ecritures et parole de dieu dans la vie des eglises · grande diversité », dit jean-jacques...
TRANSCRIPT
1
EcrituresetParoledeDieudanslaviedesEglises
Lausanne,9.6.2011
RicherencontreàCrêt-Bérard,le4mai2011.Lesmembresdel’AssembléedelaCommunautédesEgliseschrétiennesdanslecantondeVaud(CECCV)ontconsacréunejournéederetraitesurlethèmedelaParoledeDieudanslaviedesdiversesEglises.
UnejournéeouverteparuneLectiodivina,quiluiadonnéunetonalitéparticulière:écoutedanslesilence,espritderecherche,d’accueiletd’ouverture.Avecuntextesourcesurcethème:lesdisciplessurlechemind’EmmaüsrejointsparleChristleurouvrantlesEcritures.
PaulinoGonzalez,prêtreetresponsabledel’œcuménismedansl’EglisecatholiquevaudoiserappellelarévolutionduConcileVaticanIIdansl’Eglisecatholique.«Alorsquelafoiétaitcentréeauparavantsurlecatéchisme,ledocumentDeiVerbum(1964)ademandéquel’Ecrituresoitaccessibleàtous,car«ignorerlesEcritures,c’estignorerleChrist»,disaitSaintJérôme».CesEcrituressonttoujoursàinterpréterenrecherchantcequelesauteurssacrésontréellementvouludire.Leurlecturedoitêtreaccompagnéeparlaprière,carellesontétédonnéesafinqu’undialogues’établisseentreDieuetleshommes.
Larécente«Exhortationapostolique»VerbumDomini(2010),fruitd’unevasteconsultationmondialearéaffirmél’importancecentraledelaParoledeDieudanslaviedel’Eglise.Ellemetengardecontreledoubledangerd’unelectureséculariséeetlittérale.Ellesoulignequelelieuprivilégiédesalectureestlaliturgieetlacatéchèse.«Enrésumé,depuisbientôt50ans,ungrandeffortaétéfaitparl’EglisecatholiquepourseréapproprierlaParoledeDieu»,noteP.Gonzalez.
LapasteureLineDépraz,membreduConseilsynodaldel’EgliseévangéliqueréforméeduCantondeVaud,soulignelelienentrelaBibleetlaParoledeDieu:«unlienfortmaislesdeuxneseconfondentpas.Lestextessontdonctoujoursàinterpréter».Dansl’AncienTestament,laParoleestuneforcecréatrice,parelleDieuintervientetsuscitedesprophètes.DansleNouveauTestament,
2
elles’identifieavecunepersonne,leChristreconnucommeleVerbe.«LaBible,préciseL.Dépraz,témoignedecetteforcecréatrice,maiscetteforcedeviedépasseletexte».
Citantles«Principesconstitutifs»del’EERV,ellesoulignelapluralitédesEcritures(parexemple,lesquatreEvangiles),quirendnécessairel’interprétationetlaresponsabilitédel’interprète.«Pournousréformés,iln’yapasdedogmequipermettraitunecompréhensionunivoquedesEcritures.Chacunpeutvivresafoilibrement,sanssubirdepressionsniêtrejugé».Ellereconnaîtcependantquel’Egliseréforméeadéveloppéunelecturetropintellectuelle:«onoubliequelestextessontlàpournoustoucher».
«LaParolequicontientlesEcritures».
«IlfautsegarderdegénéraliserausujetdesEglisesévangéliques.Ellessontmarquéesparunegrandediversité»,ditJean-JacquesMeylan,pasteurdanslaFédérationromandedesEglisesévangéliques.«Certes,ilyaeuunetendanceàidentifierlaBibleàlaParoledeDieu,cequiafavoriséunelecturefondamentalisteetaconduitcesEglisesàsediversifieràl’extrême,àcausedelapluralitéinternedelaBible».SebasantsurundocumentdesonEglise,ilaffirmequelaParoledeDieuestplusvastequelesEcritures.Celle-cilesprécèdeetlesenglobe.Elleestactivedanslacréationetlaconsciencehumaine,s’adresseauxhommesdansleurlangage,estinscritedanslesEcrituresetrévéléesurlevisagedeJésus-Christ.
«SijedisquelaBiblecontientlaParoledeDieu,jerisquedefaireuntrisubjectif.Sijel’identifie,jerisquelefondamentalisme.IlfautdoncdirequelaBibleestcontenuedanslaParoledeDieu»,préciseJ.J.Meylan.MaisonnedécouvrepaslaParoledeDieuàtraversl’Ecrituresanslafoietuntravaild’interprétation.«L’appropriationetl’acceptationintérieuresontessentielles»,ajoute-t-il.
HilaryWaardenburg,membreorthodoxeducomitédelaCECCV,soulignelecontextepremieroùlaBibleestluedansl’Egliseorthodoxe,àsavoirlaliturgie.Durantcelle-cil’Evangileestvénérécommel’estl’icôneduChrist.Celle-cilemontrelaBibleàlamain,signifiantparlàqu’ilnousparleàtraverslesEcritures.LesévangilessontlecœurdesEcrituresetsontportésenprocessiondurantlaliturgie,symboledelaParoledeDieuquiserépandparmileshommes.
D’autreparttouslestextesliturgiquessontuntissagedetextesbibliquesetlespsaumeschantésàtouslesoffices;beaucoupdefidèleslessaventparcœur.L’expérienceliturgiqueestdoncmarquantepourl’interprétationdelaBible.LePèreAdrianDiaconu,prêtredel’Egliseorthodoxeroumaine,ajoutequelavraieinterprétationdesEcrituresestspirituelle,dansl’Espritsaint,lequeldonnederespecterleurunitédansladiversité.Pouryparvenir,ilestnécessaired’entrerdansunétatdelumièreparlaprière,l’ascèseetlaparticipationàl’eucharistie.
«L’Egliseanglicaneesttrèsinclusive.Lesanglicanspeuvents’identifieràtoutcequiaétéditplushaut»,affirmelapasteureAdèleKelham,membreanglicanducomitédelaCECCV.PouravoiruneidéedelapositiondesonEglise,ilfautretourneraux39ArticlesdeReligion,écritsen1662.IlsdéfendentlasuffisancedesEcriturespourlesalut:«L’Ecrituresaintecontienttoutesleschosesnécessairesausalut,aupointquetoutcequines’ylitpas,ounepeutêtreprouvéparelle,nedoitpasêtreexigédepersonnepourêtrecrucommearticledeFoi,niestimérequisounécessairepourlesalut.(Art.6)»LapasteurementionneégalementunrécentdocumentdesonEglise,leWindsor
3
Report(2004),quiaffirmel’autoritédesEcritures,àtraverslesquellesleDieutrinitaireexercesonautorité,ainsiqueleurnécessaireinterprétation,quidoitchercherl’intentiondel’auteur,plusquedes’enteniràlalettre.
DominiqueFrickart,pasteurdel’EgliseadventistedeRenens,sesentprochedel’Egliseanglicane,enaffirmantlacomplémentaritédesdeuxTestaments,dontleChristestlecentre:«Cesontellesquirendenttémoignageàmonsujet»(Jean5,39).L’inspirationestaussiessentiellepourcomprendrelanaturedesEcritures:«TouteEcritureestinspiréedeDieu»(2Tim.3,16).Maisilnefautpaslaconsidérercommeunedictéemécanique,carsontenjeulapersonnalitédesauteursetlecontextehistoriqueetsocial.
Quepouvons-nousdireensemble?
Alafindelaretraite,nousnoussommesposécettequestion.Voicilespointscommunsquenousavonsdécouverts:
- LaParoledeDieu,c’estd’abordleChrist,leLogos,leVerbe.«LaParoleestplusvastequelesEcritures.Ellelescontient.DieunousparleàtraverslesEcritures,maisaussiàtraverslaCréation,laTraditionetnotreconscience.ToutefoislaBible,etaucœurdecelle-cilesquatreévangiles,estlemoyenprivilégiéparlequelIlsecommunique.Particulièrementdurantleculteoulaliturgie.
- TouteEcrituredoitêtreinterprétée.Lirel’Ecritureavec«intelligence»,c’estfairelarelationentretoutpassageavecJésus-Christmortetressuscité.(Inter-legeresignifiant«lireentre»).Laquestionfondamentaled’uneherméneutiquechrétienneest:quelestleliendechaquetexteaveclemystèrepascal?
- Lirel’Ecritureeninvoquantl’Espritquil’ainspirée.PrésupposéfondamentaldelaLectiodivina,onn’ajamaisfinidedemanderl’intelligencespirituellepourcomprendredestextesqu’onalutantdefois.Sinonnousrestonsdes«hommessansintelligence».(Luc24,25)
- Nepasopposerlalecturespirituelleetcroyanteàlalecturesavanteetacadémique.L’apportdel’universitéestapprécié,maislathéorienesuffitpas.Demêmequelesdisciplesd’EmmaüsreconnurentleChristdanslegestedupartage,nousavonsbesoindelarencontred’autruietdel’expériencedupartage.LebutdelalectureecclésialedesEcrituresestderencontrerleChristetdevivreenlui.(Jean20,31)
CertainementdesaccentsdifférentssontmisdansnosdiversesEglisesconcernantlestatutdesEcrituresetlelienentrelaParoledeDieuetcelles-ci.Parmanquedetemps,nousn’avonspulesidentifier.Cependantnoussommesheureuxdepouvoirdéjàreconnaîtrecesconvergences.
Quepouvons-nousfaireensemble?
Voiciunflorilègederéponsesàcettedernièrequestion:
- RédigerdesprièresinspiréesparnotrelecturecommunedelaBible.
4
- Construire,aumoyendelalecturecommunedelaBible,despasserellesentrelesEgliseshistoriquesetlesEglisesévangéliques.
- DévelopperencoredavantagelaLectiodivinaentrenosdifférentesEglisesetàl’intérieurdecelles-ci.
- OrganiserunévénementautourdelaBible,commele«Festibible»,quiaeulieuenseptembre2010àFribourg.
- VivreuntempsdejeûneensembledurantleCarême.
- Pourlaretraitede2012,approfondirlethèmedelaBibledanslaLiturgie.
- Redécouvrirlelavementdespieds:nosdifférenteséglisespourraient-ellesvivreensemblecegestedurantunecélébrationdelaParoleàlaCathédraledeLausanne?
- Enoutre,leP.PaulinoGonzalezaattirénotreattentionsurle«Manueld’œcuménismespirituel»,deWalterKasper(NouvelleCité,Bruyères-le-Chatel,2007,pp.22-27)lequeldonneplusieurspropositionsd’actionscommunes,tellesque
o Rendredisponiblesdescalendriersdepassagesdel’Ecrituresaintepourlaméditationindividuelleouengroupedechrétiensdetraditionsdifférentes
o Organiserdesjournées,dessemainesoudesannéesspécifiquesconsacréesàlaBibleouàdesthèmesbibliques
o Découvrird’autresmanièresdelirel’Ecriture,enparticuliercellesdel’Orientavecuneapprocheplussymbolique
o RépondreensembleauxproblèmesposésparlasociétémoderneàlalumièredelaParoledeDieu,etc...
MartinHoegger