, 8, 9

vinc cxovrebasa da istorias icnobs, mas ar SeuZliauarhyos is, rom qalebma warmoSves TviT im umaRles soci-alur Tanamdebobazedac ki, sadac dedrobiTi sqesi, ro-gorc aseTi daSvebuli ar iyo didaT niWieri pirovnebani.istoria icnobs ara erTsa da ors diadi saxelwifoebriviniWiT aRWurvils mefe qalebs. ise, rogoraTac mravaluniWo mefe mamakacebsac, rogorc saqarTveloSi, ise sxvaqveynebSiac.

qalTa uflebis mtrebma kargaT ician sisuste TavianTiargumentebisa da sadac aseTebi ara sWris iq iseni sakiTxsutilitarul niadagze ayeneben: `sasargebloa Tu araqalisaTvis politikuri moRvaweoba~-o?

da rom dagvimtkicon ukanasknelis mavnebloba qalebi-saTvis, gvicxadeben:

1) qalis sazogado asparezze gamosvla SeuTanxmebe-lia dedis movaleobasTan.

2) rom aseTi gaTanasworeba dedakacisa da mamakacisSromisa Caklavs qalurs sinazes.

3) rom aseTi Sroma ufro gaamwvavebs, isedac gamwva-vebuls konkurencias da sxva.

pirvels arguments, - dedis movaleobisas gansakuTre-biT xazs usvamen Cveni uflebis mterni da mometebul wilaTiseTi pirebi, romelTac Rirseulad arasodes ara hqoniaTSegnebuli mamobrivi movaleoba.

magram, maTi aseTi mosazrebani, rom gulwrfeli iyosCven SegveZlo gadagvedga is ZuZu mwovara bavSTa dedebi-saTvis, romlebsac dRes qalTa politikur monobis dros,mravlaT vxedavT qimiur fabrikebSi 10-12 saaTis ganmavlo-baSi momuSaveT da romlis winaaRmdegi sruliaT araferiaqvT `dedobrivi movaleobis~ myviral qalTa uflebis

Page 97: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

97

mtrebs, miuxedavaT imisa, rom aseTs adgilebSi muSaobasawamlavaT moqmedobs dedis organizmze. magram Tundacrom migveRo dedebis movaleobis da sazogado asparezzemoqmedebis mizan-Seuwonloba, ra unda gvepasuxna im qale-bisaTvis, romlebic ar gaTxoulan, an uSviloni arian, daan udrooT qvrivi, romelTac sakuTari SromiT uxvdebaTTavis Tavisa, Svilebisa da ojaxis rCena? is, rom radganTqven, dedebi ara xarT TiTo bavSvebisa am qveynaT adgiliara gaqvTo, Tu TavianTi sqesis gayidvaze mouwodoT! ar-sebiTad amas moiTxovs qalTa uflebis mterTa loRika,magram, romelma saRma mofiqrebam sTqva, rom Tu qali er-Txel deda gaxda, is mTel Tavis sicocxleSi ZiZaobis metssxvas arafers akeTebs?

cxadia, roca dedas bavSi aRsazrdeli hyavs, is parlamen-tSi sasiaruloT ver moiclis da dedakaci ra gvari uflebi-anic ar iqnes masSi imdeni dedobrivi siyvaruli yovelTvisiqneba, rom Svilebis zrunvaze mamakacebis darigeba ar dasWir-des da am mxriv qalTa uflebis mterTa SiSi, rom pilitikuraTsworuflebiani qalebi dedobriv movaleobas uRalateben,imdenaT uadgiloa, ramdenadac cbieri.

saparlamentoT momzadebuls qals imdeni Tavmoyvare-oba da moqalaquri Segneba yovelTvis eqneba, rom TavisiSvilis saziano araferi Caidinos, sanam misgan bavSi mzrun-velobas moiTxovs. pativmoyvareobas SeuZlia mamakacebsdaaviwyos mamobrivi movaleoba da aviwyebs kidec da ara de-debs. aseTi Segneba dedobrivi movaleobisa moqalaquradSegnebuls da ufleba mosil qalebs ki ar aklia, aramed imqalebs, romlebic mamakacebis tikinebaT gardaqceulan damaT sqesobrivaT mizidvis cdaSi da savnebatkbilo fuqsa-vatobaSi Svilebica da ojaxic daviwyebiaT.

ra vuyoT, rom dedebs zogierT SemTxvevaSi dro areqnebaT parlamentis skamze jdomisa? gana yvela mamakacebisaxelmwifo moRvaweebaT iTvleba? mometebuli wili mama-kacebisa iseTs Sromas kidebs xels, romlebic parlamentis

Page 98: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

98

karebs verc ki xedaven, magram aseTi moucleloba Tu moum-zadebloba demokratiulad Tavisufal qveynebSi maTimoqalaqobrivi uflebis asayrelad aravis ar gamouyenebiada verc gamoiyenebs. da exla Cven vkiTxulobT romelmasamarTalma, samarTlianobaze da ara Zalmomreobazedamyarebulma kanonma unda gaamarTlos mTeli dedrobiTisqesis politikuri da moqalaqobrivi monoba, im mosazre-biT, rom gaTxoul qalTa umravlesoba weliwadSi erTxeldroebiT dedebi xdebian? Svilebi qalebs TavianT imed-nugeSad undaT da ara monobis jaWvebis rgolebaT, romel-Siac unda gaimbes dedebis sulieri pirovneba. moqalaqededa sworeT Svilebs eWivrebaT, radgan mxolod Tavisufa-li sworufliani moqalaqe deda aRzrdis axal modgmas,romelsac Caunergavs Tvisi Tavisufali sulis siZlieresda mimarTavs mis azrovnebas umaRles sasicocxlo miznisa-ken da ara samuStikrivo da saomar brZolis velze erTimeoris amosaJletaT, rogorc dRevandeli saxelmwifoebismona dedebis aRzrdili Taoba. arsebiTad qalTa uflebismtrebs, romelT Soris mometebuli wili militaristebia,ufro amis SiSi aqvT da misTvis ufrTxian iseni qalTa swor-uflebianobas, vidre Svilebis gulSematkivrobisaTvis.

meore argumenti qalTa uflebis mterTa imaSi mdgoma-reobs, rom TiTqo qalvaJTa Sromisa da xelfasis gaTanas-worebas SeeZlos isedac gamwvavebuli konkurenciis gaZli-ereba. wamogviyeneben ra aseTs arguments maT sruliadaviwydebaT is TvalsaCino movlena, rom qalTa konkurenciadRes ufro saSiSaria mamakacebisaTvis, roca uuflebo qa-lebs nivTier gaWivrebisa gamo mainc uxvdebaT samrewvelodargSi muSaoba miuxedavaT xelfasis simcirisa. namdvilaTki xelfasisa da Sromis gaTanasworebiT qalebis konkuren-cia ara Tu saSiSari ar aris mamakacebisaTvis, aramed didaTgamosadegari maTTvis da damasustebeli TviT konkurenci-isa. misTvis, rom gaficul muSebis moTxovnilebas qalebiufro TavgamodebiT mxars dauWeren; da maT samaTxovro

Page 99: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

99

qiriT veravin samuSaoT ver waityuebs, rogorc es xdebadRes qalTa Sromis daufaseblobiT. qalvaJTa TanasworixelfasiT aiwevs, TviT nivTieri mdgomareoba muSa mamaka-cisa, miT rom qalebi iqnebian Tanaswori wvlilis SemomtaniojaxSi da maSasadame orTave sqesi Tanaswori damxmarenisaerTo gaWivrebaSi erTi meorisa.

uflebiani dedakacebi marse da iupiterze cxovrebasar apiroben, rom iq waiRon da gaflangon dedamiwaze aRebu-li xelfasi da miT Seaviwroon cxovreba mamakacebisa.

qalica da vaJic orTaveni miwis Svilebia da am SemTxve-vaSi saerToT mamakacebi verafers dahkargaven, garda imisa,rom qali coli iqneba is, Svili, Tu da ojaxSi, nacvlad mo-samsaxurisa gauxdeba mas sworuflian amxanagaT, rogorcTanaswori uflebiani wevri ojaxisa.

qalTa uflebis mtrebs, rom avxorculi ocnebisgan Se-eZloT ganTavisufleba TavianT azrovnebisa, iseni nac-vlad aseTi cru argumentebis wamoyenebisa naTlad daina-xavden mas, Tu ramdenaT sakeTiloT moixmarden qalebiTavianT Sromis sazogadoebis mier dafasebas. ramdenaTTviT daafasebden iseni sxvisi SromiT miRebuls TiTeulsgross, romelsac dRes usaqmur qalebis TvalSi araferifasi aqvs da rasac udardelaT flangaven, xSirad sazianoTmTeli ojaxisa.

maT SeeZloT daenaxaT isec, Tu ramdenaT xels moumar-Tavden qalebi gaWivrebaSi TavianT maxlobel mamakacebsiqneboda is qmari, mama, Svili, Tu amxanagi.

magram saqmec imaSia, rom qalTa uflebis mtrebis Tval-Taxedvas savnebaT-tkbilo blandi axvevia da TiTeuls sa-kiTxs qalTa uflebisas iseni tlanqi seqsualuri instin-ktis TvalsazrisiT zomaven.

maT, rom SeeZloT gadaxedon qalTa sakiTxs ise, rogorcadamiani, an ise rogorc mama, Zma, Svili, Tu amxanagi maTvisarc ise Zneli iqneboda warmodgena uuflebo adamianismdgomareobisa, gaTvaliswineba misi sulieri tanjvisa,

Page 100: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

100

romlis ZaliT SesaZlebeli iyo aRZruliyo maTSi survilierTxel da samudamoT didi usamarTlobis mospobisa.

aseT adamianur Semecnebamde jer ver aRweulan Cveniuflebis mterni da aRniSnul sakiTxis winaSe iseni sdganan,rogorc sqesi da ara ise, rogorc moazrovne arsebani. seq-sualuri instikti flobs maT gonebas, vneba abnelebs maTazrovnebas da am sibneleSi isenic sxva da sxva uzneo egois-turi SexedulobiT Txzaven sxva da sxva cru mizezebs gasa-marTleblaT TavianTi biwieri cxovrebisa da aqedan ded-robiTi sqesis monobisa. da ai aseTi mizniT gamowveuliaqalvaJTa Sromisa da xelfasis Tanasworobisadmi SiSic.

mesame argumenti Cveni uflebis mterTa aris SiSi qalu-robis dakargvisa, ra aris es qaluroba da rogori qalu-robis (æåíñòâå í í îñòü) dakargva aSinebT maT, bunebrivi, Tuxelovnuri?

mogexsenebaT adamiani, roca ibadeba, qalia is Tu vaJiTana sdevs Tviseba da niWi Tavis sqesis gamoCenisa, romelicwelTa cvlasTan erTad, Tu erTi da meore rame simaxinjesar atarebs, orTaveSi iRviZebs. mzgavsad TavianTi seqsua-luri Tvisebisa, romelsac araviTari xelovnuri gamowvevaar sWirdeba da verc veraviTari Sroma Tu Tanamdeboba verCaklavs maTSi. magram es sruliad ar akmayofilebT dRevan-dels vneba aSlils da Tanac fizikurad dacveTils mamaka-cebis nawils. maT eWivrebaT meti STabeWdiloba, meti mad-lianobis aRZra, romelic unda gamoiwvios maTSi diacurmaseqsualuri grZnobis quCaSi gamofenam. mTeli Tanamedro-ve aRzrda da cxovreba dedrobiTi qsesisa mimarTulia ase-Ti qalurobis savarjiSoT, radgan uamisoT dRevandelsmona qalebs mamakacTa sqesobrivi mizidva gauWirdebaT daukanasknelis miuxwevloba ki maT uqadis mSier-mwyurvalgaWivrebul cxovrebas. uflebisaTvis mebrZoli qali sir-cxviliT da zizRiT ucqeris aseTs iZulebiTi gamofenasdedakacis intimur Tvisebisas, romelSiac imaleba misidedakacuri Tavmoyvareoba da romlis danaxvis neba aqvs

Page 101: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

101

mxolod mas, vinc sulierad da xorcielad iziarebs misintimurs cxovrebas. garegnulaT qalurobis gamofena ariSedegi usaqmuri pasiuri cxovrebisa, vidre sulieri sinazesifaqizisa. dRevandeli cxovrebis mimdinareoba da Sromisgasazogadoeba ki moiTxovs aqtiurobas, iniciativas daTviTmoqmedobas orTave sqesisagan, romelic warmoSobsaxals cxovrebas da axal sqesTa kavSirs, ara dedal mamlurmimzidvelobaze damyarebuls aramed sulieri naTesaobiTda erTobiT gamowveuls siyvarulze damyarebulsa daganmtkicebuls. ar SeiZleba, rom yoveli qali yovelimamakacisaTvis sqesi iyos da yoveli mamakaci yoveli qali-saTvis. sworuflianobisaTvis mebrZoli qalisaTvis sqesiaris mxolod is mamakaci, romelsac is sqesobrivaT daukav-Sirda da Tanac amxanagi misi raadenaTac masTan aqvs suli-eri erToba. danarCenebTan mas aseTive ganwyobileba aqvs,rogorc gareSe, Tu maxlobel adamianebTan qalia aseTi, TuvaJi miuxedavaT amisa, romlebTan mas Tavi uWiravs, rogorcsworufliani adamiani da ara ise rogorc sqesi da maTganacaseTsave ganwyobilebas moiTxovs.

Page 102: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

102

Page 103: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

103

marijan

samxatvro-samxatvro-samxatvro-samxatvro-samxatvro-

saliteraturosaliteraturosaliteraturosaliteraturosaliteraturo

almanaxialmanaxialmanaxialmanaxialmanaxi

1926, #2

Page 104: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

104

wignidan: SemTxveviTi Temebi

1. uari Cems dRiurebs. `pirutyvi Tavis

naZovars ar ubrundeba~. adamianis aRdge-

na, kargi wigni da kargi megobari.

SemTxveva aris Cemi yofnis brma mokarnaxe. marijan

`dacinvisa eSinian imasac ki, visac sazogadod arafrisaar eSinian~.

sTqva viRacam odesRac.da albaT mec imitom var aseTi gulCaxveuli, veravis

ver gavendobi, vSiSob ar damcinon.albad swored es aris mizezi, rom Cemi dRiurebi dat-

virTulia Cemi piradi gancdebiT. erTi da igive saganze mix-deba fiqri da wera.

da mombezrda. aRar minda maTTan saubari...uari Cems dRiurebs.uari gayviTlebul furclebs.axali rveuli.axali wigni Zveli kanonebiT ar iwereba.grZel periodebs mec veRar vitan.magram axalic araferia:vinc icis `qebaTa qeba~ solomonisa, `rs amandie,~ da

`Remedia amoris~ ovidii nazonisa misTvis gasagebia, romlakoniuri Tqma, Sekvecili dawuruli fraza da azri uZve-lesi Tqmaa.

me rom es rveuli viyide, ara Cveulebrivi grZnobadamebada: guli TiTqos gaganierda, aTasi azri momawyda.meCqareboda saxlSi misvla. menatreboda Cemi oTaxismyudroeba da simartove.

Page 105: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

105

me mxolod simartoveSi SemiZlian wera.Ramis frTebi CemTvis saukeTeso safaria. arc erTi

leqsi me dRisiT ar damiweria.jadosnur rkalSi mohyva leqsaoba.`pirutyvi Tavis naZovars ar ubrundeba~.Cven ki isev pirvel sityvasTan varT.saqarTveloSi yvela didi Tu patara, niWieri Tu uniWo,

Tavis Tavidan iwyebs mwerlobis axal xanas, axal epoqas.yvelas Tavisi sityva, RvTis pirvel sityvad miaCnia.sinamdvileSi ki yovelive warsulis gadamRerebaa.

gadaxaliseba Zvelis da siZvelis.me Zveli wignebi ufro miyvars.ZvelSi me axals ufro vpoveb.Zveli me makvirvebs: siRrmiT, sibrZniT.Zveli wignis surneleba! saukuneebis manZili!leqss Tu WuWyis suni dahkravs, CemTvis miuRebelia.dro da manZilia saWiro rom isini vigrZno.es ar aris literaturuli midgoma. magram me Cems Tavs

xom ver movatyueb.qarTveli poetesa, roca provincialur JargoniT

laparakobs – me tanSi maJrialebs.me qarTveli sityvis sidarbaisle mwams.sityva rogorc foladi da msubuqi rogorc eTeri.kontrastebis Sefardeba.gulSi Caxedva. gancdebis gamzeveba.me.da Cems gareSe isev `me~.adamianis aRdgena.adamiani gaiTqvifa koleqtivSi.winaT adamiani, rogorc pirovneba, Zlieri iyo. is iyo

beladi. is hqmnida epoqas.exla epoqa hqmnis pirovnebas.dro hqmnis beladebs.me ki minda rom TviT droc SevaCero.

Page 106: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

106

iyos erTgvari antraqti JamTa aRricxvaSi.SeuZlebelia.roca didi pirovneba kvdeba, trauris aRsaniSnavad,

gansazRvrul dromde SeaCereben xolme muSaobas, mimos-vlas, moZraobas.

es simboliuria.Sewyda majis cema.me ki minda TviT droc SeaCeron, rom es Sewyveta ar gani-

zomebodes wuTebiT, rom wuTebi ar ganisazRvrebodes wa-mebiT, Cveni cxovreba cxovrebaa dausrulebel wamebis.

wamebidan Semdgari wameba.Sklovskim sTqva: `sagnebi iseve Cndebian, rogorc bav-

Svebi. isini isaxvian mxiarulad da urcxvad, maTi tarebasamZimoa, gaCena mtkivneuli, arseboba – wameba~.

da swored am wamebam, cxovrebis tlanq da ugulo kano-nebma, orjer TviTmkvlelobamde mimiyvana.

magram, arc tyviam, arc danam da arc Wleqma, ar momkla.albaT qinZisTavisagan miweria sikvdili.bedi ar arsebobso.me ki fatalistka var.yvelaferi ase unda momxdariyo.mec unda vicxovro, mxolod imitom, rom viRacisaTvis

da raRacisaTvis es saWiroa.me TviTon garkveuli pasuxi jer kidev ara maqvs amaze.

ra saWiroa sicocxle an sikvdili, raT vjRabni am striqo-nebs, striqonebs uazrobisas!?

striqonebs Cemi sulieri siRatakis gamomsaxvelebs.magram raRac Sinagani Zala maiZulebs weras.es weris survili iseTive Zlieria CemSi, rogorc

yovelive fiziologiuri moTxovnileba.sabralo mkiTxveli!Tumca CvenSi mkiTxvelic ar arsebobs. qarTul wigns

isev qarTveli mwerali kiTxulobs da kritikis qarcecxlSiatarebs, xolo kritikosebi isini arian, vinc mwerlobaSiar gamodgnen.

Page 107: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

107

kargi wigni ki kargs megobars udris.axla aRarc kargi wigni iwereba da aRarc kargi megob-

roba arsebobs.Cveni xana egoisturia, xana undoblobis.undoblobaze samZimo ki araferia.me vicodi megobroba da mec maiZuleben amis daviwye-

bas... davrwmundi, rom sxvisaTvis Tavganwirva – sisulelea.`bedi yovelTvis imas sjis mkacrad, vinc sxvas erTgu-

lobs da Ralatobs sakuTar Tavsa~.

2. ucnauri gancda. me, siyvaruli da dRe-

vandeli momenti. ana axmatova plagiati. Ce-

mi gaboroteba. bunebis wiaRSi. SemTxveva.

me TviTon ar vici, ra memarTeba.TiTqos miwis da cis Sua TavdaRma viyo dakiduli.niadagi gamomecala.raRacnairi mdgomareobaa, CemTvis sruliad gaugebari.sivrcisa da drois gareSe davrCenilvar TiTqos.arafris gagebis unari ara maqvs.mxolod eseninis sityvebi mielaven: `Cems Cangs aravis

dauTmob~. da vambob sasowarkveTili:- ex, vis raT unda Cemi leqsebi,Cemi mkiTxveli aravin ari...dRevandeli momenti uaryofs lirikas, uaryofs siy-

varuls.me ki roca naklebad vgrZnob siyvaruls, ufro nakle-

bad vgrZnob CemSi SemoqmedebiTi Zalas.iq sadac siyvaruli ispoba, iq me adgili ara maqvs.erTxel sparseTis mefe berxeb-hguri Tavis sayvarlis

fexTiT ijda, lamaz deli aramis fexTiT.mefe Tavis siyvarulze elaparakeboda. orTaves guli

ucemdaT da warmoiSva axali sityvebi. qalis gulSi gamoZaxilihpoves. ase Seiqmna sparseTSi poezia, ritmi da riTma.

Page 108: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

108

es sparsuli legendaa – poeziis warmoSobis Sesaxeb.amisTana legendebs yoveli CvenTagani ganicdis.me cocxlad vimarxebi.exla sxva moTxovnilebaa. axali midgoma. axali gageba.Cven aRara varT saWiro.ratom ar SeiZleba, rom am sisxlis da rkinis drom Cvenc

Segviyvaros; Cven, ukanaskneli oqromWedlebi siyvarulisa?- Cems saukunes maCanCalad me ar gavyvebiTundac patara umniSvnelo viyo atomi.

Cemi gulis nanngrevebze sxva Tu aaSenebs sasaxles.Torem me ar ZalmiZs arafris gakeTeba. Cemi suli isevedamaxinjebulia, rogorc Cineli qalis fexebi.

Tanac vfiqrob: meored xom ar davibadebi?erT dros vfiqrobdi, rom es sicocxle ar meyofoda.

megona CemTvis sami sicocxle iyo saWiro, rom yoveliveCemi gulis wadili Semesrulebina. dReSi 24 saaTi ki ara –48 saaTi unda yofiliyo, rom yovelive momeswro.

vambobdi daJinebiT:- erTxel sicocxle sakmarisi ar aris CemTvis,me usaTood ramdenjerme unda vicocxlo!

dRes ki Semodgomis foToliviT pirvel qars gavyvebi,rom erTxel kidev avcilde miwas da xis mwvervalis siaxlovevigrZno. Semodgomis, diaR, Semodgomis foTols davemsgavse.umiznod damaqrolebs qari da erT-da-imave dros vbanaobrogorc mtverSi, agredve ganelebul mzis sxivebSi.

mtveri da mze erTad.sul sxvaa xasxasa foToli lamaz xeze.is mxolod mzes hxedavs.mtveri mas ar exeba.Cemi sulis anarekls axmatovas leqsebSi vpoulob. misi

leqsebi ara ris Semkuli Tvalwarmtac saTaurebiT. yvelamisi leqsi kvnesa da lxenaa misi gulis da erTi meorisgagrZeleba.

yvelaze ufro misi erTi krebuli momwons: ̀ krialosani~.misi gancdebi swored krialosnis marcvlebadaa akinZuli:

Page 109: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

109

romeli leqsic ar unda waikiTxo, yvela mis gancdebTanganaTesaveben da misi gulis cemas gagrZnobineben.

me miyvars axmatova.saintereso wigni is aris, romelic sakuTar Tavze iwe-

reba. saukeTeso leqsi usaTuod liriulia.kargi leqsi gancdiT iwereba.silamaze unda igrZno, rom daafaso.CvenSi nakleb ganicdian namdvil silamazes: silamazes

– Jestis, cxovrebis, gancdis, gaqanebis.es yovelive wignebSia mxolod, amaze mxolod sweren.

Cveni xelovani ubralo momakvdavze mdarea da uniaTo.Cven gviyvars mxolod myvirala saTaurebi. erT dros

saTaurebiT amoiwurebodnen leqsebi.Temebis ZiebiT ufro viyaviT gatacebulni, vidre Teme-

bis damuSavebiT.mSvenieri saTaurebi. lamazi warwerebi. TvalWreli

Semoqmedeba.magram aris xolme leqsi, romelsac saTauri ar udgeba.

saTauri ver gamoginaxavs.zogi leqsi pirdapir saTaurisTvis da riTmebisTvis

iwereba.es yovelive poetis da mwerlis saidumloebas Seadgens.Cveni poetebi imdenad daundobelni arian, rom erTma-

neTs aramc Tu daubeWdav leqsebs, axal riTmasac ar gaan-doben, zogierTisaTvis axali riTma iseTive ganZia, ro-gorc umSvenieresi margalitis povna, da vai imisi brali,Tu SemTxveviT es sityva, sxva leqsSi aRmoCnda. is usaTuodqurdis an plagiatoris saxeliT inaTleba.

vinc mkvdars scarcvavs – maradioria.cocxals – SantaJisti.Sara gzaze monavarde – yaCaRia.gemebis mZarcveli – mekobre.magram Cven SegviZlian visargebloT sxvisi azriT Tu

sityviT iseve, rogorc vsargeblobT avtomobiliT, gemiT,haeroplaniT.

Page 110: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

110

yoveli aRmoCena da dastambuli sityva Sordeba pat-rons da yvelas ekuTvnis.

iaponiaSi plagiati, rogorc danaSauloba ar aris Se-tanili xalxis moralur kodeqsSi. iaponiaSi es erudiciadaris miRebuli.

CvenSi ki am niadagze, or poets erTmaneTis sisxlisdalevac ki SeuZlianT.

ratom ar SeiZleba, rom or poets erTi-da-igive azridaebados?

bavSvobaSi deda maswavlida: ̀ Rame, roca iZineb moigoneSeni yoveli saqcieli: ra gaakeTe, ra ilaparake, xom aravisar awyenine, da Tu rame cudi Caidine, eride rom meore dResar gaimeoroo~.

da marTlac, amxanagebisaTvis Tu tolebisTvis iSvia-Tad mimiyenebia vneba.

yovel Cems sityvas angariSs vuwevdi.CemSi bavSvobidanve pasuxismgebloba iyo.RmerTo Cemo, ra keTili viyavi.axla ki gavborotdi.vfiqrob: nu Tu dedamiwis zurgze ar aris iseTi adami-

ani, romelmac Cemi sulis SimSili savsebiT gaigos?...me ar minda Cems grZnobebs davemono.siyvaruli, romelic erTs aferadebs da meores – sCag-

ravs dasagmobia.aseTi siyvaruli me ara mwams.me siZulvili menatreba! siZulvili, yovelive Cemi

ujrediT, yovelive Cemi nervis ZafebiT, yovelive Cemi sis-xlis wveTiT.

Cemi sityva SxamiT unda iyos gaJRenTili, rom swamlav-des atmosferas.

Cemi boroti sunTqva unda axmobdes yvavilebs, Cemimware Rimili unda seravdes miwas...

ox, ise unda gaivsos Cemi guli siborotiT, rom veRardaetios gulis fosoSi, gaskdes, balRamad gadmoiRvarosda mTlad wamlekos...

Page 111: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

111

Cemi susti xma TavSemzarav Weqa-quxilad unda gadaiqces.Cemi msubuqi siaruli, ise unda damZimdes, rom sauku-

noebiT damarxul Zvlebmac igrZnon tkivili da SeiSmuSnon.ax! Cem survilebs ver dahfaravs TviT okeane.me warsuls mivafurTxe.me awmyo uarvyavi.momavals vwvav anTebul TvalebiT da minda yvela pla-

netebi Sevajaxo, rom axali msoflio Sevqmna:Cemi sakuTari kanonebiT.aRar iyos nasaxi adamianis, andazasaviT gacveTil ada-

mianis, romelsac dahkargvia didi xania saxe da zRvis do-nedan moglejil RrubeliviT isrutavs yovelive sibilwes.

upatiosno adamians arc sxvisi patiosneba swams.magram varskvlavebi rom aSuqeben, albad esec vismes-

Tvis saWiroa.bunebis wiaRSi adamiani keTilSobildeba.buneba urcxvia da adamianSi atavistur grZnobebs iwvevs.buneba xsnis adamianis saxidan farisevlobis pirbades.

amitom aris rom agarakze ufro advilad eCveva xalxi erTma-neTs. agarakze adamiani ufro gulwrfeli da gulaxdilia.

bulbuli xezed ufro laRad mReris.yoveli lamazi gancda zafxulis ganZia. ayvavebuli bu-

neba, es is saukeTeso Taigulia, romelic aamoZravebs xol-me Cvens emociebs.

rasac adamiani zamTarSi ver gabedavs, gazafxuli dazafxuli Seasrulebinebs.

didi xniT natarevi survili uferulia da ugemuri.bunebis wiaRSi mravali axali azri TavisTavad ibadeba.bismarkma icoda Tqma: ̀ me unda gagiziaroT azri, romelic

mwvane magidasTan ki ar mewvia, aramed mwvane yanebs Soris~.buneba xSirad wignze metyvelia.bunebis karnaxi Cveni cxovrebis kodeqsebze Zlieria.mTis xalxi ufro intensiuria, Tamami, gonieri da fxi-

zeli – vidre dablobis.

Page 112: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

112

Waobis mcxovreblebs mudam daRvremili saxe aqvT. maTigoneba Clungia, guli – daxSuli.

roca mTis mwvervalze adixar, Tavs TiTqos zekacadgrZnob.

adamiani Tavis Tavs ufro srulyofil cnebad aRia-rebs, vidre bunebas.

adamianma TiTqos daimorCila xmeleTi, zRva da haeri.aRaraferi aRar darCa gaugebari da miuwvdomeli.magram sakmarisia, miwam erTi RrmaT amoisunTqos da...

daingreva qalaqebi, soflebi, qveynebi.sakmarisia daiwios zRvis donem da... gaqrebian kunZu-

lebi, iRupeba qoneba, xalxi, kultura.me miyvars stiqia!udabnos xorSaki mTel qaravnebs asamarebs.zRva gigantiur gemebs hylapavs. zRvas msxverpli uyvars.bunebas sakuTari kanonebi aqvs: ufro rTuli da Zlieri.is TiTqos dascinis adamians: `momakvdavo, me SensaviT

ar meCqareba~.jer jerobiT gamarjveba isev bunebis Zalas ekuTvnis.SemTxveva, ubralo SemTxveva, xSirad spobs yovelives.erTma cnobilma mecnierma da arqeologma egvipteSi

uZvelesi akldama aRmoaCina. misi didixnis cdebi gamarjve-biT dagvirgvindnen.

kmayofili da bednieria mecnieri. magram miwidan mou-lodnelad gveli gamoZvreba da sasikvdilod dahkbens mec-niers.

iwamleba gvelis SxamiT. Svela SeuZlebeli xdeba.mecniereba uZluria.

gvelis Sxamiani Sexeba didtanian wignebs amarcxebs.kvdeba didi adamiani.

adamiani yvelafers ver umklavdeba.xSiraT ubralo bacila ufro gamZlea, vidre srulyo-

fili qmnileba – adamiani.

Page 113: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

113

3. qorwineba. Svili. siyvarulis cvale-

badoba. megobroba. qali da xelovneba.

anatol fransis azri qalis daniSnule-

baze. sibere. siyvarulis da mwerlis bedi

igivea. bavSvi moxucTan ar daiZineba. Cveni

nerviuloba. fetiSizmi. TviTeuli Cven-

Tagani ramodenime aqtian dramas atarebs

Tavis sulSi...

gauTxovari qalis bedi igivea, rac daubeWdavi leqsis.iaponel ieazum sTqva: nuravin darCeba ucoloT da

uqmrod. umaRlesi zneobrivi kanoni moiTxovs, rom yovelimamakaci da qali daqorwindeso.

rogorc zafxulis peplebi udardelad danavardoben dayvavilebis Tasebidan swuwnian neqtars, Tqvenc aseve dalieTnetarebis SarbaTi. rogorc abreSumis Wiaa nayofieri, TqvencgamravldiT da SehqmeniT Tqveni Camomavlobao.

me ara mwams ojaxi – ubavSvod.ara mrwams uSinaarso siyvaruli.siyvarulis Sedegi mxolod bavSvia.bavSvi – es sulisa da xorcis SeerTeba.uaRresi bedniereba adamianisaTvis – aris Svili sayva-

rel adamianisagan. sxvanairad sruli bedniereba ver war-momidgenia.

sqesobrivi aucilebloba CemTvis ar arsebobs.mxolod siyvaruliT SeiZleba dakavSireba. danarCeni

– pirutyvobaa.Zlier vnebiani adamiani sxvas arafers xedavs. misTvis

vneba – cxovrebis qvakuTxedia.kulturuli adamiani srul qmnilebisaken miiswrafvis.

amave dros adamiani dakninda da calmxrivia. harmonia aRararsebobs.

amitom aris rom zogisa suli gvxiblavs da zogisa kidevgaregnoba.

Page 114: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

114

mTliani arseba CvenSi iSviaTia. adamiani Semkuli su-liT, gonebiT, nebisyofiT da garegnuli proporciiT –saZebnelia.

erTSi ver vpove yvela Rirsebada minda nakli Sevavso sxvebiT.

ambobs Cemi megobari poeti.rTulia Tanamedrove adamianis psixika.qali savsebiT arasodes ara ris bednieri. is ver hqmnis

Tavis momavals, Tavis Tavs ar ekuTvnis. is monaa sakuTargrZnobebis da Sinagan gancdebzea gadayolili.

qal-vaJis erTmaneTisadmi ltolva sicocxlis saZir-kvelia.

qals siyvaruli alamazebs.gasuqebul adamians siyvaruli naklebad SeuZlian.msuqani qaTami kvercxs ar iZleva. xSirad msuqani qali

– uSviloa.gaqonils guls da qonmoreul mkerds mgrZnobeloba

akliaT.altenbergma sTqva: `me davkarge Cemi satrfo: is

suqdebao!~erTma megobarma ki miTxra: `nu gaxdebi, Torem SegiZu-

lebo~.adamianis aRzrda es aris sqesobrivi moTxovnilebis

sulierad gardaqmna.yoveli gataceba adamianSi Semoqmedebas unda iwvevdes.me uarvyavi erTi erTguli megobari, mxolod imitom,

rom misi siyvaruli CemSi arasfers ar iwvevda. dauwere:- rad ginda darCe Cems rveulSi cariel furclad?igrZno da sul wavida aqedan.me mxolod masTan SemiZlian megobroba, vinc sulier

sazrdos maZlevs.ojaxis Seqmna, megobrebis uaryofaa – erTis gulisaT-

vis da es erTi usaTuod Rirseuli unda iyos.tolstois coli swers Tavin meuRlis wignis winasit-

yvaobaSi:

Page 115: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

115

`Cemi susti mxrebisaTvis samZimo tvirTi iyo geniosisda didi mwerlis meuRleoba~.

svirskis erT patara moTxrobaSi, coli usayvedurebsmweral qmars:

`Seni didi pirovnebis CrdilSi me mciva da viyinebio~.qali xelovanis cxovrebaSi did rols asrulebs.qali sulis Camdgmelia yovelive saukeTeso nawarmoe-

bis, yovelive didi saqmis.giotes dai kornelia yvelasaTvis cnobilia. korneli-

as didi gavlena hqonda Tavis Zmaze. giote amas grZnobdada gansakuTrebiT uyvarda. roca kornelia gaTxovda, gio-te swuxda bavSurad da Tanac eWvianobda.

miqel anjelos siberemdis SerCa siyvaruli Tavis sat-rfosadmi.

anatol fransi ase laparakobda Tavis megobar qal-baton arman-de-kaiavaze: ̀ me uimisod verasodes verasfersver gavakeTebdi. me im qalis ZaldatanebiT vsaqmianobdi.sufTa carieli qaRaldis danaxvaze Tavs bru mesxmoda~.

roca anatol fransi muSaobda, qalbatoni armani Sori-axlos magidasTan ijda da Tvalyurs adevnebda mis muSao-bas, amxnevebda da TiTqmis ZaliT awerinebda. maTi megobro-ba xangrZlivi da saintereso iyo. isini mudam erTad mogza-urobdnen. amas anatol fransisaTvis didi mniSvnelobahqonda.

iseT adamians unda hmegobrobde, rom ganSorebis drosufro igrZno misi siSore, vidre erTad yofnis dros – missiaxlove.

ganSoreba saukeTeso sazomia siyvarulisa. namdvili,didi grZnoba Rrmavdeba da Zlierdeba, patara – neldebada hqreba.

me pativsa vcem im qalebs, romelnic Cem SexvedramdeuyvardaT, mZuls isini, vinc Cems siyvarulSi eCxireba dameSinian maTi, romelnic Cemi moadgileni gaxdebian.

altenbergs aseTi nazi striqonebi aqvs:

Page 116: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

116

`me veubnebi Cems momaval moadgiles: frTxilad, ZalianfrTxilad SeaxeT SiSveli fexi, im patara xaliCas, romelicTqveni satrfos sawolTan hfenia: is xaliCa Cemi cremlebiTaris moqarguli~.

arc erT qals, vinc unda iyos igi, mamakacis Ralati dagulgriloba ar ascdeba. amas qali Znelad urigdeba.

`erTs mdinaris pirad – swers belgieli mxatvari da poe-ti Jande boSeri – idga ubeduri qali. is rom wyalSi Sediodagasabanad, wyali talRebs anelebda, moZraobas uklebda,TiTqos Cerdeboda. qali moxuci iyo. is dascqeroda Tavissaxes, romelsac anareklad xedavda wylis zvirTebSi. estalRebi ufro anaoWebdnen mis xatebas. misi dardi ikumSe-boda am talRebSi, izrdeboda da spobda yovelives. isdamWknari dedakaci iyo, misi cremlebi, rogorc daserili xissisxli, nelinel Jonavda mis danaoWebul saxeze. cremlisnakadi da wylis nakadi erTdebodnen mRelvare mdinareSi~.

sevdas uamravi leqsi aqvs gamowveuli.mTeli filosofiuri Ziebani, aRmoCenani.susti adamianis sevdis Sedegi – cremlia. cremli xSi-

rad Svebaa, malamo.cremlebi rom ar arsebobdnen, xalxi daixrCoboda

sakuTar sulis morevSi.me erTi saSineli nakli maqvs: cud gunebaze unda viyo,

rom kalami aviRo xelSi.Cemi sasixarulo leqsebic ki gajavrebiT aris gamow-

veuli.amitom aris, rom xSirad SegxvdebaT Cems nawerebSi:

`gaxsovs!~me mogonebaSi gadavardebi xolme.aseT wuTebSi me vwer, vwer yvelafers, rac ki gamiel-

vebs TavSi.es azrebi ar aris dalagebuli msjelobis nayofi. areu-

lia goneba. da amitomac asociaciebiT gamowveul saxeebsvexebi da mxolod mwvave gancdebiT Tvreba es furclebi.

Cemi azri elavs da hqreba... elavs da hqreba.

Page 117: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

117

me gaSiSvlebul nervebiT vwer.wera SeiZleba mxolod gulaxdilad, wrfelad, naZala-

devi da SekveTili ara varga-ra.adamianis xasiaTi siyvarulis ganelebis dros aSkarav-

deba.upativcemulo siyvaruli CemTvis ara-raa.marto pativiscema usiyvarulod misaRebia. carieli

siyvaruli me ara mwams.erTma axalgazrda poetessam – (lamazi iyo es qali) Ses-

Civla anatol franss, romelic mas mfarvelobas uwevda:`me upativcemulod momeqcneno~ da dausaxela is vaJi,

romelic Turme anTebulis TvalebiT ucweroda qals. –gana SeiZleba aq upativcemulobaze laparaki: - amSvidebdaanatol fransi – saukeTeso Sefaseba silamazisa, aris sur-vilis gamowveva!... rad gindaT is pativiscema, romelic Ta-visTavad, JamTa viTarebiT modis. ai, roca yvelani mxolodpativiscemiT mogepyrobaT, maSin igrZnobT am pativiscemismTel saSinelebas. dRes ki mxolod sanatreli da sasur-veli unda iyoT yovel mamakacisaTvis. nu Tu Tqven ggoniaT,rom bunebam imitom mogcaT eg cecxliani Tvalebi, eg Sub-li, eg tuCebi, Seqmnili kocnisaTvis, rom mxolod pativis-cema gamoiwvioT!~

ai, mamakacuri Sexeduleba qalis daniSnulebaze.isic marTalia, rom usaxuri da bedmoZvirebuli qali

ufro keTilzniania, Tu kidev SeiZleba sazogadod zneoba-ze laparaki.

qalis gambedaoba da siTamame uaRresad siyvarulSigamoixateba.

siyvarulSi, iseve rogorc xelovnebaSi, gaubedavobaadamians aras argebs.

Cven Zalian kargaT viciT, rom patiosani mwerali Tavi-si mokrZalebuli xasiaTiT mudam daCagrulia; Rriala, Tav-xedi da abezari – ufro populiarulia.

Page 118: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

118

sakmarisia saxelmoxveWili iyos mwerali, rom mis yo-vel sisuleles gasavali hqondes. TiTqos misi tvinis apa-rati isea mowyobili, rom Secdomebi arasodes ar mouva!

patara adamianis sibrZnec ki uaryofilia.magondeba erTi kuriozi rusul mwerlobidan: erTs

axalgazrda mwerals Jurnalis redaqtorma masala daub-runa. sasowarkveTilma avtorma Tavis megobars, ukve cno-bil mwerals, SesCivla. megobari arwmunebda, rom masalamSvenieri iyo da dasamtkiceblad, man am dawunebul masa-las, Tavisi gvari moawera da ise gadagzavna redaqciaSi.

meore dRes werili daibeWda.siyvarulSiac ase xdeba xolme.yvelaze ubeduri siyvarulSi swored isini arian, vinc

ufro yvelaze Rirsia siyvarulisa.adamiani, romelic giyvars, es swored is adamiania,

romelic yvelaze metad gtanjavs.qali siyvaruls winaswar grZnobs iseve, rogorc poeti

leqsis ritms da zomas.grZnobas mraval-sityvaoba ar uyvars. is usaTuod

TvalebiT laparakobs.bokkaCio ambobda: `araferi ar alamazebs qalis tans

ise, rogorc alersi. tuCebi kocnisagan xalasdebian da ax-ldebian~.

erTi mecnieri amtkicebda, rom `axalgazduri elemen-tebi bebrebsac aWabukebso~. amitom aris rom moxucebsmudam Sinagani miswrafeba aqvT axalgazdebisadmi. amiTveaixsneba didedebis gadaWarbebuli siyvaruli TavianTSviliSvilebisadmi.

dedam sastikad unda adevnos Tvalyuri, rom mis patarabavSvs moxucebulebTan erTad ar eZinos. bavSvis norCisxeulis Zala gamofitul usisxlo ujredebis siaxloviT– iCagreba.

kulturul qveynebma, sadac aTasnairi seni mZvinvarebsxalxs siyvaruli daaviwyebina...

Page 119: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

119

iq siyvaruli aRar arsebobs sadac daavadebis saSiS-roeba wamoiWreba.

germaneTSi qalebs ufro praqtikul cxovrebisaTviszrdian.

maT ar uyvarT gadaWarbebuli nebis da gonebis ganvi-Tareba, rac germanelebis azriT nevrastenias warmoSobs.

kacobriobisaTvis ufro Seugnebeli da jansaRi mod-gmaa saWiro.

Cven ki, dReniadag Cveni sulSi vfaTurobT da sagiJe-Tebs vavsebT.

saqarTveloSi erTi ojaxi aRar aris, sadac suliT da-avadebuli vinme ar iyos. aman ukve socialuri xasiaTi mii-Ro. Cven sruli degeneraciisaken mivdivarT:

gandidebis mania es xom Cveulebrivi movlenaa!CvenSi patara aravin ar aris. sul didi adamianebi varT.

genialobamdis asuli Semoqmedeba. kosmosi.sul carieli sityvebi. saqarTvelos viwro farglebs

didi maStabi ar udgeba.Zveli elinebi aRarc fizikurad da aRarc sulierad

aRar arseboben. maT kulturuli naSTebi mainc darCa.adamianis suli SemoqmedebaSi gadadis xolo misi pira-

di yofa mis saxlSi, mis binaze, mis nivTebSi. amitom gviyvarsZvirfass adamianis yoveli naxelavi, gamoCenili xalxisnivTebi, wignebi.

giotes kalami.puSkinis savarZeli.nicSes saxli.Tamar mefis qoSi.akakis akvani.ilias agaraki.qristes perangi, rom dainaxa mcxeTelma qalma sidoni-

am, gulSi Caikra da gardaicvala.aqedan warmoiSva fetiSizmi.mec ver avcdi amas:

Page 120: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

120

- da fetiSad davisaxav ra vqna marjnis krialosansnu damciniT! es sCvevia, yovel giJs da... yovel mgosans!kidev saillustraciod.magondeba erTi poema.col-qmari Cxuboben. erTmaneTs lanZRaven: iyrebian.daiwyo nivTebis ganawileba.- es Cemia.- ara Cemia!ai, skivris Ziridan amoiRo colma patara boRCa.gaafTrebuli qmari mivardeba, xelidan waglejs da ia-

takze mimoipneva:patara kabebi,patara windebi,patara gacveTili fexsacmelebi...orTaveni Sexedaven erTmaneTs da... aqviTindebian.am nivTebma gaacocxla maTSi gardacvlil Svilis ar-

seboba da es ori, mtrulad ganwyobilni colqmari, Serig-dnen.

erTs wuTSi aTasi iara gaixsneba.erTs wuTSi wlobiT tanjuli suli ikurneba.TviTeuli CvenTagani ramodenime aqtian dramas ata-

rebs Tavis sulSi.ox, arasodes, aravis ar gadmoucia namdvili drama.is mudam munjia da mis gadmocema SeuZlebelia.

Page 121: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

121

virjiniavulfi

sakuTari oTaxi

Targmani:

lela samniaSvililela samniaSvililela samniaSvililela samniaSvililela samniaSvili

Page 122: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

122

Page 123: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

123

sakuTari oTaxi

winamdebare ese efuZneba or moxsenebas, romelic gakeTda niunhemSi,

xelovnebis sazogadoebis winaSe da girtonSi, 1928 wlis oqtomberSi. mox-

senebisaTvis dawerili Tavdapirveli teqsti sruli saxiT wakiTxvisaTvis

metad grZeli iyo, xolo mogvianebiT am eseSi kidev ufro Seivso da gaiSala.

1.`ki magram, Cven xom gTxoveT, qalebze da mxatvrul

literaturaze gesaubraT, ra kavSiri aqvs amas sakuTaroTaxTan?~ - albaT es kiTxva dagebadebaT da mec Sevecdebi,vupasuxo. rodesac mTxoveT, qalebisa da mxatvruli lite-raturis Sesaxeb damewera, wavedi mdinaresTan, movnaxemyudro napiri da daviwye fiqri. jer gadavwyvite, - ubra-lod, ramdenime SeniSvna unda gavakeTo fani barnis Sesaxeb,kidev ramdenime jein ostinTan dakavSirebiT, xotba Sevasxabronteebs, davxato havorziSi maTi daTovili kar-midamo,raime gonebamaxviluri vTqva mis mitfordze, Rirsi pativimivago jorj eliots, movixsenio misis gaskeli da misiacSesrulebuli meqneba-meTqi. magram, rom Cavukvirdi, sit-yvebma pirveladi simartive dakarges. saTauris qveS`qalebi da mxatvruli literatura~ SeiZleba, igulisxme-bodes da SeiZleboda, Tqvenc gegulisxmaT mwerali qalebida maTi vinaoba, an qalebi da maT mier Seqmnili literatu-ra, an qalebi da maT Sesaxeb Seqmnili Txzulebebi, an sulac,gsurdaT, am yvelaferze erTmaneTTan mWidro kavSirSimesaubra. gadavwyvite kidec, am ukanasknel biliks davdgo-modi, radgan es yvelaze ufro saintereso gza Canda, magrammaleve davinaxe, rom isic winaswar moWrilia. mivxvdi, romverasodes mividodi raime konkretul daskvnamde; veraso-des Sevasrulebdi auditoriis winaSe momxseneblis mTavarvaldebulebas - erTsaaTiani mimoxlivis Semdeg ver Semog-TavazebdiT WeSmaritebis veranair madans, rom Tqveni ubis

Page 124: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

124

wignakebis furclebSi gagexviaT, Sin wageRoT da Sesanaxadbuxris Tavze migeCinaT samudamo adgili. erTaderTi, risgakeTebasac SevZlebdi, Cemi subieqturi, martivi mosazre-bis gaziareba iqneboda imis Sesaxeb, rom qals unda hqondesfuli da sakuTari oTaxi, Tuki is mxatvruli literaturisSeqmnas apirebs. es mosazreba, rogorc Tavadac dainaxavT,mainc amouxsnelad tovebs gamocanas qalisa da literatu-ris urTierTkavSiris WeSmariti bunebis Sesaxeb. Tavidanvemomiwia imis aRiareba, rom veraviTar saboloo daskvnas amor sakiTxTan dakavSirebiT ver gavakeTebdi. magram maincSevecdebi agixsnaT, Tu ratom gavamaxvile yuradReba ma-incdamaic sakuTar oTaxsa da fulze. Sevecdebi Tqveni Tan-daswrebiT Tavidan mivyve sakuTari fiqris nakads, romel-mac am cnebebamde mimiyvana. Cemi Sexedulebebis mosmenisSemdeg, iqneb dameTanxmoT kidec, rom fulsa da sakuTaradgils marTlac aqvs raRac gavlena qalebsa da litera-turaze. yovel SemTxvevaSi, rodesac Tema aseTi sakamaToa(da sqesebTan dakavSirebuli sakiTxebi ki yovelTvis saka-maToa), WeSmaritebis RaRadze pretenzia isedac aravis arunda hqondes. erTaderTi, rac SesaZlebelia, isaa, rom au-ditorias misce saSualeba sakuTari daskvnebi gamoitanosSeni naambobidan. mocemul SemTxvevaSi faqtebze met simar-Tles Tavad literatura Tu SemogvTavazebs. amitom, viye-neb mwerlis yvela uflebas da Cemeburad giambobT im oridRis Sesaxeb, aq mosvlamde rom gamoviare, Tqvens mier das-muli kiTxvebis tvirTiT damZimebuli; kiTxvebis, romleb-zec pasuxi sakuTar yoveldRiurobaSi veZebe. albaT, armWirdeba imis axsna, rom is, rasac agiRwerT, ararsebulia.oqsbriji gamogonilia, aseve fernhemi; `me~ mxolod mosa-xerxebeli terminia viRacisaTvis, vinc sinamdvileSi ararsebobs. Cemi bagidan sicrue gadmoedineba, Tumca iqnebcotaodeni simarTle iyos kidec gareuli am sicrueSi; si-marTle, romelic Tqven Tavad unda moZebnoT da gadawyvi-toT, Rirs Tu ara Senaxvad. da Tu ar Rirs, bunebrivia,yvelafers sanagve yuTSi moisvriT da daiviwyebT.

Page 125: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

125

me, (miwodeT meri betoni, meri setoni, meri qarmaiklian nebismieri sxva saxeli, romelic gsurT - es sul erTia)ramdenime kviris win, oqtombris erT darian dRes fiqrebSiCaZiruli vijeqi mdinaris napiras da TavSi swored zemo-xsenebuli saTauri, anu `qalebi da literatura~ mitria-lebda. vcdilobdi, mivsuliyavi raime daskvnamde am Temas-Tan dakavSirebiT, aTasgvar vnebasa da crurwmenas romaRviZebs. lamazi dRe iyo. Cems marjvniv da marcxniv rome-liRac mcenaris buCqebi ise oqrosfrad enTo, sicxisaganaalebuls gavda. mdinaris mopirdapire napirze TmaCamoS-lili tirifebi Cveul mwuxarebas miscemodnen. mdinare cis,xidis da alisferi xis nawilebs ireklavda, vidre menavestudentis niCabma erTbaSad ar amoxapa da gaaqro es anarek-lebi. ar vici, ramdeni dro gavida fiqrSi. fiqri (bevradufro myvirala saxelia, vidre imsaxurebs) mdinaris dine-bas mihyveboda; anareklebsa da wyalmcenareebs Soris liv-livebda, talRebs mSvidad asdevda da Casdevda, vidre aqa-iq azri ucabedi biZgiT ar wamoedeboda xolme, rogorcankesis kauWs; mere ki ukve misi napirze frTxilad gamotanaiyo mTavari. da ai, napirze gamoTreuli, iseTi ususuri dapatara Canda es Cemi fiqri. im TevziviT patara, kargi meba-duri ukan, wyalSi rom gadaisvris, rom gazrda acalos, romerT mSvenier dRes daWerad da SeWmad Rirdes. axla im fiq-rebiT Tavs ar SegawyenT, Tumca, Tu moisurvebT, Cemsmomdevno naambobSi Tavad moZebniT maT.

rogori umniSvneloc ar unda yofiliyo, erTma azrma,fiqris mdinareSi Cabrunebulma, uecrad isev gaielva; davidre talRebSi iZireboda da tivtivebda da maRla-dabladaqanaobda, ideebis iseT nakadSi gadaizarda, rom wynaradjdoma ukve SeuZlebeli iyo. swored amis gamo, sul malesakuTari Tavi moednis gadaswvriv, bilikze swrafi nabijiTmimavali aRmovaCine. moulodnelad gza mamakacis siluetma

Page 126: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

126

gadamiWra. Tavidan verc ki mivxvdi, rom am serTuksa dasaRamos perangSi gamowkepili obieqtis xelebis qneva memomemarTeboda. misi saxe SeZrwunebasa da aRSfoTebasgamoxatavda. intuiciiT mivxvdi, rac xdeboda: es univer-sitetis daraji iyo; me ki - qali, romelic moednis mTavarbilikze idga. arada, mxolod swavlulebsa da universi-tetis TanamSromlebs SeeZloT aq yofna. me ganapira xreSzeunda mevlo. wamierad gamielva TavSi am yvelaferma. rocabilikidan gadavedi, darajma xelebi CamouSva da saxezecsimSvide daubrunda. da Tumca bilikze siaruli sjobs qva-RorRze siaruls, CemTvis amas maincdamainc didi mniSvne-loba ar hqonda. mxolod erT rameSi vadanaSaulebdi mTelsam universitetis swavlulebsa da profesorebs, romlebic300 wlis manZilze warmatebiT icavdnen TavianT sapatiobiliks - maT gamo Cemi azrebis patara oqros Tevzi isevmdinarisaken gamisxlta.

ra ideam gadamiyvana ase Tavxedurad akrZalul bilik-ze, axla ukve aRar maxsovda. sulis simSvide TiTqos camgadmomdo. Tuki saerTod sadme SeiZleba sulis simSvidispovna, es oqsbrijis midamoebia, oqtombris naTel dReebSi.davdiodi ase, universitetis Senobebs Soris, uZvelesdarbazebSi da awmyo, Tavisi yvela tkiviliT, mcildeboda.sxeuli TiTqos raRac saswaulebriv, bgeraSeuRwevel minisWurWelSi momiTavsda, da gonebamac yovelgvari kavSirigawyvita faqtebTan (Tuki, ra Tqma unda, SemTxveviT isevmTavar bilikze ar gadavuxvevdi), aTasgvar meditaciaSi wa-vedi. uneburad, erTi Zveli Txzuleba gamaxsenda, xan-grZlivi SvebulebiT oqsbrijSi dabrunebuli Carlz lam-bis naSromi - wmindani Carlzis, rogorc mas Tekereimuwoda. yvela gardacvlils Soris (vcdilob Cemi fiqrebiise mogawodoT, rogorc Tavad mebadebodnen), lambi yve-laze ufro xalasi niWis patronia; saocaria, rogor SeeZloase wera. misi Txzulebebi maqs birbomis nawerebzec ufro

Page 127: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

127

srulyofilia fantaziis im uwyveti nakadiT, niWis im naR-verdlebiT, am Txzulebebs aqa-iq amoSanTuls da formidanamovardnils rom xdis, magram samagierod poeziiT avsebs.lambi TiTqmis asi wlis winaT estumra oqsbrijs da am stum-robisas Txzulebac dawera (saxeli axla aRar maxsendeba)miltonis erT-erTi leqsis xelnaweris Sesaxeb, romelicaq naxa. mgoni es „licidasi~ iyo. rogorc lambi werda,Zrwolas gvrida is azri, rom „licidasSi~ SesaZlebeli iyoTundac erTi sityvis Secvla. imis warmodgenac ki, rommiltoni leqsSi sityvebs cvlida, lambisTvis raRacmkrexeluri qmedebas hgavda. gonebaSi „licidasis~ teqstiamomitivtivda da vcade gamomecno, romeli sityvebiSeeZlo Caesworebina miltons da ratom. mere gamaxsenda,rom swored es xelnaweri, romlis Sesaxebac lambi werda,Cemgan mxolod ramdenime aseuli iardis moSorebiT inaxe-boda. SemeZlo lambis naterfals mivyolodi da moednisgadaswvriv im cnobil biblioTekas mivdgomodi, romelSices saunje inaxeba. ufro metic, roca am gegmis gansaxorcie-leblad ukve biblioTekisaken miveSurebodi, gamaxsenda,rom swored am cnobil biblioTekaSi inaxeba Tekereis`esmondis~ xelnaweric. kritikosebi `esmonds~ xSirad Te-kereis yvelaze ufro srulyofil romanad miiCneven. mag-ram stilis maneruloba, meTvramete saukuniseuli imita-ciebiT, Cemi azriT, romanis sisustea; Tuki zogadad, meT-vramete saukunis stili TekereisaTvis bunebrivi ar aris.amis garkveva xelnaweris naxviTac SeiZleba. sainteresoiqneboda dakvirveba da imis garkveva, Tekereis cvlilebebiTavis romanSi stilis gamo ufro Sehqonda, Tu azris gamo.magram am SemTxvevaSi jer imaze unda SevTanxmdeT, zustadras vuwodebT azrs da ras vuwodebT stils. am kiTxvas vus-vamdi sakuTar Tavs, rodesac ukve biblioTekis karibWes-Tan aRmovCndi. karis gamoRebas vapirebdi, magram momenta-lurad, modaraje mTavarangeloziviT, oRond TeTrifrTebis magier Savi mosasxamis SrialiT, TmaSevercxlili,

Page 128: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

128

keTilsaxiani moxuci gadameRoba. darajma Sewuxebuli,dabali xmiT amixsna, rom qalbatonebi biblioTekaSi mxo-lod universitetis TanamSromlis TanxlebiT, an saTanadorekomendaciis weriliT daiSvebian.

cnobil biblioTekas albaT sul ar anaRvlebs ra wyev-la-krulva miuZRvna mas viRac qalma. yovlad pativcemulida dinji, mkerdSi saimedod gamoketili Tavisi saganZuriTuSfoTvel Zils miscemoda da vgoneb asec iZinebs maradi-ulad. arasodes wamovSli masSi warsulis eqoebs, aRara-sodes vTxov maspinZlobas - mtkiced gadavwyvite, vidregabrazebuli veSvebodi kibeze. SuadRis sadilamde kideverTi saaTi iyo darCenili. ra unda mekeTebina? mdelozemeseirna? mdinaris napirs davbrunebodi? namdviladulamazesi Semodgomis dila iyo; foTolcvena miwas awiT-lebda. SemeZlo ubralod, mevlo da bunebiT davmtkbari-yavi. am dros musikis xmac mowvda smenas. raRacas zeimob-dnen. samlocvelos rom mivuaxlovdi, orRanma mTeli gu-liT amoikvnesa. am mSvid haerSi qristianuli sevdac ki me-lanqoliur mogonebas ufro hgavda, vidre TviTon sevdas.beberi orRanis oxvrac ki rogorRac mSvidad gaismoda.ufleba romc mqonda, taZarSi Sesvlis survili ar gamCenia.amjerad albaT mnaTe SemaCerebda da Cemi naTlobis mow-mobas momTxovda, an diakvnis mier daweril rekomendacias.sabednierod, es didebuli Senobebi xSirad garedanac isevelamazia, rogorc SigniT. taZris karTan, TiTqos skis pir-Tan, futkariviT mofusfuse mrvels Sevcqerodi: erTmane-Tis msgavsi qudebi exuraT da grZeli mantiebi emosaT, zogsmxrebze bewvic Semoedo, zogi borblebiani savarZliT moh-yavdaT; zogi, Tumca Suaxans ar iyo gadacilebuli, welSiise moxriliyo, rom Soridan gigantur kiborCxalas miugav-da silueti, - akvariumis fskerze, qviSaSi Zliv-ZlivobiTrom mibobRavs. kedels miyrdnobili gavyurebdi da vfiq-robdi, rom universiteti marTlac raRac wmidaTwmida

Page 129: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

129

savanea, romelic xSirad iseT adamianebs ifarebs, didiqalaqebis asfaltian aurzaurSi gadarCena rom ar eweraT.Zveli xumrobebi gamaxsenda moxuci diakvnebisa da profe-sorebis Sesaxeb. lamis iyo, davustvine kidec (naTqvamia,rom stvenis xmaze moxuci profesorebi Tavqudmogleji-lebi garbian); magram sabednierod mTeli es pativcemulimrevli ukve taZarSi Sesuliyo. me ki mxolod Senobis fasa-di damrCa. ar vici, SegimCneviT Tu ara, rom taZrebis maRaligumbaTebi da wvetiani TaRebi qvemodan im gemis ialqnebsgavs, romelic mudam voiaJSia da napirs arasodes uaxlov-deba, romelic RamiTac anaTebs da Sori manZilidan, mTebisgadaswvrivac ki xilulia. didi xnis winaT, albaT, Waobifaravda am gluvi moednebis, masiuri Senobebisa da Tavadam taZris adgils; maRali balaxi irweoda da Rorebi CiC-qnidnen miwas. warmovidgine, qvebiT savse urikebs rogormoaTrevdnen cxenebi da saqoneli Soreuli soflebidan;mxolod xangrZlivi Sromis Sedegad dalagda erTmaneTzease myarad nacrisferi lodebi, romlebis CrdilSic videqiaxla; mxatvrebi ferad sarkmlebs Wridnen da aCuqrurTmeb-dnen, qvismTlelebs saukuneebis manZilze ahqondaT saxu-ravebze fila da cementi. xolo yovel SabaTdRes viRacasunda Caewkrialebina oqro da vercxli tyavis safulidanxelosnebis koJrian peSvebSi, rom SromiT daRlilebssaRamoobiT ludi esvaT da kegli eTamaSaT. warmovidgine,rogor moedineboda oqro-vercxlis dausrulebeli nakadiam darbazebisaken, rom axali qvebi moziduliyo da qvismTlelebsac emuSavaT, gaezomaT, gaeTxaraT, miwaSi arxebiCaeyaraT, Waobi amoeSroT. maSin rwmenis epoqa iyo da fuliguluxvad morakrakebda, rom es lodebi Rrma saZirkvelSiCaewyo; xolo rodesac kedlebi Weramde aRimarTa, mefeebis,dedoflebisa da didebulebis saWurWleebidan kidev ufrometi oqro-vercxlis nakadi wamovida, rom am kedlebSihimnebi emReraT da swavlulebi gaezardaT. universitetimiwebsac iRebda saCuqrad da am miwebis Semosavalic misi

Page 130: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

130

iyo. oqro-vercxlis dineba maSinac ar Sewyvetila, rodesacrwmenis epoqa dasrulda da gonebis epoqa daiwyo. akade-miuri sazogadoebebi iqmneboda, programebi finansdeboda,oRond axla es oqro da vercxli mefis xazinis nacvladvaWrebisa da mewarmeebis skivrebidan moedineboda, - imkacebis safuleebidan, vinc ase vTqvaT, warmoebiT gamdid-rda. am axal mdidrebs TavianTi anderZebiT guluxvi wvli-li SeqondaT axali kaTedrebis gaxsnasa da saleqcio kur-sebis dafinansebaSi im universitetisaTvis, sadac Tavadacdaeuflnen ama Tu im saqmes. TandaTan gaixsna biblioTekebida laboratoriebi, Seiqmna observatoriebi da es yvelafe-ri saucxoodac aRiWurva. Zvirfasi da daxvewili intsru-mentebi Camomwkrivda minis Taroebze, swored im adgilas,sadac saukuneebis win balaxi irweoda da Rorebi Txridnenmiwas. videqi ezoSi da imaze vfiqrobdi, Tu ramsiRrme sa-Zirkveli hqonda am yvelafers - oqro-vercxliT amovsebu-li. asfalti myarad edo velur balaxs. Tavebze langar-Semodgmuli adamianebi saqmianad adi-Cadiodnen kibeebze.fanjris rafebze aTasferi yvavilebi gamodgmuliyo, oTa-xebis kedlebidan gramofonis omaxiani bgerebi aRwevda. aqfiqri gamiwyda. saaTma Camokra. dro iyo, SuadRis sadi-lisaken ameRo gezi.

mwerlebs erTi ucnauri Tviseba aqvT - wveulebebsyovelTvis ise aRweren, rogorc gonebamaxviluri dialo-gebiTa da saintereso movlenebiT savse RirsSesaniSnavmovlenebs. magram TiTqmis arasodes xarjaven sityvebsimaze, Tu ra kerZebi iyo mirTmeuli sadilze. mwerlebiszogadi Cveulebaa ar moixsenion wvniani, TarTi an ixvisxorci, TiTqos isini saerTod umniSvneloa, iseve rogorcsigaris moweva da Rvinis sma. Cems monaTxrobSi am CveulebasdavarRvev da giambobT, rom es sadili Rrma TefSebSiCalagebuli Tevzis morTmeviT daiwyo, romelzec kolejismzareuls zigzagad moesxa yavisferlaqebiani TeTri kremi.

Page 131: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

131

amas frinvelis xorci mohyva Tanmxlebi sousebiTa dasalaTebiT, cxare da tkbili saweblebiT, monetebiviTmrgvalad daTlili kartofiliT, vardis kokrebiviT Caw-yobili briuselis kombostoTi. am Semwvar-moxarSulisSemdeg ki saTiTaod Camogviriges xelsaxocebze dalagebu-li saucxoo tkbileuli, romlis brinjTan da fqvilTanasocireba da pudingad Seracxva Cemgan namdvili Seurac-xyofa iqneboda. amasobaSi qarvisfrad da lalisfrad an-Tebuli Rvinis Wiqebic icleboda da ivseboda. da muxti,bageze rom gadadis jadosnuri siTxidan, bagidan organiz-mis siRrmeSi Casrialda, xerxemals gayva, TvalebSi agvicim-cimda, saubari dagvawyebina. es is situaciaa, roca aravisarsad eCqareba. aravin TvalTmaqcobs. yvela SesaniSnavisadiliT tkbeba van deikis RvTaebrivi naxatis fonze. mar-tivad rom vTqvaT, cxovreba mSvenieria, namdvili dResas-wauli, misi yvela siave iseTi umniSvneloa misi sikeTisfonze... megobrebs gvCuqnis, sasiamovno sazogadoebas,Zvirfas sigaras gvinTebs... sarkmelTan gadavinacvle, rbilsavarZelSi.

yvelaferi odnav sxvanairad rom yofiliyo da bednieriSemTxvevis wyalobiT saferfle mqonoda xelT, sarkmlidanutifrad ar gadavferflavdi sigarets da moedanze vercukudo katas movkravdi Tvals. iseTi ucabedi iyo am dasa-xiCrebuli cxovelis danaxva, rom wuTis winandeli ganwyo-ba mTeli Tavisi simSvidiTa da komfortiT ucebve gaqra.TiTqos Crdili daeca yvelafers. SeiZleba, am droisTvisRvinomac dakarga ZarRvebSi Tavisi saswaulqmedeba. gavyu-rebdi Sua moedanze gayursul katas, romelic TiTqosTavadac samyaros srulyofilebaSi daeWvebuliyo, davgrZnobdi, rom aSkarad, raRac aklda am yvelafers. magramra? es kiTxva amekviata stumrebis saubris fonze. da am kiT-xvisaTvis pasuxis gasacemad awmyos am oTaxidan warsuli-saken aviRe gezi. warmovidgine omis wina periodi; swored

Page 132: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

132

aseTive sadilis scena - sadme, maxlobel oTaxSi; TiTqmisidenturi atmosfero: stumrebi saubriT iyvnen garTulni.umravlesoba axalgazrda iyo, qalebic da mamakacebic. sa-siamovno, mxiaruli Temebi aerCiaT. rodesac awmyos suraTiwarsulis warmosaxul suraTs Sevadare, TiTqos gansxva-veba ver vipove. araferi Secvlila. sul araferi, gardaimisa, rom warsulis im scenaze xmamaRali saubris miRmaTiTqos uneburi RiRinic Camesma. da gansxvavebac sworedes iyo. omamde sadilisas adamianebi igive Temebze da igi-venairad saubrobdnen, magram maSin yvelaferi sxvagvaradgaismoda, radgan am saubrebs fonad gasdevda raRac lama-zi, gamouTqmeli Relva da foriaqi, yvela sityvas rom mniS-vnelobas ucvlida. TviTon im foriaqis sityvebad qceva Tuiyo SesaZlebeli? albaT, iyo kidec, poetebis daxmarebiT...iqve wigni SevniSne da gadavSale. furclebma tenisonTanmimiyvanes. da ai, tenisoni mReroda:

`Camoscvivda namis cremlibaRSi peons, moelvares,Cems samoTxis frinvels veli,Cemi satrfo mova male.wiTel vardebs vusmen: `mova~,TeTri ki dums moSorebiT,molodinSi CamoTovasiom baRis SroSanebi.~

iqneb es iyo, rasac mamakacebi RiRinebdnen omamde,wveulebebze?

da qalebic pasuxobdnen:

`Cemi guli momRerali Citiawyaros rakraks rom auwyo notebi,Cemi guli vaSlis xea gaSlili,alisferad daxunZluli totebiT,

Page 133: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

133

Cemi guli niJaraa cxraferi,zRvis fskerzec rom cisartyela garia;Cemi guli maTzec ufro laRia,radgan satrfos Cemsken mouxaria.~

axla iseTi sasacilo Canda imis warmodgena, rom xalxiTundac uCumrad RiRinebda aseT striqonebs omamde, wve-ulebebze, rom sicili amityda. da momiwia Cemi sicilismizezad megobrebisaTvis ukudo katisaken mimeniSnebina.sabralo cxoveli ase ukudod, moednis SuagulSi iseTiabsurduli Canda. iqneb aseTi daibada? an iqneb raimeubeduri SemTxvevis gamo dakarga kudi? amboben, rom meniskunZulze ukudo katebi arseboben kidec, magram dameTan-xmebiT, rom Cveulebriv, maT zrc Tu iolad gadaeyrebiT.ucnauri cxovelia, lamazi ar eTqmis, magram mainc mimzid-velia. saocaria, rogor gansxvavebas qmnis ubralo kudi -es fraza wveulebis ucabed dasasruladac gamodgeboda.

maspinZlis stumarTmoyvareobis wyalobiT wveulebamgvianobamde gastana. oqtombris mSvenieri dRe iwureboda.prospeqtze, Suagul foTolcvenaSi mivabijebdi. Cems ukanyru xmauriT ketavdnen karibWeebs. uTvalavi darajiuTvalav gasaRebs atrialebda kargad dazeTil saketebSi;am RamiTac saguldagulod inaxeboda universitetis sagan-Zuri. prospeqtidan aq gzatkecilze gadixar, romlis saxe-lic aRar maxsovs, da romelsac, Tuki swor mxares Seuxvev,fernhemTan mihyavxar. magram jer kidev adre iyo. vaxSamimxolod rvis naxevarze daiwyeboda. aseTi sadilis Semdegki saerTod vaxSmis gareSec SemeZlo yofna. saocaria,leqsis striqoni rogor SeiZleba datrialdes gonebaSi dagzaze Tavis melodiasTan agawyobinos fexi. is sityvebi -

`Camoscvivda namis cremlibaRSi peons, moelvares,Cems samoTxis frinvels veli...~

Page 134: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

134

TiTqos pirdapir, Cems ZarRvebSi gaismoda, vidreswrafi nabijiT miveSurebodi hedinglisaken. da mere, iseuceb, mdinare rom icvlis temps SesarTavTan, sxva metriTdaviwye RiRini:

`Cemi guli momRerali Citiawyaros rakraks rom auwyo notebi,Cemi guli vaSlis xea gaSlili...~

`mainc, ra poetebi iyvnen!~ - rogorc Zvel wignebSi,xmamaRla wamomcda Camavali mzis fonze. marTlac, rapoetebi iyvnen!

mgoni raRac Surismagvaric ki vigrZeni Cveni epoqispoziciidan da miuxedavad imisa, rom msgavsi SedarebebiyovelTvis sisulelea, Sevecade gamexsenebina Tundac oriTanamedrove poeti, romelic iseTive ubadlo iqneboda,rogorebic tenisoni da qristina rozeti iyvnen Tavisdroze. ra Tqma unda, maTTan vinmes Sedareba SeuZlebelia.mizezi, ris gamoc im Zvel poezias aseT Tavdaviwyebamde,aseT aRtacebamde mihyavs mkiTxveli, isaa, rom masSi zus-tadaa asaxuli is grZnobebi, romelic im periodisadamianebSi coccxlobda (Tundac omamdel wveulebebze).amitom, msmenelisaTvis es striqonebi axlobelia, buneb-rivi da aranair daeWvebas ar badebs avtoris grZnobebSi.Sesabamisad, mkiTxveli arc uadgilo Sedarebebs daeZebs.xolo Tanamedrove poetebi iseT grZnobebs umRerian,romlebic aSkarad SeTxzulia, gulebidan saxeldaxelodgamowuruli. es grZnobebi iSviaTad Tua mkiTxvelisTvisbunebrivi da nacnobi, Cvengan kirkits saWiroebs da Sesa-bamisad, eWvian Sedarebebsac iwvevs sakuTar grZnobebTan.ai, amaSia Tanamedrove poeziis sirTule; da swored amsirTulis gamoa, rom Tavisdauneburad iSviaTad Tu amog-vitivtivdeba TavSi Tanamedrove poeziis Tundac ori

Page 135: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

135

striqoni. miveSurebodi hedinglisaken da mTels gzazeam SekiTxvas vusvamdi Cems Tavs - mainc ratom SevwyviteTsunTqvaSekruli CurCuli wveulebebze? ratom dadumdaalfredi:

`Cems samoTxis frinvels veli.~

ratom datova qristinam upasuxod:

`Cemi guli maTze ufro laRia,radgan satrfos Cemsken mouxaria.~

amaSi omi unda davadanaSauloT? rodesac 1914 welsTofebi gavarda, nuTu qalebisa da mamakacebis saxeebierTmaneTis TvalSi ucabedad iseTi ubralo gamoCnda, romromantika Cakvda? es uTuod iyo Soki (gansakuTrebiT qale-bisaTvis, romlebsac iluzia gauCndaT ganaTlebasTan da-kavSirebiT da a.S.) Cveni mmarTvelebis saxeebi cecxlisfonze sul sxvanairad gamoikveTa. yvelani - germanelebi,ingliselebi, frangebi - iseTi uSnoebi, iseTi briyvebi Can-dnen. axla, ra Tqma unda, iolia nebismieri davadanaSauloTmomxdarSi, erTi ki faqtia - iluzia romelic STaagonebdatenisons da qristina rozetis aseTi vnebiT emReraT sat-rfoebis molodinze, axla gacilebiT ufro iSviaTia, vidremaSin. amis danaxva Zneli araa Tuki kiTxulob, akvirdebi,usmen da gaxsovs. magram ratom `vadanaSaulebT~ maSin rai-mes? Tuki es mxolod iluzia iyo, piriqiT, ratom xotbasar SevasxamT im raRac katastrofas (rogoric ar unda yo-filiyo is), romelmac gaanadgura es iluzia da simarTlesTavisi adgili miuCina? rac Seexeba simarTles... es samwer-tili im adgilis aRmniSvnelia, sadac simarTlis ZiebaSifernhemis gadasaxvevi gamomrCa. marTlacda, ra arissimarTle da ra aris iluzia? - axla es vkiTxe sakuTar Tavs.ra iyo simarTle magaliTad, am saxlebis Sesaxeb, alisferi

Page 136: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

136

sarkmlebi sazeimod rom ucimcimebdaT bindSi, magram di-lis cxra saaTze saRebavgaclilebi, mobrecili kibeebiT,WuWyianebi da dablebi Candnen? an tirifebi, mdinare damdinaris gaswvriv gaSenebuli, nislqveS gauCinarebulibaRebi rodis iyo ufro namdvili - axla Tu mzis Suqze,roca wiTlad elavdnen? sad iyo simarTle da sad iluzia?veraviTari pasuxi ver gaveci sakuTar SekiTxvebs, romle-bic uSedegod wrialebdnen TavSi hedinglisaken mimavalmTels gzaze. fernhems karga manZilze viyavi daSorebuli,roca aRmovaCine, rom saWiro mosaxvevs gavcdi da ukandabruneba damWirda.

rogorc ukve giTxariT, oqtombris dRe iyo. Tqveni, anumsmenelis ndobiT vcdilob borotad ar visargeblo da rigdetalebs Cems naambobSi ucvlelad vtoveb. ar gixatavTbaRis kedlebze acocebuli iasamnebiT, SroSanebiT, tite-biTa da gazafxulis sxva yvavilebiT morTul peizaJs. mxat-vruli literaturac ki, SesaZleblobis farglebSi, faq-tebs unda daeyrdnos, da rac ufro zustia faqtebi, miTukeTesia maTze Seqmnili Txzulebebic - Cven xom ase gvas-wavles. amitomac, Cems naambobSi gazafxulis nacvladnamdvil Semodgomas gTavazobT, Tavisi gadayviTlebulifoTlebiT. ukve rvis ocdasami wuTi iyo da radgan samxreT-dasavleTis qari gaZlierda, foTolcvenam imata. TiTqosCveulebrivi oqtombris suraTia, magram am Cveulebrivifonis miRma raRac ucnauri xdeboda:

`Cemi guli momRerali Citiawyaros rakraks rom auwyo notebi,Cemi guli vaSlis xea gaSlili,alisferad daxunZluli totebiT~ -

iqneb nawilobriv qristina rozetis striqonebi undadavadanaSaulo Cemi warmosaxvis sibeceSi - es xom, ra Tqma

Page 137: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

137

unda, sxva araferi iyo, Tu ara warmosaxva: iasamnebismtevnebi exleboda baRis kedlebs, garSemo ferflisferipeplebi dafarfatebdnen da butkoebis mtveri trialebda.qarma daqrola da naxevrad dafSxvnili foTlebi isewamoxveta, rom haerma movercxlisfro-monacrisfrodielva. saRamos is dro iyo, roca bunebis ferebi Zlierdeba,gardatexas iwyebs da sarkmlis CarCoebze oqrosferiaTinaTebi Cndeba, sul ufro swrafad moTamaSe, rogorcRelvisas guliscema; roca samyaro wuTierad mTlianadixsnis pirbades ulamazesi saxidan (aq baRisken gadavuxvie.ratomRac kari Ria daetovebinaT da arc daraji Canda), damere ucebve qreba, iyuCebs, Caibrunebs wkriala sicilsac,moTqmis zarsac da RameSi iketeba. Cem winaSe gazafxulisbindSi gaxveuli fernhemis baRebi gadaiSala. maRal balax-Si meCxerad mimoyrili narcisebi da SroSanebis zanzala-kebi, kriala dReebSic rom irwevian, am qarSi TiTqos fes-vebianad qanaobdnen. Senobis sarkmlebs, wiTel agurSiamoWrils, limnisferi da vercxlisfri gadasdiodaT ga-zafxulis Rrublebis swrafi gadacurvisas. hamakSi viRaciwva. viRac. magram am Suqze yvelaferi Crdils gavda, na-xevrad rom unda warmoidgino da naxevrad dainaxo. fexebiisev balaxs miyva - maT SeCerebas arc vcdilvar. da mere,saxlis aivanze gamoCnda viRac. albaT, ubralod, haeris Ca-saylapad gamovida. baRs gayurebda. moxrili silueti hqon-da - didebuli da sada; farTo Subli da gacveTili kabaSevniSne - nuTu es is cnobili profesori iyo, Tavad j. h.?bindis Tavsafari varskvlavma Tu maxvilma CaWra - gazaf-xulis gulisgulidan isev realobam amoxeTqa.

Cem win wvniani ido. vaxSami did sasadilo oTaxSi mog-varTves. aivanze xom gazafxulis nacvlad oqtombris gri-li saRamo idga. amitom stumrebs did sasadilo oTaxSi Seg-viZRvnen da vaxSamic iq mogvarTves. jer wviniani moitanes- Cveulebrivi sousi, fantaziis veranair minarevs rom ver

Page 138: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

138

gaurev. gamWvirvale siTxis miRma TefSis Zirze nebismierimqrali naxatis danaxva iyo SesaZlebeli. magram TefSimouxatavi iyo. sada TefSi. Semdeg xorci mogvarTves, Tan-mxlebi mwvanileuliT da kartofiliT - tradiciuli trio,Tvalwin rom dagixatavs daxlebTan gamokidul saqonlismWle xorcs, boloebSi SemWknar da gayviTebul mwvaniliskonebs, orSabaT dilas dawnuli kalaTebiT sayidlebzegamosul diasaxlisebs, dafasebisa da Camofasebis xelov-nebaSi gawafulT. albaT ufleba ar maqvs aseT sarCos davem-duro, radgan adamianuri arsebobisaTvis is yovlad sakma-risi Cans. miTumetes, rom memaRaroelebi gacilebiT naklebulufas sjerdebian. xorcs Werami da kremi mohyva. vinmegaifiqrebs, rom Werami, kremSi dambalic ki, ugemuribostneulia (xili namdvilad ar eTqmis), zogierTi guli-viT xeSeSi, blant wvens rom uSvebs, rogoric sisxlia imZunwi kacis venebSi, sakuTari TavisaTvis Rvinos da siTbosrom ver imetebda oTxmoci wlis manZilze, aramc Tu Raribe-bisaTvis gaeRo mowyaleba. magram iseTi tkbili adamianebicxom arseboben, Weramsac rom gemrielad geaxlebian. orcxo-bila da yvelic mogvitanes da amis Semdeg daiwyo magidazewyliT savse surebis gadawodeba-gadmowodeba, radgansaerTod mSrali orcxobil;ebi im dRes gansakuTrebiTmSrali iyo. vaxSami amiT dasrulda. skamebi aWrialda, karmawin da ukan daiwyo raxuni, male darbazi dacarielda damomavali dRis sauzmisaTvis gamzadda. inglisis axalgaz-rdoba xmauriT moedo derefans da kibeebs. stumars, ucxos(radgan me aq, fernhemSi iseTive ucxo viyavi, rogorctrinitiSi, samervilSi, girtonSi, niunhemSi an qraisTCar-CSi), albaT, SeeZlo, iolad gaekeTebina daskvna ̀ vaxSami arcTu ise kargi iyo~, an eTqva (me da meri setoni sastumrooTaxSi gamovediT): `sjobda aq marto gvevaxSma~. magramgavifiqre, rom amis xmamaRla Tqma maspinZlis mimarTuxeSoba da saSinao saqmeebSi cxviris Cayofa iqneboda.araferi miTqvams. dialogic zereled warimarTa. adamia-

Page 139: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

139

nuri buneba Tanadroulad itevs guls, sxeulsa da tvins,erTmaneTSi areuls da ara cal-calke, erTmaneTisgan da-moukidebel komponentebad. amitom, unda vaRiaroT, romkargi vaxSami kargi saubrisaTvis Zalian mniSvnelovania.kargad azrovnebasac, karg Zilsac - kargi vaxSami sWirdeba.laparakis saRerReli xorciT da WermiT Znelad Tu iSleba.Cven yvelani, albaT, samoTxeSi movxvdebiT da imedia, vandeikic iq Segvegebeba, magram samoTxeSi xorcis da Wermisadgils Cemi warmosaxva namdvilad ver wvdeba. sabednierodCems megobar profesors, Tavis karadaSi nakluli boTlida patara Wiqebi aRmoaCnda. koconTan movkalaTdiT davaxSmidan gamoyolili ukmarisobis nawilobriv SevsebadaviwyeT. ramdenime wuTSi Cveni cnobismoyvareobis yvelaim kuTxe-kunWuls mived-movedeT, romlebsac, Cveulebriv,cariels vtovebT ama Tu im adamianTan ganSorebis Semdegda mxolod Sexvedrisas mivubrundebiT xolme: am mTis daim baris vTqviT, gavixseneT, vin daqorwinda, vin jer kidevar gaTxovila, vis ra azri aqvs ama Tu im sakiTxTan dakavSi-rebiT, vin gamosworebis gzas daadga, visi cxovreba piri-qiT, ukuRma wavida - vilaparakeT adamianuri bunebis ucna-urobasa da mravalferovnebaze. da mainc, am yvelaferzesaubrisas uneburad sakuTar Tavs gamovutydi, rom gone-baSi fiqris sul sxva nakadebi mitrialebda. espaneTsa daportugaliaze vlaparakobdiT, wignebsa da doRze, magrammocemul momentSi arc erTi aRniSnulTagani namdvilad armainteresebda. Cemi goneba isev qvismTlelebTan iyo, ze-moT, xuTi saukunis winandeli Senobebis saxuravebze. me-feebsa da didebulebs tomrebiT mohqondaT saganZuri daam miwaSi clidnen. gonebaSi Zalian cxadad mitrialebda esscena da paralelurad meore - mWle Zroxebi, talaxianibazari, boloebSemWknari mwvanili da Zunwi moxucis guli-viT xeSeSi Werami. es ori suraTi, erTmaneTisagan damouki-debeli da absurduli, dausruleblad enacvleboda erT-maneTs warmosaxvaSi da Tav-gzas mibnevda. saukeTeso ga-

Page 140: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

140

mosavali iqneboda, es Cemi warmosaxva rogorme gadmometana

saubarSi, rom iseve dafSxvniliyo haerze, rogorc gardac-

vlili mefis Tavisqala uinZoris sarkofagis gaxsnisas. ami-

tom mis setons qvismTlelebze davuwye laparaki, wlebis

manZilze rom aSenebdnen samrekloebs, da mefeebze, dedof-

lebze da didebulebze, oqro-vercxliT savse tomrebi rom

mohqondaT am miwaSi gaWrili saZirkvlebis amosavsebad.

Semdeg Cvenive drois msxvili finansuri magnatebi gavix-

sene, romlebsac Cekebi da Tamasuqebi mohqondaT oqros zo-

debis nacvlad. es yvelaferi cnobili kolejebis saZir-

kvelSi devs axla, - vTqvi me. magram ra devs am kolejis sa-

ZirkvelSi, romelic Cveni maspinZelia? ra imaleba misi wi-

Teli agurisa da gaumarglavi baRebis qveS? ra Zalebi

Tvlems mis sada faifurSi, romlidanac vivaxSmeT da (aq

sityvebma manamde amomaswres piridan, vidre SeCerebas

movaxerxebdi) xorcSi da WeramSi?

`maS kargi,~ – daiwyo meri setonma, - `daaxloebiT 1860

wels... magram Tavadac xom iciT es rogorc xdeba~, - (deta-

lebze laparaki mobezrda, mgoni) da zogadad miambo, rom

Senobebi daiqiraves, komitetebi Sedga, daiwyo mimowera,

koncepciebisa da gegmebis SemuSaveba, Sekrebebis Catareba,

werilebis xmamaRla kiTxva: es da es am Tanxas dagvpirda da

piriqiT, mister esa da es erT penisac ar gaiRebs. „seTerdei

riviu~ Zalian cudad gamogvexmaura. rogor unda moviZioT

Tanxebi ofisebis Sesanaxad? bazroba gavmarToT? vinme la-

mazi gogona xom ar gvepovna da dagvesva wina rigSi? vnaxoT,

ra Tqva jon stiuart milma am sakiTxTan dakavSirebiT. Se-

uZlia vinmes gamomcemlis dayolieba, rom es werili gazeT-

Si ganvaTavsoT?- ai, albaT ase keTdeboda saqmeebi samoci

wlis win. es yvelaferi gigantur Sromas da did dros moiT-

xovda. da mxolod xangrZlivi brZolis Semdeg, ukiduresi

gaWirvebis gamovliT moaxerxes erTbaSad ocdaaTi aTasi

Page 141: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

141

funtis miReba5. ̀ amitom, cxadia, ar SegviZlia, sakuTar TavsRviniT vasiamovnoT, xoxbebi mivirTvaT da Tavze langar-Semodgmuli msaxurebi gvyavdes. ar SegviZlia, rbili savar-Zlebi SeviZinoT da cal-calke oTaxebi mivceT kaTedriswevrebs~. `komforts mocda mouwevs6~ - romeliRac wigni-dan frazis citirebiT daasrula man.

imis gaazrebam, rom im qalebsac ki, romlebic ganuw-yvetliv Sromobdnen wlebis ganmavlobaSi, ori aTas fun-tze metis mogroveba ar SeeZloT, aramc Tu ocdaaTi aTasfuntze metis, sakuTari sqesis samarcxvino siRatakezeCagvafiqra. ras akeTebdnen Cveni dedebi mTeli cxovrebismanZilze, rom aranairi qonebis datoveba ar SeeZloT Cven-Tvis? cxvirebze ferumarils iyridnen? maRaziebis vitri-nebs aTvalierebdnen? monte karlos mzeze daseirnobdnen?buxris Tavze ramdenime foto ido. meris deda - Tuki es misifoto iyo - drois umetes nawils albaT usaqmod atarebda(mRvdelze iyo gaTxovili da cameti Svili hyavda), magramTuki ase iyo, unda avRniSnoT, rom bednierma da uzrunvel-ma cxovrebam siamovnebis Zalian cota nakvalevi datuovasaxeze. fotodan tanmorCili, moxuci qali Semogvyurebda,kubokruli SaliT, romelzec didi gulsabnevi mouCanda.dawnul skamze ijda da cdilobda, spanielis yuradReba ka-merisaken miemarTa. xalisiani, magram daZabuli gamometyve-leba hqonda, TiTqos SiSobda, ZaRli zustad im momentSimiixedavs, roca naTura ainTebao. warmovidgine, rogoriqneboda yvelaferi, es qali rom saqmosani yofiliyo, xe-

5 “gviTxres, rom 30 000 funti unda moviTxovoT... es ar aris didi Tanxa, TukigaviTvaliswinebT, rom did britaneTSi, irlandiasa da koloniebSi am tipismxolod erTaderTi koleji iqneba, da Tu mxedvelobaSi miviRebT, Tu rogoriiolia veeberTela Tanxebis mizidva vaJTa skolebisaTvis. magram Tu imasacgaviTvaliswinebT, ramdenad cota adamiania msurveli, rom qalebma miiRonganaTleba, es Tanxac kargi monapovaria.” - ledi stiveni, emili devisi dagirtonis koleji. (Lady Stephen, Emily Davies and Girton Collage)

6 TiToeuli peni mSeneblobisaTvis iqna gadadebuli. komforts unda moecada. -r. streCi, “mizezi”. (R. Strachey, The Cause)

Page 142: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

142

lovnuri abreSumis mwarmoebeli gamxdariyo an birJismagnati da orasi an samasi aTasi funti daetovebina fer-nhemisaTvis. am saRamos, albaT, bevrad ukeTesad gavatareb-diT da Cveni saubris Temac sxva rame iqneboda - arqeolo-gia, botanika, anTropologia, fizika, maTematika, astrono-mia, geografia... Tavis droze misis setons, dedamiss dabebias fulis keTebis xelovneba rom SeeswavlaT da isevedaetovebinaT TavianTi fuli CvenTvis, rogorc mamebi dapapebi utovebdnen sakuTari sqesis warmomadgenlebs ka-Tedrebis gasaxsnelad, sazogadoebebis dasaarseblad dastipendiebis dasaniSnad; ara mxolod rigiani sadiligveqneboda xoxbiT da RviniT, aramed SevZlebdiT romelimeliberalur profesias davuflebodiT da Cvens nebaze,uzrunvelad gvecxovra. mkvlevarebi viqnebodiT an mwer-lebi, vixetialebdiT dedamiwis RirsSesaniSnav adgilebSi,sadme, parTenonis kibeebze mivecemodiT fiqrs, an dilisaT saaTze wavidodiT xolme ofisSi da xuTis naxevarzedavbrundebodiT Sin leqsis sawerad. magram misis setonida misnairebi TxuTmeti wlis asakidan saqmeSi rom Cabmu-liyvnen, maSin xom saerTod ar iarsebebda meri? - mTels Cemsmsjelobas es argumenti aqarwylebda. fardebs Sorisoqtombris Rame krTeboda, mSvidi da sasiamovno, yviTelxeebSi gabmuli erTi-ori varskvlaviT. nuTu meris SeeZlo,uari eTqva am saRamoze, iseve rogorc warsulis mogonebeb-ze, (maTi ojaxi didi da bednieri iyo) TamaSebze da bavSvurkinklaobaze SotlandiaSi, romlis qebac arasodes swyinde-ba sufTa haeris da gemrieli namcxvrebis gamo. nuTu amyvelafers gacvlida imaze, rom fernhems ormocdaaTiaTasi an meti funti mieRo kalmis erTi mosmiT? qalTakolejebis uzrunvelyofa Tanadroulad ojaxebis Sekve-casac gulisxmobda. qonebis mogroveba da amave dros ca-meti Svilis aRzrda adamianis Zalebs aRemateba. gamoTvladaviwyeT. jer, bavSvis dabadebamde, misi mucliT tarebiscxra Tvea. Semdeg sami-oTxi Tve Cvilis rZiT kvebas sWir-

Page 143: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

143

deba. amis Semdeg xuTi weli bavSvis TamaS-TamaSiT aRzrdasunda dauTmo. bavSvs, rogorc gamocdileba gviCvenebs, qu-Cas ver miandob. visac ruseTSi, quCaSi velurebiviT mawan-wala bavSvebi unaxavs, amboben rom didi veraferi saxar-bielo suraTia. xalxi imasac ambobs, rom adamianis bunebaZiriTadad erTidan xuT wlamde yalibdeba. misis setoni romfulis keTebiT yofiliyo dakavebuli, bavSvobis ramogonebebi SemogrCeboda? ase Zalian geyvareboda Sotlan-dia, misi buneba da gemrieli namcxvrebi? - meris vkiTxe.Tumca, aseTi SekiTxvebis dasma uazrobaa, radgan maSinsaerTod ar daibadebodi. imaze fiqric sisulelea, Tu ramoxdeboda, misis setons, dedamiss da ufro Soreul winap-rebs rom daegrovebinaT didi qoneba. qalTa kolejisa dabiblioTekis safuZvelSi mainc ver Cadebdnen am yvelafers.pirvel rigSi, maTTvis amdeni fulis Sovna SeuZlebeli iyoda meorec, SesaZlebelic rom yofiliyo, kanoni qalebsuflebas ar aZlevda, yofiliyvnen Tundac sakuTari SromisSedegad naSovni fulis patronebi. saukuneebis ganmavlo-baSi, da jer kidev ormocdarva wlis winaT, yvelaferi qmrissakuTrebad iTvleboda. es kanoni, Tavis mxriv, safuZveliiyo imis, rom misis setoni da misi winapari qalebi birJisa-gan Sors daetovebinaT. gasagebia, rasac fiqrobdnen qalebi- TiToeul penis, romelsac gamovimuSaveb, Cemi qmari waiRebsda sakuTari survilisamebr gankargavs, Tavad gadawyvets,sad ra stipendiebi da sazogadoebebi daaarsos. amitom,fulis Sovna, romc SemeZlos, ar Sedis Cems did interesSi.ukeTesia, Tu am saqmes mTlianad qmars mivandobo.

axla Znelia imaze laparaki, iyo Tu ara moxuci qalba-toni, romelic spaniels Sehyurebda, raimeSi damnaSave.faqti isaa, rom ama Tu im mizezTa gamo, Cvenma dedebma Zali-an cudad gaarTves Tavi sakuTar cxovrebas. dRes amis gamoiZulebulebi viyaviT `komfortisaTvis~ erTi penic ardagvexarja. sakuTar Tavs ver mivcemdiT uflebas, gvqono-

Page 144: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

144

da xoxobi da Rvino, sigarebi, sapatio bilikebi, biblioTe-kebi. carieli miwidan carieli kedlebis amoSeneba iyoyvelaze meti, rac SegveZlo.

saubars sarkmelTan ganvagrZobdiT. gadavyurebdiTCvens qvemoT gaSlili qalaqis sasaxleebsa da koSkebsSemodgomis mTvarian RameSi. ZvelisZveli qvebi qaTqaTeb-dnen. goneba kvlav wignebis saunjes gadaswvda, am kedlebSirom inaxeboda; didgvarovnebis portretebs, farTodarbazebSi rom gamoekidaT, moxatul sarkmlebs, iatakzeucnaur rkalebsa da naxevarmTvareebs rom aCenda, memori-alur dafebsa da maTze amokveTil warwerebs, Sadrevnebsada balaxs, carieli ezoebisken gamaval wynar oTaxebs. da(momiteveT es fiqri) vfiqrobdi kvamlis warmtac surnel-zec , sasmelze, Rrma savarZlebze, rbil xaliCebze: im daxve-wilobaze, sifaqizesa da Rirsebaze, fufunebis memkvidre-ebi rom arian, - memkvidreebi sakuTari adgilis da sivrcis.ra Tqma unda, Cvenma dedebma am yvelafris gareSe dagvtoves- Cvenma dedebma, romlebmac ocdaaTi aTasi funti ZlivsSeakowiwes; romlebmac samagierod camet-cameti bavSvigauCines sent endriusis eklesiis mRvdlebs.

sastumroSi dabrunebisasac, bnel quCebSi fiqrs gan-vagrZobdi. fiqrs imaze, Tu ratom ar hqonda misis setonsfuli; imaze, Tu ra gavlenas axdens gonebaze siRatake dara gavlenas axdens simdidre. gamaxsenda is ucnauri, mxreb-ze bewvmoxveuli moxucebi, diliT rom vnaxe. gamaxsendaxumroba, - stvenisas profesorebi Tavqudmoglejilebigarbiano; gamaxsenda orRanis mquxare xma taZarSi da Cemscxvirwin moketili biblioTekis kari. mivdiodi da vfiq-robdi, Tu rogori usiamovnoa, kars rom mogiketaven, daSevecade warmomedgina, rom, albaT, SigniT gamoketvauaresia. vfiqrobdi erTi sqesis usafrTxoebasa da fu-funebaze da meore sqesis siRatakesa da daucvelobaze;

Page 145: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

145

tradiciis rolze da mwerlis gonebis tradiciebisaTvisdaumorCileblobaze. bolos gadavwyvite, rom dro iyo,dRis mTeli Cemi fiqrebis aur-zauri, msjelobebi daSTabeWdilebebi, brazi da Rimili - damekeca, damelagebina,gonebis kuTxeSi mimewyo. aTasobiT varskvlavi cimcimebdacis lurj udabnoSi. maT idumal sazogadoebasTan martodarCenils vgavdi. adamianebs eZinaT - morCilad, horizon-talurad, gaunZrevlad. oqsbrijis quCebSi sulieri arWaWanebda. sastumros karic ki uxilavma xelma gamiRo.morigec wasuli damxvda, ise gviani iyo. Cemi oTaxisakensakuTar Tavs Tavad gavuZexi.

2.axla sxva scenas dagixatavT. foTolcvena amjerad

oqsbrijis nacvlad londonSi grZeldeba. warmoidgineToTaxi, aTasobiT sxva oTaxis msgavsi, romlis sarkmelic fexiTmosiaruleTa qudebs, furgonebs, avtomobilebs da mopir-dapire sarkmlebs gadayurebs; da warmoidgineT am oTaxSi -magida, zed ki carieli furceli, romelzec msxvili asoebiTmxolod ramdenime sityvaa gamoyvanili: `qali da mxatvruliliteratura~. am oTaxidan, oqsbrijis sadilisa da vaxSmisSemdeg, amjerad britaneTis muzeumisaken gagiZRvebiT. minda,oqsbrijidan gamoyolili STabeWdilebebi maqsimaluraddavwuro; yvelaferi subieqturi da SemTxveviTi movicilo;davide sufTa siTxemde, WeSmaritebis wminda zeTamde.oqsbrijSi vizitma, iqaurma sadilma da vaxSamma kiTxvebiskorianteli daayena: ratom svamdnen mamakacebi Rvinos daqalebi wyals? ratomaa erTi sqesi ase mdidari da meoreRataki? ra gavlenas axdens siRaribe mxatvrul literatu-raze? ra pirobebia saWiro xelovnebis nimuSis Sesaqmnelad? -uTvalavi kiTxva daibada Tanadroulad. magram Cven pasuxebigvWirdeba da ara SekiTxvebi. pasuxebis povna ki mxolodsakiTxSi ganswavluli, zedapiruli crurwmenebisagan

Page 146: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

146

Tavisufali xalxis yurisgdebiT SeiZleba; maTi mosmeniT,visma azrebmac Tavi daaRwia uZvlo enas da impulsur sxeuls,da vinc seriozuli kvlevebis Sedegad dawera wignebi,romlebis povnac albaT yvelaze iolad britaneTis muzeumSiaSesaZlebeli. Tu muzeumis Taroebze ara, sxvagan sad SemiZliaWeSmaritebis povna? - swored es vuTxari sakuTar Tavs da ubiswignaki da fanqari movimarjve.

ase rom, mizandasaxuli, imediTa da cnobiswadiliTsavse gavudeqi gzas WeSmaritebis saZebnelad. ar wvimda,magram nacrisferi dRe iyo. muzeumis mimdebare quCebi savseiyo naxSiris sawyobebiT, saidanac uwyvet nakadadezidebodnen naxSiriT savse tomrebs. asfaltze TokiT Sek-ruli yuTebiT mZimed datvirTuli etlebi dagruxunob-dnen. albaT im Sveicarieli an italieli ojaxebis gardero-bebi gadahqondaT, romlebic am sezonze blumsberis pansio-nebisaken miiCqarian xolme gamosazamTreblad. CaxleCil-xmiani kacebi quCebSi mcenareebiT savse urikebs daagoreb-dnen. zogi yviroda, zogi mReroda. londoni saamqrosaviTiyo. dazgasaviT. Cven, yvelas, win da ukan gveweoda Tavis sadafonze sxvadasxvanairi ornamentebis gamosayvanad. britane-Tis muzeumic am saamqros erT-erTi ganyofileba iyo.bzriala karis gavliT uzarmazari gumbaTis qveS aRmovCndi.rogorRac, Tavi ise vigrZeni, TiTqos axal fiqrad Cavisaxegigantur SublSi, romelsac cnobili saxelebis warwerebididebuli SaravandediviT Semovleboda. kuTxesTan mivedi,carieli furclebi aviRe, katalogi gadavSale..... da aq xuTiwertiliT unda gamovxato gaocebisa da gaSeSebis momdevnoxuTi wuTi. miaxloebiT mainc Tu warmogidgeniaT, weliwadSiramdeni wigni iwereba qalebis Sesaxeb? Tu gamoicnobT,maTgan ramdenia mamakacis mier dawerili? Tu icodiT, romTurme yvelaze ufro saintereso cxoveli xarT samyaroSi?ai, aq videqi ubis wignakiTa da fanqriT xelSi. vapirebdimTeli dila kiTxvaSi gametarebina, im imediT, rom dRis

Page 147: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

147

bolos WeSmariteba ukve qaRaldze meqneboda gadatanili.magram amden wigns Soris gamomwyvdeuli, albaT spiloebisjogi unda vyofiliyavi, an uTvalavsaceciani obobebisgundi, rom yvela gzas gavwvdomodi, Tvali yvelafrisTvisgadamevlo. foladis klanWebi da niskarti unda mqonoda,rom WeSmaritebis gulisgulSi ki ara, qerqSi mainc CameRwia.rogor SevZleb furclebis mTels am grovaSi CakargulisimarTlis pawawina marcvlis povnas? - vkiTxe Cems TavsSeSfoTebulma da saTaurebis grZel sias Cavayole Tvali.am wignebis mxolod saxelebic ki uTvalav fiqrs miRviZebda.sqesi da misi buneba, wesiT, eqimebsa da bilogebs undaizidavdes; magram CemTvis gasaocari da rTulad asaxsneliaRmoCnda is faqti, rom mdedrobiTi sqesi aseTi warmatebiTizidavs eseistebs, romanistebs, axalgazrda magistrebs damaTac, visac araviTari samecniero xarisxi ara aqvT; izidavszogadad mamakacebs, romlebsac am sakiTxTan dakavSirebiTkvalifikacia ar gaaCniaT; yvelafers rom Tavi davaneboT,mdedrobiT sqessac ki ar ganekuTvnebian. Tumca am wignebi-dan zogierTi araseriozuli da iumoristuli iyo, maTiumravlesoba seriozuli da ufro metic, didaqtikurixasiaTis aRmoCnda. saTaurebis wakiTxvac ki sakmarisi iyo,rom Tvalwin damdgomoda tribunaze gamosuli uTvalaviskolis maswavlebeli da sasuliero piri, TavianTi uSede-go qadagebebiT, veranairad rom ver etevian mocemul sakiT-xze msjelobisaTvis gamoyofil erTsaaTian limitSi. aso-bgera m-ze Camoweril saxelebs gadavxede - moqadageTa siamxolod mamrobiTi sqesiT Semoifargleboda. isicaRmovaCine, rom qalebi ar weren wignebs mamakacebis Sesaxeb.da am faqtma garkveulwilad, Sveba momgvara. radgan Tu jerim yvelafris wakiTxva momiwevda, rasac mamakacebi qalebisSesaxeb werdnen, xolo Semdeg imis, rasac qalebi werdnenmamakacebis Sesaxeb, aloe, as weliwadSi mxolod erTxel romyvavilobs, albaT, orjer moaswrebda ayvavebas, vidre mefanqris furcelze dadebas SevZlebdi. amitom, zereled

Page 148: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

148

avarCie daaxloebiT 10-12 tomi, romelic xelSi momxvda;qviTrebi mavTulis langarze davalage da registracias da-velode WeSmaritebis wminda zeTis sxva mZebnelTa gverdiT.

ra SeiZleboda yofiliyo amxela gansxvavebebis mizezi?- vfiqrobdi da fanqriT borblebi gamomyavda britaneligadasaxadebis gadamxdelTa fuliT SeZenil cariel fur-clebze, romlebsac biblioTeka Tavis stumrebs wesisa-mebr, ufro seriozuli miznebisaTvis sTavazobs. Tu amkatalogis mixedviT vimsjelebT, ratom ainteresebTmamakacebs qalebi imaze bevrad ufro metad, vidre qalebsainteresebT mamakacebi? CemTvis es Zalian ucnauri faqtiiyo. Sevecade warmomedgina im mamakacebis cxovreba, rom-lebic qalebis Sesaxeb werdnen am wignebs. netav axalgaz-rdebi iyvnen Tu moxucebi, colianebi Tu ucoloebi, cxvir-gawiTlebulebi Tu kuzianebi? rogorRac, sasiamovnoiqneboda imis codna, rom amxela yuradRebis obieqti zoga-dad xar da ara mxolod uSnoebis an xelomocarulebismxridan. ai, aseTi qarafSuta fiqrebi mitrialebda TavSi,vidre Cems win, magidaze wignebis mTa ar aRimarTa. aqedandaiwyo mTeli gansacdeli. oqsbrijSi saTanado unar-Cvevebs dauflebul studentebs, albaT, gaaCniaT saWiromeTodebi, raTa mTavar kiTxvebze koncentracia moaxdinonda es kiTxvebi ise damwyemson swori pasuxisaken, rogorccxvari - bagisaken. Cems gverdiT mjdom students gavxede,romelic raRacas iwerda samecniero cnobaridan. etyobo-da, rom darwmunebuli iyo imaSi, rasac akeTebda; daaxlo-ebiT yovel aT wuTSi erTxel xmadabla Caibuxunebda xolmeTviTkmayofili. aSkara iyo, axerxebda minarevebidan sufTaoqros gamodnobas. magram Tuki samwuxarod, universitetSiar gawrTvnilxar, kiTxvebis bagaSi Sedenis nacvlad, SeSine-bul farasaviT aqeT-iqiT gafantuli azrebi SegrCeba, rom-lebsac mwevrebis mTeli xrova amaod dasdevs. profeso-rebi, skolis maswavleblebi, sociologebi, sasuliero

Page 149: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

149

pirebi, romanistebi, eseistebi, Jurnalistebi, ubralodmamakacebi, romelTac araviTari kvalifikacia am saqmeSiar gaaCndaT da mdedrobiT sqessac ki ar ekuTvnodnen, imdenxans dasdevdnen Cems ubralo, erTaderT SekiTxvas - Turatom arian qalebi Ratakebi, - vidre es erTi SekiTxvaormocdaaTad ar iqca; da mere ormocdaaTi kiTxva erTba-Sad Seaskda mdinaris Sua dinebas da sxvadasxva mxaresgaitaca fiqris nakadi. Cemi ubis wignakis yvela furceliSeniSvnebiT aWrelda. imisTvis, rom agiRweroT, Tu rasagonebelSi viyavi im dros Cavardnili, ramdenime CanawerswagikiTxavT. manamde getyviT, rom furcels saTaurad`qalebi da siRatake~ ewera, magram am saTauris qveS ai esiyo Camowerili:

Sua saukuneebis mdgomareoba,fijis kunZulebis wes-Cveulebebi,mdedrobiTi RvTaebebi,moraluri TvalsazrisiT ufro sustebi, idealizmi,meti keTilgoniereba,samxreT zRvis kunZulebi, sqesobrivi simwifis asaki,fizikuri mimzidveloba,msxverplad Sewirvis Cveuleba,tvinis mcire zoma,ufro Rrma qvecnobieri,sxeulze naklebi Tma,gonebrivi, moraluri da fizikuri arasrulfasovneba,bavSvebis siyvaruli,sicocxlis meti xangrZlivoba,sustad ganviTarebuli kunTebis sistema,Zlieri grZnobebi,pativmoyvareoba,ganaTlebisadmi damokidebuleba,Seqspiris azri,lord binkerhedis azri,

Page 150: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

150

din inges azri,la bruieris azri,doqtor jonsonis azri,mister oskar brauningis azri....

aq haeri Cavylape da damatebiT mivawere, amjerad fur-clis velze: `ratom wers samuel batleri `Wkviani kacebiarasodes amboben Tu ra azris arian qalebze~? - maSin iqnebWkviani mamakacebi sxva sakiTxebTan dakavSirebiTac dumilsamjobineben.~ magram me Cems kiTxvaze pasuxis Zebnas ganvag-rZobdi. skamis sazurges miveydreni da uzarmazar gumbaTsavxede, rogorc Subls, romelSic am droisTvis ukve sul-mTlad aburduli fiqri viyavi. yvelaze damabneveli isaa,rom rogorc Cans, Wkviani mamakacebi arasodes fiqroben er-Tsa da imaves qalebis Sesaxeb. ai, magaliTad, popi wers:

qalebis umravlesobas pirovnuloba ar gaaCnia.

da aqvea la bruieri:

Les femmes sont extrêmes, elles sont meilleures ou pires que les hommes…(qalebs ukiduresoba axasiaTebT. mamakacebTan Seda-

rebiT zogi maTgani srulqmnilia, zogi ki ubadruki)

Tanamedrove moazrovneTa Sexedulebebi savsea pirda-piri winaaRmdegobebiT: SeuZliaT Tu ara qalebs swavla?napoleoni fqirobda, rom ar SeuZliaT. doqtori jonsonipiriqiT fiqrobda7. aqvT Tu ara qalebs suli? zogierTi ve-luri tomebi Tvlidnen, rom ara aqvT. sxvebi, piriqiT, fiq-

7 “mamakacebma ician, rom qalebi maT aRematebian. amitomac yvelaze sustebs anyvelaze umecrebs irCeven. ase rom ar fiqrobdnen, arasodes SeeSindebodaTqalebisaTvis ganaTlebis micemis.” - sqesebTan mimarTebaSi mec ase vfiqrobdi,magram miWirda imis aRiareba, rom man es yvelaferi sruli seriozulobiT Tqva’- bosueli, “hebridebze mogzaurobis Canawerebi” (Boswell, The Journal of a Tour Tothe Hebrides)

Page 151: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

151

roben rom qalebi naxevrad RvTaebrivebi arian da Sesaba-misad, Tayvans scemen maT8. zogierTi Wkuis kolofi miiC-nevs, rom qalebis tvini futuroa; sxvebi fiqroben, rom ma-Ti cnobiereba ufro Rrmaa. goeTe maT pativs scemda; muso-linis sZulda isini. mTels Cems mier wakiTxul masalaSi Can-da, rom mamakacebi gamudmebiT fiqrobdnen qalebze da fiq-robdnen sxvadasxvanairad. SeuZlebeli iyo am yvelafris-Tvis Tavis da bolos povna, - gavifiqre bolos da SuriTgavxede Cems mezobels, romelic Zalian sufTad - a) b) da g)punqtebad yofda Tavis Canawers, maSin roca Cemi ubis wig-naki sulmTlad gadaijRabna erTmaneTis sawiinaaRmdegoazrebis ulazaTo SemoklebebiT. damRleli, sasowarmkve-Ti, damamcirebelic ki iyo es yvelaferi. simarTle TiTebsSoris misxlteboda – wveTi-wveT, mTlianad.

gavifiqre, rom ase xelcarieli Sin Tu wavidodi, mniS-vnelovans verafers Sevmatebdi Cems kvlevas qalebisa daliteraturis Sesaxeb. imas xom ar davwerdi, rom qalebsmamakacebze naklebi Tma aqvT sxeulze, an imas, rom sqesob-rivi simwifis asaki samxreTis zRvis kunZulebze cxra we-lia; Tu oTxmocdaaTi? - ukve iseTi aCxa-baCxa gaxda Cemixelnaweri, rom wakiTxva Tavadac ki gamiWirda. namdviladsamarcxvino iyo, rom mTeli dilis Sromis Sedegad araferimniSvnelovani, araferi yuradRebis Rirsi ar gamaCnda. daTu ar SemeZlo warsulSi q-s Sesaxeb WeSmaritebis povna (na-werSi q-d Sevamokle qali), am q-s Sesaxeb an momavalSi raazri hqonda fiqrs? mTlianad drois kargvas gavda am uTva-lavi ganaTlebuli jentlmenis naazrevis kiTxva, qalis fe-nomens rom yvelaferTan kavSirSi ase dawvrilebiT ganixi-lavdnen - politikasTan, bavSvebTan, xelfasebTan, moral-Tan.... ukeTesi iqneboda, maTi wignebi arc gadameSala.

8 “Zvel germanelebs sjerodaT, rom qalebSi raRac wminda iyo, da Sesabamisad,maT winaswarmetyvelebad miiCnevdnen.” - frazeri, “oqros rto” (Frazer, GoldenBough)

Page 152: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

152

magram, vidre fiqrs ganvagrZobdi, qvecnobierad,mTels am apaTiasa da sasowarkveTaSi, im adgilas, sadac Cemimezoblis msgavsad, CanawerisaTvis daskvna unda mimewera,aRmovaCine, rom raRacas vxatavdi. ufro swored, viRacissaxes da tans vxatavdi. es profesor fon iqsis saxe da taniiyo, romelic Tavisi monumenturi Sromis weras Sesdgomo-da saTauriT `mdedrobiTi sqesis gonebrivi, moraluri dafizikuri arasrulfasovneba~. Cem mier daxatuli kaci ariyo mimzidveli: masiuri aRnagoba hqonda, zedmetad ganie-ri yba da kontrastulad wvrili Tvalebi; saxe Warxali-viT wamoswiTleboda. misi gamometyveleba ambobda, rom ra-Rac Zlieri emociis qveS muSaobda. warmovidgine, am emo-ciam rogor aiZula qaRaldisTvis ise daertya kalmis wve-ti, TiTqos werisas romeliRac Sxamian mwers klavda. masSemdegac ki, roca am mwers ukve suli gaafrTxobina, kaciver dakmayofilda; Tavisi kalmiT kvlav mweris kvlas ga-nagrZobda da xangrZlivi procesis Semdegac risxvisa da ga-Rizianebis kvali aCnda saxeze. davxede Cems naxats da sa-kuTar Tavs CavekiTxe - iqneb es yvelaferi misi colis bra-lia? iqneb im qals vinme kavaleriis oficeri uyvarda? iqnebis kavaleriis oficeri tanadi, moxdenili da Zvirfasmun-diriani iyo? an iqneb, Tu froidis Teorias gamoviyenebT,am kacs jer kidev pataraobaSi, WoWialaSi myofs dascinodaromelime lamazi gogona? radgan Tavis WoWialaSic ki esprofesori, Cemi azriT, ar SeiZleboda mimzidveli bavSviyofiliyo. rac ar unda yofiliyo amis mizezi, profesorsaSkarad Zalian gabrazebuli da uSno gamometyveleba hqon-da Cems eskizSi. da ai, aseTi ijda da werda Tavis wigns qa-lebis gonebrivi, moraluri da fizikuri arasrulfasov-nebis Sesaxeb. es naxati Cemi unayofod Cavlili wera-kiT-xvis sruliad usargeblo dasasruli iyo. magram zogjerxom swored aseTi modunebis, sakuTari fantaziebis miyo-lis momentebSi xdeba, rom CaZiruli WeSmariteba zedapir-ze amodis uceb. roca Cems ubis wignaks davyurebdi, fsiqo-

Page 153: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

153

logiaSi gamoyenebulma elementarulma principma (fsiqo-analizad rom ar Sevracxo) mikarnaxa, rom gabrazebuliprofesoris eskizi Tavad gabrazebuli adamianis mier iyodaxatuli. rogorc Cans, vidre fiqrebSi viyavi wasuli, swo-red risxvam CabRuja Cemi fanqari. magram am risxvas ra un-doda CemTan? interesi, dabneva, gaoceba, mobezreba - yvelaes emocia SemeZlo iolad amomecno sakuTar TavSi da maT-Tvis saxelebic damerqmia, vidre erTmaneTs enacvlebodnenmTeli dilis ganmavlobaSi. nuTu mTeli am drois manZilzemaT Soris malulad dasrialebda risxva - es Savi gveli?diax, - mipasuxa eskizma, - risxva sul aqve iyo. da Seucdom-lad mimiTiTa erT konkretul wignze, erT konkretul fra-zaze, romelmac demoni gaaRviZa: es iyo profesoris gan-cxadeba qalebis gonebrivi, moraluri da fizikuri ara-srulfasovnebis Sesaxeb. guli SemekumSa. loyebi amewva. wa-movenTe. Tumca, am faqtSi arc araferi iyo gansakuTrebu-li. yovlad Cveulebrivi, martivi emociaa. aravis moewone-ba uTxran, rom is bunebrivad arasrulfasovania nebismierqondriskacTan SedarebiT. Cems gverdiT mjdom studentsgadavxede - xrotiniT sunTqavda, mza yelsaxvevi ekeTa daori kviris gauparsavi iyo. rogori sisulelec ar unda iyoses yvelaferi, nebismier adamians gaaCnia pativmoyvareoba.es ubralod, adamianuri bunebaa - gavifiqre da borblebisxatva daviwye gabrazebuli profesoris saxeze, vidre cec-xlwakidebul buCqs ar daemsgavsa, Tu aalebul kometas, -najRabns, raime adamianurTan yovelgvari msgavsebisa da Si-naarsis gareSe. axla profesori sxva aRaraferi iyo, Tu arasarevelas cecxlwakidebuli gorgali hamfsted hizis go-rakze. ase uceb ganvmarte sakuTari gabrazeba da boloc mo-vuRe; magram cnobismoyvareoba damrCa. TviTon profesorisrisxva riTi aixsneba? zogadad, mamakacebi ratom iyvnen gab-razebulebi? arada, aSkarad iyvnen. roca am wignebis mierCemze datovebuli STabeWdilebebis gaanalizeba daviwye,aRmovaCine raRac cecxlovani elementi, bevrnairi formiT

Page 154: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

154

gamoxatuli: satiriT, ganwyobilebiT, intonaciebiT;elementi, romelsac xSirad waawydebodiT am teqstebSi,magram maSinve ver amoicnobdiT, radgan bevr sxvadasxvanairemociaSi iyo Sezavebuli. misi ucnauri efeqtebidan gamom-dinare Tu vimsjelebT, es iyo SeniRbuli da kompleqsuririsxva, da ara pirdapiri da gaxsnili.

Cems win daxvavebul wignebis grovas Tvali kidev er-Txel gadavavle da sabolood davaskveni, rom Cemi miznebi-saTvis yovlad gamousadegari iyo es yvelaferi. mecnieru-lad iyo gamoudegari, Torem zogadad - savse iyo instruq-ciebiT, saintereso momentebiT, ucnauri faqtebiTac kifijis kunZulebis macxovrebelTa Sesaxeb. ubralod, esyvelaferi dawerili iyo emociis wiTel Suqze da ara WeS-maritebis TeTr Suqze. amitomac, ubralod, yvela maTganiunda dabruneboda sakuTar Taros, uzarmazari fiWis saku-Tar ujreds, me ki gza ganmegrZo. erTaderTi, rac mTeli imdilis Ziebis Sedegad movinadire, `risxvis elementi~ iyo.profesori (yvela erTi saxelis qveS SevaquCe)- ganrisxebu-li iyo. magram ratom? - isev amas vekiTxebodi sakuTar Tavs,rodesac wignebi Cavabare, muzeumidan gamovedi da sadili-saTvis Sesaferisi adgilis mosaZebnad gaveSure. `ra arisnamdvili buneba imis, rasac am wuTSi me risxvas vuwodeb?~- britaneTis muzeumTan axlos, patara restoranSi mTelisadilis ganmavlobaSi am gamocanas Cavkirkitebdi. viRacas,vinc Cemamde isadila, skamze saRamos gazeTis gamoSvebadaetovebina; sadilis molodinSi aviRe da statiebis sa-Taurebs gadavxede. mTels gverdze msxvili asoebismaqmanebi misrialebda: viRacas Zalian didi qoneba uSovniasamxreT afrikaSi. ufro wvrili maqmanebi gvamcnobda, romser ostin Cemberleni JenevaSi imyofeboda; kidev, romsxvenSi xorcis saCexi najaxi ipovnes zed adamianis TmiT;rom batonma mosamarTlem ganqorwinebis procesebze qalTausircxvilobis Sesaxeb gaakeTa komentari... qaRaldze sxva

Page 155: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

155

patar-patara axali ambebic iyo gabneuli: `kinomsaxiobiqali kaliforniaSi didebis mwvervalidan daeSva da misimomavali kariera eWvqveSaa~. `momaval dReebSi nislianiamindi iqneba~. gavifiqre, rom am planetis yvelaze ufromoklevadiani stumaric ki, romelic am gazeTs aiRebdaxelSi, fragmentuli informaciebiTac iolad daaskvnida- inglisi patriarqaluri mmarTvelobis qveSaa. yvelagonebasaRi amoicnobda profesoris dominirebas. Zalauf-lebac misi iyo, fulic da gavlenac; gazeTis mesakuTrecis iyo, misi gamomcemelic da gamomcemlis TanaSemwec,sagareo saqmeTa ministric da mosamarTlec, kriketismoTamaSec da sadoRe cxenebis da iaxtebis mflobelic. isiyo kompaniis direqtori, romelic Tavis meanabreebs orasprocents uxdida; is utovebda milionobiT funts qvel-moqmedebas da kolejebs, romlebsac aseve Tavad ganagebda.man datova kinovarskvlavi umuSevari. is gadawyvets,ekuTvnis Tu ara najaxze aRmoCenili Tmis Reri adamians;isaa, vinc gaamarTlebs an gaamtyunebs damnaSaves; vincCamoaxrCobs mkvlels, an cocxals gauSvebs mas. nislisgamoklebiT, rogorc Cans, is yvelafers akontrolebda; damainc gabrazebuli iyo. sando niSniT vicodi, rom gabra-zebuli iyo, radgan mas Semdeg, rac mis mier qalebis Sesaxebdawerili wignebi gadavikiTxe, nawerze metad TviTon maszevfiqrobdi. rodesac mokamaTe mSvidad gTavazobs Tavis ar-gumentebs, is mxolod argumentebze fiqrobs; da mkiTxve-lic mxolod argumentebzea koncentrirebuli. masac rommSvidad daewera qalebis Sesaxeb, gamoeyenebina utyuarimtkicebulebebi sakuTari msjelobis dasasabuTeblad daar SemCneoda, rom maincdamainc konkretuli efeqtismiRwevas cdilobda, maSin arc mkiTxveli gaRiziandeboda.iseve miviRebdi mis mier moyvanil faqtebs, rogorc imas,rom muxudos marcvali mwvanea da kanaris Citi yviTeli.asea da ase iyos - vityodi mSvidad. magram axla mec gabraze-buli viyavi, radgan is iyo gabrazebuli. Tumca, yovlad

Page 156: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

156

absurduli swored is Canda, rom mTeli am Zalauflebismqone kaci SeiZleboda gabrazebuli yofiliyo qalze. aniqneb gabrazeba, rogorRac, Zalauflebis Tanmxlebi emo-ciaa? magaliTad, mdidari adamianebi xSirad gabrazebu-lebi arian, radgan eWvi aqvT, rom Raribebs maTi qonebisdasakuTreba surT. profesorebi, Tu patriarqebi, racalbaT zusti saxeli iqneba maTTvis, SeiZleba, nawilobrivam mizezis gamoc arian gabrazebulebi, magram nawilobriv,albaT, sxva mizezis gamoc, romelic zedapirze naklebSesamCnevia. an, SeiZleba, isini sulac ar iyvnen ̀ gabrazebu-lebi~. isini xom Zalian xSirad aRmerTebdnen qalebs,sakuTar Tavs uZRvnidnen ojaxs, sanimuSoni iyvnen piradurTierTobebSi. SeiZleba, rodesac profesori daJinebiTacxadebda qalebis arasrulfasovnebis Sesaxeb, maTi ara-srulfasovnebiT arc iyo imdenad Sewuxebuli, ramdenadacsakuTari aRmatebulebiT. iqneb swored am ̀ aRmatebulebas~icavda aseTi gacxarebiT da gadametebuli xazgasmiT, rad-gan es misTvis uZvirfasesi saganZuri iyo. cxovreba orivesqesisaTvis (gavxede wyvils, trotuarze rom midiodnenmxardamxar) - mZime, sastiki, gamudmebuli brZolaa, romel-sac giganturi gambedaoba da Zala sWirdeba. albaT yvelazemetad, iluziebiT savse iseTi arsebebisaTvis, rogorebicCven varT, es yvelaferi sakuTari Tavis rwmenas moiTxovs.sakuTari Tavis rwmenis gareSe akvnis bavSvebs vgavarT. darogor unda SeviZinoT es umniSvnelovanesi Tviseba yvela-ze swrafi gziT? albaT sakuTari Tavis darwmunebiT, romsxva adamianebi CvenTan SedarebiT arasrulfasovnebiarian; rom Cven gagvaCnia raRac bunebrivi aRmatebuleba -es SeiZleba iyos simdidre, tituli, swori cxviri an cno-bili mxatvris mier Sesrulebuli babuas portreti; sulerTia, ra, - adamianuri warmosaxvis paTetiurobas xom saz-Rvrebi ar gaaCnia. amitomac, patriarqisaTvis, romelsacsurs daipyros da imbrZaneblos, uzarmazari mniSvnelobaaqvs imis SegrZnebas, rom adamianTa didi nawili, naxevari

Page 157: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

157

kacobrioba, bunebrivad arasrulqmnilia masTan Sedare-biT. es misi Zalauflebis erT-erTi mTavari wyaroc kia.msjelobaSi es yvelaferi TiTqos martivad lagdeba, magrammodiT axla, praqtikul magaliTebzec vifiqroT. Seveca-doT, Cveni daskvnebis meSveobiT amovxsnaT zogierTi isfsiqologiuri gamocana, yoveldRiur cxovrebaSi romvxvdebiT. magaliTad, Cemi aRSfoTeba, roca ramdenime dRiswin z-m, Cems nacnobTa Soris yvelaze humanurma da Tavmda-balma adamianma, rebeka uestis romeliRac wigni aiRo xelSida erTi abzacis wakiTxvis Semdeg wamoiZaxa: `pirwavar-dnili feministi! es qali ambobs, rom kacebi snobebi arian!~.CemTvis gasaocari iyo es wamoZaxili. ver gavige, ratom iyomis uesti pirwavardnili feministi mxolod imitom, romsimarTlesTan axlos mdgari, Tu ara yovlad WeSmariti,gancxadeba gaakeTa meore sqesis Sesaxeb? - CemTvis es ubra-lod, z-s daWrili pativmoyvareobis wamoZaxili iyo; pro-testi misi TviTrwmenis Seryevis winaaRmdeg. qalebi sauku-neebis ganmavlobaSi im magiuri sarkeebis rols asruleb-dnen, romlebSic mamakacebi bunebrivze orjer ufromaRlebi Candnen. am magiuri Zalis gareSe dedamiwa albaTdRemde gauvali WaobebiTa da junglebiT iqneboda dafa-ruli; aranairi mematiane ar gviambobda kacobriobis ome-bisa da maTSi sagmiro ambebis Sesaxeb. Zvlebze irmis kontu-rebis gamoyvanas Tu movaxerxebdiT dRemde da priala qvebsTu gavcvlidiT cxvris tyavSi, an sxva ubralo ornamen-tebSi, rasac Cveni upretenzio gemovneba gawvdeboda.zekacebi da bedis rCeulebi ar iarsebebdnen. mefe da kaize-ri arasodes atarebdnen gvirgvinebs da arc arasodesdakargavdnen maT. sxva ra gamoyenebac ar unda hqondeTcivilizirebul sazogadoebebSi, sarkeebi yvela gansakuT-rebuli, sagmiro qmedebis wyaroa. ai, amis gamoa, rom orive,napoleoni da musolini ase kategoriulad acxadebenqalebis arasrulfasovnebis Sesaxeb, radgan Tu isini ariqnebian arasrulfasovnebi, Tavadac Sewyveten simaRleSi

Page 158: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

158

matebas. nawilobriv amiT aixsneba is, rom qalebi ase mniSvne-lovnebi arian mamakacebisaTvis. da amiT aixsneba isic, Turatom kargaven mamakacebi mosvenebas qalebis kritikis qveS;qalisTvis xom SeuZlebelia pirdapir miuTiTos maT - es wignicudia, is naxati arafrad varga, da udidesi tkivili da risxvaar gamoiwvios maTSi; gacilebiT ufro meti tkivili da risxva,vidre mamakacebSi igive kritika gamoiwvevda meore mamakacismxridan. radgan, roca qali simarTlis Tqmas iwyebs, sarkeSimamakacis silueti pataravdeba; mcirdeba mamakacis ZalaarsebobisaTvis brZolaSi. TviTrwmenis gareSe misTvisrTuli xdeba miiRos gadawyvetilebebi, daipyros axaliteritoriebi, kanonebi Seqmnas, wignebi weros, moikazmos dagrZeli sityvebi warmoTqvas banketebze. mas sWirdebasarkeebi garSemo, sauzmesa da sadilebze, rom sakuTari Tavisul mcire, orjer ufro maRali dainaxos imaze, vidre issinamdvileSia... -vfiqrobdi, finjanSi yavas vurevdi dadrodadro quCaSi mosiaruleebs gavyurebdi. sarkis anarekliumniSvnelovanesia, radgan is sicocxlisunarianobasmuxtavs; nervul sistemas aZlevs stimuls. sarke rom waarTva,mamakaci SeiZleba daiRupos, rogorc narkomani, romelsackokaini moaklda. es jadoqruli iluziaa, - vfiqrobdi dasarkmlidan vicqirebodi, - rac am trotuarze adamianebisnaxevars Tav-TavianTi samsaxurebisaken eweva. dilaobiT amsasiamovno muxtis wyalobiTaa, qudebs rom ixuraven daqurTukebs icvamen. yovel axal dRes Tavdajerebulebiiwyeben, im SemarTebiT, rom maT mouTmenlad moelian missmitis Cais wveulebaze; da roca oTaxSi abijeben, sakuTarTavebs eubnebian, rom am oTaxSi myofTa naxevars maincaRematebian; da amitomac, ar uWirT ilaparakon im Tavdaje-rebiT, im TviTrwmeniT, romliTac odiTgan, ase TviTneburadwarmarTavdnen Cvens sazogadoebriv cxovrebas.

aseTi msjelobiT Semqonda wvlili meore sqesis fsiqo-logiis saxifaTo da momajadoebel kvlevaSi (rac, albaT,

Page 159: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

159

saintereso saqmianobaa, Tuki weliwadSi xuTasi funti gaqvTsakuTari Semosavali), rodesac sadilis angariSi momitanes.xuTi Silingi da cxra pensi unda gadamexada. oficiantsaTSilingiani banknoti miveci da is xurdis mosatanadwavida. safuleSi kidev medo aTSilingiani; SevniSne, radganjer kidev sunTqvas mikravs imis gaazreba, rom safuleavtomaturad mawvdis aTSilingianebs. gavxsni da fulicaqaa. sazogadoeba mamaragebs wiwiliT da yaviT, loginiT dasacxovrebliT, da amis sanacvlod mTxovs im qaRaldebisgarkveul raodenobas, romelic mamidaCemma damitova imerTaderTi mizezis gamo, rom mis saxels vatareb.

getyviT, rom mamidaCemi, meri betoni cxenidan gadmo-vardnisas daiRupa bombeiSi seirnobis dros. cnobam Cemimemkvidreobis Sesaxeb daaxloebiT im dros moaRwia, rode-sac qalebisaTvis arCevnebSi xmis micemis uflebis Sesaxebkanoni gamovida. erT Rames Cems safosto yuTSi advokatiswerili Cavarda da rodesac es werili gavxseni, aRmovaCine,rom Turme mamidaCemma weliwadSi xuTasi funti SemosavalimianderZa, mTeli sicocxlis ganmavlobaSi. am oridan - xmisuflebidan da fulidan - fuli, romlis mflobelic gavxdi,CemTvis bevrad ufro mniSvnelovani Canda. manamde cxov-rebisaTvis saWiro saxsrebs maTxovruli samsaxuriT vSou-lobdi - Jurnal-gazeTebisTvis vasrulebdi sxvadasxvasamuSaos, patara statiebs vwerdi sacirko warmodgenebisada qorwilebis Sesaxeb; ramdenime funts werilebis weriTvakowiwebdi, moxuc qalbatonebs wignebs vukiTxavdi, xe-lovnur yvavilebs vakeTebdi, sabavSvo baRis bavSvebs vas-wavlidi anbans. am yvelafriT amoiwureboda is ZiriTadisaqmianoba, romelic 1918 wlamde qals SeeZlo ekeTebina.mgoni, ar mWirdeba detalurad aRgiweroT mTeli amsamuSaos simZime, radgan nacnobebs Soris mainc uTuodgeyolebaT qalebi, romlebic igivenairad irCendnen Tavs.magram TviTon am samuSaoze ufro mZime CemTvis sakuTari

Page 160: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

160

SegrZnebebis gaxsenebaa - im Sxamis, SiSis Tu simwaris gax-seneba, romelic mTeli im drois ganmavlobaSi grovdebodaCemSi. Znelia, roca gamudmebiT imis keTeba giwevs, rac armogwons; giwevs monasaviT muSaoba, iZulebuli xar, yvelasucino da epirfero; amis keTeba, SeiZleba, yovelTvis arcaaaucilebeli, magram uamisodac namdvilad ar gamodis. Tuara da, SeiZleba, ulukmapurod darCe. es Sinagani winaaR-mdegobebi mTels arsebas, suls giavadebs; JangiviTaa, ga-zafxulis yvavilebs rom aWknobs, fiTriviT - xis guls romWams. magram, rogorc ukve giTxariT, mamidaCemi gardaic-vala; da mas Semdeg, roca ki aTSilingians vaxurdaveb,vgrZnob, rom im Jangis da xrwnis patara nawili ukan ixevs,raRac sufTavdeba, SiSi da simware iklebs. da mainc, -vfiqrobdi, vidre safuleSi vercxlis fuls vyridi, -mniSvnelovania, gaxsovdes im dReebis simware, rom dainaxo,Tu rogor radikalurad cvlis myari Semosavlis gaCenaadamianis xasiaTs. amqveynad araviTar Zalas ar SeuZliawamarTvas Cemi xuTasi funti. mudam meqneba saWmelic,saxlic da tansacmelic. amitomac, ara mxolod lukma-purisaTvis brZolas vwyvet, aramed siZulvilsa dasimwaresac warsulSi vtoveb. ar unda mZuldes arc erTimamakaci; maT ar SeuZliaT ziani momayenon. ar unda vepir-fero arc erT maTgans; maT araferi aqvT CemTvis mosacemi.uceb aRmovaCine, rom sakuTar fiqrs, ase SeumCnevlad, sulsxva damokidebulebamde mivyavdi kacobriobis meore sqes-Tan mimarTebaSi. mTlianobaSi, absurduli iyo romelimeklasis an sqesis dadanaSauleba rameSi. adamianTa masebiarasodes arian pasuxismgeblebi sakuTar qmedebebze; isinstinqtebi ewevaT win, romelTa gakontrolebac maTZalebs aRemateba. maTac, patriarqebs Tu profesorebs,dausrulebeli sirTuleebiT da winaRobebiT savse cxov-rebis gza hqondaT da rogorme unda gamklavebodnen amyvelafers. maTi ganaTlebac, Taviseburad, iseTive ara-srulyofili iyo, rogoric Cemi. amanac warmoSva maT pirov-

Page 161: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

161

nebebSi aseTi didi defeqtebi. marTalia, hqondaT fuli daZalaufleba, magram amis mopoveba sakuTar mkerdSi arwivisSebudebiT Tu SeeZloT; svavis SebudebiT, ganuwyvetlivRviZls rom ufleTdaT da filtvebs ukortnidaT; mesakuT-reobis instinqtis, flobis wyurvilis ZaliT, romelicgamudmebiT Tvals ugorebT sxvebis miwebisa da nivTebi-saken; is, rac aiZulebT - Seqmnan sazRvrebi da droSebi,sabrZolo gemebi da momwamlavi gazi; gawiron sakuTarisicocxle da sakuTari Svilebis sicocxlec. gaiareT admi-ralis TaRqveS (swored mis Zegls mivaRwie am dros), annebismier moedanze, sadac gmirebisadmi miZRvnili monumen-tebi dgas da CaufiqrdiT am xotbaSesxmuli gamarjvebebisarss. an daakvirdiT, gazafxulis mzis qveS rogor Tavau-Reblad miiCqarian xolme birJis maklerebi da advokatebisakuTari ofisebisaken, rom fuli akeTon, ufro meti fulida kidev ufro meti fuli; maSin rodesac faqtia, romweliwadSi xuTasi funti sruliad sakmarisia, raTa adamianimzisqveSeTSi bednieri iyos. albaT Zalian mZimea, aseTitlanqi isntinqtebis tareba Sens SigniT, - gavifiqre. aminstinqtebs cxovrebis pirobebi aZlevs gasaqans da aZlie-rebs; civilizaciis nakleboba... - vfiqrobdi da kembrijishercogis qandakebas vuyurebdi; misi wopiani qudis bumbu-lebs iseTi daJinebiT mivSterebodi, rogoriTac, albaT,manamde aravis Seuxedavs. da roca gaviazre adamianebismTeli es ususuroba, Zveli SiSi da simware rogorRac,sibralulad iqca; mere ki, erT-or weliwadSi, sibralulicgaqra da udidesi Sveba vigrZeni; Sveba, imis gamo, rom Se-meZlo Tavisuflad, miukerZoeblad fiqri ama Tu im movle-naze. SemeZlo, Tavisuflad meTqva - momwons Tu ara esa Tuis Senoba, naxati, wigni... mamidaCemis qonebam, jentlmenisis uzarmazari silueti, romelic mudam Tavs madga da rom-lisadmic gamudmebiT aRtacebaSi yofnas mirCevda mil-toni, ganze gaswia; ca gamoCnda.

Page 162: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

162

am fiqrebiT mivuaxlovdi Cems saxls mdinaris piras.sarkmlebSi lamfebi aenToT. dilas aqeT warmoudgenladSecvliliyo londoni. TiTqos giganturma dazgam mTelidRis muSaobis Sedegad, Cveni daxmarebiT, ramdenime iardissigrZis qsovili Seqmna - raRac sunTqvis Semkvreli,ulamazesi, cecxlovani qsovili, romlidanac wiTel Tvalebsakvesebda da cxel sunTqvas afrqvevda saRamos oqrosferiurCxuli. qaric am qsovilis droSas gavda, Ronieri xeliTafrialebuls - saxlebs exeTqeboda da Robeebs aWrialebda.

TumcaRa, Cems quCaze Sinauruli simyudrove damxvda.kedlis mlesavi kibidan eSveboda; ZiZa sabavSvo etlsSinisaken miagorebda; naxSiris mtvirTavi cariel tomrebskecavda da erTmaneTze awyobda; xil-bostnis maRaziisgamyidveli qali dRis navaWrs iTvlida wiTelTaTmanianiTiTebiT. magram me imdenad viyavi CaZiruli Cems safiqral-Si, rom ar SemeZlo, es yovlad Cveulebrivi suraTebic kierTsa da imave sakiTxTan ar damekavSirebina. imaze vfiq-robdi, rom axla albaT gacilebiT ufro Znelia imis gan-sazRvra, Tu CamoTvlili saqmianobebidan romelia sazoga-doebisaTvis ufro mniSvnelovani da saWiro, vidre es erTisaukunis win iqneboda. vin ufro mets akeTebs qveynisaTvis- naxSiris mtvirTavi Tu ZiZa? diasaxlisi, romelmac rvabavSvi aRzarda, Tu advokati, romelmac asi aTasi funtisSovna moaxerxa? vici, amgvari kiTxvebis dasmas azri araaqvs; radgan aravis SeuZlia maTze pasuxis gacema. diasaxli-sebTan da advokatebTan mimarTebaSic iseve icvleba faseu-lobebi, rogorc yvelafer danarCenTan kavSirSi. Sedarebe-bisaTvis mocemul momentSic ki aranairi sazomi ar gagvaC-nia. Cemi mxridanac sisulele iyo profesorisagan momeT-xova `uryevi mtkicebulebebi~ qalebTan dakavSirebiT mismsjelobebSi. elementarulad, Tundac nebismieri nivTisTu saCuqris fasis gansazRvra romc SegveZlos mocemulmomentSi, es fasi xom drois ganmavlobaSi icvleba; aseve

Page 163: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

163

saqmianobebTan mimarTebaSi; erTi saukunis Semdeg, albaT,yvelaferi sxvanairad iqneba. ufro metic, asi wlis Semdeg,- vfiqrobdi, rodesac sakuTar karibWes mivaRwie, - qalebiaRar iqnebian `daculi sqesi~. Sesabamisad, isini CaerT-vebian axal saqmianobebSi; iseTebSic, rac fizkur Zalisxme-vas saWiroebs da rac odesRac maTTvis Seufereblad iT-vleboda. ZiZa naxSiris mtvirTavi gaxdeba. maRaziis gamyid-veli qali mZRolobas daiwyebs. yvela Tvalsazrisi, rome-lic eyrdnoba imdroindel faqtebs, rodesac qalebidacul sqess warmoadgendnen, gaqreba, rogorc, magaliTad(am dros quCaze jariskacebis razmma Caiara), amJamindeliSexeduleba, rom qalebi, mRvdlebi da mebaReebi sxvaadamianebze didxans cocxloben. moacileT es ̀ daculoba~,dauqvemdebareT qalebic igive fizikur datvirTvas, aq-cieT samxedroebad, mezRvaurebad, mZRolebad, sadgurismuSebad da qalebi albaT ise swrafad, iseTi axalgazrdebigardaicvlebian mamakacebTan SedarebiT, rom male winada-deba: `dRes qali davinaxe~ - `dRes aeroplani davinaxe~-smsgavsad gaiJRerebs. yvelaferi SeiZleba moxdes, Tukiqalis roli Seicvleba, - gavifiqre da kari gavaRe. magram,ra kavSiri aqvs am yvelafers Cemi Txzulebis TemasTan -qalebsa da mxatvrul literaturasTan? - ukve Sin SesulmavkiTxe Cems Tavs.

3.guldawyvetili viyavi, rom Sin xelcarieli davbrundi.

aranairi mniSvnelovani faqti ar gamaCnda, rom meTqva: ai,amis da amis gamo arian qalebi mamakacebze Raribebi. albaT,ukeTesi iqneboda, Tavi damenebebina am `wmindaWeSmaritebis~ ZebnisaTvis da wakiTxuli avtorebismsgavsad, sakuTari emociebis fonze damewera rame, TundacWurWlis narecxi wyaliviT mRvrie. magram, gadavwyvite,darabebi damexura, gareT dametovebina yvelaferi, rac

Page 164: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

164

yuradRebas mifantavda da lamfa amenTo. Sevecade, sakuTa-ri SekiTxvebi ufro konkretulad Camomeyalibebina dapasuxebisaTvis amjerad istorikosisaTvis mimemarTa,romelic subieqturi azrebis nacvlad faqtebs aRnusxavs.is, albaT, ukeT miambobda, Tu ra pirobebSi cxovrobdnenqalebi, ara zogadad saukuneebis ganmavlobaSi, aramed,vTqvaT elizabeTis epoqaSi.

CemTvis amouxsnel gamocanad rCeboda is faqti, romwarsulis manZilze Seqmnil uzarmazar literaturaSiTiTqmis erTi sityvac ar ekuTvnoda qals, maSin rodesacyoveli meore mamakaci simRerebs da sonetebs Txzavda. rapirobebSi cxovrobda qali? - pirvel rigSi es kiTxva davsvi.mxatvruli literatura warmosaxvis nayofia da miwismizidulobas nakleb emorCileba, vidre vTqvaT, mecniereba.literatura ufro obobas qsels gavs, romelic mudam Zalianmsubuqad, magram mainc oTxive kuTxiTaa cxovrebasTanmibmuli. xSirad es kavSiri TvalisaTvis TiTqmis uxilavic kia.magaliTad, Seqspiris piesebi, TiTqos mTlianad TavisTvisaahaerSi gamokiduli. magram Tuki TiTs gamovkravT, qseliromelime kuTxes Camoekideba, gamoirRveva da gagvaxsenebs,rom nawarmoebebi Sua haerSi ki ar aris amoqsovili raimearamiwieri arsebebis mier, aramed Cveulebrivi mokvdavebismieraa Seqmnili da dakavSirebulia iseT miwier da materialurcnebebTan, rogoricaa janmrTeloba, fuli da TavSesafari.

amitomac, mivedi im TarosTan, sadac istoriuli wig-nebi milagia da uaxlesi gamocema, profesor trevelianis`inglisis istoria~ gadmoviRe. kidev erTxel movZebne`qalebi~; Semdeg - `maTi mdgomareoba sazogadoebaSi~ dawigni miTiTebul gverdze gadavSale. ̀ colis cema~, - vkiT-xulobdi, -~mamakacis aRiarebuli ufleba iyo da praqti-kaSi yovelgvari sircxvilis gareSe gamoiyeneboda rogorcmaRal, ise dabal klasebSi~. istorikosi ganagrZobda: `qa-

Page 165: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

165

liSvili, romelic uars ganacxadebda colad gahyolodamSoblebis mier SerCeul kacs, SeeZloT oTaxSi gamoeketaT,ecemaT da TmebiT eTriaT, rasac sazogadoebis mxridan ara-viTari protesti ar mohyveboda. qorwineba ara pirovnuligrZnobebis, aramed ojaxuri gamorCenis saqme iyo, gansa-kuTrebiT, `saraindo~ maRal klasebSi... niSnoba xSiradmaSin xdeboda, rodesac erT-erTi, an orive mxare jer kidevakvanSi iyo; xolo qorwineba, rodesac isini jer kidevZiZebis zedamxedvelobis qveS imyofebodnen. aseTimdgomareoba iyo daaxloebiT 1470 wels, Coseris SemdgomperiodSi. sxva wyaroebi qalebis mdgomareobis Sesaxeborasi wliT gviandelia da stiuartebis epoqas emTxveva.`maRali da saSualo klasis qalebs jer kidev iSviaTad TuSeeZloT sakuTari saqmros SerCeva; xolo qmari, romelsacmas mouZebnidnen, qalis sruluflebiani mepatrone dambrZanebeli xdeboda rogorc tradiciis, aseve kanonisTanaxmad. da mainc, am pirobebSic ki~ - profesori treve-liani aRniSnavs, - `arc Seqspiris nawarmoebebSi da arcmeCvidmete saukunis memuarebSi (mag. verneisi da hatCinso-ni) aRwerili qalebi ar arian individualurobas mokle-bulni~. es SeniSvna yovlad marTebuls gavs, Tuki gavixse-nebT kleopatras, ledi makbeTs an rozalindas. profesoritreveliani srul simarTles ganacxadebs, rodesac ambobs,rom Seqspiris qalebs pirovnuloba ar akldaT. SegviZlia,ufro Sorsac wavideT da ganvacxadoT, rom qalebi, isto-riis dasawyisidan moyolebuli, gzis manaTobel varskvla-vebs hgavdnen literaturaSi: klitemnestra, antigone,kleopatra, ledi makbeTi, fedra, kresida, rozalinda,dezdemona, malfis hercoginia - dramatul nawarmoebebSi;Semdeg prozaul nawarmoebebSi: milamanti, klarisa, bekiSarpi, ana karenina, ema bovari, madam de germantesi - goneba-Si saxelebis korianteli dadga; da maT Soris verc vixseneb`pirovnulobasa da individualurobas moklebul qalebs~.iseTi STabeWdileba rCeba, rom qali rom mxolod mamakace-

Page 166: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

166

bis mier Seqmnil literaturaSi arsebobdes, mas yvela war-moidgenda udidesi mniSvnelobis pirovnebad, romelic Zali-an rTuli da mravalmxrivia - didsulovanic da sulmdabalic,brwyinvalec da ubadrukic, usazRvrod mSvenieric da usaSin-lesic; xSir SemTxvevaSi mamakacebze ufro diadi9 magram esmxolod mxatvrul literaturaSi arsebuli qalis saxea. si-namdvileSi, rogorc profesori treveliani aRniSnavda, isiyo oTaxSi gamoketili, nacemi da TmiT naTrevi.

Zalian ucnauri kompozicia ikvreba. warmosaxvaSi qaliumaRlesi arsebaa, praqtikulad ki sruliad umniSvnelo.is ipyrobs poeziis TiToeul striqons; is yvelganaa, isto-riis garda. mxatvrul nawarmoebebSi is ganagebs mefeebisada dampyroblebis bed-iRbals; realobaSi ki is mona iyo ne-bismieri biWis, visi mSoblebic TiTze beWeds wamoacmev-dnen. literaturaSi yvelaze ufro amaRelvebeli sityvebida yvelaze ufro Rrma fiqrebi xSirad swored qalis bagi-dan gaismis; realur cxovrebaSi ki mas Zlivs SeeZlo wera-kiTxva da qmris sakuTrebas warmoadgenda.

maT warmosaxvaSi, vinc jer istoriul cnobebs gadai-kiTxavs, xolo Semdeg poezias, namdvilad ucnauri monstri

9 `ucnaur da TiTqmis auxsnel faqtad rCeba is, rom aTenSi, sadac qalebi TiTqmisaziur odaliskebad da mona-mxevlebad imyofebodnen mamakacTa mbrZaneblobisqveS, miuxedavad yvelafrisa, scenam warmoSva iseTi saxeebi, rogoricaaklitemnestra da kasandra, atosa da antigone, fedra da medea, da yvela sxvagmiri qali, romelic dominirebs piesidan piesaSi `qalTmoZule~ evripidesdramaturgiaSi. magram es paradoqsi im antikuri samyarosi, sadac Tavmoyvareqali quCaSi marto gavlasac ver axerxebda, scenaze ki uTanaswordeboda daCrdilavda mamakacs, dRemde ar aris Sesaferisad axsnili. TanamedrovetragediaSic igrZnoba qalebis dominireba. magaliTad, Seqspirisnawarmoebebze zedapiruli Tvalis gadavlebac ki sakmarisia (aseve uebsterisSemTxvevaSi, Tumca ara marlosTan da jonsonTan), raTa davinaxoT qalebisaqturoba rozalindadan dawyebuli ledi makbeTiT damTavrebuli. igivearasinis SemTxvevaSic - misi tragediebidan eqvsi mTavari personaJi qalissaxels atarebs; da romeli mamakaci personaJi SegviZlia davupirispiroThermiones da andromaqes, berenikes da roqsanas, fedras da aTalis? igivegvxvdeba ibsenTan; romel mamakacs gavaTanabrebT solveigTan da norasTan,hedasTan da hilda uangelTan, an rebeka uestTan?~ - f. l. lukasi ̀ tragediebi”gv. 114-15 (F. L. Lucas, Tragedy, pp.114-15)

Page 167: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

167

gaCndeba - raRac matlis msgavsi, arwivis frTebiT. magramrogori TavSesaqcevic ar unda iyos misi Tvaliereba, esmonstri realobaSi ar arsebobs. mis gasacocxleblad, er-Tsa da imave momentSi poeturadac unda SevZloT azrovne-ba da prozauladac; kavSiri ar unda davkargoT faqtTan,rom Cvens winaSea misis martini, ocdaTeqvsmeti wlis, lurjkabaSi, Sav qudsa da yavisfer fexsacmelSi gamowyobili; daamave dros Tvalwin unda gvedgas qalis mxatvruli saxe; arunda dagvaviwydes, rom literaturaSi is mTavari ZarRvia,WurWeli, romlis kedlebsac aTasnairi suli da Zala exeT-qeba uwyvet nakadad. Tumca, im momentSi, roca am meTodiTvcdilobT elizabeTis epoqis qalis danaxvas, misi anfasimainc ganaTebis gareSe rCeba: faqtebis nakleboba gvafer-xebs. araferi viciT detalurad; araferia zusti da utyu-ari masTan mimarTebaSi. istoria qals TiTqmis ar moixseni-ebs. vfiqrobdi da Cavcqerodi istoriis saxelmZRvanelosfurcels, romelzec CamoTvlili iyo:

`feodaluri sasamarTlo da SemouRobavi miwaTmoqme-debis wesebi... cistercianelebi da mecxoveleoba... jva-rosnebi... universiteti... warmomadgenelTa palata... as-wliani omi... vardebis omi... renesansis epoqis swavlulebi...monasterTa daxurva... agraruli da religiuri uTan-xmoeba... inglisis flotis Seqmna... uZleveli armada... ` daa.S. xandaxan romelime qalis saxeli gvxvdeba, mag. eliza-beTi an meri, - romelime dedofali an didebuli qalbatoni.magram versad movnaxavT saSualo klasis qals, romelsaciaraRad mxolod sakuTari goneba da xasiaTi gaaCnda. is arCans arc erT im did moZraobaSi, romelTa nusxac, erTadSekruli, qmnis istorias. aseT qals verc pirad CanawerebSiwavawydebiT. obri qalebs TiTqmis ar moixseniebs. TviTonqalebi ki sakuTari cxovrebis Sesaxeb arafers werdnen dadRiurebsac TiTqmis arasdros awarmoebdnen; im periodi-dan Semonaxulia qalis mier dawerili mxolod ramdenime

Page 168: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

168

werili. qalebs ar dautovebiaT arc piesebi da arc leqsebi,romlebiTac SegviZlia maT Sesaxeb vimsjeloT. gavifiqre,rom kargi iqneboda, Tuki amas niunhemis an girtonis rome-lime warCinebuli studenti iTavebda da calke mokrebdamTels SesaZlo informacias qalis Sesaxeb - Tu ra asakSiTxovdeboda, saSualod ramden bavSvs aCenda, rogor saxlSicxovrobda, hqonda Tu ara sakuTari oTaxi, saWmels amza-debda Tu ara, hyavda Tu ara mosamsaxure... yvela es faqtisavaraudod sadRac devs, adglobriv saregistracionusxebSi da angariSis wignebSi; sadRac usaTuod unda iyosgabneuli elizabeTis xanis saSualo qalis cxovreba. iqnebvinmem moagrovos da wignad aqcios. Cems gambedaobas aRe-mateba ambicia, vurCio am cnobili kolejebis studentebs,gadaweron mTlianad istoria; Tumca, vfiqrob, rom Cven-Tvis dRevandeli saxiT mowodebuli istoria xSirad bevrkiTxvas upasuxod tovebs, ararealuri da deformirebu-lia; magram ratom ar unda gaukeTdes Tundac arsebul is-torias mcire damateba, raime TvalSisacemi saTauriT;iseTi, romelSic istoriis furclebze gamotovebuli qa-lebi sakuTar adgils monaxaven? radgan arsebul fur-clebze Tuki qali gaielvebs, - mxolod gakvriT, romelimedidebuli gmiris cxovrebaSi; da maSinve iqac ukana planzeuCinardeba, TiTqos raRacas malavdes - sicils, an piriqiT,cremlebs. arada, Tanamedroveobis ramdeni xelovanisbiografiaa cnobili, romelSic udidesi roli iTamaSa jeinostinma. arc imis saWiroebas vxedav, detalurad Segaxse-noT, Tu ramxela gavlena moaxdina joana beilis tragedi-ebma edgar alan pos poeziaze. arc im faqtis winaaRmdeggamovTqvam protests, rom minimum erTi saukunis manZilzesazogadoebisaTvis gasaidumloebuli iyo meri raselmitfordis mier monaxulebuli saxlebis misamarTebi daadamianebis saxelebi. magram is, rac samwuxarod mimaCnia,aris qalebTan dakavSirebuli sruli sicariele meTvrame-te saukunemde. ubralod, gonebaSi ar gamaCnia qalis arana-

Page 169: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

169

iri modeli, rom davaTvaliero. upasuxod rCeba Cemi kiT-xvebi: ratom ar werdnen qalebi leqsebs elizabeTis epo-qaSi? rogor ganaTlebas Rebulobdnen isini? ramden qalshyavda bavSvi ocdaerTi wlis asakamde? mokled, ras akeTeb-dnen dilis rva saaTidan saRamos rva saaTamde? aSkaraa, romsakuTari fuli ar hqondaT. profesor trevelianis Tanax-mad, maT adreul asakSi aTxovebdnen nebis ukiTxavad, ume-teswilad, TxuTmet-Teqvsmeti wlis asakSi. Zalian ucnauriiqneboda, Tundac am informaciidan gamomdinare, romromelime maTgans Seqspiris dari piesebi daewera, - davas-kveni da gamaxsenda erTi aw gansvenebuli episkoposi, rome-lic ambobda, rom SeuZlebelia warsulSic, awmyoSic damomavalSic romelime qals Seqspiris genia hqonoda anhqondes~. amis Sesaxeb man gazeTebSic dawera. Tu sworadmaxsovs, am episkoposma isic uTxra erT qalbatons, romel-mac mas informaciisaTvis mimarTa, rom katebi, rogorcaseTi, samoTxeSi ar xvdebian; Tumca, isic dasZina, rom maTraRac sulis msgavsi gaaCniaT. raoden nugeSismcemelniarian zogjer aseTi moxuci jentlmenebi! rogor ixevsyovelgvari umecreba ukan maTi ganswavlulobis winaSe!katebi samoTxeSi ar xvdebian. qalebs ar SeuZliaT Seqspirisdari piesebis wera.

magram, unda vaRiaro, rom rodesac Taroze Seqspiristomebs Sevxede, gavifiqre, rom biSopi am erT rameSi mainciyo marTali - nebismieri qalisaTvis absoluturad SeuZ-lebeli iqneboda Seqspiris dari piesebis dawera SeqspirisepoqaSi. modi, radgan ase cota faqti gagvaCnia, sakuTarfantazias mivceT gasaqani da warmovidginoT, ra moxdebo-da, Tavad Seqspirs rom yoloda brwyivale niWiT dajildo-ebuli da, pirobiTad, saxelad judiTi. savaraudod, Tvi-Ton Seqspirma ganaTleba saSualo skolaSi miiRo (dedamisimdidari memkvidre iyo), sadac SeeZlo eswavla laTinuri -ovidiusi, virgiliusi da horaciusi, iseve rogorc grama-

Page 170: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

170

tikisa da logikis elementebi. cnobilia, rom is daudegaribiWi iyo, kurdRlebs atyavebda da irmebze nadirobda; darom is Zalian adreul asakSi daqorwinda mezoblad mcxov-reb qalze, romelmac imaze ufro swrafad gauCina bavSvi,vidre wesi da rigi iyo. yvelafer amisagan gaqcevam Seqspiribedis saZieblad londonSi Caiyvana. rogorc Cans, Teatriizidavda; Tavidan aq mejinibed muSaobda, Zalian male kiTavad TeatrSi miiRo samuSao da warmatebuli msaxiobicgaxda. axla ukve samyaros centrSi cxovrobda - yvelasxvdeboda, yvelas icnobda, scenaze ahqonda Tavisi Txzule-bebi, piesebs quCaSic dgamda, dedoflis karzec ki miRebu-li iyo. amasobaSi ki, modiT, vivaraudoT, rom misi asevearaCveulebrivad niWieri da Sin rCeboda. es gogoc ZmasaviTTavgadasavlebis moyvaruli iyo, mdidari warmosaxvispatroni, qveynis naxvis surviliT anTebuli. magram isskolaSi ar gagzavnes; Sesabamisad, arc gramatikis da arclogikis swavlis Sansi ar miscemia, horaciusis da virgili-usis kiTxvas rom Tavi davaneboT. xandaxan Tavisi Zmis wig-nebidan romelimes aiRebda xolme xelSi da kiTxvas iwyebda,magram maSinve misi mSoblebi Semododnen da eubnebodnen,rom wignebSi uqmad kirkits erCivna windebi daekemsa ansaWmlisTvis miexeda. mSoblebi qaliSvils amas mkacrad,magram mxolod saukeTeso survilebis gamo eubnebodnen,radgan praqtikuli adamianebi iyvnen, romlebmac icodnenqalis realuri cxovrebis pirobebi da TavianTi qaliSviliuyvardaT. savaraudoa, rom es gogona mamis Tvalis Cini iyo.albaT sxvenSi malulad mainc wajRabnida xolme rames,magram sifrTxilis gamo sakuTar nawers saguldagulodmalavda, an wvavda. Tumca, male, vidre oci weli Seusrul-deboda, gadawyda, rom mezobeli matylis mwarmoeblisvaJze unda daeniSnaT. gogonam xmamaRla ganacxada, romqorwinebaze fiqri sZulda. mamam ki amis gamo jer sastikadscema qaliSvili, Semdeg ki vedreba dauwyo, mSoblisaTvistkivili ar mieyenebina da ar Seercxvina; Zvirfas mZivs an

Page 171: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

171

kabasac dahpirda, TvalebSi ki cremlebi edga. rogor SeeZ-lo qaliSvils, mamis nebas ar dahyoloda da mSoblis guligaetexa? magram niWma aiZula, ase moqceuliyo. zafxuliserT Rames Tavisi kuTvnili nivTebi erT patara fuTad Sek-ra, fanjridan TokiT CamoeSva da londonisaken daadgagzas. Cvidmeti wlisac ar iyo. midioda da RiRinebda; simRe-raSi Citebsac sjobda. rogorc mis Zmas, Tavadac uswrafesifantazia hqonda - sityvebs da melodias gzadagza Txzavda.Zmis msgavsad, masac Teatrisken miuwevda guli. da ai, sceniskarTan idga. ganacxada, rom scenaze TamaSi surda. mama-kacebma gulianad icines; Teatris menejeri - sqeli, pirRiakaci kinaRam xarxariT gaskda, - raRa pudelebis cekva daraRa scenaze qalis TamaSio. pirdapir uTxres, rom arc erTqals ar SeeZlo msaxiobi yofiliyo. sityvac gadaukres, -Tavad SegiZliaT, warmoidginoT, razec. qals msaxiobobaSidaostateba ki ara, tavernaSi sadili da SuaRamisas quCaSiTavisuflad gavlac ki ar SeeZlo. magram am gogonasjiutad surda piesebi ewera, surda cxovreba gaecno darealobiT gamoekveba sakuTari fantaziebi. bolos, radganis Zalian axalgazrda da mimzidveli iyo, Tavad Seqspirismsgavsi poeturi nakvTebiT, igive nacrisferi TvalebiTada morkaluli warbebiT, - nik grinma, msaxiobebis menejer-ma, Seivrdoma. da male, gogonas bavSvi eyola am kacisagan.vis SeuZlia warmoidginos, ra ali da simxurvale aqvs qalissxeulSi gamoketil, Zafis gorglad SekumSul poetisguls? zamTris erT Rames man Tavi moikla; da axla ganisve-nebs romeliRac gzajvaredinze, sadac etlebi Cerdebian,sadme, elefanT end qasTelis gareubanSi.

Cemi azriT, met-naklebad ai aseTi bedi eloda qalsSeqspiris epoqaSi, Tuki mas Seqspirisnairi niWi dahyveboda.magram meores mxriv, veTanxmebi cxonebul episkoposs, romwarmoudgeneli iyo, Seqspiris epoqaSi romelime qals aseTitalanti hqonoda. Seqspiris dari geniosebi xom ar ibade-

Page 172: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

172

bian uwignur da monur SromaSi myof adamianebs Soris.inglisSi aseTi genia ar dabadebula saqsonebsa da brito-nebSi da arc dRes ibadeba muSaTa klasebSi. qalebs SorisrogorRa daibadeboda, Tuki, profesori trevelianis mi-xedviT, qalebs ZiZis zedamxedvelobis asakidanve aTxoveb-dnen da ojaxSi Sroma erTaderTi iyo, ris keTebasac maTaiZulebdaT kanonic da tradiciebic? da mainc, raRacdonis niWi albaT qalebs Sorisac arsebobda, iseve rogorcmSromel klasebSic arsebobs. faqtia, rom xandaxan emilibronte an robert barnsi gamoibrwyineben xolme da niWisarsebobas amtkiceben. magram ra Tqma unda, es niWi im epoqaSiarasodes gadmosula qaRaldze. Tumca, rodesac vkiTxu-lobT damxrCvali kudianebisa da demonebiT Sepyrobiliqalebis Sesaxeb, an qalis, romelic samkurnalo balaxebSikargad erkveoda, an Tundac, nebismieri RirsSesaniSnavipirovnebis Sesaxeb, romlis aRzrdaSic deda TamaSobda didrols, me vfiqrob, rom Cven raRac gzas vadgavarT dakargu-li romanistis, Cakluli poetis, romeliRac munji da usa-xelod gamqrali jein ostinisaken, romelime emili bronte-saken, romelic ararealizebuli niWisagan gatanjuli daWkuidan gadamcdari daborialobda da ganuwyvetliv raRa-cas butbutebda gzatkecilebze. me mjera im azrisac, romanonimi, romelmac amdeni leqsi datova xelmoweris gareSe,xSirad qali iyo. mgoni, edvard ficjeraldma Tqva, romqali qmnida baladebsa da xalxur simRerebs, raTa bavSve-bisaTvis moeTxro qsovis dros, zamTris grZel RameebSi.

SeiZleba, es simarTle iyos da SeiZleba, arc iyos - visSeuZlia amis dadgena? magram vidre Seqspiris dis Sesaxebam ambavs vTxzavdi, erTi ram utyuar simarTled mimaCnda -nebismieri qali, romelsac meTeqvsmete saukuneSi didi niWidahyveboda dabadebidan, bolos usaTuod gagiJdeboda,Tavs moiklavda an sadme, soflis ganapira kotejSi, marto-obaSi daasrulebda sicocxles; iqneboda yvelasTvis

Page 173: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

173

naxevrad kudiani, naxevrad SeSlili, romlisac eSiniaT daromelsac dascinian. cotaodeni fsiqologiis codnacsakmarisia, raTa davaskvnaT, rom didi niWiT dajildoe-buli gogona, romelic poeziis Seqmnas Seecdeboda, imdenwinaaRmdegobasa da dabrkolebas Sexvdeboda sxvebis mxri-dan, pirovnulad imdenad gaitanjeboda da orad gaixli-Ceboda tradiciebis sapirispiro instinqtebiT, rom jan-mrTelobasa da saR gonebas usaTuod dakargavda raRacdonemde mainc. arc erT gogonas ar SeeZlo wasuliyolondonSi, Teatris karTan damdgariyo da scenisaken gzaise gaekvala msaxiobebis da menejerebis garemocvaSi, romZaladobis msxvrepli ar gamxdariyo. am SemTxvevaSi kiqalisaTvis gardauvali iyo tanjva im mizezebis gamo,romelic SeiZleba iracionaluric ki iyos - radgan uman-koeba gansazRvruli sazogadoebebis mier ucnobi mizeze-bis gamo gamogonili kultia. umankoebas im droSi da axlacki, religiuri mniSvneloba gaaCnda qalis cxovrebaSi. amcnebis Sinaarsi imdenadaa CaxlarTuli nervul sistemasada instinqtebSi, rom misi ganTavisufleba da dRis sinaT-leze gamotana Zalian iSviaT gambedaobas saWiroebs. lon-donSi Tavisuflad cxovreba, poetoba da dramaturgobameTeqvsemete saukuneSi warmoudgeneli iyo qalisaTvis.sazogadoebasTan, iseve rogorc sakuTar TavTan, konfliq-ti gardauvali iyo, rasac SeeZlo, sulac, emsxverpla igi.gadarCenis SemTxvevaSi ki misi nawerebi mudam arasworadgagebuli iqneboda da garkveulwilad, Tavad avtoris mierdeformirebuli, daZabulobisagan daRdasmuli. gavyureb-di qalebis nawerebisagan cariel Taroebs da vfiqrobdi,rom Tuki saukuneebis win qali mainc werda rames, albaTanonimurobas usaTuod itovebda, rogorc ukan dasaxevgzas. igive umankoebis cneba karnaxobda qalebs, rom saku-Tari gvari ar mieweraT TavianTi naSromebisaTvis isegvianac ki, rogorc mecxramete saukunea. karer beli, jorjelioti, JorJ sandi - yvelani msxverplni arian Sinagani

Page 174: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

174

brZolis, rasac maTi nawerebic mowmobs. am brZolis arae-feqturobaze laparakobs is faqti, rom qalebi mamakacebissaxelebs amofarebulni werdnen, raTa sakuTari TavebiSeeniRbaT. amiT isini mxolod tradicias damorCildnen,romelic garda imisa, rom meore sqesis mier iqna danergili(`qalisaTvis yvelaze sasaxelo isaa, Tu masze ar ilaparake-ben~, - Tqva periklem, kacma, Tavad romelzec Zalian bevrslaparakobdnen), mxardaWerili iqna TviTon qalebis mier.dakanonda, rom sakuTari Tavis saaSkaraoze gamotana qali-saTvis samarcxvinoa. qalebis ZarRvebSi dRemde anonimuro-ba miedineba; isini dRemde tyveebi arian survilis, CadriThqondeT saxe dafaruli. qalebs ar gaaCniaT sakuTari dide-bis survili ise mZafrad, rogorc mamakacebs. SeiZleba iT-qvas, rom qalebs saflavis qvis ukanac ki mSvidad SeuZliaTgansveneba gausaZlisi wyurvilis gareSe, rom am qvaze maTisaxelebi iyos amokveTili. mamakacebis instinqti ki maSinveiwyebs CurCuls, roca gverdiT lamazi qali CauvliT, anTundac ZaRli: `Ce chien est à moi~10. da ra Tqma unda, ara mxo-lod ZaRli, - gavifiqre da gamaxsenda parlamentis moedani,berlinis xeivani da sxva prospeqtebi; maT igive mesakuT-reobis instinqts uRviZebs miwa, an Tundac meore, Savku-lulebiani mamakaci. qalad yofnis erT-erTi yvelaze didiupiratesoba ki isaa, rom qals SeuZlia gverdiT Cauarosnebismier ulamazes Savkanian qals ise, rom misi damorCi-leba da inglisel ledid gadaqceva ar moundes.

qali, romelsac poeziis niWi dahyva dabadebisas meTeq-vsmete saukuneSi, ubeduri qali iyo. is iyo sakuTar TavTanmebrZoli qali. misi cxovrebis yvela piroba, misi yvelainstinqti mtrulad iyo ganwyobili SemoqmedebiTi proce-sis mimarT, - imis mimarT, rac sWirdeba gareT sakuTari na-azrevis Tavisuflad gamotanas. magram gonebis ra mdgoma-

10 fr., aq „saCemo Zuknaa” (mTargm. SeniSvna)

Page 175: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

175

reoba SeiZleba CaiTvalos SemoqmedebiTi aqtisaTvis yve-laze ufro xelsayrelad? SegviZlia Tu ara iseTi goneb-rivi mdgomareobis gansazRvra, romelic SesaZlebels xdisda stimuls aZlevs Semoqmedebis ucnaur process? Seqspi-ris tragediebi gadavSale. magaliTad, ra mdgomareobaSiimyofeboda Seqspiri `mefe liris~, an `antoniusi da kleo-patras~ weris dros? ueWvelia, rom im momentSi misi gonebapoeziis TxzvisTvis SesaZloTa Soris yvelaze ufro xel-sayrel mdgomareobaSi imyofeboda. magram Seqspirs amisSesaxeb Tavad araferi uTqvams. Cven mxolod sruliad Sem-TxveviT viciT, rom mas ̀ arasodes gadaujRabnia striqoni~.zogadad, meTvramete saukunemde, Semoqmedebs sityvac ardascdeniaT imis Sesaxeb, Tu ra mdgomareobaSi iyvnen,rodesac werdnen. albaT ruso iyo pirveli, vinc es gaakeTa.yovel SemTxvevaSi, mecxramete saukunisaTvis TviTSemec-neba iqamde ganviTarda, rom mwerali mamakacebisaTvis ukveCveulebad iqca aReweraT sakuTari SemoqmedebiTi ganc-debi aRsarebebsa da avtobiografiebSi. maTi cxovrebisSesaxeb iwereboda da maTi werilebic ibeWdeboda avtore-bis gardacvalebis Semdeg. amitom, Tumca ar viciT, Tu ramdgomareobaSi iyo Seqspiri rodesac `liri~ dawera, CvenviciT, Tu ras grZnobda karlaili rodesac `safrangeTisrevolucias~ werda; ra gamoiara floberma, roca `madambovari~ Seqmna; ras grZnobda kitsi, rodesac cdilobdaSeeTxza leqsebi moaxloebuli sikvdilisa da samyarosgulgrilobis fonze.

aRsarebebisa da TviTanalizis uzarmazari Tanamedro-ve literatura gvaZlevs saSualebas, davaskvnaT, rom geni-aluri naSromis dawera TiTqmis yovelTvis gmirul Zalis-xmevas moiTxovs. umetes SemTxvevaSi yvela garemoeba im al-baTobis winaaRmdegia, rom mwerlis warmosaxvidan nawar-moebi sruli saxiT gadmova furcelze. materialuri samya-ro umciresi detalebiTac ki aferxebs SemoqmedebiT pro-

Page 176: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

176

cess: ZaRlebi yefen, weras adamianebi gawyvetineben, fuliasaSovni an janmrTeloba gRalatobs. is ki, rac am dabrko-lebebs yvelaferze metad amZimebs, ubralod, samyarosgulgrilobaa: is ar sTxovs adamianebs weron leqsebi,romanebi da istoriuli naSromebi; mas isini ar sWirdeba.mas sul ar ainteresebs, floberi saWiro sityvas miagnebsTu ara, an karlaili keTilsindisierad aRwers Tu araromelime faqts. isic bunebrivia, rom samyaro fuls arixdis imaSi, rac ar sWirdeba. da amdenad, mwerali - kitsi,floberi, karlaili... Zlier itanjeba; gansakuTrebiT,axalgazrdobis wlebSi awydeba winaaRmdegobisa da imed-gacruebis yvelanair formas. wyevliTa da agoniuri moT-qmiTaa savse CvenTvis nacnobi aRsarebebi. `diad poetebssiRatakeSi amosdiT suli~ - es aris maTi simReris refreni.da Tu am yvelafris miuxedavad raRac mainc iqmneba, es ukvesaswaulia. Tumca, albaT, arc erTi wigni ar ibadeba dau-zianebeli da ise sruqmnili, rogoradac Casaxuli iyoxelovanis gonebaSi.

magram qalebisaTvis (kvlav cariel Taroebs gavxede dagavifiqre), yvela es winaaRmdegoba kidev ufro autanelia.elementarulad, qals saerTod ar gaaCnda sakuTari oTaxi,wynars da bgeraSeuRwevels rom Tavi davaneboT, Tuki misimSoblebi araCveulebrivad mdidrebi da didgvarovnebi ariyvnen, mecxramete saukunis dasawyisamdec ki. radganacqalis jibis fuli, romelic mamis guluxvobaze iyo damo-kidebuli, sakmarisi iyo mxolod tanasacmlisaTvis, maswarTmeuli qonda yvela is SesaZlebloba, romelic kitss,tenisonsa da karlailsac ki gaaCndaT. nebismier uRaribesmamakacsac ki SeeZlo fexiT xetiali, patara mogzaurobasafrangeTSi da calke sacxovreblis qona, romelic, ro-gori ubadrukic ar unda yofiliyo, Tavidan acilebdaTsakuTari ojaxebis moTxovnebsa da tiranias. qalebisTvisgiganturi iyo yvela es materialuri sirTule, xolo ara-

Page 177: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

177

materialuri - kidev ufro uaresi. samyaros gulgriloba,romelic kitsisTvis, floberisTvis da sxva niWieri mamaka-cebisaTvis ase Znelad asatani Canda, qalis SemTxvevaSi iyoara gulgriloba, aramed mtroba. samyaro qals ar eubne-boda, rogorc mamakacs: `were, Tuki gsurs; CemTvis es sulerTia~. samyaro qalis win xmamaRla xarxarebda: `wera? dara fasi aqvs Sens nawers?~. aq, albaT, niunhemisa da girtonisfsiqologebi unda dagvexmaron, radgan droa, Semoqmede-biTi procesis xelisSemSleli pirobebis efeqti gaizomos;Semowmdes ise, rogorc amaswinaT rZis produqtebis kompa-niam Seamowma Cveulebrivi rZisa da pirveli xarisxis rZisefeqti virTxebze. ori virTxa galiebSi, gverdigverdmoaTavses. am oridan erTi daiCagra, moikunta da pataradarCa, maSin rodesac meore gafufunda, sicocxliT aivsoda didi gaizarda. da ra sakvebs awvdis sazogadoeba qalebs,rogorc xelovanebs? - sakuTar Tavs vkiTxe da is sadiligamaxsenda - WermiTa da tkbili kremiT. am kiTxvaze pasuxisgasacemad mxolod saRamos gazeTis gadaSla da lordbirkenhedis azris amokiTxvac kmaroda. magram namdviladar vapireb Tavi Seviwuxo da citireba gavukeTo lordbirkenhedis azrs qalebis nawerebis Sesaxeb. aseve xelux-leblad davtoveb din inges azrebs. TumcaRa, moviyvanmister oskar brauningis komentars, radgan mister oskarbrauningi Tavis droze kembrijSi didebuli figura iyo dagirtonisa da niunhemis studentebs utarebda gamocdebs.mister oskar braunings Cveulebad hqonda ganecxadebina,`rom sagamocdo furclebis Semowmebis Semdeg yovelTviserTi da igive STabeWdileba rCeboda. miuxedavad niSnebisa,romelsac is werda, saukeTeso qalic ki inteleqtualuradCamorCeboda yvelaze uares mamakacs~. aseve cnobiliamister brauningis gulisamaCuyebeli sityvebi, romelmacyvelas TvalSi metad humanur pirovnebad aqcia. erT dResSin dabrunebuls mejinibis TanaSemwe biWi sikvdilis pirasmisuli dauxvda: `ConCxs gavda, loyebi Cacvenoda da

Page 178: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

178

gayviTleboda, kbilebi CaSaveboda da kidurebis ganZrevauWirda. sabralo arTuri,~ -(Tqva mister brauningma) -~rogori Zvirfasi da didsulovani biWi iyo.~ es ori suraTiCemTvis yovelTvis erTmaneTs avsebs. da sabednierod,biografiebis am epoqaSi yovelTvis moiZebneba ori suraTi,rom erTmaneTi Seavsos da saSualeba mogveces, interpre-tacia gavukeToT didi adamianebis azrebs ara mxolod imismixedviT, rasac isini amboben, aramed imis mixedviTac,rasac isini akeTeben.

magram Tumca axla am yvelafriT Tavis garTobac SeiZ-leba, mniSvnelovani adamianebis bageTagan warmoTqmuliaseTi sityvebi sakmaod mtkivneuli iyo ormocdaaTi wliswinaTac ki. warmovidginoT, rom mamas umaRlesi motivebisgamo ar surda, mis qaliSvils saxli daetovebina da mwe-rali, mxatvari an swavluli gamxdariyo. `uyure, ras wersmister oskar brauningi~ - da mama umal sabuTad moiSveli-ebda brauningis gancxadebas. es iyo ara mxolod misteroskar brauningis azri. „seTerdei riviu~ aWrelebuli iyomsgavsi gamoTqmebiT. `qalad yofnis mTavari arsi~, - dar-wmunebiT ganacxada mister gregma , - `aris mamakacebis qve-Sevrdomoba~. maskulinuri azri mTeli simZimiT axdendazewolas, rom sazogadoeba daerwmunebina - qalebisaganinteleqtualurad arafris molodini ar unda gqondeTo.da Tu mama ar waukiTxavda Tavis qaliSvils am mosazrebebs,adre Tu gvian, nebismieri gogona Tavad waikiTxavda; wakiT-xuli ki, Tundac mecxramete saukuneSi, udaod SeamcirebdaqaliSvilis TviTrwmenas. es mtkicebuleba mudmivad iqne-boda CabeWdili gonebaSi - `Sen amis gakeTeba ar SegiZlia~.mudam protesti unda gamogeTqva da eWvebi sakuTar TavSigadagelaxa. SeiZleba es mikrobi didad saSiSi ukve aRararis Tanamedrove romanisti qalisaTvis , radgan am dro-isTvis prozaikosma qalebma ukve moaxerxes saxelis moxve-Wa, magram mxatvrebisaTvis nestari, albaT, jer kidev

Page 179: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

179

mtkivneulia, xolo musikosebisaTvis kidev ufro metad mom-wamvleli. qali musikosi dResac iq dgas, sadac msaxiobi qa-li idga Seqspiris epoqaSi. nik grins rom vaTqmevine Seqspi-ris dis Sesaxeb Cems mier SeTxzul ambavSi, rom scenaze ga-mosuli qali mocekvave ZaRls gavs, swored msgavsi frazawarmoTqva jonsonma qalebis mier qadagebasTan dakavSire-biT. da Cvens daxvewil TanamedroveobaSic am frazas imeo-reben. Cems xelT arsebul 1928 wlis gamocemaSi Tanamedro-ve musikis Sesaxeb, vkiTxulobT: `qalbaton germina tai-leferTan dakavSirebiT doqtor jonsonis mier mqadagebe-li qalebis Sesaxeb gakeTebuli komentaris gadmotanaSeiZleba musikis sferoSi. batonebo, qalis mier muskis weraZaRlis ukana TaTebze siaruls hgavs. es kargad ar gamosdis,magram imiTac gaocebuli rCebiT, rom msgavsi ram saerTodxdeba.~11 ai, aseTi sizustiT imeorebs istoria sakuTar Tavs.

amitomac, me vaskvni, vxurav ra mister oskar brauningisda danarCenebis cxovrebas, rom mecxramete saukuneSic kiqals mxardaWera ar gaaCnda, raTa xelovani yofiliyo.piriqiT, Tuki amas Seecdeboda, mas amcirebdnen, silasawnidnen da Wkuas aswavlidnen. imisaTvis, romstereotipebi daengria, qals, pirvel rigSi, sakuTarTavTan brZola uwevda, rac uTuod amcirebda mis energiasada sasicocxlo Zalebs. am jaWvs isev Zalian sainteresomaskulinur kompleqsamde mivyavarT, romelmac amxelagavlena iqonia qalebis moZraobaze. mamakacebSi RrmadCaSenebuli survili, ara imdenad imis, rom qali iyosarasrulfasovani, aramed imis, rom TviTon CandesaRmatebuli, yvelgan avlens sakuTar Tavs, saiTacgavixedavT. is ara mxolod xelovnebaSi swevs qals ukanaplanze, aramed politikisakenac gzas uRobavs maSinac ki,rodesac riski mamakacebisTvis umniSvneloa, xolo maTi mo-

11 “Tanamedrove musikis mimoxilva”, sesil grei gv. 246 (A Survey of Contemporary Music,Cecil Gray, p. 246)

Page 180: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

180

paeqre Tavmdabali da morCilia. gamaxsenda ledi besbari,politikisadmi mTeli Tavisi vnebis miuxedavad, rogor iyoiZulebuli, morCilad daekra Tavi da lord granvil le-veson-gouerisaTvis miewera: ̀ miuxedavad mTeli Cemi Zalis-xmevisa politikaSi da am sakiTxze amdeni saubrisa, sruli-ad geTanxmebiT, rom arc erT qals aranairad ar esaqmeba,Caerios am an raime sxva seriozul saqmeSi da wavides imazeSors, vidre Tavisi mosazrebis gamoxatvaa (Tu mas SeekiT-xebian)~. da ai, mxolod aseTi Sesavlis Semdeg agrZelebs esqalbatoni Tavis msjelobas iseT umniSvnelovanes Temaze,rogoric lord grenvilis mier warmomadgenelTa palataSiwarmoTqmuli sityvaa. warmodgena namdvilad ucnauria, -gavifiqre. mamakacebis mxridan qalTa emansipaciis winaaR-mdegobas albaT bevrad ufro saintereso istoria aqvs,vidre Tavad emansipacias. am yvelafrisgan namdviladTavSesaqcevi wigni gamovidoda, Tuki romelime studentigirtonSi an niunhemSi, magaliTebs Sekrebda da raime Teo-rias gamoiyvanda. amisaTvis udaod sqeli xelTaTmanebidasWirdeba mis xelebs.

is, rac axla gasarTobia, - kvlav gavifiqre, rodesacledi besbari davxure, - Tavis droze sasowarmkveTi serio-zulobiT aRiqmeboda. azrebi, romloebsac axla umal `ku-riozuli gamonaTqvamebis~ wignSi amoviwerT, rom zafxu-lis romelime saRamos sazogadoeba gavarToT, Tavis dro-ze, darwmunebuli var, cremlebs aCenda TvalebSi. Tqvensbebiebsa da didedebs Soris albaT bevrs utiria cxarecremliT. florens nainTingeili gulamoskvniT moTqvam-da12. TqvenTvis, vinc axla kolejSi swavlobT da Tundacsul mcire zomis sakuTari oTaxebic gaqvT, albaT yvelafe-ri gacilebiT ufro martivad Cans. SeiZleba TqvaT, rom

12 ix. “kasandra”, florens nainTingeili; dabeWdilia krebulSi - “mizezi”, r.streCi (The Cause, by R. Strachey)

Page 181: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

181

geniosma sxvisi azrebi mxedvelobaSi ar unda miiRos; romgeniosi im yvelaferze maRla unda idges, rasac maszeamboben. samwuxarod, swored genialur mamakacebs daqalebs sWirT is, rom yvelaze metad ainteresebT, maTze rasityvian. gaixseneT kitsi, gaixseneT sityvebi, romelic mansakuTari saflavis qvaze amotvifra. gaixseneT tenisoni.Zalian iSviaTia gamonaklisi xelovanTa Soris, romelicgadaWarbebuli simZafriT ar aRiqvams mis Sesaxeb naTqvams.es xelovanis bunebaa. literatura savsea katastrofebiTada im pirovnebebis namsxvrevebiT, romlebsac sxvebis azriaranormalurad ainteresebdaT.

xelovanTa es mgrZnobiaroba ormagad didi ubedurebaa,- vfiqrobdi da isev Cemi kvlevis sagans vubrundebodi.mainc, gonebis ra mdgomareobaa yvelaze ufro xelasyrelixelovnebis nimuSis SeqmnisaTvis? Semoqmeds imisaTvis, romsrulyofilad gamoitanos gareT sakuTari warmosaxvis na-yofi, basri da naTeli goneba sWirdeba, - iseTi, rogoricSeqspiris goneba iyo, davaskveni, vidre `antoniussa dakleopatraze~ gadaSlil wigns davcqerodi. aseTi gonebi-saTvis winaRoba ar unda arsebobdes, araviTari ucxo dagamousadegari nawilaki.

radgan, maSinac ki, roca vambobT, rom Seqspiris gonebismdgomareobis Sesaxeb araferi viciT, - ukve raRacas vam-bobT Seqspiris gonebis mdgomareobis Sesaxeb. mizezi imisa,Tu ratom viciT ase cota Seqspiris Sesaxeb, donTan, benjonsonTan an miltonTan SedarebiT, albaT, isaa, rom Seq-spiris ukmayofileba samyaros mimarT da misi antipaTiebiCvengan damalulia. Seqspiris mxridan araviTari gulwrfe-li aRiareba ar gagvaCnia. TiTqos protestis gamoTqmis,qadagebis, Wrilobebis saaSkaraoze gamotanis, samagierosgadaxdis, samyarosTvis sakuTari tanjvis danaxvebis mTe-li vneba misgan cecxlad aalda da raRac sxva energiad da-iwva. amitomac misi poezia Tavisufal nakadebad moedineba

Page 182: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

182

pirovnuli winaaRmdegobebis gareSe. Tuki odesme romeli-me adamians Tavisi warmosaxvis nayofi sruli saxiT gadmou-tania qaRaldze, es Seqspiria. Tuki odesme vinmes goneba yo-fila bolomde gaCaxCaxebuli da Tavisufali, es Seqspirisgoneba iyo.

4.aSkaraa, rom meTeqvsmete saukuneSi qalebs ver eqnebo-

daT xelovanisaTvis saWiro, bolomde Tavisufali azrov-neba. roca elizabeTis xanaze vfiqrob, Tvalwin mexatebaaxalgazrda dedebis saflavebTan muxlmoyrili bavSvebi;da saxlebis bneli, viwro oTaxebi. ra Tqma unda, arc erTqals ar SeeZlo im dros leqsebis wera. ufro mogvianebiTSegviZlia wavawydeT faqtebs, rodesac romelime didgva-rovani qalbatoni Tavisi SedarebiTi TavisuflebiT sar-geblobda da sakuTari saxeliT raimes aqveynebda. Tumca,amiT is udaod riskavda - urCxulad yofiliyo aRqmuli.mamakacebi, ra Tqma unda, snobebi ar arian (vcdilobdi fiq-rSic ki Tavi ameridebina mis rebeka uestis ̀ pirwavardnilifeminizmisaTvis~), magram umravles SemTxvevaSi isini maincmeti TanagrZnobiT ekidebian grafinias mcdelobas SeT-xzas leqsebi, vidre zogadad, qalis mcdelobas. didgvaro-van qalbatonebs, romlebsac wera surdaT, bevrad ufro me-ti mxardaWera gaaCndaT, vidre ucnob mis ostins an misbrontes eqnebodaT, im droSi rom dabadebuliyvnen. logi-kuria, rom mwerlobis mosurne qalebis azrovneba iseTiemociebiT iqneboda amRvreuli, rogoricaa SiSi da siZul-vili; da Sesabamisad, maT nawerebsac am emociebis kvali da-emCneoda. magaliTad aviRoT ledi uinCilsi, - gavifiqre daTarodan misi leqsebi gadmoviRe. is 1661 wels daibada;didgvarovani iyo warmomavlobiTac da qorwinebiTac;bavSvebi ar hyavda; leqsebs werda... da sakmarisia, misileqsebis wigni gadavSaloT, rom striqonebidan umalamoxeTqavs aRSfoTeba qalebis mdgomareobis gamo:

Page 183: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

183

`rogor daveciT! mcdar kanonebs rogor davnebdiT!vemorCilebiT umecrebs da ar vedavebiT.gisosebSia Camwyvdeuli Cveni goneba,TiTqos uflisgan Seqmnilebi viyoT monebad.

da Tu ki mainc simaRleebs wavetanebiTwrfeli wyurviliT, niWis ZaliT da gaqanebiT,ise gagvsresen da gvaqceven araraobad,veRarasodes movikriboT gambedaoba.~

naTelia, rom misi goneba veranairad ver inelebdagaregan winaaRmdegobebs, raTa bolomde `Tavisufali dakaSkaSa~ yofiliyo. piriqiT, misi azrovneba daRdasmuli dadaTrgunulia siZulvilisa da wyenis grZnobiT. adamianTarasa misTvis or nawiladaa gaxleCili. mamakacebi `opozi-cionerTa fraqciaa~; isini mtrobas da SiSs aRZraven; maTgaaCniaT Zalaufleba, romliTac saSualebas ar aZlevenakeTos is, rac surs; anu - weros.

`vai, rom roca qali kalams waetaneba,amas sisusted CauTvlian, naklad, cdunebad,umal amreziT Sexedaven, daiwuneben -win aRudgao Tavis sqess da deda-bunebas;qalisTvis kargi maneraa Cacma-daxurva,cekva da qargvac qalis saqmed gamonaxula,magram Tu wers da Tu kiTxulobs fiqris sakvebad,ityvian - vai, sabraloo, male daWknebada kacis Tvalsac gaaxarebs ufro naklebad.sjobs darCes isev samkaulad, saxlis mSvenebad,mosawyen fusfuss Sealios niWiereba.~

avtori cdilobda, sakuTari Tavi gaemxnevebina damiuxedavad imisa, rom icoda, misi naweri arasodes gamoq-veyndeboda, mainc Txzavda sevdian simRerebs `TavisTvis~,tkivilebis dasacxrobad:

Page 184: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

184

mxolod megobrebs Tu gaandob sevdis simZimes,dafna arasdros ar yofila Seni mizani.gadaafare Sens niWs Crdili da daaZine.

aSkaraa, rom Tavisi goneba mTeli am siZulvilis, SiSisada wyenisagan rom gaeTavisuflebina, masSi didi cecxligaRvivdeboda. is xom aqa-iq wminda poeziis striqonebsgvakiTxebs:

`naz abrSums kvalic aRar adevsCemi xeliT moqarguli vardis.~

- es striqonebi Rirseuladaa xotbaSesxmuli mistermuris da popis mier, iseve rogorc sxva:

`da xsovnaSi narcisebis cveniTsurnelovan tkivils mivecemiT.~

Zalian samwuxaroa, rom qali, romelsac SeeZlo ase werada visi gonebac ase iyo bunebasTan xmaSewyobili, iZulebu-li gaxda, igive gonebiT risxva da simware etarebina. rogorSeeZlo sakuTari Tavis daxmareba? - kiTxva davsvi da war-movidgine mTeli is ironia, qveSevrdomebisagan pirferoba,profesionali poetebis mxridan ki skepticizmi, romelSices qalbatoni cxovrobda. Tundac ukeTilSobilesi qmarihyoloda da ubednieresi qorwineba hqonoda, albaT, sadme,soflis kar-midamoSi, Tavis oTaxSi unda gamoketiliyo,rom ewera. da iqac, mudmivad sakuTar TavSi daeWvebis Wiasunda eRrRna misi goneba. vambob - ̀ albaT~, radgan rodesacledi uinCilsis Sesaxeb faqtebis Zebnas viwyebT, Cveule-bisamebr, aRmovaCenT, rom masTan dakavSirebiT TiTqmisaraferia cnobili. mxolod is viciT, rom saSinlad itan-jeboda melanqoliiT, romlis axsnac, garkveulwilad,Tavad SegviZlia, rodesac mis nawers vkiTxulobT:

Page 185: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

185

`am Cems striqonebs vici, bevri rom ar endoba.qarafSutobad CamiTvlian da Tavxedobad.~

is, rasac qarafSutobad da Tavxedobad uTvlian av-tors, mindvrad xetiali da ocnebacaa:

`Cemi terfi gzas daeZebs uxilavs,yvela Cveul biliks gadauxvia.naz abrSums kvalic aRar adevsCemi xeliT moqarguli vardis.~

bunebrivia, Tuki ocneba da wera iyo misi Cveuleba dasiamovnebasac es saqmianoba aniWebda, ledi uinCilsi mzadunda yofiliyo dacinvisaTvis. cnobilicaa, rom popi da geimas eZaxdnen `lurjwindas, romelsac werisaTvis xelebieqaveba~. imasac amboben, rom Tavadac atkina guli geis,radgan `trivias~ Sesaxeb ironiuli komentari gaakeTa.Tumca, es yvelaferi ̀ bundovani Worebia~, da mister murisTqmiT, ̀ arasaintereso~. magram aq me mas ar veTanxmebi. netavmomepovebodes ufro meti Tundac aseTi ̀ bundovani Wori~,rom mivagno, an Tavad Sevqmna am melanqoliuri qalbatonissaxe, romelsac uyvarda mindvrad xetiali da uCveulorameebze fiqri, da sZulda `saxlSi monuri da mosawyenifusfusi~. magram rogorc mister muri ambobs, ledi uin-Cilss `goneba gaefanta~. misi niWi mTlianad sareveliTdaifara da eklian buCqebSi gamoiblanda. am niWs ar miscemiasaSualeba, ise daxvewilad da srulqmnilad gamomJRavne-buliyo, rogoric CanasaxSi iyo. kvlav Taroze davabruneledi uinCilsis leqsebi da axla sxva didebul qalbatonsmivubrundi - grafinias, romelic lambs uyvarda - qaraf-Suta, fantastikur margarets niuqesTlidan, uinCilszeufross, magram mis Tanamedroves. isini Zalian gansxvave-bulebi iyvnen, magram msgavsebic imaSi, rom orive didgva-rovni iyo, saukeTeso mamakacebze gaTxovili da uSvilo.

Page 186: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

186

orive erTnairi vnebiT iwvoda poeziisadmi da orives naS-romebi erTi da imave mizezebis gamo darCa arasrulyofilida deformirebuli. gadaSli grafinias wigns da maSinverisxva ielvebs TvalSi: `qalebi cxovroben rogorc Ramu-rebi da buebi, cxovelebiviT Sromoben da matlebiviTixocebian...~ arada, margaretsac SeeZlo poeti yofiliyo.Cvens droSi misi ganwyoba uTuod daatrialebda raRacborbals; moixelTebda, gawrTvnida da adamianuri gamoye-nebisaTvis moaTvinierebda am velur, mZafr, bunebrivinteleqts. misi niWi aurzauriT moedineboda prozisniaRvrebad, poeziad da filosofiad, romlebic axlaCayinulia miviwyebul pergamentebSi. mas mikroskopi undasWeroda xelSi. misTvis unda eswavlebinaT, rogor dakvir-veboda varskvlavebs da mecnierulad emsjela. misi gonebamartoobiT iyo moculi. aravis SeumCnevia, aravis uswav-lebia. profesorebi mxolod epirferebodnen; mefis karzedascinodnen; ser egerton bridjisi Cioda misi uxeSobisSesaxeb , romelic `sasaxlis karze gazrdili maRali CinisqalbatonisTvis Seuferebeli iyo~. man Tavi martodmartogamoiketa uelbekSi.

dResac rogori martoobis gancdasa da amboxebisgrZnobas badebs margaret kavendiSis gaxseneba! TiTqosbaRSi raRac giganturi kitri amoizarda, romelmac daC-rdila da miwas miasrisa vardebi da mixakebi. ramxela dana-kargia, rom qali, romelmac dawera ̀ yvelaze ukeT aRzrdi-li qalebi isini arian, visi gonebac yvelaze basria~, iZule-buli iyo imdeni dro daekarga sisuleleebis jRabnasa daqarafSutobaSi, vidre xalxma giJad ar Seracxa. aSkaraa,rom Wkuidan Semcdari grafinia safrTxobelad iqca, rom-liTac Wkvian gogonebs aSinebdnen. grafinias nawerebigverdze gadavde da doroTi osbornis werilebi gadavSale.ai, ras swers doroTi tempels grafinias axali wignisSesaxeb : `aSkaraa, rom sabralo qals goneba arevia, radgan

Page 187: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

187

WkuaTmyofeli verasodes gaimasxaravebda Tavs aseTiwignebisa da leqsebis TxzviT...~.

da Sesabamisad, radgan arc erT WkuaTmyofel da Rir-seul qals ar SeeZlo wignebis wera, doroTi, romelic Ta-visi xasiaTiT grafinias zustad sapirispiro iyo - mgrZno-biare da melanqoliuri, - arafers werda. werilebi ar iT-vleba, radgan werilebis wera erTgvari TavSesaqcevi iyoavadmyofi mamis sarecelTan, an buxarTan, rom mamakacebsar Careoda saubarSi. ucnauri ramaa, - vfiqrobdi da vfur-clavdi doroTis werilebs, - mainc rogori niWiT alagebdasityvebs es ganaTlebas moklebuli da martosuli gogo:

`sadilis Semdeg vsxedvarT da vsaubrobT xolme, vidremister b-s sakiTxi wamoiWreba da mere me gavdivar. cxeldReebs kiTxvaSi an xelsaqmeSi vatareb; eqvsi-Svidi saaTis-Tvis ki mdelosken miveSurebi, romelic saxlTan axlosaada sadac axalgazrda gogonebi morekaven xolme cxvar-Zroxas; CrdilSi sxdanan da baladebs mRerian. rodesac Sev-yureb, vcdilob maTi xmebi da silamaze im antikuri mwyem-sebisas Sevadaro, romelTa Sesaxebac wignebSi wamikiTxavs.uzarmazar gansxvavebas vxedav, magram merwmune, esenic ise-Tive umankoebi arian, rogorebic albaT is mwyemsebi iyvnenantikur droSi. roca vesaubrebi, vfiqrob, rom SeiZlebaarc ician, magram albaT ubednieresi adamianebi arian sam-yaroSi. Cveulebriv, rodesac Sua saubarSi varT, romelimesZroxa Tvals miefareba da yvelani wamSi wamoiSlebianxolme, TiTqos terfebze frTebi hqondeT gamobmuli. me,romelic aseTi sxarti ar var, ukan vrCebi da rodesac sa-qonels Sinisaken midenian, Tavadac saxlis biliks vadgebi.waxemsebis Semdeg baRSi Sevdivar, patara mdinaris napirasmovikalaTeb da vnatrob, Senc CemTan iyo...~

Page 188: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

188

daficeba SeiZleba, rom am gogoSi mwerluri niWi ido.magram sityvebi: `WkuaTmyofeli verasodes gaimasxaraveb-da Tavs aseTi wignebisa da leqsebis TxzviT...~ - aSkarasxdis, Tu ramxela dabrkoleba hqonda qals gadasalaxavi,raTa ewera. roca aRmovaCenT, rom es sityvebi Tavadmwerluri niWiT dajildovebul qals ekuTvnis, aRaraferidagvrCenia, garda imisa, rom dros gamovyveT da doroTiosbornis erTaderTi patara wigni Taroze davabrunoT,sanacvlod ki misis benis Txzulebebi gadavSaloT.

misis beni Zalian mniSvnelovani mosaxvevisaken migviZ-Rvis Cvens gzaze. ukan gvrCebian TavianT samflobeloebSigamoketili didebuli qalbatonebi, romlebic msmenelisada kritikis gareSe, mxolod `sakuTari siamovnebisTvis~werdnen. axla ukve qalaqis quCebSi SevdivarT, Cveulebriviadamianebis mxardamxar. misis beni saSualo klasidan iyoda yvela plebeuri Tviseba gaaCnda - gabeduleba, iumorisniWi da cocxali xasiaTi. es qali qmris gardacvalebisa darigi uiRblo Tavgadasavlis gamo iZulebuli gaxda, mama-kacebis msgavsad, cxovrebis saxsrebi sakuTari gonebiTeSovna, rogorc mamakacebs. Zalian bevri Sromis Sedegadamas axerxebda kidec. da swored es faqti, Tavisi mniSvne-lobiT, ufro metic kia, vidre Tavad misi nawerebi - TundacmSvenieri `aTasobiT mowame~ an `siyvaruli fantastiurtriumfSia~; radgan am momentidan iwyeba qalis gonebisTavisufleba, ufro swored, SesaZlebloba imisa, rom gar-kveuli drois Semdeg qalis gonebas mieces Tavisufleba,Seqmnas is, rac mas surs. mas Semdeg, rac afra benma esmoaxerxa, gogonebs SeeZloT mSoblebisTvis ganecxadebi-naT: `aucilebeli araa mTlianad Tqvenze viyo damokide-buli; Cemi kalmiTac SemiZlia fulis Sovna~. ra Tqma unda,mravali wlis ganmavlobaSi pasuxi iqneboda: `afra benismsgavsi cxovrebiT, ara?! amas sikvdili gerCivnos!~ da ka-ric ufro swrafad mijaxundeboda, vidre odesme. aq isev

Page 189: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

189

metad saintereso Temas vubrundebiT, - faseulobas,romelic mamakacebma daades qalis ubiwoebas. kargi iqne-boda, vinmes gamoekvlia am faseulobis efeqti qalebisganaTlebaze. iqneb girtonSi an niunhemSi romelime stu-dentma sakiTxi Rrmad Seiswavlos da saintereso wignicdaweros. kvlevisaTvis karg masalad gamodgeba Tundacledi dadlis pirovneba, romelic Sotlandiis torfiskoRoebs Soris, yelamde almasebSi ijda. ̀ lordi dadli~, -taimsSi werdnen ledi dadlis gardacvalebis momdevnodRes, - `daxvewili gemovnebisa da mravali miRwevis mqonepirovneba iyo; didsulovani da guluxvi, magram aranor-malurad despoturic. is daJinebiT iTxovda, rom mis colsbolomde daxuruli kabebi etarebina Tavis yvelaze ufromivardnil saxlebSic ki; samagierod, man Tavis meuRlesdidZali Zvirfaseuloba aCuqa~ da a.S. mogvianebiT lorddadlis gulis Seteva daemarTa. coli mas uvlida da misqonebasac didi kompetenciiT gankargavda mTeli darCe-nili sicocxlis manZilze. msgavsi ojaxuri despotizmimecxramete saukuneSic gvxvdeba.

magram kvlav literaturas davubrundeT. afra benmadaamtkica, rom weriT fulis Sovna SesaZlebelia. da amde-nad, qalisaTvis mwerloba gaxda ara ubralod qarafSutada areuli Wkuis niSani, aramed, praqtikuli mniSvnelobissaqmianobac. nebismiers SeiZleba gardaecvalos qmari, anraime sxva ubedureba daatydes ojaxs. meTvramete saukunisCamTavrebisTanave asobiT qalma daiwyo sakuTari jibis fu-lis Sovna da zogjer ojaxebis gadarCenac ki TargmanebiskeTebiT, an sasiyvarulo romanebis weriT. gonebis eqstre-maluri aqtivoba, romelic qalebs Soris meTvramete sau-kunis bolos gamovlinda - saubrebSi, SexvedrebSi, Seqspi-ris Sesaxeb daweril eseebSi, klasikosebis TargmnaSi - emya-reboda swored im faqts, rom qalebs fulis Sovna SeeZloTmwerlobiT. fulma erTgvari gamarTleba misca imas, risi

Page 190: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

190

keTebac uwin, anazRaurebis gareSe, qarafSutobad iTvle-boda. albaT jer kidev dascinodnen `lurjwindebs, rom-lebsac werisaTvis xelebi eqavebodaT~, magram aRaravis Se-eZlo imis uaryofa, rom am qalebs TavianTi saqmianobiT sa-kuTar safuleSi monetebis Cadeba SeeZloT. amitom, meT-vramete saukunis bolosaTvis moxda cvlileba, romelsac,me rom istorias vwerde xelaxla, ufro srulad aRvwerdida romlisTvisac SeiZleba ufro meti mniSvnelobacmimeniWebina, vidre jvarosnuli an vardebis omebisaTvis.

maS, ase, saSualo klasis qalma wera daiwyo. radgan Tu`siamaye da crurwmenas~, `midlmarCs~, `vilets~ an `Weqa-quxilis gzagasayars~, literaturaSi raime mniSvneloba ga-aCnia, maSin TviTon am faqts gaaCnia uzarmazari mniSvne-loba; bevrad ufro meti, vidre me SemiZlia davamtkico CemierTsaaTiani mimoxilviT. meTvramete saukunis bolodanweras Seudga zogadad qali, da ara mxolod martosuliaristokrati, romelic Tavis kar-midamoSi iyo gamoketilipirferTa Soris. winamorbedi qalebis gareSe verc jeinostini, verc bronteebi da verc jorj elioti imaze metsver dawerdnen, rasac Seqspiri dawerda marlos gareSe, anmarlo - Coseris gareSe, an Coseri im miviwyebuli poetebisgareSe, romlebmac gza gakvales da daxvewes enis bunebrivisitlanqe. radgan Sedevrebi ar iqmneba erTjeradi, damou-kidebeli aqtiT; isini Sedegia mravali wlis manZilzesxvadasxva sxeulebSi moqceuli adamianebis saerTo fiqris;yoveli individualuri xmis ukan masaTa gamocdilebaa.jein ostins yvavilebis gvirgvini unda daedo fani barnissamareze da jorj eliots pativi miego eliza karteris, imjiuti moxucis xsovnisaTvis, romelmac zari miaba TavissasTumals, rom dilaobiT adre gaRviZeboda da krikebisena eswavla. yvela qals erTad unda mietana Taigulebi afrabenis saflavze, romelic didi skandalis Sedegad, magramnamdvilad Rirseuladaa dakrZaluli uestminsteris

Page 191: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

191

saabatoSi. radgan am qalma moupova danarCenebs ufleba,aelaparakebinaT sakuTari goneba. swored es qali iyo -Tavisi saeWvo reputaciiTa da amuruli istoriebiT, vincSesaZlebeli gaxada CemTvis, am saRamos darwmunebiT giT-xraT - sakuTari gonebis wyalobiT SegiZliaT weliwadSixuTasi funti iSovnoT!

axla ukve mecxramete saukunis dasawyiss mivaRwieT. daaq, pirvelad, SemiZlia davinaxo ramdenime Taro, romlebicmTlianad qalebis naSromebs ukavia. magram am TaroebzeTvalis gadavlebisas ar SemiZlia, ar davsva kiTxva - rato-maa maT Soris yvela nawarmoebi - romani, iSviaTi gamonak-lisis garda? weris sawyisi impulsi xom poeturi iyo, poetiki `mgosanTa mefe~. safrangeTSic da inglisSic poetiqalebi win uswreben prozaikos qalebs. Sevyurebdi oTxicnobili mwerlis saxels da vfiqrobdi - ra hqonda saerTojorj eliots emili brontesTan? Sarlota bronte da jeinostini xom saerTod sapirispiro xasiaTis adamianebi iy-vnen? Tu mxedvelobaSi ar miviRebT im erTaderT faqts, romarc erT maTgans bavSvi ar hyolia, albaT, Znelad Tu moZeb-nidiT oTx ufro metad SeuTavsebel pirovnebas. verc kiwarmovidgine erT oTaxSi Tavmoyrili es oTxi qali da maTSoris mSvidi dialogi. da mainc, raRac ucnauri Zala oTxi-ve maTgans erTnairad aiZulebda, romanebi eTxzaT. hqondaam yvelafers raime kavSiri imasTan, rom oTxive saSualoklasis warmomadgeneli iyo? - am kiTxvamde mivedi da gamax-senda mis emili devisis komentarebi saSualo klasis oja-xebTan dakavSirebiT mecxramete saukunis dasawyisSi. maTmxolod erTi, sastumro oTaxi hqondaT. Sesabamisad, Tukiqali werda, saerTo oTaxSi mouwevda muSaoba. da rogorcmis nainTingeili Cioda: `qalebs arasodes aqvT naxevarisaaTi... romelsac SeuZliaT sakuTari uwodon~ - werasyovelTvis viRac SeawyvetinebdaT. da mainc, gacilebiTufro ioli iyo prozis Seqmna, vidre poeziis an dramatuli

Page 192: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

192

piesebis. prozisaTvis naklebi koncentraciaa saWiro. jeinostini ase werda saRamoobiT. misi Zmiswuli memuarebSiixsenebs: `gasaocaria, rogor axerxebda am yvelafers. masar hqonda calke kabineti da misi naSromebis umravlesobasaerTo sastumro oTaxSi iqmneboda, ris gamoc wamdauwumwydeboda saqmes. frTxilobda, rom misi mwerlobis SesaxebeWvi ar aeRoT arc stumrebs da arc msaxurebs, aravis - misisakuTari ojaxis wevrebis garda.~13 ucxo pirebis Semosvli-sas jein ostini Tavis xelnawerebs malavda, an saSrobsgadaafarebda xolme. isic unda aRiniSnos, rom adreulmecxramete saukuneSi mTeli literaturuli wrTvna qali-saTvis personaJze dakvirveba da emociebis analizi iyo.qali avtorebis mgrZnobiarobas saukuneebis manZilzesaerTo sastumro oTaxi kvebavda. masze STabeWdilebas ax-denda garSemomyofTa gancdebi; is akvirdeboda piradiurTierTobebiT savse scenas. amitom, bunebrivia, romsaSualo klasis qali romanebis weras irCevda. Tumca, na-warmoebebidanve aSkarad Cans, rom Tundac aq CamoTvlilioTxi cnobili qalidan ori - mowodebiT romanisti ar yo-fila. emili brontes piesebi unda ewera leqsad; jorjeliotis yovlismomcvel gonebas SemoqmedebiTi impulsimxolod istoriasa da biografiebze ar unda daexarja daufro Sors unda wasuliyo. magram isini romanebs werdnen;da SeiZleba darwmunebiT iTqvas, - gavifiqre da Tarodan`siamaye da crurwmena~ gadmoviRe, rom karg romanebswerdnen. trabaxis, an mowinaaRmdege sqesis gamojavrebisgareSe SeiZleba iTqvas, rom `siamaye da crurwmena~ kargiwignia. yovel SemTxvevaSi, avtors namdvilad ar undaSercxvenoda, Tuki vinme `siamayis da crurwmenis~ werisprocesSi waaswrebda. arada, jein ostins uxaroda, romkaris saxeluri Wrialebda, raTa vinmes Semosvlamde droexelTa da Tavisi xelnaweri daemala. ese igi, jein ostini-

13 mogonebebi jein ostinis Sesaxeb, dawerili misi Zmiswulis, jeims edvardostin-leis mier.

Page 193: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

193

saTvis raRac iyo samarcxvino `siamayis da crurwmenis~weraSi. sainteresoa, iqneboda Tu ara es romani kidev ufroukeTesi, im SemTxevaSi, Tu jein ostini stumrebisagan xel-naweris damalvaze ar ifiqrebda? - gavifiqre da erTi gver-di gadavikiTxe. magram ar SemeZlo, raime niSan-wyali mepovaimis dasadastureblad, rom avtoris mdgomareobam misnamuSevars Tundac mcireodeni ziani miayena. albaT, sworedes iyo mTavari saswaulic - gamoCnda qali, daaxloebiT 1800wels, romelic werda siZulvilis, simwaris, SiSis, protes-tis an raime mqadagebluri tonis gareSe. da gavifiqre, romSeqspiric swored ase werda. SegviZlia Seqspirisa da jeinostinis Sedareba im safuZvelze, rom orives gonebam daZliayvela winaaRmdegoba. swored am mizezis gamo, Cven arvicnobT arc jein ostins da arc Seqspirs, aramed CvenTvismaTi pirovnebebiT mxolod maTi nawarmoebebia gaJRenTili.wesiT, jein ostini unda gatanjuliyo Tavsmoxveulicxovrebis siviwroviT. mis epoqaSi xom qalisaTvis quCaSimarto siarulic ki SeuZlebeli iyo. arasodes umogzauria;londonSic ki arasodes umgzavria omnibusiT da arc gareTusadilia martos. magram, iqneb jein ostinis buneba sworedes iyo - ar sdomeboda is, rac ar hqonda. misi talanti da misimdgomareoba erTmaneTs srulad avsebda. magram igives TqmamiWirs Sarlota brontes Sesaxeb, - gavifiqre da `simayes dacrurwmenas~ gverdiT `jein eiri~ mivude.

wigni meTormete Tavze gadavSale da Cemi Tvali erTmafrazam miipyro: `yvelas SeuZlia damdos brali, visac kisurs~. damainteresa, raSi adanaSaulebdnen Sarlota bron-tes da striqonebs Cavyevi. wavikiTxe jein eiris Sesaxeb,romelic ixelTebda xolme dros da vidre misis feirfaqsimurabebs xufavda, saxlis saxuravisaken miiCqaroda. iq ki,ijda, gahyurebda mindvrebis miRma horizonts da ocnebob-da... da swored es ocneba iyo, ris gamoc Tavad wignis av-tors adanaSaulebdnen: ̀ vocnebobdi iseTi warmosaxvis Za-

Page 194: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

194

la mqonoda, romelic gadalaxavda im sazRvars, miwvdebodasicocxliT savse samyaros, qalaqebs, adgilebs, romelTaSesaxebac bevri msmenoda, magram romlebic arasodes menaxa.msurda mqonoda ufro meti praqtikuli gamocdileba; metiurTierToba Cems msgavsebTan; ufro met sxvadasxvanairpersonaJs gavcnobodi, vidre Cems garSemo iyvnen. vafaseb-di, rac ki kargi Tviseba iyo misis feirfaqsSi da adelaSi;magram mjeroda, rom arsebobdnen sxvebic, ufro Zlieri damomxiblavi pirovnebebi, da is, risic mjeroda, mindodasakuTari TvaliTac mexila.

`vin madanaSaulebda? eWvgareSea, bevrni da albaT `uma-dursac~ miwodebdnen. magram ar SemeZlo aseTi ar vyofili-yavi: mousvenrobiT viyavi savse; zogjer tkivilamdec ki...~

`uazrobaa ambobde, rom adamianebi kmayofilni unda iy-vnen simyudroviT. maT moZraoba sWirdebaT; da isini mas Seq-mnian, Tuki garSemo ver aRmoaCenen. milionobiT adamianiadawyevlili Cemze kidev ufro mSvidi yofiT, da milionobiTadamiani imyofeba farul amboxebaSi sakuTari xvedris wi-naaRmdeg. aravin uwyis ramdeni meamboxe fermenti cocxlobsmasebSi, romlebsac adamianebi Trgunaven. iTvleba, romqalebi zogadad Zalian wynari bunebisani arian; magram qalebizustad igives grZnoben, rasac mamakacebi; maTac sWirdebaTsakuTari niWis gawvrTna da asparezi mis gamosavlenad -zustad iseve, rogorc maT Zmebs; isini iseve Zlier itanjebianCaketilobis gamo, absoluturi uZraobis gamo, rogorcmamakacebi gainatjebodnen maT yofaSi; da gonebadaxSulobaa,rodesac maTi ufro metad privilegirebuli Tana-arsebebiamboben, rom qalebi unda dasjerdnen pudingebis cxobas dawindebis qsovas, fortepianoze dakvrasa da CanTebismoqargvas. daufiqreblobaa, gakicxo isini an masxrad aigdo,Tuki imaze metis keTeba da swavla swyuriaT, vidreaucilebel wesadaa gamocxadebuli maTi sqesisTvis.

arc Tu ise iSviaTad mesmoda, rogor xiTxiTebda greispuli...~

Page 195: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

195

es cota ar iyos, tlanqi naxtomia. guli damwyda, rode-sac greis pulis SemoyvaniT Txrobis Tanmimdevroba dair-Rva. davyurebdi ̀ jein eirs~ da vfiqrobdi, rom vinmes Tavi-suflad SeeZlo eTqva,- qali, romelmac es striqonebi dawe-ra, ufro met niWs itevda, vidre jein ostini; magram mis-Tvis, vinc orive nawarmoebs gadaikiTxavs da Seadarebs os-tinis silaRes Sarlota brontes aRSfoTebiT savse sit-yvebs, aSkara gaxdeba, rom aseT SemTxvevaSi SeuZlebeliaavtoris niWi srulyofilad iqnas gamoxatuli. misi wignebideformirebuli da aburduli darCa. avtori iqac risxviTwers, sadac mSvidad unda werdes; zedapirulad wers, sadacsiRrmea saWiro; sakuTar Tavze wers, sadac personaJzeunda iyos koncentrirebuli. is ganuwyvetel omSi imyofe-boda sakuTar xvedrTan. da rogor SeeZlo ar gardacvli-liyo axalgazrda, daRlili da daTrgunuli?

ar SemeZlo, wuTiT ar gamefiqra - ra moxdeboda, Sar-lota brontes, vTqvaT weliwadSi mudmivad samasi funtirom mainc hqonoda Semosavali? - man daufiqreblobiT, Ta-vis romanze saavtoro uflebebi mxolod aTas xuTas fun-tad gayida. ra moxdeboda, ufro meti praqtikuli gamoc-dileba, meti kavSiri rom hqonoda `sicocxliT savse sam-yarosTan~ da ufro meti nacnobi personaJi hyoloda rea-lobaSi? Tavisi striqonebiT Sarlota brontem saCvenebe-li TiTi daado ara mxolod sakuTar, rogorc romanistisdefeqtebs, aramed zogadad sakuTari sqesisas. im droSimasze ukeT aravin icoda, Tu rogor gasaqans hpovebda misiniWi, Soreuli mindvrebis miRma arsebulis warmosaxvaSirom ar daxarjuliyo mTlianad; gamocdilebis, urTierTo-bebisa da mogzaurobis SesaZlebloba rom hqonoda miniWe-buli. magram, es SesaZleblobebi mxolod warTmeuli hqon-da. Tumca, faqtad unda miviRoT, rom iseTi srulyofiliromanebic, rogoricaa ̀ vileti~, ̀ ema~, ̀ Weqa-quxilis gzaga-sayari~ da `midlmarCi~, daiwera qalebis mier, romlebsac

Page 196: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

196

agreTve ar gaaCndaT imaze meti cxovrebiseuli gamocdi-leba, vidre sasuliero pirebis ojaxebSi SeiZlebodayofiliyo. es romanebic am pativcemuli ojaxebis saerTosastumro oTaxebSia dawerili xelmokle qalebis mier,romlebsac saweri qaRaldis yidvac ki mxolod gamozo-gilad SeeZloT. marTalia, maTgan erTi, jorj elioti, bev-ri gansacdelis Semdeg gaeqca am yofas, magram Sedegad mxo-lod sent jonis tyeSi, erT vilaSi gamoiketa, qveynis miergankicxuli. `netav gamigon~ - werda mogvianebiT - `rom arSemiZlia aravis mowveva Cems mosanaxuleblad, Tuki Tavadar mTxoven amas~, - is xom codvaSi cxovrobda colian mama-kacTan da Tavisi sazogadoebiT ar SeeZlo SeebRala rome-lime wesieri qalbatonis umankoeba. iZulebuli iyo, damor-Cileboda sazogadoebis kanonebs da yofiliyo `mowyveti-li imisgan, rasac samyaro qvia~. swored am dros, evropismeore mxares, iyo erTi axalgazrda kaci, romelic Tavisuf-lad cxovrobda - xan boSa qalis siyvaruliT tkbeboda daxanac warCinebuli qalis; omobda; yovelgvari dabrkole-bisa da gankicxvis gareSe agrovebda adamianuri yofis aTas-nair gamocdilebas, ramac mogvianebiT, rodesac wignebiswera daiwyo, udidesi samsaxuri gauwia. tolstois monas-terSi rom ecxovra, an gaTxovil qalTan urTierTobis gamosadme gamoketiliyo `mowyvetili imisgan, rasac samyaroqvia~, eWvi mepareba, `omi da mSvidoba~ Seeqmna.

iqneb Rirdes, ufro CavuRrmavdeT romanis weris sakiT-xebs da davsvaT kiTxva - aqvs Tu ara sqess gavlena romanis-tze? rodesac Tvalebs vxuWav da vcdilob romanis, ro-gorc raime mTliani substanciis warmodgenas, warmomid-geba raRac, rasac sarkiseburi msgavseba gaaCnia cxovrebas-Tan; Tumca, mis zedapirze uTvalavi xarvezi da uswormas-worobaa. yovel SemTxvevaSi, romanis struqtura gonebisTvalSi garkveuli formebiT irekleba - TiTqos xan marTikuTxiTaa agebuli, xan wawvetebuli forma gaaCnia, xan gaS-

Page 197: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

197

lili da TaRovania, xan kompaqturi da gumbaTSi SeyuJuli,rogorc wminda sofias taZari konstantinopolSi. esformebi, - gavifiqre da mexsierebaSi konkretul romanebsgadavavle Tvali, sawyis etapze TiToeulisaTvis Sesafe-ris, erTi saxis emocias aRZravs, magram TandaTanobiT axalda axal SegrZnebebs ezaveba, radgan `romanis forma~ ariqmneba qvis qvaze dadebiT, aramed erTi adamianis urTier-TobiT meore adamianTan. amitom romani CvenSi sxvadasxva-nair, xSirad yovlad sapirispiro emociebs badebs. xdebacxovrebis, realobis dapirispireba raRacasTan, rac cxov-rebis, realobis gareTaa. amitomac gviWirs am oris erTma-neTSi bolomde amocnoba. romanis kiTxvisas, erTis mxriv,gviCndeba ganwyoba: `mTavari personaJi unda gadarCes,Torem sasowarkveTas mivecemi~. meores mxriv, vgrZnobT,rom mTavari personaJi unda daiRupos, radgan wignis formaamas moiTxovs. xdeba isev realobis dapirispireba raRacas-Tan, rac realoba araa. magram, radgan romani mainc cxov-rebas aireklavs nawilobriv, anarekls realobad amovic-nobT xolme. vkiTxulobT da gavifiqrebT `es jeimsi zus-tad im tipis kacia, me rom ver vitan~, an `es ra absurdia!cxovrebis manZilze msgavsi araferi ganmicdia.~ nebismiercnobil romanze msjelobisas metad kompleqsuri struq-tura gvexateba Tvalwin - isini xom uamravi sxvadasxva emo-ciis nazavs warmoadgens, romelic mkiTxvelma saTiTaodunda amoicnos. ucnauri isaa, rom karg romans aqvs unari,bevrad ufro didxans darCes Tanamedroved, vidre misiSeqmnis momentia; da SeuZlia erTi da igive emocia gamoiw-vios inglisel, rus Tu Cinel mkiTxvelSi. magram ase Sekru-li romani Zalian iSviaTia. is, rac teqsts bolomde kravsda amTlianebs (isev `omi da mSvidoba~ gamaxsenda), arisraRac, rasac avtoris ̀ damajereblobas~ vuwodebT; Tumcaamas araviTari kavSiri ar aqvs angariSebis keTilsindisie-rad gadaxdasTan an saWiro momentSi Rirseulad moqcevas-Tan. romanistis SemTxvevaSi damajerebloba aris mis mier

Page 198: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

198

Cveni imaSi darwmunebis unari, rom simarTles gviambobs.zogjer xom gagvifiqria - `arasodes momsvlia azrad, romes ase SeiZleboda yofiliyo; arasodes vicnobdi adamians,romelic ase moiqceoda. magram Tqven damarwmuneT, romTurme, asec xdeba.~ mkiTxvels TiTqos kiTxvis procesSiSuqTan miaqvs yoveli fraza da yoveli scena. rogorc Cans,bunebam mogvaniWa es ucnauri Sinagani Suqi, romlis fonzecSegviZlia vismjeloT mwerlis damajereblobasa Tu ara-damajereblobaze. an SeiZleba, Tavad am bunebam, Tavisi yve-laze ufro iracionaluri ganwyobiT, raRac uxilavi mel-niT gonebis kedlebze winaswar aRbeWda yvelaferi, rac xe-lovan adamianebs gamoaqvT sinaTleze; Seqmna eskizebi, rom-lebic mxolod geniis koconTan mitanisas xdeba xiluli.da rodesac vxedavT, rogor cocxldeba sityvebi am Suqze,umal SeZaxili aRmogvxdeba: `es xom swored isaa, rasacyovelTvis vgrZnobdi, rac yovelTvis vicodi da rac mudammsurda!~ da aRelvebulebi, wigns erTgvari mowiwebiTac kivxuravT da Taroze vdebT; da mere raRac Zvirfasi navTsa-yudeliviT gveguleba, romelSic mTeli sicocxlis man-Zilze SeiZleba dabruneba, - gavifiqre da ̀ omi da mSvidoba~Taroze davde. xdeba piriqiTac, - zogi romani dasawyisSigvizidavs Tavisi elferiTa da cocxali dinamikiT, magrammere mdordeba; eWvebs badebs, gonebis SuqTan mitanili,laqebad idRabneba da misi srulyofilad aRqma SeuZlebe-lia. maSin imedgacruebis oxvra Tu aRmogvxdeba da gavi-fiqrebT, rom es romanic warumatebelTa sias daemata.

ra Tqma unda, romanebis umravlesobas warmateba aruweria. uzarmazari zewolis qveS warmosaxva sadRac maincwaiborZikebs. intuicia blagvdeba, ar SeuZlia, simarTlefiqciisagan gamoarCios; nawarmoebi mTliani, dasrulebu-li saxis gareSe rCeba. magram mainc ra gavlena aqvs am yve-laferze romanistis sqess? - vfiqrobdi da isev ̀ jein eirs~vixsenebdi. aqvs avtoris sqess raime mniSvneloba teqstis

Page 199: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

199

damajereblobaSi, rac, Cemi azriT, mwerlobis mTavar xer-xemals warmoadgens? rodesac kvlav gavixsene ̀ jein eiris~striqonebi, davrwmundi, rom risxva erTgvarad azianebdaSarlota brontes, rogorc mTxrobelis damajereblobas.ambavi, romelic man dagvitova da romelsac mTeli Tavisiarseba miuZRvna, ver gacda avtoris pirovnul ukmayofi-lebas. TiTqos avtors yoveli sityvis werisas axsovda, rommoklebuli iyo saWiro gamocdilebas, iZulebuli iyo,mRvdlis saxlis mosawyen yofas damorCileboda da windebiekemsa maSin, rodesac samyaroSi surda Tavisuflad xeti-ali. misi warmosaxva aRSfoTebiT kveTda sazRvrebs da amasmkiTxvelic ganuwyvetliv grZnobs. magram risxvis gardaiyo kidev ufro Zlieri mizezebic, ramac Sarlota brontesfantazia saWiro biliks aacila. magaliTad - umecreba. ro-Cesteris portreti sibneleSia daxatuli. Cven vgrZnobTSiSis gavlenas avtorze; iseve, rogorc gamudmebiTvgrZnobT mis daTrgunulobas, tanjvas, farul vnebebs,rac mis mSvenier wignebs tkivilis spazmebiT kumSavs.

da radgan romans aRniSnuli kavSiri gaaCnia realurcxovrebasTan, faseulobebsac garkveulwilad cxovrebi-dan iRebs. bunebrivia, rom qalebisaTvis faseulobebi Za-lian xSirad gansxvavdeba meore sqesis mier Seqmnili fase-ulobebisagan, Tumca patriarqaluri faseulobebi yvel-gan dominirebs. uxeSad rom vTqvaT, fexburTi da zogadadsporti ̀ mniSvnelovania~; modis gaRmerTeba da sayidlebzesiaruli ki ̀ banaluri~. da es faseulobebi usaTuod gadai-nacvlebs cxovrebidan mxatvrul literaturaSic. kriti-kosebi Tvlian, rom esa Tu is konkretuli wigni mniSvnelo-vania, radgan igi oms exeba. xolo wigni, romelic sastumrooTaxSi gamoketili qalis grZnobebs exeba, mniSvnelobasmoklebulia; brZolis velis scena ufro mniSvnelovania,vidre scena maRaziaSi; da es faseulobebi sul ufro metadualternativo da savaldebulo xdeba. Sesabamisad, adreu-

Page 200: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

200

li mecxramete saukunis romani Tavisi struqturiT myaradiyo dafuZnebuli garkveul faseulobebze, romlebic ro-manisti qalis gonebaSi Tavisebur deformacias ganicdida,es ki romanis avtoritetul formas amsxvrevda. qalebismier Seqmnil romanebze zedapirulad Tvalis gadavlebacsakmarisia, raTa avtoriseul intonaciebSi kritikis winas-wari SiSi amovicnoT. es SiSi garkveul agresiaSi, an Semgu-eblur tonSi vlindeba. avtori an aRiarebda, rom ̀ mxolodqali iyo~, an protests gamoTqvamda da cdilobda daemtki-cebina, rom `iseTive kargi iyo, rogorc mamakacebi~; kri-tikas ise xvdeboda, rogorc temperamenti karnaxobda - anguldasmiT da mokrZalebiT ismenda , an gaRizianebiTa darisxviT. amas mniSvneloba ara aqvs; mTavari isaa, rom misiyuradReba gafantuli iyo da ara – mTavarze koncentri-rebuli, rac mis wignebzec aisaxeboda. am wignebis umrav-lesobis SuagulSi emociebis morevi trialebs, - gavifiqreda gamaxsenda qalebis romanebi, Wiani da qarnayari vaSle-biviT rom mimofantula londonis meoradi wignebis maRa-ziebSi. es iyo morevi, romelmac romanis tradiciuli fase-ulobebi ukuRma daatriala.

warmovidginoT, rogori Zneli iyo qalebisaTvis miTi-Tebul biliks gayolodnen da arc erT mxares ar gadaexvi-aT. ra genia, ra Tavdajereba iyo saWiro, rom qali patri-arqaluri sazogadoebis SuagulSi, Tavs damtydari mTeliam kritikis qar-cecxlSi jiutad CaWideboda sagnebs damovlenebs da ise aRewera isini, rogoradac Tavad xedavda- cvlilebisa da SekumSvis gareSe. es mxolod jein ostinmada emili brontem moaxerxes, rac am ori qalis, albaT,yvelaze ufro Zvirfasi samkaulia. isini werdnen sworedrogorc qalebi da ara rogorc mamakacebi. aTasobiT qali-dan, romelic maSin romanebs Txzavda, mxolod am orma mo-axerxa dausrulebeli miTiTebebisa da didaqtikis sruliignorireba. mxolod maT wauyrues im daJinebul xmas, ro-

Page 201: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

201

melic ganuwyvetliv CaesmodaT xan buzRuniT, xan proteq-ciis toniT, xan mbrZaneblurad, xan tanjviT, xan Sokire-buli, xan gabrazebuli, xan familaruli; xmas, romelsac arSeuZlia qalebs Tavi daanebos da sakuTar TavebTan dato-vos isini, aramed yvelgan Tan dasdevT da raRacas karna-xobT, rogorc moralisti guvernanti; cdilobs ̀ swor gza-ze daayenos~ isini, rogorc ser egerton bridjisi cdilob-da. poeziis kritikaSic ki sqesis kritika ufro gaismoda14;maSinac, rodesac mamakacebi qalebs werisaken aqezebdnenda poetur konkursebSi gamarjvebisaTvis bWyvriala pri-zebs pirdebodnen, es saqmeSi garkveuli jentlmenebi mudaminarCunebdnen zedamxedvelebis rols, raTa avtori qalebigarkveuli sazRvrebis farglebSi hyolodaT moeqciaT~...romanisti qalebi warmatebas mxolod imis gabedulad aRia-rebiT Tu miaRweven, rom maT sqess SezRuduli SesaZleb-lobebi gaaCnia15~. msgavsi frazebi qalebis mxridan TviT-damkvidrebis mTels mcdelobas naWuWSi aqcevs. Tqvenda ga-sakvirad unda giTxraT, rom es winadadeba dawerili iyo ara1828 wlis agvistoSi, aramed 1928 wlis agvistoSi. albaT da-meTanxmebiT, rom rogori ironiiTac ar unda SevxedoT amgancxadebas, is Zalian didi masis azrs gamoxatavs. Zveligubeebis amRvrevas ar vapireb. me mxolod erTi magaliTigamoviyene, romelic xelT momxvda. ra Tqma unda, es ganwyo-ba da es xma kidev ufro energiuli da bevrad ufro mWeqareiyo saukunis winaT. Zalian mtkice xasiaTis axalgazrda qa-li unda yofiliyaviT, rom 1828 wels yuradReba ar migeq-ciaT mTeli am damcirebisa da lanZRvisaTvis da konkur-sebSi Sepirebuli prizebic organizatorebisTvis ukan

14 „(mas) metafizikuri Canafiqri aqvs, da es saSiSi akviatebaa, gansakuTrebiTqalisaTvis, radgan qals iSviaTad axasiaTebs mamakacis janmrTeli siyvaruliritorikisadmi. es ucnauri nakli gaaCnia sqess, romelic zogadad ufroprimitiuli da ufro materialisturia.” - ivnisi, 1928 “New Criterion”

15 “...Tu, momxseneblis msgavsad, Tqven gjeraT, rom qali romanistebi warmatebasmxolod imis gabedulad aRiarebiT miaRweven, rom maT sqess SezRuduliSesaZleblobebi gaaCnia (jein ostinma demonstrireba moaxdina, Tu rogorRirseulad SeiZleba am Jestis miRweva...) - agvisto 1928 “Life and Letters”

Page 202: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

202

migeyaraT. foladis xasiaTi gWirdebodaT, rom sakuTariTavisaTvis geTqvaT: ̀ isini xom literaturas mainc ver mo-isyidian. literatura yvelasaTvis Ria karia. universite-tis darajo, pativiscemis miuxedavad, uars vacxadeb, uf-leba mogceT, mTavari bilikidan balaxze gadamiyvanoT. Se-giZliaT, saimedod gamoketoT Tqveni biblioTekebi; magramar arsebobs karibWe, ar arsebobs saketi da boqlomi, ro-melsac Cemi gonebis Tavisuflebas daadebT.~

magram, ra efeqtic ar unda hqonoda mxardaWeris arqo-nasa da kritikas qalebis nawerze (mjera, rom amas Zaliandidi efeqti hqonda), es mainc umniSvnelo iyo sxva sirTu-lesTan SedarebiT, romelsac isini awydebodnen (isev ad-reuli mecxramete saukunis romanistebze vfiqrobdi),rodesac maTi nafiqris qaRaldze gadmotanasTan mividodasaqme. es sirTule imaSi mdgomareobs, rom maT ar gaaCndaTtradicia; an, Tu hqondaT, imdenad mokle da fragmentuli,rom amas Zalian mcire daxmarebis gaweva Tu SeeZlo. radganqalebi warsulidan dedebis xaziT vagrZelebT fiqrs.didebul mamakac mwerlebTan daxmarebisaTvis misvlasazri ara aqvs, rogor xSiradac ar unda mivmarTavdeT maTnawerebs siamovnebis miRebis mizniT. lambi, brauni, Teke-rei, sterni, dikensi, de quinsi - vinc ar unda iyos, - jerarasodes daxmarebia avtor qals, Tundac am ukanasknelsmaTgan eswavlos ramdenime ileTi da sakuTari gamoyenebi-saTvisac miesadagebinos isini. mamakacis gonebis simZime danabijis sigrZe qalisaTvis metismetad ucxoa da Sesabami-sad, maTi imitireba warmatebas ver moutans. qalisaTvis,romelic weras gadawyvetda, kalmis furcelze dadebisTa-nave albaT pirveli imedgacrueba imis aRmoCena iyo, rommas gamoyenebisaTvis saWiro winadadebis mza forma ar ga-aCnda. yvela didi romanisti, rogoricaa Tekerei, dikensian balzaki, werda swrafad, magram ara akuratulad, eqspre-siulad, magram sinatifis gareSe. isini saerTo kuTvnile-

Page 203: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

203

bis monaxazs sakuTari saRebavebiT avsebdnen. maTi prozaefuZneboda winadadebis formas, romelic im dros farTodiyo gavrcelebuli da daaxloebiT, ai, aseTi iyo: `maTinawarmoebebis grandiozuloba mdgomareobda maT unarSi,mokle argumentaciiT ki ar Semofargluliyvnen, aramedxangrZlivad emsjelaT. TiTqos Tavad Txzvis, WeSmarite-bisa da silamazis warmoqmnis procesi iyo maTTvis udidesimRelvarebisa da umaRlesi kmayofilebis mimniWebeli. war-mateba mudmiv qmedebas moiTxovs.~ - es mamakacis winadade-baa; mis ukan SegviZlia davinaxoT jonsoni, giboni da sxvebi.aseTi winadadeba qalisaTvis gamousadegari iyo. Sarlotabronte, prozaikosisaTvis saWiro mTeli misi niWis miuxe-davad, am mouxerxebeli iaraRiT xelSi waborZikda dadaeca. jorj eliotma sakuTari Tavi ar daindo am iaraRiT,ris gamoc mis mier aRwerili mTeli rigi scenebi gaubad-rukda. jein ostinma daxeda am winadadebas da ubralod,gaiRima. man gamoimuSava sakuTari, sruliad bunebrivi, moq-nili winadadebis forma, romelsac arasodes gaSorebia.amitom, Tumca SegviZlia vTqvaT, rom Sarlota brontesTanSedarebiT mwerlobis naklebi Tandayolili niWi gaaCnda,jein ostinma gacilebiT ufro metis Tqma moaxerxa. radganxelovnebis mTavari arsi gamoxatvis Tavisufleba da srul-yofaa, am orive aspeqtSi tradiciis naklebobam - iaraRissimcirem da araadeqvaturobam aSkarad udidesi gavlenasmoaxdina qalebis nawerebze. wigni ar aris ubralod, er-TmaneTs mibmuli winadadebebis grova, aramed is guldas-miTaa agebuli da xatovnad rom vTqvaT, Tavisi TaRebiTada gumbaTebiT gvirgvindeba. romanis yvela forma Seqmniliiyo mamakacebis mier, gamoxatvis maTeburi saWiroebis Se-sabamisad. ar arsebobs mizezi vifiqroT, rom eposi, an po-eturi piesa qalisaTvis ufro metad Sesaferisi formaa,vidre prozauli winadadebebi. magram isini, rogorc li-teraturis kidev ufro Zveli formebi, qalis mwerlobaSiSemosvlis droisaTvis mkacrad Camoyalibebuli da cvli-

Page 204: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

204

lebisaTvis Seuvali iyo. maTTan SedarebiT romani yvelzeufro axali forma, nedli masala iyo, raTa qalis xels da-morCileboda. es, albaT, kidev erTi mizezia imis, rom qalmaTxzvis ZiriTad formad romani airCia. da mainc, vis SeuZ-lia Tqvas, rom Tundac `romani~ (brWyalebSi vsvam, radgansityvis cnebasTan adeqvaturobaSi eWvi mepareba), rogorcyvelaze ufro plastiuri forma, qalis mier bolomdea ga-Tavisebuli? eWvgareSea, rom rodesac qali sakuTari kidu-rebis Tavisuflad gamoyenebas SeZlebs da maT ZalaSi bo-lomde darwmundeba, xelT arsebul formas sakuTari ge-movnebiT gadaakeTebs; da warmoqmnis raRac axal WurWels,raTa sakuTar TavSi arsebuli poezia (aucilebeli araa –riTmebad) masSi moaTavsos. radgan poezia jer kidev Cake-tilia qalSi... gavifiqre da Sevecade imis warmodgena, Turogor Seqmnis qali poetur tragedias xuT moqmedebad.netav riTmas Tu gamoiyenebs? - iqneb isev proza arCios.

magram es rTuli kiTxvebia da pasuxebic momavlis nis-lSia gaxveuli. mocemul momentSi es pasuxebi albaT arcunda veZebo, Torem saWiro Temidan gadavuxvev da male uR-ran tyeSi aRmovCndebi, saidanac SeiZleba veRarc gamovaR-wio. darwmunebuli var, arc Tqven gsurT am bindiT moculiTemis, mxatvruli literaturis momavalis Sesaxeb uargu-mento saubris mosmena. amitom aq mxolod erTi wuTiT Sev-Cerdebi, raTa Tqveni yuradReba fizikuri aspeqtisakenmivapyro. imedi maqvs, momavalSi es aspeqti Tavis rolsiTamaSebs qalebis mier mwerlobaSi sakuTari formebismignebisas. wigni sxeulTan unda iqnas SeTanxmebuli. SemiZ-lia gavrisko da vTqva, rom qalis mier dawerili wigni bu-nebrivad moiTxovs ufro mokle zomas da ufro met sifa-qizes, vidre mamakacebis mier dawerili. Tanamedrove etap-ze qalebs sWirdebaT sakuTari TxzulebebisaTvis axaliCarCos, axali formis gamonaxva, romelze muSaobac nakle-bad moiTxovs xangrZlivi saaTebis manZilze uwyvet muSao-

Page 205: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

205

bas. aseve, nervuli sistema, romelic Cvens gonebas kvebavs,rogorc Cans, gansxvavebulia qalebisa da mamakacebis Sem-TxvevaSi da Tu gvsurs, saukeTeso Sedegebi miviRoT, undaaRmovaCinoT, Tu rogori wvrTna da sazrdo sWirdeba amgansxvavebul sistemas - aris Tu ara Tundac, leqciebiskiTxvis es tradiciuli forma, romlebic albaT berebmagamoigones asobiT wlis win, maqsimalurad Sesaferisiqalebis ganaTlebisaTvis, Tu maTTvis masalis sxvagvaradgadanawileba iqneboda ufro efeqturi? muSaobisa dadasvenebis rogori monacvleoba sWirdebaT qalebs?dasvenebaSi vgulisxmob ara uqmad yofnas, aramed raRacgansxvavebulis keTebas; da ra unda iyos es `gansxvavebuliraRac~? - am yvelafers Zieba da aRmoCena sWirdeba da esyvelaferi kavSirSia sakiTxTan qalebisa da mxatvruliliteraturis Sesaxeb. da mainc, - fiqrSi isev wignis Tarosmivuaxlovdi, - sad SemiZlia moviZio qalis fsiqologiisSesaxeb Tavad qalis mierve Catarebuli kvleva? Tu imisgamo, rom qalebi fexburTs ver TamaSoben, isini arcmediciniT unda dakavdnen?

sabednierod, Cems fiqrebs sxva mimarTuleba mieca.

5.rogorc iqna, droSi amdeni mogzaurobis Semdeg mivaR-

wie Taroebs, romlebzec Tanamedrove mwerlebis, mamakace-bisa da qalebis mier dawerili wignebi awyvia. SeiZleba, dRe-isaTvis qali da mamakaci avtorebis ricxvi jer kidev araaTanabari da mamakacebi kvlav ufro sityvauxvoben, magramimis Tqma namdvilad SeiZleba, rom qalebi mxolod romane-bis weriT aRar Semoifarglebian. dRes ukve mogvepovebajein harisonis wignebi berZnul arqeologiaze; vernon liswignebi esTetikaze; gertruda belis wignebi sparseTisSesaxeb; gvaqvs wignebi iseT Temebze, romelsac erTi Taobis

Page 206: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

206

win vercerTi qali ver Sebedavda. gvaqvs leqsebi, piesebi dakritika; istoriuli da biografiuli nawarmoebebi; wignebimogzaurobasa da aRmoCenebze; ramdenime filosofiuri,samecniero da ekonomikuri naSromic ki. da Tumca romanebimainc Warbobs, isini yovelTvis aRar asocirdeba msubuqsasiyvarulo istoriebTan. rogorc Cans, qalebis mwerlobaSisawyisi simartivis, ase vTqvaT, eposis periodi warsulsCabarda. kiTxvam da kritikam avtori qalis TvalsawierigaafarTova da meti daxvewiloba SesZina mis nawers. avtobio-grafiuli impulsi Sesustda. qali iwyebs mwerlobis xelov-nebad da ara TviTrealizaciis saSualebad gamoyenebas. amprocesze dakvirveba swored qalebis mier Seqmnil axalromanebSi SeiZleba. da mec, erT-erTi maTgani, romelic xelSimomxvda, Tarodan gadmoviRe. romans `cxovrebis Tavgada-savali~ erqva, misi avtori iyo meri qarmaikli da sulaxlaxans, swored oqtomberSi iyo gamocemuli. rogorc Cans,es avtoris pirveli wigni iyo, Tumca gavifiqre, rom misiwakiTxva ise SeiZleboda, TiTqos sakmaod grZeli seriisbolo tomi yofiliyos; yvela im wina wignis memkvidre,romlebsac aqamde gadavale Tvali - ledi uinCelsis leqsebis,afra benis piesebis da oTxi didi romanistis nawarmoebebis.radgan miuxedavad imisa, rom Cveulebad gvaqvs, wignebze cal-calke vimsjeloT, isini mudam erTmaneTs agrZeleben. daSesabamisad, es ucnobi avtoric unda miviCnio yvela immwerali qalis STamomavlad, romelTa mdgomareobazec uwinvimsjele; unda gaviTvaliswino, rom mas memkvidreobiTgamoyva maTi Tvisebebi da SezRudulobebi. amovioxre, radganromanebi xSirad mxolod tkivilgamayuCebeli wamalia da araSxamsawinaaRmdego; apaTiur Tvlemas gvgvris da ara SuSxunaSTagonebas. ubis wignaki gadavSale da movemzade, raTa meriqarmaikli pirveli romanis, `cxovrebis mogzaurobis~kiTxvisas SeniSvnebi Camewera.

Page 207: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

207

furcels jer Tvali gadavavle. gavifiqre, rom dasaw-yisisaTvis misi winadadebis formisaTvis unda ameRo alRo,vidre mexsiereba daitvirTeboda suraTebiT, cisferi daTaflisferi TvalebiT, da urTierTobebiT, romelicalbaT mTavar gmirebs, qlosa da rojers Soris ganviTar-deboda. jer unda damenaxa, avtors kalami eWira xelSi Tuuro. amitom, erTi-ori winadadeba xmamaRla wavikiTxe. malecxadi gaxda, rom raRac mTlad rigze ver iyo. pirveliwinadadeba wyaliviT mirakrakebda, magram ucebve Sewyda.raRac gaixa, gaikawra; aqa-iq saTiTao sityvam faraniviTSemomanaTa TvalebSi. avtori mouqnels hgavda, adamians,amaod rom uxaxunebs asanTis Rers qaRalds, romelic arainTeba. magram ratom? - ise SevekiTxe, TiTqos Cems winyofiliyos, - ratom ar iyeneb jein ostinis winadadebisformas? nuTu yvelaferi unda davanakuwoT da gadavya-roT, radgan ema da mister vudhauzi gardacvlilebi ari-an?... vidre jein ostini melodiidan melodiaze danavar-dobs, rogorc mocarti, am naweris kiTxva TavRia naviTzRvaSi yofnas hgavda. xan zemoT miiwevdi, xan iZirebodi.es lakonuroba, es mokle frazebi, SeiZleba, imis niSani yo-filiyo, rom avtors raRacis eSinoda; albaT eSinoda mis-Tvis sentimentaluri ar ewodebinaT. qalebis nawerebs xomzedmeti dekoraciebiTa da yvavilebiT gadavsebulad miiC-neven; da Sesabamisad, fiqroben, rom aseT mwerlobas laf-susebi da eklebic meti aqvs. magram vidre avtoris mier aR-weril scenas gulisyuriT ar wavikiTxavdi, darwmunebiTarafris Tqma ar SemeZlo. yovel SemTxvevaSi, misi naweriar gaZinebs, - gavifiqre, rodesac ufro guldasmiT daviwyekiTxva, - magram isic SevniSne, rom avtori zedmetad bevrfaqts azvinebda. momeCvena, rom am zomis wignSi am faqtebisnaxevarsac ki ver gamoiyenebda (wigni Tavisi moculobiTdaaxloebiT ̀ jein eiris~ naxevari Tu iqneboda); Tumca, aseTu ise, man moaxerxa Cemi, rogorc mkiTxvelis, wignis per-sonaJebTan erT navSi moTavseba; da rojerTan, qlosTan,

Page 208: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

208

oliviasTan, tonisTan da mister bighemTan erTad avuyevimdinares. magram wuTiT unda SevCerde, - gavifiqre da skamissazurges miveyude, - yvelaferi frTxilad unda gavaanali-zo, vidre kiTxvas gavagrZelebde.

TiTqmis darwmunebuli var, - vuTxari sakuTar Tavs, -rom meri qarmaikli gveTamaSeba. radgan Tavs ise vgrZnob,rogorc atraqcionis manqanaSi, roca ggonia vardebi da amdros ki isev zemoT micurav. meri mosalodnel wyobas ar-Rvevs. man jer winadadeba gaxliCa, axla ki Tanmimdevrobac.Zalianac kargi. ufleba aqvs es yvelaferi akeTos, Tuki amasara stiqiurad, aramed xelovnebis gamo sCadis. ar SemiZlia,darwmunebiT vicode, am oridan romel SemTxvevasTan maqvssaqme, vidre avtori sakuTar Tavs situaciaSi ar warmo-aCens. rogorc mkiTxveli, mas yvelanair TavisuflebasvaniWeb, Tavad Seqmnas es situacia, Tundac konservisqilebisa da daWeWyili Caidnebisgan aagos igi; mTavaria,damajeros, rom am konstruqciis simyaris Tavad sjera. ma-namde ki Cemi movaleobis Sesrulebas, kiTxvas ganvagrZob...vwuxvar, rom kiTxva ase uceb Sevwyvite. garSemo mamakacixom ar aris? darwmunebuli xarT, rom im wiTeli fardisukan ser Carlz bironi ar imaleba? maSin, SemiZlia, xmamaR-la wagikiTxoT sityvebi, romlebmac ase uceb SemaCera:`qlos olivia moswonda...~ winaswar ar aRSfoTdeT da ar ga-wiTldeT. erTmaneTTan vaRiaroT, rom aseTi ram bunebri-via. zogjer ubralod, qalebsac moswonT qalebi.

`qlos olivia moswonda~, - wavikiTxe da uceb gakrTa go-nebaSi azri, rom es sityvebi uzarmazar cvlilebas moaswa-vebda. albaT literaturis istoriaSi pirvelad moswondaqlos olivia. kleopatras ar moswonda oqtavia. da rom mos-woneboda, warmoidgineT, rogor sruliad Seicvleboda ̀ an-toniusi da kleopatra~. am fiqrma Cemi goneba kvlav mos-taca sakiTxavs. yvelaferi isea gamartivebuli da gaubra-

Page 209: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

209

loebuli; gavbedav da vityvi, rom absurdamdec kia dayva-nili. kleopatras erTaderTi grZnoba oqtavias mimarT eW-vianoba iyo. ̀ Cemze ufro maRalia? Tmas rogor atarebs?...~am piesas, albaT, meti arc sWirdeba. magram warmoidgineT,ramdenad ufro saintereso iqneboda yvelaferi, or qalsSoris ufro rTuli urTierToba rom yofiliyo. mxatvrulliteraturaSi personaJi qalebis brwyinvale galereasswrafad gadavavle Tvali da qalebs Soris damokidebulebayvelgan zedmetad martivi meCvena. ramdeni ramaa zereledgamotovebuli. Sevecade, gamexsenebina ori qalis megobro-bis istoria Cems mier wakiTxuli wignebidan. amis mcdelobaaris ̀ gzajvaredinebis diana~-Si (iana of The Crossroads).magram ZiriTadad qalebi mxolod satrfoebi arian, ro-gorc rasinTan, an berZnul tragediebSi. isini drodadrodedebis da qaliSvilebis rolSi gvevlinebian, magram TiT-qmis gamonaklisis gareSe, mudam mamakacebTan urTierTo-baSi arian aRwerilni. ucnauri iyo imis gaazreba, rom mxat-vrul literaturaSi yvela didebuli personaJi qalis saxejein ostinis epoqamde ara mxolod meore sqesis mier, ara-med mxolod am meore sqesTan urTierTobaSi iyo daxatuli.arada, es urTierToba xom qalis cxovrebis mxolod nawi-lia; da ra cota SeiZleba mamakacma icodes misi cxovrebisTundac am nawilis Sesaxeb, rodesac Tavis dakvirvebasmudam im Savi an vardisferi saTvalis miRma akeTebs, romel-sac sqesis gansxvavebuloba adebs mis cxvirs. albaT sworedaqedan modis qalis gansakuTrebuli buneba mxatvrulliteraturaSi; misi ukiduresad lamazi da koSmarulisaxeebi - zogjer zeciurad RvTaebrivi da zogjer qveskne-lamde dacemuli; radgan mas ase xedavda gamijnurebulimamakaci, imis mixedviT, Tu rodis iyo misi siyvarulisaganTavadve amaRlebuli an ganadgurebuli, bednieri an ube-duri. ra Tqma unda, es arc Tu sruli WeSmaritebaa mecxra-mete saukunis romanistebis Sesaxeb. am periodidan perso-naJi qali bevrad ufro mravalferovani da rTuli xasiaTis

Page 210: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

210

xdeba. SeiZleba, raRac zomamde swored qalebis Sesaxebmetis daweris survilma miatovebina mamakacebs poeturidrama, romelic Tavisi Sekruli formiT ase cota adgilsuTmobda qals, da miiyvana isini romanis, rogorc ufrotevadi formis Seqmnamde. da mainc, prustis nawerebSic ki,aSkaraa, rom am etapzec, mamakacis codna qalis WeSmaritibunebis Sesaxeb metad SezRuduli da arasrulia, iseverogorc qalis mier mamakacis bunebis codna.

furcels davcqerodi da fiqrs vagrZelebdi - isicaSkara gaxda, rom qalebs, iseve rogorc mamakacebs, maradi-ulad Sin fusfusis garda sxva interesebic gaaCniaT. ̀ qlosolivia moswonda. maT saerTo laboratoria hqondaT...~ wa-vikiTxe da aRmovaCine, rom es ori axalgazrda qali RviZlsamuSavebda, raTa anemiis samkurnalo wamali daemzadebi-naT. erT-erTi maTgani gaTxovilic iyo da Tu sworad max-sovs, ori patara bavSvi hyavda. tradiciuli siuJetebis mi-xedviT, es detalebi, albaT, gamotovebuli unda yofiliyoda personaJi qalebis bevrad ufro martivi, monotonurisaxeebi daxatuliyo Cems Tvalwin. vcade wuTiT warmomed-gina, rogori iqneboda literatura, masSi mamamkacebicmxolod qalebis sayvarlebad rom yofiliyvnen warmoCeni-lebi da araferi Tqmuliyo mamakacebs Soris megobrobaze,ar yofiliyvnen jariskacebi, moazrovneebi, meocnebeebi;ramdens dakargavda Tundac Seqspiris dramaturgia;rogor gaRatakdeboda literatura! albaT otelos da an-toniusis mozrdili nawili dagvrCeboda, magram davkar-gavdiT keisars, brutuss, hamlets, lirs, Jaks... literatu-ra namdvilad ubadruki iqneboda; Tumca nawilobriv, ariskidec gaRatakebuli - uTvalavi qalis cxvirwin miketilikaris gamo. qalebis avtorobas Tavic rom gavaneboT, aSka-raa rom isini, sakuTari survilis winaaRmdeg gaTxovilebi,erT oTaxSi gamoketilebi da erT saqmianobas mijaWvulebi,dramaturgebisaTvis veranairad ver iqnebodnen zusti

Page 211: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

211

asaxvis obieqtebi. siyvaruli erTaderTi SesaZlo Tarji-mani iyo xelovansa da qals Soris. poeti, romelic qalebisSesaxeb werda, maT mimarT an sakuTar vnebebs umReroda, anirCevda, ̀ qalTmoZule~ yofiliyo, rac umetes SemTxevvaSiimas niSnavda, rom TviTon ar iyo qalebisTvis mimzidveli.

xolo am romanis dasawyisSive imis wakiTxva, rom qlosolivia moswonda da maT saerTo laboratoria hqondaT,mkiTxvels qalebs Soris saintereso da xangrZliv megob-robas pirdeboda wignis momdevno furclebzec. Tu meriqarmaiklma icoda, rogor ewera (da unda vaRiaro, rom misistilis zogierTi niuansi ukve momwonda), Tu mas hqondasakuTari oTaxi, da weliwadSi xuTasi funti SemosavalicgaaCnda, raSic bolomde ara var darwmunebuli, - maSin Se-meZlo meTqva, rom literaturaSi umniSvnelovanesi cvli-leba moxda.

radgan Tu qlos olivia moswons da meri qarmaiklmaicis, rogor gamoxatos es urTierToba, is iqneba pirveli,vinc farniT xelSi Seva uzarmazar, mitovebul da Cabnele-bul darbazSi, romelic CrdilebSia Cafluli da gvelebiTsavse mRvimes hgavs. da me kvlav furcels davxede da davi-naxe, rogor Sexeda qlom olivias, roca is kolbas dgamdaTaroze, da rogor uTxra - Sin, bavSvebTan wasvlis droao.wamoviZaxe, rom es iseTi sanaxaobaa, romlisTvisac samya-ros Seqmnis dRidan aravis moukravs Tvali. da axla TavadSevyurebdi didi interesiT, rom damenaxa, rogor Caujdameri qarmaikli am samuSaos, rogor daiWira es Cauwerelimimikebi, es arTqmuli an naxevrad Tqmuli sityvebi, rom-lebic arasodes aris imaze ufro xelSesaxebi, vidre pep-lebis Crdilebi Werze, rodesac qalebi martoni arian,meore sqesis mier maTken mimarTuli kaSkaSa da feradiganaTebis gareSe. meri sulganabuli unda iyos, - gavifiqre,vidre kiTxvas vagrZelebdi, - Tuki amis gakeTeba surs. rad-

Page 212: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

212

gan qalebi ukiduresad eWvianebi arian maTken mipyrobiliyuradRebis mimarT, roca aSkara motivi ar Cans; damalvasada daTrgunvas SeCveulebi, maSinve gasaqcevad emzadebian,roca ki maTi mimarTulebiT Tvali daixamxamebs. erTader-Ti gza, Tu gsurs, maT daakvirde, - kvlav ise mivmarTe meriqarmaikls, TiTqos Cems win iyo, - paralelurad sxva ramezelaparakia, sarkmlidan cqera da am dros fanqriT, ubis wig-nakSi, yvelaze ufro mokle simboloebiT moniSvna sityve-bis, romlebic jer ar gamoTqmula, SegrZnebebis, romelsacmilionobiT wlis ganmavlobaSi CrdilSi, qvis qveS moqce-uli olivias organizmi ganicdis, rodesac mas Suqi ecema,rodesac mSiers ucnauri sakvebi xvdeba gzaze - codna,Tavgadasavali, xelovneba; da xels iwvdis am sakvebisken daise unda mosinjos es yvelaferi, ise unda SeiTvisos es si-axle, rom ar dakargos Tavisi Zveli, ukiduresad daxvewilibuneba, rTuli sifaqize da wonasworobis grZnoba.

magram, vai rom, is gavakeTe, rac ar unda gamekeTebina;daufiqreblad daviwye sakuTari sqesis qeba. `ukiduresaddaxvewili~, ` rTuli sifaqize~ - es terminebi xom aSkaradsaqebaria, maSin rodesac sakuTari sqesis Seqeba yovelTviseWvs badebs da sulelurad gaismis; ufro metic, mocemulSemTxvevaSi am sityvebis gamarTlebac ki ar SemiZlia - arSemiZlia rukasTan mivide da ganvacxado - kolumbma aRmoaCinaamerika da kolumbi qali iyo; an aviRo vaSli da SevniSno, romniutonma aRmoaCina gravitaciis kanoni da niutoni qali iyo;an Sevxedo cas da vTqva, rom TviTmfrinavi, romelmacgadaiqrola, qalis mieraa gamogonebuli. kedelze ar arsebobsniSani raTa qalis zusti simaRle gaizomos. ar arsebobsdiumebian monakveTebad dayofili saxazavi, rom kargi dedisda qaliSvilis erTgulebas, dis siyvaruls an saxlismmarTvelis saqmianobas davadoT. Cvens droSic ki Zaliancotaa qali, romelsac universitetis xarisxi gaaCnia; maTsakuTari Tavi ar gamoucdiaT profesiebSi, armiasa da

Page 213: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

213

flotSi, vaWrobaSi, politikasa da diplomatiaSi. isinidRemde klasifikaciis gareT rCebian. am dros ki, Tukimovisurveb raime gavigo magaliTad, ser harli batsis Sesaxeb,mxolod biurkis an debretis gadaSla mWirdeba; da wavikiTxav,rom man esa da es xarisxi miiRo; rom is flobs sasaxles, romhyavs memkvidre; rom sabWos mdivani iyo; rom did britaneTswarmoadgenda kanadaSi; da rom miiRo amdeni da amdeni medali,esa da es Tanamdeboba da sxva warCinebani, riTac misi miRwevebisamaradisodaa damowmebuli. mxolod gangebam Tu SeiZlebaamaze meti uwyodes ser harli batsis Sesaxeb.

xolo rodesac qalebze vambob ̀ ukiduresad daxvewili~,`rTuli da faqizi~, - ar SemiZlia Cemi sityvebis sabuTaduiteikeri an debreti moviyvano. maSin, sad unda veZebo essabuTi? gavifiqre da kvlav wignis Taros Sevxede. aq ewyobiografiebi: jonsonis, goeTes, karlailis, sternis, kupe-ris, Sellis, volteris, brauningis da bevri sxva avtoris.da me daviwye fiqri zogierTi im gamoCenili mamakacis Sesa-xeb, vinc ama Tu im mizezis gamo aRmerTebda qals, daeZebda,cxovrobda masTan, TavSesafars poulobda masSi, esiyvaru-leboda, werda masze, sjeroda misi. maTi nawerebidanveviciT, Tu ramdenad mniSvnelovani iyo maTTvis meore sqesiskonkretul pirovnebebTan urTierToba da garkveulwilad,ramdenad damokidebulni iyvnen am pirovnebebze. me arvamtkiceb, rom yvela es urTierToba absoluturad plato-nuri iyo da albaT ser uiliam joinson hiksic uaryofdaamas. magram Zalian mcdarad ganvsjiT am cnobil mamakacebs,Tuki ganvacxadebT, rom maT am kavSiridan komfortis, mo-ferebisa da sxeulis simeTa garda araferi miuRiaT. cxadia,isini qalisagan iRebdnen imas, risi micemac maTTvis sakuTarsqess ar SeeZlo. da yvelafer danarCenTan erTad, Tavadpoetebis mRelvare striqonebidan gamomdinare, SemiZliavTqva, rom es iyo SemoqmedebiTi energia, stimuli, saCuqari,romelsac mxolod sapirispiro sqesi aniWebdaT. warmovid-

Page 214: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

214

gine, rogor gamoaRebda mamakaci sastumro oTaxis an sabav-Svo oTaxis kars da dainaxavda qals, bavSvebs Soris, muxleb-ze saqargaviT - cxovrebis raRac sxvanairi wesrigisa Tu sis-temis centrSi moTavsebuls; sxva saqmianobaSi garTuls; dakontrasti am samyarosa da mis sakuTars Soris, romelicSeiZleba yofiliyo sasamarTlos darbazebi an warmomadge-nelTa palata, gamoacocxlebda, axali energiiT aavsebda misgonebas. qalTan yvelaze ubralo saubarSic ki, maTi azrebisbunebrivi gansxvaveba mamakacis ideebs axal niadags aZlevda.yovel jonsons Tavisi Treili yavs, da nawilobriv, sworedzemoT aRniSnuli mizezis gamo cdilobs ar dakargos igi;da rodesac Treili Tavis italiel musikis maswavlebelzeTxovdeba, jonsoni mrisxanebisa da zizRisagan naxevradWkuidan gadadis; mas ubralod, sasiamovno saRamoebi ki araklia striThemSi, aramed Tavs ise grZnobs, TiTqos `cxov-rebis Suqi Cauqra~.

aucilebeli araa doqtori jonsoni, goeTe, karlailian volteri iyos vinme, raTa Taviseburad mainc SeigrZnosqaluri SemoqmedebiTi energiis swored es `daxvewilobada sifaqize~. albaT inglisuri enis resursebis maqsimalu-ri mobilizeba da sityvebis saTiTaod frTaSesxmac verdaexmareba qals gamoxatos, Tu ras grZnobs, rodesacvTqvaT, ucxo oTaxSi Seabijebs. oTaxebi xom iseTi gansxva-vebulia - mSvidi an qaosuri, sinaTliT savse da abreSumiTmorTuli, rbili da bumbulovani, an cxenis ZuasaviT ma-gari... quCis gayolebaze oTaxebSi mxolod fexis SedgmaasaWiro, raTa saxeSi gveces qaluri SemoqmedebiTi energiises ukiduresad mravalferovani da kompleqsuri Zala.sxvanairad verc iqneboda, radgan qalebi Sin iyvnen gamo-ketilni saukuneebis manZilze, imden xans, rom am droi-saTvis kedlebi mTlianad gaJRenTlia maTi SemoqmedebiTiimpulsebiT, romelmac ise damuxta aguri da cementi, romgars Semortymuli kalmis, funjis, biznesis da politikis

Page 215: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

215

artaxebi ukve veRar akavebs. magram es SemoqmedebiTi energiaZalzed gansxvavebulia mamakacebis SemoqmedebiTienergiisagan. da unda vaRiaro, rom Zalian samwuxaroiqneboda, es gansxvavebuloba waeSala vinmes; radgan ismiRweuli iqna saukuneebis manZilze gamomuSavebuli ZlieridiscipliniT da arafers SeuZlia misi Canacvleba. Zaliansamwuxaro iqneboda, qalebi rom ise werdnen, rogorcmamakacebi, an cxovrobdnen rogorc mamakacebi, angamoiyurebodnen rogorc mamakacebi, radgan es uzarmaza-ri samyaro, albaT, Zalian erTferovani gaxdeboda, Tuki origansxvavebuli sqesis magier erTi sqesiT mogviwevda masSicxovreba. nuTu ganaTlebamac, sqesebs Soris msgavsebebzemetad, win swored gansxvavebebi ar unda wamoswios dagaaZlieros? radgan msgavseba isedac Zalian bevri gvaqvsda Tu romelime Tanamedrove mkvlevari imis xelaxlaaRmoCenas da mtkicebas apirebs, rom ori sqesi sxvadasxva xistotebs miRma ar gayurebs sxvadasxva cas, eWvi mepareba, ammkvlevarma didi samsaxuri gauwios kacobriobas. gamodis,rom raRac gagebiT, unda gvixarodes kidec is faqti, romprofesori X Tavisi sazomi mowyobilobebiT ase jiutadcdilobs sakuTari `aRmatebulebis~ damtkicebas.

kvlav furcels davcqerodi da vfiqrobdi, rom meriqarmaikli ise wers, rogorc damkvirvebeli. vSiSob, rom massuli sZlevs gaxdes naturalist-romanisti (rac, CemiazriT, romanistebis nakleb saintereso saxeobaa) da aramwerali-moazrovne. ra Tqma unda, mas uTvalavi faqtigaaCnia garSemo, raTa daakvirdes. is ukve aRaraa Semofar-gluli zeda saSualo klasis pativcemuli saxlebis atmos-feroTi. is axla gulmowyalebis gamo an qedmaRlurad kiaRar Seabijebs sunamoTi gaJRenTil oTaxebSi, sadac kur-tizanebi, meZavebi da qalebi gulze mikruli finiebiT sxe-dan, aramed rogorc damkvirvebeli, romelic Tavisi nawar-moebisaTvis masalas agrovebs. qalebi im oTaxebSi jer ki-

Page 216: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

216

dev icdian im mouxeSav da ulazaTo tansacmelSi, romelicmamakacma mwerlebma wamoacves maT mxrebs. meri qarmaiklmamakrateli unda aiRos xelSi da TiToeuli maTganis tanszustad moargos qsovilis yvela nawiburi da sicariele.da rodesac es moxdeba, udaod saintereso iqneba, davina-xoT es qalebi iseTebad, rogorebic sinamdvileSi arianisini. magram amisaTvis cota kidev mogviwevs mocda, radganmeri qarmaiklis cnobiereba jer kidev SeboWilia ̀ codvis~siaxloves, romelic Cveni seqsualuri barbarosobiTgvergo memkvidreobad. mas jer kidev Tavisi klasis abre-Sumis xundebiT aqvs fexebi Sekruli.

Tumca, qalebis umravlesoba arc meZavia, arc kurti-zani da arc finia yavs mtvrian xaverdis kabaze mixutebulimTeli zafxulis ganmavlobaSi. maSin ras akeTeben isini?Cems gonebaSi gaCnda suraTi erT-erTi quCis , sadRac,mdinaris samxreT napirze, romelsac usasrulod misdevssaxlebis mwkrivi. da warmosaxvis TvaliT davinaxe, rogorkveTda am quCas Zalian moxuci qalbatoni, Sua xnis qalTanxelkaviT, romelic, albaT, misi qaliSvili iyo. orive isepativsacemad iyo TaviT-fexamde mokazmuli, rom CacmaalbaT SuadRis mTels rituals warmoadgenda maTTvis;xolo karadebi savse hqondaT wlebis manZilze naftalinSiSenaxuli sezonuri tansacmliT. axla isini gzas kveTen,swored im dros, rodesac quCaze farnebi inTeba. wlebisganmavlobaSi uyvardaT Sebindebisas seirnoba. ufrosioTxmoc wels mitanebulia da Tu hkiTxavT, ras niSnavdamisTvis ganvlili cxovreba, is gipasuxebT, rom axsovs,rogor inTeboda es quCebi balaklavas brZolis dros, darom sakuTari yuriT aqvs mosmenili haid parkSi TofebisWeqa, mefe edvard meSvides dabadebisas. magram Tu Seecde-biT TariRis dakonkretebas da hkiTxavT am qalbatons, Turas akeTebda vTqvaT, 1868 wlis aprilSi, an 1875 wlis 2 noem-bers, is gabundovanebuli mzeriT SemogxedavT da gipasu-

Page 217: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

217

xebT, rom araferi axsovs. radgan sadilebi mzaddeba; Tef-Sebi da Wiqebi irecxeba; bavSvebi skolaSi igzavnebian, cxov-rebis gzaze dgebian; am yvelafridan Zalian cota TariRirCeba. dReebi gamqralia. biografias da istorias sityvacar moepoveba maT Sesaxeb. da romanebic, nebiT Tu uneblieT,mxolod sicrues gvTavazoben.

yvela es bundovanebiT moculi sicocxle CasawerirCeba - mivmarTe meri qarmaikls, da fiqriT isev londonisquCebSi saxetialod wavedi, saiTac meweoda warsulissimunje da awmyoSi dagrovili, miviwyebuli sicocxleebi,- ai, am qalebis, romlebic quCebis kuTxeebSi dganan doin-jSemortymulni, puntula TiTebze wamocmuli bWyvrialabeWdebiT, maneruli saubriT, TiTqos Seqspiris melodiurmonologebs kiTxulobdnen; iebis da asanTis gamyidveliqalebis, saxlis zRurblTan Camomsxdari moxucebis, anmaRaziis mocimcime vitrinebTan mofusfuse gogonebissicocxleebi. es yvelaferi Seni aRmosaCenia - vuTxari meriqarmaikls, - magrad unda CabRujo Seni farani da pirvelrigSi, sakuTari suli daaTvaliero - Tavisi siRrmeebiTada zedapiriT, naklovanebebiTa da RirsebebiT, da Tqva, Turas niSnavs Tavad SenTvis Seni silamaze an Seni ubraloeba,an Tundac, ra damokidebuleba gagaCnia xelTaTmanebis,fexsacmlis da qsovilebis mudmivad cvalebad da mbrunavsamyarosTan, romelic sunamoebis aromatSi, xelovnurimarmarilos iatakebs zemoT frialebs Wrel naWrebad. dawarmosaxvam maRaziaSi Semiyvana, romelsac Sav-TeTri ia-taki hqonda da feradi bafTebiT ise lamazad iyo morTuli,rom sunTqva Semekra. albaT unda Seixedos am maRaziaSi,radgan es sanaxaoba iseve lamazad Seuwyvildeba kalmiswvets, rogorc nebismieri daTovlili mwvervali an kldo-vani uReltexili andebSi. da ai, daxlTanac gogona dgas,idumalebiT moculi, romlis Sesaxebac raimes gagebamdeumal napoleonis asormocdameaTe biografias an kitsis mi-

Page 218: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

218

er miltonis inversiis gamoyenebis samocdameaTe naSromsSemogvTavazeben profesori Z da misi msgavsebi. da ai, aq,fexiswverebze vdgebi da Zalian frTxilad (aseTi mxdalivar; ase meSinia maTraxis, romelic erTxel lamis Cems zur-gsac moswvda) mivdivar meri qarmaiklTan, raTa CavCurCu-lo - Sen gaRimebac unda iswavlo, simwris gareSe - meoresqesis sisusteebze, an modi, vTqvaT - Taviseburebeze, rad-gan es nakleb Seuracxmyofeli sityvaa. radgan nebismier ke-faze arsebobs Silingis zomis naxvreti, romelis danaxvacsakuTari Sublis cqeriT SeuZlebelia. gansxvavebulisqesis erT-erTi privilegia swored isaa, rom mas SeuZliadainaxos da aRweros es Silingis zomis naxvreti meoresqesis kefaze. ifiqreT, ramdeni ram iswavles qalebmaiuvenaliusis an strindbergis komentarebidan. ifiqreT,uZvelesi droidan rogor humanurad da mkafiod mianiSneb-dnen es mamakacebi qalebs maT kefaze arsebuli am Savi nax-vretisaken! da Tu meri SeZlebs iyos gabeduli da gulaxdi-li, masac SeuZlia Sexedos mamakacebis kefas da uTxras maT,rasac dainaxavs. Tu qali amas ar gaakeTebs, verc mamakacisWeSmariti suraTi gveqneba literaturaSi. ra Tqma unda, esagresiisa da ironiis gareSe unda moxdes, radgan Tavadliteratura gvaCvenebs am suliskveTebiT dawerili stri-qonebis amaoebas. ubralod, gulwrfelebi unda viyoT daSedegic saocari iqneba.

dro iyo, kiTxva gamegrZelebina. imaze usasrulodfiqris nacvlad, Tu ra da rogor unda daweros meri qarma-iklma, sjobda jer imis garkveva, faqtiurad, Tu ra dawera.raRac ukmayofilebebi ukve mqonda misi stilis winaaRmdeg.man xom jein ostinis winadadeba daamsxvria da amdenad, wa-marTva Sansi, kiTxvisas maqsimalurad gamemaxvilebina yu-radReba, dametkbo Cemi gemovneba da zusti smena. azri arhqonda Tqmas: `es kargad gamogivida, magram jein ostinigacilebiT ukeT werda~, - radgan maT Soris saerTod ar iyo

Page 219: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

219

msgavseba. Semdeg is ufro Sorsac wavida da teqstis Tan-mimdevruloba, mosalodneli wesrigi daarRvia. SeiZleba,es sulac gauTviTcnobiereblad gaakeTa da ubralod, bu-nebrivi ganviTareba misca moqmedebas, gegmis gareSe, racSeiZleba, TavisTavad, qali avtorisaTvis ufro axlobeliforma iyos, Tuki ise ar ecdeba weros, rogorc mamakacebiweren. magram efeqti rogorRac, damabneveli iyo; Zneli iyoagorebuli talRis danaxva, kuTxeSi mimaluli moulodne-lobis SegrZneba. amitom, ar SemeZlo gamomeyenebina CemigrZnobebis siRrme da adamianis gulis codna. roca kiraRac winaTgrZnoba meufleboda - moaxloebuli siyvaru-lis scenis an sikvdilis,- TiTqos umalve raRac arseba Ca-mebRauWeboda xolme da sxva mxares mimaqanebda. da amitom,kiTxvis procesSi Cems gonebaSi ar awkrialebula frazebi`elementaruli grZnobebisa~ da `adamianis gulis siRrmisSesaxeb~, da arc is nacnobi SegrZneba gamCenia, rom rogorigonebamaxvilebi da cinikurebic ar unda viyoT zedapirze,Sinaganad yvelani Zalian mgrZnobiare da humanuri arsebebivarT. piriqiT, am nawarmoebis kiTxvisas nakleb momxiblavigancda dameufla imis, rom zogjer ubralod, gonebisganZreva da grZnobis siRrmeSi wasvla gvezareba.

magram kiTxva kvlav gavagrZele da raRac momentSi sxvafaqtebic SevniSne. cxadi iyo, rom meri ar iyo ̀ geniosi~. arcbunebis araCveulebrivi aRqma gaaCnda, arc iseTi cecxlo-vani warmosaxva, mZafri poeturoba, basri Wkua da azrovne-bis siRrme, rogoric mis didebul winaprebs - ledi uin-Cilss, Sarlota brontes, emili brontes, jein ostinis dajorj eliots hqondaT. mas ar SeeZlo ewera ise melodi-urad da daxvewilad, rogorc doroTi osborns. is arafriTar aRemateb erT rigiT, Wkvian gogos, romlis wignebsacgamomcemlebi aT weliwadSi albaT ueWvelad Camoweren.magram mainc, mas gansazRvruli upiratesobebi gaaCnda,romelic gacilebiT ufro niWier qalebs akldaT naxevari

Page 220: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

220

saukunis win. mamakacebi misTvis ukve aRar warmoadgenen`opozicionerTa fraqcias~; aRar sWirdeba, Tavisi dro maTwinaaRmdeg brZolaSi xarjos; ar sWirdeba, saxlis saxurav-ze aZvres da usasrulod iocnebos imaze, rasac moklebu-lia - mogzaurobaze, samyaros naxvaze, gamocdilebis dag-rovebaze, Tavisi nawarmoebebisaTvis realuri personaJe-bis gacnobaze. SiSi da siZulvili masSi TiTqmis mTlianadgaqra, da Tu mainc vlindeba sadme, es Tavisuflebis gamomisi sixaruli da meore sqesTan mimarTebaSi gamoCenilisarkazmia zogjer. eWvgareSea, rom rogorc romanisti, issiamovnebas iRebs Tavisi yvela upiratesobiT. mas farToTvalsawieri, weris wyurvili da Tavisufleba aqvs. ismgrZnobiarea yvelaze ufro msubuqi Sexebis mimarTac ki.is axlad gamokvirtuli mcenaris msgavsad ikumSeba haerSiarsebuli yoveli Crdilisa da bgeris winaSe, romelic masecema. is gafacicebiT utrialebs ucnob Temebs, sinaTles-Tan miaqvs wvrilmani sagnebi da cdilobs daamtkicos, romes sulac ar aris wvrilmani. mas zedapirze amoaqvs niadagSiCamarxuli nivTebi da gvawyebinebs fiqrs imaze, ra saWiroiyo am yvelafris gadamalva. Tumca, is mouqnelia da ar ga-aCnia iseTi Zalis bunebrivi gaqaneba, rogoric Tekereis anlambs, maTi kalmis mcired mosmasac ki smenis maamebel me-lodiad rom aqcevs, faqtia, rom meri qarmaiklma Tavi ga-arTva pirvel umniSvnelovanes gakveTils - man daiwyo wera,rogorc qalma. da man es gaakeTa imis daviwyebiT, rom is qa-lia; da misma nawerma furclebi gaavso sqesis im ucnaurimuxtiT, romelic mxolod maSin avlens Tavis bunebrivZalas, rodesac avtori werisas sakuTar sqess iviwyebs.

es yvelaferi ukeTesobisken svla iyo, magram srulyo-fili gancdisa da azris miRweva nawarmoebSi naCqarevad vermoxdeboda. avtors guldasmiT unda Seeqmna drois dacvlilebebis gamZle konstruqcia. me vTqvi, rom saboloodaskvnebs ar gavakeTebdi, vidre ̀ situaciaSi~ ar aRmoCnde-

Page 221: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

221

boda avtori. da amiT imas vgulisxmobdi, rom raRac momen-tSi mas unda Seejamebina yvelaferi, TiTi daedo mTavariadgilisaTvis da eCvenebina, rom zedapirulad ki ar miam-bobda rames, aramed misTvis nacnobi siRrmeebisaken mivyav-di. raRac momentSi mas unda eTqva - `axla ki droa, yvelaf-ris mniSvneloba agixsnaT~. da yvelaferi erTad Seikvrebo-da, dalagdeboda; gonebaSi aRsdgeboda naxevrad daviwye-buli, TiTqos umniSvnelo detalebi wina Tavebidan; da per-sonaJebic Cvens Tvalwin sakuTar adgils daikavebdnen sa-qargiT Tu CibuxiT xelSi; yvelaferi iseTi bunebrivigaxdeboda, rom kiTxvis gagrZelebisas igrZnobdi, TiTqossamyaros Tavze xar moqceuli da es samyaro, mTeli TavisididebulebiT, Sens Tvalwin gadaSlila.

yovel SemTxvevaSi, is gamocdis winaSe idga da mTeliZalebiT cdilobda, Tavi gaerTmia am gamocdisTvis. vuyu-rebdi da Tumca imedi mqonda, TviTon ver amCvnevda amas,vxedavdi, kvlav rogor Semortymodnen gars episkoposebi,dekanebi, doqtorebi, profesorebi da pedagogebi; rogorafrTxilebdnen da arigebdnen Wkuas - Sen amis gakeTeba arSegiZlia! mxlod swavlulebma da profesorebma unda iaronmTavar bilikze! qalebi rekomendaciis werilis gareSe ardaiSvebian! imedis momcemi romanisti qalebi am gzas daa-deqiTo! - idgnen da SeZaxils agrZelebdnen, rogorc brboipodromis RobesTan, mas ki dabrkoleba unda gadaelaxa;ar unda gaexeda arc marjvniv da arc marcxniv. Tu aRSfoTe-bis gamosaxatavad SeCerdebi, ukve wagebuli xar, - veubne-bodi me; Tu gaCerdebi da dascineb maT, maSinac waageb;wamiTac ar unda Seyovnde, ar unda waborZikde; ifiqre mxo-lod naxtomze! - ise vevedrebodi, TiTqos mTeli fuli miswarmatebaze damedos. da is marTlac, CitiviT gadaafrindadabrkolebas. magram aseTi dabrkoleba uTvalavi iyo gza-ze. darwmunebuli ar viyavi, rom mas bolomde gaRwevis ZalaSeswevda; nervebs mawyvetda aplodismentebi da yvirili

Page 222: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

222

garSemo. magram man yvelaferi gaakeTa, rac SeeZlo. miT ume-tes, Tu gaviTvaliswinebT, rom meri qarmaikli geniosi ariyo, aramed, mxolod ucnobi gogona, romelic Tavis pirvelromans isev sastumro oTaxSi werda da mas jer kidev argaaCnda werisaTvis yvela sasurveli piroba - dro da fuli.

mieci mas kidev asi weliwadi, - gavifiqre, roca boloTavis kiTxva CavamTavre. adamianebis saxeebi da SiSvelimxrebi varskvlavebiani cis fonze gakrTa, radgan viRacamfarda gadaswia sastumro oTaxSi. mieciT mas sakuTari oTa-xi da xuTasi funti weliwadSi, mieciT neba, Tavisufladaalaparakos sakuTari goneba da furcelze dawuros imisnaxevari, rasac axla mexsierebaSi inaxavs; da male is ukeTeswigns dawers. asi wlis Semdeg is poeti iqneba, - vTqvi da meriqarmaiklis `cxovrebis mogzauroba~ Taroze davabrune.

6.kvlav dila gaTenda. oqtombris baci Suqi mtvrian sve-

tebad daeca SiSvel sarkmels da quCidan transportis xma-urma SemoaRwia. londoni isev fexze idga; qarxana amoqmed-da; dazgebi saqmes Seudgnen. mTeli Ramis kiTxvis Semdeg,erTi suli mqonda, sarkmlidan gadamexeda da damenaxa, rasakeTebda londoni 1928 wlis 26 oqtombers. da ras akeTebdalondoni? yovel SemTxvevaSi, `antoniuss da kleopatras~ar kiTxulobda. londoni sruliad gulgrili Canda Seqspi-ris piesebis mimarT. odnavac aravis anaRvlebda (da amisgamo aravis vadanaSauleb) mxatvruli literaturis moma-vali, poeziis aRsasruli an saSualo klasis qalis mierprozaSi sakuTari gonebisaTvis maqsimalurad eqspresiulistilis migneba. romelime am sakiTxTan dakavSirebiT Tqveniazrebi trotuarze carciTac rom dageweraT, maT wasakiT-xad aravin SeCerdeboda. gulgrili mgzavrebis aCqarebulnabijebs naxevari saaTic ar dasWirdeboda maTi kvalis wa-

Page 223: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

223

saSlelad. ai, kurieri biWi gamoCnda; ager qalic, romelicZaRls aseirnebs... londonis quCebis mTeli xibli imaSia,rom aq or erTmaneTis msgavs adamians ver ipovniT. TiToeu-li maTgani sakuTar gzas adgas. erTmaneTis gverdigverdmiiCqarian saqmiani adamianebi, TavianTi xelCanTebiT; aqvearian uqmad moxetialeni, trotuaris kideze joxebs umiz-nod rom akakuneben; Tavaziani moqalaqeebi, romlebisTvi-sac londoni erTi didi klubiviTaa; romlebic yvelasicnoben, salams ar iSureben da informaciis mosacemad ma-Sinac ki mzad arian, roca amas aravin sTxovT. ager, samglo-viaro procesiasac mokravT Tvals, romelic adamianebsuneburad sakuTari sxeulebis gamosvenebas uyenebs Tval-win da qudebs axdevinebs. erTi Zalian cnobil jentlmenicSevniSne - dinjad Camovida kibeze da SeCerda, rom Cqari na-bijiT mimaval qalbatons ar Sejaxeboda, romelsac ama Tuim gziT SeZenili uZvirfasesi bewvis qurTuki ecva da par-mis iebi eWira xelSi. isini yvelani ise cal-calke iyvnen...sakuTar TavebSi Caflulebi, sakuTar saqmeebze mimavalni.

ai, am momentSi, rogorc xSirad sCvevia londons, quCasruliad gayuCda, gainaba. yovelgvari transportis moZra-oba Sewyda; fexiT mosiarulenic ki gaqrnen. am cariel mo-nakveTsa da mdumarebaSi, quCis boloSi, erTaderTi foTo-li mowyda Wadris xes da miwaze daeca. rogorRac, es dacemaniSaniviT iyo; niSaniviT, romelic migiTiTebs im Zalebisa-ken, Sens garSemo, yvelgan romaa da ubralod, TvalTaxed-vidan dagekarga. miganiSnebs mdinarisaken, romelic uxila-vad ganagrZobs dinebas aqve, mosaxvevs miRma, quCis gas-wvriv; romelic kvlav miaqanebs da Tavis morevSi atrialebsadamianebs, rogorc oqsbrijis mdinaris nakadi maiaqanebdamenave studentsa da mkvdar foTlebs. am nakads axla quCiserTi mxridan - meore mxares, diagonalurad gadmohyavdagogona, romelsac xelovnuri tyavis fexsacmeli ecva;Semdeg wablisferqurTukiani axalgazrda mamakacic

Page 224: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

224

gamoCnda; taqsimac Camoiara; da zustad Cemi sarkmlis qveSmogrovda samive - taqsi gaCerda, gogona da axalgazrdamamakaci erTmaneTs Sexvdnen, taqsiSi Casxdnen da Semdegmanqana gasrialda; igive mdinaris Senakadma sadRac, Sorsgaitaca isini.

am sanaxaobaSi uCveulo araferi iyo im ritmuli Tan-mimdevrobis garda, romliTac Cems gonebaSi aRibeWda esyvelaferi, da kmayofilebis im ucnauri SegrZnebis garda,rogorRac, Tan rom mohyva ori adamianis taqsiSi Cajdomisam sruliad Cveulebriv suraTs. gavyurebdi, rogor uCi-nardeboda taqsi da vgrZnobdi, TiTqos am ori adamianisSexvedram raRac daZabulobisagan gaaTavisufla Cemigoneba. albaT Secdomaa ori sqesis Sesaxeb ise cal-calkefiqri, rogorc me vfiqrobdi bolo ori dRis manZilze.TiTqos es raRac mTlianobas arRvevs gonebaSi. axla ki Cemimxridan es araswori msjeloba Sewyda da gonebis bunebrivimTlianoba aRdga im ubralo scenis danaxviT, Tu rogorxvdeba erTmaneTs qali da mamakaci da es orni erTad sxde-bian taqsiSi. goneba marTlac rom mistiuri organoa, - ga-vifiqre da Tvali movacile sarkmels. gonebis Sesaxeb TiT-qmis araferi viciT, magram yvelaze metad swored is gvmar-Tavs. saidan miCndeba Tundac es SegrZneba, rom gonebaSi Se-iZleba arsebobdes mTlianoba da SesaZlebelia am mTlia-nobis darRveva, zustad ise, rogorc sxeuli iRebs defor-macias ama Tu im dazianebis SemTxvevaSi. saerTod, ras vgu-lisxmob ̀ gonebis mTlianobaSi~? kvlav fiqrSi wavedi, rad-gan gonebas gaaCnia es udidesi Zala, nebismier dros nebis-mier raRacaze moaxdinos koncentracia; mas TiTqos arse-bobis raime erTi, stabiluri mdgomareoba ar gaaCnia. maga-liTad, gonebas SeuZlia gamoeyos xalxiT savse quCas dasakuTar TavSi CaRrmavdes, rogorc xalxisgan sruliadcalke myofi; da sxvebs sarkmlidan gadahyurebdes. da pi-riqiT, SeuZlia, sxva adamianebTan, mTels brbosTan erTa-

Page 225: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

225

dac ki ifiqros da iazrovnos, magaliTad, raime saxelmwi-foebrivi cnobis molodinSi. mas SeuZlia izrovnos droSimamebis an dedebis xaziT, rogorc uwin aRvniSne, rom qalebismwerloba dedebis xaziT viTardeba. igive qalis gonebas xSi-rad SeiZleba daeuflos cnobierebis moulodneli gaxleCa,magaliTad, rodesac saxelmwifo dawesebulebebiT savseuaiTholis prospeqts miuyveba da uceb Tavs ise grZnobs, ro-gorc am civilizaciis bunebrivi memkvidre ki ara, aramedmTeli am sistemis gareT myofi, ucxo da kritikuli, aSkaraa,rom goneba gamudmebiT cvlis Tavisi fokusis obieqts dasamyaros sxvadasxva rakursiT uyurebs. magram gonebiszogierTi mdgomareoba, Tundac spontanurad gaCenili, nak-leb komfortulia, vidre sxva. imisaTvis, rom azrovnebakvlav saWiro kalapots davubrunoT, qvecnobierad gonebaSigarkveuli mdgomareobis represirebas vaxdenT, gonebasvZabavT. magram gonebas SeuZlia Zalisxmevis gareSe, buneb-rivadac cvalos Tavisi mdgomareobebi saWiro mimarTu-lebiT. da albaT axla swored es gaakeTa Cemma gonebam - ga-vifiqre da sarkmels movcildi. radgan, rodesac davinaxerogor Cajda taqsiSi is wyvili, TiTqos Cemi xelovnuradgaxleCili cnobiereba kvlav daubrunda Tavis bunebrivsinTezs. amas, SeiZleba, umartivesi mizezi hqondes - is, romsqesebis erTad yofna ubralod, bunebrivia. adamians Sina-ganad gaaCnia Zalian Rrma, SeiZleba, iracionaluri instin-qti im Teoriis sasargeblod, rom mamakacisa da qalis kavSi-ri qmnis udides kmayofilebas, yvelaze srul bednierebas.magram kmayofilebam, romelic taqsiSi ori adamianis erTaddanaxvam momaniWa, sxva kiTxvac damasmevina - SesaZloa Tuara, rom gonebaSi ori sqesi Seesabamebodes sxeulis orsqess? da Tu asea, srulyofilebisaTvis maTac sWirdebaTTu ara erTianoba? da me Zalian zedapirulad gavakeTe su-lis monaxazi, romelic yvela CvenganSia da romelic or mxa-res moicavs - mamakacursa da qalurs; da mamakacis gonebaSimamakacuri dominirebs qalur Zalaze, xolo qalis gonebaSi

Page 226: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

226

- qaluri sawyisi mamakacurze ufro Zlieria. arsebobis nor-maluri mdgomareoba am ori Zalis harmoniulad Tanacxov-rebaa. Tu adamiani kacia, misi gonebis qaluri nawili mainciqoniebs efeqts mis azrovnebaze; da qalsac aseve unda gaaC-ndes mamakacuri sawyisis gavlena. kolriji albaT amas gu-lisxmobda, rodesac ambobda, rom didebuli goneba andro-ginulia. mxolod am nazavis wyalobiT SeiZleba goneba sru-lad ganayofierdes da yvela sakuTari unari gamoiyenos. al-baT gonebas, romelic sruliad maskulinuria, ar SeuZliaiyos SemoqmedebiTi, iseve, rogorc gonebas, romelic sru-liad feminuria. gavifiqre, rom kargi iqneboda, es mosaz-reba konkretul wignebze msjelobasTan damekavSirebina.

rodesac kolrijma Tqva, rom didebuli goneba andro-ginulia, is namdvilad ar gulisxmobda gonebas, romelsacraime gansakuTrebuli TanagrZnoba gaaCnia qalebis mimarT,maTi problemebiTaa dakavebuli, an ganuwyvetliv maTzefiqrobs. androginul gonebas albaT nakleb Seswevs unariaseTi gansxvaveba gaakeTos, vidre erTsqesian gonebas.kolriji, albaT, gulisxmobda, rom androginuli gonebamoqnili da tevadia; rom is winaaRmdegobis gareSe xvdebaemociebs; rom is bunebrivad SemoqmedebiTia, naTeli damTliani. magaliTad gamodegba igive Seqspiris goneba,rogorc androginuli da mamakacur-qaluri sawyisebismomcveli, Tumca SeuZlebelia vTqvaT, rom SeqspiriqaliviT fiqrobda. da Tu am TvalsazrisSi iotisodeniWeSmariteba mainc aris da Tu yvelaze Zlieri gonebis erT-erTi niSania androginuloba, rac mis mTlianobas cal-calke sqesebad ar anawevrebs, raoden ufro Znelia gonebisaseTi mdgomareobis povna Cvens droSi, vidre odesme. kvlavmivuaxlovdi wignebs, romlebic Tanamedrove mwerlebismieraa dawerili, da uceb gavifiqre, rom iqneb swored ammosazrebaSi iyo pasuxi imis, rac didi xnis manZilze gamo-canad rCeboda CemTvis. arc erT wina epoqaSi ar SeiZleboda

Page 227: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

227

sqesi ise mZafrad yofiliyo gaTviTcnobierebuli, rogorcdRes. swored amisi sabuTia britaneTis muzeumSi Cems miernanaxi is uTvalavi wigni, romlebic mamakacebis mierqalebis Sesaxebaa dawerili. amaSi ueWvelad miuZRviswvlili xmis uflebisaTvis qalebis brZolas. albaT sworedqalebis mxridan am kampaniam aRZra mamakacebSi metiTavdajerebulobis mopovebis uzarmazari survili; amanaiZula isini xazi gaesvaT sakuTari sqesis Taviseburebe-bisaTvis, risTvisac isini Tavs ar Seiwuxebdnen, qalebismxridan gamowveva rom ar mieRoT. da rodesac viRacagamowvevas iRebs, Tundac ramdenime SavSliapiani qalismxridan, da winaT arasodes Cavardnila msgavs situaciaSi,es viRac me vityodi, gadaWarbebuli mondomebiT iwyebspasuxis gacemas. es albaT bevr iseT Tvisebas xsnis, rome-lic mamakacebis Tanamedrove nawerebSi davinaxe, - gavifiq-re da Tarodan axali romani gadmoviRe. am romanis avtoriamister , romelic Tavisi karieris dasawyisSia da romelzeckritikosebi Zalian did imedebs amyareben. wigni gadavSaleda kiTxva daviwye. marTlac, siamovnebis momgvreli iyokvlav mamakacis naweris kiTxva. qalis naweris Semdeg iseTipirdapiri iyo, iseTi Tanmimdevruli; gonebis da pirov-nebis iseT Tavisuflebas gamoxatavda, iseT TviTrwmenas...adamians fizikurad uCndeboda kargad yofnis SegrZneba amkargad gamokvebili, ganaTlebuli, Tavisufali gonebismier SeTxzuli romanis kiTxvisas; gonebis, romelic ara-sodes moumwyvdeviaT CixSi, aramed romelsac dabadebidansruli Tavisufleba hqonda miniWebuli - nebismieri mimar-TulebiT ganevrco Tavisi azrovneba. es yvelaferi aR-frTovanebas iwvevda, magram oriode Tavis wakiTxvis Sem-deg furcelze TiTqos Crdili gawva. es iyo swori, muqi gi-sosebi, Crdili, romelic gamoyvanili iyo raRac `me~-smsgavsad. sityvebs Soris wriali daviwye, rom mis ukanarsebuli fonisaTvis Semevlo Tvali. darwmunebuli arviyavi, xe gamoCnda Tu qalis silueti. ̀ me~-s formis Crdili

Page 228: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

228

xels miSlida, isev Tavis TavTan mabrunebda da mRlida.sxva ra unda yofiliyo es Crdili, Tu ara swored rom av-toris yovlad pativsacemi `me~; pirdapiri da logikuri;kerketi kakali; saukuneebis manZilze kargi swavlebiTa dakargi kvebiT mopirkeTebuli. me pativs vcem mas da gul-wrfelad aRfrTovanebuli var am `me~-Ti, magram (aq erTi-ori gverdi kvlav gadavfurcle da raRacas davuwye Zebna)yvelaze uaresi isaa, rom am `me~-s CrdilSi moqceuli yve-laferi uformoa da nisliviT gadRabnili. es - xea? ara,qalia. magram... am qals sxeulSi TiTqos Zvalic ar gaaCndes- gavifiqre, rodesac davinaxe fibi (qals ase erqva). fibisanapiros gaswvriv midioda. Semdeg alani wamodga da mismaCrdilma momentalurad gadafara qali, radgan alansideebi hqonda da fibi ki Camqraliyo misi ideebis niaRvarSi.da kidev, alans vnebebi aqvs... da aq wigni Zalian swrafadgadavfurcle, vgrZnobdi, rom kulminacia axlovdeboda.asec moxda. da es moxda sanapiroze, mzis qveS. yvelaferiZalian aSkarad, SiSvlad da gabedulad gakeTda. araferiSeiZleboda yofiliyo ufro vulgaruli. magram... am`magrams~ zedmetad xSirad vaxseneb. ar SeiZleba, sulvambobde `magram~. adamianma rogorme unda daamTavroswinadadeba, - sakuTari Tavi gavkicxe. davamTavro? - ̀ magrames yvelaferi momabezrebelia!~ magram ratom mombezrda?nawilobriv, albaT, am akviatebuli `me~-s da mowyenilobisgamo, romelic uzarmazari tirifiviT gamoSlila asoebsSoris. am CrdilSi albaT grZnob, rom sxva araferi gaiz-rdeba... da nawilobriv sxva, ufro bundovani mizezis gamo:Cems Tvalwin iyo raRac bzari mister -s gonebaSi; raRac,ramac gadaketa SemoqmedebiTi energiis Sadrevani da viwrokalapotSi gauSva igi. kvlav gamaxsebda oqsbrijis sadili,sarkmelSi gadaferflili sigareti, ukudo kata da teniso-ni da qristina rozeti... SesaZloa, rom swored amaSia mTa-vari mizezi: alani sunTqvaSekruli aRar RiRinebs - ̀ Camos-cvivda namis cremli baRSi peons, moelvares~, rodesac fibi

Page 229: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

229

sanapiros kveTs, da aRarc qali pasuxobs - `Cemi guli mom-Rerali Citia, wyaros rakraks rom auwyo notebi~, - rodesacalani uaxlovdeba. ra SeiZleba, am ors Soris moxdes? naT-lad da gulwrfelad rom vTqvaT, alans erTaderTi ramisgakeTeba Tu SeuZlia, da amas, unda vaRiaroT, akeTebs kidec- ganmeorebiT, kidev da kidev. Tvali momdevno furclebsacgadavavle da Cemi saboloo, saSineli gulwrfelobis niS-nad davamate, rom es yvelaferi suleluria. siZva Seqspir-Tanacaa, magram misi scenebi adamianis gonebaSi aTas fiqrsaRZravs da sulelurisagan Zalian Sorsaa. Seqspiri amassiamovnebis gamo akeTebs; mister -sTvis ki es TviTmizania.is amas protestis niSnad akeTebs. is am gziT gamodis meoresqesis Tanasworobis winaaRmdeg da sakuTar upiratesobasamtkicebs. amitom is SeboWilia, SezRuduli da sakuTarTavze koncentrirebuli. SeiZleba, Seqspiric aseTi yofi-liyo, masac rom scnoboda mis qlou da mis devisi. eliza-beTis epoqis literatura ueWvelad Zalian gansxvavebuliiqneboda imisagan, rogoric is axlaa, qalebis moZraoba me-Teqvsmete saukuneSi rom dawyebuliyo da ara mecxrameteSi.

Tuki es Teoria gonebis orsqesianobis Sesaxeb WeSma-ritebis raime marcvals Seicavs, gamodis rom dRes mamaka-cebi sakuTar sqesze gadaWarbebuli aqcentis gakeTebissafuZvelze TvianTi gonebis mxolod mamakacuri nawiliTiwyeben weras. qalisaTvis maTi namuSevrebis wakiTxva yov-lad usargebloa, radgan is verafriT aRmoaCens am nawereb-Si imas, rasac eZebs. aseT naSromebSi yvelaze metad xiblisgancda gvakldeba, - gavifiqre da xelSi mister -s, kriti-kosis wigni aviRe. didi mondomebiTa da gulisyuriT daviw-ye `poeziis xelovnebasTan~ dakavSirebiT mis mier gakeTe-buli SeniSvnebis kiTxva. misi mosazrebebi Zalian moqnilida informaciuli iyo, magram maTSi grZnobis nasaxic arCanda; goneba TiTqos dayofili iyo sxvadasxva ganyofile-bebad da maT Soris bgerac ki ar aRwevda. amitom, rodesac

Page 230: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

230

gonebaSi mister -s romelime frazis amotivtivebas vcdi-lob, TiTqos es frazebi mZimed, mocelviT ecema fskers.xolo rodesac kolrijis winadadebas vixseneb, is naperwka-liviT inTeba, feierverks emsgavseba da gonebaSi uTvalavaxal ideas badebs; da mxolod aseT nawerze SeiZlebaiTqvas, rom mas maradiuli sicocxlis saidumlo axlavs.

ra mizezic ar unda hqondes am yvelafers, samwuxarorealobis winaSe vdgavarT (mister golzuorTis da misterkiplingis mier dawerili wignebis mwkrivs mivuaxlovdi),rom Tanamedrove mwerlobis zogierTi saukeTeso nimuSiswored aseTia. qalisaTvis SeuZlebelia maTSi maradiulisicocxlis im Sadrevnebis danaxva, romelTa arsebobaSicmas kritikosebi arwmuneben. saqme is araa, rom kritikosebiam mamakacebis niWs asxamen xotbas, Tavs gvaxveven mamakacurfaseulobebs da eqskluziurad mamakacur samyaros aRwe-ren, aramed is, rom emocia, romliTac es wignebia gaJRen-Tili, qalisaTvis ucxoa. es emocia moedineba, grovdeba damkiTxvels dasasrulis survils boloSi gasvlamde bevradufro adre uCens. es suraTi daecema ufrosi jolionisTavs da is Sokisgan gardaicvleba; moxuci mRvdeli misidakrZalvis procesiaze or-sam gamosaTxovar sityvasityvis da am dros temzas yvela geds simRera amoskdebayelidan... magram mkiTxveli manamde garbis, vidre es yve-laferi moxdebodes, radgan emocia, romelic ase Rrmaa, asenazia, ase simboluria mamakacisaTvis, qalSi mxolodgaocebas Tu badebs. igive SeiZleba iTqvas misiter kiplin-gis oficrebTan, miwis mxvnelebTan, mebrZolebTan da bai-raRebTan dakavSirebiT. mkiTxveli lamisaa gawiTldes,radgan iseTi grZnoba eufleba, TiTqos ki ar kiTxulobs,aramed raRac wminda mamakacur orgias uTvalTvalebs. faq-tia, rom arc mister golzuorTis da arc mister kiplingsqalis naperwkalic ar gaaCniaT gonebaSi. amitom, yvela maTiRirseba qalisaTvis, Tuki ganvazogadebT, uxeSi da gauT-leli Cans. maT hipnozuroba akliaT. xolo rodesac wigns

Page 231: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

231

es xibli aklia, rogori ZaliTac ar unda daartyas gonebiszedapirs, Sig ver SeaRwevs.

da am mousvenari ganwyobiT, romlis drosac wignebsxelSi iReb da waukiTxavad isev abruneb adgilze, daviwyeim epoqis ganWvreta, romelic gaTviTcnobierebuli, abso-luturi mamakacurobis epoqa iqneba; iseTi, rogoricnawilobriv profesorebis werilebSia nawinaswarmetyve-lebi (magaliTad, ser uolter relis werilebSi), da rome-lic italiis mmarTvelebma ukve aqcies realobad. SeuZ-lebelia vinmeze uZlieresi STabeWdileba ar moaxdinosromSi am absoluturi mamakacurobis gancdam, magram ro-gori Zlieric ar unda Candes am faseulobaze damkvid-rebuli saxelmwifo, xelovnebasTan mimarTebaSi mainc kiT-xvis niSania dasasmeli. yovel SemTxvevaSi, Tavad gazeTebiweren, rom italiaSi garkveuli aRelveba igrZnoba mxat-vrul literaturasTan dakavSirebiT. akademikosebma spe-cialuri Sexvedra moawyves, raTa italiuri romanis ganvi-Tarebaze emsjelaT. mogvianebiT aseve Seikribnen ̀ warCine-buli gvaris, finansuri mdgomareobis, mewarme da faSis-turi korporaciebis warmomadgeneli mamakacebi~ da igivesakiTxi ganixiles. maT mier hercogisadmi gagzavnili iqnadepeSa, romelSic gamoiTqva imedi, rom `faSisturi eramale dabadebda Tavis Rirseul poets~. SegviZlia, CvencSevuerTdeT am RvTaebriv imeds, magram eWvi mepareba,SesaZlebeli iyos poeziis inkubatorSi gamoyvana. poeziasdedac unda hyavdes da mamac. faSisturi leqsi, vSiSob,saSineli patara urCxulis Canasaxi Tu iqneba, - iseTi,soflis muzeumebSi minis qilebSi rom wavawydebiT xolme.rogorc amboben, aseTi monstrebi didxans arasodescocxloben; aravis unaxavs msgavsi cxoveli mindvrad ba-laxobdes. ori Tavi erT tanze - organizmis sicocxlisuna-rianobas mxolod amcirebs.

Page 232: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

232

TumcaRa, Tu am yvelaferSi vinmes braldeba gvsurs,unda vaRiaroT, rom brali orive sqess Tanabrad miuZRvis.pasuxismgebelia yvela konformisti da reformatori:ledi besbori, rodesac man icrua lord grenvilTan; misdevisi, rodesac man simarTle uTxra mister gregs. undadavadanaSauloT yvela, vinc sqesis gacnobierebaSi Seitanawvlili. swored maT gamoa, rom rodesac msurs, srulisiamovneba miviRo wignidan, aseT nawarmoebebs ukan, imbednier epoqaSi daveZeb, roca mis devisi da mis qlou jerkidev ar iyvnen dabadebulni da roca mwerali Tavisi gone-bis orive nawils Tanabrad iyenebda. amisaTvis Seqspirsvubrundebi, radgan Seqspiri androginuli iyo; da aseveiyvnen kitsi, sterni, kuperi, lambi da kolriji. Seli albaTusqeso iyo. miltonSi da ben jonsonSi, albaT, zedmetadZlieri iyo mamakacuri Strixi; aseve uordsuorzsa datolstoiSi. Cvens droSi prusti mTlianad androginulia,Tu ara odnav meti qaluri StrixiT. magram aseTi SemTxvevaimdenad iSviaTia, rom naklad ver CaiTvleba. raime doziTaseTi nazavis arsebobis gareSe yvelafers inteleqtianacvlebs da gonebis sxva unarebi mouqneli da berwi xdeba.Tumca, Tavi imiT davimSvide, rom es yvelaferi albaTubralod, gasavleli fazaa; bevri ram iqidan, rac me giam-beT, dapirebisamebr Tavidan movyevi ra sakuTari fiqrisnakads, dromoWmulad SeiZleba mogeCvenoT. iseve rogorc,bevr rames, rac axla Cems TvalSi elavs, SeiZleba eWviTSexedoT, radgan Zalian axalgazrdebi xarT.

maS ase, pirvelive winadadeba, romelsac davwer, - vTqvime, rodesac sawer magidas mivuaxlovdi da furceli aviRe,romelsac saTaurad `qalebi da mxatvruli literatura~ewera, - isaa, rom sabedisweroa werisas sakuTar sqeszefiqri. mwerlisaTvis sabedisweroa, iyos ubralod qali ankaci; mas orive buneba unda gaaCndes. qalisaTvis sabedis-weroa Tundac mciredi aqcenti gaakeTos Tavis sqesze da

Page 233: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

233

daiCivlos, Tundac samarTlianad, nebismier winaaRmdego-baze, romelic mas gaaCnia, rogorc qals. da `sabediswero~ar aris mxolod mZafri sityva, radgan yvelaferi, racaseTi gaqanebiT daiwereba, sikvdilisTvisaa ganwiruli. ismTavari marcvlis gaRvivebas ver moaxerxebs. rogoribrwyinvale da efeqturi, Zlevamosili da ostaturic arunda Candes erTi-ori dRis manZilze, adre Tu gvian maincgaxmeba; sxvebis gonebaSi ver hpovebs niadags. xelovnebisnimuSis Seqmnamde gonebaSi qali da kaci unda dazavdnen daSeuRldnen. goneba unda gamTliandes, Tuki mwerals saku-Tari gamocdilebis srulqmnilad gadmocema surs. manTavisufleba da simSvide unda hpovos. SemoqmedebiT pro-cesSi arc borbalma unda gaiWrialos, arc sinaTlem gai-cimcimos. garSemo fardebi unda Camoafaron. rodesacaxali gamocdileba dasruldeba, mwerali unda ganmartov-des da sakuTar gonebas adrovos. xeli ar unda SeuSalos.sjobs, vardi furclos, an mdinareSi mSvidad mcuravgedebs uyuros. da me isev davinaxe nakadi, romelmac menavestudenti da mkvdari foTlebi gaitaca, iseve rogorc taq-si axalgazrda qaliT da mamakaciT... vfiqrobdi da kvlavvxedavdi, rogor midiodnen isini quCaSi erTad; didebulmdinareSi londoni Cqefda.

ai, aq meri betoni wyvets laparaks. man Tqven giamboT Turogor miaRwia Tavis prozaul daskvnas imis Sesaxeb, romsaWiroa gqondeT weliwadSi xuTasi funti Semosavali daoTaxi, karze saketiT, Tuki gsurT proza an poezia SeqmnaT.man Tqvens winaSe daalaga SiSveli azrebi da STabeWdilebebi,romlebmac is am daskvnamde miiyvana. man gTxovaT, masTanerTad yofiliyaviT, rodesac universitetis darajmaSeaCera, roca sadilobda, vaxSmobda, britaneTis muzeumSisuraTs xatavda, wignebs iRebda Taroebidan, sarkmlidanicqireboda... da vidre is am yvelafers akeTebda, Tqven albaTakvirdebodiT da amCnevdiT misi msjelobis mcdar momentebsa

Page 234: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

234

da naklovanebebs; da, albaT, sakuTari daskvnac gaakeTeT imisSesaxeb, Tu ra efeqti hqonda am yvelafers mis sabolooazrze. darwmunebuli var, Sesworebebi da damatebebicgaukeTeT mis naazrevs. yvelaferi asec unda iyos, radganmsgavs sakiTxSi WeSmaritebis miRweva mxolod sxvadasxva saxisSecdomebis povniT da gamoricxviT Tu SeiZleba. da me axlasakuTari saxeliT Sevecdebi ori saxis mniSvnelovanikritikuli SeniSvna gavakeTo meri setonis msjelobasTandakavSirebiT, radgan masSi es ori naklovaneba imdenadTvalSisacemia, rom SeuZlebelia, ver SegeniSnaT.

SeiZleba TqvaT, rom meris mier ar momxdara sxvadasxvasqesis mwerlebis Sedareba da maT Taviseburebebze azrisgamoTqma. es gangeb gakeTda, radgan Tumca aseTi Sedarebe-bis dro albaT mosulia, vTvli, rom am momentisaTvis isufro mniSvnelovania, vicodeT, ra saSualebebi gaaCndaTqalebs - ramdeni fuli da dro hqondaT sawerad, vidreubralod, maTi mwerluri SesaZleblobebis TeorizaciagavakeToT. me ar mjera rom niWi SeiZleba SaqariviT ankaraqiviT aiwonos Tundac kembrijSi, sadac ase ostaturadalageben adamianebs klasebad, maT Tavebs qudebs argebenda maT saxelebs titulebs. ar mjera, rom Tundac uita-keris almanaxSi gakeTebul wodebaTa nusxas SeuZliafaseulobebis saboloo wesiT dalageba; rom raime logi-kuri mizezi dgas imis ukan, Tu ra TanmimdevrobiT Seabi-jeben vaxSmisas oTaxSi sxvadasxva titulis adamianebi.yvela es dapirispireba sqesis - sqesTan da Tvisebis - Tvi-sebasTan, yvela es sakuTari upiratesobis mtkiceba dasxvisTvis arasrulfasovnebis wamoZaxeba waagavs dawyebiTiskolis etaps adamianebis cxovrebaSi, rodesac bavSvebi`mxareebad~ iyofian da aucilebelia, erTi mxare meoresmoerios; rodesac aseve mniSvnelovania kvarcxlbekzemoxvedra, raTa skolis direqtorma ornamentebiani lar-naki piradad gadmogces. rodesac adamianebi mwifdebian,

Page 235: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

235

maT aRarc `mxareebis~ arsebobis sjeraT, aRarc skolisdireqtoris swamT da aRarc moxatuli larnaki aintere-sebT. yovel SemTxvevaSi, roca saqme wignebs exeba, ZalianZnelia maTTvis iarliyebis ise miwebeba, rom es iarliyiydas maleve ar asZvres. nuTu amis ilustraciad Tanamed-rove literaturis nebismieri mimoxilva ar gamodgeba? ̀ esdidebuli wigni~, `es uvargisi wigni~ - erTi da igive wigniiwodeba orive saxeliT. qebac da Zagebac erTnairad ara-fers niSnavs. ara, SeiZleba ̀ sikargis~ da ̀ sicudis~ gazomvadrois gasayvanad sasiamovno garTobac iyos, magram ro-gorc saqmianoba, is yovlad usargebloa. xolo yvelaze di-di sacodaoba am `mzomvelTa~ gancxadebebis serozuladaRqmaa. radgan raRacas werT, es niSnavs, rom wera gsurTda esaa erTaderTi, rasac mniSvneloba gaaCnia; xolo esmniSvneloba saukuneebs gadafaravs Tu ramdenime saaTisSemdeg daikargeba, amis zustad winaswarmetyveleba aravisZaluZs. mTavari isaa, rom Tqveni fantaaziis erTi TmisReris, erTi frCxilis Sewirvac ki romelime skolis direq-toris xelSi gamzadebuli vercxlis larnakisaTvis, anprofesoris xelSi gamzadebuli sazomi mowyobilobisaT-vis, sakuTari Tavis yvelaze ufro sulmdabali Ralatia;mTeli qonebisa da umankoebis raimesTvis msxverplad Se-wirva, - rasac adamianis udides ubedurebad miiCnevdnenyovelTvis, Tqvens danakargTan SedarebiT mxolod rwyi-lis nakbeni Tu iqneba.

meore, rac vfiqrob, SeiZleba gaaprotestoT, isaa, romCems msjelobaSi gadaWarbebuli mniSvneloba mivaniWematerialur aspeqtebs. simboloebis moqnil samyaroSi romgadavinacvloT, weliwadSi xuTasi funtis mopoveba niSnavsazrovnebisaTvis saWiro Tavisuflebis mopovebas, xoloklite -karze - fiqrisaTvis saWiro drois moZebnas. magramTqven, SeiZleba, mainc TqvaT, rom goneba am yvelaferzemaRla unda dadges; da rom didebuli poetebi xSirad Ra-

Page 236: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

236

ribi adamianebi iyvnen. maSin ufleba momeciT, Tqveniveliteraturis profesoris sityvebi moviSvelio, romelmacCemze ukeT icis, Tu ra aris saWiro poetobisaTvis. serarTur quiler-qouCi wers16:

`davasaxeloT gasuli aswleulis saukeTeso poetebisgvarebi: kolriji, uordsuorzi, baironi, Seli, landori,kitsi, tenisoni, brauningi, arnoldi, morisi, rozeti, su-inberni - aq, albaT, SegviZlia, SevCerdeT. CamoTvlilTaganyvelas, kitsis, brauningis da rozetis garda, ganaTlebauniversitetSi hqonda miRebuli, xolo am samidan, kitsi,romlis sicocxle da Semoqmedeba gariJraJzeve Sewyda,erTaderTi iyo, visac sakmao simdidre ar gaaCnda. SeiZleba,Zalian uxeSad JRerdes da amis Tqma samwuxaroa, magramuryevi faqtia, rom Teoria, TiTqos poeturi geni nebismieradamianSi SeiZleba iyos STaberili, Raribebsa da mdidrebsSoris Tanabrad, Zalian mcire simarTles Seicavs. uryevifaqtia is, rom CamoTvlili Tormeti poetidan cxra uni-versitetSi iyo ganswavluli. es imas niSnavs, rom ama Tu imgziT maT gaaCndaT saxsrebi, raTa saukeTeso ganaTlebamieRoT, risi micemac ki ingliss SeeZlo. isic faqtia, romdarCenili samidan, rogorc viciT, brauningi SeZlebuliiyo. SemiZlia isic ki vTqva, rom es iseve daexmara mas dae-wera ̀ sauli~ an ̀ beWedi da wigni~, rogorc raskins daexmaramamamisis warmatebuli biznesi, daewera `Tanamedrovemxatvrebi~. rozetis mcire sakuTari Semosavali gaaCnda;da damatebiT, is xatavda kidec. rCeba mxolod kitsi, ro-melic bedisweram axalgazrda imsxverpla, iseve, rogorcjon kleiri gawira suliT avadmyofTa saxlisaTvis dajeimz Tomsoni ki opiums miajaWva imedgacruebebis gamo.es saSineli faqtebia, magram modiT, Tvali gavusworoT

16 “weris xelovneba”, ser arTur quiler-qouCi (The Art of Writing, by Sir Arthur Quiller-Couch)

Page 237: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

237

sinamdviles. Cven, rogorc ers, namdvilad Rirsebas gvik-ninebs is faqti, rom Cvens gaerTianebul samefoSi Rarib po-ets dResac, iseve rogorc orasi wlis winaT, arsebobisaT-vis umciresi Sansic ki ar gaaCnia. damejereba, radgan aTiwlis ganmavlobaSi samas oci dawyebiTi skola maqvs movli-li da SemiZlia vTqva, rom mTeli Cveni trafaretebis miu-xedavad demokratiasTan dakavSirebiT, Rarib bavSvs in-glisSi odnav ufro meti imedi Tu aqvs, vidre aTeneli monisvaJs, rom momavali mas im inteleqtualur TavisuflebasmianiWebs, romliTac didebuli nawarmoebebi iqmneba.~

SeuZlebelia ufro zusti ganmartebis mocema: `Raribpoets, dResac, iseve rogorc orasi wlis winaT, arsebo-bisaTvis umciresi Sansic ki ar gaaCnia... Rarib bavSvs in-glisSi odnav ufro meti imedi Tu aqvs, vidre aTeneli monisvaJs, rom momavali mas im inteleqtualur TavisuflebasmianiWebs, romliTac didebuli nawarmoebebi iqmneba.~ ai,sul es aris. inteleqtualuri Tavisufleba damokidebu-lia materialur sagnebze. poezia damokidebulia inteleq-tualur Tavisuflebaze. da qalebi ki - yovelTvis Raribebiiyvnen, ara ubralod orasi wlis manZilze, aramed uxsovaridroidan. qalebs imaze kidev ufro mcire inteleqtualuriTavisufleba hqondaT, vidre aTeneli monebis vaJebs. Se-sabamisad, qals arc poetobis Sansi hqonia. ai, amis gamo ga-vakeTe amxela aqcenti fulsa da sakuTar oTaxze. Tumca,madloba yvela im qalis mZime Sromas warsulSi, romelTaSesaxebac TiTqmis araferi viciT; paradoqsulia, magrammainc madloba or oms - yirimis omas, romelmac florensnainTingeili Tavisi sastumro oTaxidan gareT gamoiyvanada evropis oms, romelmac saSualo klasis qalsac gauxsnakari, daaxloebiT samoci wlis mogvianebiT. yvelafer amisSedegad, qalis istoria icvleba. winaaRmdeg SemTxvevaSiTqven aq ar iqnebodiT am saRamos, da Tqveni Sansic, weli-wadSi xuTasi funti geSovaT, imaze gacilebiT ufro mcireiqneboda, vidre dRes aris.

Page 238: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

238

da mainc, Tqven SeiZleba protesti imazec gamoTqvaT,saerTod, amxela mniSvnelobas rom vaniWeb qalebis mierwignebis weras, Tuki amas aseTi giganturi Zalisxmeva sWir-deba da zogjer mxolod mdidari mamidis gardacvalebis,an uaxloes megobrebTan mwvave uTanxmoebis fasad Tu xdebaSesaZlebeli. ufleba momeciT, vaRiaro, rom Cemi motivebinawilobriv egoisturia. bevri gaunaTlebeli ingliseliqalis msgavsad, me wignebis kiTxva miyvars da vkiTxulobZalian bevrs. bolo xanebSi Cemi sakvebi odnav erTferovanigaxda. istoriaSi sul omebia; biografiebi sul gamoCenilmamakacebze miamboben; poezias sterilurobis tendenciasvamCnev, prozas ki... magram ukve sakmarisad gamovamJRavneTqvens winaSe Cemi uunaroba - viyo Tanamedrove literatu-ris kritikosi; amitom amis Sesaxeb aRarafers vityvi. ubra-lod, minda gTxovoT, weroT axali wignebi, ar Semoifar-gloT Temis zomiT an siZveliT. me imedi maqvs, rom TqvenSeZlebT iSovnoT sakmarisi fuli raTa imogzauroT, ixe-tialoT, momavalze ifiqroT da warsulze imsjeloT, wig-nebze iocneboT da quCis kuTxeSi xSirad SeaneloT nabiji,rom drois nakadis siRrmeSi SeaRwios Tqvenma fiqrebma.araviTar SemTxvevaSi ar minda mxatvruli literaturiTSeizRudoT. imisaTvis, rom me masiamovnoT - da CemnairiaTasobiTaa - Tqven unda weroT wignebi mogzaurobasa daTavgadasavlebze, kvlevasa da swavlebaze; unda weroTistoriuli, biografiuli, kritikuli, filosofiuri dasamecniero wignebi. am yvelafriT Tqven udides samsaxursgauwevT zogadad, literaturis ganviTarebas. radganwignebs aqvT gza, romliTac isini erTmaneTze axdenengavlenas. poeziiTa da filosofiiT Sejerebuli prozabevrad ukeTesia. ufro metic, Tu SexedavT warsulisromelime didebul figuras, rogoricaa safo, ledi mura-saki an emili bronte, Tqven aRmoaCenT, rom is imdenadveamemkvidre, ramdenadac Semoqmedi; da rom maTi arsebobamaSin gaxda SesaZlebeli, rodesac qalebs bunebrivad

Page 239: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

239

gauCndaT weris Tviseba. amitom, Tqvengan nebismieri saxiswignebis weras udidesi mniSvneloba eqneba, Tundac,rogorc momavali poeziis Sesavals.

magram, rodesac kvlav sakuTar CanawerebSi vicqirebida Cemi fiqris matarebels ukan mivdev, vxedav, rom Cemi mo-tivebi sulac ar iyo mTlad egoisturi. Cems komentarebsada SeniSvnebSi yvelgan mJRavndeba rwmena, an iqneb instin-qti, - rom kargi wignebi Zvirfasia da kargi mwerlebic, Tun-dac maT uTvalavi adamianuri mankiereba gaaCndeT, mainckargi adamianebi arian. amitom, roca gTxovT daweroT metiaxali wigni, me gibiZgebT gaakeToT is, rac TqvenTvisac kar-gi iqneba da kacobriobisTvisac. rogor unda davasabuToam instinqtis Tu rwmenis realuroba, me ar vici, radganfilosofiuri sityvebi, adamians, Tuki ganaTleba univer-sitetSi ar aqvs miRebuli, mxolod SecdomaSi Tu Seiyvans.saerTod, ra igulisxmeba `realobaSi~? es aris raRac Za-lian aramyari, cvalebadi da wertilovani `axla~, romlispovnac SesaZlebelia nebismier adgilas - mtvrian gzaze,quCaSi, gazeTis striqonSi, mzeze gaSlil narcisSi. isadamianebs krebs erT oTaxSi, is Cveni azrebis gamxmovane-beli da notariusia. zogjer is varskvlavebis qveS, Sinisa-ken mimaval adamians mdumarebiT avsebs da dumilis essamyaro bevrad ufro realuri Cans, vidre sityvebis samya-ro ; Semdeg mas isev xmaurian pikadilize mimaval avtobusSivpoulobT. zogjer realoba iseT formebSi binadrobs,romlebic Cveni aRqmisaTvis Zalian Sorsaa. magram yvela-feri, rasac ki realobis xeli Seexeba, sakuTar, mudmiv ad-gils poulobs cisqveSeTSi. es is araa, rac dResTan erTadiwureba da qreba, es isaa, rac rCeba warsuli droisagan,Cveni siyvarulisa da siZulvilisagan. me vfiqrob, rom mwe-rals am realobaSi cxovrebis bevrad ufro meti SesaZleb-loba gaaCnia , vidre sxva adamianebs. misi saqmea moZebnosrealobis momentebi, Sekribos da sxva adamianebs gadasces.

Page 240: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

240

yovel SemTxvevaSi, me es gancda meufleba, rodesac vkiT-xulob `lirs~, `emas~ an `dakarguli drois ZebnaSi~ (LaRecherche Du Temps Perdu). radgan am wignebis kiTxva TiTqosgrZnobebs miSalaSinebs; maTi wakiTxvis Semdeg adamianismxedveloba ufro maxvili xdeba; TiTqos samyaros Tavsa-xuri axades, rogorc skivrs da misgan mZafrma sicocxlemamoxeTqa. mSurs am xalxis, vinc warmavalobas ebrZvis damebraleba adamianebi, romlebic yvelafers spontanurad,yovelgvari codnisa da interesis gareSe akeTeben. amitom,rodesac gTxovT, sakuTari Semosavali da oTaxi gqondeT,me gTxovT, realobiT aavsoT es oTaxi. momavali gviCvenebs,ramdenad moaxerxebT amas.

aq SevCerdebodi, magram tradicia mkarnaxobs, rom yve-la moxseneba Semajamebeli sityviT unda dasruldes. da al-baT, tradiciisamebr, qalebis winaSe gakeTebul Semajame-bel sityvaSi unda iyos raRac gansakuTrebulad amaRel-vebeli da Rirseuli. albaT unda mogiwodoT, gaixsenoTTqveni mTavari movaleobebi, iyoT ufro amaRlebulni dasulierni; unda SegaxsenoT, Tu ramdeni ramaa Tqvenze damo-kidebuli, da ra gavlena SegiZliaT iqonioT momavalze.magram msgavsi sityvebi, darwmunebuli var, SemiZlia kvla-vac guldamSvidebiT gadavuloco meore sqess, romelicCemze bevrad ufro meti enamWevrobiT axerxebs maT warmoT-qmas. rodesac sakuTar gonebas vusmen, masSi ver vpoulobRirseul sentimentebs imis Sesaxeb, rom unda viyoT mama-kacebis Tanamgzavrebi da Tanasworebi da gavlena movaxdi-noT msoflioze, aramed es goneba Zalian prozauladmkarnaxobs, rom bevrad ufro mniSvnelovania, iyo sakuTariTavi, vidre nebismieri vinme. ar vici, amaRlebulad rogormovaxerxo amis Tqma, magram me getyviT - ocnebad ar Rirssxva adamianebze gavlenis moxdena. miiReT samyaro iseTi,rogoric is aris.

Page 241: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

241

da isev, rodesac vixseneb sagazeTo statiebsa da roma-nebs, meCveneba, rom qali umeteswilad mxolod maSin mimar-Tavs qals, rodesac raRac Zalian mware aqvs saTqmeli. qa-lebi mkacrad eqcevian qalebs. qalebs ar moswonT qalebi.qalebo - nuTu ar daiRaleT am yvelafriT? unda giTxraT,rom me Zalian mombezrda. amitom, modi tradiciulad, raimeZalian pirdapirs da arasasiamovnos getyviT Cemi moxsene-bis dasasruls.

magram rogor gavakeTo es? simarTle isaa, rom me mom-wons qalebi; momwons maTi araSablonuroba, maTi daxvewi-loba, maTi anonimuroba. me momwons... magram albaT ase la-paraki ar unda gavagrZelo. Torem, axlo-maxlos, magali-Tad, mopirdapire karadaSi, iqneb ser arCibald bodkini ima-lebodes... modiT, ufro mkacr tons miviReb. Cems moxsene-baSi mgoni sakmaod xistad SegaxseneT mamakacebis mxridanCvens mimarT wamosuli gakicxva da gafrTxilebebi. me pir-dapir gagimeoreT is umdablesi azri, romelic Tqvens Se-saxeb gaaCnda mister oskar braunings. me giTxariT, Tu rasfiqrobda Tqvens Sesaxeb napoleoni da ras fiqrobs axlamusolini. Semdeg, im SemTxvevisaTvis, Tu romelime Tqven-gani prozis Seqmnas apirebs, me SegaxseneT kritikosebisrCeva imis Sesaxeb, rom unda aRiaroT Tqveni sqesis SesaZ-leblobebis SezRuduloba. me movixme citata profesorX-is mier gakeTebuli gancxadebidan, rom ̀ qalebi inteleq-tualurad, moralurad da fizikurad mamakacebTan Seda-rebiT arasrulfasovnebi arian.~ am yvelafris zedmeti Zie-ba arc damWirvebia, ise mogawodeT sakuTar gzaze daxved-rili frazebi. da ai, aqaa saboloo gafrTxilebac - misterjon lengdon devisisagan17. mister jon lengdon devisi af-rTxilebs qalebs ̀ rom rodesac bavSvebis yola aRar iqneba

17 “qalebis mokle istoria”, jon lengdon devisi (A Short History of Women, by JohnLangdon Davies)

Page 242: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

242

sasurveli, qalebi yovelgvar funqcias dakargaven~. imedimaqvs, amas sagangebod moiniSnavT.

rogor SemiZlia am yvelafris Semdeg kidev gagamxnevoTmomavali saqmianobisaTvis? axalgazrda qalebo, gTxovTmomisminoT, radgan Cemi Semajamebeli sityva iwyeba. CemiazriT, Tqven xarT damamcireblad umecarni. Tqven araso-des gagikeTebiaT raime saxis mniSvnelovani aRmoCena. Tqvenarasodes dagimarcxebiaT imperia, ar gaZRolixarT jarsbrZolaSi; Seqspiris piesebi araa Tqven mier dawerili;Tqven ar SegiqmniaT civilizacia da ar gagivrcelebiaT igi.riTi SegiZliaT Tavis marTleba? TqvenTvis albaT umarti-vesia - xeli gaiSviroT quCebisaken, moednebisaken, tyeebi-saken, mTlianad globusisaken, romelic savsea Savi, TeTrida maTi nazavi feris adamianebiT da miTxraT, - is, rom isinicocxloben, transportiT mgzavroben, muSaoben, siyvaru-liT arian dakavebulni - yvelaferi Cveni damsaxurebaa. Cvenrom ara, zRvebi gadaucuravi darCeboda da nayofieri miwe-bi udabnoebad iqceoda. Cven mivaniWeT sicocxle, gavzar-deT, gamovkvebeT da codna miveciT eqvsi-Svidi wlis asakam-de daaxloebiT miliard eqvsasocdasam milion adamians,romelic statistikis mixedviT, amJamad cxovrobs dedami-waze. da am yvelafers dro sWirdeba.

Tqvens naTqvamSi, ra Tqma unda, didi simarTlea da mear uarvyof amas, magram, amave dros, neba momeciT, Segaxse-noT, rom 1866 wlidan inglisSi arsebobs sul mcire oriqalTa koleji; 1880 wlidan gaTxovil qals ufleba miecahqondes kanonieri sakuTreba; 1919 wels, anu mTeli cxrawlis win qalma xmis ufleba moipova. SemiZlia aseve Segax-senoT, rom TiTqmis aTi welia, rac TqvenTvis gaxsniliaprofesiebis umravlesoba. rodesac gaqvT yvela es privi-legia, romlis gamoyenebac SegiZliaT da isic iciT, rom amdroisTvis Cvens qveyanaSi, albaT, ori aTas qals mainc SeuZ-

Page 243: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

243

lia weliwadSi xuTas funtze metis gamomuSaveba, dameTan-xmebiT, rom Tavis marTlebad ukve aRar gamodgeba SesaZ-leblobis, wvrTnis, mxardaWeris, drois da fulis nakle-bobis moyvana. ufro metic, ekonomistebi ukve laparakobenimaze, rom mister setons Zalian bevri Svili hyavda. ra Tqmaunda, unda gaagrZeloT bavSvebis yola, magram rogorcisini amboben, ori-sami Svilis da ara aTis da Tormetis.

Tqven geZlevaT dro da ganaTleba, raTa SeudgeTTqveni arsebobis axal fazas Zalian xangrZlivi, ZalianSromatevadi da jer kidev gaurkveveli karierisaTvismzadebis gzaze. aTasobiT kalamia momarjvebuli, raTagikarnaxoT, ra unda gaakeToT da ra gavlena SegiZliaT iqo-nioT momavalSi. Cemi rCeva ki, vaRiareb, odnav fantasti-kuria; amitom mirCevnia, masac mxatvruli forma mivce.

Cems moxsenebaSi me vaxsene, rom Seqspirs hyavda da;magram mis Zebnas ser sidni lis `poetis cxovrebaSi~ nudaiwyebT. is axalgazrda gardaicvala da samwuxarod, maserTi sityvac ar dauweria. is dakrZalulia sadRac, gzaga-sayarze, elifanT end qesTlis maxloblad. magram me mjera,rom es poeti, romelsac sityvac ar dautovebia da romelicgzajvaredinze ganisvenebs, kvlav cocxalia. is cocxaliaTqvenSi da CemSi, da sxva qalebSi, romlebic am saRamos aqar arian, radgan WurWels recxaven da bavSvebs awvenendasaZineblad. magram is cocxalia; radgan didebuli poe-tebi ar kvdebian; isini yofnas ganagrZoben; maT mxolodaxali SesaZleblobis micema sWirdebaT, raTa Cvens Soriskvlav xorcSesxmulebma gaiaron. me vfiqrob, rom axlaTqvens xelTaa misTvis am SesaZleblobis miniWeba. radganme mjera, rom Tu Cven gavagrZelebT saukunis manZilze ar-sebobas - me vlaparakob Cvens saerTo sicocxleze da aracalkeul patara sicocxleebze, romlebic individualu-rad gagavaCnia; da Tu TiToeul Cvengans eqneba weliwadSi

Page 244: eministuri biblioTekaƒ¬იგნები/საკუთარი... · 6 `sakuTari oTaxis~ mkiTxveli darwmundeba, rom feministuri azrovneba sulac ar aris saqarTveloSi ucxo da

244

xuTasi funti da sakuTari oTaxi; Tu Cven SeveCveviT Tavi-suflebas da gabedulad zustad imis weras, rasac vfiq-robT; Tu drodadro gaveqceviT saerTo sastumro oTaxebsda SevecdebiT, adamianebs ar vxedavdeT yovelTvis erTma-neTTan damokidebulebaSi, aramed zogjer vxedavdeT maTdamokidebulebas realobasTan, casTan da miwasTan da ne-bismier ramesTan, rac TavisTavadia; Tu Cven miltonisCrdilis miRma gavixedebiT, radgan arcerTma arsebam arunda gadafaros xedi Cvens Tvalwin; Tu Cven Tvals gavus-worebT sinamdviles, rom ar arsebobs maja, romelsac Seg-viZlia CaveWidoT, aramed martoebi mivdivarT cxovrebisgzaze da rom Cven varsebobT realobis samyaroSi da aramxolod mamakacebis da qalebis samyaroSi, - maSin SesaZleb-loba gaCndeba da mkvdari poeti, romelic Seqspiris da iyo,mravaljer gardacvlili, kvlav gansxeuldeba. is moipo-vebs Tavis sicocxles im ucnobi qalebis sicocxleTa wya-rodan, romlebic misi winamorbedebi iyvnen; da rogorc esmisma Zmam moaxerxa masze adre, is daibadeba. misi dabadebaSeuZlebelia mzadebis gareSe, Cveni mxridan mcdelobisgareSe, miznad imis dasaxvis gareSe, rom rodesac is daiba-deba, davaxvedroT SesaZlebloba, raTa icxovros da Tavisipoezia Txzas. magram me mjera, rom is mova, Tuki Cven mis-Tvis viSromebT; xolo misTvis, siRatakesa da gaurkvevlo-baSic ki, Sroma da sicocxle namdvilad Rirs.