effects of planned teaching program on caregivers ......nurs sci j tai vol. 37 no. 3 july -...

NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019

Nursing Science Journal of Thailand 63

Effects of Planned Teaching Program on Caregivers’ Knowledge and Practice in Care for Children with Acute Diarrhea*

Orawan Lasawad1, Sudaporn Payakkaraung, RN, PhD1, Parnnarat Sangperm, RN, PhD1

Abstract Purpose: This study aimed at investigating the effects of planned teaching program on caregivers’ knowledge and practice in care for children with acute diarrhea. Design: A quasi-experimental study. Methods: The research subjects consisted of 30 caregivers who took their children aged between 2 and 10 years old, suffering from acute diarrhea, to receive medical service at pediatric outpatient departments of two private hospitals. Data were collected between June and November 2017. The subjects were divided into the control and experimental groups with 15 subjects each. The experimental group took part in the planned teaching program which consisted of activities determined in lesson plan including knowledge given with the use of computer media, demonstration and return-demonstrations along with a session of question and discussion, as well as provision of advice and praises to the caregivers. Meanwhile, the control group received a usual care. The instruments for data collection consisted of two assessment forms for knowledge and practice. The data were analyzed by using descriptive statistics, independent t-test, and paired t-test. Main Findings: The findings of the study revealed that, in the experimental group, caregiver’s mean score of knowledge after participating in the program was significantly higher than that before participating in the program (t = -12.118, p < .05). Compared to their counterparts, caregivers in the experimental group also had significantly higher mean score of knowledge after participating in the program (t = - 5.478, p < .05). The program showed its effect on practice of the caregivers; that is, 80% of the caregivers (or 12 out of 15) could practice correctly by obtaining practice score more than 80%. Conclusion and recommendations: The planned teaching program helped increase knowledge and proper practice among caregivers in care for children with acute diarrhea. The findings suggest the usefulness of integrating computer media, demonstration and return- demonstration in teaching caregivers.

Keywords: caregivers, children, diarrhea, knowledge, program

Corresponding Author: Assistant Professor Sudaporn Payakkaraung, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, Thailand; e-mail: [email protected]* Master’s thesis, Master of Nursing Science Program in Pediatric Nursing, Faculty of Nursing and Faculty of Graduate Studies, Mahidol University1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand

Nursing Science Journal of Thailand. 2019;37(3):63-78

Received: 25 June 2019 / Revised: 2 August 2019 / Accepted: 5 August 2019


Nursing Science Journal of Thailand64

Nursing Science Journal of Thailand. 2019;37(3):63-78

ผลของโปรแกรมการสอนตอความรและการปฏบตของผดแล ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน*

อรวรรณ หลาสวสด1 สดาภรณ พยคฆเรอง, ปร.ด.1 พรรณรตน แสงเพม, ปร.ด.1

บทคดยอ

วตถประสงค: การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการสอนตอความรและการปฏบตของผดแล

ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน

รปแบบการวจย:การวจยกงทดลอง

วธดำาเนนการวจย: กลมตวอยาง คอ ผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนอาย 2-10 ป ทพาเดกมารบการตรวจ

รกษาแผนกผปวยนอกกมารเวชกรรมในโรงพยาบาลเอกชน 2 แหง ระหวางเดอนมถนายนถงเดอนพฤศจกายน 2560

จำานวน30คนแบงเปนกลมละ15คนกลมทดลองเขารวมโปรแกรมการสอนซงประกอบดวยกจกรรมตามแผนการสอน

ซงไดแกการใหความรผานสอคอมพวเตอรการสาธตและการสาธตยอนกลบการอภปรายซกถามการใหคำาแนะนำาและ

เสรมแรงดวยการชมเชยใหกำาลงใจ สวนกลมควบคมไดรบการสอนตามปกต เครองมอวจยสำาหรบเกบขอมลประกอบ

ดวยแบบประเมนความร และแบบประเมนการปฏบตของผดแลเดกโรคอจจาระรวง วเคราะหขอมลดวยสถตพรรณนา

การทดสอบทแบบสองกลมอสระและแบบกลมเดยว

ผลการวจย: พบวาผดแลกลมทดลองมคะแนนเฉลยความรหลงไดรบโปรแกรมสงกวากอนไดรบโปรแกรมอยาง

มนยสำาคญทางสถต (t= -12.118,p< .05)และเมอเปรยบเทยบกบกลมทไดรบการดแลตามปกตพบวาภายหลง

สนสดโปรแกรมผดแลกลมทดลองมคะแนนเฉลยความรในการดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนสงกวาอยางมนยสำาคญ

ทางสถต(t=-5.478,p<.05)โปรแกรมการสอนมผลใหผดแลรอยละ80(จำานวน12คนจาก15คน)สามารถดแล

เดกโรคอจจาระรวงถกตองโดยไดคะแนนปฏบตมากกวารอยละ80

สรปและขอเสนอแนะ: โปรแกรมการสอนในการดแลเดกโรคอจจาระรวงชวยใหผดแลเดกมความรมากขนและ

ปฏบตการดแลไดถกตอง ผลการศกษาแสดงใหเหนถงประโยชนของการนำาสอคอมพวเตอรรวมกบการสาธตและสาธต

ยอนกลบมาใชในการสอนใหความรแกผดแล

คำาสำาคญ:ผดแลเดกโรคอจจาระรวงความรโปรแกรม

Corresponding Author: ผชวยศาสตราจารยสดาภรณ พยคฆเรอง, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700, e-mail: [email protected]* วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเดก คณะพยาบาลศาสตร และบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล1 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

วนทรบบทความ: 25 มถนายน 2562 / วนทแกไขบทความเสรจ: 2 สงหาคม 2562 / วนทตอบรบบทความ: 5 สงหาคม 2562



ความสำาคญของปญหา

โรคอจจาระรวงในเดกเปนปญหาทพบบอยในหลาย

ประเทศทวโลกมเดกอายตำากวา5ป เปนโรคอจจาระ

รวงจำานวน2.5ลานคนตอปและเสยชวตจำานวน1.5ลาน

คนตอป1ประเทศไทยมอตราปวยดวยโรคอจจาระรวงสง

อยางตอเนองทกป พบมากทสดในกลมเดกอาย 0-5 ป

(6,573.20 ตอประชากรแสนคน) รองลงมาคอเดกอาย

5-9 ป (1,810.60 ตอประชากรแสนคน)2 และจาก

สถตของสำานกระบาดวทยาระหวางวนท 1 มกราคม

พ.ศ.2562ถงวนท31พฤษภาคมพ.ศ.2562พบวา

โรคอจจาระรวงเฉยบพลนเปนโรคอนดบแรกทตองเฝา

ระวงทางระบาดวทยาและมอตราปวยสงสดในกลมอาย

0-4ป(2,266.9ตอประชากรแสนคน)รองลงมาคอเดก

กลมอาย5-9ป(724.7ตอประชากรแสนคน)3ซงเปน

เดกเลกและเดกโตทตองสมผสและอยในสงแวดลอม

ภายนอกบาน ทงในสถานรบเลยงเดกหรอในโรงเรยน

ทำาใหเดกกลมดงกลาวเสยงตอการตดเชอโรคอจจาระรวง

ไดงาย นอกจากนยงพบวามเดกโรคอจจาระรวงตอง

กลบมารบการรกษาซำาดวยอาการทรนแรงมากขนและ

มภาวะแทรกซอน เชน เดกมอาการขาดนำา มอาการไข

และตดเชอ บางรายเกดภาวะลำาไสเนาอกเสบจากโรค

อจจาระรวงซงจากการศกษาความรเบองตนของผดแล

ในการดแลเดกทบานพบวา ผดแลมความรเกยวกบการ

ใหสารนำาทดแทนในปรมาณเพมขน การใหอาหารอยาง

ตอเนอง และอาการบงชอนตรายทควรนำามาพบแพทย

เพยงรอยละ9.54

การเกดโรคอจจาระรวงสงผลกระทบตอเดกและ

ครอบครว โดยโรคอจจาระรวงทำาใหเดกมอาการถาย

อจจาระบอย คลนไสอาเจยน รบประทานอาหารไมได

เดกจงไดรบสารนำาและอาหารไมเพยงพอสงผลตอระบบ

ตางๆของรางกายเกดภาวะแทรกซอนและความรนแรง

ของโรคเพมขนจนถงเสยชวตรวมถงรางกายมการเจรญ

เตบโตและพฒนาการลาชาหรอหยดชะงก5 โดยเชอโรค

สำาคญททำาใหเดกตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลคอ

เชอไวรสโรตา6รองมาคอเชอแบคทเรยแคมพโลแบคเตอร7

ผลกระทบดานจตใจ เชน เดกไมมความสขและมความ

กงวลตอการเจบปวย8และหากเดกตองเขารบการรกษา

ในโรงพยาบาลทำาใหเดกรสกโดดเดยว หวาดกลว โกรธ

และรสกเศรา9นอกจากนยงพบวาผดแลตองมคาใชจาย

เพมขนในการรกษาพยาบาลเดกและบางรายตองสญเสย

รายไดเนองจากขาดงาน10-11รวมถงผดแลมความเครยด

และวตกกงวลตออาการเจบปวยของเดกกจวตรประจำา

วนของผดแลถกรบกวนและพกผอนไมเพยงพอ6,11 ซงม

ผลตอคณภาพชวตของผดแล

เดกโรคอจจาระรวงสามารถใหการดแลรกษาในแบบ

ผปวยนอกไดและมแนวทางการดแลทชดเจน เชน

แนวทางการดแลผปวยโรคอจจาระรวงขององคการ

อนามยโลก โดยประเมนจากระดบการขาดนำาลกษณะ

การรองไห ลกษณะผวหนงและนำาหนกตวทลดลง1ซง

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยไดใชเปน

แนวทางในการสรางแนวปฏบตการรกษาเดกโรคอจจาระ

รวงเฉยบพลน และแนวปฏบตนไดมการใชกนอยาง

แพรหลายทงในโรงพยาบาลรฐและเอกชน12แตยงพบวา

เดกโรคอจจาระรวงไดรบการดแลเบองตนจากผดแล

ไมเหมาะสมเชนใหเดกรบประทานอาหารและนมลดลง5

ไมใหเดกดมสารละลายเกลอแร13 เปนตน ทำาใหเดกม

อาการรนแรงมากขนซงมงานวจยทแสดงใหเหนวาปจจย

ทมความสมพนธกบการดแลเดกโรคอจจาระรวงของ

ผดแลมหลายประการ เชน ความร ระดบการศกษา

การเขาถงบรการ14-16อายและรายไดครอบครว17เปนตน

นอกจากนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบ

การดแลเดกโรคอจจาระรวงพบวา ผดแลมความรและ

ทศนคตในการดแลเดกโรคอจจาระรวงไมถกตอง โดยม

ผดแลคดวาการใหนมแม นมผสม และอาหารทเคย



รบประทานตามปกตเปนอนตรายตอเดก ทำาใหเดก

อาเจยนมากขนจงหยดใหนมแมนมผสมและหยดใหรบ

ประทานอาหารตามปกตทเดกเคยรบประทานมากอนใน

ชวงทไมมอาการของโรคอจจาระรวง แตเลอกใหเดกรบ

ประทานอาหารชนดอนเชนนำาขาวนำาผลไมนำาชาธญพช

มนฝรงเปนตน5,14รวมทงผดแลมทศนคตวาการใหสารละลาย

เกลอแรทำาใหเดกมอาการอาเจยน จงปฏเสธการให

สารละลายเกลอแร และคาดหวงใหเดกไดรบการรกษา

ดวยการใหสารนำาทางหลอดเลอดดำา13 การทผดแล

มทศนคตทไมถกตองอาจเนองมาจากมความรทไมถกตอง

ทำาใหผดแลใหการดแลเดกไมเหมาะสม อยางไรกตาม

ความรและทศนคตอาจปรบเปลยนได เมอไดรบขอมล

ความรเกยวกบการดแลเดกโรคอจจาระรวงทถกตอง5,18

ในประเทศไทยมการศกษาทเนนการใหความรและ

ปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนโรคอจจาระรวงในเดก

แกผดแลเดกในชมชน และการใหความรในผดแลเดก

ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลเปนรายกลม18 การให

ความรในผดแลเดกโรคอจจาระรวงแบบผปวยนอกเปน

รายบคคลโดยมการตดตามเยยมบาน1วนหลงการสอน

และใหฝกปฏบตผสมสารละลายเกลอแรในวนเขาเยยม

บาน19ซงอาจชาเกนไปเพราะเดกควรไดรบสารละลาย

เกลอแรทดแทนเมอมการถายอจจาระ ผดแลควรไดรบ

ความรและฝกปฏบตการประเมนอาการขาดนำาการผสม

และปอนสารละลายเกลอแรแกเดกตงแตกอนกลบบาน

โดยผดแลควรมความรและประเมนอาการขาดนำาของเดก

ไดซงการขาดนำาแบงไดเปน3ระดบคอไมมอาการขาด

นำา(nodehydration)อาการขาดนำาบางสวน(some

dehydration) และมอาการขาดนำารนแรง (severe

dehydration)20 สวนการศกษาในตางประเทศพบวาม

การใหความรทบานแกผดแลเดกทเคยปวยดวยโรค

อจจาระรวงใน3สปดาหทผานมาโดยใหความร10นาท

และมการสำารวจความรและการปฏบตของผดแลเมออย

ทบานภายหลงการใหความร3เดอน5ซงในขณะนนเดก

อาจจะหายจากภาวะอจจาระรวงแลว นอกจากนม

การศกษาจำานวนนอยเกยวกบการสงเสรมความรและ

ทกษะแกผดแลเดกทกำาลงเจบปวยทเขารบการรกษาแบบ

ผปวยนอกซงถาผดแลมความรความเขาใจทถกตองตงแต

พาเดกมาพบแพทยครงแรก อาจทำาใหผดแลสามารถ

ใหการดแลเดกไดอยางถกตอง เดกฟนหายจากโรค

อจจาระรวงและไมจำาเปนตองพาเดกมาตรวจรกษาซำา

หรอเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

ดงนน ผวจยจงสนใจศกษาโปรแกรมการสอนตอ

ความรและการปฏบตของผดแลเดกโรคอจจาระรวง

เฉยบพลนผานสอคอมพวเตอร มการสาธต สาธตยอน

กลบโดยมเนอหาความรทสำาคญเพอปรบแกความเขาใจ

เดมทไมถกตองดวยการใหความรเปนรายบคคลในชวง

เวลาทเหมาะสมตอการนำาความรไปใชดแลเดกตอทบาน

โดยเปนชวงทผดแลพาเดกมาพบแพทยทแผนกผปวย

นอก รวมกบการฝกปฏบตผสมสารละลายเกลอแร

การประเมนอาการขาดนำาและการปอนสารละลายเกลอ

แรแกเดก เปดโอกาสใหผดแลซกถามและผวจยคอยให

คำาแนะนำา เสรมแรงดวยการชมเชยใหกำาลงใจ เพอให

ผดแลเกดความรความเขาใจทชดเจน และจดจำาเนอหา

ความรไดดขนทำาใหผดแลมความรและปฏบตใหการดแล

เดกทบานไดอยางถกตองเปนการชวยใหเดกฟนหายโดย

เรวไมมอาการรนแรง ซงผลการศกษาคาดวาจะเปน

แนวทางในการชวยใหผดแลสามารถดแลเดกโรคอจจาระ

รวงไดมประสทธภาพมากยงขน

กรอบแนวคดการวจย

กรอบแนวคดในการศกษาครงนผวจยเลอกใชทฤษฎ

การเรยนรของฮลล (Hull’s systematic behavior

theory)21รวมกบการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบ

การใหความรแกผดแลเดก22-24สำาหรบทฤษฎการเรยนร

ของฮลลทกลาววา การเรยนรเกดจากการเชอมโยง

ระหวางสงเราและการตอบสนอง ซงตองมการจด

กจกรรมหรอจดสงแวดลอมภายนอกมากระตน ทำาให



สงเรากอนเกดพฤตกรรม

(antecedentstimulus)

ความตองการ(needs)

แรงขบ(drive)การตอบสนอง/พฤตกรรม

(responseorbehavior)

การลดความตองการ

(needreduction)

แผนภม 1 ผลของสงเราเปนแรงขบทกระตนใหผเรยนเกดการตอบสนอง

การ เรยน รตอง มการ จดทำ า สงแวดลอมหรอ

ประสบการณมากระตน เพอใหเกดการตอบสนองตามท

ตองการโดยหากไดกระทำาซำาๆจะกลายเปนการตอบสนอง

แบบอตโนมตและการเรยนรของผดแลจะมประสทธภาพ

สงสดเมอสงเรานนนาสนใจและตรงตามความตองการของ

ผเรยน การเจบปวยของเดกโรคอจจาระรวงเปนสงเราให

ผดแลมความตองการใหเดกฟนหายจากการเจบปวยจงเกด

เปนแรงขบใหอยากเรยนรเกยวกบการดแลเดกรวมทงเมอ

ไดแรงเสรมดวยการใหกำาลงใจและชนชมจะทำาใหผดแลม

ความรและสามารถปฏบตการดแลเดกโรคอจจาระรวงดวย

ตนเองทบานได

ในการศกษาครงนไดใหความรเปนรายบคคล โดยม

เนอหาทสำาคญดานสาเหตของโรค อาการ การประเมน

อาการขาดนำาการปองกนการขาดนำาและขาดสารอาหาร

และอาการทควรนำาเดกมาพบแพทยผานสอคอมพวเตอร

(PowerPoint)ทมเนอหาจำาเปนตรงตามความตองการของ

ผเรยน ซงไดจากการสำารวจและสอบถามผดแลกอนนำามา

สรางโปรแกรมมรปภาพทชดเจนผวจยใหคำาแนะนำาและ

เสรมแรงดวยการกลาวชมเชยใหกำาลงใจ21-22 จากการ

ทบทวนวรรณกรรม23พบวาการสาธตและสาธตยอนกลบ

ทำาใหผดแลมความรมากขน และการไดฝกปฏบตทำาให

ผดแลเกดการเรยนรในขนตอนหรอเทคนคตางๆจนเกดเปน

ความรความเขาใจและใหการปฏบตดแลเดกไดถกตอง24

ในการศกษาครงนจงมการสาธตและสาธตยอนกลบให

ฝกปฏบตจรงในเรองการประเมนอาการขาดนำาการผสม

สารละลายเกลอแรสำาเรจรปและในครวเรอนและการปอน

สารละลายเกลอแร จนทำาใหผดแลมความรทมากขนและ

สามารถปฏบตการดแลเดกไดอยางมประสทธภาพ

ผเรยนเกดพฤตกรรมการตอบสนองตามทตองการ21

การเรยนรมองคประกอบสำาคญ คอ แรงขบภายในหรอ

ความตองการบางอยางของผเรยน เมอมสงเรามากระตน

รวมกบผเรยนมภาวะไมรจงทำาใหผเรยนมความตองการ

มากและเปนแรงขบใหผเรยนเกดพฤตกรรมการตอบ

สนองหรอเกดการเรยนรนนเองเมอความตองการนนได

รบการตอบสนองแลว ความตองการยอมลดลง21-22

ดงแสดงในแผนภม1



วตถประสงคของการวจย

1.เพอเปรยบเทยบคะแนนความรกอนและหลงการ

ใหโปรแกรมการสอน ของผดแลเดกโรคอจจาระรวง

เฉยบพลน

2.เพอเปรยบเทยบคะแนนความรภายหลงการ

ทดลอง ระหวางผดแลกลมทไดรบโปรแกรมการสอนและ

ผดแลทไดรบการสอนตามปกต

3.เพอศกษาคะแนนการปฏบตหลงใหโปรแกรมการ

สอนของผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน

สมมตฐานการวจย

1. ผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนทไดรบ

โปรแกรมการสอน ภายหลงการศกษามคะแนนความร

สงกวากอนการศกษา

2. ผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนทไดรบ

โปรแกรมการสอน มคะแนนความรสงกวาผดแลทไดรบ

การสอนตามปกต

วธดำาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi-

experimentalresearch)แบบสองกลมวดผลกอนและ

หลงการทดลอง (two group pre- and post-test

design)ทำาการศกษาระหวางเดอนมถนายนพ.ศ.2560

ถงพฤศจกายนพ.ศ.2560

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรคอผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนท

เขารบการรกษาแผนกผปวยนอกกมารเวชกรรม ในโรง

พยาบาลเอกชนจำานวน2แหงทมการดแลรกษาเดกโรค

อจจาระรวงในแนวทางเดยวกน

กลมตวอยางคอผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน

ทเขารบการรกษาแผนกผปวยนอกกมารเวชกรรม ใน

โรงพยาบาลเอกชน 2 แหงในเขตเมอง กำาหนดเกณฑ

การคดเขาของผดแลคอเปนบดาหรอมารดาของเดกและ

อยบานเดยวกบเดกมอายเทากบหรอมากกวา18ปขนไป

สามารถสอสารฟง พด อานและเขยนภาษาไทยได เดก

ในปกครองมระดบการขาดนำ าบางสวน (some

dehydration)หรอไมมอาการขาดนำา(nodehydration)

เกณฑการคดออกคอเปนผดแลของเดกทแพทยพจารณา

ใหเขารบการรกษาไวในโรงพยาบาลหรอมอาการขาดนำา

ระดบรนแรง(severedehydration)

กำาหนดขนาดกลมตวอยางคำานวณจากผลการศกษา

ของ อรวรรณ มาออน19 เกยวกบผลของโปรแกรมการ

พฒนาศกยภาพผดแลตอพฤตกรรมการดแลของผดแลเดก

โรคอจจาระรวงเฉยบพลนพบวาคะแนนเฉลยความรของ

มารดากลมทดลอง (X= 10.00, SD= 1.96) มากกวา

มารดากลมควบคม(X=7.13,SD=2.58)คำานวณไดคา

อทธพล(d)=1.11ผวจยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสำาเรจรป

G*Power3.1.9.2เมอกำาหนดคาα=.05คาอำานาจการ

ทดสอบ.90เมอd=1.11,u=1ไดขนาดกลมตวอยาง

กลมละ15คนรวม30คน

เครองมอการวจย

1.แบบประเมนอาการขาดนำาเดกโรคอจจาระรวงเปน

แบบประเมนเพอคดกรองคณสมบตกลมตวอยางทพยาบาล

ประจำาแผนกผปวยนอกใชประเมนอาการขาดนำาของเดก

1 ครง กอนเขารบการตรวจกบแพทย เพอใหเปนไปตาม

เกณฑการคดเขา

2.เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

2.1แบบบนทกขอมลทวไปคอแบบบนทกขอมล

สวนบคคลของผดแลจากการสมภาษณจำานวน 14 ขอ

ไดแก อาย เพศ สถานภาพสมรส ความสมพนธกบเดก

อาชพการศกษารายไดประสบการณในการใหสารละลาย

เกลอแรและการดแลเดกโรคอจจาระรวง การไดรบขอมล

ความรในการดแลเดกโรคอจจาระรวง และแบบบนทก

ขอมลสวนบคคลของเดกจำานวน5 ขอ ไดแกนำาหนกตว

ระดบของอาการขาดนำายาและการรกษาทไดรบ



2.2แบบประเมนความรเกยวกบโรคและการดแล

เดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนผวจยสรางจากแนวทางการ

ดแลผปวยโรคอจจาระรวงขององคการอนามยโลก20 และ

วรรณกรรมทเกยวของ1,25 โดยมเนอหาสอดคลองกบ

แผนการสอนและสอคอมพวเตอร ไดแก โรคและสาเหต

ของโรคอาการแสดงการรกษาการประเมนอาการและ

การดแลเมอเดกมอาการของโรคอจจาระรวงมจำานวน20

ขอ แบงเปนความรเรองสาเหตและอาการของโรค 4 ขอ

การรกษา2ขอการใหสารละลายเกลอแร4ขอการให

อาหารและนม9 ขอและการนำาเดกมาพบแพทย1 ขอ

โดยมคำาตอบ3ตวเลอกถาตอบถกได1คะแนนตอบผด

หรอไมทราบได 0 คะแนน คะแนนรวมอยในชวง 0-20

คะแนนคะแนนมากหมายถงผดแลมความรในการดแลเดก

โรคอจจาระรวงมาก คะแนนนอยหมายถงผดแลมความร

ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงนอย

2.3แบบประเมนการปฏบตของผดแลเดกโรค

อจจาระรวงเฉยบพลน ผวจยสรางจากแนวทางการดแล

ผปวยโรคอจจาระรวงขององคการอนามยโลก20 และ

วรรณกรรมทเกยวของ1,25มจำานวน8ขอแบงเปนเนอหา

การประเมนอาการขาดนำาในเดกของผดแล1ขอการผสม

สารละลายเกลอแรสำาเรจรปและในครวเรอน 4 ขอ และ

การใหสารละลายเกลอแร 3 ขอ มการใหคะแนนแบบ2

ตวเลอก คอ ใชและไมใช ถาใชได 1 คะแนน ไมใชได 0

คะแนน คะแนนรวมอยในชวง 0-8 คะแนน และปรบ

คะแนนทไดใหอยในรปแบบ0-100คะแนนคะแนนมาก

หมายถงผดแลปฏบตดแลเดกโรคอจจาระรวงไดถกตองมาก

คะแนนนอยหมายถงผดแลปฏบตดแลเดกโรคอจจาระรวง

ไดถกตองนอย

3.เครองมอทใชในการดำาเนนการวจยไดแกโปรแกรม

การสอนของผดแลเดกโรคอจจาระรวงประกอบดวย

3.1แผนการสอนเรอง “การดแลเดกโรคอจจาระ

รวงเฉยบพลน” เนอหาประกอบดวย โรคและสาเหตการ

เกดโรคอาการแสดงการรกษาการประเมนอาการขาดนำา

และการดแลเมอเดกมอาการของโรคอจจาระรวงสำาหรบ

ผวจยใชในการกำาหนดเนอหาและกจกรรมการสอนใหได

ตามวตถประสงค

3.2สอคอมพวเตอร (PowerPoint) เรอง “การ

ดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน” เนอหาสอดคลองกบ

แผนการสอน ใชในการสอนใหความรภายหลงทผดแล

นำาเดกเขารบการตรวจกบแพทยโดยสอน1ครง ใชเวลา

ประมาณ15นาท

3.3อปกรณการสาธตและสาธตยอนกลบใหผดแล

ไดฝกปฏบตดวยอปกรณการใชงานจรง เชน ผงเกลอแร

สำาเรจรปนำาตาลเกลอแกวนำาขนาดตางๆขวดนำาสะอาด

ชอนโตะชอนชาเปนตนการสาธตและสาธตยอนกลบทำา

ภายหลงการสอนดวยสอคอมพวเตอร โดยผวจยใหผดแล

ฝกผสมสารละลายเกลอแรจนทำาไดถกตองใชเวลา20-30

นาท แลวจงฝกการปอนสารละลายเกลอแรแกเดกใน

ปกครองใชเวลา10-15นาท

3.4แบบประเมนอาการขาดนำาในเดกโรคอจจาระ

รวงโดยผดแล สำาหรบใหผดแลใชประเมนอาการขาดนำา

ซงเปนแบบประเมนเดยวกบแบบคดกรองคณสมบต

กลมตวอยาง

เครองมอทใชในการวจยทงหมดไดรบการตรวจสอบ

ความถกตองเหมาะสมของเนอหาและภาษา จากผทรง

คณวฒจำานวน 5 คนประกอบดวย กมารแพทย 1 คน

อาจารยพยาบาล2คนและหวหนาแผนกผปวยนอกกมาร

เวชกรรม 2 คน ไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI)

เทากบ1.00จากนนไดปรบปรงแกไขและนำาแบบประเมน

ความรไปหาความเชอมนโดยใชกบผดแลเดกโรคอจจาระ

รวงทแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลเอกชนทศกษาใน

ครงน จำานวน 10 คน หาความเชอมนโดยใชสตรของ

คเดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson-20) ไดคาความ

เชอมนเทากบ .70 สำาหรบแบบประเมนการปฏบตของ



ผดแลเดก ผวจยทำาการประเมนผดแลรวมกบพยาบาล

ผเชยวชาญ โดยประเมนการปฏบตของผดแลเดกโรค

อจจาระรวงทแผนกผปวยนอก โรงพยาบาลแหงเดยวกน

จำานวน 10คน ไดคาความเชอมนของระหวางผประเมน

(inter-raterreliability)เทากบ.80

การพทกษสทธกลมตวอยาง

โครงการวจยนไดรบการรบรองจากคณะกรรมการ

จรยธรรมการวจยในคนคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลย

มหดล(COANo.IRB-NS2017/02.0401)และไดรบอนมต

จากผอำานวยการโรงพยาบาลเอกชนทงสองแหงททำาการ

ศกษาแลวจงเรมดำาเนนการวจยโดยพยาบาลประจำาแผนก

สอบถามความสนใจของผดแลในการรบฟงขอมลโครงการ

วจย เมอผดแลสนใจผวจยเปนผใหขอมลเกยวกบ

วตถประสงคขนตอนและการปฏบตในการดำาเนนการวจย

ระยะเวลาในการศกษา การเขารวมวจยเปนไปตามความ

สมครใจ และในระหวางการวจยผเขารวมวจยสามารถ

ยกเลกการเขารวมโดยไมมผลตอการรกษาพยาบาลและ

การบรการทจะไดรบ ขอมลตางๆ จะเสนอเปนภาพรวม

ไมมการเปดเผยชอและนามสกลเมอผดแลตดสนใจเขารวม

วจยตองลงลายมอชอในหนงสอยนยอมเขารวมการวจย

วธเกบรวบรวมขอมล

ผวจยเกบขอมลดวยตนเองและเกบขอมลกลมควบคม

และกลมทดลองในชวงเวลาเดยวกน ซงการเกบขอมล

ครงนไมมการปนเปอน เนองจากกลมตวอยางทง 2 กลม

ไมมโอกาสพบกนผวจยจบค(matching)กลมตวอยางทง

สองกลมของทง2โรงพยาบาลใหมความคลายคลงกนใน

ดานอายซงแบงเปนกลมเดกเลกอาย2-5ป11เดอนและ

กลมเดกโตอาย6-10ป11เดอนเพอใหทงกลมควบคม

และกลมทดลองมจำานวนกลมตวอยางทงเดกเลกและเดกโต

ใกลเคยงกนโดยการสมเขากลมเปนคเชนเมอมกลมตวอยาง

ทเปนเดกเลกคนแรก สมโดยจบสลากไดเขากลมควบคม

เดกเลกคนตอไปจะถกจดใหอยในกลมทดลองทนทโดย

ไมตองจบสลากและเมอกลมตวอยางเปนเดกโตกทำาการ

เลอกเขากลมดวยวธการเดยวกนจนครบกลมละ15คน

1. ผวจยสมภาษณผดแลเดกทงสองกลม เกยวกบ

ขอมลสวนบคคลของผดแลเดก และขออนญาตบนทก

ขอมลของผปวยเดกจากแฟมประวต

2.ผวจยใหผดแลทงสองกลมตอบแบบสอบถามความ

รเรองการดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน (pretest)

ในระหวางการวดสญญาณชพเดกและรอเขาหองตรวจ

ใชเวลาประมาณ15นาท

3. ผวจยดำาเนนการวจยในกลมควบคมโดยใหผดแล

ไดรบการสอนตามปกตจากพยาบาลซงใหคำาแนะนำา

เกยวกบปญหาทพบบอยและการดแลรกษาทวไปของโรค

การดแลเดกตามแผนการรกษา การรบประทานอาหาร

การมาตรวจตามนด และอาการผดปกตทตองนำาเดกมา

พบแพทย

4.ผวจยดำาเนนการวจยในกลมทดลองดงน

4.1ผวจยนำาผดแลและเดกไปยงหองจดกจกรรม

เปนรายบคคลเพอเขารวมโปรแกรมการสอนโดยใหผดแล

ชมสอคอมพวเตอรเรอง “การดแลเดกโรคอจจาระรวง

เฉยบพลน”มการบรรยายอธบายและเปดโอกาสใหผดแล

ซกถามใชเวลาประมาณ15นาท

4.2ผวจยสาธตการผสมสารละลายเกลอแร

สำาเรจรป สารละลายเกลอแรในครวเรอน และการปอน

สารละลายเกลอแร

4.3ผดแลสาธตยอนกลบการผสมสารละลาย

เกลอแรและการปอนสารละลายเกลอแรแกเดก รวมทง

ประเมนอาการขาดนำาของเดกในความดแล

4.4ผวจยประเมนการปฏบตของผดแลในการผสม

สารละลายเกลอแรการปอนสารละลายเกลอแรและการ

ประเมนอาการขาดนำาของเดกในความดแล

4.5กรณทผดแลปฏบตเรองใดไมถกตอง ผวจย

เปดโอกาสใหผดแลฝกจนสามารถปฏบตไดโดยระหวางฝก

ผวจยเสรมแรงทางบวกดวยการกลาวคำาชมเชยใหกำาลงใจ

แกผดแล



5.ผวจยใหผดแลตอบแบบสอบถามความรเรองการ

ดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน (posttest) โดยกลม

ควบคมตอบแบบสอบถามภายหลงไดรบยากอนกลบบาน

และกลมทดลองตอบแบบสอบถามภายหลงการทดลอง

ทนทจากนนจงรบคำาแนะนำาจากพยาบาลเกยวกบการดแล

รกษาทวไปของโรคการดแลเดกตามแผนการรกษาการรบ

ประทานอาหารการมาตรวจตามนดอาการผดปกตทตอง

นำาเดกมาพบแพทยและรบยากอนกลบบาน

การวเคราะหขอมล

วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสำาเรจรป

กำาหนดระดบนยสำาคญทางสถตท.05โดยแจกแจงความถ

คาเฉลยรอยละและสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมลสวน

บคคลของผดแลและเดกและตวแปรทศกษาเปรยบเทยบ

คะแนนเฉลยความรของผดแลเดกโรคอจจาระรวง

เฉยบพลนกอนและหลงการใหโปรแกรมการสอนภายใน

กลมทดลองดวยสถตการทดสอบทแบบสองกลมไมอสระ

ตอกน (paired t-test) เปรยบเทยบคะแนนเฉลยความร

ของผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน เมอสนสดการ

ศกษาระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ดวยสถตการ

ทดสอบท แบบสองกลมอสระ (independent t-test)

โดยไดมการทดสอบขอตกลงเบองตนพบวาขอมลมการ

แจกแจงแบบปกต

ผลการวจย

1.ผดแลกลมควบคมสวนใหญเปนมารดารอยละ86.7

มอายอยในชวง19-52ปเฉลย38.13ป(SD=8.41)จบ

การศกษาระดบปรญญาตรรอยละ53.3เคยมประสบการณ

ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงรอยละ 46.7 สวนใหญ

ไมเคยไดรบขอมลการสอนการเตรยมสารละลายเกลอแร

รอยละ 86.7 และเคยมประสบการณในการเตรยม

สารละลายเกลอแรดวยตนเองรอยละ40.0สำาหรบผดแล

กลมทดลองสวนใหญเปนมารดารอยละ 93.3 มอาย

อยในชวง 25-52 ป อายเฉลย 36.53 ป (SD= 8.34)

จบการศกษาระดบชนมธยมศกษารอยละ 53.3 ม

ประสบการณในการดแลเดกโรคอจจาระรวงรอยละ80

และไมเคยไดรบขอมลการสอนการเตรยมสารละลาย

เกลอแรรอยละ 73.3 เคยมประสบการณในการเตรยม

สารละลายเกลอแรดวยตนเองรอยละ80จากการเปรยบ

เทยบลกษณะของ ผดแลกลมตวอยาง ดวยสถต

Chi-SquareและIndependentt-testพบวาลกษณะ

ของผดแลทงสองกลมเกยวกบอายสถานภาพสมรสอาชพ

รายไดของครอบครว ความสมพนธของผดแลกบเดก

ประสบการณในการดแลเดกโรคอจจาระรวงเดกในความ

ดแลเคยรกษาดวยโรคอจจาระรวงการไดรบขอมลการสอน

การดแลเดกโรคอจจาระรวงการรจกและเคยไดรบการสอน

การเตรยมสารละลายเกลอแร การใหสารละลายเกลอแร

แกเดกพบวาไมมความแตกตางกนยกเวนการศกษา(p=

.047) และประสบการณในการเตรยมสารละลายเกลอแร

(p=.025)(ตารางท1)

2.เดกในกลมควบคมมอายอยในชวง 2.02 - 10 ป

เฉลย 4.47 ป (SD = 2.87) เปนเดกเพศชายรอยละ

73.3 สวนใหญมระดบการขาดนำาบางสวน (some

dehydration)รอยละ80.0และเดกในกลมทดลองมอาย

อยในชวง2-10ปเฉลย5.16ป(SD=2.97)เปนเดก

เพศหญงรอยละ 66.7 ซงมระดบการขาดนำาบางสวน

(somedehydration)รอยละ73.3จากการเปรยบเทยบ

ลกษณะของเดกโรคอจจาระรวง ดวยสถต Chi-Square

และIndependentt-testพบวาลกษณะของเดกทงสอง

กลมเกยวกบอายนำาหนกตวระดบการขาดนำาทงสองกลม

ไมมความแตกตางกน ยกเวนดานเพศของเดกทมความ

แตกตางกน(p=.028)(ตารางท1)



ตารางท 2 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความร กอนและหลงการใหโปรแกรมการสอนของผดแลเดก

โรคอจจาระรวงเฉยบพลน

กลมทดลอง

กอนการทดลอง

หลงการทดลอง

X

9.33

X

10.07

11.53

X

16.80

X

9.33

16.80

SD

3.374

SD

3.035

2.825

SD

2.426

SD

3.374

2.426

-12.118

.626

-5.478

<.001

.536

<.001

กอนการทดลอง

กลมควบคม (n = 15)

หลงการทดลอง

กลมทดลอง (n = 15)

คะแนนความร

คะแนนความร

t

t

p-value

p-value

4.การวเคราะหขอมลดวยสถตIndependentt-test

พบวาผดแลกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการสอน

มคะแนนความรสงกวา ผดแลกลมควบคมทไดรบ

การสอนตามปกตอยางมนยสำาคญทางสถต(t=-5.478,

p<.05)(ตารางท3)

ตารางท 3ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรของผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน ระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคม

ตารางท 1เปรยบเทยบขอมลทวไปของผดแลและเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนระหวางกลมทดลองกบกลมควบคม

ผดแล

ประสบการณในการเตรยมสารละลายเกลอแร

เคย

ไมเคย

เดกโรคอจจาระรวง

เพศ

หญง

ชาย

n

6

9

4

11

n

12

3

10

5

%

40.0

60.0

26.3

73.3

%

80.0

20.0

66.7

333

N

18

12

14

16

5.000*

4.821*

χ2กลมควบคม (15 คน) กลมทดลอง (15 คน) รวม

คณลกษณะ

*p<.05

3.การวเคราะหขอมลดวยสถตPairedt-testพบวา

ผดแลกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการสอน ภายหลง

การศกษา (X=16.80,SD=2.425) มคะแนนความร

สงกวากอนการศกษา (X= 9.33, SD= 3.374) อยาง

มนยสำาคญทางสถต(t=-12.118,p<.05)(ตารางท2)



5.ผลการปฏบตของกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการ

สอนพบวาคะแนนการปฏบตทไดจากการสาธตยอนกลบ

อยระหวางรอยละ 75 ถง 100 โดยมผดแลรอยละ 80

(หรอ12ใน15คน)ทสามารถปฏบตไดถกตองทกขอหรอ

เกอบทกขอและมผดแลเพยงรอยละ20ทปฏบตไดคะแนน

นอยสด(ตารางท4)

ตารางท 4 คะแนนการปฏบต รอยละของคะแนนการปฏบต และจำานวนผดแลของเดกโรคอจจาระรวงในกลมทดลอง

ทไดรบโปรแกรมการสอน

คะแนนการปฏบต

8

7

6

จำานวนผดแล

7

5

3

รอยละของคะแนนการปฏบต

100.0

87.5

75.0

รอยละของผดแล

46.67

33.33

20.00

การอภปรายผล

ผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนทไดรบโปรแกรม

การสอน มคะแนนความรภายหลงไดรบโปรแกรมสงกวา

กอนไดรบโปรแกรมฯอภปรายไดวาในการศกษาครงนกลม

ตวอยางเกดการเรยนรจากเนอหาและกจกรรมทสรางจาก

หลกการตามทฤษฎการเรยนรของฮลลดวยการใหความร

ผานสอคอมพวเตอรรวมกบการสาธตและสาธตยอนกลบ

ประกอบดวยเนอหาเกยวกบสาเหตและอาการของโรค

การประเมนอาการขาดนำาการรบประทานอาหารอาการ

สำาคญทตองนำาเดกมาพบแพทยการผสมสารละลายเกลอ

แรและการปอนสารละลายเกลอแร ซงเปนเนอหาท

สรางขนจากการสอบถามความตองการและความสนใจของ

ผดแลกอนการสรางโปรแกรมประกอบการซกถามประเดน

ความรทยงไมเขาใจหรอเขาใจไมถกตองกอนการสอนรวม

ถงการเจบปวยของเดกยงเปนสงเราททำาใหผดแลมความ

สนใจตองการทจะเรยนรการดแลเดกโรคอจจาระรวงเมอ

กลบไปอยทบานเพมมากขนนอกจากนมการจดกจกรรม

ในสถานททเงยบสงบเพอใหผดแลมสมาธและความพรอม

ในการเรยนทำาใหผดแลมความตงใจในการเรยนรมากขน21

และเสรมแรงทางบวกแกผดแลดวยการกลาวคำาชมเชย

ใหกำาลงใจ เพอกระตนใหผดแลมความสนใจตงใจเรยนร

อ ยาง ตอ เ นองตลอดระยะเวลาการทำ า กจกรรม

โดยโปรแกรมการสอนมเนอหาสนกระชบและจำาเปน

สำาหรบการดแลเดกทบาน ผานสอคอมพวเตอร

(PowerPoint)ทมรปภาพทชดเจนมาชวยกระตนใหผดแล

เกดความสนใจ สามารถจดจำาและเขาใจเนอหาความรได

งายขนในระยะเวลา15นาทซงเปนเวลาทเหมาะสมกบ

บรบทของการใหบรการแบบผปวยนอกทเนนความรวดเรว

และความเอาใจใสของผใหบรการเนองจากความรทใหสน

กระชบและตรงตามความสนใจของผดแลในระยะเวลาและ

ชวงเวลาทเหมาะสม ทำาใหผดแลเกดการเรยนรไดดและ

ยงชวยตอบสนองความตองการของผรบบรการแบบ

ผปวยนอก

ผลการศกษาในครงนสอดคลองกบการศกษาของ

จารวรรณ สขนธ และคณะ23 ทศกษาโปรแกรมการสอน

กระตนการดดกลนแกมารดาทมทารกคลอดกอนกำาหนด

มกจกรรมและสอการสอนทใกลเคยงกบการศกษาในครงน

โดยการสอนเปนรายบคคลดวยสอคอมพวเตอรมการสาธต

และสาธตยอนกลบ ใหมารดาฝกกระตนการดดกลนดวย

ตนเองเมอวดผลหลงเขารวมโปรแกรม1วนพบวามารดา

ทไดรบโปรแกรมมความรหลงไดรบโปรแกรมมากกวากอน

ไดรบโปรแกรมอยางไรกตามมผลการศกษาทแตกตางกน



ในตางประเทศทศกษาการใหความรในผดแลเดกโรค

อจจาระรวงทเขารบการรกษาแบบผปวยนอกดวยการสอน

ใหความรจากแผนพบความรและมการเยยมบานโดยไมม

การสาธตและสาธตยอนกลบ เมอวดผลภายหลงเขารวม

โปรแกรม1และ6เดอนพบวาผดแลมคะแนนความรเพม

ขนเลกนอยไมแตกตางจากกอนการทดลอง ซงผวจย

อภปรายวา โปรแกรมมเนอหาความรทเฉพาะสำาหรบโรค

แตไมเฉพาะตามความตองการของผดแลแตละรายภาษา

ทใชสอนอาจทำาใหผดแลไมเขาใจ และผดแลไมมเวลาอาน

แผนพบความร26 จงทำาใหการศกษาทไดแตกตางกบ

การศกษาในครงน

การศกษาในครงนผดแลกลมทดลองไดรบโปรแกรม

การสอนและคำาแนะนำาตามปญหาของเดกแตละคนจาก

การสงเกตและซกถามจากผดแล ในขณะทผดแลกลม

ควบคมไดรบการสอนตามปกตเปนคำาแนะนำาในภาพรวม

ของสภาพปญหาทพบบอยและการดแลรกษาทวไปของโรค

การดแลเดกตามแผนการรกษา การรบประทานอาหาร

การมาตรวจตามนด และอาการผดปกตทตองนำามา

พบแพทย ซงเปนคำาแนะนำาการดแลเดกโรคอจจาระรวง

โดยทวไปไมจำาเพาะตอเดกแตละรายขาดสอการสอนมา

กระตนความสนใจใหเกดความเขาใจและจดจำาความรทใช

ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงและไมมสวนรวมฝกปฏบต

ในประเดนทจำาเปนและสำาคญ เชน การประเมนอาการ

ขาดนำาการผสมสารละลายเกลอแรการปอนสารละลาย

เกลอแร ซงเปนกจกรรมทชวยใหผดแลรและเขาใจวธการ

ดแลเดกเมอกลบไปอยทบานทำาใหผลการศกษาครงนผดแล

เดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนทไดรบโปรแกรมการสอนม

ความรมากกวาผดแลทไดรบการสอนตามปกต โดยท

ผานมามเพยงการศกษาของอรวรรณมาออน19 ทศกษา

โปรแกรมการพฒนาศกยภาพผดแลตอพฤตกรรมการดแล

ของผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน ในแผนกผปวย

นอกแบบรายบคคล ซงผลความรเปนเพยงสวนหนงของ

การศกษาเทานนและไมไดนำามาอภปรายผลทชดเจน

นอกจากนมการศกษาของ ศรธร ยงเรงเรง18 ในการให

ความรแกมารดาเดกโรคอจจาระรวงแบบรายกลมทนอน

โรงพยาบาลดวยภาพพลกมการสาธตการดแลปองกนโรค

การผสมสารละลายเกลอแร และมอบเอกสารความร

พบวามารดากลมทไดโปรแกรมและมารดากลมทได

สขศกษาตามปกตมคะแนนความรแตกตางกนจะเหนได

วาการศกษาของศรธรยงเรงเรง18และการศกษาในครงน

มความคลายคลงกนทสอการสอน มสาธตการผสม

สารละลายเกลอแรและการดแลเดก จงทำาใหผดแลม

ความรเพมขนไดเชนเดยวกน รวมถงในการศกษาครงน

สอนแบบรายบคคลจงมเวลาใหผดแลไดซกถามและ

รบคำาแนะนำาจนเกดความรความเขาใจทถกตอง

จากการทบทวนวรรณกรรมขางตน18,23 รวมทงใน

การศกษาครงนแมวาในแตละการศกษามกจกรรมทมระยะ

เวลาในการใหโปรแกรมและระยะเวลาวดผลทแตกตางกน

แตทกการศกษาชวยทำาใหผดแลมความรในการดแลเดกโรค

ตางๆไดเพมขนอยางไรกตามในแตละการศกษาเปนการ

ใหความรแกผดแลในสถานการณทแตกตางกน โดยทผาน

มาเปนการสอนใหความรแกผดแลในขณะทเดกเขารบ

การรกษาในโรงพยาบาล แตในการศกษาครงนเดกไดเขา

รบการรกษาแบบผปวยนอกและผดแลตองกลบไปดแลเดก

ดวยตนเองทบานการใหความรตามทผดแลตองการในชวง

เวลาทจำาเปน เพอนำาความรไปใชในการดแลเดก จงทำาให

การศกษาครงนมความเหมาะสมกบการสอนใหความรแก

ผดแลและทำาใหผดแลเกดการเรยนรไดมากขน

ในการศกษาครงนผดแลเดกโรคอจจาระรวงทไดรบ

โปรแกรมการสอน สวนใหญสามารถปฏบตไดถกตอง

มากกวารอยละ80ของคะแนนเตมแตมผดแลจำานวน3

คนปฏบตไดถกตองรอยละ75ประเดนทปฏบตไมถกตอง

ไดแกการดแลเมอเดกมอาการคลนไสอาเจยนหรอปฏเสธ

ดมสารละลายเกลอแร การปอนสารละลายเกลอแร



ในปรมาณทเหมาะสม และการผสมสารละลายเกลอแร

ในครวเรอนแมวาผดแลไดรบโปรแกรมการสอนแลวกตาม

รวมถงเคยมประสบการณการเตรยมสารละลายเกลอแร

มากอนแตประสบการณทผดแลเคยมอาจไมครอบคลมการ

ดแลเดกโรคอจจาระรวงทงหมด ซงการปฏบตเมอเดกม

อาการคลนไสอาเจยนหรอปฏเสธดมสารละลายเกลอแร

ไมถกตองนน จากการสงเกตและซกถามผดแลทง 3 คน

พบวาผดแลมความกงวล กลวเดกอาเจยนมากขน จงไม

โนมนาวใหเดกดมสารละลายเกลอแร สงผลใหผดแล

ปอนสารละลายเกลอแรในปรมาณทนอยเกนไปสวนการผสม

สารละลายเกลอแรในครวเรอนพบวา ผดแลไมเคยผสม

มากอน ถงแมไดรบการสอนแลวแตยงจำาเนอหาไมได

ดงนนการใหโอกาสผดแลไดฝกซำาๆ จนสามารถปฏบตได

และมเนอหาทจำาเปนครอบคลมในการดแลเดกโรคอจจาระ

รวงชวยใหผดแลสามารถปฏบตไดถกตองกอนกลบไปดแล

เดกดวยตนเองทบาน

ขอจำากดของการวจย

การศกษาครงนกลมตวอยางทงสองกลมมระยะเวลา

ในการตอบแบบสอบถามความรหลงสนสดการทดลองตาง

กนโดยกลมควบคมตอบแบบสอบถามความรหลงไดรบการ

สอนตามปกตจากพยาบาล ในขณะกลมทดลองตอบ

แบบสอบถามความรหลงไดรบโปรแกรมการสอนทนทเกด

เปนความจำาระยะสนจงทำาใหกลมทดลองจดจำาความรไดด

ภายหลงใหความรและในการวดการปฏบตสามารถวดได

เพยงภายหลงการไดรบโปรแกรม จงไมสามารถเปรยบ

เทยบการปฏบตกอนและหลงการไดรบโปรแกรมได และ

กลมตวอยางทงสองกลม มความแตกตางกนของขอมล

ทวไปในเรองประสบการณของผดแลในการเตรยม

สารละลายเกลอแรและเพศของเดก อาจทำาใหมผลตอ

คะแนนการปฏบตของผดแลในการผสมสารละลาย

เกลอแร

สรปและขอเสนอแนะ

ดานการปฏบตการพยาบาล

บคลากรทางการพยาบาลควรนำาโปรแกรมการสอน

ไปประยกตใชในการใหความรแกผดแลเดกโรคอจจาระรวง

ทเขารบการรกษาแบบผปวยนอก โดยใชสอคอมพวเตอร

รวมกบการสาธตและสาธตยอนกลบควรใหผดแลฝกปฏบต

การประเมนอาการขาดนำา การผสมสารละลายเกลอแร

แบบสำาเรจรปและในครวเรอน เนนฝกใหสามารถปอน

สารละลายเกลอแรแกเดกในปรมาณทเหมาะสมและดแล

กรณทเดกมอาการคลนไสอาเจยนหรอปฏเสธการดม

สารละลายเกลอแรใหถกตองกอนกลบไปดแลเดกดวย

ตนเองทบาน

ดานการวจย

ในการวจยครงตอไปควรตดตามประเมนความรและ

การปฏบตภายหลงกลบบาน เชน การโทรศพทตดตาม

การเยยมบาน เพอศกษาความคงทนของความรและ

ความสามารถในการปฏบตดแลเดกและชวยแกปญหา

ของผดแลขณะใหการดแลทบาน

References

1.TheUnitedNationsChildren’sFund

(UNICEF),WorldHealthOrganization(WHO).

Diarrhoea:whychildrenarestilldyingand

whatcanbedone[Internet].NewYork,

USA/Geneva,Switzerland:UNICEF/WHO;

2009[cited2015Oct14].Availablefrom:

https://apps.who.int/iris/bitstream/

handle/10665/44174/9789241598415_eng.

pdf?sequence=1

2.BureauofEpidemiology,Departmentof

DiseaseControl,MinistryofPublicHealth.

ReportedcaseofacutediarrheainThailand



2014[Internet].Nonthaburi:Ministryof

PublicHealth;2015[cited2015Aug24].

Availablefrom:http://www.boe.moph.

go.th/files/report/20141118_73833751.pdf.

(inThai).

3.Bureauof Epidemiology,Departmentof

DiseaseControl,MinistryofPublicHealth.

Diseasesituationthatrequired

epidemiologicalsurveillanceinLower

SouthernThailand,May2019(dataasof

May31,2019)[Internet].Nonthaburi:

DepartmentofDiseaseControl,Ministryof

PublicHealth;2019[cited2019Aug1].

Availablefrom:https://ddc.moph.go.th/

uploads/files/50df825f499753547a127558

a84f9f3f.pdf.(inThai).

4.TheerawitthayalertR,ChongthawonsatidS,

NarasetaphanP.Knowledgeandbehavior

ofcare-takeronpreventionofdiarrhoeal

diseaseinchildren.DiseaseControlJournal.

2009;35(1):39-46.(inThai).

5.PantenburgB,OchoaTJ,EckerL,RuizJ.

Feedingofyoungchildrenduringdiarrhea:

caregivers’intendedpracticesand

perceptions.AmJTropMedHyg.

2014;91(3):555-62.

6.ÁlvarezAldeánJ,AristeguiJ,Lopez-

BelmonteJL,PedrosM,SiciliaJG.

Economicandpsychosocialimpactof

rotavirusinfectioninSpain:aliterature

review.Vaccine.2014;32(30):3740-51.

7. DennehyPH.Acutediarrhealdiseasein

children:epidemiology,prevention,and

treatment.InfectDisClinNorthAm.

2005;19(3):585-602.

8. BrissonM,SenecalM,DroletM,MansiJA.

Health-relatedqualityoflifelostto

rotavirus-associatedgastroenteritisin

childrenandtheirparents:aCanadian

prospectivestudy.PediatrInfectDisJ.

2010;29(1):73-5.

9. WilsonME,MegelME,EnenbachL,

CarlsonKL.Thevoicesofchildren:stories

about hospitalization. J PediatrHealth

Care.2010;24(2):95-102.

10.BurkeRM,RebolledoPA,EmbreySR,

WagnerLD,CowdenCL,KellyFM,etal.

Theburdenofpediatricdiarrhea:

across-sectionalstudyofincurredcosts

andperceptionsofcostamongBolivian

families.BMCPublicHealth.2013;13:708.

doi:10.1186/1471-2458-13-708.

11.LeeWS,ChaiPF,IsmailZ.Impacton

parentsduringhospitalizationforacute

diarrhoeainyoungchildren.Singapore

MedJ.2012;53(11):755-9.

12.VaravithyaW,WajaradulC,AanpreungP,

PhuapraditP,PoovorawanY,VivatvakinB,

etal.Clinicalpracticeguidelinefor

treatmentofacutediarrhea[Internet].

Bangkok:TheRoyalCollegeof

PediatriciansofThailand&Pediatric



SocietyofThailand;2016[cited2019Aug1].

Availablefrom:http://www.thaipediatrics.

org/Media/media-20161222110358.pdf.

(inThai).

13.NirV,NadirE,SchechterY,Kline-KremerA.

Parents’attitudetowardoralrehydration

therapyinchildrenwithmild-to-moderate

dehydration.ScientificWorldJournal.

2013;828157.doi:10.1155/2013/828157.

14.AnidiI,BazarganM,JamesFW.Knowledge

andmanagementofdiarrheaamong

underservedminorityparents/caregivers.

AmbulPediatr.2002;2(3):201-6.

15.BachrachLR,GardnerJM.Caregiver

knowledge,attitudes,andpractices

regardingchildhooddiarrheaand

dehydrationinKingston,Jamaica.

RevPanamSaludPublica.2002;12(1):37-44.

16.NookongA,PayakkaraungS,

PongsaranuntakulY,ChudapongseS.

Caregivers’managementforchildrenwith

asthma.JournalofNursingScience.

2012;30(1):49-60.(inThai).

17.SillahF,HoHJ,ChaoJC.Theuseoforal

rehydrationsaltinmanagingchildren

under5yoldwithdiarrheaintheGambia:

knowledge,attitude,andpractice.

Nutrition.2013;29(11-12):1368–73.

18.YingrengreungS.Theeffectivenessof

healtheducationprogramwithgroup

processonmaternalhealthbehaviorsin

primarycareofdiarrhealdiseasein

childrenundertwoyearsatQueenSirikit

NationalInstituteofchildhealth[master’s

thesis].Bangkok:Srinakharinwirot

University;1998.129p.(inThai).

19.Ma-onO.Effectsofpotential

developmentprogramoncaregiver’s

caringbehaviorforacutediarrheain

children[master’sthesis].KhonKaen:

KhonKaenUniversity;2009.149p.

(inThai).

20.WorldHealthOrganization.Integrated

managementofchildhoodillness:

distancelearningcourse[Internet].

Geneva,Switzerland:WHO;2014[cited

2016Dec9].Availablefrom:http://www.

who.int/iris/bitstream/10665/104772/

6/9789241506823_Module-4_eng.pdf

21.SongkramN.Multimediaforlearning:

designanddevelopment.Bangkok:

ChulalongkornUniversityPrintingHouse;

2010.163p.(inThai).

22.KhotrakulS.Educationpsychology.

Bangkok:ChulalongkornUniversityPrinting

House;2009.524p.(inThai).

23.SuknithiJ,ThampanichawatW,

WichiencharoenK,LerthamateweW.

Impactoforalstimulationprogramon

nursingmothers’knowledgeoforal

stimulationandprematurelyborninfants’

sucklingability.ThaiJournalofNursing

Council.2012;27(1):78-91.(inThai).



24.AndersonLW,KrathwohlDR,AirasianPW,

CruikshankKA,MayerRE,PintrichPR,

etal.Ataxonomyforlearning,teaching

andassessing:arevisionofBloom’s

taxonomyofeducationobjectives.

NewYork:AddisonWesleyLongman;2001.

302p.

25.ManussthitS.Acutediarrhea.In:

PongprasopchaiS,ThanwandiT,

ManussthitS,editors.Clinicalpracticein

gastroenterology.Bangkok:Bangkok

WetchasanPrintingHouse;2012.p.108-19.

(inThai).

26.FreedmanSB,CoutoM,SpoonerL,

HaladynJK.Theimplementationofa

gastroenteritiseducationprogram.

AmJEmergMed.2011;29(3):271-7.

effects of planned teaching program on caregivers ......nurs sci j tai vol. 37 no. 3 july -...

Documents