egzamin: 17 czerwca 2005 (piątek) inst. zool. dsw: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30
DESCRIPTION
Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30 M. Borna sala 503: 12 15 -13 15 „Przydział” na odpowiednie sale ~ 13 czerwca 2005 (ma drzwiach ZFZ) Wejście na wyklad TYLKO z indeksem (no i zaliczonymi ćwiczeniaMI), 50 pytań - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/1.jpg)
Egzamin:
17 czerwca 2005 (Piątek)
Inst. Zool. DSW: 1130–1230 i 1230–1330
M. Borna sala 503: 1215-1315
„Przydział” na odpowiednie sale ~ 13 czerwca 2005 (ma drzwiach ZFZ)
Wejście na wyklad TYLKO z indeksem (no i zaliczonymi ćwiczeniaMI), 50 pytań
Wyniki, wywieszone na drzwiach ZFZ, powinny być 20 czerwca (poniedziałek).
![Page 2: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/2.jpg)
Rytmy biologiczneRytmy biologiczne
![Page 3: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/3.jpg)
Rytm biologiczny - zjawisko polegające na występowaniu w organizmach żywych - roślin, zwierząt i ludzi - pewnych przemian o charakterze cyklicznym, związanych z działaniem swoistych oscylatorów, zwanych zegarami biologicznymi.
Zegar okołodobowy
![Page 4: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/4.jpg)
Zegar okołodobowy
melanopsyna w neuronach zwojowych
j. przykomorowe
szyszynka (2)
Podwzgórze: jądra nadskrzyżowania (SCN)
melatonina
-+
![Page 5: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/5.jpg)
Szyszynkagady
płazy
ptaki
ssaki
![Page 6: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/6.jpg)
Melatonina
j. przykomorowe 2cAMP (PKA)
pole magnetyczne hamuje konwersję
Światło – SCN
-
-
![Page 7: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/7.jpg)
Melatonina obniża (-) lub stymuluje (+):
- gonadotropin (-)
- T3, T4 (-)
- prolaktyny (+)
- sen (+)
Wpływa na rozwój nowotworów:
- NSCLC (-)
- hepatoma (-)
- rak piersi (-)+ środki antykoncepcyjne (+)
![Page 8: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/8.jpg)
Melatonina
1. Receptory związane z białkami G (obniżenie stężenia cAMP)
2. Kalmodulina – hamuje jej aktywność (co pociąga zahamowanie Ca2+-kalmodulinozależnych białek: CPKII, NOS, CA)
3. Receptory jądrowe (RZR i RZR – hamuje ekspresję PER1
![Page 9: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/9.jpg)
Choroba afektywna sezonowa (depresja sezonowa)
Rozbieżność między długością dnia, a dobowym wzorcem aktywności.
Tycie, apatia, zmęczenie
Cykle sezonowe:
- migracje
- sen zimowy
- rozród
- cykl miesięczny kobiet
Życie osobnicze – „zegar mitotyczny” (telomery?)
![Page 10: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/10.jpg)
Rytm okołodobowy:
- temperatura ciała
- ciśnienie krwi
- wydzielanie kortyzolu
- perystaltyka i wydalanie
24 godzinny rytm aktywności komórkowej – niezależny od SCN
Wątroba, serce, nerki, mięśnie szkieletowe – własny genetyczny rytm dostrajany przez inne bodźce niż światło.
Zaburzenia przy zmianie stref czasowych – niezgodność oscylatorów komórkowych w SCN i narządach peryferyjnych
![Page 11: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/11.jpg)
A
AA AA
AA
a
b
a
b
A
AA
A
A A
AB
B
BB
B
B
B
B
B
B
BBB
B
Około 24 godzin
![Page 12: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/12.jpg)
jądro
światło
1. CLOCK i BMAL1 stymulują transkrypcję PER i TIM.
4. Rano zaczyna się transkrypcja TIM i PER
2. PER i TIM akumulują w cytoplazmie (TIM stabilizuje PER).
czas
3. Dimer TIM/PER wchodzi „pod wieczór” do jądra i oddziaływując z CLOCK i BMAL1 hamuje transkrypcję TIM i PER i aktywuje transkrypcję CLOCK.
5. Światło degraduje TIM, a produkt genu doubletime (DBT), fosforyluje i degraduje PER („przesuniecie zegara do tyłu”)
![Page 13: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/13.jpg)
Człowiek (inne ssaki?)
Homologiem DBT jest CKI (CKI fosforyluje i degraduje ludzkie homologi PER - hPER)
hPER2 jest związany z Familial Advanced Sleep Phase Syndrome (FASPS) (sen od około 19:30 do ca 4:30 rano) mutacja w regionie wiążącym kinazę kazeinową I epsilon (CKI) prowadzi do spadku fosforylacji hPER2
Różnice:
dimer CLOCK i BMAL1 włączają transkrypcję genów:- Per (hamowana przez melatoninę)
- Cry (kryptochrom) – homolog Tim- genów efektorowych (np. kodujących albo
uwalniających wazopresynę, ACTH) - hamujących transkrypcje Bmal1
PER i CRY dimeryzują w cytoplazmie, wchodzą do jądra i wyłączają swoją transkrypcję (wyłączają też gen hamujący Bmal1)
Stężenia BMAL1 i PER/CRY oscylują w przeciwnych fazach (jak CLOCK i PER/TIM u Drosophila).
![Page 14: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/14.jpg)
Sen
ACh, karbachol
ośrodek synchronizacji EEG
Peptyd nasenny (?)
![Page 15: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/15.jpg)
Fale mózgowe
fale beta – czuwanie, niska amplituda, duża częstotliwość ~ 13–30 Hz, brak synchronizacji
fale alfa – zamknięte oczy, relaks, niska amplituda, częstotliwość ~ 8–13 Hz
fale teta – zasypianie, średnia amplituda, częstotliwość ~ 3 – 7 Hz,
Źródło - hipokamp (konsolidacja pamięci)
Obserwowane w REM
![Page 16: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/16.jpg)
Fale mózgowe – sen
fale delta – głęboki sen, duża amplituda, częstotliwość ~ 3 Hz,
Wysoka synchronizacja wyładowań neuronów
REM – ruch gałek ocznych, częstotliwość ~ 60–70 Hz,
REM (Rapid Eye Movement) – aktywna część układu limbicznego i ciała migdałowatego
Non-REM (NREM)
![Page 17: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/17.jpg)
Fazy snu
- Narastająca synchronizacja
- REM (~10 min), co 90–110 minut (u człowieka) u kota co 25 minut
REM
REM (Rapid Eye Movement)
Non-REM (NREM)
![Page 18: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/18.jpg)
SenREM – ssaki i ptaki
gatunek REM
Kot 42 15.5
Krowa 82 1.6
Opos 19 23.3
wiewiórka 17 22.9
Człowiek 66 6.6-10.6
czuwanie
- „przetwarzanie minionego dnia”? Raczej nie tylko – płody śpią REM około 60%!
Adaptacja do stałocieplności? Odżywianie i nawilżanie rogówki?
![Page 19: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/19.jpg)
Brak ruchu podczas snu REM, narkolepsja, katapleksja
podwzgórze
jądro sinawe
MOST
RDZEŃ PRZEDŁÓŻONY
hipokretyna
+
Pobudzenie neuronów ruchowych
Ciało
migdałowate
Gly
-NA
-
+
![Page 20: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/20.jpg)
Stymulanty:
- amfetamina (agonista receptorów NA) – pobudza drogę dopaminergiczną
- cylert – jak wyżej
- inhibitory oksydazy monoaminowej
- inhibitory fosfodiesterazy cAMP (kofeina)
Problemy z bezsennością ~ 20%
Depresanty:
- barbiturany – receptory GABAA (np. Veronal)
- pochodne benzodiazepiny – receptory GABAA(relanium, nitrazepam, flurazepam)
- kanabinoidy („relaksują”) – spadek: cAMP (CA), Ca2+, testosteronu, wzrost łaknienia (haszysz, marihuana)
- opioidy i opiaty – spadek cAMP (CA), zmiany stężenia Ca2+ (NMDA)( morfina, endorfina, -enkefalina, endomorfina)
![Page 21: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/21.jpg)
Sny: głównie w REM, kora przedczołowej i miejsce sinawe wykazują niższy poziom aktywacji
Sny (Calvin Hall – 10 000 snów) - 64% - smutne, powodujące dyskomfort - 18% - radosne i podniecające- 1% - erotyczne2 przypadki ataku na osobę śniącą (morderstwo)
Pozbawienie REM – halucynacje, obsesje
Przedłużanie aktywności człowieka może się również odbywać przez oszczędność czasu zużywanego na sen (1/3 życia śpimy).
Crick i Mitchison – śnimy by zapomnieć, pozbyć się słabych asocjacji myślowych (czyli zazwyczaj błędnych)
![Page 22: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/22.jpg)
Pamięć
proces kodowania, przechowywania i odtwarzania tych danych.
ślad pamięciowy (Engram) - zmiana w układzie nerwowym wywołana chwilowym pobudzeniem, utrzymująca się przez pewien
czas
Pamięć: przechowywanie i przywoływanie engramów.
Uczenie się – tworzenie nowych engramów, lub modyfikowanie starych (pod wpływem doświadczenia, lub przemyśleń)
![Page 23: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/23.jpg)
Klasyfikacja pamięci
Ze względu na trwałość:
- ultrakrótka (bezpośrednia, natychmiastowa, operacyjna, robocza )
- krótkotrwała
- długotrwała
Ultrakrótka: ½ - 1 sekundy, związana z postrzeganiem. Podtrzymywanie: prądy krążące w obwodach neuronów. Zaburzana przez elektrowstrząsy.
![Page 24: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/24.jpg)
Krótkotrwała: kilka sekund – kilkanaście minut. Pojemność: ~8 bitów. Podtrzymywanie: samopobudzające się obwody neuronalne (LTP).
Informacje mogą zostać zapamiętane w procesie konsolidacji przepisane do pamięci długotrwałej. Struktury: hipokamp i płaty skroniowe. Zaburzana przez elektrowstrząs.
Długotrwała: nieograniczony. Pojemność: ~ 200 mld bitów.
Przechowywana w specyficznych obwodach neuronalnych.
Nie można zapomnieć!!!!!!!!!!!!
Związana z ekspresją białek umożliwiających tworzenie nowych, specyficznych sieci neuronalnych. Elektrowstrząsy jej nie zaburzają.
![Page 25: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/25.jpg)
Organizacja pamięci
wrażenie Engram
Pamięć robocza Decyzja
Kora przedczołowa
reakcja
Pamięć krótkotrwała
Hipokamp (?)
Pamięć długotrwała
Kora ciemieniowa (?)
![Page 26: Egzamin: 17 czerwca 2005 (Piątek) Inst. Zool. DSW: 11 30 –12 30 i 12 30 –13 30](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022070409/5681448a550346895db12341/html5/thumbnails/26.jpg)
Engram pamięci długotrwałej
Stres a pamięć emocjonalna
Bodziec
Odpowiedź emocjonalna, np. hormony stresowe
Magazyny pamięci
Reakcja obronna
Ciało migdałowate
GABA (-), Serotonina (+)