duyu organlari

Hiçbir şey imkansız değildir…!

www.nazmihoca.com

5th

www.nazmihoca.com

www.nazmihoca.com

4th

www.nazmihoca.com

www.nazmihoca.com

3rd

www.nazmihoca.com

www.nazmihoca.com

2nd

www.nazmihoca.com

www.nazmihoca.com

1st

www.nazmihoca.com

www.nazmihoca.com

DUYU ORGANLARI

Beş çeşit duyu organı vardırGöz Kulak Burun Dil Deri

GÖZ VE GÖRME DUYUSU

Göz; görme olayını gerçekleştiren özelleşmiş bir organdır.

Göz görmeyi sağlayan kısımlarla, bunları koruyan kaş, göz kapakları, kirpikler, göz yaşı bezleri, yağ bezleri ile göz yuvarlağını göz çukuruna bağlayan ve hareketini sağlayan kaslardan meydana gelmiştir.

Gözün görmeyi sağlayan kısımları; duyu hücreleri, mercek, ve uyarıları beyne ileten sinirlerdir.

GÖZÜN KISIMLARI

Göz dıştan içe doğru;

Sert tabaka

Damar tabaka

Ağ tabaka olmak üzere üç ana tabakadan oluşmuştur.

SERT TABAKA

Göz yuvarlağını en dıştan saran beyaz renkli koruyucu tabakadır. İçteki dokuları korur. Göz yuvarlağına dayanıklılık kazandırır.

Sert tabaka göz yuvarlağının ön kısmında incelerek saydam bir yapı kazanır. Işığı kıran bu saydam tabakaya kornea denir.

Sert tabaka kan damarı içermez. Beslenmesi hücreler arasında akan sıvı ile olur.

DAMAR TABAKA Kan damarı bakımından zengindir. Sert

tabakanın altında yer alır. Gözü besleyen tabakadır. Göz bebeği, ve iris bu tabakada bulunur.

Damar tabaka merceğin ön kısmına doğru uzar ve irisi oluşturur. İrisin tam ortasında bir delik bulunur. Bu deliğe göz bebeği denir. Göz bebeği ışığın göze girdiği yerdir. İris düz kaslardan yapılmış olup, taşıdığı renk pigmentlerine göre kahverengi, mavi, yeşil olabilir. İristeki kaslar kasılıp gevşeyerek göze giren ışığın miktarını ayarlar.

AĞ TABAKA (RETİNA) Göz küresinin en iç tabakasıdır. Çok sayıda

görme hücresi içerir. Göz merceği ve sarı leke bu tabakada bulunur. Retinanın arka kısmında, merceğin tam karşısında net görüntünün oluştuğu yere sarı leke denir.

Göz Merceği: Göz bebeğinin arkasında yer alır. 0ldukça elastik ince kenarlı bir mercektir.

Göz merceği bakılan cismin uzaklığı ve yakınlığına göre incelip kalınlaşır.Uzaktaki ve yakındaki cisimleri net görebilmek için göz merceğinin kalınlığının ayarlanmasına göz uyumu denir.

AĞ TABAKA (RETİNA)

Sarı lekede iki tip görme hücresi bulunur. Bunlar cismin rengini algılayan hücreler ve cismin şeklini algılayan hücrelerdir. Cismin şeklini algılayan hücreler dışta, rengini algılayan hücrelerde içte bulunur. Bu nedenle önce cismin şeklini sonra rengini algılarız. Gözdeki üç tabakayı delip göz küresinin arka kısmından dışarı çıkan sinir demetine optik sinir denir. Optik sinirlerin gözden çıktıkları bölgeye de kör nokta denilir. Kör noktada görüntü oluşmaz.

AĞ TABAKA (RETİNA)

Aydınlıkta cisimlerin renklerini ve ayrıntılarını algılayan koni hücreleri ile az ışıkta siyah ve beyaz renkleri algılayan çomak hücreler ağ tabakada bulunur.

Sarı benekte koni hücreler çok olduğundan görüntü nettir.

GÖRME OLAYI: Göze gelen ışınlar korneadan kırılarak geçer. Göz

bebeğinden göze girer. Göz merceğinde kırılarak retina üzerine düşer. Retinada sarı leke üzerinde ters olarak görüntü oluşur. Gözden çıkıp beyne giden görme sinirleri sarı lekede oluşan ters görüntüyü uyartılar halinde, beyindeki görme merkezine ileterek düz ve tek görüntünün oluşmasına yardımcı olurlar.

GÖRME OLAYI: Cisimden gelen ışık ışını kornea

Göz bebeği Göz merceği Camsı cisim Sarı leke Görme sinirleri Beyindeki Görme merkezi

GÖZ KUSURLARI:

Göz kusurları doğuştan olabileceği gibi sonradan da kazanılabilir. Doğuştan olan göz kusurları renk körlüğü ve şaşılıktır.

Sonradan kazanılan göz kusurlarında görüntü sarı lekenin üzerine düşmez. Bu yüzden de görüntü net değildir.

MİYOP (UZAĞI NET GÖREMEME)

Göz küresinin optik eksen doğrultusunda uzamasıyla veya göz merceğinin fazla kırıcı olmasıyla meydana gelen bir kusurdur.

Görüntü sarı lekenin önünde oluşur. Kalın kenarlı mercekle düzeltilir.

HİPERMETROP (YAKINI NET GÖREMEME)

Göz küresinin optik eksene dik olarak şişkinleşmesiyle veya merceğin az kırıcı olmasıyla oluşan göz kusurudur.

Görüntü sarı lekenin arkasında oluşur. İnce kenarlı mercekle düzeltilir.

21/04/13 OSMAN KALYONCU

ASTİGMAT (BULANIK GÖRME):

Saydam tabaka veya mercek yüzeyinin kavislenmesi ile oluşan göz kusurudur. Retina üzerinde bir kaç noktada birden görüntü oluşur. Cisimler bulanık görülür.

Görüntüyü netleştirmek için özel yapılmış silindirik mercek kullanılır.

Yaşlılarda yakını görememe hastalığıdır.

PRESBİTLİK:

Yaşlılarda yakını görememe hastalığıdır. Saydam tabakanın küreselliğinin bozulması ile

oluşur. Silindirik mercekle düzeltilir.

RENK KÖRLÜĞÜ

Bazı renkleri ayırt edememe durumudur. Kalıtsal bir hastalıktır. Genelde renk körleri kırmızı ve yeşil rengi ayırt edemez.

RENK KÖRLÜĞÜ TESTİ

Sol taraftaki X başlangıç noktasından parmağınızla turuncu noktaları takip ederek sağ yandaki X noktasına ulaşmaya çalışın.

Eğer hedefe değil de başka bir yere ulaşıyorsanız ve ya yolunuz kaybediyorsanız hemen bir göz hekimine baş vurunuz, mesafenin önemi yoktur.

ŞAŞILIK

Göz yuvarlağını hareket ettiren kasların normalden uzun ya da kısa olmasından kaynaklanır. Ameliyatla düzeltilebilir

KATARAKT

Merceğin saydamlığını yitirmesiyle oluşur. Ameliyatla düzeltilir.

KULAK VE İŞİTME DUYUSU

Kulak, işitme organıdır. Başın iki yanında yer almaları sesin yönünü bulmamızı sağlar. Kulağın görünen kısmı, kulak kepçesi adını alır.

Kulağın çok önemli iki görevi vardır. 1. işitmeyi sağlamak. 2. Yarım daire kanalları ile vücut hareketlerinde

dengeyi sağlamak.

Dış kulak: Kulak kepçesi, kulak yolu ve kulak zarından oluşur. Görevi; topladığı ses dalgalarını titreşimlere çevirip orta kulağa iletmektir.Kulak kepçesi ses dalgalarını toplar.

Kulak yolundaki salgı hücreleri koyu sarı renkte bir sıvı salarlar. Bu sıvı kulak zarını yumuşatırken aynı zamanda kulak yoluna gelen tozlarla birleşerek kulak kirini oluşturur.

Kulak zarı; gelen ses dalgalarını titreşimlere dönüştürür

ORTA KULAK:

Dıştan kulak zarı ile, içten oval pencere ile kapatılmıştır. Çekiç, örs, üzengi kemikleri ile kulak zarına gelen ses titreşimlerini oval pencereye ulaştırır. Bu üç kemiğe kemik köprü adı verilir. Görevi, ses titreşimlerini kuvvetlendirerek dış kulaktan iç kulağa taşımaktır.

Orta kulak östaki borusu ile yutağa bağlıdır. Östaki borusu kulak zarının iki tarafındaki basıncın dengelenmesini sağlar.

İÇ KULAK: Yarım daire kanalları, dalız ve salyangozdan

oluşur. Yarım daire kanalları, içindeki sıvı ve algılayıcı

hücrelerle vücut pozisyonunu algılar. Aldığı uyarıları beyinciğe ileterek vücudun dengesini sağlar.

Dalız, oval pencereden gelen ses dalgalarını salyangoza iletir.

Salyangozda işitme sinirleri vardır.

KULAK ZARI

İŞİTME OLAYI:

Kulak kepçesiyle toplanan ses dalgaları kulak yolundan kulak zarına gelir ve kulak zarını titreştirir. Zarın titreşimleri kulak kemikçikleri tarafından kuvvetlendirilip oval pencereye iletilir.

Oval penceredeki ses titreşimleri dalız içindeki sıvı ile salyangozdaki sıvıya geçer.

Ses titreşimleri salyangozdaki sıvıdan işitme duyu hücrelerine oradan da sinirlere aktarılırlar.

Sinirler tarafından alınan ses beyne iletilir ve işitme sağlanmış olur.

İŞİTME OLAYI: İşitme Yolu: Kulak kepçesi Kulak yolu Kulak

zarıÖrs, çekiç,ÜzengiOval pencere Dalız Salyangozİşitme sinirleriBeyindeki işitme merkezi

Kulak Sağlığı Östaki borusu ile ağızdan ve burundan giren

mikroplar orta kulak iltihabı denen tehlikeli bir hastalığa yol açar. Kulakta çınlama, uğultu ve ağrı oluşturur. Kulak zarının delinmesine yol açar.

BURUN VE KOKU ALMA DUYUSU

Burun koku alma ve solunum organıdır. Burnun uç kısmı kıkırdaktan, arka kısmı ise kemikten yapılmıştır. Burun boşluğu bir kemikle ikiye ayrılır. Boşluklardan ortaya doğru üç kemik çıkıntı (boynuzcuk kemikleri) uzanır. Bu kemiklerin arasındaki boşluklara sinüs denir.


Sinüsler toz ve mikropları tutan sümüksü sıvı (mukus) ile kaplıdır. Toz ve mikropları tutmada burun kılları da rol oynar. Dışarıdan alınan havanın ısıtılıp nemlendirildiği kısım da yine sinüs boşluklarıdır. Havayı ısıtan sinüs boşluklarındaki kılcal damarlardır. Sinüzit sinüslerin iltihaplanmasıdır.


Burun boşluğunun üst tarafında koku alma sinirleri bulunur. Koku alma sinirlerinin yoğunlaştığı bölgeye sarı bölge denir. Koku zerrecikleri sarı bölgede mukus sıvısında çözünerek sinirleri uyarır, uyartılar sinirler yardımıyla beynin koklama merkezine iletilir

DİL VE TAT ALMA DUYUSU

Dil, üzerindeki tat alma cisimcikleri (tat alma memecikleri) ile tat almada, kaslı yapısı ile sindirim ve konuşmada rol oynayan bir organımızdır.

Tat alma cisimcikleri tat alma hücreleri ve sinirlerden oluşur.


Suda çözünen tat maddeleri tat alma cisimciklerindeki tat alma hücrelerini uyarır. Oluşan uyarı sinirler ile beynin tat alma merkezine iletilir.

Böylece tat almış oluruz.


Dilimizin her bölgesi her tadı alır. Ama bazı tatları alan tat tomurcukları bazı bölgelerde daha fazladır.

Dilin ucu tatlı, orta kenarları tuzlu, arka kenarları ekşi ve arkası acı tatları algılamamızı sağlar.

DİLİN TAT ALMA BÖLGELERİ

DERİ

Deri vücudumuzu dıştan örter.Yapısında ter bezleri kıllar, kan damarları, sinir uçları, yağ bezleri vardır.

Bu yapılar deride birçok değişik görevler yapılmasını sağlar.

Deri iki tabakadan oluşur.

ÜST DERİ (EPİDERMİS):

Üst kısmında ölü hücrelerden oluşan KORUN tabakası,

Onun altında canlı hücrelerden oluşan ve deriye rengini veren MALPİGİ tabakası bulunur.

Malpigi tabakası deriye renk veren MELANİN pigmentlerini içerir.

ALT DERİ (DERMİS):

Burada kılcal damarlar, kıl kökleri, yağ ve ter bezleri ve kıl kasları vardır.

Ayrıca alt deride bulunan sinir uçları ile soğuk, sıcak, dokunma, ağrı, basınç gibi duyular algılanarak beyne iletilir.

DERİNİN GÖREVLERİ

Vücudu dış etkilere karşı koruma, su kaybını önleme ve mikropların vücuda girmesini önleme

Dokunma, acı ve ısıyı algılayarak beyne ulaştırma

Terleme ile zehirli maddelerin bir kısmını vücuttan atma

Solunum yapma (gaz alışverişi) Vücut sıcaklığının ayarlanmasına yardımcı olma

DERİNİN SAĞLIĞI

Deri sağlığını korumak için ezilme, kesilme ve yanmalardan korumak gerekir.

Derinin üstündeki kir ve ölü hücrelerin sık sık yıkanma ile uzaklaştırılması gerekir. Temiz deride mikroplar üreyemez.

DUYU ORGANLARININ SAĞLIĞI

Duyu organlarının sağlıklı çalışması için her bir duyu organına has temizliğe dikkat etmek gerekir.

Hastalık ve yaralanmalarda vakit geçirilmeden tedavi olunmalıdır.

Aksi halde, tedavi olmayan hastalıklar kronik hale gelir. Bu durumda duyu organları görevini yapamaz.

SORU: 1

İç Kulakta :I.Çekiç II. Örs III. Üzengi IV. Salyangoz hangileri bulunur?A) Yalnız l B) Yalnız IV C) II - III D) I-II

SORU:2

I. Görüntü retinanın arkasına düşer. II. Yakını iyi göremez. III. İnce kenarlı mercekle düzeltilir.Özellikleri verilen göz kusuruaşağıdakilerden hangisidir?A) Astigmat B) Hipermetrop C) Miyop D) Renkkörlüğü

SORU:3

Aşağıdakilerden hangisi alt derinin yapısında bulunmaz?

A) Ter bezi B) Yağ bezi C) Duyu sinirleri D) Renk maddeleri

SORU:4

Işık uyartıları gözde hangi yolu izleyerek beyne gelir?

A) Göz merceği Sarı benekGörme sinirleriB) Kör noktaSarı benekGörme sinirleriC) Sarı benekGöz merceğiKör noktaD) Göz merceğiKör noktaGörme sinirleri

SORU:5

Kulağımızın yapısında olduğu halde işitme-de etkili olmayan yapı hangisidir?

A) Yarım daire kanalarıB) SalyangozC) Örs ve üzengi kemikleriD) Kulak zarı

SORU:6

Kulağımızın hangi kısmı, oval pencere yoluyla gelen ses dalgalarını salyangoza iletir? (1992-FL)

A) Yarım daire kanalları

B) Östaki borusu C) Üzengi D) Dalız

SORU:7

Aşağıdakilerden hangisi kulakta bulunan kemik dolambacın kısımlarından değildir? (1994-FL)


B) Salyangoz C) Dalız D) Örs

SORU:8

I.Göz ekseninin normalden uzun olmasıII.Göz merceğinin kırma indisinin büyük olması

III.Göz merceği yüzeyinin pürüzlü olması(1995-FL/AÖL)Yukarıdakilerden hangileri miyopluğa sebep olur?

A) Yalnız I

B) Yalnız II C) I – II D) II – III

SORU:9

Aşağıdakilerden hangilerinin meydana getirdiği rahatsızlık giderilebilir?(1996-FL/AÖL)

I.Kulak zarındaki yırtılmanınII.Ortakulaktaki kemiklerin birbirine kaynamasınınIII.İşitme sinirlerinin görev yapmamasının

A) Yalnız I B) I – II C) II – III D) I – II – III

SORU:10

Aşağıdaki durumlardan hangisi sağırlık meydana getirir? (1997-FL/AÖL)

A) Kulak zarının yırtılmasıB)Kulak kepçesinin kopmasıC)Yarım daire kanallarının görev yapamamasıD)İşitme sinirlerinin fonksiyonunu yitirmesi

SORU:11

Aşağıdakilerden hangisi orta kulakta yer alır? (1995-DPY)


B) Üzengi C) İşitme sinirleri D) Salyangoz

SORU:12

Cisimler hangi özelliklerinden dolayı görülebilirler?(1997-DPY)

I.Kendiliğinden ışık yaymaII.Işığı yansıtabilmeIII.Işığı soğurabilme

A) Yalnız II

B) I – II C) I – III D) II – III

SORU:13

Aşağıdakilerden hangisi ışınların göz bebeğinde toplanmasını sağlar? (1997-DPY)

A) Saydam tabaka B) Göz merceği C) Kör nokta D) İris

SORU:14

Aşağıdakilerden hangisi, göz yuvarlağını hareket ettiren kasların normalden uzun veya kısa olması sonucu meydana gelir? (1999-DPY)

A) AstigmatlıkB) ŞaşılıkC) PresbitlikD) Miyopluk

SORU:15

I.İris II.KorneaIII.Sarı benekIV.Kör nokta

Yukarıdakilerden hangileri gözün ağ tabakasında

bulunur?(1999-DPY)

A) I – II B) I – III C) II – IV D) III – IV

SORU:16

Kulağın dengemizi sağlamada görevli kısmı aşağıdakilerden hangisidir? (1990-ATEML)

A) Salyangoz

B) Kemik köprüC) Yarım daire kanalları

D) Kulak zarı

SORU:17

Östaki borusu hangisinde verilenlerle bağlantılıdır? (1995-ATEML)

A) Yutak – İç kulak

B) Orta kulak – YutakC) Dış kulak – Orta kulak

D) Salyangoz – Yarım daire kanalları

SORU:18

Aşağıdakilerden hangisine kornea adı verilir? (1997-ATML)

A) Damar tabaka

B) Saydam tabakaC)Sert tabaka

D) Ağ tabaka

SORU:19

Aşağıdakilerden hangisi derimizin görevlerinden değildir? (1998-ML)

A) Basınç ve sıcaklık duyularını almakB)Beynin verdiği emirleri kaslara iletmek

C)Vücut sıcaklığının ayarlanmasında rol oynamak

D)Solunuma yardımcı olmak

SORU:20

Bütün duyu organlarının merkezleri nerede bulunur?

A) Beyinde

B) Omurilik soğanındaC) Her organın kendinde

D)Beyincikte

SORU:21

Aşağıdakilerden hangisi duyu organı değildir?

A) Göz

B) Böbrek C)Deri D)Burun

SORU:22

Aşağıdakilerden hangisi göz merceği ile saydam tabakanın ortak özelliğidir?

A) Gözü dış etkilerden korumak B) Göze giren ışık miktarını ayarlamak C)Göze gelen ışığı kırmak D)Odak uzaklığını ayarlayarak, göz uyumunu

sağlamak

SORU:23

Aşağıdakilerden hangisi alt deride bulunmaz?

A) Derimize rengini veren renk taneciklerB) Kıl kökleriC)Serbest sinir uçlarıD)Duyu cisimcikleri

SORU:24

Dilimizin ucunu kurutma kâğıdı ile kurulayarak şeker sürdüğümüzde tadını alamayız. Yukarıdaki deney aşağıdakilerden hangisini anlamakiçin yapılmıştır? A) Dilimizin tat alma organı olduğunu anlamaB) Dilimizin konuşmayı nasıl sağladığıC) Dilimizin ancak suda çözünen maddelerin tadını

alabildiğini anlamaD)Dilimizin sindirimdeki rolünü anlama

SORU:25

Nezle olduğumuzda, besinlerin tadını da alamayız. Yukarıdaki bilgiye dayanarak aşağıdaki sonuçlardanhangisine ulaşılabilir?

A) Koku duyusu ile tat duyusunun birbiriyle bağlantısı yoktur.

B) Koku ve tat duyuları birbiriyle bağlantılı çalışır.C) Nezle mikrobik bir hastalıktırD) Nezle olan kişinin duyu organları iyi çalışmaz

SORU:26

Karanlıktan birden aydınlığa çıktığımızda, ya da aydınlıktan az ışıklı ortama girdiğimizde cisimleri bir süre seçemeyiz.Yukarıda verilen gözlem, aşağıdaki göz kısımlarının hangisinin çalışması ile ilgilidir?

A) İris

B) Sarı lekeC)Göz merceği

D)Saydam tabaka

SORU:27

Elimizi soğuk sudan çıkarıp, ılık suya soktuğumuzdasuyu “sıcak” olarak algılarız. Aynı şekilde sıcak sudan çıkarıp ılık suya soktuğumuzda bu defa “soğuk”olarak algılarız. Bu durumun aşağıdaki özelliklerdenhangisi ile açıklanabilir?

A) Bazı duyu organlarımız çabuk yorulurB) Bazı duyu organlarımız diğerlerinden daha geniş yüzeylidir.C) Duyu organlarımızı uyaran etkenler birbirinden farklıdırD) Duyu organlarımız aldığı uyartıyı sinirlerle beyne iletir

SORU:28

Gözümüzün ağ tabakasında kör nokta bulunmasına rağmen, belirli bir noktaya bakan normal bir insanın görme alanı içindeki her şeyi görmesini sağlayan nedir?

A) Göz merceğinin uyum yapmasıB) İki gözün birlikte kullanılmasıC) Göz bebeğinin büyüyüp küçülebilmesiD) Cisimlere dikkatli bakılması

SORU:29

Kulağın dengeyle ilgili kısmı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Korti organı

B) Dalız C) Yarım daire kanalları D) Kemik köprü

SORU:30

Boğaz enfeksiyonu görülen kişilerde, aynı zamanda ortakulak iltihabının da yaygın görülmesi aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?

A) Orta kulak ile yutağın östaki borusu ile birbirine bağlantılı olmasıB) Enfeksiyona mikropların yol açmasıC) Önce enfeksiyonun kulakta başlayıp, sonra yutağa geçmesiD)Kişinin sağlığına dikkat etmemesi

FEN VE TEKNOLOJİÖĞRETMENİ

NAZMİDELİGÖZOĞLU

ANKARA - 2013

duyu organlari

Documents