eastern armenian bible - armenian church library Հայ...

2218

Click here to load reader

Upload: doanphuc

Post on 11-Feb-2018

737 views

Category:

Documents


138 download

TRANSCRIPT

  • ASTUAflAUNff

    MATEAN

    HIN EI NOR KTAKARANNERI

    (Eastern Armenian Bible)

    Bibles.org.uk, London.

  • Hin Ktakaran

    Eres Eres

    flNNDOC . . . . . . . . . . . 1Elq . . . . . . . . . . . . . . . 90ewtakan . . . . . . . . . . 168ower . . . . . . . . . . . . . 225Erkrord fflrnq . . . . . . . 303Yesow . . . . . . . . . . . . . 367Dataworner . . . . . . . . 409How . . . . . . . . . . . . . 4541 agaworac . . . . . . . . 4602 agaworac . . . . . . . . 5183 agaworac . . . . . . . . 5664 agaworac . . . . . . . . 6241 Mnacordac . . . . . . . . 6782 Mnacordac . . . . . . . . 7281 Ezras . . . . . . . . . . . 7912 Ezras . . . . . . . . . . . 823Nemi . . . . . . . . . . . . . 842Eser . . . . . . . . . . . . . 867Yowdi . . . . . . . . . . . . 888Tobi . . . . . . . . . . . . . 9151 Makabayeciner . . . . . 9322 Makabayeciner . . . . . 9943 Makabayeciner . . . . . 1041Samos . . . . . . . . . . . . 1062

    Aakner . . . . . . . . . . . 1167oovo . . . . . . . . . . . 1211Erg Ergoc . . . . . . . . . . 1225Imastowiwn Soomoni . . 1232Siraq . . . . . . . . . . . . 1260Yob . . . . . . . . . . . . . . 1308Esayi . . . . . . . . . . . . . 1353ffls . . . . . . . . . . . . . . 1444Amos . . . . . . . . . . . . . 1457Miqia . . . . . . . . . . . . 1467Yovel . . . . . . . . . . . . . 1475Abdiow . . . . . . . . . . . . 1480Yovnan . . . . . . . . . . . . 1482Nawowm . . . . . . . . . . . . 1485Ambakowm . . . . . . . . . . . 1488Soonia . . . . . . . . . . . 1492Ang . . . . . . . . . . . . . . 1496Zaqaria . . . . . . . . . . 1499Maaqia . . . . . . . . . . 1515Eremia . . . . . . . . . . . . 1520Barowq . . . . . . . . . . . . 1623Ob . . . . . . . . . . . . . . 1631Danil . . . . . . . . . . . . 1640Ezekil . . . . . . . . . . . . 1677

    Nor Ktakaran

    Eres Eres

    MATOS . . . . . . . . . . 1767Markos . . . . . . . . . . . . 1823owkas . . . . . . . . . . . . 1859Yovhanns . . . . . . . . . . 1918Gorq . . . . . . . . . . . . . 1964Homaciner . . . . . . . . 20241 Kornaciner . . . . . . . 20482 Kornaciner . . . . . . . 2071Gaataciner . . . . . . . 2087Eesaciner . . . . . . . . . 2095ffiilipeciner . . . . . . . . 2103Koosaciner . . . . . . . . 21091 esaonikeciner . . . . 21152 esaonikeciner . . . . 2120

    1 Timoos . . . . . . . . . . 21232 Timoos . . . . . . . . . . 2130Titos . . . . . . . . . . . . . 2135ffiilimon . . . . . . . . . . . . 2138Ebrayeciner . . . . . . . . 2140Yakobos . . . . . . . . . . . 21571 Petros . . . . . . . . . . 21632 Petros . . . . . . . . . . 21701 Yovhanns . . . . . . . . . 21752 Yovhanns . . . . . . . . . 21823 Yovhanns . . . . . . . . . 2183Yowda . . . . . . . . . . . . . 2184Yaytnowiwn . . . . . . . . . 2186

  • GIRQ flNNDOC

    G

    I skzban Astowa steec erkinqn ow erkir: Er 1, 2kirn anew ow ankazm r, xawar r tirowm anhowni vray,ew Astow hogin rjowm r jreri vray: Ew Astowa asac. 3o loys lini: Ew loys eaw: Astowa tesaw, or loys law 4, ew Astowa loys baanec xawaric: Astowa loys ko 5ec cerek, isk xawar koec gier: Ew eaw erekoy, ew eawaawt r aajin: Astowa asac. o taraowiwn 6aajanay jreri mijew, ew jrer o baanowen jreric:Ew eaw aydps: Astowa steec taraowiwn, orov 7Astowa taraowean nerqewowm ea jrer anjrpetectaraowean vray ea jreric: Astowa taraowiwn 8koec erkinq: Astowa tesaw, or law : Ew eaw erekoy, eweaw aawt r erkrord: Astowa asac. o erknqi 9tak gtnowo jrer hawaqowen mi te, ew ereway camaq:Ew eaw aydps. erknqi taki jrer hawaqowecin mi te, owerewac camaq: Astowa camaq koec erkir, isk hawa 10qowa jrer koec ov: Astowa tesaw, or law : Astowa 11asac. o erkir ir tesaki ow ir nmanowean sermparownako dalar boys ew ir tesaki ow ir nmanoweanserm parownako, ir tesaki mirg towo ptaber aaecni erkri vray: Ew eaw aydps. ho amboj erkri 12vray canelow serm ir mj parownako dalar boys ew ir tesaki serm ir mj parownako, mirg towo a aecrec:Astowa tesaw, or law : Ew eaw erekoy, ew eaw aawt 13r errord: Astowa asac. o lowsatowner linen er 14knqi taraowean mj, orpszi lowsaworen erkir ew iraric baanen cerekn ow gier: Dranq o linen, orpszicoyc tan taroway eanakner, tnakan rern ow tariner, o linen, agen erknqi taraowean mj erkir 15lowsaworelow hamar: Ew eaw aydps: Astowa steec 16erkow me lowsatowner. me lowsatown cerekn ixelow, iskoqr lowsatown giern ixelow hamar, inps naew aster: Astowa dranq drec erknqi taraowean mj erki 17r lowsaworelow hamar, inps naew cerekoway ow gieroway 18

  • 1. 192. 2 flNNDOC 2

    vray ixelow ew loysn ow xawar iraric baanelow hamar:19 Astowa tesaw, or law : Ew eaw erekoy, ew eaw aa20 wt r orrord: Astowa asac. o jrern artadren

    kendanowean own owneco zeownner, ew erkri vray ow erknqi taraowean mj o ewawor ownner linen: Ew

    21 eaw aydps: Astowa steec xoor kter, kendanowean own owneco amn tesak zeownner, or artadrecinjrern st tesakneri, ew amn tesak ewawor ownner

    22 st tesakneri: Astowa tesaw, or law : Astowa rhnec dranc ow asac. Aecq, bazmacq ew lcrq overi

    23 jrer, isk ownner o bazmanan erkri vray: Ew e24 aw erekoy, ew eaw aawt r hingerord: Astowa a

    sac. o erkirn artadri orqotani kendaniner irenctesaknerov, soownner ew gazanner irenc tesaknerov:

    25 Ew eaw aydps: Astowa steec erkri gazannern irenc tesaknerov, anasownnern irenc tesaknerov ew erkri bolor soownnern irenc tesaknerov: Astowa tesaw, or

    26 dranq law en: Astowa asac. Mard steenq mer kerparanqov ow nmanoweamb, na o ixi ovi kneri, erknqi ownneri, oj erkri anasownneri ew erkri vray so

    27 aco bolor soownneri vray: Ew Astowa mardown steec ir patkerov, Astow patkerov steec nran, arow

    28 ew g steec nranc: Astowa rhnec nranc ow asac.Aecq, bazmacq, lcrq erkir, tirecq dran, ixecqovi kneri, erknqi ownneri, oj erkri bolor anasown

    29 neri ow erkri vray soaco bolor soownneri vray: Astowa asac. Aha ez toweci oj erkri vray taraowasermaneli bolor boyseri sermer ew irenc mj ptow sermanelow serm parownako bolor aer: Dranq o ez

    30 hamar snownd linen, isk bolor kana xoter erkri bolorgazanneri, erknqi bolor ownneri ew erkri vray soaco bolor soownneri bolor kendanineri hamar o linen

    31 ker: Ew eaw aydps: Astowa tesaw, or ayn amn, insteel r, at law : Ew eaw erekoy, ew eaw aawt rvecerord:

    2 Ayspisov Astowa steec erkinqn ow erkir ew kar2 gaworec dranq: Astowa vecerord rn awartec arar

  • 3 flNNDOC 2. 321

    agorowiwn ew ir katara bolor goreric yetoy enerord r, hangstacaw: Astowa rhnec enerord r 3ew srbagorec ayn, orovhetew ayd r Astowa hangstacaw ir ayn bolor goreric, or sksel r anel: Ays erknqi 4ow erkri ararowean patmowiwn: Ayn r, erb Astowasteec erkinqn ow erkir, erkri vray de o mi townk 5r bowsel, de o mi datayin boys r ael, orovhetew TrAstowa anrew r teacrel erkri vray, ew mard kar, ormakr ho, bayc abiwr r bxowm erkric ew oogowm oj 6erkir: Tr Astowa mardown steec erkri hoic, nra 7dmqin kendanowean own ec, ew mardn eaw kendaniak: Astowa draxt tnkec Edemowm arewelean kom, ew 8aynte drec ir stea mardown: Tr Astowa erkric 9bowscrec naew amn tesaki geeckatesil ow hame mrgertowo aer, isk kenac a barow ew ari gitoweana, tnkec draxti mjteowm: Get r bxowm Edemic, 10orpszi oogr draxt, ew aynteic baanwowm r orsiweri: Mki anown ffiison r: Na , or patowm amboj 11Ewilat erkir, aynte, owr oski kay: Ayd erkri oskin 12azniw : Aynte kay naew sowtak ew dahanak aknaqar:Erkrord geti anown Gehon : Na patowm Eovpacwoc 13erkir: Errord get Tigrisn : Sa hosowm dpi Asores 14tan: fforrord get Eratn : Tr Astowa ir stea 15mardown teaworec berkrowean draxtowm, orpszi samaki ow pahpani ayn: Tr Astowa patowirec Adamin 16ow asac. Draxtowm amn ai ptowneric karo es owtel, bayc barow ew ari gitowean aic mi kerq, orov 17hetew ayn r, erb owtq dranic, mahkanacow k danaq:Tr Astowa asac. Law , or mard miaynak lini: Nra 18nmanoweamb mi gnakan steenq nra hamar: Tr As 19towa steec naew datayin bolor gazannerin, erknqibolor ownnerin ew berec Adami mt, or tesni, Adamin anown k tay dranc: Ew Adamn in anown or tar amnmi kendanown, ayn l k linr dra anown: Adam bolor a 20nasownnerin, erknqi bolor ownnerin ew datayin bolorgazannerin towec anownner, bayc Adam gtaw ir nmanowiwnn owneco mi gnakan: Tr Astowa mrowiwn berec 21

  • 2. 223. 15 flNNDOC 4

    Adami vray, ew sa qnec: Astowa hanec nra kooskreric22 mk ew ayd te makov akec: Tr Astowa Adamic

    vercra kooskric kin ararec ew nran berec Adami mt:23 Adamn asac. Aym sa oskor im oskorneric ew marmin

    im marmnic: o sa koowi kin, orovhetew ir amowsnowc24 steowec: Ayd isk pataov tamard onelov ir

    hrn ow mr ptq mianay ir knoj, ew erkows ptq 25 linen mi marmin: Ew erkowsn l Adamn ow ir kin, merk in

    ow in amaowm:

    3 ffl erkri vray Astow stea bolor gazanneric aweli xoramank r: ffln asac knoj. Ino?w Astowa asac, draxtowm gtnowo bolor aeri ptowneric q karo ow

    2 tel: Kinn asac in. Draxti aeri ptowneric ka3 ro enq owtel: Sakayn draxti mjtei ai pti hamar Astowa asac. Dranic owtq ew mtenaq, orpszi

    4, 5 menq: ffln asac knoj. ffq mahanay, orovhetew Astowa gitr, or ayn r, erb dranic owtq, k bacowener aqer, ew dowq k linq astowaneri nman kimanaq

    6 barin ow ar: Kin tesaw, or ai ptow law owtelowhamar, aknahaoy ew grawi mbnelow hamar: Na aawnra ptic, keraw ew towec ir mt kangna amowsnown, ew

    7 nranq keran: Erkowsi aqern l bacowecin, ew nranq haskacan, or merk en: Nranq zenow terewnern irar karecin

    8 ew irenc hamar gognoc inecin: Erekoyean nranq lsecinTr Astow draxtowm rjagayelow otnaayn, ew Adamnow ir kin Tr Astowc aqnowecin draxti aeri mj:

    9, 10 Tr Astowa kanec Adamin ow asac nran. O?wr es: Adam patasxanec. Lseci qo aynn ayste draxtowm,

    11 amaeci, orovhetew merk i, ew aqnoweci: Astowa asac nran. O?v yaytnec qez, merk es: Ardeq kera?r ayn

    12 ai ptic, oric patowirel i, or owtes: Adamn asac.Ays kin, or towecir in, na towec in ai ptic, ew es

    13 keray: Tr Astowa asac knoj. Ayd i?n es arel: Kinn14 asac. ffl xabec in, ew es keray: Tr Astowa asac

    in. Qani or ayd bann arecir, anieal lines erkri bolor anasownneri ow gazanneri mj: Qo lanji ow orovayni

    15 vray soas, oj keanqowmd ho owtes: namowiwn piti

  • 5 flNNDOC 3. 164. 8

    dnem qo ew ayd knoj mijew, qo serndi ow nra serndi mijew:Na piti jaxjaxi qo glowx, isk dow piti xayes nragarapar: Isk knojn asac. Piti ana bazmacnem 16qo cawern ow qo haaanqner: Cawerov erexaner pitines, qo amowsnown piti enarkowes, ew na piti ixiqez vray: Astowa Adamin asac. Qani or ansacir 17qo knoj aynin ew kerar ayn ai ptic, oric miayn qezpatowireci owtel, bayc kerar dranic, o anieal lini erkir qo arai pataov: Tanjanqov hayayes qosnownd qo keanqi bolor rerin: ffiow ow tatask o a 18ecni qez hamar erkir, ew dow datayin boyserov snowes:Qo eresi qrtinqov owtes hacd minew ho danald, oric 19steowecir, orovhetew ho ir ew ho l k danas: Ew 20Adamn ir knoj anown drec Keanq, orovhetew na bolormardkanc naxamayr: Tr Astowa Adami ow nra knoj 21hamar kaowic zgestner patrastec ew hagcrec nranc:Tr Astowa asac. Aha Adam daraw mez nman mk, 22na giti barin ew ar: Ard, gowc na eq mekni, qai kenac aic, owti ew anmah danay: Ew Tr Astowa 23artaqsec nran berkrowean draxtic, orpszi na makiayn ho, oric steowel r: Astowa dowrs hanec Ada 24min, bnakecrec berkrowean draxti dimac ew hramayecqerovbnerin ow bocen srin owrjanaki hskel dpi kenaca tano anaparhner:

    Adam pakec ir kin Ewayi het, sa yiacaw, nec Ka 4ynin ow asac. Mard neci Astow zroweamb: Dranic 2yetoy na nec nra ebayr Ablin: Abl daraw oxarneri hoviw, isk Kayn ho r makowm: Oro amanak anc 3Kayn erkri bariqneric nay berec Astown, isk Ab 4l berec ir oxarneri aajnekneric ow greric: Astowabari aqov nayec Ablin ow nra nanerin, isk Kayni 5ow nra naneri vray owadrowiwn darrec: Kayn attrtmec, nra dmq maylowec: Tr Astowa Kaynin asac. 6Ino?w trtmecir, ino?w maylowec dmqd: ff? or e ardar 7es zohaberowm, bayc ardar es baanowm, meana es linowm: Hangist eir, dow karo es meqic azatowel, dowi viaki es ayn yaaharelow: Kaynn asac ir ebayr 8

  • 4. 926 flNNDOC 6

    Ablin. Ari gnanq dat: Erb nranq dat hasan, Kay9 n yarakowec ir ebayr Abli vray ew spanec nran: TrAstowa harcrec Kaynin. O?wr qo ebayr Abl: Sapatasxanec. ffgitem, mi? es im ebr pahakn em:

    10 Astowa asac. Ayd i?n arecir, qo ebr arean kan11 erkric booqowm in: Ard, anieal lines erkri vray, or

    bacec ir beran ebrd qo eqov aa ariwnn ndow12 nelow hamar: Dow piti makes ho, bayc na piti ka

    roanay qez tal ir ardiwnq: Ah ow doi ew ererman mj13 piti lines erkri vray: Kaynn asac Astown. Gora14 meqs me oowean arani linelow hamar: E aysr

    in hanes erkric, es k aqnowem qeznic, ah ow doi ewererman mj k linem erkri vray, ew ov handipi, k spa

    15 ni in: Tr Astowa asac nran. Aydps : Na, ov kspani Kaynin, enapatik vri karananay: Ew TrAstowa nan drec Kayni vray, orpszi o oq, ov handi

    16 pi nran, spani: Kayn heacaw Astow mtic ew bnak17 owec Nayid erkrowm Edemi dimac: Kayn pakec ir knoj

    het, sa yiacaw ow nec Enoqin: Kayn qaaq kaowcec ew18 qaaq koec ir ordow Enoqi anowamb: Enoq Gayeridad

    anowamb ordi ownecaw: Gayeridad nec Mayilin, Mayil19 nec Maowsaayin, Maowsaan nec amqin: amqn

    aaw erkow kin. mki anown Adda r, isk erkrordi anown20 Slla: Addan nec Yoblin: Sa xanaraneri vranne21 rowm bnakowoneri naxahayrn : Nra ebr anown Yoba22 : Na yrinel ergn ow qnar: Sllan nec oblin, or

    pni ow erkai hmowt darbin r: obli qoyr Noyeman23 r: amqn asac ir kananc Addayin ow Sllayin. Lsecq

    im xsq, amqi kanayq, akanj drq im asain: Es mieritasard mard spaneci, orovhetew na in viraworel ew

    24 harowael r: E spanowean hamar Kaynic en angam vr pahanjwowm, apa amqic eanasownen

    25 angam: Adam pakec ir kin Ewayi het, sa yiacaw,nec ordi, nra anown drec S ew asac. Kayni spana Abli oxarn Astowa in owri zawak pargewec:

    26 Sn ownecaw ordi ew nra anown drec Enos: Na yowsalovkanowm r Tr Astow anown:

  • 7 flNNDOC 5. 129

    Sa mardkanc azgabanowean ayn reri patmowiwnn 5, erb Astowa steec Adamin: st Astow patkeristeec nran, arow ew g steec nranc, rhnec ew a 2dam, aysinqn mard anowanec nranc ayn r, erb steec nranc: Adam erkow hariwr eresown tarekanin ir 3nman ow ir kerparanqov ordi nec ew anown drec S:Sin nelowc yetoy Adamn aprec ews e hariwr ta 4ri ew nec owstrer ow dowstrer: Adam meaw aprelov 5in hariwr eresown tari: S erkow hariwr hing tare 6kanin nec Enosin: Enosin nelowc yetoy Sn aprec ews 7e hariwr e tari ew nec owstrer ow dowstrer: S 8meaw aprelov in hariwr tasnerkow tari: Enos ha 9riwr innsown tarekanin nec Kaynanin: Kaynanin ne 10lowc yetoy Enosn aprec ews e hariwr tasnhing tari ewnec owstrer ow dowstrer: Enos meaw aprelov in ha 11riwr hing tari: Kaynan hariwr eanasown tarekanin 12nec Maaaylin: Maaaylin nelowc yetoy Kaynann 13aprec ews e hariwr qaasown tari ew nec owstrerow dowstrer: Kaynan meaw aprelov in hariwr tas 14tari: Maaayl hariwr vasownhing tarekanin nec 15Yardin: Yardin nelowc yetoy Maaayln aprec ews 16e hariwr eresown tari ew nec owstrer ow dowstrer:Maaayl meaw aprelov ow hariwr innsownhing tari: 17Yard hariwr vasownerkow tarekanin nec Enoqin: E 18, 19noqin nelowc yetoy Yardn aprec ews ow hariwr tari ewnec owstrer ow dowstrer: Yard meaw aprelov in ha 20riwr vasownerkow tari: Enoq hariwr vasownhing ta 21rekanin nec Maowsaayin: Enoq Maowsaayin ne 22lowc yetoy sireli eaw Astown erkow hariwr tari ew necowstrer ow dowstrer: Enoq aprec ereq hariwr vasown 23hing tari: Enoq sireli eaw Astown: Na anyaytacaw, 24orovhetew Astowa nran taraw ir mt: Maowsaan 25hariwr owsowne tarekanin nec amqin: amqin 26nelowc yetoy Maowsaan aprec ews ow hariwr erkow tari ew nec owstrer ow dowstrer: Maowsaan meaw ap 27relov in hariwr vasownin tari: amq hariwr ow 28sownow tarekanin nec ordi: Na nra anown drec Noy: 29

  • 5. 306. 16 flNNDOC 8

    amqn asac. Sa mez k hangstacni mer goreric, mereqeri caweric ew ayn erkric, or aniec Tr Astowa:

    30 Noyin nelowc yetoy amqn aprec ews hing hariwr va31 sownhing tari ew nec owstrer ow dowstrer: amq meaw32 aprelov e hariwr yisownereq tari: Noy hing hariwr

    tarekanin nec ereq ordi. Smin, Qamin ew Yabin:

    6 Erb sksecin mardik bazmanal erkri vray ew dowstrer2 ownecan, Astow ordiner, tesnelov or mardkanc dowst3 rer geecik en, kin aan nranc, owm ntrecin: Tr Astowa asac. Im ogin yawitean o mnay ayd mardkancmj, orovhetew nranq marmnawor en: Nranc keanqi sah

    4 man o lini hariwr qsan tari: Ayd rerin hskanerin aprowm erkri vray: Erb Astow ordiner mardkancdowstreri het pakecin, irenc hamar ordiner necin:Nranq ayn hskanern in, oronq hnowc i ver anowani mar

    5 dik in: Erb Tr Astowa tesaw, or mardkanc aragorowiwnner bazmanowm en erkri vray, ew amn oq ir mtqowm

    6 amn r xnamqov aragorowiwnner niwowm, zjac Astowa, or mard steel erkri vray, ew trtmec ir hogow

    7 xorqowm: Tr Astowa asac. Erkri eresic veracnelow em im stea amn mi ak mardowc minew anasownew soownneric minew erknqi ownner, orovhetew zja

    8 cel em, or steel em nranc: Noy, sakayn, aranacel9 r Tr Astow sirown: Ays Noyi patmowiwn: Noy katareal ew ardar mard r ir azgi mj: Noy sireli e

    10 aw Astown: Noy nec ereq ordi. Smin, Qamin, Yab11 in: Apakanowec erkirn Astow aaj, axarh lcowec12 anardaroweamb: Tr Astowa tesaw, or erkirn apa

    kanowa , orovhetew erkri vray amn ak apakanel r13 ir anaparh: Tr Astowa asac Noyin. Bolor mard

    kanc verj hasel , orovhetew erkir lcowel nranc an14 irawowiwnnerov: Es konacnem nranc ow erkir: Ard,

    dow qez hamar qaakowsi aytic tapan k ines: Tapan baanmownqnerov k patrastes ew nersic ow drsic

    15 kowprov k ees: Tapann aysps k ines. o ereq hariwr kangown lini tapani erkarowiwn, yisown kangown

    16 laynowiwn, ew eresown kangown barrowiwn: Tapann

  • 9 flNNDOC 6. 177. 12

    astianabar neacnelov k ines, aynps, or nra akmi kangown lini: Tapani dow koqic kanes. nerqnayark,mijnayark ow vernayark o ownenay tapan: Isk es, a 17ha, jrov k heeem erkir onacnelow hamar erknqi takgtnowo amn mi nawor ak. ew ayn amn, in kay erkrivray, konanay: Es im owxt k hastatem qez het, ew 18tapan k mtnes dow, qez het naew qo ordiner, qo kin ewqo ordineri kanayq: Bolor kendanineric, bolor gazan 19neric ow bolor akneric erkow-erkow k mtcnes tapan, ornranq kerakrowen qez het: o dranq arow ew g linen:Amn tesak ownneric, amn tesak kendanineric, erk 20ri amn tesak soownneric boloric erkow-erkow, arow ewg, o mtnen qez het, or kerakrowen qez het: Ew dow 21k vercnes bolor ayn owteliqneric, oroncov piti snowq:Dranq k kowtakes qez mt, orpszi qez ow nranc hamarkerakowr linen: Ew Noyn arec ayn amn, in patowirec 22nran Tr Astowa: Na aydps l arec:

    Tr Astowa asac Noyin. Dow ew qo oj ntaniq mtq 7tapan, orovhetew mardkayin cei mj miayn qez gtayardar im handp: Anpi bolor kendanineric e-e 2 arow ew g, k mtcnes qez het, isk pi bolor kendanineric erkow-erkow arow ew g, naew erknqi anpi 3ownneric e-e arow ew g, isk pi ownnericerkow-erkow arow ew g, or serownd pahpanowi oj erkri vray: E r yetoy es qaasown r ow qaasown gi 4er anrew piti aem erkri vray ew erkri eresic pitijnjem im stea amn mi ak: Noyn arec ayn amn, 5in patowirec Tr Astowa: Noy vec hariwr tarekan 6r, erb jrhee eaw erkri vray: Jrheei pataov 7Noyi het tapan mtan nra ordiner, nra kinn ow nra ordineri kanayq: Anpi ownneric ow pi ownneric, 8erkri vray soaco bolor soownneric erkow-erkow arow ew 9g, Noyi het mtan tapan, inps patowirel r nran TrAstowa: E r yetoy erkri vray jrhee eaw: Noyi 10, 11keanqi veariwrerord tarowm, erkrord amsi qsaneinayqecin storgetneay bazowm abiwrner, bacowecin erknqi jrvner: Erkri vray anrew aowec qaasown 12

  • 7. 138. 9 flNNDOC 10

    13 r ow qaasown gier: Ayd r Noyi het tapan mtanSm, Qam, Yab Noyi ordiner, Noyi kin ew nra or

    14 dineri ereq kanayq: Nranq ew amn tesak gazan, amntesak anasown, erkri vray soaco amn tesak soown

    15 ew amn tesak own mtan tapan Noyi mt, erkow-erkow bolor ayn akneric, oronc mj kendanowean own kar:

    16 Tapan mtno akner arow ew g in, inps patowirelr Astowa Noyin: Tr Astowa nra etewic akec ta

    17 pan: Erkri vray qaasown r ow qaasown gier jrheeeaw: Yordacaw jowrn ow barracrec tapan, ew tapan

    18 ktrowec getnic: Jowrn aweli ow aweli vararec, ooec er19 kir, ew tapan loac jreri vray: Jowrn aynqan sast

    kacaw erkri vray, or akec erknqi tak gtnowo bolor20 barraber lener: Tasnhing kangown aweli ver bar21 racaw jowr ew akec bolor lener: Mean erkri vray

    arowo bolor kendani akner ownner, anasownnernow gazanner, erkri vray soaco bolor soownnern ow bo

    22 lor mardik: Camaqi vray ea amn ban, or kendani own23 ownr ir owngeri mj, onacaw: Astowa bnajnjec erkri

    eresin gtnowo amn mi ak mardowc minew anasown, soownneric minew erknqi ownner: Nranq veracan erkrieresic: Kendani mnac miayn Noy, naew nranq, or nra het

    24 tapanowm in: Jowr hariwr yisown r ooec erkir:

    8 Astowa yiec Noyin, nra het tapanowm gtnowo bolorgazannerin, bolor anasownnerin ow bolor ownnerin: Astowa hom barracrec erkri vray, ew anrew dadarec:

    2 ffiakowecin storgetneay abiwrnern ow erknqi sahanqne3 r, dadarec naew erknqic aowo anrew: Jowr gnalov ijnowm, qawowm r erkri vrayic, ew hariwr yisown r anc

    4 ayn nowazec: Enerord amsi qsanein tapan nstec5 Ararat leran vray: Jowr minew tasnerord amis qawowm r, nowazowm: Tasnmkerord amsi aajin r erewa

    6 cin leneri gaganer: Qaasown r yetoy Noy bacec7 ir kaowca tapani patowhan: Na arakec mi agaw, or gnac, bayc veradaraw, minew or jowr camaqr

    8 erkri vrayic: Yetoy na arakec mi aawni tesnelow,9 jrer qaowe?l en erkri eresic: Aawnin ir otq dne

  • 11 flNNDOC 8. 109. 5

    low te gtnelov veradaraw nra mt tapan, orovhetew jowr de akel r oj erkir: Noy erkarec eq,bnec nran ew berec ir mt tapan: Na spasec ews e 10 r ow tapanic dareal arakec aawnown: Aawnin 11nra mt veradaraw erekoyean: Nra ktowcin ienow miiw kar: Noy dranic haskacaw, or jrer qaowel en erkri vrayic: Noyn spasec ews e r ow noric arakec 12aawnown, orn aylews nra mt veradaraw: Noyi keanqi 13veariwrmkerord tarowm, aajin amsi aajin r jrerqaowecin erkri vrayic: Noy bacec ir kaowca tapaniak ew tesaw, or jowr qaowel erkri eresic: Erkrord 14amsi qsanenerord r erkir camaqec: Tr Astowa 15Noyin asac. Dowrs ekq ayd tapanic dow, qo kin, qo 16ordiner ew qo ordineri kanayq, naew qez het eo bolor 17gazanner, bolor akner ownneric minew anasownner: Dowrs hanir qez het naew erkri vray soaco bolor soownnerin, nranq o soan erkri vray: Aecq ewbazmacq erkri vray: Dowrs elan Noy, nra het naew 18ir kin, ir ordinern ow ir ordineri kanayq: Erkri bo 19lor gazanner, bolor soownnern ow bolor ownner irenctesaknerov, dowrs elan tapanic: Noy zohasean i 20nec Astow hamar: Na aaw bolor tesaki anpi anasownneric, bolor tesaki anpi ownneric ew ojakizeczohaseani vray: Ew Tr Astowa hototec anow boyr: 21Tr Astowa ir mtqowm asac. Mardkanc ar ararqnerihamar es erkirn aylews em anii, orovhetew mardkancmitq mankowc ari aayowean mj : Es aylews o mikendani aki em patowhasi, inps areci: Aysowhetew, 22qani de kay erkir, o dadaren sermn ow hown, cowrtnow t, aman ow garown, cerekn ow gier:

    Astowa rhnelov Noyin ow nra ordinerin asac nranc. 9Aecq, bazmacq, lcrq erkirn ow tirecq dran: er 2ahn ow erkiw o lini erkri bolor gazanneri, erknqi bolor ownneri, erkri bolor zeownneri ew ovi bolor kneri vray, or enarkel em ez: Amn mi kendani zeown 3o kerakowr lini ez, inps xotn ow banjarn em towel: Kensatow ariwn parownako mis owtq, qanzi es 4, 5

  • 9. 623 flNNDOC 12

    l er kensatow ariwn k pahanjem, bolor gazanneri,inps naew mardow mijocov k pahanjem ayn: Mardow mi

    6 jocov piti pahanjem ir ebr hogin: Ov ai mardowariwn, nra arean oxarn o aowi ir ariwn, orov

    7 hetew Astow patkerov em steel es mardown: Isk dowqaecq, bazmacq, lcrq erkir ew bazmacq dra vray:

    8 Tr Astowa, dimelov Noyin ow nra ordinerin, oronq nra9 het in, asac. Aha es owxt em dnowm ez het, eznic10 yetoy eko er serowndneri het, ez het eo bolor ken

    dani akneri het ownneri, anasownneri, erkri bolorgazanneri, ayd tapanic dowrs eka bolori ew erkri bo

    11 lor kendanineri het: Es owxt em dnowm ez het. aylewso mi ak i meni jrheeic, oj erkir onacno jrhe

    12 e i lini aylews: Tr Astowa asac Noyin. Im ow ermijew, ez het eo amn kendani aki mijew galiq bolor serowndneri hamar im hastata owxti nann ays

    13 . im iaan k kapem amperi mj: Ew da o lini im14 ow oj erkri mijew yawitenakan owxti nan: Erb erk

    ri vray amper kowtakem, im iaan o ereway amperi15 mj: Aynam es k yiem im owxt, or hastatel em im ow

    er mijew ew nawor bolor akeri mijew: Aylews jrhee i16 lini, orpszi bolor akner onanan: o im iaa

    n lini amperi mj, orpszi es tesnem ayn ew yiem im owerkri vray gtnowo bolor nawor akneri mijew im has

    17 tata yawitenakan owxt: Tr Astowa asac Noyin.Ays nann ayn owxti, or hastateci im ow er mijew ew

    18 erkri vray gtnowo bolor akneri mijew: Noyi tapanic dowrs eka ordinern in Sm, Qam ew Yab: Qam

    19 Qanani hayrn r: Ays ereqn in Noyi ordiner, ew oovowrdner srancic serowelov taraowecin oj erkri vray:

    20 Noy hoagor ayd mard, aajinn r, or ho makec ew21 aygi tnkec: Na xmec dra ginowc, harbec ow merkacaw ir22 tan mj: Qam Qanani hayr, tesaw ir hr merkowiwnn

    ow dowrs gnalov ayd masin patmec ir erkow ebayrnerin:23 Smn ow Yab, erkowsn l, hagowstner aan irenc owse

    rin ew, yet-yet gnalov, akecin irenc hr merkowiwn:Nranq mjqov in kangna, aynps or irenc hr merkow

  • 13 flNNDOC 9. 2410. 19

    iwn tesan: Noy saowelov ginovowiwnic imacaw, 24in arel ir nkatmamb ir krtser ordin, ew asac. A 25nieal lini strowk Qanan ew ir ebayrneri aan olini: Na awelacrec. fflrhneal lini Tr Astowa Smi 26Astowa, isk Qanan o lini nra aan: Astowa 27o bargawaecni Yabin, na o bnakowi Smi tan,isk Qanan o lini nra aan: Jrheeic yetoy Noy 28aprec ereq hariwr yisown tari: Noy in hariwr yisown 29tari aprelowc yetoy meaw:

    Sranq en Noyi ordineri Smi, Qami, Yabi serownd 10ner. jrheeic yetoy ordiner nowecin nranc: Yabi 2ordinern en Gamer, Magog, Madan, Yawan, Elisan,obl, Mosoq ew iras: Gameri ordinern en Asqana 3z, Ria ew orgoman: Yawani ordinern en Elisan ow 4arsis, kitacinern ow odaciner: Srancic , or ba 5anowecin ew ovezerqowm bnakowiwn hastatecin oovowrdner iwraqaniwrn st ir erkrowm owneca lezowneriew tohmeri: Qami ordinern en Qown ow Mestrem, ffiowdn 6ow Qanan: Qowi ordinern en Saban, Ewilan, Sabaan, 7fiegman ew Sabakaan: fiegmayi ordinern en Saban ewYowdadan: Qow nec Nebroin: Na aajin hskan r 8erkri vray: Na qaj orsord r Astow aaj: Dra ha 9mar l asoy daraw. Nebroi ps qaj Tr Astowaaj: Nra agaworowiwnn skizb aaw Babelonowm ew 10ndgrkowm r Orq, Aqadn ow Qaann, oronq gtnwowm inSenaar erkrowm: Nebron elaw ayd erkric ow gnac Asowr, 11kaowcec Ninown, fiobo qaaq, Qaan, inps na 12ew Ninowi ow Qaani mijew gtnowo Daseman: Sa meqaaq r: Mestrem serec lowdiimacinerin, seniimaci 13nerin, sabiimacinerin, heaiimacinerin, patro 14soniimacinerin ew qasoniimacinerin, oroncic skizb aan tacinern ow kaorimaciner: Qanan nownd 15towec Sidonin ir andranik ordown, qetacinerin, yebow 16sacinerin, amorhacinerin, gergesacinerin, xewacine 17rin, arowakacinerin, aminacinerin, aradionacinerin, 18samaracinerin ew amaacinerin: Dranic yetoy sowecin qananacineri ceer: Qananacineri sahmanner 19

  • 10. 2011. 8 flNNDOC 14

    gowecin Sidonic minew Gerara, or Gazayi mt r, minew Sodom ew Gomor, Adamayic ow Seboyimic minew Lasa:

    20 Aha sranq en Qami ordinern st irenc ceeri, st i21 renc lezowneri, irenc erkrneri ow irenc tohmeri: Yabi

    erc ebayr Sm, or Eberi bolor ordineri naxahayrn22 r, noynps nec ordiner: Semi ordinern en Elam, A23 sowr, Araqsad, Lowdn ow Aram: Arami ordinern en24 Hows, Emow, Gadern ow Mosoq: Araqsad nec Kay

    nanin, Kaynan nec Saayin, isk Saan nec Eberin:25 Eber nec erkow ordi. mki anown ffiak r, orovhetew

    nra rq crowecin mardik, isk ebr anown Yektan r:26 Yektan nec lmodadin, Salqin, Asarmodin, Yaraqin,

    27, 28 Yodoramin, Ezlin, Deklayin, Gebain, Abimlin, Sab29 iin, Owirin, Ewilayin ow Yobabin: Sranq bolor Yekta30 ni ordinern en: Nranq bnakowiwn hastatecin Masic31 minew Soera, or gtnwowm r arewelean leran kom: A

    ha sranq en Smi ordinern st irenc ceeri, st irenc32 lezowneri, irenc erkri ow tohmeri: Ays Noyi ordineri

    ceeri nndabanowiwnn st irenc tohmeri: Jrheeicyetoy axarhov mk sowa oovowrdner srancic enaajacel:

    11 Ayn amanak oj erkir mk lezowov, mk barbaov2 r xsowm: Arewelqic teaarowelow amanak nranqSenaar erkrowm mi dat gtan ew bnakowecin aynte:

    3 Nranq mimeanc dimelov asacin. Ekq aiws inenq owayn renq krakov: Aiws nranc hamar aayec ibrew

    4 qar, isk kowpr ibrew aax: Nranq asacin. Ekq mezhamar qaaq kaowcenq ew atarak, ori gaga hasni minew erkinq: Hambaw eq berenq oj axarhov mk

    5 sowelowc aaj: Trn ijaw, orpszi tesni ayn qaaqn6 ow atarak, or kaowcowm in mardkanc ordiner: Trnasac. Sranq mk oovowrd en, ownen mk lezow ew skselen ayd gorn anel: Ard, oin i xangarowm nranc, or

    7 kaowcen ayn, in kamenowm en: Ari ijnenq ew xanenqnranc lezown aynps, or o mk haskanay ir nkeroj a

    8 sa: Tr Astowa aynteic nranc sec axarhovmk, ew nranq dadarecin qaaqn ow atarak kaowce

  • 15 flNNDOC 11. 929

    lowc: Dra hamar ayn koowec Xanakowiwn (Babelon), o 9rovhetew Tr Astowa aynte xanec amboj erkri bnakineri lezowner ew aynteic nranc sec oj axarhovmk: Smi serowndner sranq en. Sm hariwrameay hasa 10kowm, jrheeic erkow tari yetoy nec Araqsadin: Smn 11Araqsadin nelowc yetoy aprec ews hing hariwr tari:Na nec owstrer ow dowstrer ew meaw: Araqsad ha 12riwr eresownhing tarekan hasakowm nec Kaynanin: Ar 13aqsad Kaynanin nelowc yetoy aprec ews ors hariwrtari, nec owstrer ow dowstrer ew meaw: Kaynan hariwr eresown tarekan hasakowm nec Saayin: KaynanSaayin nelowc yetoy aprec ews ereq hariwr eresown tari, nec owstrer ow dowstrer ew meaw: Saan hariwr e 14resown tarekan hasakowm nec Eberin: Saan Eberin 15nelowc yetoy aprec ews ereq hariwr eresown tari, necowstrer ow dowstrer ew meaw: Eber hariwr eresownors 16tarekan hasakowm nec ffiakin: Eber ffiakin ne 17lowc yetoy aprec ews erkow hariwr eanasown tari, necowstrer ow dowstrer ew meaw: ffiak hariwr eresownors 18tarekan hasakowm nec fiagawin: ffiak fiagawin ne 19lowc yetoy aprec ews erkow hariwr in tari, nec owstrerow dowstrer ew meaw: fiagaw hariwr eresownerkow ta 20rekan hasakowm nec Serowqin: fiagaw Serowqin ne 21lowc yetoy aprec ews erkow hariwr e tari, nec owstrer ow dowstrer ew meaw: Serowq hariwr eresown ta 22rekan hasakowm nec Naqorin: Serowq Naqorin nelowc 23yetoy aprec ews erkow hariwr tari, nec taner ow ajikner ew meaw: Naqor eanasownin tarekan hasakowm 24nec arayin: Naqor arayin nelowc yetoy aprec ews 25hariwr qsanerkow tari, nec taner ow ajikner ew meaw: aran eanasown tarekan hasakowm nec Abra 26min, Naqorin ew Aanin: arayi serownd ays . aran 27nec Abramin, Naqorin ow Aanin, isk Aan nec ovtin: Aan meaw ir hayr arayi kendanowean rq, 28ir nndavayrowm Qadacwoc erkrowm: Abramn ow Naqor 29amowsnacan: Abrami knoj anown Sara r, isk Naqoriknoj anown Meqa: Sa Aani Meqayi ew Ysqayi hr

  • 11. 3012. 15 flNNDOC 16

    30, 31 dowstrn r: Saran amowl r erexay r ownenowm: aranir ordi Abramin, ir ordi Naqorin, ir ordi Aani ordiovtin ow ir harsin ir ordi Abrami knoj, Qadacwocerkric aaw taraw Qananacwoc erkir: Nranq hasan

    32 Xaan ow bnakowecin aynte: Xaanowm aran darawerkow hariwr hing tarekan. aran Xaanowm l meaw:

    12 Astowa asac Abramin. Heacir qo erkric, qo ceic ow qo hr tnic ew gna ayn erkir, or coyc ktam qez:

    2 Qez me cei naxahayr piti darnem, piti rhnem qez,piti aaworem qo anown, ew dow rhneal piti lines:

    3 Piti rhnem qez rhnonerin, isk qez anionerin pitianiem: Qeznov piti rhnowen axarhi bolor oovowrd

    4 ner: Ew Abram gnac, inps asel r nran Astowa:Nra het gnac naew ovt: Abram eanasownhing ta

    5 rekan r, erb heacaw Xaanic: Abramn aaw ir kinSarayin, ir ebrordi ovtin, Xaanowm eq bera ojownecowaqn ow strowknerin: Nranq anaparh nkan, orgnan Qananacwoc erkir: Nranq ekan Qanani erkir:

    6 Abram ktrec ancaw erkirn ir erkaroweamb minew Siwqm vayr Barr kanin: Ayd amanak, sakayn, qana

    7 nacinern in bnakwowm ayd erkrowm: Tr erewac Abramin ew asac nran. Qo yetnordnerin em talow ays erkir: Abramn iren erewaca Tiroj hamar zohasean i

    8 nec aydte: Aydteic na gnac Beli arewelean komowmgtnowo le: Aynte Belowm, xec ir vran, ovi dimac, isk arewelqowm Angn r: Aynte Tiroj hamar zoha

    9 sean inec ow kanec Astow anown: Abram heacaw,10 gnac ow bnakowec anapatowm: Erb sov eaw erkrowm, Ab

    ramn ijaw Egiptos, or aynte apri pandxtowean mj,11 qani or sov sastkacel r erkrowm: Erb Abram mtecaw

    Egiptosin, ir kin Sarayin asac. Gitem, or dow geecik12 kin es: Ard, e patahi, or egiptaciner tesnen qez

    ew asen sa nra kinn , ow spanen in, isk qez oj onen,13 kases, nra qoyrn em, orpszi qo norhiw es towem ew14 qo norhiw kendani mnam: Erb Abram mtaw Egiptos, e15 giptaciner tesan, or nra kin at geecik : Tesan

    nran naew arawoni ixanner, govecin nran arawoni

  • 17 flNNDOC 12. 1613. 12

    aaj ow nran taran arawoni palat: Sarayi ha 16mar nranq law verabermownq coyc towecin Abramin: Ew naoxarneri, koveri, eri, aaneri ew aaxinneri, jorineri ew owteri tr daraw: Abrami kin Sarayi pat 17aov Astowa arawonin ow nra ntaniqi andamnerinpatec meame ow daan patowhasnerov: ffiarawon 18kanec Abramin ow asac nran. Ays i?n oranq berecirim glxin, ino?w yaytnecir, na qo kinn : Ino?w asa 19cir, Im qoyrn , es l nran knowean aay: Ard, ahaqo kin qo aaj , a nran ow heacir: ffiarawonn ir 20mardkanc patowirec, or Abramin, ir ownecowaqov, nraknoj, inps naew ovtin anaparh dnen:

    Egiptosic Abramn elaw gnac anapat, inq ir am 13boj ownecowaqov, ir kin ew ovtn l nra het: Abram 2at harowst r anasownnerov, araov ew oskov: Na ir 3hasa teic anapatic, gnac Bel, orte naxapsnra vrann r xa, Beli ew Angi mijew gtnowo vayr,owr skzbnaps na zohasean r kaowcel: Aydte Abra 4m kanec Tr Astow anown: Abrami het gnaco ov 5t noynps ownr arjaner, oxarner, anasownner, bayc 6erkir nranc r bawakanacnowm miasin aprelow hamar,qani or nranq me ownecowaqi tr in, owsti hnaraworr hamate aprel: Kiw eaw Abrami hteri hoviwneri 7ow ovti hteri hoviwneri mijew: Qananacinern ow erezacinern ayd amanak bnakwowm in ayd erkrowm: Abramn 8asac ovtin. o kiw lini im ow qo ew im hoviwneri owqo hoviwneri mijew, orovhetew menq ebayrner enq: Mi? 9oj erkirn aajd i owa. heacir innic: E dowax gnas, es aj k gnam, isk e dow aj gnas, es axk gnam: ovtn aqer barracrec ow tesaw, or Yor 10danani bolor rjannern l oogeli en: Qani de Astowar koranel Sodomn ow Gomor, minew Zoorayi sahmanAstow draxti nman r, Egiptacwoc erkri nman: o 11vtn ntrec Yordanani oj rjan ew gnac dpi arewelq:Ayspisov ebayrner baanowecin mimeancic: Abram 12pandxtec Qananacwoc erkrowm, isk ovt hastatowec ayd komerowm gtnowo mi qaaqowm aprec Sodomowm:

  • 13. 1314. 10 flNNDOC 18

    13 Sodomaciner ar mardik in ew Astow handp bazowm14 meqer in gorowm: ovti heanalowc yetoy Astowa Ab

    ramin asac. Kangnad teic qo aqerov nayir dpi hi15 wsis ow haraw, dpi arewelq ow ov: Orqan aqd ktrowm ,

    ayd oj erkir yawitean qez em talow ew qo serowndnerin:16 Qo yetnordnerin piti bazmacnem erkri awazi a. e

    orew mk i viaki lini haowelow erkri awaz, apa qo17 yetnordnern l iw kownenan: Isk ard, ari rjir ayd er

    kirn ir erkaroweamb ow laynoweamb, orovhetew ayn qez18 em talow: Abram anaparh nkaw, ekaw bnakowec Qeb

    ronowm gtnowo Mambri kanow mt ew aynte Tr Astowhamar zohasean inec:

    14 Senaari arqay Amarai agaworowean amanakSellasari arqay Arioq, Elami arqay Qodoagomor ew

    2 azgeri arqay arga paterazmecin sodomacineriarqay Baaki, gomoracineri arqay Barsayi, adamaacineri arqay Senayi, seboyimacineri arqay Simobori,

    3 inps naew Baaki noyn inq Segor agawori dm: S-4 ranq bolor hawaqowecin Ai orowm, or Ai ovn : N-ranq tasnerkow tari enarkowel in Qodoagomorin ew

    5 tasnereqerord tarowm apstambecin: Tasnorserordtarowm ekan Qodoagomorn ow nra het ea agawornerew kotorecin Astaro Kanayimowm gtnowo hskanerinow nranc het ea hzr ceerin, inps naew somacine

    6 rin nranc aw qaaqowm, kotorecin naew Siri lenerowm bnakowo qoacinerin ew hasan minew anapatowm

    7 gtnowo Bewekni or: Nranq veradaran Datastaniabiwr, aysinqn Kads, ew kotorecin Amaki bolor ixannerin ow Asasanamarowm bnakowo amorhacinerin:

    8 Sodomacineri arqan, gomoracineri arqan, adamaacineri arqan, seboyimacineri arqan ow Baaki aysinqnSegori arqan elan ew Ai orowm akatamart towe

    9 cin Elami arqay Qodoagomori, azgeri arqay argai,Senaari arqay Amarai, Sellasari arqay Arioqi dm.

    10 ors agawor hngi dm: Ai orowm horer kayin kowprihorer: Sodomacineri arqan ow gomoracineri arqan axowsti dimelis nkan dranc mj, isk mnacaner a

  • 19 flNNDOC 14. 1115. 3

    xan leran kom: Nranq bnagrawecin sodomacineri ow 11gomoracineri oj awarn ow bolor paarner ew gnacin:Nranq gerecin naew Sodomowm bnakowo ovtin Abra 12mi ebrordown, bnagrawecin nra ownecowaq ew gnacin:oopraneric mkn ekaw ow ayd masin patmec miws ko 13mowm gtnowo Abramin: Na bnakwowm r Abrami danakicner Esqoi ebr ew fflnani ebr amorhaci Mambri kanow mt: Erb Abramn imacaw, ger arowel ir ebror 14di ovt, hawaqec ir ereq hariwr tasnow ndoinnerin,inqn ow ir aaner gierov harowaecin nranc, qecin 15minew Qoba, or Damaskosi ax komowm gtnwowm: Ab 16ram et aaw sodomacineri amboj awar, azatec irebrordi ovtin, nra amboj ownecowaq, inps naew kananc ow oovrdin: Erb na veradanowm r Qo 17doagomorin ew nra het ea agawornerin kotorelowc,awi orowm, aysinqn agaworneri datowm nran ndaaj gnac sodomacineri arqan: ami arqay Melqise 18dek hac ow gini hiwrasirec nran, orovhetew inq barreal Astow qahanan r: Na rhnec Abramin aselov. 19fflrhneal Abram barreal Astow komic, or steecerkinqn ow erkir: fflrhneal barrealn Astowa, or qo 20naminerin matnec qo eq: Abram nran tasanordtowec amn inic: Sodomacineri arqan, sakayn, asac 21Abramin. Dow in towr ayd mardkanc, isk awar o mnayqez: Abramn asac sodomacineri arqayin. Erdwowm em 22erkinqn ow erkir stea barreal Astowov, or qez 23patkano o mi banic elic minew kiki kapn angames em vercni, orpszi ases, es harstacri Abramin, baci aaneri keraic: Isk in het eka mardik 24fflnan, Esqon ow Mambrn, irenq o stanan irenc bain:

    Ays dpqeric yetoy Abram erazowm lsec Tiroj xs 15q, orn asowm r. Mi vaxecir, Abram, es qez hovanawor piti linem, ew qo var aazanc at piti lini: Abramn asac. Tr amenakal, i?n es anelow in, 2? or es anordi em korowm, ew in aangelow EiazarDamaskacin im ndoin Maseki ordin: Abramn awe 3

  • 15. 416. 1 flNNDOC 20

    lacrec. Qani or in zawak towecir, owsti im ndoinn4 in aangelow: Nran iskoyn hasaw Astow ayn, ornasowm r. Na , or aangelow qez, ayl qeznic nowan

    5 aangelow qez: Astowa dowrs hanec nran ow asac.Nayir erknqin ow haowir aster, e karo es haowel dranq: Na awelacrec. Aydqan linelow qo serownd:

    6 Abram hawatac Astown, ew ayd hawat ir hamar ar7 darowiwn hamarowec: Astowa asac nran. Es em qoTr Astowa, or qez dowrs haneci Qadacwoc erkric,

    8 orpszi ays erkir qez tam orps aangowiwn: Abramn asac. Tr amenakal, ini?c gitenam, or aan

    9 gelow em ayn: Astowa asac nran. Dow in hamar aereq tarekan erinj, ereq tarekan noxaz, ereq tare

    10 kan xoy, tatrak ew aawni: Abramn aaw ayd amn,ktrec mjteic ow ktorner drec irar dimac, isk own

    11 ner ktratec: Giaker ownner in ijnowm dranc ktrtowa marminneri vray, bayc Abram hskowm r ktrtowa

    12 marminner: Arewi mayr mtnelow amanak Abram mbiri13 mj nkaw, sarsaeli vax hamakec nra sirt: Trn a

    sac Abramin. Law imacir, or qo yetnordner pandowxten linelow tar erkrowm: Nranc piti strkacnen, piti

    14 araren, piti tanjen ors hariwr tari, bayc es datastan piti tesnem ayn azgi het, or piti strkacninranc: Dranic yetoy nranq ayste piti veradanan

    15 bazowm harstoweamb: Dow xaa hogov piti gnas qo16 naxnineri girk xor erowean hasnelov: fforrord se

    rownd piti veradanay ayste, orovhetew amorhacine17 ri meqer de irenc lrowmin en hasel: Erb arew mayr

    mtnelow mt r, krak bocavaowec, erewac xaco mi hnoc,ew kraki lezowner ancan anasownneri ktrtowa marmin

    18 neri mijov: Ayd r Trn owxt drec Abrami het ew asac.Qo yetnordnerin em talow ayd erkir egiptacineri ge

    19 tic minew Erat me get, nranc piti enarkowen20 kineciner, kenezaciner, kedmonaciner, qetaciner,21 erezaciner, aimaciner, amorhaciner, qanana

    ciner ew yebowsaciner:

    16 Abrami kin Saran nran erexay r pargewowm: Saran

  • 21 flNNDOC 16. 217. 1

    ownr mi egiptaci aaxin, ori anownn Agar r: Saran 2Qananacwoc erkrowm asac Abramin. Qani or Trn inzrkel erexay ownenalowc, pakir im aaxni het, orpszi nra mijocov ordi ownenam: Ew Abramn ansac Sarayi asain: Saran Abrami kin, egiptaci aaxin 3Agarin knowean towec ir amowsnown Abramin, Qananacineri erkrowm tas tari nra aprelowc yetoy: Abram 4pakec Agari het, ew sa yiacaw: Erb Agar tesaw, orinq yi , tirowhin nkaw nra aqic: Ayn amanak Sa 5ran asac Abramin. Aniraw es dow im nkatmamb. es imaaxnown yanneci qo girk. isk na tesnelov, or inqyiacel , arhamarhowm in: Astowa o im ow qo datastan tesni: Abramn asac Sarayin. Qo aaxinn 6aha qo eqowm , varowir nra het aynps, inps haoy qez: Saran ararec nran, ew aaxin axaw nramtic: Tiroj hretak nran gtaw anapatowm, jri a 7biwri mt, ayn abiwri, or Sowr tano anaparhi vray :Tiroj hretak nran asac. Agar, Sarayi aaxin, or 8tei?c es galis, kam o?wr es gnowm: Na patasxanec. Imtirowhi Sarayi mtic em axowm es: Tiroj hretak 9nran asac. Veradarir qo tirowhow mt ew hnazandeir nran: Tiroj hretakn awelacrec. Es ana baz 10macnelow em qo serownd, aynqan, or haowel hnarawor lini: Tiroj hretak asac naew. Dow ardn yi es, ordi 11piti ownenas ew nra anown Ismayl piti dnes, orovhetewTr imacaw qo taapanqner: Na vayrag mard line 12low: Na eq barracnelow bolori dm, ew bolor eq enbarracnelow nra dm: Na bnakowelow ir bolor ebayrneridimac: Agarn ir het xso Tiroj dimelov asac. Dow 13ayn Astowan es, or in zravig eaw. - qanzi asac, - esim aaj tesay nran, ov erewacel in: Ayd isk pat 14aov jrhor koowec Jrhor, aysinqn ori dimac tesayAstown: Ayn gtnwowm Kadsi ow Baradi mijew: Agar 15Abrami hamar nec mi ordi, ew Abram Agari ir hamarna ordow anown drec Ismayl: Abram owsownvec ta 16rekan r, erb Agar nra hamar nec Ismaylin:

    Erb Abram innsownin tarekan eaw, Tr Astowa e 17

  • 17. 219 flNNDOC 22

    rewac Abramin ow asac nran. Es em qo Astowa, hna2 zand eir in, eir anarat: Owxt em dnelow im ew qo3 mijew. es ana bazmacnelow em qo serownd: Abram4 erkrpagec, isk Astowa, dimelov nran, asac. Ays im qez het dra owxt. bazowm azgeri naxahayr pi

    5 ti danas: Sranic yetoy qo anown Abram piti lini,ayl Abraham piti lini qo anown, orovhetew bazowm az

    6 geri naxahayr em darnelow qez: Qo serownd at emaecnelow, qeznic bazowm azger piti serem, agaworner

    7 piti nowen qeznic: Im owxt piti hastatem im ew qomijew, qeznic yetoy galiq qo serowndneri ow nranc ceeri mijew orps yawitenakan owxt, orov es em linelow qo

    8 ew qeznic yetoy galiq serowndneri Astowa: Qez ow qoserowndnerin ibrew yawitenakan seakanowiwn talow emays erkir, owr dow bnakwowm es pandxtowean mj, Qananacineri amboj erkir: Es linelow em nranc Astowa,

    9 isk dow ew qeznic yetoy galiq qo zawakner, serndic se10 rownd, ptq pahq im owxt: Ays im owxt, or piti

    pahes im ew qo mijew ow qeznic yetoy galiq qo zawakneri11 mijew, serndic serownd: er bolor arow zawakner piti

    latowen, piti latq er andamneri liner, ew12 da o lini im ew er mijew owxti nan: er manowkner

    er ceeri bolor arowner, ndoinn ow araov gnowastrowkner, amn mi tarain, or qo serndic , owreayhasakowm ptq latowen: Ptq anpayman latow

    13 en qo tan ndoinn ow araov gnowa qo strowk: erlatowean masin im owxt o yawitenakan owxt li

    14 ni: Owerord r li latowa arown o veranay15 ir cei mijic, orovhetew xaxta k lini im owxt: As

    towa asac Abrahamin. Qo kin Sarayi anownn aylews16 Sara o lini, ayl Saa o lini nra anown: Es krh

    nem nran ew nra mijocov qez zawak k pargewem, es krhnem nran, na azgeri naxamayr k danay, nranic ceeri

    17 agaworner k nowen: Abraham erkrpagec, iaecow inqn iren asac. Karo? hariwr tarekan mard ordi

    18 ownenal, innsownameay Saan karo? nel: Abrahamn19 asac Astown. Ays Ismayl o apri qo aaj: As

  • 23 flNNDOC 17. 2018. 9

    towa patasxanec Abrahamin. Ayo. aha qo kin Saan qez hamar ordi berelow, ew im owxt, orps yawitenakan owxt, hastatelow em nra het ow nranic yetoygaliq serowndneri het: In veraberowm Ismaylin, apa 20ndaajowm em qez: Nran krhnem, nran kaecnem ew ana k bazmacnem nra serowndner: Na tasnerkow azg serelow, ew nran me azgi naxahayr em darnelow, bayc 21im owxt es hastatelow em Isahaki het, orin k niSaan qez hamar miws tari ays amanak: Astowa 22verjacrec ir xsq Abrahami het ew heacaw nra mtic: Abraham ir ordi Ismayli, ir bolor ndoinneri, 23araov gnowa ir bolor strowkneri ew Abrahami tannea bolor arow mardkanc li noyn rn isk latec,inps asel r nran Astowa: Abraham innsownin ta 24rekan r, erb latec ir li, isk ir ordi Ismayl 25tasnereq tarekan r, erb latowec nra li: Ayd 26r latowecin Abrahamn ow ir ordi Ismayl: Na la 27tec ir tan bolor tamardkanc ndoinner linen nranq araov gnowa tarain strowkner:

    Astowa Abrahamin erewac Mambri kanow mt, erb 18sa ksrin de nsta r ir vrani dan mt: Abraha 2m barracrec aqer ew ir dimac tesaw ereq tamardkanc: Tesnelov nranc na ir vrani dan mtic ndaajgnac, glowx xonarhec minew getin ow asac nranc. Tr, 3e norh gtay qo aaj, qo aayin antes mi ara, o 4mi qi jowr beren, lowan er otqer, apa hovacq aitak: Hac berem, kerq ew apa gnacq er anaparhov, 5orovhetew er aayi mt galow hamar eeciq er anaparh: Nranq patasxanecin. Ara aynps, inpsasacir: Abrahamn tapec dpi vran Saayi mt, 6ew asac nran. tapir, ereq griw ntir aliwr howncirow nkanak patrastir: Abraham gnac dpi naxir, 7vercrec mi mata, law hor, towec aayin ow tapecrec, or kerakowr patrasti: Na vercrec karag, ka ow 8hori msic patrastowa kerakowr ew drec nranc aaj:Nranq keran, isk inq kangna mnac nranc aaj, aitak: Nranq harcrin. Ow?r qo kin Saan: Na pa 9

  • 18. 1025 flNNDOC 24

    10 tasxanec. Vranowm : Nrancic mkn asac. Es ekotari noyn ays rerin k gam qez mt ew qo kin Saan ordikownenay: Saan akanj r dnowm vrani dan nra ete

    11 wowm kangna: Abrahamn ow Saan eracel in, nranctariqn aajacel r, ew Saan korcrel r nndaberelow

    12 yatkowiwn: fliaec Saan ir mtqowm ew asac. Ayn,in minew aym karoacay anel, hima? piti karoanam:

    13 Isk im amowsinn l eracel : Trn asac Abrahamin.Ayd ino?w iaowm Saan ir mtqowm ew asowm, Ir?q

    14 k nem, ? or es paawel em: Mi? Astow hamar ankareli ban kay: Eko tari ays amanak ays rerin es k

    15 veradanam qez mt, ew Saan ordi kownenay: xtecSaan aselov. Es iaeci: Na vaxecel r: Tr a

    16 sac. O, aydps , iaecir: Nranq aydteic ver kenalov anaparh nkan dpi Sodomacwoc ow Gomoracwoc

    17 erkir, isk Abraham gnac nranc anaparhelow: Trnasac. Mi? es im aay Abrahamic gatni piti pa

    18 hem ayn, in anelow em: Abraham, hastataps, me ewbazmandam azgi naxahayr linelow, ew nra mijocov piti

    19 rhnowen erkri bolor azger. orovhetew es giti, or nair ordinerin ow ir yetnordnerin k patowiri, or nranqTiroj anaparhov nanan pahpanelov ardarowiwnnow irawownq: Tr Astowa k katari ayn amn, in xos

    20 tacel Abrahamin: Aynowhetew Trn asac. Sodomacineri ow gomoracineri aaak ahagnacel, hasel in.

    21 nranc meqer xist atacel en: Ard, ijnem tesnem, in. hasa nranc aaak hamapatasxano?wm nranc

    22 katarain, ? o: Ayd em owzowm gitenal: Aynteicrjowelov ayd mardik ekan Sodom: Abraham kangna r

    23 Tiroj dimac: Abraham mtecaw Tirojn ow asac. Mi? dow ardarin ambarti het konacnes, ew ardar noyn

    24 banin kenarkowi, in or ambarit: E qaaqowm yisown ardar lini, konacne?s nranc, e?s xnayi amboj qa

    25 aq yanown aynte gtnowo yisown ardarneri: Qaw lici,anes ayd ban ardarin spanes ambarti het, ew ardar enarkowi noyn banin, in or ambarit: O, dow,or datowm es amboj axarh, aydpisi datastan es

  • 25 flNNDOC 18. 2619. 8

    ani: Trn asac. E Sodomowm ayd qaaqowm gtnowi 26yisown ardar, yanown nranc es k xnayem amboj qaaq: Patasxan towec Abrahamn ow asac. Hima ha 27marakwowm em xsel Tiroj het, ew es ho em ow moxir:Isk e yisown ardarner pakasen hing hogov, ayd hngi 28pataov darea?l k koranes oj qaaq: Trn asac.ffem korani, e aynte gtnowi qaasownhing ardar:Abraham arownakec xsel nra het ow asac. Isk e 29aynte gtnowi qaaso?wn: Na asac. ffem korani yanownayd qaasowni: Abrahamn asac. Tr, in orew ban k 30patahi?, e arownakem xsel. isk e aynte gtnowiereso?wn: Tr patasxanec. ffem korani, e ayntegtnowi eresown: Abrahamn asac. Qani sksel em xsel 31Tiroj het, asem. isk e aynte gtnowi qsa?n: Tr patasxanec. ffem korani yanown ayd qsani: Abrahamn 32asac. Tr, in orew ban k patahi?, e dareal xsem.isk e aynte gtnowi ta?s: Tr patasxanec. ffemkorani yanown tasi: Ew Tr, verjacnelov Abrahami 33het xsakcowiwn, gnac, isk Abraham veradaraw irbnakatein:

    Erkow hretakner erekoyean ekan Sodom: ovt ns- 19ta r Sodomi darpasi mt: Erb ovt tesaw nranc,ndaaj gnac, glowx xonarhec minew getin ow asac.Hamecq, tiarq, ekq mtq er aayi town ew gierecq 2ayste: Es k lowam er otqer, ew dowq va aawtean k arownakq er anaparh: Nranq asacin. O,menq ayste qaaqi hraparakowm k gierenq: ovt 3nranc at stipec, ew nranq daran nra kom ow mtannra town: ovt nriq patrastec, baarj hac eecnranc hamar, ew nranq keran: Erb de nranq qown 4in mtel, sodomacineri qaaqi tamardik eritasardicminew er, amboj oovowrd miasin paarecin town,ovtin dowrs kanecin ow harcrin nran. O?wr en ayn ta 5mardik, or gier qez mt ekan: Nranc ber mez mt, orkenakcenq nranc het: ovt dnic dowrs nranc mt e 6kaw ew dow akec ir etewic: Na nranc asac. Qaw lici, 7ebayrner, mi gorq ayd ariq: Es erkow dowstr ownem, 8

  • 19. 922 flNNDOC 26

    oronc tamard i mtecel: Berem nranc ez mt, ew nranchet arq ayn, in haoy ez, miayn ayd mardkancnkatmamb orew meq mi gorq, orovhetew nranq mtel en

    9 im yarki tak: Nranq asacin. Heow kac: Dow mer erkir mtar ibrew pandowxt bnakowelow. mi datasta?nl es owzowm tesnel: Hima qez aweli at k ararenq, qannranc: Nranq at in bnanowm ayd mardow ovti vray,

    10 ew qi r mnacel, or jardin dow: Nersi mardik, irenceqer meknelov, ovtin irenc mt town qaecin ew tan

    11 dner akecin, dan mt gtnowo mardkanc oqricminew me kowracrin, ew sranq yognecin dow ntelowc:

    12 Ayd mardik ovtin harcrin. Ays qaaqowm dow esay, ordiner, dowstrer kam owri orew mkn owne?s: Hanir nranc

    13 ays vayric, orovhetew menq koranelow enq ays qaaq,qani or sranc aaak hasel Tiroj, ew Tr mez ow

    14 arkel , or koranenq ayn: ovt gnac ir esacownerimt, oronq anelow in ir dowstrerin, ew asac nranc. Heacq aysteic, orovhetew Tr koranelow ays qaa

    15 q: ffiesacownerin owac, na katak anowm: Erb loysbacowec, hretaknern sksecin tapecnel ovtin aselov. A qo knoj, erkow dowstrerid ew heacir aysteic,

    16 or dow l kores ays qaaqi anrnowean mj: Nranqirar ancan. ew qani or Tr xnayel r ovtin, hretakner bnecin nra, nra knoj ow erkow dowstreri eqeric ew

    17 qaaqic dowrs hanecin: Erb nranc dowrs hanecin, hretaknern asacin. ffirkir and, et nayes, kang anesays erkri orew rjanowm: ffiaxir le, or miwsneri het

    18, 19 towes: ovtn asac nranc. Aaowm em, Tr, ewim anin rkowiwn pargewelov dow oormecir qo aayinew nra handp cowcaberecir qo me ardarowiwn, bayces em karo axel le, orovhetew gowc in l hasni

    20 oranq, ew es menem: Aha mtakayqowm gtnowo aysqaaqowm kareli apastanel, ayn oqr , kareli aynte rkowel: ff? or ayn oqr : Qo norhiw es k rkowem:

    21 Trn asac nran. Aha es norh em anowm qez ow qo aydasain ansalov em korani ayn qaaq, ori masin a

    22 sacir: Ard, tap axir aynte, orovhetew oin anel

  • 27 flNNDOC 19. 2320. 2

    em karo. minew or dow aynte hasnes: Dra hamar l naayd qaaqi anown koec Segor: Arew agec erkri vray, 23ew ovt mtaw Segor: Tr erknqic owmb ow krak a 24ec Sodomi ow Gomori vray, koranec ayd qaaqnern ow 25dranc amboj rjakayq, onacrec qaaqneri bolor bnakinerin ow erkri amboj bowsakanowiwn: ovti kin 26et nayec ow daraw a aran: Abraham va aawte 27an gnac aynte, owr inq kangnel r Tiroj aaj, nayec 28sodomacineri ow gomoracineri kom, amboj rjakayqew tesaw, inps erkri boc barranowm hnoci xips: Erb Tr koranec ayd bolor qaaqnern irenc rja 29kay bnakavayrerov, yiec Abrahamin ew qaaqic hanecow korstic rkec ovtin, erb koranowm r ayn qaaqner, owr ovtn r bnakowel: ovt elaw Segoric ew le 30barracaw, orovhetew vaxenowm r mnal Segorowm: Nrahet in naew ir erkow dowstrer: Inqn ow ir erkow dowstrer miasin bnakowecin ayd leran mi qarayrowm: Awag 31dowstrn asac krtserin. Mer hayr eracel , ew erkrowmkay mk, or mez het paki, inps oj axarhi kargn: Ari gini xmecnenq mer hr, pakenq nra het ow mer 32hric zawak ownenanq: Nranq irenc hr gini xmecrin 33ayd gier: Awag dowstrn ayd gier pakec ir hr het,isk ovt imacaw nra pakeln ow ver kenal: Aaw 34tean awagn asac krtserin. Es erk pakeci im hrhet: Nran ays gier l gini xmecnenq, ew dow mtir, pakir nra het, or zawak ownenanq mer hric: Ayd gier l 35gini xmecrin irenc hr, ew krtser pakec ir hr het:ovt imacaw nra pakeln ow ver kenal: ovti erkow 36dowstrern l yiacan irenc hric: Awag nec ordi ew 37nra anown drec Movab, or nanakowm Im hric: Na movabacineri naxahayr minew aysr: Krtser noynps 38nec ordi ew nra anown drec Amman, or nanakowm Imazgatohmi ordi: Na amonacineri naxahayr minewaysr:

    Abrahamn aydteic gnac erkri haraw, bnakowec Ka 20dsi ow Sowri mijew, apa tarabnakowec Gerarayowm: Ab 2rahamn ir kin Saayi masin asowm r, na ir qoyrn :

  • 20. 317 flNNDOC 28

    Geraracineri arqay Abimelqn owarkec ir mardkanc ew3 kin aaw Saayin: Giern Astowa Abimelqin erewacerazowm ew asac. Dow menelow es ayn knoj pataov,

    4 orin aar, orovhetew ayd kin amowsin owni: SakaynAbimelq, or r merecel nran, asac. Tr, mi? dow k

    5 spanes banic anteeak ow ardar mardkanc: ff? or naasac in Im qoyrn , isk sa asac in Im ebayrn :

    6 Es maqowr srtov ow ardar eqov areci da: Astowa erazi mj asac nran. Gitem, or dow maqowr srtoves arel ayd, dra hamar l es xnayeci qez, or meanesim dm: Ayd pataov l oyl toweci, or merenas nran:

    7 Ard, knoj veradarrow ir amowsnown, orovhetew na margar , aq kani qez hamar, ew dow kendani k mnas:E veradarnes, imacir, or dow ew bolor nranq, ovqer

    8 qo iwrayinnern en, k menq: Abimelqn aawtean vaver kacaw, kanec ir bolor strowknerin ew nranc pat

    9 mec ays bolor baner: Amnq xist vaxecan: Abimelqkanec Abrahamin ow asac nran. Ayd i?n oranq berecir dow mer glxin: Menq i?n meq inq gorel qo dm,or im ow im agaworowean vray aydpisi meame meqer

    10 bardecir: Dow in het arecir ayn, in o oq r arel: Abimelqn asac Abrahamin. I?n mtaecir, or nman ban

    11 arecir: Abraham patasxanec. Es kareci, gowcays vayrowm l astowaapatowiwn kay, ew hnarawor ,

    12 or in spanen im knoj pataov: Bayc na, ardarew, im13 qoyrn im hr ew o mr komic, ew daraw im kin: Erb

    Astowa in hanec im hr tnic, es knojs asaci. Ays ardar qayln ara in hamar. owr l gnanq, im masin kases,

    14 im ebayrn : Abimelqn aaw hazar sater, arjaow oxar, strowkner ow strkowhiner ew towec Abrahamin:

    15 Nran veradarrec naew nra kin Saayin: Abimelqn asac Abrahamin. Aha qo dimac owa im erkir, owr

    16 haeli qez, aynte l bnakowir: Isk Saayin dimelovasac. Aha hazar sater em talis qo ebr: Ayn opatowi vkayowiwn lini qez ew qez het gtnowo bolor kananc hamar: Aysowhetew k patmes amboj martowiw

    17 n: Abrahamn aec Astown, or bowec Abimelqin,

  • 29 flNNDOC 20. 1821. 17

    inps naew nra knojn ow nra aaxinnerin: Nranq ardnkaroanowm in erexay ownenal: Min ayd Tr Abrahami 18kin Saayi pataov Abimelqi oj tan kananc zrkelr erexay ownenalow karoowiwnic:

    Trn aycelec Saayin, inps asel r, ew katarec Sa 21ayin towa ir xostowm: Saan yiacaw ow Abrahami 2hamar er tariqowm ordi nec it ayn amanak, inps Astowa yaytnel r Abrahamin: Abrahamn ir ordow 3anown, orin nec Saan nra hamar, drec Isahak: Ab 4rahamn owerord r latec ir ordi Isahakin, inpspatowirel r nran Tr Astowa: Abraham hariwr ta 5rekan r, erb ownecaw ir ordi Isahakin: Saan asac. 6Astowa owraxowiwn pargewec in, ew ov or lsi ayd masin, in het kowraxanay: Na awelacrec. O?v kasr 7Abrahamin, Saan erexay k snowcani, qani or erhasakowm ordi neci: Manowkn aec, nran krqic ktre 8cin, ew Abrahamn ir ordi Isahaki krqic ktrowelow aiw me xnjoyq arec: Erb Saan tesaw, or egiptowhi 9Agaric Abrahami owneca ordin xaowm ir ordi Isahaki het, asac Abrahamin. Heacrow qo aaxnin ew 10nra ordown, orpszi qo aaxni ordin im ordi Isahakihet hawasar aangowiwn stanay: Ir ordow masin a 11sowa ayd xsqer caw pataecin Abrahamin: Astow 12a asac Abrahamin. Mankan ew aaxni masin asowaxsqer o qez caw pataen: In or asi qez Saan,lsir nran, orovhetew Isahaki mijocov es dow serowndd arownakelow, bayc qo aaxni ordow serowndn l es nanawor 13k darnem, orovhetew na l qo sermic : Aawtean ver 14kacaw Abraham, aaw hac ow mi tik jowr, towec Agarin,mankan drec nra alakin ew tnic dowrs hanec: Agar aaowm r anapatowm, Erdman jrhori mt: Tiki 15jowrn spaowec, mayr mankan drec mi eewnow tak ew 16gnac nstec nra dimac, mi netnkec heaworowean vrayaselov. o es tesnem im ordow mah: Na nstel rnra dimac: Erexan barraayn lalis r: Astowa lsec 17erexayi ayn, or galis r aynteic: Astowa erknqicAgarin ayn towec ow asac. I?n patahel, Agar: Mi

  • 21. 1822. 2 flNNDOC 30

    vaxecir, orovhetew Astowa lsec qo ordow ayn aynte18 ic, owr na gtnwowm : Bnir qo mankan eqic, orovhe19 tew es nran me azgi naxahayr em darnelow: Astow

    a bacec Agari aqer, sa tesaw mpeli jri mi jrhor,20 gnac, tik lcrec jrov ow xmecrec erexayin: Ew Astowa21 erexayi het r. sa aec, daraw aenawor ew bnak

    owec ffiaani anapatowm: Mayr nra hamar Egiptaci22 neri erkric kin aaw: Ayd amanaknerowm Abimelq, nra

    senekapet Oqozan ow nra zrqeri sparapet ffiiqo,xselov Abrahami het, asacin. Astowa qez het bo

    23 lor ayn gorerowm, in dow anowm es: Ard, Astow anownovin erdowir, or o im, o im zawaki, o im anowan dm esmeani, ayl k varowes aynps ardar, inps es varoweci qo nkatmamb, noynps ew im erkri nkatmamb, owr dow

    24, 25 bnakwowm es: Abrahamn asac. Erdwowm em: AbrahamnAbimelqin yandimanec ayn jrhori hamar, or Abimelqi

    26 aaner xlel in: Abimelqn asac nran. Es em imacel, ov arel ayd ban, isk dow l in ban es asel: Es miayn

    27 aysr em lsowm ayd masin: Abrahamn aaw arjaner owoxarner, towec Abimelqin, ew erkowsn irar het hatow

    28, 29 iwn knqecin: Abraham e oroj aannacrec: Abimelq harcrec Abrahamin. I?n en nanakowm ays e

    30 orojner, oronc aannacrir: Na patasxanec. Ayse orojner stacir innic i hawastowmn ayn bani, es em orel ayd jrhor: Dra hamar l ayd vayr koowec

    31 Erdman jrhor, orovhetew nranq erkowsov mimeanc erdowmtowecin aynte. Erdman jrhori mt hatowiwn knqecin: Abimelq, nra senekapet Oqozan ow nra zrqerisparapet ffiiqo aynteic ver kacan ow veradaran

    32 ffitacwoc erkir: Abraham Erdman jrhori mt atnkec, aynte patec Tiroj, nran koec Astowa yawi

    33 tenakan: Abraham ffitacwoc erkrowm pandowxt mnacerkar amanak:

    22 Ays dpqeric yetoy Astowa orec Abrahamin: Naayn towec nran. Abraham, Abraham: Sa patasxa

    2 nec. Ayste em: Astowa asac nran. A qo miak ordown qo sireli Isahakin, gna mi barradir te ew ayn

  • 31 flNNDOC 22. 318

    te leran vray, or coyc ktam qez, ojakizir nran: Ab 3rahamn aawtean ver kacaw, hamet drec ir i vray,het vercrec erkow strowk aaner, ir ordi Isahakin,ojakizowean hamar ayt kotrec ew anaparh nkaw,ekaw ayn te, or Astowa asel r nran: Errord r Ab 4raham barracrec ir aqer ew heowic tesaw ayd te: Abrahamn asac ir aanerin. Nstecq ayste 5i mt, isk es ow ays patanin gnanq aynte, erkrpagowiwn anenq ow veradananq ez mt: Abraham ver 6crec ojakizowean ayt, drec ayn ir ordi Isahakimjqin, ir eqn aaw krakn ow danak, ew erkowsov gnacin: Isahak dimec ir hr Abrahamin. Hayr: Sa 7asac. I?n , ordis: Na harcrec. Aha krak, ew ahaayt, hapa o?wr ojakizelow oxar: Sa patas 8xanec. Astowa k hogay ir ojakizelow oxari masin,ordeak: Nranq erkowsov gnacin ew hasan ayn te, or 9nran coyc r towel Astowa: Abrahamn aynte zohasean inec, vran drec ayt, ir ordi Isahakin kapec ewdrec zohaseani ayti vray: Abraham erkarec eq, 10or vercni danakn ow mori ir ordown: Tiroj hretak 11erknqic ayn towec nran ow asac. Abraham, Abraham:Sa pataxanec nran. Ayste em: Na asac. eq mi 12towr patanown, nran orew vnas mi patair, orovhetew aym hamozoweci, or dow erkiw ownes Astow nkatmambew in hamar es xnayi qo ordown: Abraham barrac 13rec ir aqer ew tesaw, or macaowt i mj ejiwrnericmi xoy kaxowa: Abraham gnac, aaw xoyn ow ayn ojakizec ir ordi Isahaki oxarn: Abrahamn ayd vay 14ri anown drec Tr tesaw, ew minew aysr l asowm enAyd leran vray erewac Tr: Tiroj hretak erknqic 15erkrord angam ayn talov asac Abrahamin. Anovs 16em erdwowm, - asowm Tr, - qani or dow arecir ayd ban in hamar xnayecir qo sireli ordown, ana piti 17rhnem qez ew erknqi asteri, ovezerqi awazi a piti bazmacnem qo serownd: Qo serownd piti tiranayir namineri qaaqnerin, qo serndi norhiw piti rh 18nowen axarhi bolor azger ayn bani hamar, or ansa

  • 22. 1923. 12 flNNDOC 32

    19 cir im aynin: Abraham veradaraw ir aaneri mt:Nranq miasin elan gnacin dpi Erdman jrhor, ew Abra

    20 ham bnakowec Erdman jrhori mt: Ays dpqeric yetoyAbrahamin yaytnecin, or aha Meqan ews qo ebayr Na

    21 qori hamar nel ordiner andranik ordi Ovqin, nra22 ebayr Bawin, asorineri naxahayr Kamowlin, Qasadin,23 Azawin, ffialdasin, Yetdain ew Baowlin: Ew Baowl

    nel fiebekayin: Sranq en ayn ow ordiner, oronc nec24 Meqan Abrahami ebayr Naqori hamar: Nra har, o

    ri anown fiema r, na l nec Tabekin, Daamin, Toqosinew Moqayin:

    23, 2 Saan daraw hariwr qsane tarekan: Na meawkiri mj gtnowo Arbok qaaqowm: Sa Qananacinerierkrowm gtnowo Qebronn : Abraham ekaw, or obay ow

    3 sgay Saayi mah: Abraham heacaw ir hangowceali4 mtic ew dimelov Qeti ordinerin asac. Es er mj pandowxt ow tarakan em: Ard, orps seakanowiwn inmi gerezmani ho towq ez mt, or aem im hangowce

    5 alin: Qeti ordiner patasxan towecin Abrahamin6 aselov. Lsir mez, tr: Dow mer mj Astow nanakaagaworn es: Qo hangowcealin air mer lawagoyn gerezmanneric mkowm, orovhetew meznic o mk i hraa

    7 rowi qez irimi hamar te tramadrelowc: Abrahamelaw ew glowx towec ayd erkri oovrdin Qeti ordinerin:

    8 Abraham nranc dimelov asac. E dowq yar q, orim hangowcealin es anamb aem, lsecq in ew im ma

    9 sin barexsecq Sahai ordi Eronin, or in tay iragaraki sahmannerowm gtnowo zoyg qarayr aynqan araov, orqan ar ayn: o ayn er nerkayoweamb in

    10 tay orps irmavayr: Eron qetacineri het nstar oovateowm: Eron qetacin patasxan towec Abrahamin ew i lowr Qeti ordineri ow bolor nranc, ovqer

    11 mtnowm in nra qaaqi darpasov, asac. Nayir in,tr, ew lsir in: Agarak talis em qez, qez em talisnaew aynte gtnowo qarayr: Im bolor hamaqaaqacineri nerkayoweamb ayn qez em yannowm: air qo han

    12 gowcealin: Abraham glowx towec erkri oovrdi aaj,

  • 33 flNNDOC 23. 1324. 8

    Eroni het xsec i lowr erkri oovrdi ew asac. Qani 13or ansacir in, owremn lsir in: Es qez ktam agarakioxarq: Vercrow ayn innic, ew es aynte k aemim hangowcealin: Eronn Abrahamin patasxanec ew 14asac. O, tr im, lsel em, or hoamas ors hariwr sa 15ter ara ar: Da i?n or im ow qo mijew: Dow air qo hangowcealin: Abraham Eronin lselowc yetoy 16kec ew nran varec ors hariwr sater ara, inpsxostacel r i lowr Qeti ordineri, vaaakanneri mtndownowa gnov: Eroni agarak, or Mambri kanow 17handipakac zoyg qarayri mtn r, aysinqn agarakn ownra mj gtnowo qarayr, agaraki ew nra rjakayqi boloraer daran Abrahami seakanowiwn, Qeti ordi 18neri nerkayoweamb, oronq mtnowm in qaaqi darpasov:Dranic yetoy Abrahamn ir kin Saayin aec agara 19ki zoyg qarayrowm, or Mambri kanow dimac r gtnwowm,aysinqn Qebronowm Qananacineri erkrowm: Agarakn ow 20nra mj gtnowo qarayr Qeti ordineri komic trowecinAbrahamin ibrew nra seakan gerezmanoc:

    Abraham eracel r, tariqn ael: Ew Trn rhnec Ab 24rahamin st amenayni: Abrahamn asac ir tan awaga 2goyn aayin ir amboj ownecowaqi kaavarin. eqddir im azdri tak ew qez erdowecnem Tiroj erknqi Astow 3ew erkri Astow anownov, or im ordi Isahaki hamar kines ani qananacineri dowstreric (oronc mj em bnakwowm es), ayl k gnas ayn erkir, orte nowel em, im town, 4ew aynteic im ordi Isahaki hamar kin kanes: fla 5an nran patasxanec. Gowc kin cankanay in hetgal ays erkir: Ayd dpqowm es tane?m qo ordown ayn erkir, orte nowel es dow: Abrahamn asac. Zgoy eir, 6im ordown aynte veradarnes: Erknqi Tr Astowa ew 7erkri Tr Astowa, orn in hanec im hr tnic ow aynerkric, owr nowel em, or xsec in het, erdowec in owasac, Qo serowndnerin em talow ayd erkir, na irhretakin kowarki qo aaj, ew aynteic kin kanes imordi Isahaki hamar: Isk e kin owzenay qez het gal 8ays erkir, qo towa erdowmic anpart hamarowes, miayn

  • 24. 927 flNNDOC 34

    9 im ordown aynte veradarnes: Abrahami aaneq drec ir tiroj azdri tak ew erdowec nran ayd ba

    10 ni hamar: flaan aaw ir tiroj owteric tas owt ewgnac ir het ownenalov ir tiroj bolor bariqneric: Na

    11 elaw gnac Mijagetq, Naqori qaaq: Erekoyean owterin nstecrec qaaqic dowrs, jrhori mt ayn pahin, erb

    12 jrowor dowrs galis jri: Na asac. Im tr AbrahamiTr Astowa, aysr in yajoowiwn pargewir ew oormir

    13 im tr Abrahamin: Aha es jri abiwri mt em, ew ays14 qaaqi bnakineri dowstrer galis en jowr hanelow: o

    lini mi koys, orin asem eqir saord, or xmem, isk nain patasxani Xmir, qo owterin l jowr ktam, minewor yagenan xmelowc: o nran l naxatesa lines qoaay Isahaki hamar, ew dranov l imanam, or bareha

    15 es eel im tr Abrahami nkatmamb: Na mtqowm de rverjacrel ir xsq, erb ekaw fiebekan, or Abrahami ebayr Naqori Meqa knoj ordi Baowli dowstrn r: Na

    16 owsin saor ownr: Koys dmqov at geecik r, mi ajik, orin de tamard r mtecel: Na ijaw abiwri mt,

    17 lcrec ir saorn ow elaw: flaan ndaaj gnac nran ow18 asac. Ayd saoric in mi qi jowr towr xmelow: Na

    patasxanec. Xmir, tr: Na ir saor owov ijec19 rec ir eweri vray, jowr towec nran, minew or dadarec

    xmelowc: Apa awelacrec. Qo owteri hamar l jowr k20 hanem, aynqan, or bolorn l yagenan: Na saori jowrn

    iskoyn aec gowi mj ew noric gnac jrhor jowr hanelow:21 Na nra bolor owteri hamar jowr hanec: Mardn owadir

    hetewowm r nran ow low mtaowm, Tr k yajoecni?22 ir gor, ? o: Erb bolor owter yagecan, mard nran

    towec osk ginder iwraqaniwr mk dahekani qaov, ewtas dahekani qaov erkow aparanjan drec nra e

    23 qerin: Na harcrec nran ow asac. Ow?m dowstrn es dow,24 yaytnir in, qo tan mez hamar ijewanelow te ka?y: Sa

    patasxanec nran. Es Meqayi ew Naqori ordi Baow25 li dowstrn em: Apa awelacrec. Yard ow xot at ow26 nenq, naew ijewanelow te: Mardn owraxacaw, erkrpa27 gec Astown ew asac. fflrhneal im tr Abrahami Tr

  • 35 flNNDOC 24. 2844

    Astowa, or im tiroj zrkec ir ardarowiwnic ow martowiwnic: Trn in yajoowiwn pargewec im tiroj ebrtan: Gnac ajikn ow katarowai masin patmec ir 28mr tan: fiebekan ownr Laban anownov mi ebayr: La 29ban gnac dowrs dpi abiwr, ayd mardow mt: Erb na 30tesaw gindern ow ir qroj eqeri aparanjanner, ew irqoyr fiebekayic lsa linelov, Aysps xsec in hetayd mard, mtecaw mardown, or de kangna r ir ow 31teri koqin, abiwri mt, ew asac nran. Ari town mtir,Tirojov rhneal, ino?w es mnacel drsowm: Es qez hamartown ew qo owteri hamar te em patrastel: Mard 32mtaw town, isk Laban owteri vrayic hanec amber:Owterin yard ow xot towecin ew jowr nra ow nra het ekaneri otqer lowalow hamar: Nranc aaj hac drecin, 33or owten: flaan asac. ffem owti, minew asem aseliqs:Nranq asacin. Xsir: Na asac. Es Abrahami a 34an em: Tr meaps rhnec im tiroj, ew na me mard 35daraw: Astowa nran arja ow oxar, ara ow oski,aaner ow aaxinner, owter ow er towec: Saan 36im tiroj kin, erownakan hasakowm gtnowo im tirojpargewec mi ordi, orin im tr yannec ayn amn, in ownr: Im trn in erdowecnelov asac. Im ordi Isahaki 37hamar qananacineri ajikneric kin anes, ayn qananacineri, oronc erkrowm es pandxteci, ayl k gnas im 38hr town, im tohmi mj ew aynteic kin k beres im ordowhamar: Es im tirojn asaci. Gowc kinn in het gay: 39Na asac in. Im Tr Astowa, ori handp varoweci 40aynps, inps haoy r nran, qez het kowarki ir hretakin, k yajoecni qo gor, ew dow im ordow hamar kinkanes im azgic ow im hr tnic: Ayn amanak dow aza 41towa k lines im nzovqic: Isk e gnas im tohmi mj, ewkin tan, in towa erdowmic azat k lines: Erb aysr 42abiwri mt ekay, asaci. Im tr Abrahami Tr Astowa, e yajoecnelow es im gor, ori hamar es aym ekelem, aha hasel em jri abiwri mt, ew qaaqi mardkanc 43dowstrer galis en jowr hanelow: Ew ayn koys, orin asem, Qo saoric mi qi jowr towr xmelow, ew na asi in, 44

  • 24. 4560 flNNDOC 36

    Xmir, qo owteri hamar l jowr k hanem, na l k liniayn kin, orin naxatesel Tr ir aay Isahaki hamar, orovhetew dranic l kimanam, or bareha es eel im

    45 tr Abrahami nkatmamb: De im mtqowm i verjacrelim xsq, erb iskoyn erewac fiebekan: Na ir owsin saor ownr: Na ijaw abiwr ew jowr hanec: Es asaci nran.

    46 In jowr towr xmelow: Na ir owsic owov ijecrec saorn ow asac. Dow xmir, yetoy qo owterin l jowr ktam:

    47 Es xmeci, ew na im owterin l jowr towec: Es nran harcriow asaci. Dow o?wm dowstrn es, asa in: Na patasxanec. Es Meqayi ew Naqori ordi Baowli dowstrn em:Es ginder dreci nra akanjnerin, aparanjanner nra

    48 eqerin ew owraxacay, erkrpageci Tiroj, rhneci imtr Abrahami Tr Astown, or yajoowiwn pargewec imazniw gorin im tiroj ebr ajkan kin anelow nra or

    49 dow hamar: Ard, e im tiroj nkatmamb norh ew ardar50 gor q anelow, asacq in: Isk e o, coyc towq in, a?j

    gnam, ? ax: Patasxan towecin Labann ow Baowlew asacin. Trn aysps kargadrel, menq enq karo

    51 drakan kam bacasakan patasxan tal: Aha fiebekanaajd kangna , a ew gna: Na o lini qo tiroj ordow

    52 kin, inps kargadrel Tr: Erb Abrahami aan53 lsec nranc xsqer, erkrpagec Tiroj: flaan hanec

    osk ow ara zarder ew zgestner, towec fiebekayin: Na54 nowrner towec naew nra ebayrnerin ow mr: Keran ow

    xmecin na ew ayn mardik, oronq nra het in, ew apa qnecin: Aawtean ver kenalov na asac. anaparhecq

    55 in, or gnam tirojs mt: fiebekayi ebayrnern ow mayr asacin. o ajik mez mt mnay mi tas r, yetoy

    56 o gnay: flaan asac nranc. In mi pahq, orovhetew Tr yajoowiwn pargewel im gorin: oq or gnam

    57 tirojs mt: fiebekayi ebayrnern asacin. Kanenq58 ajkan ew nran harcnenq: Nranq kanecin fiebekayin

    ow harcrin. K gna?s ays mardow het: Na patasxanec.59 K gnam: Nranq anaparhecin irenc qoyr fiebekayin

    ir ownecowaqov, inps naew Abrahami aayin ow nranc,60 ovqer nra het in: Nranq rhnelov fiebekayin asacin

  • 37 flNNDOC 24. 6125. 12

    nran. Qoyr mer, hazar ow biwr danas: Qo yetnordnero tiranan qo namineri qaaqnerin: fiebekan ow 61ir naitner ver kacan, nstecin owteri vray ew aydmardow het anaparh nkan: flaan fiebekayin anelov gnac: Isahak ekel r anapat Tesilqi jrhori mt, 62orovhetew bnakwowm r erkri harawayin komowm: Isaha 63k erekoyean elaw dat zbsnelow: Na ir aqer barracnelov tesaw, or galis en tas owter: Aqer ver 64barracrec naew fiebekan ew tesaw Isahakin: Na anmijaps ijaw owtic ew harcrec aayin. O?v ayn mard, 65or datowm mez ndaaj galis: flaan patasxanec.Na im trn : fiebekan aaw qon ow gcec ir vray: fla 66an Isahakin patmec ayn amn, in arel r inq: I 67sahak mtaw ir mr Saayi town, aaw fiebekayin, ewsa daraw nra kin: Isahak sirec nran ew mxiarowecir mr Saayi sgic:

    Abrahamn aaw mi kin l, ori anown Qettowra r: Sa 25, 2nra hamar nec Zemranin, Yeksanin, Madanin, Madianin, Yesbokin ew Soviwin: Yeksan nec Sabayin, ema 3nin ew Dadanin: Dadani ordinern in fiagowl, Nabdel,Asowriim, Latowsiim ew Lovovmim: Madiami ordinern 4in Gear, Aer, Enoq, Abidan ew Edragan: Sranqbolor Qettowrayi ordinern in: Abrahamn ir oj ow 5necowaq towec ir ordi Isahakin, isk ir hareri or 6dinerin, oronq Abrahamic in, pargewner towec ew, qanide kendani r, nranc heacrec ir ordi Isahaki mticdpi arewelq arewelean erkir: Abrahamn aprec hariwr 7eanasownhing tari: Abraham hogin awandec ow me 8aw erjanik erowean mj, zaameal, alewora tariqowm,ew gnac miacaw ir naxninerin: Nra ordiner Isahakn 9ow Ismayl nran aecin qetaci Sahai ordi Eroniagaraki zoyg qarayrowm, or gtnwowm Mambri kanow 10dimac: Abrahamin ow nra kin Saayin aecin ayn agarakowm ow qarayrowm, or Abraham Qeti ordineric r gnel:Abrahami mahic yetoy Astowa rhnec nra ordi Isaha 11kin, ew Isahak bnakowec Tesilqi jrhori mt: Sranq en 12serowdner Abrahami ordi Ismayli, orin nec egiptowhi

  • 25. 1332 flNNDOC 38

    13 Agar Saayi aaxin, Abrahami hamar: Aha Ismayli ordineri anownnern st nranc ceeri. Ismayli and

    14 ranik Nabeo, apa Kedar, Abdel, Mabsam, Masma,15 Idowma, Mas, Qoldad, ema, Yetowr, Nas ew Kedma:16 Sranq en Ismayli ordiner, ew sranq en nranc anown

    nern st irenc bnakavayreri ew irenc vranneri, nranc17 tasnerkow ixannern st irenc ceeri: Ismayln aprec

    hariwr eresowne tari: Na hogin awandec ow meaw ew18 gnac miacaw ir naxninerin: Na bnakowiwn hastatec

    Ewilayic minew Sowr, or gtnwowm Egiptosi dimac, minewAsorestani sahmanner: Na bnakowec ir bolor ebayr

    19 neri dm yandiman: Sranq en Abrahami ordi Isahaki20 serowndner. Abraham nec Isahakin: Isahak qaa

    sown tarekan r, erb amowsnacaw Asorakan Mijagetqowmapro asori Baowli dowstr fiebekayi het, or asori

    21 Labani qoyrn r: Isahakn aaec Tiroj ir kin fiebekayi hamar, orovhetew sa amowl r: Astowa lsec nran,

    22 ew nra kin fiebekan yiacaw: Nra argandowm irar inbaxwowm erexaner: Na asac. E aysps r linelow in,hapa ino?w yiacay: Ew na gnac ayd masin Tiroj harc

    23 nelow: Tr nran asac. Qo argandowm erkow ce kay,qo argandic erkow oovowrd piti nowi: Mi oovowrdmiws oovrdin piti gerixi, ew awag krtserin piti

    24 enarkowi: Erb hasan nra nndaberelow rer, nra o25 rovaynowm erkow erexaner kayin: Andranik ordin now

    ec bolorovin k, awamaz morov, ew hayr nran koecEsaw: Apa Esawi garaparic bna nowec nra ebay

    26 r: Sran l koec Yakob: Isahak vasown tarekan r,27 erb fiebekan nec nranc: Manowkner meacan: Esaw

    hmowt orsord r ew vayrenabaroy, isk Yakob memabaroy28 r ow tnakeac: Isahak sirec Esawin, orovhetew nra

    ors kerakowr r ir hamar, isk fiebekan sirec Yakobin:29 Yakob mi angam apowr r eel, erb Esaw datic ekaw30 qacic owlaca: Esawn asac Yakobin. Ayd karmra

    wown apowric towr owtem, orovhetew qacic owlaca em31 (dra hamar l nran Edom koecin): Yakobn asac Esawin.32 K tam, e aysr in vaaes qo andrankowiwn: E

  • 39 flNNDOC 25. 3326. 13

    saw patasxanec. Es menelow vray em, l ini?s ptqandrankowiwn: Yakobn asac nran. Hnc aysr er 33dowir in: Ew na erdowec nran: Esawn ir andrankowiwn vaaec Yakobin, isk Yakob Esawin towec hac ow 34ospapowr: Sa keraw, xmec ow ver kacaw gnac: AyspisovEsawn arhamarhec ir andrankowiwn:

    Sov eaw erkrowm. o ayn sov, or eel r Abrahami 26amanak: Isahak gnac tacineri arqay Abimel 2qi mt, Gerara: Nran erewac Trn ow asac. Egiptosmi ijir, ayl bnakowir ayn erkrowm, orte asaci qez. ib 3rew pandowxt aprir ays erkrowm, or es linem qez hetew rhnem qez, orovhetew qez ow qo serowndnerin em talow ays oj erkir: Es hastat k pahem ayn erdowm, ortoweci qo hayr Abrahamin: Es bazmacnelow em qo se 4rowndner erknqi asteri a, qo zawaknerin em talow ays amboj erkir, ew qo serowndneri mijocov rhnowelow en erkri bolor azger i hatowcowmn ayn bani, or qo 5hayr Abraham lsec im xsq, pahec im hramanner, impatowiranner, im kanonnern ow rnqner: Isahak 6bnakowec geraracineri het: Tei mardik harcrin nra 7kin fiebekayi masin, ew na asac. Im qoyrn : Na vaxecaw asel Im kinn . gowc fiebekayi pataov teimardik spanin iren, orovhetew fiebekan dmqov geecik r: Na aynte mnac erkar amanak: ffitacine 8ri arqay Abimelq patowhanic dowrs gowec ow tesaw,or Isahak katakowm ir kin fiebekayi het: Abimel 9q kanec Isahakin ew asac nran. Owremn na qo kinn: Ino?w, sakayn, asacir, Im qoyrn : Isahakn asac nran. Orovhetew mtaeci, gowc nra pataovspanowem: Abimelq nran asac. Ino?w ayd bann a 10recir mez het: Qi r mnowm, or im azgakicneric mkpakr qo knoj het ew mez meqi mj gcir: Ew Abimelqhraman arakec ir oj oovrdin aselov. Bolor nranq, 11ovqer k dipen ayd mardown kam nra knoj, mahowan kdatapartowen: Isahak gari canec ayd erkrowm ew 12noyn tarowm l hariwrapatik berq stacaw: Trn rhnecnran, ew sa harstacaw: Na aajadimowm r, harsta 13

  • 26. 1429 flNNDOC 40

    14 nowm ayn astian, or meaharowst daraw: Na ownecaw15 oxari ow arjai hter, bazowm kalowaqner: ffita

    ciner naxanecin nran ew xcanecin ayn bolor jrhorner, or nra hr Abrahami rq orel in nra aa

    16 ner. taciner dranq lcrin hoov: Abimelqn asacIsahakin. Heacir mer mtic, orovhetew meznic at

    17 aweli zrawor ear: Isahakn aydteic gnac ow vran18 xec geraracineri orowm: Na bnakowec aynte: Isa

    hak dareal orec ayn jrhorner, or orel in nra hrAbrahami aaner, isk taciner nra hayr Abrahami mahic yetoy xcanel in: Isahakn ayd jrhorner koec ayn anownnerov, or towel r dra nc ir hayr Abraham:

    19 Isahaki aaner ho orecin geraracineri orowm ew20 aynte gtan mpeli jri abiwr: Geraracineri hoviw

    ner kowecin Isahaki hoviwneri het aselov, irencn ayd jrhor: Nranq jrhor koecin Anirawowiwn, qani

    21 or nra handp anirawowiwn in gorel: Isahak gnacaydteic ow orec mi ayl jrhor ews: V agec sra hamar

    22 l: Isahak ayn koec namowiwn: Na gnac aydteicew orec mi ayl jrhor ews: Dra owrj v aajacaw, ew aydpataov ayn koec Andorrowiwn aselov, Aym mezndarak te towec Tr ew bazmacrec mez erkri vray:

    23 Isahakn aydteic gnac Erdman jrhori mt: Trn ayd24 gier erewac nran ow asac. Es qo hr Astowan em:

    Mi vaxecir, orovhetew qez het em, es rhnelow em qez,bazmacnelow em qo serowndner i sr qo hayr Abrahami:

    25 Isahakn aydte zohasean inec ow erkrpagec Tiroj:Na aydte xec ir vran: Isahaki aaner aydte

    26 jrhor orecin: Gerarayic nra mt gnacin Abimelq,nra senekapet Oqoza ew nra zrqeri sparapet ffii

    27 qo: Isahak nranc asac. Ino?w ekaq in mt, ? or28 dowq ateciq in ew halaeciq er mtic: Nranq pa

    tasxanecin. Menq parziparzoy tesanq, or Tr qezhet , owsti asacinq. Hatowiwn o lini mer ew qo

    29 mijew: Menq payman o dnenq qez het. mer nkatmamb orew vat ban anes, qani or menq enq meanel qo dm, qezbarerarowiwn enq arel ew qez xaaoweamb anaparh

  • 41 flNNDOC 26. 3027. 16

    drel, orovhetew dow Tiroj rhna mardn es: Isahak 30nranc patowin xnjoyq sarqec, nranq keran, xmecin ew 31aawtean va ver kenalov erdowecin mimeanc: Isahak anaparh drec nranc, ew nranq ir mtic hat ow xaa gnacin: Ayd r ekan Isahaki aaner ew yaytne 32cin nran irenc ora jrhori masin, Jowr enq gtel:Isahakn ayd jrhorn anowanec Erdowmn: Dra hamar l 33ayd qaaq minew aysr kowowm Erdman jrhor: Esa 34w qaasown tarekan hasakowm kin aaw qetaci Beridowstr Yowdiin ew xewaci Elomi dowstr Masemain, o 35ronq vtacnowm in Isahakin ew fiebekayin:

    Erb Isahak eracaw, ew vatacaw nra aqi tesoow 27iwn, kanec ir awag ordi Esawin ow asac nran. Ordeak im: Sa asac. Ayste em: Na asac nran. Aha 2es eracel em ew gitem, erb k menem: Ard, a qo 3znq aen ow kapar, gna dat ew in hamar ors ara, in hamar patrastir im sira xortikner ew ber, 4matowcir in, or owtem ew rhnem qez, qani de kendani em: fiebekan lsec ayn, in asac Isahakn ir ordown: 5Esaw gnac dat, or ors ani ir hr hamar, isk fiebe 6kan, dimelov ir ordi Yakobin, asac. Es qo hric lseciayn, in na asowm r qo ebr: Na nran asac. In 7ors ber ew in hamar xortikner patrastir, or owtemew rhnem qez Tiroj aaj, qani de kendani em: Ard, 8ordeak im, lsir, in em asowm qez: Gna ew hti mi 9jic in erkow mata ow ntir owl ber, or drancov qo hrhamar nra sira xortikner patrastem: Dow ayn k 10matowces qo hr, or owti ew qez rhni qo hayr, qanide kendani : Yakobn asac ir mayr fiebekayin. Im 11ebayr Esaw mazot mard , isk es lerk: Gowc ai 12in im hayr, es xaytaak linem nra aaj, ew rhnowean oxarn anq aowi glxis: Mayr nran asac. 13o in vray lini ayd anq, ordeak, miayn lsir imasa, gna dranq ber in: Na gnac ew owler berec ir 14mr mt, isk sa nra hr sira xortikner patras 15tec: fiebekan aaw awag ordow ntir patmowan, orkar ir tan, hagcrec ir krtser ordi Yakobin, owli mor 16

  • 27. 1733 flNNDOC 42

    17 in aaec nra ewerin ow merk paranocin: Na irpatrasta xortiknern ow hac towec ir ordi Yakobi

    18 eq: Sa taraw dranq ir hrn ow asac. Hayr im: Naasac. Ayste em: Hayr harcrec. Dow o?v es, ordeak:

    19 Yakob patasxanec hr. Es Esawn em qo andranikordin: Areci aynps, inps asacir in: Ari nstir ow

    20 ker im orsic, or rhnes in: Isahakn asac ordown. Aydinp?s , or aydqan owt ors gtar, ordeak: Na patas

    21 xanec. Inps Astowa inq drec im aaj: Isahaknasac Yakobin. Mt ari, or aem qez, ordeak, or

    22 pszi imanam, do?w es im ordi Esaw, ? o: Yakobmtecaw ir hayr Isahakin, sa aec nran ow asac.aynd Yakobi aynn , bayc eqerd Esawi eqern en:

    23 Isahak anaec nran, orovhetew nra eqer ir ebayrEsawi eqeri nman mazot in: Na rhnec nran ow asac.

    24, 25 Do?w es im ordi Esaw: Na patasxanec. Es em: Isahakn asac. Matowcir in, or owtem qo orsic, ordeak,orpszi rhnem qez: Yakob matowcec nran, ew na ke

    26 raw: Nran gini berec, ew na xmec: Nra hayr Isahak27 asac nran. Mt ari ew hambowrir in, ordeak: Yako

    b mtecaw, hambowrec nran: Isahakn aaw nra hagowsti hot ew rhnelov nran asac. Im ordin Tiroj rhna

    28 berri arti hotn owni: o Astowa qez mas hani erknqi cic, erkri parartowiwnic ew coreni ow ginow a

    29 atowiwn pargewi: o qez aayen oovowrdner, ewixanner o qez erkrpagen: Qo ebr tr lines, oqez erkrpagen qo hr ordiner: Ov anii qez, inqn anieal o lini, isk ov rhni qez, inqn rhneal o lini:

    30 Erb Isahak ir ordi Yakobin rhnel verjacrec, ew Yakob gnac ir hayr Isahaki mtic, orsic ekaw nra ebayr

    31 Esaw: Sa ews xortikner patrastec ew matowcelov irhr asac. o ver kenay im hayr, owti ir ordow or

    32 sic, orpszi rhni in: Esawi hayr Isahak harcrecnran. O?v es dow: Sa patasxanec. Es Esawn em qo

    33 andranik ordin: Isahak meaps zarmacaw ow asac.Isk ayn o?v r, or in hamar ors orsac, berec matowcec,es keray amenic, erb de dow ir ekel, rhneci nran, ew

  • 43 flNNDOC 27. 3428. 2

    na o rhneal lini: Erb Esaw lsec ir hayr Isahaki 34xsqer, ana danacaw, me amowk barracrec ow asac ir hr. Ard, in l rhnir, hayr: Isahakn asac 35nran. Qo ebayr ekaw nengoweamb ew aaw qez hamarsahmanowa rhnowiwn: Esawn asac. Irawamb nra 36anown Yakob drowel, orovhetew ays erkrord angamn ,or xabowm in. nax xlec im andrankowiwn, isk aymxlec in hamar sahmanowa rhnowiwn: Esawn asac irhr. Ew o mi rhnowiwn oeci?r in, hayr: Patas 37xan towec Isahakn ow asac nran. Qani or nran darriqo tr ew nra bolor ebayrnerin darri nra aanerew nran apahoveci corenov ow ginov, qez hamar in anem, ordeak: Esaw harcrec hr. Mi m?k rhnowiwn 38ownes, hayr. in l rhnir, hayr: Erb Isahaki sirtkskac, Esaw barraayn lac eaw: Nra hayr Isahak 39patasxanec nran ow asac. Erkri parartowiwnic ewverewic erknqi cic piti lini qo aprowst: Qo srov 40piti apres ew qo ebr piti aayes: Bayc piti gayamanak, or dow piti qandes ew prtes nra low qo paranocic: Esaw pahowm r Yakobi nkatmamb owneca o 41x ayn rhnowean pataov, or ir hayr towel r nran:Esawn asac ir mtqowm. o mtenan im hr mahowan sgirer, or spanem Yakobin im ebr: fiebekayin tee 42kacrin ir awag ordi Esawi xsqer, ew na mard owarkec,kanec ir krtser ordi Yakobin ow asac nran. Aha qoebayr Esaw spanowm spanel qez: Ard, lsir im xsq, 43ordeak. elir gna Mijagetq, im ebayr Labani mt, Xaan: Nra mt kapres erkar amanak, minew or ancni 44ebrd zayroyn ow casowm qo dm, ew na moanay ayn, 45in arel es dow nran: Yetoy mard kowarkem, k kanemqez aynteic. lini er erkowsic l zrkowem noyn r:fiebekan asac Isahakin. Yognel em Qeti cei dowst 46reric: E Yakob kin ani Qeti cei dowstreric ayserkri dowstreric, l ino?w em aprowm es:

    Isahak kanec Yakobin, rhnec nran ow patowirec 28aselov. Qananacineri dowstreric kin anes: Gna A 2sorineri Mijagetq, qo mr hr Baowli town ew aynte

  • 28. 318 flNNDOC 44

    3 ic, qo mrebayr Labani dowstreric qez kin a: Im Astowa o rhni qez, aecni qez, bazmacni qez, bazowmoovowrdneri naxahayr lines: Na qez ew qeznic yetoygaliq qo serowndnerin o tay im hayr Abrahami rhnow

    4 iwn, orpszi aanges qo pandxtowean erkir, or5 Astowa towel r Abrahamin: Isahak anaparh drecYakobin, ew sa gnac Asorineri Mijagetq, asori Baowli ordi Labani mt, or fiebekayi Yakobi ow Esawi mr

    6 ebayrn r: Erb Esaw tesaw, Isahakn rhnec Yakobin, ew sa gnac Asorineri Mijagetq, or aynteic kinani, inps hayr Yakobin rhnelis patowirel r ow a

    7 sel, Qananacineri dowstreric kin anes, Yakobnl ansalov ir hr ow mr xsqerin gnacel r Asorine

    8 ri Mijagetq, hamozowec, or qananacineri dowstrer9 ir hayr Isahaki aqin haoy en, owsti gnac Ismaylimt ew i yawelowmn ir owneca kananc, kin aaw naew Abrahami ordi Ismayli dowstr Mayelin Nabowi qroj:

    10, 11 Yakob Erdman jrhori mtic elaw gnac Xaan: Hasnelov mi te na qnec aynte, orovhetew arewn ardn mayrr mtel: Na aaw ayntei qareric mk, drec glxi tak ow

    12 qnec aynte: Na eraz tesaw. erkri vray hastatowar mi sandowq, ori ayr hasnowm r erkinq, isk Astow

    13 hretakner dranov elnowm ijnowm in: Tr kangna rsandowqi vray: Na asac. Es Trn em, qo hayr AbrahamiAstowa ew Isahaki Astowa: Mi vaxecir, orovhetewayn ho, ori vray qnel es dow, qez em talow ew qo serownd

    14 nerin: Qo serowndner erkri awazi a at en linelow,taraowelow en dpi ovakom, dpi arewelq, dpi hiwsisow haraw: Qo norhiw ew qo serowndneri norhiw rhnowelow en

    15 axarhi bolor azger: Es aha qez het em, or pahpanemqez qo bolor anaparhnerin, oroncov gnalow es: Qez veradarnelow em ays erkir, orovhetew qez em lqelow, minew

    16 or katarem ayn amn, in xostacel em qez: ZarnecYakobn ir qnic ow asac. Trn ayste , isk es giti:

    17 Na vaxecaw ew asac. Sarsazdecik ays vayr, ew saayl ban , e o Astow town, isk sa l erknqi down :

    18 Aawtean Yakob ver kacaw, vercrec ayn qar, or drel

  • 45 flNNDOC 28. 1929. 12

    r ir glxi tak, ew ayn kangnecrec ibrew koo: Na iwovec qari gaga: Yakobn ayd vayr koec Astow town. 19naxkinowm ayd qaaqi anown Owlmawows r: Yakobn owxt 20anelov asac. E Tr Astowa in het lini ew in pahpani ayn anaparhin, orov gnowm em es, in owtelow hactay ew hagnelow hagowst, in oj-aoj veradarni im 21hr town, owremn o na lini in Tr Astowa, isk ayn 22qar, or ibrew koo kangnecri, o in hamar lini Astow town: Ayn amenic, Tr, in k tas in, qez tasanordk hanem:

    Yakob ver kacaw gnac arewelean erkir, asori Ba 29owli ordi Labani mt, or fiebekayi Yakobi ow Esawimr ebayrn r: Na datowm mi jrhor tesaw: Aynte ma 2kael r oxarneri ereq ht. ayd jrhoric jowr in talis oxarnerin: Jrhori beranin mi me qar kar: Bo 3lor htern aynte in hawaqwowm: Hoviwner glorowm injrhori beran ako qar, jowr in talis oxarnerinew apa qar dareal dnelov ir te akowm in jrhori beran: Yakob harcrec nranc. Ebayrner, orte 4i?c q: Nranq patasxanecin. Xaanic enq: Na 5harcrec nranc. Dowq anao?wm q Naqori ordi Labanin: Nranq patasxanecin. anaowm enq: Na harc 6rec nranc. Na oj-ao? j : Nranq patasxanecin.Oj-aoj : Hnc ayd pahin nra dowstr fiaql galisr oxarneri het: Yakobn asac. fflr de ajewowm , o 7xarner hawaqelow amanak , jowr towq oxarnerin ewtarq li araecnelow: Nranq asacin. Da anhnar , 8qani de en hawaqowel bolor hoviwner ew jrhori beranicqar en glorel. dranic yetoy jowr k tanq oxarnerin:Min na xsowm r nranc het, aha Labani dowstr fiaql 9ekaw ir hr oxarneri het, orovhetew na r araecnowmir hr oxarner: Erb Yakob tesaw ir mrebayr La 10bani dowstr fiaqlin ew ir mrebayr Labani oxarner,mtecaw, jrhori beranic glorec qar ew jrec ir mrebayrLabani oxarner: Yakob hambowrec fiaqlin ow bar 11raayn lac eaw: Yakob fiaqlin yaytnec, or inq nra 12hrebayrn fiebekayi ordin: fiaql gnac ow hr pat

  • 29. 1333 flNNDOC 46

    13 mec ayn, in patahel r: Erb Laban lsec ir qroj ordiYakobi anown, ndaaj gnac, girkn aaw nran, hambowrec ow taraw ir town: Yakob Labanin patmec ayd bolor

    14 baner: Labann asac nran. Im oskorneric ew im mis owariwnic es dow: Yakob nra mt mnac mi amboj amis:

    15 Labann asac Yakobin. Qani or dow im ebayrn es, in16 ri es aayi: Asa in, i?n qo var: Labann ownr

    erkow dowstr: Awagi anown Lia r, isk krtserin fia17 ql: Liayi tesoowiwn oyl r, isk fiaql barekazm r18 ow dmqov geecik: Yakob sirec fiaqlin. na asac. Qez

    e tari k aayem qo krtser dowstr fiaqli hamar:19 Labann asac nran. Aweli law nran qez tam, qan 20 tar mardow: Aprir dow in mt: Yakob fiaqli hamar

    aayec e tari, bayc nra aqin ayd tariner rer21 owacin, orovhetew sirowm r nran: Yakobn asac La

    banin. Towr in im harsnacowin, orpszi pakem nra22 het, orovhetew sahmanowa amkt verjacel : Laba23 n hawaqec tei bolor mardkanc ow harsaniq arec: Erb

    gier vray hasaw, Labann aaw ir dowstr Liayin, ta24 raw Yakobi mt, ew Yakob pakec nra het: Labann ir

    aaxin Zelayin ibrew nait towec ir dowstr Liayin:25 Aawtean Yakob tesaw, or ir koqin Lian : Ya

    kobn asac Labanin. Ays i?n arecir, mi? fiaqli hamar26 aayeci qez, ino?w xabecir in: Labann asac. Mer

    erkrowm ndownowa meic aaj krtserin amowsnacnel:27 Ard, sra hamar l e tari aayir, ew in hamar a

    xata ayd e taroway axatanqid hamar sran l28 qez kin ktam: Yakobn aydps l arec. na e ta

    ri ews aayec sra hamar, ew Labann ir dowstr fiaqlin29 knowean towec nran: Labann ir aaxin Ballayin ibrew30 nait towec ir dowstr fiaqlin: Yakob mtaw fiaqli

    oc ew fiaqlin sirec aweli, qan Liayin: Na sra hamar31 aayec ews e tari: Erb Tr tesaw, or Lian Yako

    bi hamar ateli , nra argand bemnawor darrec, isk32 fiaql amowl mnac: Yiacaw Lian ew Yakobi hamar nec

    ordi: Na nran koec fiowbn aselov. Tr tesaw im ta33 apanqner: Ard, in piti siri im amowsin: Dareal

  • 47 flNNDOC 29. 3430. 16

    yiacaw Lian, Yakobi hamar nec erkrord ordi ew asac.Qani or Tr lsec, or ateli em, sran l pargewec in:Ew nra anown drec mawon: Na noric yiacaw, nec ordi 34ew asac. Aylews im koqin k lini im amowsin, orovhetewnra hamar ereq ordi neci: Dra hamar l nran koecewi: Na mi angam l yiacaw, nec ordi ew asac. Ays 35angam l piti gohanam Tirojic: Ew nra anown drecYowda: Dranic yetoy na dadarec erexay ownenalowc:

    Erb fiaql tesaw, or inq Yakobi hamar ordi i nowm, 30naxanec ir qroj ew Yakobin asac. In zawaknerpargewir, aylaps k menem: Barkacaw Yakob fiaq