T.C. JAPONYA BÜYÜKELÇİLİĞİ

TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

JAPONYA YILLIK RAPORU

2008

AGUSTOS 2009

Turkish Embassy, Office of the Commercial Counsellor 2-33-6 Jingumae, Shibuya-ku, Tokyo 150-0001, Japan Tel: 81-3-3470 6723 & 3470 5131　Fax:81-3-3470 6280 Web: www.musavirlikler.gov.tr E-mail: dttok@turkey.jp

İÇİNDEKİLER SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER......................................1 ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER..............................................6 EKONOMİK DURUM............................................................................15 SİYASİ DURUM......................................................................................27 JAPONYA’DAKİ TÜRKLER................................................................30 TİCARİ İLİŞKİLER...............................................................................32 JAPON TOPLUMUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE İLİŞKİLERDE DİKKATE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR ..................................................65

----------------------------------------------------------------------------------------------------------- Dış Ticaret Tabloları .......................................................................................................39 Dünya Ticaretinde Türkiye ve Japonya’nın Yeri TABLO – 1 JAPONYA VE TÜRKİYE'NİN DÜNYA TİCARETİ İÇİNDEKİ YERİ ..............................40 Japonya’nın Dış Ticaretine Genel Bakış TABLO - 2 JAPONYA'NIN DIŞ TİCARET DENGESİ ...................................................................41 TABLO - 3 COĞRAFİ BÖLGE VE ÜLKE TOPLULUKLARINA GÖRE TİCARET.........................42 TABLO - 4 JAPONYA'NIN İHRACATINDA İLK 10 ULKE VE TÜRKIYE.......................................43 TABLO - 5 JAPONYA'NIN İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE........................................44 TABLO – 6-1 JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL İHRACATI.........................45 TABLO – 6-2 JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL İTHALATI..........................46 TABLO – 6-3 JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA ÖZET TABLOSU.........................................47 TABLO – 7-1 JAPONYA'NIN SINIFLANDIRILMIS MAL GURUPLARINA GÖRE İHRACATI..........48 TABLO – 7-2 JAPONYA'NIN SINIFLANDIRILMIS MAL GURUPLARINA GÖRE İTHALATI..........48 TABLO - 8-1 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE GENEL İHRACATI.........49 TABLO - 8-2 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE GENEL İTHALATI .........50 TABLO - 8-3 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE ÖZET TABLO.................51 TABLO - 9-1 JAPONYA'NIN FASILLARA GÖRE DIŞ TİCARETİ ........................................................52 TABLO - 9-2 JAPONYA'NIN GTIP 2 KODLU MAL GURUPLARI İHRACATINDA İLK 25 KALEM..54 TABLO - 9-3 JAPONYA'NIN GTIP 2 KODLU MAL GURUPLARI İTHALATINDA İLK 25 KALEM...54 TABLO - 10-1 JAPONYA'NIN GENEL İHRACATINDA İLK 20 ÜRÜN (GTİP-6) ....................................55 TABLO-10-2 JAPONYA'NIN GENEL İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN (GTİP-6) ...............................55 Japonya’nın Türkiye İle Ticari İlişkileri TABLO-11 JAPONYA'NIN TÜRKİYE İLE DIŞ TİCARETİ.................................................................56 TABLO-12-1 BAŞLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATI........................57 TABLO-12-2 BAŞLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TURKIYE'DEN İTHALATI.....................58 TABLO-13-1 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE, TÜRKİYE’YE İHRACATI..59 TABLO-13-2 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE, TÜRKİYE’YE İTHALATI...60 TABLO-13-3 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE,ÖZET TABLO.....................61 TABLO-14 JAPONYANIN FASIL BAZINDATURKIYE İLE DIŞ TİCARET VERİLERİ (GTİP 2).......62 TABLO-15-1 JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATINDA İLK 20 ÜRÜN (GTİP-6...............................64 TABLO-15-2 JAPONYA'NIN TÜRKİYE'DEN İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN (GTİP-6............................64

Turkish Embassy, Office of the Commercial Counsellor 2-33-6 Jingumae, Shibuya-ku, Tokyo 150-0001, Japan Tel: 81-3-3470 6723 & 3470 5131　Fax:81-3-3470 6280 Web: www.musavirlikler.gov.tr E-mail: dttok@turkey.jp

SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER

ÜLKE KİMLİĞİ Devletin Adı Japonya, Nippon, (Nihonkoku) Başkenti

Tokyo

Yönetim Biçimi Imparator Basbakan

Anayasal Monarsi Aki hito (7 Ocak 1989’den itibaren) Taro Aso (24 Eylül 2008’den itibaren))

Resmi Dili

Japonca

Dini Budizm,Shintoizm

Para Birimi

Yen (¥) (JPY)

Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar: AFDB (Afrika Kalkınma Bankası), APEC (Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu), ARF, AsDB (Asya Kalkınma Bankası), ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Örgütü), AG (Avustralya Grubu), BIS (Uluslararası İmar Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Teşkilatı), CP, EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 5, G- 7, G-10, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, NEA (Nükleer Enerji Ajansı), NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),OPCW, OSCE (partner), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNDOF (BM Ateşkes Gözlem Misyonu), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UNRWA (BM Filistin Mültecileri Yardım Komisyonu), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC

Yüzölçümü 377,930 km2 Tarıma Elverişli Alan % 11,64 Sahil Boyu 29,751 Km Mesai Saatleri Pazartesi-Cuma 09:00-18:00

Büyük Kentler ve Limanlar)

Tokyo, Osaka, Kanagawa, Aichi (kentler) Limanlar:Chiba, Kawasaki, Kiire, Kisarazu, Kobe, Mizushima, Nagoya, Osaka, Tokyo, Yohohama (limanlar)

Türkiye ile Saat Farkı

+7 saat (UTC+9) (yaz saati uygulaması yoktur)ulkemizde yaz saati uygulanan donemde saat farki +6 saate inmektedir.

Aylik Çalışma Saati (normal mesai) (2008)

152 saat

Telefon Kodu 81

1

SOSYAL GÖSTERGELER Nüfus (2008) 127,69 milyon kisi

Kentsel Nüfus %66

Ortalama Yaş 44.2 yaş

Yıllık nüfus artışı (2008) -0.06%

Nüfus Yoğunluğu 338 Kişi/km²

Doğum Oranı 7.64 Doğum/1,000 Kişi

Ölüm Oranı 9.26 Ölüm/1000 Kişi

Ortalama Ömür (yıl) 82

Kadın 86

Erkek 79

İnanç (Not: Büyük çoğunluktaki japonlar hem budizm hemde Shintoizm inanışına sahiptir.)

Shintoizm (%83.9), Budizm (%71.4), Hiristiyanlık (% 2), Diğer (%7.8)

Etnic Gurup Japonlar %98.5, Koreliler %0.5, Çinliler % 0.4, Diğer % 0,4

Okuma Yazma Oranı (%) 99

Üniversite Sayısı (adet) 756 (Sadece Tokyo’da yaklasik 200 Univ.mevcuttur)

Üniversitedeki Öğrenci sayısı (lisans) 2.8 Milyon Hastane Sayısı (adet) (2006) 8,943

1000 kişiye düşen doktor sayisi (2006) 2.6

Gelen Turist Sayısı (milyon, 2008 yılı) 7.37

Giden Turist Sayısı (milyon, 2008 yılı) 15.9

Eğitim Harcamaları / 2008 Bütçe %6.39

Eğitim Harcamaları / 2005 GDP % 3.5

Sosyal Güvenlik / 2008 Bütçe %26.2

Karayolu Uzunluğu(Toplam) 1.183 million km

Otoyol Uzunluğu 7,333 km

Demiryolu Uzunluğu 23,556 km Kişi Başına düşen Yıllık Elektrik Tüketimi (KWH/Kişi) 8,144 kWh Asgari Ücret Bölgelere göre değişiklik göstermektedir.

(Saatlik 739 ila 618 yen arasında değişmektedir.)Ulusal Gün İmparator’un Doğum Günü

23 Aralık (1933)

2

Birim: 2004 2005 2006 2007 2008Cari İşlemler Dengesi (a+b+c) Milyar JPY 18,618 18,259 19,849 24,794 16,280 (a)Mal ve Hizmet (1+4) Milyar JPY 10,196 7,693 7,346 9,825 1,797 (1)Dış ticaret Dengesi (2+3) Milyar JPY 13,902 10,335 9,464 12,322 4,034 (2)(İhracat) Milyar JPY 58,295 62,632 71,631 79,725 77,352 (3)(İthalat) Milyar JPY 44,393 52,297 62,167 67,403 73,318 (4)Hizmet Milyar JPY -3,706 -2,642 -2,118 -2,497 -2,237 (b)Gelirler Milyar JPY 9,273 11,382 13,746 16,327 15,832 (c)Cari Transferler Milyar JPY -851 -816 -1,243 -1,358 -1,349Sermaye ve Mali Hesaplar (d+e) Milyar JPY 1,737 -14,007 -12,467 -22,538 -19,556 (d)Mali Hesap Milyar JPY 2,250 -13,458 -11,913 -22,065 -19,002 (e)Sermaye Hesabı Milyar JPY -513 -549 -553 -473 -554Yedek aktifler Milyar JPY -17,268 -2,456 -3,720 -4,297 -3,200Net Hata ve Noksanlar Milyar JPY -3,088 -1,796 -3,663 2,042 6,476Kaynak: Cabinet Office

JAPONYA'NIN GSYIH'SI Birim 2005 2006 2007 2008GSYIH (NOMINAL) (Milyar JPY) 501,734.40 507,364.80 515,804.90 507,371.30GSYIH Büyüme (Nominal) % 0.7 1.1 1.7 -1.6GSYIH (NOMINAL) index % 99.8% 100.9% 102.5% 100.9%GSYIH (REEL) (Milyar JPY) 536,762.20 547,709.30 560,816.30 556,710.10GSYIH Büyüme (Reel) % 1.9 2 2.4 -0.7GSYIH (REEL) index % 106.7% 108.9% 111.5% 110.7%Toplam Nüfus (Milyon Kişi) 127.77 127.77 127.77 127.66Kişi Başına GSYİH Nominal) (JPY) 35,647 34,141 34,281 38,447Kişi Başına GSYİH (Reel) (JPY) 41,476 39,598 42,100 59,654

A.B.D Doları/JPY (Ortalama) 110.16 116.31 117.76 103.37A.B.D Doları/JPY (Yıl Sonu) 117.48 118.92 113.12 90.28EURO/JPY (Ortalama) 139.83 156.50 166.66 127.96

Sektörlere Göre GDP Kompozisyonu Tarım Sanayi Servis2008 Yılı % 1.40 26.40 72.10

NÜFUS Birim 2000 2005 2006 2007 2008Toplam Nüfus (Milyon Kişi) (Bin Kişi) 126,926 127,768 127,770 127,771 127,692Yıllık Nüfus Artışı % ...0--14 Yaş Aralığı % 14.6 13.8 13.6 13.5 13.515--64 Yaş Aralığı % 68.1 66.1 65.5 65.0 64.565 Yaş ve üstü % 22,005 25,761 26,604 27,464 28,21665+ Yaş gurubunun 15-64Arası yaş gurubuna oranı % 25.5 30.5 31.8 33.1 34.3Toplam İşgücü 67.7 66.5 66.6 66.7 66.5Çalışan sayısı 64.5 63.6 63.8 64.1 63.9İşsiz Sayısı 3.2 2.9 2.8 2.6 2.7İşsizlik Oranı % 4.7 4.4 4.1 3.9 4.0

Birim 2000 2005 2006 2007 2008Toplam Saat 154.9 152.4 153.5 154.2 152.0Madencilik Saat 172.2 165.5 164.6 165.6 160.8İnşaat Saat 170.3 170.7 174.0 174.4 176.9Üretim Saat 164.7 166.8 167.9 167.6 167.4

Üretim 2005=100 90.3 100.0 102.7 104.9 91.6Madencilik 2005=100 80.1 100.0 103.4 108.7 102.5

ÖDEMELER DENGESİ (Yıllık Takvim)

Milyon Kişi

Üretim Ve Madencilikte İşgücü verimliliği İndeksi

PARİTELER YILLIK ORTALAMA

Kaynak: Ministry of Economy, Trade and IndustryKaynak: Statistics Bureau, Ministry of Internal Affairs and Communications

Kaynak: Statistics Bureau, Ministry of Internal Affairs and Communications

Endüstride Aylık Ortalama Çalışma Saati

EKONOMİK GÖSTERGELER

Kaynak: Japan Productivity Center for Socio-Economic Development

Kaynak: Ministry of Health, Labour and Welfare

3

Tarım ve Ormancılık 1.000 Kişi 340 360 420 450 460Endüstri (Tarımsal Olmayan) 1.000 Kişi 53,220 53,560 54,300 54,780 54,780Balıkçılık 1.000 Kişi 80 70 70 70 80Madencilik 1.000 Kişi 50 30 30 40 30İnşaat 1.000 Kişi 5,390 4,580 4,530 4,490 4,370Üretim 1.000 Kişi … 10,590 10,820 10,910 10,770Elektrik, Gaz ,Su Destek 1.000 Kişi 340 350 360 330 320İnformasyon ve Telekomünikasyon 1.000 Kişi … 1,710 1,760 1,910 2,020Nakliyatçılık 1.000 Kişi … 2,990 3,060 3,060 3,040Toptan ve perakendecilik 1.000 Kişi 9,990 9,750 9,760 9,800 9,770Finans ve Sigortacılık 1.000 Kişi … 1,510 1,490 1,490 1,590Gayrimenkul 1.000 Kişi … 640 680 730 710Yeme, İçme Konaklama 1.000 Kişi … 2,600 2,570 2,660 2,640Tıp, Saglık, Sosyal Yardım 1.000 Kişi … 5,150 5,360 5,470 5,650Eğitim Ve Bilim 1.000 Kişi … 2,590 2,600 2,590 2,630Birleşik Servis 1.000 Kişi … 760 740 710 560Servis 1.000 Kişi … 7,500 7,810 7,790 7,920Hükümet ve idare 1.000 Kişi 2,140 2,290 2,220 2,260 2,230

Satışlar BIRIM 2000 2005 2006 2007 2008Toptan ve Perakendecilik İndeksi 2005=100 103.3 100.0 104.4 107.8 109.1Mağazalar 100 million yen 100,115 87,629 86,440 84,652 80,788Süpermarketler 100 million yen 126,224 125,654 125,010 127,336 128,717Mini Market ve Bakkallar 100 million yen 66,804 73,596 73,990 74,895 79,427

Endüstriyel Üretim İndeksi % - 100.0 104.5 107.4 103.8Ham Çelik Milyon ton 106.4 112.5 116.2 120.2 118.7Plazma Televizyon Milyon Adet 2.4 0.8 1.1 1.3 1.2LCD TV Milyon Adet 1.0 4.3 6.0 7.3 8.4Yarı İletken Aygıtlar Milyar Adet 102.7 76.9 85.8 88.9 ...Dizüstü Bilgisayarlar Milyon Adet ... 5.2 5.4 5.3 4.7Binek Otomobiller Milyon Adet 8.4 9.0 9.8 9.9 9.9

Yurt İçi Araç SatışlarıMotorlu Araç 1000 Adet 4,095 3,928 3,716 3,434 3,212Önceki Yıla Göre Değişim % - -0.9 -5.4 -7.6 -6.5Satış endeksi: 2000=100 100.0% 95.9% 90.7% 83.9% 78.4%

Şirket İflasları Birim 2000 2005 2006 2007 2008Ortaya Çıkma Sayısı Adet 19,071 7,905 9,351 10,959 12,681Toplam Borçları Milyar JPY 23,987 6,116 5,272 5,492 11,911

Elektrik GücüÜretim Miktarı Milyar kWh 941 969 973 1,005 958

Hidro Milyar kWh 89 80 89 77 76Termal Milyar kWh 527 582 578 661 621Nükler Milyar kWh 321 305 303 264 258

Güneş, Rüzgar v.b Milyon kWh 0.9 6.7 5.4 6.5 5.6Tüketim Miktarı Milyar kWh 858 918 927 960 930

Petrol Fiyatı (Gümrük Fiyatları) Yen / kl ... 35,460 46,751 51,245 67,247Ham Petrol İthalatı 1,000 kl 250,578 245,186 243,139 238,822 243,207

İnşa Edilmeye Başlanan Yapılarİnşa Edilen Yüzölçüm 1,000m2 200,259 186,058 188,875 160,991 157,411 Üretim Sektörü İçin 1,000m2 - 15,588 17,632 14,318 14,790Yeni Ünite 1000 ünite 1,230 1,236 1,290 1,061 1,093

Kaynak: Ministry of Economy, Trade and Industry

Ministry of Economy, Trade and Industry

Kaynak: Ministry of Land, Infrastructure, Transport and Tourism

Kaynak: Teikoku Databank Ltd

Kaynak: Japan Automobile Dealers Association

Kaynak: Ministry of Economy, Trade and Industry

Kaynak: Agency of Natural, Resources and Energy

Sektörlere Göre İş Gücü Sayısı

Kaynak: Statistics Bureau, Ministry of Internal Affairs and Communications

4

Birim 2000 2005 2006 2007 2008Sabit Telefon hattı sayısı Milyon 52.3 50.6 48.2 44.8 41.4Toplam Mobil Telefon Abonesi Milyon 60.9 91.8 96.7 102.7 107.5Toplam İnternet Servis Abonesi Milyon ... 21.4 25.7 29.8 30.1Toplam İnternet Kullanıcı sayısı Milyon 47.1 85.3 87.5 88.1 90.9

Yıllar Birim 2000 2005 2006 2007 2008Değer (Milyar Dolar) 361.638 846.897 895.32 973.365 1030.647

Japonya'nın Ulusal Devlet BorcuTotal Milyar JPY 538,386 827,481 834,379 849,240 846,497Yerel Tahviller Milyar JPY 380,655 670,579 674,122 684,328 672,849Finansman Senetleri Milyar JPY 47,639 97,627 100,974 107,753 116,082Borçlanma Milyar JPY 110,093 59,274 59,282 57,159 57,566Kaynak: Bank of Japan

Net Devlet Borcu/GSYIH % 60.4 84.6 84.6 85.9 87.8Toplam Devlet Borcu/GSYIH % 135.4 175.3 171.9 170.6 173

EMISYON Birim 2000 2005 2006 2007 2008Aylık Ortalama Sikulasyondaki kağıt para Milyar Yen 54,839 73,632 74,403 75,439 76,054Money stock average amounts outstanding:M2 Milyar Yen - 701,374 708,432 719,581 734,589

Karşılıklı Çek ve Tahviller 10 Milyar yen 105,234 52,912 47,793 46,326 43,297Karşılıksız Çek ve Tahviller 1000 527 173 155 157 174

(Tokyo Stok) Hisse senedi fiyat indeksi 1968=100 1,545.22 1,270.09 1,625.92 1,663.69 1,187.82Nikkei Stock Dönem Sonu ortalaması Yen 13,786 16,111 17,226 15,308 8,860

Toptan Eşya Fiyatları Endeksler: Birim 2000 2005 2006 2007 2008Toptan Eşya Fiyatları Endeksi 2005=100 102.4 100.0 102.2 104.0 108.8İhracat Fiyatları Endeksi 2005=100 101.7 100.0 103.1 105.4 99.1İthalat Fiyat Endeksi 2005=100 84.7 100.0 113.9 122.4 133.3Indices by demand stage and by use(domestic demand products) 2005=100 99.6 100.0 104.4 107.4 113.4

Genel Tüketici Fiyatları Endeksi 2005=100 102.2 100.0 100.3 100.3 101.7Taze Gıda Hariç-Tüketici Fiyatları Endeksi 2005=100 102.2 100.0 100.1 100.1 101.6Tokyo Merkez-Tüketici Fiyatları Endeksi 2005=100 103.2 100.0 100.1 100.2 101.2Tokyo Merkez-Taze Gıda Hariç-Tüketici Fiyatları Endeksi 2005=100 103.2 100.0 100.0 100.0 101.0

Faiz OranlarıDevlet Bonosuİç Borçlanma

(10 YılVadeli) 1.811 1.528 1.774 1.600 1.555

Garantili Devlet Bonosu (10 Yıl 1.800 1.511 1.741 1.569 1.474Yerel İdare Bonosu (10 Yıl 1.811 1.528 1.774 1.600 1.555Faiz Getirili Banka Senedi (5 Yıl Vadeli) 1.20 0.95 1.45 1.35 1.40Mevduat Faiz Oranı (Postane) Vadesiz Yıllık 0.120 0.005 0.110 0.210 0.050

Mevduat Faiz Oranı (Postane) Vadeli (1-1.5yıl) 0.15 0.03 0.18 0.24 0.18

Mevduat Faiz Oranı 1-2 Yıl Arası(Banka) 0.256 0.036 0.137 0.338 0.351

Temel kredi faizi oranı 0.50 0.10 0.40 0.75 0.30Kısa vadeli banka borç faizi 1.500 1.375 1.625 1.875 1.675Teminatsiz Gecelik Faiz 0.200 0.004 0.275 0.459 0.103

Kaynak: Bank of Japan

Kaynak: Ministry of Internal Affairs and Communications

Kaynak: Ministry of Finance

Kaynak: IMF

Yıl Sonu Değerleriyle Japonya'nın Toplam Altın ve Döviz Rezervleri

Kaynak: Bank of Japan.,Japan Post Bank.

Kaynak: Statistics Bureau, Ministry of Internal Affairs and Communications

Tüketici Fiyatları Endeksi

Kaynak: Tokyo Stock Exchange, Nihon Keizai Shinbun

Kaynak: Bank of Japan

Kaynak: Japanese Bankers Association

5

ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER Ülkenin Kısa Tarihçesi İlkçağ Tarihi Japonya’nın tarihi M.Ö. 8000 dönemine kadar geriye gittiği belirtilmekle birlikte, şu ana kadar bulunabilmiş el yapımı toprak kap örnekleri M.Ö. 2500 dönemine karşılık gelmektedir. Japonya’da pirinç yetiştirme ve madeni alet kullanımı M.Ö. 4. yüzyıl gibi erken bir tarihte başlamıştır. Başkenti şimdiki Nara Eyaleti olan merkezi yönetim sistemi 4. ve 7. yüzyıllar arasında gelişmiştir. Aristokrasi 8. yüzyılda büyük bir güç olarak hüküm süren Çin’in etkisi ile Budist kültürü yayılmıştır. Başkent, aristokrat yönetimin uzun bir süre devam ettiği şimdiki Kyoto şehrine taşınmıştır. Dünyanın en eski romanı olduğu söylenen Genji’nin Hikâyesi bu tarihlerde yazılmıştır. Savaşçı (Samurai) Toplum Japonya'nın etkin yöneticisi olarak kabul ettiren Ieyasu, iktidarını 1603'de şimdiki Tokyo olarak bilinen Edo'da kurmuştur. Japon tarihinin en önemli dönüm noktalarından bir olan bu dönemde, Ieyasu, Japonya”nin geleceğini belirleyen politik ve sosyal kanunlarla, halkın yaşantısının her yönüyle tasarlandığı bir kalıp yaratmıştır. İlk Batılılar Japonya kıyılarına bir önceki yüzyılda Muromaçi döneminde ulaşmıştır. Ülkeye ateşli silahları tanıtan Portekizli tacirler, 1543'te Japonya'nın güneybatısında küçük bir adaya yerleşmişler ve sonraki birkaç yıl içinde, Cizvit misyonerleri, İspanyol gruplar, Hollandalı ve İngiliz tacirler de Japon topraklarına gelmişlerdir. Avrupalılarla temasların Japonya üzerinde çok derin etkileri olmuştur. Bu misyonerler özellikle Japonya'nın güneyinde çok sayıda kişinin inanç değiştirmesine sebep olmuşlardır. Hiristiyanlığın, birlikte getirdiği ateşli silahlar kadar tehlikeli bir potansiyel teşkil edebileceğini fark eden Togukava Şogunluğu, Hrıstiyanlığı ve Nagasaki Limanı'ndaki küçük Dejima adası içinde yaşayan bir avuç Hollandalı tüccar, Nagasaki'de yaşayan Çinliler ve ara sıra Kore Lee Hanedanlığı'ndan gelen resmi elçiler dışında, yabancıların ülkeye girişini yasaklamıştır. Ieyasu'nun tesis ettiği sosyal ve politik yapının koruması amacıyla bir anlamda Japonya'nın kapıları dış dünyaya tamamen kapanmıştır. Ancak, 18. yüzyılın sonlarından itibaren giderek artan baskılar, 19. yüzyılın ortalarında meyvelerini vermiş ve, 1853 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin dört gemilik bir filosu Tokyo Körfezi'ne demir atmıştır. Bir sonraki yıl gerçekleştirilen Amerikan filosunun ikinci ziyaretinde, iki ülke arasında bir dostluk anlaşması imzalanmıştır. Amerika ile başlayan ilişkileri, hemen Rusya, İngiltere ve Hollanda izlemiştir. Bu dönem, Japonya'nın içe kapalı geçirdiği dönemin bittiğini haber veriyordu. Dört yıl sonra dostluk anlaşmalarını ticaret anlaşmaları takip etmiş ve kervana Fransa da katılmıştır.

6

İkili anlaşmalar feodal dönemin de sonunu getirmiş ve Japonya kargaşaya sürüklenmiştir. 10 yıl kadar süren kargaşanın ardından Tokugava Şogunluğu tarihe karışırken, 1868 tarihi itibariyle Meiji Restorasyonu dönemi başlamış ve hakimiyet İmparatora geçmiştir. Modern Dönem Meiji dönemi (1868-1912) Japonya'nın modern tarihinin de başlangıçı olarak kabul edilir. Bu 20-30 yıllık bir dönemde Japonya, batının yüzyıllar içinde oluşturduğu üretim altyapısını, politik kurumları, kısacası modern bir toplumun tüm unsurlarını olduğu gibi transfer etmiştir. Başkent, Kyoto'dan bir önceki başkent olan Edo'ya taşınmış ve adı Tokyo olarak değiştirilmiştir. Tokyo, "Doğu’nun Başkenti" anlamındadır. Bu dönemde ülke her bakımdan gelişmeye ve genişlemeye başlamıştır. 1894-1895 yıllarında Çin ile yapılan savaşta Tayvan; 1904-1905 yıllarında Rusya ile yapılan savaş sonunda da Güney Sahalin işgal edilmiştir. 1910'da Kore ilhak edilmiştir. İki yıl sonra İmaparator Meiji’nin ölümüyle ülke büyümesini sürdürmekle birlikte ekonomik durgunluklar, siyasi çalkantılar ülkeyi kaosa sürüklemiştir. Egemen güçler arasındaki çekişmeler, ülkeyi İkinci Dünya Savaşı'nın tam ortasına taşımış ve 1945 Ağustos'unda İmaparator'un emriyle halk silahlarını bırakarak teslim olmuştur. Ülke altı yıl kadar müttefiklerin kontrolünde kalmıştır. Bu dönemde ülkenin ekonomik ve toplumsal yapısını değiştirecek, reform nitelikli bir dizi yapılanmaya gidilmiştir. Tarım alanları yeniden paylaştırılarak Zaibatsu denilen aile şirketleri dağıtılmıştır. İşçilere ve kadınlara çeşitli haklar tanıyan liberal bir anayasa 1947'de ilan edilmiştir. 1951 San Francisco Barış Antlaşması ile Japonya yeniden dış ilişkiler kurma hakkını kazanmıştır. Bu tarihten itibaren yaklaşık 15 yılda ülke yeniden uluslararası rekabet gücüne ulaşmış olup, 1964 Tokyo Olimpiyatları, ülkenin uluslararası arenaya kabul edilişinin ve ülkenin yeniden ayağa kalkmasının tescili niteliğindedir. Bundan sonraki dönemin en önemli olayları ise 1972'de Okinava'nın Amerikan yönetiminden tekrar Japonya'ya geçmesi ve Çin ile bir uzlaşmaya varılmasıdır. Bu tarihten sonra Japonya özellikle uluslararası ekonomik ve mali piyasa ve kuruluşların baş aktörlerinden biri haline gelmiştir. Siyasi ve İdari Durum Ağustos 1945’de II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından, Japonya, demokratik bir ulus olma yolunda adımlar atmaya başlamıştır. 1947’de yürürlüğe girmiş olan Japonya Anayasası, üç ilkeye dayalıdır: Halkın egemenliği, temel insan haklarına saygı ve savaşın ve uluslararası anlaşmazlıkların çözümünde kuvvet kullanılmasının reddi. Anayasa, aynı zamanda, yasama, yürütme ve yargının bağımsızlığını da öngörmektedir. Anayasa'nın başında şu ibare vardır: "Biz, Japon halkı, her zaman için baskı ve taassubun, zulüm ve köleliğin dünyadan uzak tutulması ve barışın korunması için mücadele ederek, uluslararası toplumda şerefli bir yere sahip olmak isteğindeyiz." Anayasa'ya göre,

İmparator, halkın birliğinin ve devletin sembolüdür. Hükümran güç halkın elindedir. Japonya savaşı mutlak olarak reddeder.

7

Temel insan hakları, ebediyen ve dokunulamaz şekilde garanti altına alınmıştır. Üyeleri halk tarafından seçilen Senato ve Temsilciler Meclisi Parlamentoyu

oluşturur. Senato'nun Temsilciler Meclisi'ne üstünlüğü vardır. Yürütme yetkisi, Parlamento'ya karşı sorumlu olan Kabine'nindir. Anayasa'da kararlaştırılan durumlar dışında İmparator'un yürütmeyle ilgili yetkisi

yoktur. Japonya, Başkent Tokyo dahil olmak üzere 47 eyalete ayrılmıştır. Eyaletler, şehirler, kasabalar ve köyler yerel yönetimlerin idaresindedir. Eyalet valileri ile şehir, kasaba ve köy belediye başkanları, yerel meclis üyeleri, ilgili bölgeye kayıtlı seçmenler tarafından seçilir. Yürütme Yürütme yetkisi, başbakan ve en çok 20 devlet bakanından oluşan ve tamamen Parlamento'ya karşı sorumlu olan kabineye verilmiştir. Parlamento üyesi olmak zorunda olan ve parlamento tarafından belirlenen Başbakan, sivil ve büyük çoğunluğu Parlamento üyeleri arasından olmak üzere devlet bakanlarını atamak ve görevden almak yetkisine sahiptir. Japonya’da merkezi idareye ve yerel yönetimlere bağlı olarak kamu hizmetinde çalışanların toplam sayısı 5,631,000 kişiye ulaşmaktadır. Başka bir ifade ile, her 1000 kişiye 44 kamu çalışanı düşmektedir (2007 yılı itibariyle). Yargı Yasama ve yürütme yetkilerinden tamamen bağımsız olan hukuk sistemi, 1 adet Anayasa Mahkemesine karşılık gelen “Supreme Court”, 8 adet Yüksek Mahkeme “High Courts”, 50 bölgeye dağılmış olan Bölge Mahkemeleri “District Courts”, Aile Mahkemeleri “Family Courts” ve Suçüstü Mahkemeleri olarak tanımlanabilecek “Summary Courts”’tan oluşmaktadır. Summary Courts, ilke olarak 900.000 Japon Yen’ini geçmeyen uzlaşmazlıklar ve hafif cezaları gerektiren davalarla ilgilidir. Tek hakim ile karar verilen bu mahkemeler ülke çapında 483 adet bulunmaktadır. Aile Mahkemeleri, aile arasında çıkan uzlaşmazlıklar ve çocuk suçlarıyla ilgilidir. Tek hakim ile karar verilen bu mahkemeler bölge mahkemelerinin bulunduğu yerlerde kurulmuştur. Bölge Mahkemeleri özel hukuk, ceza ve kamu davalarının görüldüğü en yaygın hukuki altyapı olarak kabul edilebilir. Yüksek Mahkemeler, yukarıda sayılan mahkemeler tarafından verilen kararlara itirazların yapıldığı temyiz mahkemeleridir. Kararlar üç hakim tarafından alınır.

8

Yüksek Mahkemelerin kararlarına itiraz ise “Supreme Court’a yapılmaktadır. En üst temyiz mahkemesidir. Bir başkan ve 14 üyeden oluşmaktadır. Davalar genel olarak 5 kişilik mahkemelerde sonuçlandırılmakla birlikte, anayasal sorunlar genel kurulda ele alınmaktadır. Japonya’da ayrıca güçlü bir “kamu savcılığı” kurumu bulunmaktadır. Suçların araştırılması, cezai hükümlerin uygulanmasının kontrol edilmesi gibi hususların yanısıra, idari süreçlerde kamu çıkarının korunması amacıyla taraf olunması gibi sorumlulukları vardır. Ulusal Güvenlik İkinci Dünya Savaşı Japonya'nın Hiroşima ve Nagazaki şehirlerine atılan atom bombalarıyla sona ermiştir. Japonya, nükleer silahın etkilerini bire bir yaşayan tek ülkedir. Bu durum, ülkenin ulusal güvenlik politikasını biçimlendiren en önemli unsurdur. Anayasa'ya da damgasını vuran bu tarihi olgu doğrultusunda, Japonya komşularına hiçbir zaman tehdit unsuru olamayacak, ancak etkin bir savunmayı da sağlayacak bir askeri güç oluşturma politikası gütmektedir. Öte yandan, nükleer silaha sahip olmamak, bunları üretmemek ve bunların ülkeye girişine izin vermemek biçiminde özetlenen üç nükleer ilke, Japon ulusal güvenlik politikasının temel taşlarını oluşturur. Ülkenin mevcut güvenlik politikasının üç temel direği ise şunlardır: Japonya-ABD Karşılıklı İşbirliği ve Güvenlik Antlaşması'na dayalı yakın bir ittifakı sürdürmek, sürdürülebilir bir savunma yeteneğini amaçlayan Savunma Güçleri'nin modernizasyonu ve daha barışçı, istikrarlı bir uluslararası ortamının yaratılması için aktif bir diplomasi izlemek. 18 yaş sonrası gönüllü askerlik hizmeti vardır. Bu hizmeti vermek isteyen japon vatandaşlar sınava tabii tutulmakta ve sınavda başarılı olanlar gönüllü askerlik yapabilmektedir. Hizmetin içeriğine bakıldığında, genel eğitim çerçevesinde 3 sene içerisinde 50 gün, teknik eğitim kapsamında ise 2 yıl içerisinde 10 gün eğitim almaktadır. Askeri harcamaların Nominal GDP’ye oranı %0.94’dir (2008). Coğrafi Bilgiler Japonya dört büyük ada (Hokkaido, Honshu, Shikoku, Kyushu) ve pek çok küçük adadan oluşur. Kyushu'nun güneybatısında Ryukyu adaları bulunur. Ryukyu 19. yüzyılda Okinawa eyaleti olarak Japonya'ya katılmıştır. Japon adalarının en büyüğü olan Honshu beş coğrafi bölgeye ayırılır. Dolayısıyla Japonya dokuz bölgeden oluşmaktadır: Hokkaido, Tohoku, Kanto, Chubu, Kinki, Chugoku, Shikoku, Kyushu ve Okinawa. Bölgeler ise toplam kırk yedi eyalete bölünmüştür. En büyük kentleri Tokyo, Yokohama, Osaka, Nagoya, Sapporo, Kobe, Kyoto, Fukuoka, Kawasaki, Hiroşhima, Saitama ve Sendai'dir. Doğal Kaynaklar Japonya’nın topraklarının % 70’i tabiî bitki örtüsü ile ormanlardan oluşmaktadır. Meşe, kâfuru ve bambu ağaçlarından meydana gelen subtropikal ormanlar, güneyde yer alır. Bu kesimin kuzeyinde ise, geniş yapraklı ağaçlardan müteşekkil ormanlar vardır. Bu ormanlarda; huş, kayın, meşe, kavak ve akağaç vardır.

9

Japonya’da en popüler ağaç türü, Hokkaido hâriç hemen hemen ülkenin her yerinde yetişen ve “sugi” veya Japon sediri denilen ağaçtır. “Hinoki” denen Japon selvisi ile “Akamutsu” denilen Japon kızılçamı Sugi’den sonra en çok yetişen ağaçların başında gelmektedir. Japonya maden kaynakları bakımından çok fakir olup, sanayii beslemek için gerekli hammaddeler açısından dışa bağımlıdır. Japonya’da az miktarda kömür, kurşun, çinko, arsenik, bizmut, pirit, kükürt, kireç taşı, barit, silis taşı, feldspat, dolamit ve alçı taşı yatakları vardır. Nüfus Toplam nüfus 2008 yılı itibariyle 127,692,000 kişi olup, dünyanın en kalabalık 10. ülkesidir. Ancak nüfus artış hızı 2004 yılından itibaren negatif seyretmeye başlamıştır. Bu eğilimin sürmesi halinde 2100 yılında nüfusun 64 milyon seviyelerine kadar gerilemesi ihtimali bulunmaktadır. Eski dönemlerde adalardaki yerli halk ile kıtada yaşayan halkların karışması sonucu bugünkü Japon halkı oluşmuştur. Ülkede nüfus yoğunluğu yüksektir. Kilometrekareye 338 kişi düşmektedir. Arazi genelde dağlık ve iskan edilemez niteliktedir ve ülkenin ancak yüzde 10'unda yaşanabilmektedir. Halkın % 66’sı şehir merkezlerinde yaşar. En büyük kent olan Tokyo'nun genel nüfusu ise 13 milyon dolayındadır. Tokyo’nun 23 merkez mahallesinin Nüfusu 9 milyona yaklaşmaktadır. Nüfusu hızla artan şehirler, Aichi ve Yokohama şehirleridir. Nüfusun yaklaşık % 55’i ilk 10 büyük şehirde yerleşiktir. 2007 yılı itibariyle nüfusun en yoğun olduğu şehirler aşağıda sıralanmıştır. Son 6 Yılda nufusu hızla artan şehirlerin başında Saitama ve Kanagawa gelmektedir. Bu şehirler Tokyo’ya oldukça yakın mesafede bulunmakta olup çalışma

merkezleri Tokyo olan nüfusun oluşturduğu şehirler olarak bilinmektedir.

Sıra Bölge Nüfus (1000

kişi) Oran %

1 Tokyo 12,758 10.0 2 Kanagawa 8,880 6.9 3 Osaka 8,812 6.9 4 Aichi 7,360 5.8 5 Saitama 7,090 5.5 6 Chiba 6,098 4.8 7 Hyogo 5,589 4.4 8 Hokkaido 5,570 4.4 9 Fukuoka 5,056 4.0 10 Shizuoka 3,801 3.0 İlk 10 71,014 55.6 Diğer 56,757 44.4

10

Japonya'nın Nüfus Dağılımı

4.2 4.5 4.7 4.85.6

6.0

7.07.5

6.66.1 6. 3

5.4

4.5

3.22.7

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

9.0

0--4

5--9

10--1

4

15--1

9

20--2

4

25--2

9

30--3

4

35--3

9

40--4

4

45--4

9

50--5

4

65--6

9

70--7

4

75--7

9

80--8

4

85+

Yaş Gurupları

Ora

n %

1

7.77.0

6.

55--5

9

60--6

4

Japonya’da 1946-49 yılları arasında “1. baby boom” denilen nüfus artış oranının % 5’e varan bir dönem yaşanmıştır. Tablodan da gorüldüğü üzere 55 ila 64 yaşları arasındaki grupta yığılma olduğu dikkati çekmektedir.

1.BABY BOOM 2. BABY BOOMYIL 1945 1946 1947 1948 1949 1972 NÜFUS ARTIŞ ORANI -2.29 4.99 3.1 2.43 2.21 2.33

Japonya’da anılan dönemdeki yüksek doğum oranları nedeniyle, 2005 ila 2018 yılları arasında büyük oranlarda çalışanın ardaşık yıllarda sürekli emekli olması beklenmektedir.

11

2000 yılına kadar binde 10’lar seviyesininin üzerindeki doğum oranları gittikçe artan oranlarda düşme eğilimine geçmiş olup bugünlerde binde 8’lere kadar düşmüştür. Japonya’daki hızlı yaşlanma ve çocuk doğum oranının tarihinin en düşük sevilerinde olduğu gerçeği, japon yayın kuruluşları başta olmak üzere her platformda dile getirilmektedir. Düşük doğum oranının sonucu olarak Japonyanın geleceğine dair karanlık tablolar çizilmektedir. Japonya’da nüfus artış oranının negatif seyretmeye başlamış olması, ortalama yaşam oranının yüksek, doğum oranının düşük olduğu dikkate alındığında, ortaya hızla yaşlanmakta olan Japonya gerçeği çıkmaktadır. Japonyada ortalama yaşam süresinin yüksek olması, nüfusun yaşlanması sürecini desteklemektedir. Bu durumun devam etmesi halinde, 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfusa oranı itibariyle aşağıdaki tablonun ortaya çıkması beklenmektedir. 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfusa oranı

1965 1980 1995 2000 2005 2025 2050

Japonya 6.3 9.1 14.5 17.4 19.9 28.7 35.7

Almanya 12.5 15.6 15.5 16.4 18.8 23.9 28.4

Fransa 12.1 14 15.6 16.3 16.6 22.6 27.1

İngiltere 12 15.1 15.9 15.9 16 19.8 23.2

ABD 9.5 11.2 12.4 12.3 12.3 17.7 20.6

1.BABY BOOM

1.BABY BOOM 2.BABY BOOM

2.BABY BOOM

2.BABY BOOM

ErkekErkekBayan Bayan

12

65+ yaş gurubu Demografisi

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1965 1980 1995 2000 2005 2025 2050

Yıllar

Ora

n %

JaponyaAlmanyaFransaİngiltereABD

Oluşturulan simülasyonda da görüldüğü üzere, Japonya’nın hızlı yaşlanma probleminin Artan oranlarda devam etmesi beklenmektedir. İşgücü Yaklaşık 127.69 milyon olan toplam nüfusun 82.3 milyonu iktisadi olarak aktif nüfus (15-65 yaş) grubuna girmektedir. Nüfusun geri kalan 45.4 milyonunun yaklaşık %38’i çocuk veya öğrenci, %62’si 65 yaş üstü vatandaşlardan oluşmaktadır. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere toplam çalışmayan oranında % 6.1’lik düşüş görülmektedir. Bu yıllardaki toplu emekliliğin etkisiyle kısa vadede işçilik maliyetlerinde yükselme beklenmektedir.

Japonya'da İşgücü Çalışan Sayısı

YIL 15+ Yaş

Gurubu İşgücü Toplam Erkek Bayan Çalışmayan

Sayısı

İşgücü grubu

dışı

İşsizlik Oranı %

Birim 1.000 Kişi Yüzde 2000 108,360 67,660 64,460 38,170 26,290 3,200 40,570 4.72005 110,070 66,500 63,560 37,230 26,330 2,940 43,460 4.42006 110,200 66,570 63,820 37,300 26,520 2,750 43,550 4.12007 110,430 66,690 64,120 37,530 26,590 2,570 43,670 3.92008 110,500 66,500 63,850 37,290 26,560 2,650 43,950 4.0Yıllık Değişim % 2007/2008 0.1 -0.3 -0.4 -0.6 -0.1 3.1 0.6 2.6

13

2008 yılı sonu itibarıyle Çalışma yaşındaki vatandaşların %96’sı çalışmaktadır ki bu oran dünyadaki en yüksek oranlardan biridir. Japonya’nın bu konudaki üstün performansının temel nedeni olarak kadınların işgücü piyasasına aktif katılımı gösterilmektedir.

İŞSİZLİK ORANLARI % YIL 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Japonya 5.4 5.3 4.7 4.4 4.1 3.9 4.0A.B.D 5.8 6.0 5.5 5.1 4.6 4.6 5.8Kanada 7.7 7.6 7.2 6.8 6.3 6.0 6.1G.Kore 3.3 3.6 3.7 3.7 3.5 3.2 3.2

Avusturya 6.4 5.9 5.4 5.0 4.8 4.4 4.2E.U 27 8.8 9.0 9.0 8.9 8.2 7.2 7.1

Almanya 9.8 9.3 9.8 10.6 9.9 8.4 7.3Fransa ... 8.5 8.9 8.9 8.8 8.0 ...İtalya 8.6 8.4 8.0 7.7 6.8 6.1 6.7İngiltere 5.2 5.1 4.8 4.9 5.4 5.3 5.7Rusya 8.1 8.6 8.3 7.7 7.1 6.2 6.2

Son 17 yılda aylık çalışma saati 171 saatten 152 saate düşmüştür. Bu düşüşün ana nedeni olarak Japon Şirketlerinin son 20 yıldır yatırımlarını yurtdışına taşıma hareketleri olduğu düşünülmektedir. Bunun paralelinde Japonya’daki işgücü maliyetlerinin artışı da bu oluşumu tetikleyen başka unsurdur. Ayrıca 2. Dünya Savaşı sonrasında hızlı büyümenin getirdiği aşırı istihdam talebi ile birlikte işe ayrılan zamanın artması sonucunda aile ve sosyal problemlerin nüksetmesi dolayısıyla Japon toplumunun aşırı yoğun işlerden uzaklaşması olarak tahmin edilmektedir.

14

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

1

EKONOMİ

Japonya 4,84 trilyon ABD Doları civarındaki nominal milli gelir hesabına göre, ABD'den sonra dünyanın ikinci büyük, satın alma gücü paritesine göre ise, ABD ve Çin’in ardından dünyanın üçüncü büyük ekonomisidir. Japonya ayrıca dünyanın en büyük dördüncü ihracatçı ve beşinci ithalatçı ülkesi konumundadır.

Japonya, 1868 Meiji reformları döneminden itibaren piyasa ekonomisi kavramını benimsemiş ve ekonomik yapısını İngiltere ve ABD’nin özel sermayeye dayalı serbest girişim modeline göre yapılandırmıştır. Ancak Japon ekonomik modelinin kendine özgü birçok özelliği bulunmaktadır. II. Dünya savaşı öncesi dikey olarak tekelleşmiş aile şirketlerine (zaibatsu) dayalı olan Japon ekonomisi, savaş sonrası işgal kuvvetleri komutanı General MacArthur tarafından uygulanan, tekellerin dağıtılması politikası sonrası yine kendine özgü yapılanma içine girerek bu kez Keiretsu adı verilen ve büyük bankalar etrafında oldukça karmaşık bir yapıda örgütlenen çok sayıda şirketten oluşan bir yapıya sahip olmuştur. 1990 yılında başlayan durgunluk öncesinde altı büyük Keiretsu bulunmaktaydı. Bunlar sırasıyla; Mitsubishi ( Mitsubishi Bank), Mitsui ( Mitsui Bank), Sumitomo ( Sumitomo Bank), Fuyo (Fuji Bank), Dai-Ichi Kangyo ( Dai-Ichi Kangyo Bank) ve Sanwa (Sanwa Bank) şirketlerinden oluşmaktaydı. Ekonomik durgunluk sonrası başlatılan yeniden yapılanma ve reformlar döneminde Japon hükümeti tarafından birleşmeye zorlanılan birçok banka nedeniyle bugün bu şirketlerin ilişkileri ve ortaklık yapılari daha da karmaşık bir hal almıştır.

BÜYÜME

II. Dünya Savaşında yaşadığı büyük yıkıma rağmen Japonya, kısa süre içinde hızla gelişerek, birçok ülke için örnek bir kalkınma modeli oluşturmuştur. Özellikle 1960 – 1980 döneminde çok hızlı büyüyen Japon ekonomisi, 1980’ li yıllarda yaşadığı "balon" (bubble economy) büyüme dönemi sonucu 1990'ların başlarından itibaren bir durgunluk sürecine girmiştir.

Japonya ekonomisi, 1990'ların sonları ve 2000'li yılların başlarında da deflasyon, bankacılık ve finansal piyasalar krizi, nüfus, istihdam ve sosyal güvenlik sorunları, yüksek oranda kamu borçları gibi sorunlarla boğuşmaya devam etmiştir. Ancak, 2002 yılı başından itibaren dünyada yaşanan hızlı büyüme ve Uzakdoğu'nun dünya ekonomisinde dinamizm ve ağırlığının giderek artmasına paralel olarak bir gelişme ve iyileşme dönemi yaşanmıştır. 2006 yılının sonlarına doğru ekonomik büyümedeki istikrarlı seyir, bu büyümenin gerek ihracatla, gerekse de iç piyasadaki talep artışı ve sabit sermaye yatırımlarındaki büyüme ile desteklenmesi, böylece ekonomik büyümenin piyasaları canlandırması, Japon ekonomisini son 20 yıldaki en iyimser havaya sokmuştur.

Bu dönemde ekonomi üzerindeki deflasyonist baskının kalktığına dair işaretler ve Japon Merkez Bankası'nın sıfır faiz ve gevşek para politikalarını terketmesi de ekonomideki olumlu sinyalleri güçlendirmiştir. Resmen Şubat 2002 tarihinde başladığı ve Ekim 2007 tarihinde sona erdiği kabul edilen bu genişleme döneminde Japon ekonomisi yıllık ortalama olarak % 2 büyümüştür. Ancak 2007 yılı sonlarında ABD

15

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

2

ekonomisinde başlayan ve hızla tüm dünyaya yayılan mali krizin, Japonya’da 2008 yılının sonuna doğru reel sektör uzerindeki etkisi artmaya başlamıştır. Son yıllarda ,gayri safi milli hasıla içerisindeki payı artan uluslararası ticaretin açık vermeye başlaması, Japonya’yı yeniden ve daha büyük bir durgunluk sürecine girmeye süreklemiştir. Böylece 12 yıllık durgunluk döneminin ardından yaşanan 5 yıllık toparlanma dönemi ve bunun yarattığı iyimser hava bu kez küresel durgunluğun etkisi ile yerini büyük bir karamsarlığa bırakmıştır. Nitekim Aralık 2008 de yayınladığı aylık ekonomik değerlendirme raporunda ekonomiyi önce “kötüleşiyor” olarak değerlendiren hükümet, hemen bir ay sonra yayınladığı raporda değerlendirmesini “hızla kötüleşiyor” olarak revize etmiştir. Bu durum bir yandan ekonomik gelişmelerin ne kadar hızlı yaşandığını gösterirken bir yandan da Japon şirketlerinin krize ne kadar hazırlıksız yakalandığını göstermektedir. 2008’in son çeyreğinde % 12.7 ile rekor düzeyde küçüldüğü anlaşılan Japon Gayri Safi Milli Hasılası 2008 yılında % 1.7 oranında küçülmüştür. Özellikle son çeyrekte şirketlerin envanterlerinde biriken mal stokları krizin hızla geliştiğini ve üretimin aynı hızda kısilamadığını göstermektedir. Biriken stoklar nedeniyle tüketime yönelik sanayi şirketlerinin 2009 ilk çeyreğinde üretimlerini önemli oranda kısmaları beklendiğinden Japon ekonomisi için 2009 yılı büyüme tahminleri de aşağı yönde revize edilmiştir. 2009 yılı için yapılan tahminlerde Japon ekonomisinin % 2 ila % 5.8 arasında küçülmesi beklenmektedir.

Böylece bir yandan mali sektörde yaşanan sıkıntılar, bir yandan iç ve dış talepteki hızlı düşüş nedeniyle reel sektörde yaşanan hızlı daralma nedeniyle Japonya ekonomisi yeni bir resesyon sürecine girmiş bulunmaktadır. Son aylarda yayınlanan veriler, Japon ekonomisinin II. Dünya Savaşından bu yana en kötü dönemini yaşadığını göstermektedir.

NÜFUS, İSTİHDAM ve GELİR

Japonya'nın demografik yapısı, ülke ekonomisinin geleceği ile ilgili bir başka karamsarlığa yol açmaktadır. Nüfus artış oranının % 0,11 ile doğum oranının da 1,19 ile rekor derecede düşük seviyelere inmesi, nüfusun giderek yaşlanması ve dolayısıyla aktif işgücünün giderek azalması ekonomi için bir tehdit oluşturmaktadır. 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfusa oranı halen %18,5 seviyesinde iken, bu oranın 2025 yılında % 28,7 rakamına ulaşması, 2050 yılında da toplam nüfusun bugünkü 127 milyon seviyesinden 90 milyon civarına inmesi beklenmektedir.

Japonya’nın hızlı kalkınma döneminde % 2’ler civarında seyreden işsizlik oranı 1990 yılından itibaren tırmanışa geçmiş ve 2003 yılında %5,8'lik değerlerle en yüksek seviyelerine ulaşmıştır. 2002 yılında başlayan canlanma dönemi sonucu, 2007 yılında %3,9 ile son 10 yılın en düşük seviyesine inen işsizlik oranı 2008 yili sonlarina dogru küresel krizin etkisiyle yeniden tırmanışa geçmiştir. Japonya'da yaşanan ekonomik durgunlukla beraber şirketlerin küçülme çabaları, üretim faaliyetlerini işgücü maliyetleri daha düşük olan Asya ülkelerine kaydırma gibi unsurlar işsizlik oranını arttırmış, ancak hizmet sektöründe yeni iş sahalarının açılması ve yaşlanan nüfustan dolayı işgücünün azalması, işsizlik oranının diğer gelişmiş ülkelere göre daha makul seviyede kalmasını sağlamıştır.

16

İstatistikler, yaklaşık 67 milyon çalışan nüfusun bulunduğu Japonya'da işsiz sayısı ile birlikte, çalışan insan sayısının da azaldığını ve emekli nüfusun arttığını göstermektedir. İşgücü piyasasında yaşanan "2007 etkisi", 2. dünya savaşı sonrasındaki yüksek doğum oranları ile dünyaya gelen 1947-1949 kuşağının (baby boom) 2007'den itibaren emekliye ayrılması nedeniyle, 2005-2014 arasında toplam nüfus 1,36 milyon azalırken, işgücünün ise 8,8 milyon düşeceği öngörülmektedir.

Ayrıca, Japonya'nın iş gelenekleri içinde yer alan ve Japon toplumu için çok önemli bir güvence sayılan hayat boyu istihdam "life time employment" sistemi son yıllarda geçerliliğini yitirmiştir. Daha fazla işyerinin, özellikle lojistik hizmetleri geçici (part time - HAKEN) işgücü ile karşılama yoluna gitmesinin ve geçmişteki iş garantisinin ortadan kalkmasının, Japonya'nın geleneksel istihdam yapısını değiştirmesi beklenmektedir. Nitekim, iş imkanları artmakla ve işsizlik oranları düşmekle beraber, yeni iş imkanlarının çoğunun kontrat bazlı veya part time işler olduğu ifade edilmektedir.

Halen dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Japonya, kişi başı gelir sıralamasında Dünya Bankasının 2007 yılı raporuna göre 26. sırada yer almaktadır. Bu rakam bir yıl önceye göre yaklaşık 1.000 dolarlık bir azalmaya denk gelmektedir. 1994 yılındaki kişi başı gelir ile kıyaslandığında ise 10.000 dolarlık bir azalma yaşandığı gözlenmektedir. Kişi başı gelirde yaşanan bu büyük düşüş resesyon döneminin Japon halkına maliyetinin ne denli yüksek olduğunun göstergesidir. OECD raporuna göre Japonya mukayeseli fakirlik “relative powerty” göstergesine göre % 15 ile ABD’den sonra OECD ülkeleri arasında 2. ülke konumundadır. Japonya’da hane halkının %60’ı ortalama gelirin altında, %20’si ise yıllık 20.000 doların altında bir gelir ile yaşamını sürdürmektedir. Gelir dağılımı eşitliği açısından bakıldığında da durum pek iç açıcı değildir. 1993 yılında 0.249 olan “gini” katsayısı Çalışma Bakanlığının son verilerine göre 0.526 ile en düşük değerine ulaşmıştır. Bu veriler Japon ekonomisinin son 20 yılda sadece fakirleşmediğini, aynı zamanda gelir dağılımının da hızla bozulduğunu göstermektedir.

SOSYAL GÜVENLİK

Nüfus ve istihdam ile bağlantılı şekilde, sosyal güvenlikte yaşanan problemler de T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ

TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ 3

17

ekonomiyi çok yakından ilgilendirmektedir. Çalışanların ve dolayısıyla prim ödeyenlerin sayısının azalması,hem emeklilerin sayısının artması, hem de nüfusun yaşlanmasından dolayı kişi başına sağlık giderlerinin artması, sosyal güvenlik sisteminde çok köklü bir reformu gerektirmektedir.

Ancak, böyle bir reformun bir çok sosyal ve ekonomik boyutunun olması, toplumun değişik kesimlerinden farklı tepkiler görmesi, toplumun üzerinde konsensus sağlayacağı bir planın uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Özellikle ne kadar süreceği belli olmayan ekonomideki durgunluk, çalışanlar üzerine yeni yükümlülükler getirecek bir reformun gündeme alınmasını engellemektedir.

Nitekim, vergi, sosyal güvenlik primi ve borç ödemelerinin milli gelire oranı %45 seviyesine yükselmiş olup, hükümet bu oranı %50'nin altında tutabilmek için büyük çaba harcamaktadır. Hükümet, artan sosyal güvenlik harcamalarının ne oranda vergi gelirleri ve prim ödemeleri arasında paylaştırılacağı konusunda teknik çalışmaları sürdürmekteyse de, özellikle çalışan genç nüfus arasında , giderek yaşlanan ve çalışmayan nüfusun emekliliğini finanse etmek konusunda, rahatsızlıkları artmaktadır. İşverenler de artması beklenen prim ödemelerinin, özellikle diğer Asya ülkeleri ile olan rekabette kendilerini zor duruma düşürmesinden endişe etmektedir.

2000 2025 2050

Hükümet, sosyal güvenlik giderlerinin en az %50'sinin çalışan kesim tarafından karşılanmasına yönelik bir hedef belirlemiş olsa da, nüfus artış hızının tahminlerin çok altında gerçekleşmesi bu hedefin tutmayacağını göstermektedir. Hükümet, çalışanların primlerinden ziyade, emekli kesimin varlıklarını (gayrimenkul, birikim, vs.) ekonomiye üretken olarak kazandıracak önlemler üzerinde çalışmaktadır. Nitekim ekonomiyi canlandırmak amacıyla Aralık 2008 de açıklanan II. Önlem Paketi kapsamında yaşlıların gayrimenkul alımına vergi indirimi getirilmiştir.

Sosyal güvenlik sisteminin giderek zayıflaması sonucu halkın güvensizliğinden dolayı, sosyal güvenlik primlerini ödemeyenlerin sayısı da son yıllarda artmıştır. Prim ödemelerini aksatanlar arasında birçok politikacının da bulunduğunun anlaşılması, büyük siyasi skandallara sebep olmuş, aralarında ana muhalefet partisi (Japonya Demokratik Partisi) Genel Başkanı ve iktidarın büyük ortaği Liberal Demokratik Parti Genel Sekreterinin de bulunduğu bir çok politikacı bu yüzden istifa etmek zorunda kalmıştır.

Hükümetin geçtiğimiz iki yılda yaptığı bazı düzenlemeler ile vergi ve prim

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

4

18

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

5

ödemelerinde bir takım artışlara gidilmiştir. Bu düzenlemeler sonucu, önümüzdeki yıllarda Japonya'da hane halkının ödeyeceği sosyal güvenlik primlerinde bir miktar artış beklenmektedir. Buna rağmen sosyal güvenlik harcamaları için bütçeden ayrılan pay her yıl artmaktadır. Nitekim, 1985 yılında sosyal güvenlik harcamaları için bütçeden ayrılan pay % 18 iken bu rakam 2009 yılında % 28’ e yükselmiştir. Hükümetin yaptığı tahminlere göre, 2025 yılında sosyal güvenlik sistemini finanse etmek için 143 trilyon Yen'lik bir kaynak gerekeceğini göstermekte olup, bu tahmin 2009 yılında ayrılan ödeneğin %67 üzerindedir.

KAMU MALİYESİ

Japonya’da bütçe yılı, her yıl 1 Nisanda başlamakta ve ertesi yılın 31 Martında sona ermektedir. Japonya’nın yıllık bütçesi ilgili bakanlıklar ve parlamentoda üyesi bulunan partiler arasındaki uzun müzakereler sonucunda hazırlanmakta ve her yıl Ocak ayının sonunda Alt Meclise sunulmaktadır. Bir çok ülkedeki uygulamanın aksine, bu işlem bütçe sürecinin tamamlanması anlamına gelmektedir. Bütçe üzerindeki tek yetki hükümete ait olup meclis görüşmelerinde yapılan değişiklik önerilerine uyup uymamak Başbakanın yetkisindedir. Şubat ayı sonunda Üst Meclise (Senato) sunulan bütçe onaylanmış sayılmakta ve Maliye Bakanlığı Üst Meclisin kararını beklemeden bütçe uygulama çalışmalarına başlayabilmektedir.

1990’lı yıllarda yaşanan durgunluk döneminde bütçe disiplininden uzaklaşan Japonya’da 2002 yılına gelindiğinde faiz dışı açık oranı % 5,7 ye ulaşmıştır,. Bu tarihten sonra uygulanan bütçe tedbirleri ve reformlar sonrası bu oran 2007 yılına gelindiğinde % 1,3 lere kadar gerilemiştir. Ancak 2008 yılında Japonya’nın tekrar durgunluğa girmesi ile bütçe disiplini rafa kaldırılmıştır. 2008 yılında uygulanan teşvik tedbirleri ile % 3,4 e ulaşan faiz dışı açık oranının 2009 yılında daha da artarak % 4,2 ye yükselmesi beklenmektedir. Bu gelişmeler üzerine hükümet 2011 yılında ulaşmayı amaçladığı faiz dışı fazla hedefini revize ederek 2020 yılına kadar ertelemeyi planlamaktadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde Japonya gelişmiş ekonomiler arasında mali yapısı en kötü ülke konumundadır.

Japonya'nın 2009 yılı bütçesi, toplam 88.5 trilyon Yen olarak kabul edilmiştir.

Birim: Milyar JPY

19

2008(MY) 2009(MY)

2009 MALİ YILI BÜTÇE RAKAMLARI(TASARI) (MY):MALİ YIL

DEĞİŞİM 2008(MY)

» 2009(MY)

GELİRLER: VERGİ GELİRLERİ 53,554.0 46,103.0 -7,451.0 VERGİ DIŞI GELİRLER 4,159.3 9,151.0 4,991.7 DEVLET BONOLARI 25,348.0 33,294.0 7,946.0 TOPLAM 83,061.3 88,548.0 5,486.7 GİDERLER: DEVLET BORÇ SERVİSLERİ 20,163.2 20,243.7 80.5 YEREL ÖDENEKLER, YARDIMLAR v.s 15,613.6 16,573.3 959.7

GENEL GİDERLER 47,284.5 51,731.0 4,446.5 SOSYAL GÜVENCE 21,782.9 24,834.4 3,051.5 BEKLENMEDİK HARCAMALAR 350.0 1,350.0 1,000.0 TOPLAM 83,061.3 88,548.0 5,486.7

Geçen yıla göre rekor düzeyde (% 6 artırılan ) bütçe ile ,Japonya’nın karşı karşıya olduğu en büyük ekonomik krizle üç adımda mücadele amaçlanmaktadır: Kısa vadede ekonomik iyileşme, orta vadede mali konsolidasyon ve orta/uzun vadede ekonomik büyüme. 2009 yılı bütçesinin yürürlüğe girmesinin hemen ardından hükümet 10 trilyon Yen tutarında yeni bir ekonomik canlanma paketi hazırlığına girmiştir. Bu durum, daha ilk aydan bütçe hedeflerinin 2009 yılında tutturulmasının imkansız olduğunu göstermektedir.

2007 » 2008 DEĞİŞİM % 2007 » 2008 DEĞİŞİM %SOSYAL GÜVENLİK 21,782.9 641.5 3.0 24,834.4 3,051.5 14.0EĞİTİM VE BİLİM 5,311.9 26.5 0.5 5,310.4 -1.5 0.0 SADECE BİLİM 1,362.8 15.1 1.1 1,377.7 14.9 1.1ÇEŞİTLİ ASKERİ PERSONELHARCAMALARI 852.2 -71.3 -7.7 787.2 -65.0 -7.6

SAVUNMA 4,779.6 -21.7 -0.5 4,774.1 -5.5 -0.1KAMU HİZMETLERİ 6,735.2 -212.1 -3.1 7,070.1 334.9 5.0EKONOMİK YARDIMLAR 666.0 -25.3 -3.7 629.5 -36.5 -5.5ODA (Referans için) 700.2 -29.1 -4.0 672.2 -28.0 -4.0KÜÇÜK VE ORTA BOYİŞLETMELER İÇİN YARDIMLAR 176.1 12.1 7.3 189.0 12.9 7.3

ENERJİ 865.5 1.2 0.1 856.2 -9.3 -1.1GIDA 858.2 2.7 0.3 865.9 7.7 0.9ENDÜSTRİYELYATIRIMLARATRANSFER AMAÇLI ÖZEL HESAP 4,906.9 -27.2 -0.6 5,064.2 157.3 3.2

ÇEŞİTLİ ASKERİ PERSONEL HARCAMALARI ─ ─ ─ 1,000.0 1,000.0 ─BEKLENMEDİK HARCAMALAR 350.0 0.0 0.0 350.0 0.0 0.0TOPLAM 47,284.5 306.1 0.7 51,731.0 4,446.5 9.4Kaynak: Ministry of Finance

2009(MY) BÜTÇESİ (TASARI)Birim: Milyar JPY

ANA HATLARI İLE GENEL GİDERLER 2008(MY) BÜTÇESİ

Bütçede 51,7 trilyon Yen tutarındaki genel harcamaların en önemli payını 24,8 trilyon Yen ile sosyal güvenlik harcamaları oluşturmaktadır. 2008 yılı bütçesinde açık finansman (borçlanma) oranı % 30 olarak öngörülmüşken 2009 yılında bu oran

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

6

20

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

7

ekonomiyi canlandırma tedbirleri nedeniyle % 37’ye yükselmiştir.

Japonya, dış borcu bulunmayan, ancak iç borcu GSYİH'nin %175’'i mertebelerine ulaşmış bir kamu maliyesine sahiptir. Japon hükümetinin 2008 mali yılı sonu itibarı ile 787 trilyon Japon Yen olarak gerçekleşen toplam borç stoğu Japonya'nın yaklaşık 15 yıllık vergi gelirini aşmaktadır.

Başbakan Koizumi döneminde uygulanan ekonomik reform programı kapsamında, özel sektör borçlarının yeniden yapılandırılması konusunda büyük yol alındıysa da, kamu sektörü yüksek borç problemini çözememiştir. Özellikle Konut Kredilendirme Şirketi (Housing Loan Corporation) ve Japon Karayolları (Japan Highway Public Corporation) gibi, balon ekonomisi sırasında yüksek miktarda borçlanarak getirisi olmayan yatırımlar yapan kamu şirketleri, borçlarını temizlemek konusunda büyük sıkıntı çekmektedirler. Ekonomiyi canlandırabilmek için alınan önlemler ise, kamunun borç yükünün daha da artmasına yol açmaktadır. Özellikle banka kurtarma operasyonları ve zor durumdaki şirketlerin borçlarını satın alma uygulamaları kamunun borç yükünü daha da artırmıştır.

EK BÜTÇE

2009 Mali Yılı için Hükümet tarafından hazırlanan 13.93 trilyon Yen (yaklaşık 145 milyar Dolar) tutarındaki ek bütçe teklifi 29 Mayıs 2009 Cuma günü Alt Meclis tarafından kabul edilerek yasalaşmıştır. Hükümetin iç talebin arttırılmasına dönük politikalarını desteklemek üzere yeni mali kaynak yaratmak amacıyla oluşturulmuş olan ek bütçe, vergi indirimleri ve orta ve küçük sanayi işletmeleri için kredi garantileri içermektedir. Sözkonusu ek bütçenin, Japonya tarihinde rekor bir büyüklük teşkil ettiği açıklanmıştır.

Başbakan Aso, Ek Bütçe’nin onaylanması sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamada, ek bütçenin uygulanmasına yönelik olarak Meclis’te görüşülmekte olan yasaların geçirilmesinin partisi açısından önemli olduğuna vurgu yaparak, yakın gelecekte Meclis’i fesh ederek erken seçime gitme niyetinde olmadığını ima etmiştir.Ancak aradan gecen zaman zarfinda Genel Secimlerin 30 Agustos 2009 tarihinde yapılması kararlaştırılmıştır.

BANKACILIK SEKTÖRÜ

Japonya ekonomisinin en büyük problemlerinden birisi, 2000'li yılların başında bankacılık sektöründe yaşanan "geri dönmeyen krediler" krizidir. Hızlı büyüme dönemi sırasında bankaların özel sektöre kullandırdığı krediler bir anlamda kontrolden çıkmış, ve getirisi olmayan sektör ve projeler için sağlanan kredilerin tahsilinde büyük sıkıntılar yaşanmıştır. Bu süreçte birçok mali kurum ya iflas etmiş ya da birleşmek zorunda kalmıştır.

2002 sonlarında başladığı kabul edilen "ekonomik toparlanma" sürecinde, özel şirketlerin ve bankaların mali görünümlerini iyileştirme yönünde önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Özellikle şirketlerin fazla eleman ve atıl kapasiteyi elimine ederek, bankaların da inşaat, gayrimenkul ve toptancılık gibi sektörlere verdiği kredileri azaltarak önemli iyileştirmeler sağladıkları görülmüştür.

21

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

8

2003 sonlarında 106 milyar Yen düzeylerinde bulunan geri dönmeyen krediler için hükümetin koyduğu “geri dönüşü olmayan kredilerin, toplam kredilere oranını yarı yarıya azaltilmasi" hedefi , 2006 yılı sonunda 49 milyar Yen düzeyine inilmesi ile gerçekleşmiştir. Özellikle üç büyük bankanın biraraya gelerek Mizuho Bankası'nı oluşturması, UFJ-Mitsubishi Tokyo Financial Group birleşmeleri, büyük ölçekli bankaların mali tablolarını düzeltmeleri yolunda önemli adımlar olmuştur.

Ancak, bazı bağımsız kaynakların tahminleri, geri dönmeyen kredilerin miktarını resmi rakamların 2-3 katı olarak işaret etmektedir. Bunun en büyük sebebi de, Japon Bankalarının "batık kredi" tanımı konusunda uluslararası standartlarla uyum sağlamaması, ve tahsili mümkün olmayan bir çok krediyi "batık kredi" olarak kabul etmemesidir. Faiz oranlarının çok düşük olması sonucu, faiz ödemesi sıkıntısı yaşamayan bir çok şirketin, ana para ödemelerini gerçekleştiremeyeceği bilinse de, bu şekildeki bir çok kredi "batık kredi" olarak sınıflandırılmamaktadır.

Satınalma ve birleşmelerle etkinlikleri ve rekabet güçlerini artıran büyük ulusal bankalar, küresel mali krize nispeten güçlü oldukları bir dönemde yakalanmışlardır. Aslında 2008 yılı başında başlayan birinci şok dalgasının ardından 2008’in son çeyreğinde patlak veren ikinci ve çok daha büyük mali kriz sonrası tüm dünyayı etkisi altına alan karamsar havaya rağmen analistler Japon ekonomisini krizden en az etkilenecek gelişmiş ekonomi olarak değerlendiriyordu. Bunun nedeni yukarıda değinildiği gibi Japon bankalarının Başbakan Koizumi döneminde yapılan reformlar sonucu mali yapılarını güçlendirmiş olmaları ve Japon şirketlerinin nakit pozisyonlarının batılı şirketlere göre nispeten güçlü olmasıydı. Ancak Japon bankalarının varlıklarında bulunan büyük miktardaki Japon şirket hisselerinin dünya borsalarında yaşanan büyük düşüşlere paralel olarak hızla değer kaybetmesi, bankaların varlıklarının hızla erimesine neden olmus ve Japon bankaları da diğer batılı bankalar gibi kendilerini nakit kıskacında bulmuştur. 1990’lı yıllarda bilançolarındaki “yükümlülükler“ nedeniyle borçlarını ödeyemez duruma düşen şirketler, bu kez piyasa değerlerindeki düşüş sonucu bankaların bilançolarındaki “varlıklar”ın erimesi nedeniyle mali sektörü yine zor durumda bırakmış oldular. Japonya’da halen 148 ulusal ve mahalli banka faaliyet göstermekte olup toplam mevduat tutarı 5,5 trilyon USD ve toplam varlıklar ise 7,5 trilyon USD civarındadır.

PARA VE FAİZ POLİTİKALARI

Japonya'nın son yıllara damgasını vuran en önemli ekonomi politikalarından birisi de, Japon Merkez Bankası'nın 2005 yılına kadar sürdürdüğü sıfır faiz ve ultra gevşek para politikasıdır. Gerek Japonya içinde, gerekse de uluslararası para piyasalarında çok tartışılan bu politika ile Japonya, ekonominin deflasyonist bir döngü içine girmemesini, Japon Yen'inin fazla değerlenmemesini ve zayıflamış bankacılık sektörünün batık kredileri temizleme çabaları içinde likidite krizi ile karşılaşmamasını amaçlamıştır.

Merkez Bankası, bu politikayı sonlandırmak için deflasyonist baskının kalktığına ve ekonomik aktivitelerin canlandığına dair parametreleri takip etmekteydi. Ancak son derece hassas dengeler üzerinde ilerleyen ekonominin kırılganlığı, 2005 yılı başlarına

22

kadar gevşek para politikalarının devamını destekler nitelikteydi.

2003 yılından itibaren yeniden büyümeye başlayan ve deflasyon baskısının azaldığı bir dönemde bu politikaların devamının, bu sefer de enflasyonist bir baskı yaratacağı ve ülkeyi yeniden bir balon ekonomisine sürükleyebileceği endişelerinin duyulmaya başlanması üzerine Merkez Bankası Yönetim Kurulu, 2006 Mart ayında yaptığı toplantıda ekonomideki gelişmelerin ve özellikle enflasyondaki artışın sürdürülebilir olduğuna karar vermiş ve gevşek para politikasının terkedildiğini açıklamıştır. 14 Temmuz 2006 yılında yapılan toplantıda iskonto oranı % 0,40 düzeyine ve 21 Şubat 2007 tarihinde yapılan toplantıda ise % 0,75 düzeyine yükseltilmiştir.

Japon Merkez Bankası’nın uzun süreli düşük faiz polikasının uluslararası rekabeti (Japonya lehine) olumsuz etkilediği gerekçesi ile eleştirildiği bir dönemde patlak veren küresel mali kriz, ABD ve AB merkez bankalarının da benzer politikalar uygulamaya başlaması neticesinde Japon Merkez Bankası da “sıkı” para politikası dönemine son vermiş ve gecelik faiz oranlarını önce % 0.5 ve daha sonra da % 0.30 oranına düşürmüştür.

DIŞ YATIRIM

Japonya'nın yurtdışına yaptığı DYS yatırımları, 2008 yılı sonunda toplam 684,31 milyar ABD Dolarına ulaşmış bulunmaktadır. Son 10 yılda Japonya'nın yabancı sermaye hareketlerinde ABD'nin payının azalmasına rağmen % 35 ile halen en büyük yatırım ortağı durumundadır. Halen Japonya’nın ikinci büyük yatırım portföyü % 26 ile Avrupa Birliği ülkelerindedir. Asya ülkeleri ise % 24 lük pay ile üçüncü sırada yer almaktadır.

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

9

Ülke bazında yatırım artış hızı dikkate alındığında, İsveç, Fransa, Hollanda, başta olmak üzere Çin, Hindistan, Kore ve Meksika’ya yapılan yapılan yatırımlar dikkati

çekmektedir. Asya ülkeleri ve Okyanusya' ya yapılan yatırımlarda son yıllarda hızlı bir artış olmasına rağmen, özellikle AB ye yeni katılan 10 ülkeye yapılan yatırımlar da hesaba katıldığında sanılanın aksine Avrupa bölgesinin halen Japon yatırımcılar için önemini koruduğu gözlemlenmektedir. (Tablo:1 & 2)

Japonya'nın Doğrudan Dış Yatırımları (Sektörel Dağılım)

Mali Yıl İmalat İmalat Dışı Toplam1995 18.907 31.513 50.420 1996 20.258 26.743 47.001 1997 19.339 34.064 53.403 1998 12.325 28.545 40.870 1999 42.394 24.903 67.297

2000 11.741 37.043 48.783 2001 14.218 17.796 32.013 2002 14.689 21.860 36.549 2003 16.246 19.599 35.845 2004 13.750 21.010 34.760

2005 26.146 19.315 45.461 2006 34.513 15.652 50.165 2007 39.515 33.968 73.483 2008 31.745 36.524 68.269

Toplam 315.785 368.533 684.319 ORAN 46,15 53,85 100,00

ABD'ye yapılan yatırımlardaki azalmanın, özellikle elektrik-elektronik sektörü yatırımlarındaki düşüşten kaynaklandığı belirtilmektedir. Aynı dönemde, Asya'ya yapılan yatırımlarda büyük artış yaşanmış, bu artışta otomotiv, demir çelik, gıda, finans ve sigortacılık sektörleri başı çekmiştir.

Japonya'nın yurt dışı yatırımlarının sektörel dağılımı incelendiğinde, imalat sektöründeki yatırımların % 46, finans ve hizmet sektörlerinin yer aldığı imalat dışı yatırımların payının ise % 54 seviyesinde olduğu tespit edilmektedir.

23

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

10

İhracata yönelik üretimini Japonya dışına ve potansiyel pazarlara yakın bölgelere kaydıran Japon şirketleri, Doğu Asya başta olmak üzere, Avrupa ve Kuzey Amerika'da bu alandaki yatırımlarını artırmıştır. Elektronik sektöründe ise, yurt içi talebin de artması ile birlikte, Japon firmalar hem Japonya içindeki yatırımlarını, hem de yurt dışı yatırımlarını güçlendirmişlerdir.

Japon Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) tarafından, en az 3 yurtdışı iştiraki ve en az bir yurtdışı imalat tesisi bulunan Japon imalat sektörü firmaları arasında 20 yıldır yapılan "Yurtdışı Faaliyetler Anketi", Japon yatırımcılarının eğilimleri ve tercihleri hakkında önemli ipuçları vermektedir. Ankete katılan firmaların önemli bir bölümü, kısa vadede öngörülen öncelikli stratejilerini "yurtdışı faaliyetlerini artırmak ve güçlendirmek" olarak açıklamıştır. Yatırımcı firmaların öncelikli stratejileri arasında, AR-GE faaliyetlerine daha çok ağırlık vermek de gelmektedir. Diğer Asya ülkeleri ile maliyet rekabeti yapmasına imkan olmayan Japon şirketleri, diğer ülkelerin sahip olmadığı yüksek teknoloji ürün ve prosesler sayesinde rekabetçi gücünü koruyabileceğini düşünmektedir.

Büyük öncelik verilen bir diğer strateji ise, yurt içi üretimin güçlendirilmesi olarak ortaya çıkmıştır. Bu cevaplar, Japon üreticilerin yurt dışı üretimi artırırken, yurt içi üretimi de ihmal etmemeye önem verdiklerini, global krizlerden etkilenmemek için yurt dışı ve yurt içi üretimin optimum bir dengesini bulmayı amaçladıklarını göstermektedir. Japonya’nın halen toplam üretiminin % 30’u yurt dışı üretimden kaynaklanmaktadır. Özellikle elektronik sektöründeki konvansiyonel ürünlerde, Japon firmaları tarafından Çin ve ASEAN ülkelerinde gerçekleştirilen üretim miktarı, Japonya içindeki üretim miktarını aşmış durumdadır.

Ancak katma değeri yüksek ve yeni teknoloji içeren ürünlerin çok büyük bir kısmı halen Japonya içinde üretilmektedir. Özellikle yüksek teknoloji ürünü dijital kamera, LCD televizyon, mobil telefon gibi ürünlerdeki iç talep artışı, son iki yıldır Japon ekonomisinin büyümesindeki önemli itici faktörlerden olmuştur. Orta vadede bu gibi yüksek teknoloji içeren ürünlerin üretilebileceği bölgeler olarak, ASEAN ülkeleri gösterilmektedir. Ancak bazı Japon firmalar, en büyük rekabet avantajları olan teknolojik üstünlüklerinin bu ülkelerde taklit edilebileceğinden hareketle, halen yurt dışı yatırımlara çok sıcak bakmamaktadır.

Japon firmalar, hangi bölgelerde faaliyetlerini artırmak/kuvvetlendirmek istedikleri şeklindeki soruya ise, ilk sırada Çin (%63), ikinci sırada Hindistan (%58), üçüncü sırada ise Vietnam (%32) şeklinde cevap vermişlerdir. Rapor incelendiğinde, Japon firmaların faaliyetlerini artırmayı düşündüğü ülkelerin en başında gelen Çin’e olan ilginin son yıllarda azaldığı ve önceliğin hızla Hindistan ve Vietnam’a kaydığı gözlemlenmektedir. Listede Türkiye ise % 3’lük oranla 17 sırada yer almaktadır.

Japon firmalarının, iş geliştirme açısından en fazla potansiyel vaad eden 10 ülke sıralamasına verdikleri cevapların 2000 yılından 2008 yılına değişimi ise şu şekildedir;

2000 2002 2004 2006 20081 Çin Çin Çin Çin Çin

24

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

11

2 ABD Tayland Tayland Hindistan Hindistan3 Tayland ABD Hindistan Vietnam Vietnam4 Endonezya Endonezya Vietnam Tayland Rusya5 Malezya Vietnam ABD ABD Tayland6 Tayvan Hindistan Rusya Rusya Brezilya7 Hindistan Kore Endonezya Brezilya ABD8 Vietnam Tayvan Kore Kore Endonezya9 Kore Malezya Tayvan Endonezya Kore

10 Filipinler Brezilya Malezya Tayvan Tayvan

Firmalara, bu ülkeleri niçin gelecek vaad eden ülke olarak gördükleri sorulduğunda ise, en başta gelen yanıt "iç pazarın büyüklüğü" olmuş, bu cevabı "ucuz iş gücü", "kalifiye insan kaynakları", "üçüncü ülkelere yönelik üretim üssü" gibi tercihler izlemiştir. Japon yatırımcı firmalar için, halen yatırım yapılacak ülkenin iç pazarının büyüklüğünün en önemli kriter olduğu, değişik Japon uzmanlarca üzerinde hemfikir olunan bir konudur.

Japonya, özellikle Doğu Asya ekonomilerinin 2001 yılının ikinci yarısından itibaren hızla büyümekte olduğundan hareketle, bu piyasaları çok dikkatle izlemektedir. Japon analistlere göre, Çin ve ASEAN ülkelerinde yaklaşık 140 milyon kişi olarak tahmin edilen ve yüksek alım gücüne kavuşmuş bir orta-üst gelir grubu oluşmuştur. Japon yatırımcılar, şu anda en büyük hedef olarak bu pazarı belirlemişlerdir. Sayıca en büyük tüketici kitlesini meydana getiren orta ve orta-alt gelir grubuna yönelik ürünlerde, Çin, Tayvan ve Koreli yatırımcıların yoğun rekabetiyle karşılaşan Japon firmalar, rekabet güçlerini daha ziyade yüksek ve yeni teknolojili, üst kalite/fiyat segmentindeki ürünlerle devam ettirmeyi hedeflemektedir.

DÖVİZ KURU VE REZERVLER

Dünyanın en büyük iki ekonomisi olan Japonya ve ABD arasındaki özel ekonomik ilişkiler, iki ülkenin para birimlerinin karşılıklı değerlerini hassas bir dengede tutmakta, bu değerlerdeki değişim dünya piyasalarını da önemli ölçüde etkilemektedir. Japonya'nın bir taraftan ABD ile ticaretinde fazla veriyor olması, diğer taraftan da ABD kamu borçlanmasının önemli bir miktarını Amerikan Hazine Bonoları alarak finanse ediyor olması, iki ülkenin para, faiz ve kur politikalarını girift bir ilişki içine sokmaktadır.

Japonya, liberal ekonomi kuralları çerçevesinde serbest kur politikası uygulayan bir ülke olsa da, Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası yetkilileri zaman zaman yaptıkları açıklamalarla kurlardaki ani yükseliş ve düşüşlerin Japon ekonomisi için istenmeyen durumlar olduğunu ifade etmektedirler. Bu ifadeler, gerek gördüklerinde piyasalara müdahale edecekleri anlamına gelmekte olup, bu durum ABD başta olmak üzere diğer gelişmiş ülkeler tarafından zaman zaman eleştirilmektedir. "Ani düşüş ve yükselişler" tanımı Japon yetkililerce muğlak bir şekilde kullanılmakta olup, piyasalara müdahale konusunda yetkililere geniş bir manevra alanı sağlamaktadır.

Nitekim, 2004 yılı son çeyreğinden itibaren ABD Dolarının Japon Yen'i karşısında değer kaybetmesi ve Dolar/Yen paritesinin 105 seviyelerinden aşağı düşmesi üzerine Japonya piyasalara önemli müdahalelerde bulunmuş, Yen'in daha da

25

T.C. TOKYO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

12

fazla değer kazanmaması, ve ekonomik büyümenin önemli bileşenlerinden ihracatta rekabetin zarar görmemesi için Dolar alımına gitmiştir. Daha sonra ABD Hazinesinin faiz artırım politikaları sonucunda ABD Doları tekrar değer kazanmaya başlamış ve parite 120 seviyelerine kadar çıkmıştır. 2008 yılında global piyasalardaki gelişmelerin etkisiyle, Japon Yeni yeniden ABD Doları karşısında değer kazanarak 2008 yılı sonunda 90 seviyesine kadar yükselmiştir.

Yıl Sonu Değerleriyle Japonya'nın Toplam Altın ve Döviz Rezervleri Yıllar Birim 2000 2005 2006 2007 2008 Değer (Milyar Dolar) 361.638 846.897 895.32 973.365 1.030.647 Kaynak: Ministry of Finance

2005 yılına kadar dünyanın en büyük döviz rezervlerine sahip ülkesi durumunda olan Japonya bu üstünlüğünü 2006 yılından itibaren Çin Halk Cumhuriyetine kaptırmıştır. 2008 sonu itibariyle 1.030 milyar ABD Doları rezervi bulunan Japonya halen en büyük rezerve sahip ikinci ülke konumunu korumaktadır.

26

SİYASET Ulusal Japon Parlamentosu (Diet), iki meclisliı bir yapıdan oluşmaktadır. Esas gücü elinde bulunduran Temsilciler Meclisi (Alt Kanat) yasaların oluşturulması ve kanunlaştırılmasında belirleyici bir rol oynarken, Meclis Üst Kanadı daha ziyade siyasi sistemde denetim ve denge görevini yerine getirmektedir. Üst Kanadın, Alt Kanat tarafından sunulan yasa tasarılarını reddetme hakkı bulunmaktadır. Alt kanadın ise üçte iki çoğunlukla geri çevrilen yasaları aynen kabul etme yetkisi bulunmakta, bununla birlikte Japonya siyasetinde geçerli siyasi ahlak anlayışı çerçevesinde bu yetkinin son 50 senede hiç kullanılmadığı ifade edilmektedir. Eylül 2005’te yapılan genel seçimlerden Liberal Demokrat Parti (LDP), oyların % 38.2’sini alarak birinci parti olarak çıkmıştır. LDP, seçimlerde 296 milletvekili çıkarmış (seçimlerden önceki milletvekili sayısı 212'ydi), böylece Temsilciler Meclisinde yasa çıkarmak için gerekli milletvekili sayısına sahip olmuştur. LDP sayısal üstünlüğüne rağmen Yeni Komeito (Yeni Temiz Hükümet) Partisiyle koalisyon hükümeti kurmuştur. LDP elli yıllık tarihinde 1986 yılında Yasuhiro Nakasone liderliğinde kazandığı 300 milletvekilinden sonra ilk defa Eylül 2005 seçimlerinde 296 milletvekili çıkarmış olup, bu açıdan tarihi bir başarı göstermiştir. Bu başarıda Başbakan Junichiro Koizumi'nin etkin liderlik vasıfları yanı sıra uyguladığı seçim stratejisinin ve reformların önemli payı olmuştur. Özellikle posta hizmetlerinin özelleştirilmesine yönelik tutumuna muhalefet eden LDP milletvekilleri listelere alınmamış, bunların yerine çoğunluğu kadın, genç ve bürokrat kökenli adaylar seçimlere katılmış, aralarında 26 kadın adayın da bulunduğu bu yeni milletvekilleri seçimlerde başarılı olmuşlardır. 2005 seçimlerinde partisine Temsilciler Meclisinde önemli bir çoğunluk getiren seçim zaferinin mimarı Başbakan Koizumi, parti kurallarına uygun olarak 2006 yılında parti başkanlığı ve Başbakanlık görevlerinden ayrılmıştır. Son Koizumi Kabinesinde, Kabine Genel Sekreteri olarak görev yapan Shinzo Abe, LDP tarafından yeni parti başkanı seçilmiş, Eylül 2006 tarihinde de Başbakanlık görevini üstlenmiştir. Japonya’nın savaş sonrası siyasi tarihinin en genç Başbakanı unvanıyla göreve gelen Abe, selefi tarafından başlatılmış olan mali reform sürecini devam ettirmeye ve kamu harcamalarının azaltılmasına gayret etmiş, dış politikada ise özellikle Kuzey Kore konusunda izlediği “şahin tavrı”yla dikkat çekmiştir. Üst üste gelen siyasi skandallar üzerine Abe, 12 Eylül 2007 tarihinde istifa ettiğini açıklamıştır. Liderlik yarışında parti içi fraksiyonların desteğini alarak, Dışişleri Bakanı Taro Aso’ya üstünlük sağlayan Yasuo Fukuda, önce LDP lideri ve 25 Eylül 2007 tarihinde de Başbakan seçilmiştir. Fukuda siyasetçi bir aileden gelmektedir. Babası Takeo Fukuda, 1976-1978 yılları arasında Başbakanlık görevinde bulunmuştur. Göreve geldikten sonra, sürekli uzlaşıya açık olduğunu vurgulayan, temel siyasi konularda bile ana muhalefet partisiyle diyalog içinde olmaya çalışan bir lider görüntüsü çizmiştir. Dış politikada ise ilk

27

yurtdışı ziyaretini ABD’ye yaparak, Japonya’nın bu ülkeyle mevcut geleneksel ittifak bağına olan bağlılığını vurgulayan Fukuda, Çin ve Kuzey Kore’ye yönelik, Koizumi ve Abe’nin aksine yumuşak mesajlar vermeye özen göstermektedir. Fukuda’nın, babasının Japonya-Asya ilişkilerini ön plana çıkaran ve “Fukuda Doktrini” olarak anılan yaklaşımını benimsediği görülmektedir. Kasım 2007’de yapılan ASEAN Zirvesinde ön plana çıkardığı Asya merkezli mesajlar ve özellikle Japan-Çin ilişkilerini istikrarlı bir zemine oturtma gayretleri bu hususu destekler niteliktedir. Bununla birlikte, LDP Başbakan Koizumi ile yakaladığı halk desteğini büyük ölçüde yitirmiş durumdadır. Ana muhalafet partisi konumundaki Japonya Demokrat Partisi (DPJ) 29 Temmuz 2007 tarihinde yapılan Meclis Üst Kanadı seçimlerinde, LDP’ye karşı üstünlük sağlamıştır. 242 üyeliği Üst Meclis seçimlerinde 109 üyelik kazanan DPJ, kendisiyle blok halinde hareket eden diğer parti temsilcilerinin de desteğiyle çoğunluğu elde etmiş bulunmaktadır. DPJ’nin elde ettiği bu seçim zaferinde, ekonomik koşulların belirleyici olduğu, Koizumi döneminde hız verilen ekonomik liberalleşme hareketlerinin sonucu olarak ortaya çıkan gelir dengesizliği ve genel alım gücünde yaşanan düşüşün etkili olduğunu söylemek mümkündür. Parti liderliğini, 2003 yılında DPJ’yle birleşen eski Liberal Parti başkanı Ichiro Ozawa yapmaktadır. Siyasi hayatı LDP saflarında yükselmiş olan Ozawa, parti içi anlaşmazlık nedeniyle 1993 yılında 43 arkadaşıyla birlikte muhalefete katılmış ve savaş sonrası Japon siyasi hayatında LDP’nin tek başına veya koalisyon ortağı olarak iktidarda yer almadığı ilk ve tek hükümetin kurulmasına neden olmuş kişi olarak bilinmektedir. Koalisyonun küçük ortağı durumundaki Yeni Komeito Partisi, üye sayısının 20 milyon olduğu tahmin edilen Soka Gakkai adlı Budist sosyal örgütünün siyasi kanadı mahiyetindedir. Siyasi eğilimi muhafazakar olarak tanımlanabilecek olan Yeni Komeito Partisi, Eylül 2005 seçimlerinde LDP'ye destek vermiş ve seçimlerde 31 milletvekilliği kazanmıştır (seçimlerden önceki milletvekili sayısı 34'tü). Parti Başkanlığını Akihiro Ota yürütmektedir. Meclis Alt ve Üst Kanat seçimlerinde partilerin aldıkları oy oranlar aşağıda sunulmuştur:

Siyasi Partiler Temsilciler Meclisi(11.09.2005)

Üst Kanat (29.07.2007)

Liberal Demokrat Parti %38,2 %28,1Japonya Demokratik Partisi %31 %39,5Yeni Komeito Partisi %13,3 %13,2Japonya Komünist Partisi %7,3 %7,5Sosyal Demokrat Parti %5,5 %4,5Yeni Halk Partisi %1,7 %2,2Yeni Parti Nippon %2,4 %3 2008 yılı özellikle küresel mali krizin etkilerinin güçlü bir şekilde hissedilmeye başlanmasıyla LDP’nin kamuoyu desteğindeki düşme eğiliminin artarak sürdüğü bir yıl olmuştur. İki meclis arasındaki bölünme siyasi istikrarsızlığı daha

28

da körüklemiş, erken seçim yapılıp yapılmayacağı konusundaki tartışmalar Hükümet’in uzun vadeli politikalar izlemesi önünde önemli bir engel teşkil etmiştir. Başbakan Yasuo Fukuda, selefi Shinzo Abe’nin kaderini paylaşarak düşen kamuoyu desteği karşısında görevde bir yılı doldurmadan istifa etmek zorunda kalmış, Başbakanlık görevini 24 Eylül 2008 tarihinde 2005-2007 yıllarında Dışişleri Bakanlığı görevinde bulunmuş olan Taro Aso üstlenmiştir. 30 Ağustos 2009 tarihinde yapılacak genel seçimlerde halen iktidarda bulunan Liberal Demokratik Parti’nin büyük ölçüde oy kaybına uğrayarak yerini Japon Demokrati Partisi iktidarına bırakacağı tahmin edilmektedir.

29

JAPONYA'DAKİ TÜRKLER Japonya'da 2007 yılı rakamlarına göre Japon makamları nezdinde kayıtlı 2366 vatandaşımız bulunmaktadır. Japonya'da oturma ve çalışma iznine sahip olarak ikamet eden vatandaşlarımızın çoğu, eğitim düzeyi yüksek ve hatta bir kısmı Japonya'daki üniversitelerden mezun olmuş kişilerden oluşmaktadır. Vatandaşlarımız, kamu veya özel şirketlerde üst ve orta düzeyde yönetici, serbest meslek sahibi işadamı, tüccar veya mühendis olarak çalışmaktadırlar. Bolşevik ihtilali sırasında Rusya'dan kaçarak bir süre Çin'de kaldıktan sonra 1920'li yıllarda Japonya'ya gelen ve halihazırda sayıları 50 kadar olan Kazan Türkleri de bu grup içinde yer almaktadır. Serbest meslek sahibi vatandaşlarımızdan bir bölümü ülkemizden Japonya'ya deri, hediyelik eşya, halı, şarap,geleneksel gida urunleri,kuru meyveler gibi ürünleri ithal etmektedir. Bu tür iş sahibi vatandaşlarımızla, Türkiye'yle iş yapan bazı Japonların üyesi bulunduğu ve "Türk Ticaret ve Sanayi Odası" adı altında faaliyet gösteren bir örgütlenme mevcut olup 40 civarında üyesi bulunmaktadir. Öte yandan, sayısı yaklaşık 2.000 ila 2.500 arasında olduğu tahmin edilen vatandaşımız ise Japonya'da vizesiz olarak ikamet etmekte ve çalışmaktadır. Resmi makamlarca sayıları 193.000 olarak tahmin edilen vizesiz durumdaki yabancılar içinde göreceli olarak küçük bir yer tutmakla birlikte, yasadışı ikamet eden ve çalışan vatandaşlarımızın sayısında yıldan yıla bir artış görülmektedir. Bu vatandaşlarımız Tokyo, Nagoya gibi sanayinin gelişmiş ve iş imkanlarının daha geniş olduğu şehirlerde yoğunlaşmaktadır. Birçoğu, vasıfsız işlerde(restoran,fast food ), düşük ücretlerle, sigorta ve benzeri bir güvenceye sahip olmaksızın çalışmaktadır. Son dönemde, Japonya'da vizesiz olarak ikamet eden vatandaşlarımızın sayısında ve Türk vatandaşlarının suç işleme oranında artış olduğu öğrenilmiştir. Nitekim, keyfiyet zaman zaman Japon basınına da yansımaktadır. Japonya'da vizesiz olarak ikamet ettiği anlaşılan vatandaşlarımız zaman zaman Japon makamlarınca sınırdışı edilmektedir. Bu vatandaşlarımızdan bir kısmının, sınırdışı edildikten sonra sahte kimlik ve pasaportla bu ülkeye yeniden geldiği, Japon makamlarından Büyükelçiliğimize intikal eden bilgilerden bazı yabancılardan(özellikle İranlılardan) para karşılığı satın aldıkları sahte Türk pasaport ve kimliğiyle Japonya'ya giriş yaptıkları ve bu ülkede oturma izni almaya çalıştıkları öğrenilmiştir. İzinsiz olarak Japonya'da ikamet eden vatandaşlarımızdan bazılarının, çeşitli gerekçelerle Japon adli makamlarından siyasi iltica talebinde bulundukları bilgisi edinilmiştir. Vatandaşlarımızın çoğunun ekonomik sebeplerle iltica başvurusunda bulunduğu, Japonya'ya vize muafiyetinden istifade etmek suretiyle gelip, burada para kazanmaya başladıktan sonra, vize sürelerinin bitmesi nedeniyle yasadışı ikamet eder duruma düştüklerinden iltica başvurusu yaparak ikametlerini yasal hale getirmeyi amaçladıkları düşünülmektedir. Adalet Bakanlığı Göçmen Bürosuna siyasi iltica başvurusunda bulunan ve bu başvuruları kabul edilmeyen kişiler, Adalet Bakanlığının ret kararı aleyhine dava açabilmektedirler. Bu davalar uzun yıllar sürdüğünden bu kişiler davaları boyunca Japonya'da kalmaya devam etmektedirler.

30

Japonya'da bağımsız olarak faaliyet gösteren Türk eğitim kuruluşları bulunmaktadır. 1997 Nisan ayında kurulmuş olan Tokyo'nun Shinjuku semtindeki "Türkiye-Orta Asya Kültür Merkezi" adlı Vakıf Türk ve Orta Asya kültürlerinin tanıtımı için faaliyet göstermekte, bu amaçla Türkçe, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe ve Rusça dil dersleri, yemek, müzik, halk dansı kursları düzenlemekte, çeşitli sosyal faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu merkeze bağlı olarak 'Abroad Language Shool adı altında, Tokyo, Osaka, Nagoya, Sendai ve Okayama şehirlerinde faaliyet gösteren, Türkçe'nin yanısıra İngilizce, Fransızca, İtalyanca ve İspanyolca gibi batı dillerini öğreten dil okulları faaliyet göstermektedir. Aynı Vakıf 2003 Nisan ayında Tokyo'ya yakın Shin Yokohama bölgesinde 150 öğrenci kapasiteli bir de ilkokul açmıştır. "Yokohama Horizon International School" adı altında faaliyet gösteren okul İngilizce tedrisat vermekte, ayrıca Japonca ve Türkçe kurslar da düzenlemektedir. Öğretmenlerinin çoğu ana dili İngilizce olan yabancılardır. Okulun bir başka şubesi de Tokyo'da açılmıştır. Tokyo'daki Türk-Japon Dostluk Derneği de ücret karşılığı Türkçe Dil kursları düzenlemektedir. Rusya'dan göç ederek değişik yollardan Japonya'ya gelen Kazan Türkleri, dini ve milli varlıklarını sürdürebilmek için 1922 yılında "Mahalle-i İslamiyye" adı altında bir cemiyet kurmuşlardır. 1953 yılında Devletimizin Japonya'daki Kazan Türklerine vatandaşlık hakkı tanıması üzerine, Tokyo'daki Kazan Türkleri "Mahalle-i İslamiyye Cemiyeti"nin ismini "Tokyo Türk Cemiyeti" olarak değiştirmişlerdir. Anılan Cemiyet 1938 yılında Tokyo Camii ve ilkokulunun inşaatını başlatmıştır. Cami, 1985 yılında meydana gelen bir depremde büyük hasar görmüş ve 1986 yılında yeniden inşa edilmek üzere tamamen yıkılmıştır. Bu vesileyle, yıkılan caminin arsasının da Türkiye Cumhuriyeti adına kaydının yapılması sağlanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü, yıkılan caminin bulunduğu arsayı, yeniden cami yapılması amacıyla Diyanet İşleri Başkanlığına, üzerinde okul binası bulunan arsayı da "Kültür Merkezi" olarak değerlendirilmek üzere Dışişleri Bakanlığına tahsis etmiş bulunmaktadır. Cami inşaatı Mart 1998'te başlamış ve açılışı 30 Haziran 2000 günü yapılmıştır. İlk üç yıl boyunca doğrudan Büyükelçiliğimize ait bir bina olarak faaliyet gösteren Cami, 1 Nisan 2003 tarihi itibariyle Japonya'da dini tüzel kişilik kazanmıştır. Halen Cami, Tokyo Türk Diyanet Cami Vakfı tarafından idare edilmektedir. Caminin arsa ve bina mülkiyeti Türkiye Cumhuriyetine ait olup, Cami binası 50 yıl süreyle anılan Vakfın kullanımına verilmiş ancak Caminin yanında bulunan arsa adıgeçen Vakfın kullanımına verilmemiştir. Vakıf yönetiminde olması nedeniyle cami arsa ve binası gayrı menkul vergilerinden muaf tutulmuştur. Bakanlıklararası Ortak Kültür Komisyonu kararıyla Büyükelçiliğimiz nezdine atanan bir Din Görevlisi anılan Camide görev yapmaktadır.Cami, Tokyo'daki gerçek anlamdaki tek cami olup, Japonya'daki Türklere ilaveten Japon Müslümanlara ve çoğu Pakistan, Endonezya, Kuzey Afrika dan gelen yabancı Müslümanlara da hizmet sunmaktadır. Hutbeler, Türkçe, İngilizce ve Japonca dillerinde verilmektedir. Tokyo Türk Diyanet Caminin bitişiğinde yer alan ve Kültür Merkezi yapılması amacıyla zamanında Büyükelçiliğimize hibe edilmiş olan arsa üzerinde Kültür Merkezi inşaatıyla ilgili olarak henüz somut bir gelişme olmamıştır.

31

TÜRKİYE-JAPONYA TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLERİ ANLAŞMA VE PROTOKOLLAR

ANLAŞMANIN ADI İMZA YERI VE TARIHI Türkiye-Japonya Ticaret ve Tediye Anlaşmaları Ankara, 8 Şubat 1955 (Revize edilmesi planlanıyor) Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması Ankara, 12 Şubat 1992 Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması Ankara, 8 Mart 1993

JAPONYA EKONOMİSİ VE DIŞ TİCARETİNİN 2008 YILI PERFORMANSI

Japonya ekonomisi cari işlemler dengesi 2008 yılında bir önceki yıla göre önemli ölçüde azalış göstererek 16,2 trilyon yen olarak gerçekleşmiş, bu azalışta; Mal ve hizmet ticaretinde ve dışticarette yaşanılan küçülmenin önemli payı olmuştur.

2008 Yılının ikinci yarısında ABD’de meydana gelen mortgage krizi ve bu krizin tetiklediği dünya çapındaki krizin ilk dalgalarının etkileriyle Japon ekonomisinde olumsuzluk sinyalleri ortaya çıkmaya başlamış, sermaye hareketlerinde görülen önemli ölçüdeki daralmanın da etkisiyle ödemeler dengesi geçen yıla oranla büyük bir düşme trendine girmiştir. Gayri safi milli hasılada 2007 yılına kıyasla 1,6 lik bir küçülme kaydedilmesi nedeniyle toplam GSYIH 507,3 Trilyon JPY olarak gerçekleşmiş, kişi başına düşen gelir ise bir önceki yıl 39.844 JPY olan seviyesini hemen hemen koruyarak 39.537 JPY olarak gerçekleşmiştir.

127,6 milyonluk nüfusunun % 34,3’nu 65 yaş ve üzerindeki kişilerin oluşturduğu Japonya’da bir önceki yıl % 3,9 olan işsizlik oranı 2008 ‘de %4’e yükselmiş, istihdamda bir çok alanda ufak çaplı da olsa düşüşler görülmüş, endüstriyel alanda istihdam edilenler ağırlıklarını korumuştur. Toplam satışlar ve mal alımlarındaki hareketlilik büyük ölçüde 2008 yılında da devam etmiş, ancak 2008 yılının 3.ncü çeyreğinden itibaren otomotiv sektöründeki satış düşüşleri, iflas eden şirketlerin ve devreden borç stoku miktarındaki artış olumlu trendini aşağıya doğru çekmiştir.

Altın ve döviz rezervlerinde görülen cüzi artış ekonomideki en göze çarpan olumlu

gelişme olmuş ve toplam rezervler bir önceki yılda ulaşılan 973 milyar dolar seviyesinden 1.030,6 milyar dolar seviyesine yükselmiş, toplam borç stoku 834,3 den 849,2 milyar dolar’a tırmanmış, toplam borçların GSYIH‘ye oranı %173 olmuş, buna ilaveten kamu maliyesinin ve bütçe gelirlerinin en önemli kalemi olan doğrudan vergi gelirlerinde önemli azalışlar meydana gelmiştir.

2008 yılında toplam eşya fiyatlarında ve tüketici fiyat endeksindeki küçük oranlı artışların enflasyon oranı üzerinde bir miktar etkili olduğu, tasarruf mevduatı faiz oranlarında küçük çaplı düşüşlerin yaşandığı, ancak bankalardaki toplam mevduatın bir miktar yükseldiği, Tokyo borsasına kayıtlı şirketlerin hisselerinde ve Nikkei stok ortalamasında önemli kayıpların meydana geldiği dikkati çekmektedir.

32

DIŞ TİCARET

Japonya’nın 2007 yılında toplam 1,610 milyar dolar olarak gerçekleşen dış ticareti, 2008 yılında 1,599 milyar dolar’a gerilemiş, ithalatta bir önceki yıla göre 731.4 den 788,9 milyar dolara artış, ihracatta ise 839,3 milyar dolar’dan 810,5 milyar dolar’a gerileme kaydedilmiştir.

Ülkenin ihracatında ilk on ülke : ABD, Çin, G.Kore, Tayvan, Hong Kong, Tayland,

Singapur, Almanya, Hollanda, Avustralya, ithalatında ise : Çin ,ABD, S.Arabistan, Avustralya, BAE, Endonezya, G.Kore, Katar, Malezya, Tayvan olarak sıralanmış, ülkenin en çok ticaret yaptığı ilk on ülke sıralaması ise 2008 yılında; Çin, ABD, G.Kore, Tayvan, Avustralya, S.Arabistan, BAE, Tayland, Endonezya, Almanya şeklinde gerçekleşmiştir.

TÜRKİYE-JAPONYA DIŞ TİCARETİ

Ülkemizle Japonya arasındaki dış ticaret Japon istatistiklerine göre yaklaşık 3,5 milyar ( İhracatımız 419,9 milyon, İthalatımız 3,071 milyar ) dolar olarak gerçekleşmiştir. Yine Japon istatistiklerine göre; 2007 yılıyla karşılaştırıldığında ithalatımız aylar itibariyle Ekim 2008’ e kadar artış eğilimi göstermiş, Ekim ayından itibaren ise, bir önceki yılın son üç aylık dönemine göre düşüş kaydetmiştir. Bununla birlikte 2007 yılında 2,744 milyon dolar olan rakam 2008 yılında 3,071 milyar dolar’a yükselmiştir. İhracatımız ise 2008 yılında aylar itibariyle dalgalı bir seyir izlemesine rağmen, 2007 yılında toplam 374,4 milyon olan rakam 2008 yılı sonu itibariyle 419,9 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Japonya Maliye Bakanlığının, Jetro ve Japonya Gümrük İdaresiyle (JCITAC) Ortak çalışması sonunda açıklanan dış ticaret rakamları çerçevesinde oluşturulan tablo ilişikte yeralmaktadır. Diğer taraftan, Dış Ticaret Müsteşarlığımızın (TÜİK ve GM kaynaklı rakamları incelendiğinde ise:

BİRİM: BİN ABD Doları YIL İHRACAT İTHALAT TİCARET HACMİ DENGE

2004 190.117 2.684.287 2.874.404 -2.494.170 2005 234.227 3.109.218 3.343.445 -2.874.991 2006 263.084 3.216.725 3.479.809 -2.953.641 2007 246.910 3.703.442 3.950.352 -3.456.532 2008 330.465 4.021.871 4.352.336 -3.691.406

Kaynak: TÜİK ve GM Ülkemiz ile Japonya arasındaki ticaret, yıllar itibariyle sürekli olarak Ülkemiz aleyhine açık vermeye devam ettiği görülmekte ancak, özellikle 2007 ve 2008 yılları dikkate alındığında ithalat ve ihracatımızın arttığı ve toplam ticaret hacminin 2008 yılı sonu itibariyle 4,3 milyar dolar’a ulaştığı görülmektedir. İki ülke arasındaki ticari ilişkiler ağırlıklı olarak Japonya’dan yapılan ithalat ile yönlendirilmektedir.

33

2008 yılında Japonya’ya ihraç ettiğimiz başlıca maddeler; Mavi yüzgeçli orkinos (taze/soğutulmuş), dizel motorlar için aksam ve parçalar, domates konservesi, tabii diğer boratlar ve konsantreleri, makarna, saf zeytinyağı, halılar ve yer kaplamaları, meyve suyu, çinko cevherleri ve konsantreleridir. 2008 yılında Japonya’dan ithal ettiğimiz başlıca ürünler; Kara taşıtları için dizel-yarı dizel motorlar, gemiler, kulesi 360 derece dönebilen yükleyiciler, kara taşıtlarının diğer aksam-parçaları, motorlu taşıtlar, kara taşıtları için vites kutuları ve aksam parçaları, baskı makinalarının diğer maddelerden aksam, parçası, akrilik polimerler, TV kameraları, dijital kameralar, görüntü kaydedici kameralar, metal işleme makinalarıdır.

Sektörel bir yaklaşımla ihracatımız incelendiğinde; tekstil,Hazır giyim (örme giyim) , konfeksiyon, ev tekstil ürünleri, Hazır gıda ürünleri(Makarna, zeytinyağı, domates salçası, kuru ve kabuklu meyveler, doğal taşlar, kuyumculuk ve mücevher ürünleri,porselen, seramik ve cam ürünleri, deriden mamül ürünler, metal ve maden cevherleri gibi ürünlerin ihracatımız açısından Japonya pazarında önemli bir potansiyel mevcut olduğu değerlendirilmektedir.

Esasen Japonya’ya yapılan ihracatımızın genel ihracat performasımızın çok gerisinde

kaldığı açıktır. Bu tespitten yola çıkılarak, bir değerlendirme yapılmıştır. Bu çerçevede, ülkemizin her bir fasıl itibariyle dünyaya (binde 8) ve Japonya’ya (onbinde 6) yapmakta olduğu ihracatın payı hesaplanmıştır.

Şayet Ülkemiz dünya ölçüsünde gerçekçekleştirdiği ihracat performansını aynen Japonya pazarı için de realize edebilmiş olsaydı, mevcut ihracat rakamımızın on kat artarak 4 milyar dolar seviyesine çıkması mümkün olabilecekti.

Ancak, Japonya’nın oldukça uzak bir ülke olması, farklı gelenek ve Pazar alışkanlıklarının bulunması gibi bazı faktörlerin dikkate alınması gerektiği düşüncesiyle, ikisi Akdeniz ülkesi olmak üzere üç AB ülkesi (Almanya, Fransa, İtalya) bakımından aynı değerlendirme yapıldığında, bu ülkelerin de Japonya’ya ihracatta dünya ortalamasının yakalayamadıkları gözlenmiştir. Ancak, ülkemiz için bu oran onda bir seviyesindeyken, diğer ülkelerde üçte bir (%36) düzeyindedir.

Dolayısıyla, AB ülkelerinin de Japonya pazarında dünya performanslarının altında kalmaları, bu ülke pazarının zor bir Pazar olduğunun kanıtı olarak değerlendirilebilir. Ancak her hal ve karda, Japonya’ya ihracatta AB ülkelerine yaklaşık bir performans gösterilebilmesi halinde dahi, ülkemizin ihracatının 4 kat artarak birbuçuk milyar dolara ulaşması imkan dahilindedir.

Ülkemiz menşeli narenciye ve tavuk ürünleri üzerindeki mevcut kısıtlama

kaldırılabildiği takdirde önemli bir ihracat potansiyelinin ortaya çıkacağı tahmin edilmekte,

34

özellikle çeşitli hazır gıda ürünlerinde, ev tekstili ve hazır giyim mamüllerinin Ülkemizden alımına yönelik bazı büyük alıcıların ilgilerinin giderek arttığı gözlenmektedir.

Ülkemizle Japonya arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin değerlendirildiği en önemli

platform Türk-Japon İş Konseyi’nin toplantısı bu yıl 28 Ekim 2009 tarihinde Tokyo’da yapılacaktır. Ülkemizde halen ticari faaliyette bulunan ve yatırım yapmış olan 98 adet şirketin tamamı İş Konseyi’ne üye bulunmaktadır.

Diğer taraftan, 2010 yılının Ülkemizde Japon yılı olması, çeşitli ekonomik ve ticari

faaliyetlerin düzenlenmesi için önemli bir fırsat oluşturmaktadır. Ancak sözkonusu programın Japon resmi makamları tarafından oluşturulması nedeniyle ekonomik ve ticari içerikli hangi tür faaliyetlerin düzenleneceği konusu netlik kazanmamıştır. Etkinliklere ilişkin programın Eylül ayı içerisinde Japonya Dışişleri Bakanlığı ve Ankara Büyükelçiliği web sitelerinde yayınlanacağı öğrenilmiştir.

Bilindiği gibi, Japonya’nın dış ticaretinde çevre ve komşu ülkelerin önemli ölçüde

ağırlığı bulunmaktadır. Ayrıca diğer ülkelerle imzaladığı serbest ticaret anlaşmaları (STA)çerçevesinde Japonya’nın dış ticaretinde STA ülkelerinin payı giderek artmaktadır. Son zamanlarda Japonya’nın A.B.D ile bir STA anlaşması yapmasına ilişkin kamuoyundaki itirazlar çoğalmakta, anlaşmanın imzalanması halinde halen % 40 seviyesindeki tarımsal ürünler alanındaki yeterliliğin tamamen ortadan kalkacağı ve tarımın yok olacağı iddia edilmektedir. STA’lar ve Japonya 2007 yılının Temmuz ayı itibariyle dünyada yürürlükte olan Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) 143 adettir. 1989 yılında bu sayının sadece 19 olduğu dikkate alındığında, çok hızlı bir yükseliş eğilimi gözlenmektedir. Japonya STA’lardaki artışı aşağıdaki nedenlere bağlamaktadır:

• Uruguay Round’un beklenen sonuçları vermemesi ve Doha Round’un da çok yavaş ilerlemesi,

• DTÖ üye sayısının çok artmış olması nedeniyle mutabakat sağlamanın güçlüğü, • Müzakerelerin tarife indirimlerinden çok hizmetler ve telafi edici önlemler gibi

alanlarda yoğunlaşması nedeniyle, üyelerin pek çok konuda mutabakata varması zorunluluğunun yarattığı handikaplar,

• STA’larda çok daha az sayıda ülke ile kolaylıkla sonuca ulaşılabilmesi, • ABD gibi gelişmiş ülkelerin STA’lara yönelmesinin, diğer ülkeleri de bu alanda

inisiyatif almaya yönlendirmesi, • Her yapılan STA’nın yeni STA’lara neden olması.

Asya-Pasifik bölgesinde yürürlükte olan 22 STA bulunmaktadır. ASEAN+6 olarak bilinen (ASEAN ülkelerine ek olarak, Japonya, Çin, Kore, Hindistan, Avustralya ve Yeni Zelenda) ülke grubu toplam 14 STA’ya taraf olmuşlardır. Japonya’nın Singapur ve Malezya EPA’ları

35

(Economic Partnership Agreements) sırasıyla 2002 ve 2006 yıllarında yürürlüğe girmiştir. 2007 yılı Temmuz ayı itibariyle, ASEAN ile yürütülen müzakerelerde pek çok alanda mutabakata varılmıştır. ASEAN ile yapılan müzakerelerden ayrı olarak, Tayland, Filipinler ve Brunei ile de EPA imzalanmış olup, yakın bir tarihte yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Çin ve Kore de STA sürecine aktif bir şekilde katılmaktadır. Çin-ASEAN STA’sı 2003 yılında yürürlüğe girmiş olup, Avustralya, Yeni Zelenda ve Singapu ile müzakereler devam etmektedir. Kore, Singapur, ABD ve ASEAN ile anlaşmalar imzalamış olup, Hindistan ile müzakerelere devam etmektedir. Asya-Pasifik bölgesinde STA anlaşmalarının merkezi ASEAN’dır. Bölgedeki anlaşmalar, Japonya’nın “Doğu Asya’da Kapsamlı Ekonomik Ortaklık” (Comprehensive Economic Partnership in East Asia (CEPEA)) çerçeve önerisi doğrultusunda giderek artmaktadır. Bu çerçeve program, ASEAN+6, Doğu Asya STA’sı (EAFTA) (ASEAN+3 (Japonya, Çin, Kore)), Asya-Pasifik STA’sı (Asia-Pacific Free Trade Area (FTAAP)) gibi oluşumları öngörmektedir. CEPEA çerçevesi, 2006 yılında Japon Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı tarafından global ekonomik stratejinin bir parçası olarak formüle edilmiştir. CEPEA, mal ticaretinin yanı sıra, yatırımlar, hizmetler ve fikri mülkiyet hakları gibi alanları da içeren kapsamlı bir çerçeve olarak öngörülmektedir. CEPEA ve EAFTA konusunda teknik düzeyde değerlendirmeler halen devam etmektedir. FTAAP konusunda ise, ilk olarak 2004 yılında ortaya atılan fikre başlangıçta olumsuz yaklaşan ABD’nin bilahare 2006 yılında fikir değiştirmesiyle ilerlemeler sağlanmaya başlamıştır. ABD açısından bu değişimin, esasen bölgedeki oluşumların dışında kalmak endişesinden kaynaklandığı değerlendirilmektdir. Japonya’nın EPA Stratejisi Japonya, uzun bir süre GATT/DTÖ çerçevesinde çok taraflı ticaret sistemini savunmuş olmakla birlikte, ABD’nin NAFTA’yı imzalaması ertesinde, özellikle çok taraflı müzakerelerden sonuç alınmasındaki güçlükler de dikkate alarak, EPA üzerinde ciddi olarak çalışmaya başlamıştır. Böylece Singapur, Malezya ve Meksika ile anlaşmalar imzalanmıştır. Japonya’nın EPA’lerden beklediği, Japon firmalarının denizaşırı pazarlarını güvence altına almak ve buralardaki maliyetlerini düşürmektir. Bu nedenle, çok ciddi ekonomik büyüme gözlenen ve Japon firmalarının üretim merkezleri durumundaki Uzak Doğu Asya bölgesi ve özellikle ASEAN ülkeleriyle EPA’lerin tamamlanmasına öncelik verilmiştir. Japonya, sadece madencilik ve sanayi mamullerinde yüksek tarifeler uygulamayan, aynı zamanda, yatırımlar ve hizmetler alanında sayısız engeller bulunan ASEAN ülkeleriyle anlaşmalar imzalayarak, ticaret ve yatırım ortamının iyileştirilmesini hedeflemektedir. Halihazırda, Singapur, Malezya ve Meksika ile anlaşmalar yürürlüğe girmiş, Filipinler, Şili, Tayland ve Brunei ile anlaşmalar imzalanmış, Endonezya ile pek çok hususta mutabakata varılmıştır. Keza, ASEAN ile müzakerelerde çok büyük aşama kaydedilmiş olup, menşe

36

kurallarında çapraz kümülasyon sisteminin adapte edilmesine yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Bu sistemin bölgede yerleşik olarak iş yapan Japon firmalarının bölge içi ticaret imkanlarını artıracağı düşünülmektedir. Meksika ve Şili ile yapılan anlaşmalar, esasen, bu ülkelerin ABD ve AB ile yapmış oldukları anlaşmalar nedeniyle ortaya çıkan dezavantajlı konumun telafi edilmesine yöneliktir. Zira Japon firmalar, ticarette ABD ve AB firmalarına göre rekabet açısından sıkıntıya düşmüşlerdir. Ayrıca, ABD ve AB firmalarının katılabildikleri devlet ihalelerine giremeyen Japon firmalar, büyük ölçekli projelerin dışında kalmaktaydı. Japonya, 2007 yılında EPA girişimlerini hızlandırmış ve Hindistan, Avustralya, Vietnam ve İsviçre ile müzakereleri başlatmıştır. İki yıl içerisinde tamamlanması öngörülen Hindistan anlaşması ile, hızla büyüyen üst gelir grubu nüfusun yarattığı pazardan pay almak hedeflenmektedir. Avustralya otomotiv ihracatındaki ikinci büyük Pazar konumundadır. Keza, demir cevheri ve diğer hammaddeler bakımından önemli olan bu ülke, aynı zamanda tarım, balıkçılık ve orman ürünleri bakımından Japonya’nın dördüncü büyük tedarikçisidir. Bu anlamda Avustralya ile EPA, sadece ihracat artışı açısından değil, aynı zamanda mal tedarikinin güvence altına alınması açısından da önem arzetmektedir. Vietnam ise, yatırımlar açısından önemi haizdir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sadece bir ülkede (Çin) yoğunlaşmasının getirebileceği riskler nedeniyle, Vietnam öne çıkmaktadır. Asya-Pasifik Bölgesindeki STA’lar Avustralya - Yeni Zelanda Ocak 1983 Laos - Tayland Haziran 1991 Asean Serbest Ticaret Alanı (AFTA) Ocak 1992 Singapur - Yeni Zelanda Ocak 2001 Japonya - Singapur Kasım 2002 Singapore - Avustralya Temmuz 2003 Asean - Çin Temmuz 2003 Tayland - Hindistan Eylül 2004 Tayland - Avustralya Ocak 2005 Tayland - Yeni Zelanda Temmuz 2005 Singapur - Hindistan Ağustos 2005 Singapur - Kore Mart 2006 Japonya - Malezya Temmuz 2006 ASEAN - Kore Haziran 2007 Japonya’nın EPA Durumu Yürürlükte olan ülkeler: Singapur Kasım 2002 Meksika Nisan 2005

37

Malezya Temmuz 2006 Filipinler Eylül 2006 Şili Mart 2007 Tayland Nisan 2007 Brunei Haziran 2007 Endonezya Genel mutabakat Kasım 2006 ASEAN Çerçeve Anlaşma Mayıs 2007 Kore Müzakerelere başlandı Aralık 2003 Körfez İşbirliği Konseyi Müzakerelere başlandı Eylül 2006 Vietnam Müzakerelere başlandı Ocak 2007 Hindistan Müzakerelere başlandı Ocak 2007 Avustralya Müzakerelere başlandı Nisan 2007 İsviçre Müzakerelere başlandı Mayıs 2007 Japonya’nın Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) ilgi gelişmeleri güncel olarak Japon Dışişleri Bakanlığı web sayfasından takip etmek mümkündür. http://www.mofa.go.jp/policy/economy/fta/index.html

Diğer taraftan 2008 yılında Japonya’nın dış ticaretinde kaydedilen gelişmelere ilişkin tablolar aşağıda detaylı olarak sunulmaktadır.

38

Dış Ticaret Tabloları Dünya Ticaretinde Türkiye ve Japonya’nın Yeri TABLO – 1 JAPONYA VE TÜRKİYE'NİN DÜNYA TİCARETİ İÇİNDEKİ YERİ Japonya’nın Dış Ticaretine Genel Bakış TABLO - 2 JAPONYA'NIN DIŞ TİCARET DENGESİ

TABLO - 3 COĞRAFİ BÖLGE VE ÜLKE TOPLULUKLARINA GÖRE TİCARET

TABLO - 4 JAPONYA'NIN İHRACATINDA İLK 10 ULKE VE TÜRKIYE

TABLO - 5 JAPONYA'NIN İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE

TABLO - 6 JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL DIŞ TİCARETİ

TABLO - 7 JAPONYA'NIN SINIFLANDIRILMIS MAL GURUPLARINA GÖRE TİCARETİ

TABLO - 8-1 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE GENEL İHRACATI

TABLO - 8-2 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE GENEL İTHALATI

TABLO - 8-3 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE ÖZET TABLO

TABLO - 9-1 JAPONYA'NIN FASILLARA GÖRE DIŞ TİCARETİ

TABLO - 9-2 JAPONYA'NIN GTIP 2 KODLU MAL GURUPLARINININ İHRACATINDA İLK 25 KALEM

TABLO - 9-3 JAPONYA'NIN GTIP 2 KODLU MAL GURUPLARINININ İTHALATINDA İLK 25 KALEM

TABLO - 10-1 JAPONYA'NIN GENEL İHRACATINDA İLK 20 ÜRÜN (GTİP-6)

TABLO-10-2 JAPONYA'NIN GENEL İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN (GTİP-6) Japonya’nın Türkiye İle Ticari İlişkileri TABLO-11 JAPONYA'NIN TÜRKİYE İLE DIŞ TİCARETİ

TABLO-12-1 BAŞLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATI

TABLO-12-2 BAŞLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TURKIYE'DEN İTHALATI

TABLO-13-1 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE, TÜRKİYE’YE İHRACATI

TABLO-13-2 JAPONYA'NIN (SITC, Rev.3) SINIFLANDIRMASINA GÖRE, TÜRKİYE’YE İTHALATI

TABLO-14 JAPONYANIN FASIL BAZINDATURKIYE İLE DIŞ TİCARET VERİLERİ

TABLO-15-1 JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATINDA İLK 20 ÜRÜN

TABLO-15-2 JAPONYA'NIN TÜRKİYE'DEN İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN

39

SIRA İHRACATÇI ÜLKE DEĞER PAY% SIRA İTHALATÇI ÜLKE DEĞER PAY

%DÜNYA 16,126 100 DÜNYA 14,270 100

1 Almanya 1,465 9.1 1 ABD 2,020 14.22 Çin 1,428 8.9 2 Almanya 1,056 7.43 ABD 1,301 8.1 3 Çin 956 6.74 Japonya 782 4.9 4 İngiltere 623 4.45 Hollanda 634 3.9 5 Japonya 622 4.46 Fransa 609 3.8 6 Fransa 620 4.37 İtalya 540 3.3 7 İtalya 505 3.58 Belçika 477 3.0 8 Hollanda 493 3.59 Rusya 472 2.9 9 Belçika 414 2.910 İngiltere 458 2.8 10 Kanada 390 2.7

İLK 10 ÜLKE 8,167 50.6 İLK 10 ÜLKE 7,699 54.032 Türkiye 132 0.8 19 Türkiye 170 1.2

DiĞER ÜLKELER 7,827 48.5 DiĞER ÜLKELER 6,401 44.9Kaynak:WTO

TABLO - 1 JAPONYA VE TÜRKİYE'NİN DÜNYA TİCARETİ İÇİNDEKİ YERİ (2008)Birim: Milyar A.B.D Doları

İHRACAT İTHALAT

DÜNYA İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE(2008)

ABD, 8.1

Hollanda, 3.9

Fransa, 3.8

İtalya, 3.3

Belçika, 3.0

Rusya, 2.9

İngiltere, 2.8

Türkiye, 0.8

Japonya, 4.9

Çin, 8.9

Almanya9.1%

DÜNYA İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE (2008)

ABD, 14.2

Almanya, 7.4

Çin, 6.7

İngiltere, 4.4

Japonya, 4.4

Fransa, 4.3

İtalya, 3.5

Hollanda, 3.5

Belçika, 2.9

Kanada, 2.7

Türkiye, 1.2

40

YIL İHRACATİhracat'taBüyüme

%İTHALAT

İthalattaBüyüme

%DENGE

İHR/İTHKarşılama

1993 360,911 6.26% 240,670 3.28% 120,241 150.0%1994 395,600 9.61% 274,742 14.16% 120,858 144.0%1995 442,937 11.97% 336,094 22.33% 106,843 131.8%1996 412,433 -6.89% 350,654 4.33% 61,779 117.6%1997 422,881 2.53% 340,408 -2.92% 82,474 124.2%1998 386,271 -8.66% 279,316 -17.95% 106,955 138.3%1999 417,442 8.07% 309,745 10.89% 107,697 134.8%2000 480,701 15.15% 381,100 23.04% 99,601 126.1%2001 405,155 -15.72% 351,098 -7.87% 54,057 115.4%2002 415,862 2.64% 336,832 -4.06% 79,030 123.5%2003 469,862 12.99% 381,528 13.27% 88,335 123.2%2004 565,039 20.26% 454,676 19.17% 110,363 124.3%2005 598,215 5.87% 518,638 14.07% 79,577 115.3%2006 647,290 8.20% 579,293 11.70% 67,997 111.7%

2007 712,810 10.12% 620,934 7.19% 91,876 114.8%

2008 775,918 8.13% 756,086 17.88% 19,831 102.6%

TABLO - 2 JAPONYA'NIN DIŞ TİCARET DENGESİ

Kaynak:MOF

Birim: Milyon A.B.D Doları

JAPONYA'NIN GENEL DIŞ TİCARETİ

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

YIL

DEG

ER

(M

ilyon U

S$)

İHRACAT

İTHALAT

DENGE

İHRACATIN İTHALATI KARSILAMA ORANLARININ SEYRİ

102.

6%

114.

8%

111.

7%

115.

3%

124.

3%

123.

2%

123.

5%

115.

4%

126.

1%

134.

8%

138.

3%

124.

2%

117.

6%

131.

8%

144.

0%150.

0%

100.0%

110.0%

120.0%

130.0%

140.0%

150.0%

160.0%

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

YILLAR

OR

AN

İHR/İTHKarşılama Oranı

41

İHRACAT İTHALAT DENGE İHRACAT İTHALAT İHRACAT İTHALATToplam 775,917,548 756,086,221 19,831,327 8.86 21.74 100 100Asya 382,658,112 307,169,226 75,488,886 11.53 14.65 49.32 40.63Uzak Doğu 363,133,986 286,898,015 76,235,971 10.8 12.96 46.8 37.95ASEAN 102,798,589 106,118,381 -3,319,792 18.17 22.12 13.25 14.04Asian NIEs 171,105,985 60,259,095 110,846,890 7.22 8.5 22.05 7.97ASEAN4 67,992,618 84,301,805 -16,309,187 15.08 19.08 8.76 11.15Okyanusya 21,069,102 51,657,759 -30,588,656 17.76 45.4 2.72 6.83Kuzey Amerika 146,891,273 89,780,067 57,111,206 -4.56 11.04 18.93 11.87NAFTA 158,368,010 94,765,476 63,602,535 -4.56 11.08 20.41 12.53Orta ve Güney 40,683,752 27,447,685 13,236,067 16.03 13.81 5.24 3.63MERCOSUR4 7,085,387 9,977,273 -2,891,885 42.16 44.39 0.91 1.32Avrupa 118,410,619 79,052,856 39,357,764 5.26 9.02 15.26 10.46AB 27 109,382,862 69,915,101 39,467,761 3.91 7.55 14.1 9.25AB 15 99,370,220 67,325,187 32,045,033 3.13 7.3 12.81 8.9Rusya ve BTD 19,138,563 14,742,662 4,395,901 53.33 28.04 2.47 1.95Orta Doğu 33,722,343 165,445,320 -131,722,978 28.79 45.35 4.35 21.88Afrika 13,343,785 20,767,903 -7,424,118 15.01 40.61 1.72 2.75APEC 567,768,919 468,212,603 99,556,316 7.66 16.43 73.17 61.93TanimlarUzak Doğu: Asian NIEs, ASEAN4, P.R. ÇinAsian NIEs: G.Kore, Tayvan, Hong Kong, SingapurASEAN4:Thayland, Malezya, Filipinler, Indonezya.NAFTA : U.S.A., Kanada, Meksica, Porto Rico (U.S.A.).MERCOSUR4: Brezilya, Arjantin, Paraguay, Uruguay.AB 15: Almanya,Fransa,İngiltere,İtalya,Danimarka,İrlanda,Hollanda,Belçika,Luksemburg,İspanyaPortekiz,Yunanistan,Avusturya,İsviçre,Finlandiya.AB 25: EU15, Polonya, Çekoslavakya,Slovakya,Macaristan,Estonya, Letonya,Litvanya,Slovakya,Kıbrıs,MaltaAPEC: ABD., Kanada, Meksica, Şile, Avustralya , Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, P.R. Çin, Asian NIEs, ASEAN4, Brunei, Vietnam, Rusya, Peru.(KAYNAK)JETRO ISTATISTIKLERINDEN DERLENMISTIR>

TABLO - 3 COĞRAFİ BÖLGE VE ÜLKE TOPLULUKLARINA GÖRE TİCARET

(Bin A.B.D Doları, %)

2008 Büyüme% PAY %

Bölge, Topluluklara Göre İthalat ve İhracat (Birim:%)

49.32

46.8

13.25

22.05

8.76

2.72

18.93

20.41

5.24

0.91

15.26

14.1

12.81

2.47

4.35

1.72

73.17

40.63

37.95

14.04

7.97

11.15

6.83

11.87

12.53

3.63

1.32

10.46

9.25

8.9

1.95

21.88

2.75

61.93

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80

Asya

Uzak Doğu

ASEAN

Asian NIEs

ASEAN4

Okyanusya

Kuzey Amerika

NAFTA

Orta ve Güney Amerika

MERCOSUR4

Avrupa

AB 27

AB 15

Rusya ve BTD

Orta Doğu

Afrika

APEC

İTHALATİHRACAT

42

ÜLKE 2007 2008 SIRA PAYI % Büyüme %DÜNYA 712,734,968 775,917,548 100 8.1%ABD 143,382,531 136,200,022 1 17.6 -5.3%ÇİN 109,060,309 124,035,383 2 16.0 12.1%GÜNEY KORE 54,199,128 58,984,805 3 7.6 8.1%TAYVAN 44,779,680 45,707,555 4 5.9 2.0%HONG KONG 38,818,243 39,988,208 5 5.2 2.9%TAYLAND 25,552,540 29,253,380 6 3.8 12.7%SİNGAPUR 21,784,283 26,425,417 7 3.4 17.6%ALMANYA 22,581,054 23,795,514 8 3.1 5.1%HOLLANDA 18,512,653 20,923,181 9 2.7 11.5%AVUSTRALYA 14,198,868 17,161,752 10 2.2 17.3%İLK 10 ÜLKE (TOPLAM) 492,869,289 522,475,217 67.3 5.7%TÜRKİYE 2,744,506 3,069,690 31 0.6 10.6%DİGER ÜLKELER 217,121,173 250,372,641 8156.3 13.3%

TABLO-4 JAPONYA'NIN İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE

Kaynak:MOF verilerinden Türkiye Tokyo Ticaret Müsavirliğince derlenmiştir.

BİRİM: (Milyon A.B.D Doları

JAPONYA'NIN İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE(2008)

ABD, 17.6

ÇİN, 16.0

HONG KONG, 5.2TAYLAND, 3.8SİNGAPUR, 3.4

ALMANYA, 3.1

TÜRKİYE, 0.6

GÜNEY KORE, 7.6

TAYVAN, 5.9

AVUSTRALYA, 2.2

HOLLANDA, 2.7

43

ÜLKE 2007 SIRA 2008 PAY % YıllıkArtış %

GENEL TOPLAM 621,084,093 756,086,221 100 17.9%ÇİN 127,643,646 1 142,337,115 18.8 10.3%ABD 70,836,207 2 77,017,921 10.2 8.0%SUUDI ARABISTAN 35,349,644 3 50,469,877 6.7 30.0%AVUSTRALYA 31,161,314 4 47,280,190 6.3 34.1%B.A.E 32,298,370 5 46,414,599 6.1 30.4%INDONEZYA 26,444,815 6 32,293,203 4.3 18.1%GÜNEY KORE 27,252,468 7 29,247,995 3.9 6.8%KATAR 16,941,932 8 26,233,259 3.5 35.4%MALEZYA 17,368,036 9 23,026,942 3.0 24.6%TAYVAN 19,808,731 10 21,637,245 2.9 8.5%İLK 10 ÜLKE 405,105,163 495,958,346 65.6 18.3%TÜRKİYE 374,451 57 416,850 0.1 10.2%DİĞER ÜLKELER 215,604,479 259,711,025 34.3 17.0%Kaynak:MOF verilerinden Türkiye Tokyo Ticaret Müsavirliğince derlenmiştir.

TABLO-5 JAPONYA'NIN İTHALATINDA ILK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE (2008)(Birim:Bin A.B.D Doları)

JAPONYA'NIN İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE(2008)

B.A.E, 6.1INDONEZYA, 4.3

GÜNEY KORE,3.9

KATAR, 3.5

TÜRKİYE, 0.06

AVUSTRALYA,6.3

ABD, 10.2

ÇİN, 18.8

SUUDIARABISTAN, 6.7

MALEZYA, 3.0

TAYVAN, 2.9

44

TANIM 2006Değer

YıllıkDeğişim PAY 2007

DeğerYıllık

Değişim PAY 2008Değer

YıllıkDeğişim PAY

MilyarA.B.D $ % % Milyar

A.B.D $ % % MilyarA.B.D $ % %

TOPLAM 647.3 8.2 100 712.7 10.1 100 775.9 8.9 100Gıda Ürünleri 3.1 6.4 0.5 3.5 15.3 0.5 3.9 9.3 0.5Hammadeler 7.7 14.6 1.2 8.9 14.7 1.3 10.1 13.3 1.3Mineral Yakıtlar 5.5 30.8 0.9 8.7 57.6 1.2 17.8 104.1 2.3Kimyasallar 58.4 9.7 9 65.7 12.5 9.2 69.5 5.7 9

Organik Kimyasallar 17.9 4.1 2.8 20.0 11.9 2.8 19.4 -3.1 2.5Tıbbi ve Eczacılık ürünleri 3.2 -4.8 0.5 3.2 -0.9 0.4 3.6 15 0.5Plastik Ürünler 17.6 12.5 2.7 19.9 13.1 2.8 21.3 7.4 2.8

Muhtelif Sanayi Ürünleri 74.6 10.7 11.5 83.8 12.3 11.8 97.6 16.4 12.6Demir&Çelik Ürünleri 30.0 8.2 4.6 34.3 14.4 4.8 43.9 27.9 5.7Demir Dışı Metaller 10.8 47.8 1.7 13.2 22.7 1.9 14.1 6.7 1.8Metal Mamülleri 9.0 6.3 1.4 9.5 5.6 1.3 10.6 11.5 1.4Tekstil (İplik ve Kumaşlar) 6.8 0.1 1.1 7.0 2.3 1 7.2 3.5 0.9Metal içermeyen Mineral ürünler 7.4 6.6 1.1 8.0 8.5 1.1 8.7 8.1 1.1Lastik ve kauçuk Mamüller 7.9 6.3 1.2 8.8 11.8 1.2 9.8 10.9 1.3Kağıt ve Kağıttan Mamüller 2.6 0.1 0.4 2.7 7 0.4 3.1 13.6 0.4

Makinalar 127.3 4.6 19.7 141.2 10.9 19.8 152.7 8.2 19.7Güç Üretim Makinaları 20.0 0.1 3.1 22.0 10.4 3.1 24.1 9.3 3.1Bilgisayar ve üniteleri 7.1 -3.4 1.1 7.6 7.5 1.1 6.9 -8.8 0.9Bilgisayar parçaları 15.3 0.6 2.4 15.9 3.8 2.2 16.1 1.6 2.1Metal İşleme Makinalari 11.5 6.6 1.8 10.7 -6.9 1.5 12.1 12.3 1.6Pompa ve Santrifüjler 9.1 4.5 1.4 10.7 17.3 1.5 12.1 13.7 1.6İnşaat ve Maden Makinaları 9.7 19.3 1.5 11.4 17 1.6 13.0 14.1 1.7Mekanik El Aparatları 6.4 8.6 1 7.2 12.7 1 8.9 24.5 1.2Isıtma ve Soğutma Makinaları 5.3 9.2 0.8 4.9 -6.7 0.7 5.5 11.4 0.7Tekstil Makinaları 2.4 7 0.4 2.7 12.9 0.4 2.3 -16.4 0.3Mil, Rulman, Makara, vs 3.0 4.5 0.5 3.2 6.9 0.5 3.9 20.1 0.5

Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları 138.3 4.4 21.4 144.0 4.1 20.2 147.2 2.2 19Valfler, Tüpler ve Yarı İletken Cihazlar vs 41.7 4.2 6.5 44.5 6.6 6.2 44.2 -0.6 5.7 Elektronik entegre devreler 27.3 3.5 4.2 29.9 9.4 4.2 28.5 -4.8 3.7Ses ve Görsel Cihaz Parçaları 15.3 -6.5 2.4 14.4 -5.4 2 14.7 1.6 1.9 Video Kaydedicileri 10.9 -5.5 1.7 12.3 12.6 1.7 12.9 4.5 1.7 Televizyon Alıcıları 3.3 -14.8 0.5 2.1 -36.4 0.3 1.8 -15 0.2Ses Aygıtları 0.8 -25.9 0.1 0.7 -12.9 0.1 0.7 -7.3 0.1Ses ve Görsel Cihaz Aparatları 13.3 13.6 2.1 9.8 -26.4 1.4 9.7 -1 1.3Elektrikli Güç Makinaları(Motorlar) 6.7 9.8 1 7.4 9.7 1 8.7 17.8 1.1İletişim Cihazları 4.3 -8.4 0.7 8.7 104.6 1.2 8.9 1.9 1.2Elektrikli ölçüm ve kontrol cihazları 10.9 3.7 1.7 11.1 2.3 1.6 11.1 -0.1 1.4Elektrikli aparatlar 16.5 7.5 2.6 17.1 3.9 2.4 17.7 3.4 2.3Pil,Akü ve Bataryalar 3.3 1.2 0.5 3.6 10.7 0.5 4.5 25.3 0.6

Nakil Araçları 156.9 13.3 24.2 177.0 12.8 24.8 192.2 8.6 24.8Motorlu Araçlar 105.8 16.9 16.3 121.7 15 17.1 131.4 8 16.9 Binek Otomobilleri 94.3 17.9 14.6 107.8 14.3 15.1 114.3 6 14.7 Otobüs ve Kamyonlar 10.7 10.2 1.7 13.0 21.2 1.8 15.9 22.5 2.1Motorlu Araç Parçaları 26.0 2 4 28.5 9.6 4 29.4 3.1 3.8Motorsikletler, vb 6.4 4.2 1 6.3 -1.9 0.9 5.7 -8.5 0.7Gemiler 13.6 18.7 2.1 14.8 8.9 2.1 19.2 29.2 2.5

Diğerleri 75.3 6.3 11.6 79.8 6 11.2 85.0 6.4 11Bilimsel,tıbbi, optik cihazlar 4.7 0 0.7 4.7 -0.7 0.7 4.6 -1.5 0.6Fotoğraf ve Sinema Gereçleri 21.2 -6.1 3.3 17.8 -16.4 2.5 19.4 9.1 2.5Manyetik Kayit Icin kart ,Serit ,Teyp Vs 4.7 6 0.7 5.2 9.9 0.7 4.8 -8.3 0.6

TABLO - 6-1 JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL İHRACATI

45

2006Değer

YıllıkDeğişim PAY 2007

DeğerYıllık

Değişim PAY 2008Değer

YıllıkDeğişim PAY

MilyarA.B.D $ % % Milyar

A.B.D $ % % MilyarA.B.D $ % %

TOPLAM 579.3 11.7 100 621.1 7.2 100 756.1 21.7 100Gıda Ürünleri 49.1 -3.1 8.5 51.3 4.4 8.3 59.7 16.4 7.9

Balık ve Deniz ürünleri 13.5 -5 2.3 12.7 -5.8 2.1 14.0 9.7 1.9 Karidesler 2.1 -0.1 0.4 1.9 -9.9 0.3 1.9 -1.3 0.3Et ve et ürünleri 8.4 -14.4 1.5 8.7 3.8 1.4 10.3 18.3 1.4Tahıl ve Yan Ürünleri 5.8 -0.2 1 7.7 33.7 1.2 11.5 49.7 1.5Sebzeler 3.7 1.2 0.6 3.6 -2.5 0.6 3.5 -1.4 0.5Meyveler 3.4 -1.9 0.6 3.6 4.6 0.6 3.8 6.3 0.5

Hammadeler 40.7 27.5 7 48.1 18 7.7 53.1 10.4 7Kereste 5.0 4.8 0.9 4.8 -4.4 0.8 4.1 -14.4 0.5Demir dışı cevherler ve cevher konsantreleri 14.4 58.5 2.5 18.1 25.8 2.9 15.9 -12.3 2.1Demir Cevheri ve Konsantresi 7.2 28.4 1.2 8.8 22.9 1.4 13.1 49.1 1.7Soya Fasulyesi 1.3 -10.8 0.2 1.7 29.6 0.3 2.3 40.9 0.3

Mineral Yakıtlar 160.5 21.4 27.7 172.0 7.2 27.7 264.2 53.6 35Ham Petrol 99.2 24.1 17.1 104.6 5.4 16.8 155.0 48.1 20.5Petrol Ürünleri 16.1 19.4 2.8 16.9 5 2.7 22.7 34.4 3 Petrol Gazları 12.0 18.7 2.1 13.3 11 2.1 16.1 21.3 2.1LNG 22.9 26.6 4 26.7 16.7 4.3 44.7 67.5 5.9LPG 8.1 29.5 1.4 8.4 4.3 1.4 11.5 36.8 1.5Kömür 13.9 0.9 2.4 14.8 6.5 2.4 29.3 98.5 3.9

Kimyasallar 42.2 7.1 7.3 46.4 9.9 7.5 55.0 18.6 7.3Organik Kimyasallar 11.6 7.1 2 12.4 7.1 2 14.6 18 1.9Tıbbi ve Eczacılık ürünleri 8.5 3.2 1.5 9.1 7.3 1.5 11.0 20 1.5

Muhtelif Sanayi Ürünleri 56.4 14.1 9.7 62.8 11.4 10.1 70.3 11.9 9.3Demir&Çelik Ürünleri 6.5 -10.8 1.1 8.3 27.6 1.3 11.4 37.4 1.5Demir Dışı Metaller 18.6 39.6 3.2 22.2 19.4 3.6 24.2 8.9 3.2Metalden Mamul Ürünler 7.6 15.9 1.3 8.4 10.5 1.4 9.2 9 1.2Tekstil (İplik ve kumaşlar) 6.1 5.7 1.1 6.2 1.5 1 6.8 9.6 0.9Metal içermeyen Mineral ürünler 6.2 5.4 1.1 6.1 -1.1 1 6.6 7 0.9Ahşaptan Ürünler(Mobilya Hariç) 6.8 10.5 1.2 6.9 2.3 1.1 6.9 -0.3 0.9Makinalar 53.7 3.9 9.3 55.3 3 8.9 58.2 5.4 7.7Güç Üretim Makinaları 6.9 19.4 1.2 8.1 17.4 1.3 8.7 7.7 1.2Bilgisayar ve üniteleri 18.1 -4.2 3.1 15.8 -12.4 2.6 17.2 8.8 2.3Bilgisayar parçaları 7.3 -10.4 1.3 6.8 -7.7 1.1 6.1 -10 0.8

Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları 74.4 10.3 12.8 79.0 6.3 12.7 82.7 4.6 10.9Valfler, Tüpler ve Yarı İletken Cihazlar 24.7 15.7 4.3 24.2 -2.1 3.9 23.7 -2.1 3.1 Elektronik entegre devreler 21.6 17 3.7 21.2 -2.3 3.4 20.3 -3.8 2.7Ses ve Görsel Cihazlar 13.4 -7.9 2.3 12.4 -7.2 2 13.2 6.4 1.8 Video Kaydedicileri, reprodüksiyon Cihazları 2.3 -14.3 0.4 3.0 29.2 0.5 3.1 4.9 0.4Elektrikli Güç Makinaları(Motorlar) 4.8 14.1 0.8 5.0 3.3 0.8 5.4 8.7 0.7İletişim Cihazları 4.2 18 0.7 9.4 126.6 1.5 10.7 14.1 1.4Elektrikli ölçüm ve kontrol cihazları 5.2 15.7 0.9 5.0 -2.7 0.8 4.9 -2.3 0.7

Nakil Araçları 19.4 3.5 3.4 21.5 10.6 3.5 22.1 2.9 2.9Motorlu araçlar 7.9 -5.5 1.4 7.9 0 1.3 7.2 -8.7 1Motorlu Araç Parçaları 4.5 17.9 0.8 5.3 18.5 0.9 6.4 19.2 0.8Uçaklar 5.0 5.5 0.9 6.0 18.8 1 5.6 -6.6 0.7

Diğerleri 82.9 7.5 14.3 84.7 2.2 13.6 90.7 7.1 12Bilimsel,tıbbi, optik cihazlar 15.5 17.2 2.7 13.7 -11.3 2.2 14.1 2.4 1.9Giyim ve giyim aksesuarları 23.7 5.2 4.1 23.7 0.3 3.8 25.3 6.8 3.4Mobilyalar 5.1 2.8 0.9 5.3 3.4 0.9 5.5 4.6 0.7Seyahat gereçleri, el çantaları ve benzeri 4.1 5.7 0.7 4.3 6.2 0.7 4,622.5 6.8 0.6

TABLO 6 - 2 - JAPONYA'NIN ANA MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL İTHALATI

TANIM

46

TANIM 2008Değer PAY

%TOPLAM 775.9 100

Gıda Ürünleri 3.9 0.5

Hammadeler 10.1 1.3

Mineral Yakıtlar 17.8 2.3

Kimyasallar 69.5 9.0

Muhtelif Sanayi Ürünleri 97.6 12.6

Makinalar 152.7 19.7

Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları 147.2 19.0

Nakil Araçları 192.2 24.8

Diğerleri 85.0 11.0

2008Değer PAY

%TOPLAM 756.1 100

Gıda Ürünleri 59.7 7.9

Hammadeler 53.1 7.0

Mineral Yakıtlar 264.2 35.0

Kimyasallar 55.0 7.3

Muhtelif Sanayi Ürünleri 70.3 9.3

Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları 82.7 10.9

Nakil Araçları 22.1 2.9

Diğerleri 90.7 12.0

TANIM

TABLO 6-4 JAPONYANIN SEKTOREL VE GENEL ITHALATI(Birim: Milyar US $, )

TABLO 6-3 JAPONYANIN SEKTOREL VE GENEL IHRACATI(Birim: Milyar US $, )

JAPONYANIN SEKTOREL VE GENEL ITHALATI(Birim: % )

Gıda Ürünleri7.9

Hammadeler7.0

Mineral Yakıtlar35.0

Kimyasallar7.3

Muhtelif SanayiÜrünleri

9.3

ElektrikliMakina, Alet ve

Aparatları10.9

Nakil Araçları2.9

Diğerleri12.0

JAPONYANIN SEKTOREL VE GENEL IHRACATI(Birim: %)

Kimyasallar9.0

MuhtelifSanayi Ürü

nleri12.6

Makinalar19.7

ElektrikliMakina, Alet ve

Aparatları19.0

Nakil Araçları24.8

Mineral Yakıtlar2.3

Hammadeler1.3

Gıda Ürünleri0.5

Diğerleri11.0

47

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008Toplam 417,442 480,701 405,155 415,862 469,862 565,039 598,215 647,290 712,735 775,918Gıda ve Doğrudan Tüketim 1,878 1,968 2,785 1,942 2,106 2,387 2,664 2,874 3,329 3,651Endüstriyel Girdiler 73,790 83,383 73,888 78,063 88,891 110,873 125,204 139,336 159,371 185,638 Ham Maddeler 2,813 3,166 3,262 3,457 4,137 5,695 6,618 7,595 8,718 9,878 Mineral Yakıtlar 1,495 1,741 1,710 1,627 1,750 2,477 4,570 5,921 9,173 18,315 Endüstri Kimyasalları 30,025 34,556 30,153 32,472 38,037 47,140 52,122 57,193 64,361 67,852 Metaller 17,942 20,111 18,226 20,003 22,639 29,530 35,064 40,798 47,549 58,002 Tekstil 6,277 6,698 5,926 5,707 6,054 6,746 6,567 6,585 6,741 6,943Yatırım Ekipmanı 241,436 289,460 233,085 230,022 263,602 321,316 329,420 344,194 367,923 394,433 Elektronik Olmayan Makina 89,270 103,454 84,816 84,717 95,085 116,683 121,711 127,540 141,419 152,982 Elektronik Ekipman 90,975 116,472 87,421 87,208 102,050 122,376 123,173 128,803 134,429 137,778 Ulaştırma Ekipmanı 37,604 40,443 35,854 38,724 44,054 52,912 55,718 60,033 67,352 76,959Dayanıksız Tüketim Malları 3,400 3,602 3,139 3,223 3,478 3,905 3,883 3,947 4,296 4,875 Tekstil Ürünleri 679 778 675 669 731 854 747 723 763 870Dayanıklı Tüketim Malları 82,452 83,909 74,901 84,313 90,868 101,063 108,711 122,948 137,955 144,806 Ev Ekipmanları 606 631 473 444 468 499 496 488 533 633 Ev Eşyaları 2,404 2,266 1,700 2,033 2,302 2,795 2,504 2,185 2,038 1,812 Binek Araba 54,622 57,015 53,077 62,438 67,959 74,620 79,989 94,338 107,780 114,278 Motorsiklet-Bisiklet 5,928 6,681 6,108 5,783 6,083 7,248 7,817 7,893 7,916 7,703 Oyuncak-Müzik Aletleri 14,141 11,900 9,047 8,890 8,602 9,166 10,538 9,810 11,267 10,722Diğerleri 14,487 18,378 17,357 18,300 20,916 25,495 28,332 33,992 39,862 42,514

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008Toplam 309,745 381,100 351,098 336,832 381,528 454,669 518,638 579,294 621,084 756,086Gıda ve Doğrudan Tüketim 43,593 45,423 42,840 41,635 43,865 49,199 50,067 48,161 51,066 60,848Endüstriyel Girdiler 120,824 159,273 143,877 135,015 159,952 197,702 243,059 289,694 318,211 429,085 Ham Maddeler 19,434 21,863 18,766 17,287 19,432 24,369 28,254 37,208 43,717 46,582 Mineral Yakıtlar 49,921 77,381 70,574 65,284 80,273 98,636 132,204 160,496 172,009 264,226 Endüstri Kimyasalları 22,072 25,391 24,511 24,600 28,216 33,438 37,646 40,492 44,548 52,981 Metaller 11,200 14,615 11,314 9,747 11,978 17,852 20,706 25,208 30,613 35,718 Tekstil 3,658 3,969 3,799 3,596 3,979 4,392 4,567 4,821 4,868 5,349Yatırım Ekipmanı 84,214 105,673 95,231 92,565 104,220 123,747 133,681 146,547 152,757 160,372 Elektronik Olmayan Makina 32,912 42,083 38,353 36,658 40,683 48,040 51,955 54,022 55,748 58,845 Elektronik Ekipman 36,038 48,969 43,288 40,631 46,172 56,202 59,562 66,838 71,373 74,352 Ulaştırma Ekipmanı 8,310 6,107 5,200 7,346 8,374 8,857 9,980 11,183 13,089 14,509Dayanıksız Tüketim Malları 26,563 31,013 30,188 28,240 30,985 34,602 37,134 38,746 39,355 42,160 Tekstil Ürünleri 17,132 20,603 20,084 18,365 20,234 22,636 23,693 24,934 25,060 26,771Dayanıklı Tüketim Malları 26,782 31,091 30,097 29,934 33,247 38,260 42,079 42,948 44,931 46,125 Ev Ekipmanları 1,015 1,141 1,095 1,103 1,257 1,392 1,407 1,452 1,499 1,571 Ev Eşyaları 3,947 4,791 5,065 5,159 5,507 6,381 7,466 7,090 7,072 7,560 Binek Araba 6,195 6,979 6,266 6,255 6,974 8,177 8,139 7,640 7,656 6,737 Motorsiklet-Bisiklet 771 932 962 1,016 1,207 1,321 1,364 1,435 1,620 1,917 Oyuncak-Müzik Aletleri 3,754 4,253 3,762 3,643 3,884 4,304 5,487 6,247 7,578 6,985Diğerleri 7,769 8,628 8,865 9,444 9,258 11,158 12,617 13,198 14,764 17,495Kaynak: Jetro

Birim: Milyon A.B.D Doları

Birim: Milyon A.B.D Doları

TABLO -7-1 JAPONYA'NIN ÖZELLİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMIŞ MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL İHRACATI

TABLO 7-2 JAPONYA'NIN ÖZELLİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMIŞ MAL GRUPLARINA GÖRE GENEL İTHALATI

JAPONYA'NIN ÖZELLİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMIS MALGURUPLARINA GÖRE GENEL İHRACATI(2008)

Dayanıklı Tüketim Malları

18.7%

EndüstriyelGirdiler23.9%

Dayanıksız Tüketim Malları

0.6%

Yatırım Ekipmanı50.8%

Diğerleri5.5%

Gıda ve Doğrudan Tüketim

0.5%

JAPONYA'NIN ÖZELLİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMIS MALGURUPLARINA GÖRE GENEL ITHALATI(2008)

Gıda ve Doğrudan Tüketim

8%

Dayanıksız Tüketim Malları

6%

Dayanıklı Tüketim Malları

6%

Diğerleri2%

EndüstriyelGirdiler

57%

Yatırım Ekipmanı21%

48

Büyüme PAYSITC v.3 2006 2007 2008 % %

Toplam 646,725 714,327 781,412 8.6% 100.0%

0 Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri 2,646 3,070 3,328 7.8% 0.4%00 Canlı hayvanlar 12 20 26 20.0% 0.0%01 Et ve et ürünleri 13 31 61 49.7% 0.0%02 Süt, süt ürünleri ve yumurtalar 19 27 30 10.3% 0.0%03 Balıklar ve diğer deniz ürünleri 1,390 1,645 1,620 -1.6% 0.2%04 Hububat, hububat ürünleri 234 258 320 19.3% 0.0%05 Meyva ve sebzeler 149 180 198 8.8% 0.0%06 Şeker, şeker ürünleri ve bal 72 77 81 4.4% 0.0%07 Kahve, çay, kakao, baharat ve ürünleri 107 124 161 23.3% 0.0%08 Hayvanlar için gıda maddeleri 70 74 84 12.0% 0.0%09 Çeşitli yenilebilir ürünler 580 634 749 15.4% 0.1%

1 İçkiler ve tütün 415 462 538 14.3% 0.1%11 İçkiler 181 206 270 23.7% 0.0%12 Tütün ve tütün mamülleri 234 256 268 4.8% 0.0%

2 Akaryakıt hariç yenilmeyen hammadde 7,801 8,953 10,227 12.5% 1.3%21 İşlenmemiş kösele, deri ve kürk 82 82 120 31.8% 0.0%22 Yağlı tohumlar, yağ veren meyvaler 1 7 3 -113.5% 0.0%23 Ham kauçuk 1,370 1,618 1,898 14.7% 0.2%24 Mantar, odun ve kereste 19 24 39 37.0% 0.0%25 Kağıt hamuru ve kullanılmış kağıt 577 744 845 12.0% 0.1%26 Dokuma elyafı ve bunların artıkları 1,074 1,239 1,209 -2.4% 0.2%27 Ham gübre ve madenler (kömür,petrol ve değerli taşlar hariç) 330 369 619 40.3% 0.1%28 Metal cevheri, döküntüleri, hurdaları 4,135 4,635 5,234 11.4% 0.7%29 Başka yerde belirtilmeyen işlenmemiş hayvani, bitkisel ürünler 212 236 260 9.5% 0.0%

3 Mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından elde edilen ürünler 5,897 9,280 18,776 50.6% 2.4%32 Taş kömürü, kok kömürü ve biriket kömürü 330 265 338 21.8% 0.0%33 Petrol, petrolden elde edilen ürün 5,452 8,899 18,317 51.4% 2.3%34 Doğal gaz ve mamul gaz 116 117 121 3.5% 0.0%35 Elektrik enerjisi 0 0 0 0.0%

4 Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar 85 85 110 23.1% 0.0%41 Hayvansal sıvı ve katı yağlar 24 22 27 20.0% 0.0%42 Hazırlanmış bitkisel sıvı ve katı yağ 36 34 44 22.0% 0.0%43 İşlenmiş sıvı, katı yağlar;mumlar 25 29 39 26.7% 0.0%

5 Başka yerde belirtilmeyen kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri 57,850 65,191 69,137 5.7% 8.8%51 Organik kimyasal ürünler 18,051 20,258 19,820 -2.2% 2.5%52 İnorganik kimyasal ürünler 3,303 3,972 4,965 20.0% 0.6%53 Debagat ve boyacılıkta kull. ürün 3,292 3,504 3,828 8.4% 0.5%54 Tıp ve eczacılık ürünleri 3,193 3,187 3,663 13.0% 0.5%55 Uçucu yağlar, parfüm, kozmetik, tuvalet müstahzarları 1,757 1,912 2,226 14.1% 0.3%56 Gübreler (272.grubun dışındakiler) 100 125 219 43.0% 0.0%57 İlk şekildeki plastikler 10,177 11,516 11,961 3.7% 1.5%58 İlk şekilde olmayan plastikler 7,337 8,341 9,503 12.2% 1.2%59 Başka yerlerde belirtilmeyen kimyasal maddeler ve ürnler 10,641 12,376 12,953 4.5% 1.7%

6 Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar 74,122 83,628 97,630 14.3% 12.5%61 Başka yerde belirtilmeyen İşlenmiş deri ve kürkler 143 153 146 -4.8% 0.0%62 Kauçuktan eşya 7,866 8,843 9,815 9.9% 1.3%63 Mantar ve ahşap eşya(mobilya hariç) 65 76 79 3.2% 0.0%64 Kağıt,karton ve kağıt hamurundan eşya 2,464 2,644 3,020 12.4% 0.4%65 Diğer tekstil iplik,kumaş,şekil ver.mens 6,934 7,108 7,340 3.2% 0.9%66 Diğer metal olmayan maddeden yapılan eşyalar 7,287 7,959 8,663 8.1% 1.1%67 Demir ve çelik 29,937 34,395 44,106 22.0% 5.6%68 Demir ihtiva etmeyen madenler 9,981 12,297 13,017 5.5% 1.7%69 Başka yerde belirtilmeyen madenden mamul eşya 9,443 10,152 11,445 11.3% 1.5%

7 Makine ve ulaştırma araçları 411,968 451,952 484,399 6.7% 62.0%71 Güç üreten makineler ve araçlar 24,077 26,612 29,710 10.4% 3.8%72 Belirli sanayiler için özel makinalar 37,851 46,844 50,181 6.7% 6.4%73 Metal işleme makineleri 13,172 12,337 13,881 11.1% 1.8%74 Diğer genel endüstri makina/cihazların aksamları 34,892 37,343 43,072 13.3% 5.5%75 Büro makinaları ve otomatik veri işleme makinaları 24,131 24,876 24,488 -1.6% 3.1%76 Haberleşme,ses kaydetme ve sesi tekrar vermeye yarayan cihaz ve araçlar 33,633 33,700 34,168 1.4% 4.4%77 Elektrik makinaları,cihazları ve aletleri, vb.aksam,parçaları 87,408 92,927 95,397 2.6% 12.2%78 Motorlu kara taşıtları 139,881 158,467 170,133 6.9% 21.8%79 Diğer taşıt araçları 16,923 18,845 23,369 19.4% 3.0%

8 Çeşitli mamül eşya 52,645 52,492 55,187 4.9% 7.1%81 Prefafabrik yapılar; sıhhi su tesisatı, ısıtma ve sabit aydınlatma cihazları 146 142 169 16.2% 0.0%82 Mobilya;yatak takımı,yatak payandaları ve yastıklar 872 1,003 1,275 21.3% 0.2%83 Seyahat eşyası,el çantaları vb. taşıyıcı eşya 39 41 41 0.2% 0.0%84 Giyim eşyası ve bunların aksesuarları 485 523 591 11.6% 0.1%85 Ayakkabılar 57 66 80 17.5% 0.0%87 Başka yerde belirtilmeyen mesleki,ilmi,kontrol alet ve cihazlar 19,774 20,399 21,509 5.2% 2.8%88 Fotograf malzemesi, optik eşya,saatler 17,592 14,487 14,967 3.2% 1.9%89 Başka yerde belirtilmeyen çeşitli mamül eşyalar 13,680 15,832 16,555 4.4% 2.1%

9 SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar 33,297 39,215 42,080 6.8% 5.4%93 30,288 35,597 36,873 3.5% 4.7%96 Tedavülde olmayan metal paralar (altın olanlar hariç) 0 0 0 -5.2% 0.0%97 Altın,parasal olmayan (altın madeni hariç) 3,008 3,618 5,207 30.5% 0.7%99 Başka yerde sınıflandırılmamış eşyalar .............. .............. ..............

İHRACAT(Birim: Milyon A.B.D Doları)

TABLO-8-1 Japonya'nın Standart ticaret sınıflandırmasına (SITC, Rev.3) göre Genel İhracatı , 2006-2008

Türkiye İstatistik Kurumu - Turkish Statistical Institute 49

Büyüme PAYSITC R.3 2006 2007 2008 % %

Toplam $579,064 $622,243 $762,534 18.4% 100.0%

0 Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri $43,115 $45,475 $53,712 15.3% 7.0%00 Canlı hayvanlar $250 $268 $233 -15.2% 0.0%01 Et ve et ürünleri $8,415 $8,761 $10,382 15.6% 1.4%02 Süt, süt ürünleri ve yumurtalar $1,067 $1,304 $1,538 15.2% 0.2%03 Balıklar ve diğer deniz ürünleri $13,529 $12,768 $14,030 9.0% 1.8%04 Hububat, hububat ürünleri $5,540 $7,547 $11,457 34.1% 1.5%05 Meyva ve sebzeler $6,888 $6,986 $7,174 2.6% 0.9%06 Şeker, şeker ürünleri ve bal $810 $854 $854 -0.1% 0.1%07 Kahve, çay, kakao, baharat ve ürünleri $2,223 $2,443 $2,709 9.8% 0.4%08 Hayvanlar için gıda maddeleri $2,767 $2,931 $3,599 18.6% 0.5%09 Çeşitli yenilebilir ürünler $1,627 $1,612 $1,737 7.2% 0.2%

1 İçkiler ve tütün $5,890 $5,852 $6,223 6.0% 0.8%11 İçkiler $2,461 $2,543 $2,647 3.9% 0.3%12 Tütün ve tütün mamülleri $3,429 $3,309 $3,576 7.5% 0.5%

2 Akaryakıt hariç yenilmeyen hammadde $41,913 $49,539 $54,841 9.7% 7.2%21 İşlenmemiş kösele, deri ve kürk $167 $174 $136 -28.3% 0.0%22 Yağlı tohumlar, yağ veren meyvalar $2,240 $2,887 $4,435 34.9% 0.6%23 Ham kauçuk $2,219 $2,231 $3,019 26.1% 0.4%24 Mantar, odun ve kereste $7,105 $7,276 $7,083 -2.7% 0.9%25 Kağıt hamuru ve kullanılmış kağıt $1,454 $1,452 $1,548 6.2% 0.2%26 Dokuma elyafı ve bunların artıkları $664 $636 $710 10.5% 0.1%27 Ham gübre ve madenler (kömür,petrol ve değerli taşlar hariç) $1,823 $1,899 $2,566 26.0% 0.3%28 Metal cevheri, döküntüleri, hurdaları $24,400 $31,171 $33,360 6.6% 4.4%29 Başka yerde belirtilmeyen işlenmemiş hayvani, bitkisel ürünler $1,842 $1,812 $1,984 8.7% 0.3%

3 Mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından elde edilen ürünler $161,691 $172,785 $267,784 35.5% 35.1%32 Taş kömürü, kok kömürü ve biriket kömürü $14,228 $15,430 $30,493 49.4% 4.0%33 Petrol, petrolden elde edilen ürün $116,508 $122,199 $180,695 32.4% 23.7%34 Doğal gaz ve mamul gaz $30,955 $35,156 $56,596 37.9% 7.4%35 Elektrik enerjisi

4 Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar $927 $1,164 $1,736 33.0% 0.2%41 Hayvansal sıvı ve katı yağlar $109 $123 $211 41.7% 0.0%42 Hazırlanmış bitkisel sıvı ve katı yağ $691 $875 $1,284 31.8% 0.2%43 İşlenmiş sıvı, katı yağlar;mumlar $127 $165 $241 31.5% 0.0%

5 Başka yerde belirtilmeyen kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri $40,830 $45,521 $54,543 16.5% 7.2%51 Organik kimyasal ürünler $11,780 $12,653 $14,969 15.5% 2.0%52 İnorganik kimyasal ürünler $5,471 $6,911 $8,444 18.2% 1.1%53 Debagat ve boyacılıkta kull. ürün $1,185 $1,287 $1,531 15.9% 0.2%54 Tıp ve eczacılık ürünleri $8,518 $9,146 $10,999 16.8% 1.4%55 Uçucu yağlar, parfüm, kozmetik, tuvalet müstahzarları $2,548 $2,761 $3,043 9.3% 0.4%56 Gübreler (272.grubun dışındakiler) $714 $775 $1,595 51.4% 0.2%57 İlk şekildeki plastikler $3,537 $3,988 $5,040 20.9% 0.7%58 İlk şekilde olmayan plastikler $1,753 $1,868 $2,086 10.4% 0.3%59 Başka yerlerde belirtilmeyen kimyasal maddeler ve ürnler $5,324 $6,132 $6,838 10.3% 0.9%

6 Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar $54,145 $60,475 $67,685 10.7% 8.9%61 Başka yerde belirtilmeyen İşlenmiş deri ve kürkler $285 $296 $281 -5.3% 0.0%62 Kauçuktan eşya $1,716 $1,857 $2,195 15.4% 0.3%63 Mantar ve ahşap eşya(mobilya hariç) $4,767 $4,615 $4,126 -11.9% 0.5%64 Kağıt,karton ve kağıt hamurundan eşya $2,513 $2,428 $2,747 11.6% 0.4%65 Diğer tekstil iplik,kumaş,şekil ver.mens $6,179 $6,302 $6,925 9.0% 0.9%66 Diğer metal olmayan maddeden yapılan eşyalar $5,989 $5,920 $6,275 5.6% 0.8%67 Demir ve çelik $6,519 $8,352 $11,481 27.3% 1.5%68 Demir ihtiva etmeyen madenler $18,136 $21,753 $23,828 8.7% 3.1%69 Başka yerde belirtilmeyen madenden mamul eşya $8,041 $8,951 $9,827 8.9% 1.3%

7 Makine ve ulaştırma araçları $141,947 $150,712 $158,860 5.1% 20.8%71 Güç üreten makineler ve araçlar $8,986 $10,203 $11,114 8.2% 1.5%72 Belirli sanayiler için özel makinalar $6,227 $8,969 $8,874 -1.1% 1.2%73 Metal işleme makineleri $2,418 $1,729 $1,838 6.0% 0.2%74 Diğer genel endüstri makina/cihazların aksamları $12,417 $13,373 $15,077 11.3% 2.0%75 Büro makinaları ve otomatik veri işleme makinaları $26,382 $23,639 $24,471 3.4% 3.2%76 Haberleşme,ses kaydetme ve sesi tekrar vermeye yarayan cihaz ve araçlar $17,572 $21,888 $24,135 9.3% 3.2%77 Elektrik makinaları,cihazları ve aletleri, vb.aksam,parçaları $48,459 $49,307 $50,915 3.2% 6.7%78 Motorlu kara taşıtları $14,093 $15,164 $15,917 4.7% 2.1%79 Diğer taşıt araçları $5,394 $6,441 $6,518 1.2% 0.9%

8 Çeşitli mamül eşya $78,819 $79,539 $83,953 5.3% 11.0%81 Prefafabrik yapılar; sıhhi su tesisatı, ısıtma ve sabit aydınlatma cihazları $904 $879 $958 8.3% 0.1%82 Mobilya;yatak takımı,yatak payandaları ve yastıklar $5,073 $5,257 $5,521 4.8% 0.7%83 Seyahat eşyası,el çantaları vb. taşıyıcı eşya $4,076 $4,338 $4,648 6.7% 0.6%84 Giyim eşyası ve bunların aksesuarları $23,870 $23,999 $25,793 7.0% 3.4%85 Ayakkabılar $3,821 $4,097 $4,457 8.1% 0.6%87 Başka yerde belirtilmeyen mesleki,ilmi,kontrol alet ve cihazlar $15,823 $14,361 $14,133 -1.6% 1.9%88 Fotograf malzemesi, optik eşya,saatler $6,445 $5,959 $6,536 8.8% 0.9%89 Başka yerde belirtilmeyen çeşitli mamül eşyalar $18,808 $20,650 $21,907 5.7% 2.9%

9 SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar $9,784 $11,182 $13,196 15.3% 1.7%93 $8,855 $10,218 $11,949 14.5% 1.6%96 Tedavülde olmayan metal paralar (altın olanlar hariç) $0 $0 $3 94.0% 0.0%97 Altın,parasal olmayan (altın madeni hariç) $929 $964 $1,243 22.4% 0.2%99 Başka yerde sınıflandırılmamış eşyalar 0 0 0

İTHALAT (Birim: Milyon A.B.D Doları)TABLO-8-2 Japonya'nınStandart ticaret sınıflandırmasına (SITC, Rev.3) göre Genel İthalatı , 2006-2008

50

2006 2007 2008 2006 2007 2008Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri 2,663,984,626 3,081,453,287 3,328,177,346 43,221,767,389 45,458,755,210 53,315,270,248'İçkiler ve tütün 415,720,457 460,524,644 534,486,209 5,892,398,034 5,841,011,886 6,170,407,792'Akaryakıt hariç yenilmeyen hammadde 7,649,602,662 8,794,831,036 9,976,489,236 39,706,710,268 46,907,198,147 51,212,227,733'Mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından elde 5,547,459,577 8,715,958,858 17,901,325,317 160,483,113,479 171,594,071,555 264,860,839,711Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar 89,678,606 91,146,796 114,248,578 1,009,028,119 1,245,765,506 1,825,029,444Başka yerde belirtilmeyen kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri 58,442,882,532 65,772,421,992 69,614,247,823 42,229,927,959 46,462,330,207 54,942,073,080

'Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar 74,614,870,678 83,866,927,428 97,463,360,622 56,379,275,040 62,922,825,426 70,253,696,482'Makine ve ulaştırma araçları 422,538,986,101 462,131,480,032 491,916,462,547 147,472,934,266 155,903,335,038 162,971,395,690'Çeşitli mamül eşya 41,999,684,352 40,676,906,517 43,274,664,518 72,978,738,231 73,483,324,534 76,985,458,994'SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar 33,327,588,937 39,143,317,610 41,794,085,754 9,919,709,440 11,265,476,451 13,549,821,726GENEL TOPLAM 647,290,458,530 712,734,968,200 775,917,547,951 579,293,602,225 621,084,093,960 756,086,220,900

Kaynak: MOF

DOLAR İHRACAT İTHALAT

TABLO-8-3 Standart Ticaret Sınıflandırmasına (SITC, Rev.3) Göre Japonya'nın Genel Dış TicaretiBİRİM: A.B.D Dolar

ANA MALLAR BAZINDA JAPONYA'NIN GENEL İHRACATI(2008)

'Başlıca sınıflara ayrılanişlenmiş mallar 12.6%

Başka yerdebelirtilmeyen kimyasanayi ve buna bağlısanayi ürünleri 9.0%

'Mineral yakıtlar, yağlarvb. damıtılmasından elde

edilen ürünler 2.3%

Hayvansal, bitkisel katıve sıvı yağlar, mumlar

0.0%

'Akaryakıt hariçyenilmeyen hammadde

1.3%

'İçkiler ve tütün 0.1%

Canlı hayvanlar ve gıdamaddeleri 0.4%

'SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar 5.4%

'Çeşitli mamül eşya5.6%

'Makine ve ulaştırmaaraçları 63.4%

ANA MALLAR BAZINDA JAPONYA'NIN GENEL İTHALATI(2008)

'Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar 9%

'Makine ve ulaştırma araçları 22%

'Çeşitli mamül eşya 10%

'SITC'da sınıflandırılmamışeşyalar 2%

Canlı hayvanlar ve gıdamaddeleri 7%

'İçkiler ve tütün 1%

'Akaryakıt hariç yenilmeyenhammadde 7%

Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar 0%

'Mineral yakıtlar, yağlar vb.damıtılmasından elde edilen

ürünler 35%

Başka yerde belirtilmeyenkimya sanayi ve buna bağlı

sanayi ürünleri 7%

51

FASIL ÜRÜN GURUPLARI(01-50) İTHALAT IHRACAT İTHALAT İHRACAT

SEKTÖRÜNIHRACATTA

KIPAYI %

SEKTÖRÜNITHALATTA

KIPAYI %

SektörünİhracatındakiArtış Oranı

(% )

SektörünİthalatındakiArtış Oranı

(% )0 TÜM SEKTÖRLER(GENEL TOPLAM) 622,243 714,327 762,534 781,412 100.00 100.00 8.6 18.4

01 Canlı hayvanlar........ 268 20 233 26 0.00 0.03 20.0 -15.202 Etler ve yenilen sakatat 6,787 27 8,294 52 0.01 1.09 49.0 18.203 Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar.... 10,218 1,160 11,593 1,149 0.15 1.52 -0.9 11.9

04 Süt ürünleri; kuş ve kümes hayvanlarının yumurtaları; tabii bal; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan yenilebilirhayvansal menşeli ürünler... 1,264 21 1,501 22 0.00 0.20 6.7 15.8

05 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan hayvansal menşeli ürünler .. 569 28 639 31 0.00 0.08 9.1 11.006 Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler; yumrular, kökler ve benzerleri; kesme çiçekler ve süs yaprakİarı... 509 49 534 57 0.01 0.07 14.5 4.707 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular.. 1,757 34 1,684 39 0.01 0.22 14.9 -4.308 Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar; turunçgillerin ve kavunların ve karpuzların kabukları. 2,283 97 2,513 103 0.01 0.33 5.8 9.209 Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat. . 1,473 42 1,716 47 0.01 0.23 11.6 14.210 Hububat.. 6,646 10 10,319 20 0.00 1.35 49.7 35.611 Değirmencilik ürünleri; malt; nişasta; inülin; buğday gluteni. 399 74 538 90 0.01 0.07 17.6 25.712 Yağlı tohum ve meyvalar; muhtelif tane, tohum ve meyvalar; sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler; saman ve kaba yem .. 4,156 131 5,882 138 0.02 0.77 4.6 29.313 Lak; sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar... 288 34 300 38 0.00 0.04 9.1 4.014 Örülmeye elverişli bitkisel maddeler; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan bitkisel ürünler.. 59 1 79 1 0.00 0.01 30.8 24.915 Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar ve bunların parçalanma ürünleri; hazır yemeklik katı yağlar; hayvansal ve bitkisel mumlar......... 1,074 92 1,593 116 0.01 0.21 21.2 32.516 Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları.. 4,545 490 4,564 480 0.06 0.60 -2.1 0.417 Şeker ve şeker mamulleri. 766 76 752 80 0.01 0.10 4.8 -1.918 Kakao ve kakao müstahzarları.. 812 52 823 55 0.01 0.11 6.2 1.419 Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları; pastacılık ürünleri. 1,056 258 1,189 327 0.04 0.16 21.0 11.220 Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar.. 2,860 50 2,884 55 0.01 0.38 9.3 0.821 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları.. 1,352 567 1,464 676 0.09 0.19 16.1 7.722 Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke. 2,815 219 2,909 285 0.04 0.38 23.1 3.223 Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri; hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler... 2,124 73 2,682 83 0.01 0.35 12.2 20.824 Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler.. 3,309 256 3,576 268 0.03 0.47 4.8 7.525 Tuz; kükürt; topraklar ve taşlar; alçılar, kireçler ve çimento. 1,704 560 2,330 868 0.11 0.31 35.6 26.926 Metal cevherleri, cüruf ve kül... 25,398 169 28,365 154 0.02 3.72 -9.2 10.527 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; mineral mumlar. 172,787 9,280 267,787 18,776 2.40 35.12 50.6 35.528 Anorganik kimyasallar; kıymetli metallerin, radyoaktif elementlerin; nadir toprak metallerinin ve izotoplarının organik veya anorganik 6,967 4,100 8,522 5,120 0.66 1.12 19.9 18.229 Organik kimyasal ürünler.. 13,044 20,793 15,583 20,308 2.60 2.04 -2.4 16.330 Eczacılık ürünleri.. 8,327 2,470 9,949 2,961 0.38 1.30 16.6 16.331 Gübreler. 787 130 1,622 226 0.03 0.21 42.5 51.5

32 Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar; tanenler ve türevleri; boyalar, pigmentler ve diğer boyayıcı maddeler; müstahzar boyalarve vernikler; macunlar; mürekkepler.. 1,265 3,620 1,500 3,999 0.51 0.20 9.5 15.7

33 Uçucu yağlar ve rezinoitler; parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları.... 2,162 1,113 2,352 1,335 0.17 0.31 16.6 8.1

34 Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama müstahzarları, yağlama müstahzarları, suni mumlar, müstahzar mumlar, temizlemeveya bakım müstahzarları, ışık temini için kullanılan her türlü mumlar ve benzerleri, model yapmaya mahsus her türlü patlar, "diş 782 1,438 904 1,600 0.20 0.12 10.1 13.5

35 Albüminoid maddeler; değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler; tutkallar; enzimler.. 978 754 1,230 831 0.11 0.16 9.4 20.536 Barut ve patlayıcı maddeler; pirotekni mamulleri; kibritler; piroforik alaşımlar; ateş alıcı maddeler. 105 18 119 28 0.00 0.02 35.7 11.837 Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya. 407 4,686 382 4,637 0.59 0.05 -1.1 -6.538 Muhtelif kimyasal maddeler.. 5,226 11,231 5,727 11,694 1.50 0.75 4.0 8.739 Plastikler ve mamulleri... 10,195 22,048 12,071 23,852 3.05 1.58 7.6 15.540 Kauçuk ve kauçuktan eşya... 4,272 10,464 5,438 11,716 1.50 0.71 10.7 21.441 Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler... 357 227 307 259 0.03 0.04 12.4 -16.5

42 Deri eşya; saraciye eşyası ve eyer ve koşum takımları; seyahat eşyası, el çantaları ve benzeri mahfazalar; hayvan bağırsağından mamul eşya (ipek böceği guddesi hariç). 4,941 61 5,260 60 0.01 0.69 -0.7 6.1

43 Postlar, kürkler ve taklit kürkler; bunların mamulleri.. 166 2 152 1 0.00 0.02 -47.9 -9.144 Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü.. 11,864 98 11,183 115 0.01 1.47 15.3 -6.145 Mantar ve mantardan eşya... 27 3 26 2 0.00 0.00 -32.3 -5.046 Hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamuller; sepetçi ve hasırcı eşyası. 306 2 293 2 0.00 0.04 -8.7 -4.247 Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları; geri kazanılmış kağıt veya karton (döküntü, kırpıntı ve hurdalar). 1,452 744 1,548 845 0.11 0.20 12.0 6.248 Kağıt ve karton; kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 2,454 2,743 2,776 3,128 0.40 0.36 12.3 11.649 Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri; el ve makina yazısı metinler ve planlar 880 722 949 897 0.11 0.12 19.5 7.350 İpek 157 111 166 110 0.01 0.02 -0.6 5.1

TABLO - 9-1 JAPONYA'NIN FASILLARA GÖRE DIŞ TİCARETİ (2008)Birim: Milyon A.B.D Doları2007 2008 2008/2007

52

FASIL ÜRÜN GURUPLARI(51-99) İTHALAT IHRACAT İTHALAT İHRACAT

SEKTÖRÜNIHRACATTA

KIPAYI %

SEKTÖRÜNITHALATTAK

IPAYI %

SektörünİhracatındakiArtış Oranı

(% )

SektörünİthalatındakiArtış Oranı

(% )51 Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı; at kılından iplik ve dokunmuş mensucat 586 326 538 331 0.04 0.07 1.7 -8.852 Pamuk 769 938 798 869 0.11 0.10 -7.9 3.653 Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler; kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden dokunmuş mensucat 74 29 89 27 0.00 0.01 -7.2 17.154 Sentetik ve suni filamentler. 616 2,172 717 2,282 0.29 0.09 4.8 14.055 Sentetik ve suni devamsız lifler. 495 1,626 560 1,616 0.21 0.07 -0.6 11.656 Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat; özel iplikler; sicim, kordon, ip, halat ve bunlardan mamul eşya. 558 915 673 956 0.12 0.09 4.3 17.157 Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları. 518 37 541 47 0.01 0.07 21.9 4.458 Özel dokunmuş mensucat; tufte edilmiş dokumaya elverişli mensucat; dantela; duvar halıları; şeritçi ve kaytancı eşyası; işlemeler. 152 270 146 269 0.03 0.02 -0.3 -4.159 Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokumaya elverişli mensucat; dokumaya elverişli maddelerden teknik eşya 325 835 356 896 0.11 0.05 6.8 8.760 Örme eşya. 105 658 110 695 0.09 0.01 5.2 4.561 Örme giyim eşyası ve aksesuarı. 10,755 154 11,743 188 0.02 1.54 18.3 8.462 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 11,842 212 12,473 227 0.03 1.64 6.5 5.163 Dokumaya elverişli maddelerden diğer hazır eşya; takımlar; kullanılmış giyim eşyası ve dokumaya elverişli maddelerden kullanılmış eş 2,405 165 2,751 218 0.03 0.36 24.5 12.664 Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya; bunların aksamı. 4,097 66 4,457 80 0.01 0.58 17.5 8.165 Başlıklar ve aksamı.. 349 139 430 157 0.02 0.06 11.6 18.966 Şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı. 222 1 266 1 0.00 0.03 21.6 16.667 Hazırlanmış ince ve kalın kuş tüyleri ve bunlardan eşya; yapma çiçekler; insan saçından eşya. 208 3 249 3 0.00 0.03 -2.8 16.368 Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya.. 1,318 1,761 1,359 1,955 0.25 0.18 9.9 3.069 Seramik mamulleri. 1,061 1,567 1,181 1,408 0.18 0.15 -11.3 10.170 Cam ve cam eşya 2,200 4,136 2,521 4,683 0.60 0.33 11.7 12.7

71 Tabii veya kültür inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, kıymetli metallerle kaplama metaller ve bunlardan mamuleşya; taklit mücevherci eşyası; metal paralar 11,660 6,778 14,084 9,858 1.26 1.85 31.2 17.2

72 Demir ve çelik. 8,301 30,148 11,319 39,200 5.02 1.48 23.1 26.773 Demir veya çelikten eşya. 5,691 12,098 6,232 13,727 1.76 0.82 11.9 8.774 Bakır ve bakırdan eşya 2,754 7,983 3,036 8,160 1.04 0.40 2.2 9.375 Nikel ve nikelden eşya 5,613 787 3,458 709 0.09 0.45 -11.0 -62.376 Aluminyum ve aluminyumdan eşya. 10,055 2,613 10,614 2,830 0.36 1.39 7.7 5.378 Kurşun ve kurşundan eşya 102 90 82 97 0.01 0.01 7.0 -23.979 Çinko ve çinkodan eşya 264 354 148 267 0.03 0.02 -32.3 -78.680 Kalay ve kalaydan eşya. 513 94 663 108 0.01 0.09 12.6 22.581 Diğer adi metaller; sermetler; bunlardan eşya 2,330 1,459 2,966 1,658 0.21 0.39 12.0 21.582 Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları; adi metallerden bunların aksam ve parçaları.. 1,239 3,071 1,322 3,438 0.44 0.17 10.7 6.383 Adi metallerden çeşitli eşya.. 1,073 1,159 1,176 1,218 0.16 0.15 4.8 8.784 Nükleer reaktörler, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; bunların aksam ve parçaları. 55,675 139,370 59,001 151,144 19.34 7.74 7.8 5.6

85 Elektrikli makina ve cihazlar ve bunların aksam ve parçaları; ses kaydetmeye ve kaydedilen sesi tekrar vermeye mahsus cihazlar;televizyon görüntü ve seslerinin kaydedilmesine ve kaydedilen görüntü ve sesin tekrar verilmesine mahsus cihazlar ve bunların aksam 73,683 134,991 77,694 138,580 17.73 10.19 2.6 5.2

86 Demiryolu ve benzeri hatlara ait taşıtlar ve malzemeler ve bunların aksam ve parçaları; her türlü mekanik (elektro mekanik olanlardahil) trafik sinyalizasyon cihazları. 227 652 312 1,010 0.13 0.04 35.5 27.3

87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça ve aksesuarı. 15,265 160,286 16,057 172,203 22.04 2.11 6.9 4.988 Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar.. 6,032 2,705 5,727 2,645 0.34 0.75 -2.3 -5.389 Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar. 266 15,523 554 19,824 2.54 0.07 21.7 52.090 Optik alet ve cihazlar, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar alet ve cihazları, tıbbi veya cerrahi alet ve cihazlar; bunların aksam, parça ve 20,984 32,632 21,546 34,317 4.39 2.83 4.9 2.691 Saatler ve bunların aksam ve parçaları.. 2,277 907 2,494 969 0.12 0.33 6.4 8.792 Müzik aletleri; bunların aksam, parça ve aksesuarı.. 489 665 502 807 0.10 0.07 17.6 2.593 Silahlar ve mühimmat; bunların aksam, parça ve aksesuarı... 159 92 520 100 0.01 0.07 7.7 69.4

94 Mobilyalar, tıpta veya cerrahide kullanılan mobilyalar, yatak takımları ve benzeri doldurulmuş eşya; tarifenin başka yerindebelirtilmeyen veya yer almayan aydınlatma cihazları; reklam lambaları, ışıklı tabelalar, ışıklı isim plakaları ve benzerleri; pref 6,019 1,168 6,366 1,466 0.19 0.83 20.3 5.5

95 Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri; bunların aksam, parça ve aksesuarı.. 7,015 3,857 6,409 3,591 0.46 0.84 -7.4 -9.596 Çeşitli mamul eşya.. 967 1,667 1,092 1,770 0.23 0.14 5.9 11.597 Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar.. 320 125 451 171 0.02 0.06 26.9 29.299 Akit taraflarca, özel amaçlarda kullanılmak üzere saklı tutulmuştur. 10,218 35,597 11,949 36,873 4.72 1.57 3.5 14.5

53

SIRA FASIL ÜRÜN GURUPLARI İTHALAT IHRACAT İTHALAT İHRACATSEKTÖRÜN

IHRACATTAKIPAYI %

SEKTÖRÜNITHALATTAKI

PAYI %

SektörünİhracatındakiArtış Oranı

(% )

SektörünİthalatındakiArtış Oranı

(% )0 TÜM SEKTÖRLER(GENEL TOPLAM) 622,243 714,327 762,534 781,412 100.00 100.00 8.59 18.4

1 87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları;bunların aksam, parça ve aksesuarı. 15,265 160,286 16,057 172,203 22.0 2.1 6.9 4.9

2 84 Nükleer reaktörler, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; bunlarınaksam ve parçaları. 55,675 139,370 59,001 151,144 19.34 7.74 7.79 5.6

3 85

Elektrikli makina ve cihazlar ve bunların aksam ve parçaları; ses kaydetmeye vkaydedilen sesi tekrar vermeye mahsus cihazlar; televizyon görüntü veseslerinin kaydedilmesine ve kaydedilen görüntü ve sesin tekrar verilmesinemahsus cihazlar ve bunların aksam ve parçaları.

73,683 134,991 77,694 138,580 17.7 10.2 2.6 5.2

4 72 Demir ve çelik. 8,301 30,148 11,319 39,200 5.02 1.48 23.09 26.75 99 Akit taraflarca, özel amaçlarda kullanılmak üzere saklı tutulmuştur 10,218 35,597 11,949 36,873 4.7 1.6 3.5 14.5

6 90 Optik alet ve cihazlar, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar alet ve cihazları, tıbbi veya cerrahi alet ve cihazlar; bunların aksam, parça ve aksesuarı. 20,984 32,632 21,546 34,317 4.39 2.83 4.91 2.6

7 39 Plastikler ve mamulleri... 10,195 22,048 12,071 23,852 3.1 1.6 7.6 15.58 29 Organik kimyasal ürünler.. 13,044 20,793 15,583 20,308 2.60 2.04 -2.38 16.39 89 Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar 266 15,523 554 19,824 2.5 0.1 21.7 52.0

10 27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; mineral mumlar. 172,787 9,280 267,787 18,776 2.40 35.12 50.57 35.5

11 73 Demir veya çelikten eşya 5,691 12,098 6,232 13,727 1.8 0.8 11.9 8.712 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya... 4,272 10,464 5,438 11,716 1.50 0.71 10.68 21.413 38 Muhtelif kimyasal maddeler.. 5,226 11,231 5,727 11,694 1.5 0.8 4.0 8.7

14 71Tabii veya kültür inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, kıymetli metallerle kaplama metaller ve bunlardan mamul eşya; taklit mücevhercieşyası; metal paralar

11,660 6,778 14,084 9,858 1.26 1.85 31.24 17.2

15 74 Bakır ve bakırdan eşya 2,754 7,983 3,036 8,160 1.0 0.4 2.2 9.3

16 28 Anorganik kimyasallar; kıymetli metallerin, radyoaktif elementlerin; nadirtoprak metallerinin ve izotoplarının organik veya anorganik bileşikleri... 6,967 4,100 8,522 5,120 0.66 1.12 19.91 18.2

17 70 Cam ve cam eşya 2,200 4,136 2,521 4,683 0.6 0.3 11.7 12.718 37 Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya 407 4,686 382 4,637 0.59 0.05 -1.08 -6.5

19 32 Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar; tanenler ve türevleri; boyalar,pigmentler ve diğer boyayıcı maddeler; müstahzar boyalar ve vernikler 1,265 3,620 1,500 3,999 0.5 0.2 9.5 15.7

20 95 Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri; bunların aksam, parça ve aksesuarı. 7,015 3,857 6,409 3,591 0.46 0.84 -7.41 -9.5

21 82 Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları; adi metallerden bunların aksam ve parçaları.. 1,239 3,071 1,322 3,438 0.4 0.2 10.7 6.3

22 48 Kağıt ve karton; kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 2,454 2,743 2,776 3,128 0.40 0.36 12.28 11.623 30 Eczacılık ürünleri.. 8,327 2,470 9,949 2,961 0.4 1.3 16.6 16.324 76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 10,055 2,613 10,614 2,830 0.36 1.39 7.68 5.325 88 Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar. 6,032 2,705 5,727 2,645 0.3 0.8 -2.3 -5.3

İLK 25 MADDE 455,980 683,226 577,801 747,264 95.63 75.77 0.09 0.2DİĞERLERİ 166,263 31,101 184,733 34,148 4.4 24.2 0.1 0.1

SIRA FASIL ÜRÜN GURUPLARI İTHALAT IHRACAT İTHALAT İHRACATSEKTÖRÜN

IHRACATTAKIPAYI %

SEKTÖRÜNITHALATTAKI

PAYI %

SektörünİhracatındakiArtış Oranı

(% )

SektörünİthalatındakiArtış Oranı

(% )0 TÜM SEKTÖRLER(GENEL TOPLAM) 622,243 714,327 762,534 781,412 100.00 100.00 8.59 18.4

1 27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; mineral mumlar. 172,787 9,280 267,787 18,776 2.4 35.1 50.6 35.5

2 85

Elektrikli makina ve cihazlar ve bunların aksam ve parçaları; ses kaydetmeye vkaydedilen sesi tekrar vermeye mahsus cihazlar; televizyon görüntü veseslerinin kaydedilmesine ve kaydedilen görüntü ve sesin tekrar verilmesinemahsus cihazlar ve bunların aksam ve parçaları.

73,683 134,991 77,694 138,580 17.73 10.19 2.59 5.2

3 84 Nükleer reaktörler, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; bunlarınaksam ve parçaları. 55,675 139,370 59,001 151,144 19.3 7.7 7.8 5.6

4 26 Metal cevherleri, cüruf ve kül... 25,398 169 28,365 154 0.02 3.72 -9.20 10.5

5 90 Optik alet ve cihazlar, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar alet ve cihazları, tıbbi veya cerrahi alet ve cihazlar; bunların aksam, parça ve aksesuarı. 20,984 32,632 21,546 34,317 4.4 2.8 4.9 2.6

6 87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları;bunların aksam, parça ve aksesuarı. 15,265 160,286 16,057 172,203 22.04 2.11 6.92 4.9

7 29 Organik kimyasal ürünler.. 13,044 20,793 15,583 20,308 2.6 2.0 -2.4 16.3

8 71Tabii veya kültür inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, kıymetli metallerle kaplama metaller ve bunlardan mamul eşya; taklit mücevhercieşyası; metal paralar

11,660 6,778 14,084 9,858 1.26 1.85 31.24 17.2

9 62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 11,842 212 12,473 227 0.0 1.6 6.5 5.110 39 Plastikler ve mamulleri... 10,195 22,048 12,071 23,852 3.05 1.58 7.56 15.511 99 Akit taraflarca, özel amaçlarda kullanılmak üzere saklı tutulmuştur 10,218 35,597 11,949 36,873 4.7 1.6 3.5 14.512 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 10,755 154 11,743 188 0.02 1.54 18.35 8.4

13 03 Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasızhayvanlar.... 10,218 1,160 11,593 1,149 0.1 1.5 -0.9 11.9

14 72 Demir ve çelik. 8,301 30,148 11,319 39,200 5.02 1.48 23.09 26.715 44 Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü.. 11,864 98 11,183 115 0.0 1.5 15.3 -6.116 76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya 10,055 2,613 10,614 2,830 0.36 1.39 7.68 5.317 10 Hububat.. 6,646 10 10,319 20 0.0 1.4 49.7 35.618 30 Eczacılık ürünleri.. 8,327 2,470 9,949 2,961 0.38 1.30 16.58 16.3

19 28 Anorganik kimyasallar; kıymetli metallerin, radyoaktif elementlerin; nadirtoprak metallerinin ve izotoplarının organik veya anorganik bileşikleri... 6,967 4,100 8,522 5,120 0.7 1.1 19.9 18.2

20 02 Etler ve yenilen sakatat 6,787 27 8,294 52 0.01 1.09 49.02 18.221 95 Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri; bunların aksam, parça ve aksesuarı. 7,015 3,857 6,409 3,591 0.5 0.8 -7.4 -9.5

22 94Mobilyalar, tıpta veya cerrahide kullanılan mobilyalar, yatak takımları vebenzeri doldurulmuş eşya; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yeralmayan aydınlatma cihazları; reklam lambaları, ışıklı tabelalar, ışıklı isim

6,019 1,168 6,366 1,466 0.19 0.83 20.29 5.5

23 73 Demir veya çelikten eşya 5,691 12,098 6,232 13,727 1.8 0.8 11.9 8.7

24 12 Yağlı tohum ve meyvalar; muhtelif tane, tohum ve meyvalar; sanayiide ve tıptakullanılan bitkiler; saman ve kaba yem . 4,156 131 5,882 138 0.02 0.77 4.58 29.3

25 88 Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar. 6,032 2,705 5,727 2,645 0.3 0.8 -2.3 -5.3İLK 25 MADDE 529,584 622,896 660,763 679,496 86.96 86.65 0.08 0.2DİĞERLERİ 92,660 91,431 101,771 101,917 13.0 13.3 0.1 0.1

Kaynak: UN DATA

TABLO-9-2 JAPONYA'NIN GTIP 2 KODLU MAL GURUPLARINININ İHRACAT BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE İLK 25 MADDESİ

TABLO-9-3 JAPONYA'NIN GTIP 2 KODLU MAL GURUPLARINININ ITHALAT BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE İLK 25 MADDESİ

Birim: Milyon A.B.D Doları2007 2008

2007 2008 Büyüme

Büyüme

Birim: Milyon A.B.D Doları

54

SIRA URUNKODU URUN TANIMI 2006

Milyon US$2007

Milyon US$2008

Milyon US$PAY

%Yıllık

Değişim 1.SIRA 2.SIRA 3.SIRA

1 870323 KIVILCIM ATESLEMELI,MOTORLU TASITLAR:1500 40,468 46,720 51,161 6.6 9.5 U S A(31.6%) RUSSIAN(13.5%) AUSTRAL( 6.3%)2 0 RE-EXPORT GOODS 30,312 35,530 36,587 4.7 2.98 CHINA(20.0%) U S A(17.3%) HONG KNG(11.6%)3 870324 KIVILCIM ATESLEMELI MOTORLU TASITLAR:3000CM3 28,848 33,056 32,530 4.2 -1.59 U S A(51.0%) RUSSIAN( 7.4%) CHINA( 5.9%)4 870322 KIVILCIM ATESLEMELI,MOTORLU TASITLAR:1000 12,890 15,265 17,554 2.3 14.99 U S A(38.5%) RUSSIAN( 7.6%) CANADA( 4.6%)5 271019 PETROL-BITUMENLI MINERALLERDEN URETILEN YAGLAR:HAM HARIC 4,423 7,442 16,145 2.1 116.95 CHINA(26.3%) SINGAPOR(22.3%) AUSTRAL(12.0%)6 844399 BASKI MAKINALARININ DIGER MADDELERDEN AKSAM, PARCASI ………….. 12,839 13,455 1.7 4.8 NETHLNDS(30.8%) U S A(30.1%) CHINA(11.9%)7 852580 TELEVIZYON KAMERALARI, DIJITAL KAMERALAR, GORUNTU KAYDEDICI KAYDEDICI KAMERALAR ………….. 11,751 12,258 1.6 4.32 U S A(26.4%) CHINA(13.0%) NETHLNDS( 8.1%)8 854239 DIGER ENTEGRE DEVRELERI ………….. 12,622 12,187 1.6 -3.44 CHINA(20.8%) HONG KNG(17.7%) R KOREA(12.9%)9 890190 YUK GEMILERI(HEM INSAN,HEM YUK TASIYANLAR DAHIL) 8,540 9,480 11,522 1.5 21.54 PANAMA(59.3%) HONG KNG( 7.9%) BAHAMAS( 7.6%)

10 870840 VITES KUTULARI 8,901 11,034 11,338 1.5 2.76 U S A(23.6%) CHINA(17.7%) MEXICO( 7.4%)11 852990 RADYO,TELEVIZYON AKSAM-PARCALARI 12,358 8,915 8,836 1.1 -0.88 CHINA(26.4%) MEXICO(13.1%) U S A(12.7%)12 842952 KULESI 360 DERECE DONEBILEN YUKLEYICILER 6,575 7,776 8,508 1.1 9.42 U S A(12.4%) HONG KNG( 9.9%) CHINA( 9.2%)13 854231 IC/LSI, PROCESSORS AND CONTROLLERS ………….. 8,810 7,952 1 -9.74 CHINA(43.5%) HONG KNG(10.6%) SINGAPOR( 8.6%)14 890120 TANKERLER (SARNICLI GEMILER) 4,842 5,136 7,443 1 44.9 PANAMA(41.9%) BAHAMAS(11.7%) SINGAPOR(10.5%)15 854232 BELLEKLER ………….. 7,395 7,236 0.9 -2.16 TAIWAN(37.3%) CHINA(13.5%) SINGAPOR(11.4%)16 870899 KARA TASITLARININ DIGER AKSAM-PARCALARI 8,400 6,559 6,351 0.8 -3.16 U S A(33.9%) CHINA(14.9%) THAILAND( 7.1%)17 870332 DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TASIT:1500 6,183 6,574 6,187 0.8 -5.88 FRANCE(17.5%) UNTD KGD(13.1%) ITALY( 9.6%)18 854140 ISIGA DUYARLI YARI ILETKEN DEVRE ELEMANLARI, (LED) 5,204 5,461 6,146 0.8 12.55 CHINA(15.7%) HONG KNG(13.0%) GERMANY(10.2%)19 847989 KENDINE OZGU FONKSIYONLU DIGER MAKINA-CIHAZLAR 11,258 5,886 5,929 0.8 0.74 CHINA(29.3%) TAIWAN(10.9%) R KOREA( 9.9%)20 848620 YARI ILETKEN TERTIBATIN/ELEKTRONIK ENTEGRE DEVRELERIN IMALI ICIN MAKINE VE CIHAZL ………….. 7,623 5,425 0.7 -28.83 TAIWAN(32.9%) U S A(18.9%) R KOREA(18.1%)21 870422 DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TASITLAR:KAPASITESI(5T - 20T) arasi 3,968 4,719 5,413 0.7 14.7 AUSTRAL(10.5%) SAUD ARB( 8.2%) U ARAB E( 7.1%)

ILK 20 URUN 162,857 235,062 253,577 32.7 7.88GENEL TOPLAM 647,290 712,810 775,918 100 8.85 U.S.A.(17.6%) ÇIN(16.0%) GUNEY KORE(7.6%)DIGERLERI 484,433 477,748 522,341 67.31909154 9.33

SIRA URUNKODU URUN TANIMI 2006

Milyon US$2007

Milyon US$2008

Milyon US$PAY

%Yıllık

Değişim 1.SIRA 2.SIRA 3.SIRA

1 270900 PETROL YAGLARI-BITUMENLI MINERALLERDEN URETILEN YAGLAR,HAM 99,022 103,966 153,408 20.3 47.56 SAUD ARB(29.1%) U ARAB E(25.1%) IRAN(11.3%)2 271111 SIVILASTIRILMIS DOGAL GAZ 22,881 26,705 44,717 5.9 67.45 MALAYSIA(19.3%) INDONSIA(18.7%) AUSTRAL(15.9%)3 270112 BITUMENLI TASKOMURU 12,781 13,598 26,542 3.5 95.18 AUSTRAL(66.7%) INDONSIA(12.5%) CANADA( 8.4%)4 271011 PETROL-BITUMENLI MINERALLERDEN URETILEN YAGLAR:HAM HARIC 12,025 13,318 16,114 2.1 20.99 KUWAIT(15.5%) R KOREA(14.0%) U ARAB E(11.2%)5 0 RE-IMPORT GOODS ETC. 8,859 10,194 11,880 1.6 16.53 TAIWAN(19.5%) U S A(14.2%) CHINA(14.0%)6 260111 DEMIR CEVHERLERI-KONSANTRELERI:AGLOMERE EDILMEMIS 6,296 7,619 11,529 1.5 51.33 AUSTRAL(60.2%) BRAZIL(26.6%) S AFRICA( 6.1%)7 260300 BAKIR CEVHERLERI-KONSANTRELERI 9,183 10,817 9,930 1.3 -8.2 CHILE(40.1%) INDONSIA(14.7%) PERU(12.3%)8 854239 DIGER ENTEGRE DEVRELERI ………….. 8,258 8,277 1.1 0.23 U S A(26.9%) TAIWAN(21.8%) R KOREA(17.9%)9 271112 SIVILASTIRILMIS PROPAN GAZI 5,765 5,918 7,971 1.1 34.69 SAUD ARB(34.7%) QATAR(20.5%) U ARAB E(18.8%)

10 271019 PETROL VE BITUMENLI MINERALLERDEN URETILEN-HAM HARIC-YAGLAR 3,720 3,554 6,910 0.9 94.41 INDONSIA(29.4%) RUSSIAN(21.7%) R KOREA(16.7%)11 854232 BELLEKLER ………….. 7,286 6,853 0.9 -5.95 TAIWAN(48.8%) R KOREA(27.1%) U S A(10.3%)12 100590 MISIR (DIGER) 2,579 3,828 5,536 0.7 44.59 U S A(98.8%) ARGNTINA( 0.6%) INDIA( 0.4%)13 300490 TEDAVIDE/KORUNMADA KULLANILMAK UZERE HAZIRLANAN DIGER ILACLAR 4,157 4,520 5,404 0.7 19.56 U S A(16.4%) GERMANY(16.3%) UNTD KGD(12.1%)14 760110 ALASIMSIZ ALUMINYUM 4,802 5,133 5,234 0.7 1.96 AUSTRAL(29.1%) RUSSIAN(22.0%) BRAZIL(11.4%)15 854231 ELEKTRONIK ENTEGRE DEVRELER; ISLEMCI VE KONTROLOR ………….. 5,401 4,988 0.7 -7.63 CHINA(18.5%) R KOREA(18.0%) TAIWAN(16.4%)16 847130 PORTATIF NUMERIK OTOMATIK BILGI ISLEM MAKINELERI; AGIRLIK<10 KG. 3,772 3,961 4,860 0.6 22.7 CHINA(98.9%) TAIWAN( 0.4%) U S A( 0.2%)17 852990 HAVA TASITI, RADAR, TELSIZ-UZAKTAN KUMANDA CIHAZI AKSAM, PARCALARI 5,357 4,251 4,549 0.6 7.01 CHINA(45.5%) R KOREA(17.3%) MALAYSIA(11.1%)18 847330 84.71 POZISYONUNDAKI MAKINALARIN AKSAM,PARCA-AKSESUARLAR 7,318 4,826 4,204 0.6 -12.9 CHINA(49.7%) TAIWAN(16.3%) U S A( 6.8%)19 851770 TELLI TELEFON-TELGRAF ICIN ELEKTRIKLI CIHAZLARIN AKSAM, PARCASI ………….. 3,571 3,947 0.5 10.54 CHINA(53.4%) U S A( 9.5%) R KOREA( 6.6%)20 847170 BELLEK BIRIMLERI 3,817 3,759 3,926 0.5 4.44 CHINA(25.3%) THAILAND(19.1%) PHILIPPN(15.0%)21 870323 KIVILCIM ATESLEMELI,MOTORLU TASITLAR:1500 4,110 4,560 3,577 0.5 -21.55 GERMANY(57.5%) UNTD KGD(11.1%) S AFRICA( 9.1%)

ILK 20 URUN 207,583 244,849 338,475 44.8 38.2GENEL TOPLAM 579,293 620,934 756,086 100.0 21.8 ÇİN(18.8%) U.S.A.(10.2) S. ARABISTAN(6.7)DIGERLERI 371,710 376,085 417,611 55.2 11.0

Not:RE-EXPORT GOODS, RE-IMPORT GOODS ETC. İlk 20 ürün içerisinde değerlendirilmemektedir.

TABLO-10-1 JAPONYA'NIN GENEL İHRACATINDA İLK 20 ÜRÜN

TABLO-10-2 JAPONYA'NIN GENEL İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN

2008

2008

55

YIL İHRACAT İTHALAT DENGE İHR/İTH İTH/İHR1993 1,297 172 1,125 754.2% 13.3%1994 619 199 420 311.2% 32.1%1995 905 233 672 388.8% 25.7%1996 1,117 238 879 468.9% 21.3%1997 1,756 170 1,586 1034.2% 9.7%1998 1,660 142 1,518 1168.8% 8.6%1999 902 160 742 564.7% 17.7%2000 1,212 170 1,042 713.2% 14.0%2001 741 154 587 479.9% 20.8%2002 848 167 682 509.1% 19.6%2003 1,389 209 1,180 665.5% 15.0%2004 1,909 268 1,641 712.9% 14.0%2005 2,186 287 1,900 762.9% 13.1%2006 2,385 360 2,025 663.0% 15.1%2007 2,752 367 2,385 750.6% 13.3%2008 3,070 374 2,696 820.9% 12.2%

TABLO-11 JAPONYA'NIN TÜRKİYE İLE DIŞ TİCARETİBirim: Milyon A.B.D Doları

JAPONYA'NIN TÜRKİYE İLE OLAN DIŞ TİCARETİ

0200400600800

1,0001,2001,4001,6001,8002,0002,2002,4002,6002,8003,000

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

YILLAR

DEG

ER

İHRACATİTHALATMİLYON US$

TÜRKİYE İHRACATININ İTHALATINI KARŞILAMA ORANI

13.3%

32.1%

25.7%

21.3%

9.7%

17.7%

14.0%

20.8%

12.2%

13.3%15.1%13.1%

14.0%

15.0%19.6%

8.6%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

30.0%

35.0%

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008YILLAR

OR

AN

56

YıllıkDeğişim PAY Yıllık

Değişim PAY YıllıkDeğişim PAY

% % % % % %TOPLAM 2,384,779 9.1 100 2,744,506 15.1 100 3,069,690 11.9 100Gıda Ürünleri 79 160.2 0.0 508 539.3 0.0 1595 214 0.1Hammadeler 29,687 47.9 1.2 39,505 33.1 1.4 40,335 2.1 1.3Mineral Yakıtlar 785 -97.8 0.0 1819 131.8 0.1 34,198 1780.1 1.1Kimyasallar 106,073 4.2 4.5 168,717 59.1 6.2 178,727 5.9 5.8

Organik Kimyasallar 23,953 46.2 1.0 17,681 -26.2 0.6 19,627 11 0.6Tıbbi ve Eczacılık ürünleri 17,078 40.2 0.7 16,463 -3.6 0.6 11,917 -27.6 0.4Plastik Ürünler 32,540 -25.6 1.4 91,511 181.2 3.3 100,961 10.3 3.3

Muhtelif Sanayi Ürünleri 265,274 43.3 11.1 234,904 -11.5 8.6 301,049 28.2 9.8Demir&Çelik Ürünleri 40,766 8.7 1.7 47,158 15.7 1.7 55,388 17.5 1.8Demir Dışı Metaller 17,262 22.3 0.7 21,897 26.9 0.8 27,192 24.2 0.9Metal Mamülleri 98,131 147.6 4.1 55,030 -43.9 2.0 100,332 82.3 3.3Tekstil (İplik ve Kumaşlar) 31,844 -8.1 1.3 35,073 10.1 1.3 31,414 -10.4 1.0Metal içermeyen Mineral ürünler 18,543 9.2 0.8 11,129 -40 0.4 10,160 -8.7 0.3Lastik ve kauçuk Mamüller 55,500 36.9 2.3 60,648 9.3 2.2 70,658 16.5 2.3Kağıt ve Kağıttan Mamüller 3,222 90.4 0.1 3,964 23 0.1 5,904 49 0.2

Makinalar 841,661 11.2 35.3 962,046 14.3 35.1 1,078,061 12.1 35.1Güç Üretim Makinaları 131,544 -18.4 5.5 185,557 41.1 6.8 216,342 16.6 7.1Bilgisayar ve üniteleri 19,636 9.3 0.8 15,512 -21 0.6 15,556 0.3 0.5Bilgisayar parçaları 8,526 61.9 0.4 2,255 -73.6 0.1 2,339 3.7 0.1Metal Isleme Makinalari 75,703 16.5 3.2 84,000 11 3.1 105,263 25.3 3.4Pompa ve Santrifüjler 45,773 0.8 1.9 41,861 -8.6 1.5 42,503 1.5 1.4İnşaat ve Maden Makinaları 254,390 43.3 10.7 326,936 28.5 11.9 324,650 -0.7 10.6Mekanik El Aparatları 48,262 41.7 2.0 72,300 49.8 2.6 75,077 3.8 2.5Isıtma ve Soğutma Makinaları 30,466 -12.8 1.3 44,080 44.7 1.6 58,460 32.6 1.9Tekstil Makinaları 59,513 -30.2 2.5 62,824 5.6 2.3 60,041 -4.4 2.0Mil, Rulman, Makara, vs 2,786 -32.9 0.1 3,509 26 0.1 6,680 90.3 0.2

Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları 412,898 6.8 17.3 395,746 -4.2 14.4 395,444 -0.1 12.9Valfler, Tüpler ve Yarı İletken Cihazlar vs 9,739 -78.7 0.4 2,102 -78.4 0.1 1,084 -48.4 0.0 Elektronik entegre devreler 3,224 -38 0.1 1,549 -52 0.1 397 -74.4 0.0Ses ve Görsel Cihaz Parçaları 51,747 4.3 2.2 36,797 -28.9 1.3 18,484 -49.8 0.6 Video Kaydedicileri 48,907 6.7 2.1 33,083 -32.4 1.2 18,248 -44.8 0.6 Televizyon Alıcıları 1,344 -30.3 0.1 3,714 176.2 0.1 236 -93.7 0.0Ses Aygıtları 11,104 -24.6 0.5 20,815 87.5 0.8 12,471 -40.1 0.4Ses ve Görsel Cihaz Aparatları 110,918 -0.2 4.7 27,407 -75.3 1.0 16,353 -40.3 0.5Elektirikli Güç Makinaları(Motorlar) 15,720 7 0.7 20,835 32.5 0.8 34,611 66.1 1.1İletişim Cihazları 17,189 98.4 0.7 62,477 263.5 2.3 59,343 -5 1.9Elektrikli ölçüm ve kontrol cihazları 30,234 16.9 1.3 35,423 17.2 1.3 44,487 25.6 1.5Elektirikli aparatlar 35,559 56.1 1.5 46,710 31.4 1.7 56,223 20.4 1.8Pil,Akü ve Bataryalar 1,695 -6.7 0.1 1,616 -4.7 0.1 1,271 -21.3 0.0

Nakil Araçları 604,376 7.7 25.3 800,396 32.4 29.2 878,385 9.7 28.6Motorlu Araçlar 329,004 -1.8 13.8 481,462 46.3 17.5 502,249 4.3 16.4 Binek Otomobilleri 258,028 -2.3 10.8 407,461 57.9 14.9 394,454 -3.2 12.9 Otobüs ve Kamyonlar 61,870 15.2 2.6 65,004 5.1 2.4 97,668 50.3 3.2Motorlu Araç Parçaları 252,906 22.1 10.6 308,045 21.8 11.2 365,870 18.8 11.9Motorsikletler, vb 20,685 31.1 0.9 9,356 -54.8 0.3 7,849 -16.1 0.3Gemiler 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0

Diğerleri 123,947 -11.3 5.2 140,867 13.7 5.1 161,896 14.9 5.3Bilimsel,tıbbi, optik cihazlar 17,654 -12.1 0.7 21,884 24 0.8 25,883 18.3 0.8Fotoğraf ve Sinema Gereçleri 45,324 -36.8 1.9 38,666 -14.7 1.4 42,368 9.6 1.4Manyetik Kayit Icin kart ,Serit ,Teyp Vs 2,258 17.1 0.1 2,727 20.8 0.1 2,550 -6.5 0.1

TABLO-12-1 BAŞLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATI

TANIM 2006Değer

2007Değer

2008Değer

(Birim: 1000 A.B.D Doları, %)

57

(Birim: 1000US $, %)Yıllık

Değişim PAY YıllıkDeğişim PAY Yıllık

Değişim PAY

% % % % % %TOPLAM 359,692 25.5 100.0 374,451 4.1 100.0 416,850 11.3 100.0Gıda Ürünleri 121,464 -1.4 33.8 152,997 26 40.9 167,160 9.3 40.1

Balık ve Deniz ürünleri 65,375 -0.7 18.2 85,866 31.3 22.9 81,859 -4.7 19.6 Karidesler 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0Et ve et ürünleri 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0Tahıl ve Yan Ürünleri 2,233 10.9 0.6 2,142 -4.1 0.6 12,034 461.8 2.9Sebzeler 33,572 19.4 9.3 37,892 12.9 10.1 40,398 6.6 9.7Meyveler 15,820 2.9 4.4 16,972 7.3 4.5 17,117 0.9 4.1

Hammadeler 78,666 133.6 21.9 63,005 -19.9 16.8 49,136 -22 11.8Kereste 1,084 -50.1 0.3 1,009 -7 0.3 1,732 71.7 0.4Demir dışı cevherler ve cevher konsantreleri 50,753 318.9 14.1 23,255 -54.2 6.2 5,330 -77.1 1.3Demir Cevheri ve Konsantresi 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0Soya Fasulyesi 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0

Mineral Yakıtlar 0 0 0.0 16 0 0.0 13462 85152.9 3.2Ham Petrol 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0Petrol Ürünleri 0 0 0.0 16 0 0.0 49 207.2 0.0 Petroleum Spirits 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0LNG 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0LPG 0 0 0.0 0 0 0.0 13414 0 3.2Kömür 0 0 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0

Kimyasallar 5,981 32.8 1.7 4,792 -19.9 1.3 7,404 54.5 1.8Organik Kimyasallar 380 6.6 0.1 713 87.8 0.2 326 -54.3 0.1Tıbbi ve Eczacılık ürünleri 119 1712.5 0.0 668 463.5 0.2 1393 108.4 0.3

Muhtelif Sanayi Ürünleri 49,210 18.4 13.7 56,253 14.3 15.0 49,346 -12.3 11.8Demir&Çelik Ürünleri 1240 245.7 0.3 3,179 156.3 0.9 345 -89.1 0.1Demir Dışı Metaller 2,432 5 0.7 2,294 -5.7 0.6 1,730 -24.6 0.4Metalden Mamul Ürünler 857 -3.1 0.2 1271 48.3 0.3 1,595 25.5 0.4Tekstil (İplik ve kumaşlar) 25,834 18 7.2 32,685 26.5 8.7 34,719 6.2 8.3Metal içermeyen Mineral ürünler 8,314 2.2 2.3 7,844 -5.7 2.1 6,291 -19.8 1.5Ahşaptan Ürünler(Mobilya Hariç) 61 -33.3 0.0 121 96.9 0.0 45 -62.7 0.0Makinalar 9,014 9.6 2.5 10,050 11.5 2.7 23,164 130.5 5.6Güç Üretim Makinaları 4,017 -21.2 1.1 5,251 30.7 1.4 6,709 27.8 1.6Bilgisayar ve üniteleri 66 825.3 0.0 24 -62.9 0.0 5 -80.4 0.0Bilgisayar parçaları 6 0 0.0 0 0 0.0 23 0 0.0

Elektrikli Makina, Alet ve Aparatları 6,615 9.1 1.8 4,025 -39.2 1.1 4,457 10.7 1.1Valfler, Tüpler ve Yarı İletken Cihazlar 13 -55.1 0.0 0 0 0.0 46 0 0.0 Elektronik entegre devreler 13 -55.1 0.0 0 0 0.0 44 0 0.0Ses ve Görsel Cihazlar 89 -20.7 0.0 71 -19.7 0.0 33 -53.5 0.0 Video Kaydedicileri, reprodüksiyon Cihazları 4 -60.7 0.0 0 0 0.0 0 0 0.0Elektirikli Güç Makinaları(Motorlar) 1161 55 0.3 465 -59.9 0.1 477 2.4 0.1İletişim Cihazları 12 40.7 0.0 4 -69.1 0.0 21 476 0.0Elektrikli ölçüm ve kontrol cihazları 14 -80.4 0.0 40 185.8 0.0 72 79.2 0.0

Nakil Araçları 9,118 36.3 2.5 10,326 13.2 2.8 16,104 56 3.9Motorlu araçlar 679 -21.1 0.2 945 39.1 0.3 867 -8.3 0.2Motorlu Araç Parçaları 8,356 45.1 2.3 9,159 9.6 2.5 15,165 65.6 3.6Uçaklar 0 0 0.0 29 0 0.0 0 0 0.0

Diğerleri 79,622 27 22.1 72,986 -8.3 19.5 86,615 18.7 20.8Bilimsel,tıbbi, optik cihazlar 202 -32.2 0.1 105 -48.2 0.0 167 59.8 0.0Giyim ve giyim aksesuarları 54,882 20.3 15.3 52,706 -4 14.1 61,558 16.8 14.8Mobilyalar 833 -12.9 0.2 2250 170.3 0.6 5,481 143.6 1.3Seyahat gereçleri, el çantaları ve benzeri 5,157 -0.2 1.4 8,174 58.5 2.2 10,751 31.5 2.6

TABLO-12-2 BAŞLICA MAL GRUPLARINDA JAPONYA'NIN TURKIYE'DEN ITHALATI

TANIM 2006Değer

2007Değer

2008Değer

58

İmports by SITC, 2006 - 2008 Büyüme PaySITC 2006 2007 2008 % %

Toplam 2,380,743,750 2,749,404,903 3,103,939,231 11.4% 100.0%

0 Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri 79,760 509,578 1,601,277 68.2% 0.1%00 Canlı hayvanlar 349,792 100.0% 0.0%01 Et ve et ürünleri 485,450 700,548 30.7% 0.0%02 Süt, süt ürünleri ve yumurtalar03 Balıklar ve diğer deniz ürünleri 206,845 100.0% 0.0%04 Hububat, hububat ürünleri05 Meyva ve sebzeler06 Şeker, şeker ürünleri ve bal07 Kahve, çay, kakao, baharat ve ürünleri 8,423 9,958 20,862 52.3% 0.0%08 Hayvanlar için gıda maddeleri09 Çeşitli yenilebilir ürünler 71,337 14,171 323,230 95.6% 0.0%

1 İçkiler ve tütün11 İçkiler12 Tütün ve tütün mamülleri

2 Akaryakıt hariç yenilmeyen hammadde 29,377,835 39,494,825 40,295,248 2.0% 1.3%21 İşlenmemiş kösele, deri ve kürk22 Yağlı tohumlar, yağ veren meyvaler23 Ham kauçuk 14,057,321 22,990,196 21,677,437 -6.1% 0.7%24 Mantar, odun ve kereste25 Kağıt hamuru ve kullanılmış kağıt26 Dokuma elyafı ve bunların artıkları 14,929,038 16,122,527 18,214,268 11.5% 0.6%27 Ham gübre ve madenler (kömür,petrol ve değerli taşlar hariç) 67,985 72,410 229,819 68.5% 0.0%28 Metal cevheri, döküntüleri, hurdaları 34,448 7,464 6,076 -22.8% 0.0%29 Başka yerde belirtilmeyen işlenmemiş hayvani, bitkisel ürünler 289,043 302,228 167,648 -80.3% 0.0%

3 Mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından elde edilen ürünler 506,689 1,302,320 34,889,179 96.3% 1.1%32 Taş kömürü, kok kömürü ve biriket kömürü33 Petrol, petrolden elde edilen ürün 506,689 1,302,320 34,889,179 96.3% 1.1%34 Doğal gaz ve mamul gaz35 Elektrik enerjisi

4 Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar 22,149 33,975 74,893 54.6% 0.0%41 Hayvansal sıvı ve katı yağlar42 Hazırlanmış bitkisel sıvı ve katı yağ43 İşlenmiş sıvı, katı yağlar;mumlar 22,149 33,975 74,893 54.6% 0.0%

5 Başka yerde belirtilmeyen kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri 106,118,695 169,603,458 180,630,193 6.1% 5.8%51 Organik kimyasal ürünler 24,872,360 18,227,240 21,159,515 13.9% 0.7%52 İnorganik kimyasal ürünler 3,322,840 5,157,246 5,377,413 4.1% 0.2%53 Debagat ve boyacılıkta kull. ürün 6,039,439 8,625,617 8,994,940 4.1% 0.3%54 Tıp ve eczacılık ürünleri 16,990,439 16,515,651 11,939,810 -38.3% 0.4%55 Uçucu yağlar, parfüm, kozmetik, tuvalet müstahzarları 4,780,259 4,853,928 6,592,711 26.4% 0.2%56 Gübreler (272.grubun dışındakiler) 6,53257 İlk şekildeki plastikler 28,073,240 83,367,508 91,266,813 8.7% 2.9%58 İlk şekilde olmayan plastikler 4,435,625 8,298,503 10,128,274 18.1% 0.3%59 Başka yerlerde belirtilmeyen kimyasal maddeler ve ürnler 17,597,961 24,557,765 25,170,717 2.4% 0.8%

6 Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar 264,260,269 235,206,851 303,553,934 22.5% 9.8%61 Başka yerde belirtilmeyen İşlenmiş deri ve kürkler 1,79662 Kauçuktan eşya 55,328,153 60,831,569 71,030,065 14.4% 2.3%63 Mantar ve ahşap eşya(mobilya hariç) 4,727 5,18364 Kağıt,karton ve kağıt hamurundan eşya 3,166,836 3,907,301 5,907,546 33.9% 0.2%65 Diğer tekstil iplik,kumaş,şekil ver.mens 32,274,416 35,595,618 32,222,863 -10.5% 1.0%66 Diğer metal olmayan maddeden yapılan eşyalar 18,395,395 11,057,377 10,078,671 -9.7% 0.3%67 Demir ve çelik 40,756,021 47,364,629 55,531,534 14.7% 1.8%68 Demir ihtiva etmeyen madenler 17,162,506 21,940,580 27,527,287 20.3% 0.9%69 Başka yerde belirtilmeyen madenden mamul eşya 97,170,418 54,504,594 101,255,969 46.2% 3.3%

7 Makine ve ulaştırma araçları 1,821,035,278 2,119,940,258 2,329,762,935 9.0% 75.1%71 Güç üreten makineler ve araçlar 144,391,836 204,055,602 236,557,747 13.7% 7.6%72 Belirli sanayiler için özel makinalar 430,505,880 482,982,510 505,431,623 4.4% 16.3%73 Metal işleme makineleri 100,616,104 88,285,982 131,557,903 32.9% 4.2%74 Diğer genel endüstri makina/cihazların aksamları 172,899,749 193,059,656 245,756,396 21.4% 7.9%75 Büro makinaları ve otomatik veri işleme makinaları 31,167,235 21,555,779 19,828,932 -8.7% 0.6%76 Haberleşme,ses kaydetme ve sesi tekrar vermeye yarayan cihaz ve araçlar 190,772,735 147,619,567 107,865,240 -36.9% 3.5%77 Elektrik makinaları,cihazları ve aletleri, vb.aksam,parçaları 147,053,866 182,906,471 195,692,301 6.5% 6.3%78 Motorlu kara taşıtları 602,890,363 799,418,554 886,799,707 9.9% 28.6%79 Diğer taşıt araçları 737,510 56,138 273,086 79.4% 0.0%

8 Çeşitli mamül eşya 134,133,980 158,303,794 181,468,374 12.8% 5.8%81 Prefafabrik yapılar; sıhhi su tesisatı, ısıtma ve sabit aydınlatma cihazları 391,914 123,050 166,597 26.1% 0.0%82 Mobilya;yatak takımı,yatak payandaları ve yastıklar 6,822,854 15,388,407 26,444,848 41.8% 0.9%83 Seyahat eşyası,el çantaları vb. taşıyıcı eşya 56,104 100.0% 0.0%84 Giyim eşyası ve bunların aksesuarları 225,123 1,093,992 809,854 -35.1% 0.0%85 Ayakkabılar 113,907 116,990 201,627 42.0% 0.0%87 Başka yerde belirtilmeyen mesleki,ilmi,kontrol alet ve cihazlar 69,499,371 67,588,300 83,446,421 19.0% 2.7%88 Fotograf malzemesi, optik eşya,saatler 29,003,678 35,235,158 35,314,500 0.2% 1.1%89 Başka yerde belirtilmeyen çeşitli mamül eşyalar 28,077,133 38,757,897 35,028,423 -10.6% 1.1%

9 SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar 25,209,095 25,009,844 31,663,198 21.0% 1.0%93 20,147,718 25,004,388 30,904,414 19.1% 1.0%96 Tedavülde olmayan metal paralar (altın olanlar hariç)97 Altın,parasal olmayan (altın madeni hariç) 5,061,377 5,455 758,784 99.3% 0.0%99 Başka yerde sınıflandırılmamış eşyalar

İHRACAT A.B.D DolarıTABLO-13-1 Japonya'nın Türkiye'ye Standart ticaret sınıflandırmasına (SITC, Rev.3) göre İhracatı , 2006 - 2008

59

İmports by SITC, 2006 - 2008 Büyüme PaySITC 2006 2007 2008 % %

Toplam $359,287,862 $375,431,399 $418,876,696 10.4% 100.0%

0 Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri 120,537,073 145,540,566 155,124,750 6.2% 37.0%00 Canlı hayvanlar ............. ............. .............01 Et ve et ürünleri ............. ............. .............02 Süt, süt ürünleri ve yumurtalar 39,889 399,418 373,151 -7.0% 0.1%03 Balıklar ve diğer deniz ürünleri 65,656,867 85,683,977 82,001,866 -4.5% 19.6%04 Hububat, hububat ürünleri 2,226,958 2,159,332 12,194,545 82.3% 2.9%05 Meyva ve sebzeler 49,397,953 54,810,163 57,738,937 5.1% 13.8%06 Şeker, şeker ürünleri ve bal 286,487 337,939 163,199 -107.1% 0.0%07 Kahve, çay, kakao, baharat ve ürünleri 1,840,892 1,700,579 2,125,705 20.0% 0.5%08 Hayvanlar için gıda maddeleri 5,133 9,76709 Çeşitli yenilebilir ürünler 1,082,894 439,389 527,348 16.7% 0.1%

1 İçkiler ve tütün 1,211,004 7,302,655 12,585,235 42.0% 3.0%11 İçkiler 246,736 425,564 503,619 15.5% 0.1%12 Tütün ve tütün mamülleri 964,268 6,877,091 12,081,616 43.1% 2.9%

2 Akaryakıt hariç yenilmeyen hammadde 71,497,267 54,166,905 34,484,084 -57.1% 8.2%21 İşlenmemiş kösele, deri ve kürk22 Yağlı tohumlar, yağ veren meyvaler 5,581,351 7,491,338 6,400,592 -17.0% 1.5%23 Ham kauçuk 8,11724 Mantar, odun ve kereste 1,078,268 1,015,868 1,751,434 42.0% 0.4%25 Kağıt hamuru ve kullanılmış kağıt ............. ............. .............26 Dokuma elyafı ve bunların artıkları 367,674 479,181 2,279,081 79.0% 0.5%27 Ham gübre ve madenler (kömür,petrol ve değerli taşlar hariç) 11,991,689 11,935,181 14,051,192 15.1% 3.4%28 Metal cevheri, döküntüleri, hurdaları 50,495,396 31,051,496 7,428,555 -318.0% 1.8%29 Başka yerde belirtilmeyen işlenmemiş hayvani, bitkisel ürünler 1,974,771 2,193,841 2,573,231 14.7% 0.6%

3 Mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından elde edilen ürünler 15,970 12,999,431 99.9% 3.1%32 Taş kömürü, kok kömürü ve biriket kömürü .............33 Petrol, petrolden elde edilen ürün ............. 15,970 47,971 66.7% 0.0%34 Doğal gaz ve mamul gaz ............. ............. 12,951,461 3.1%35 Elektrik enerjisi ............. ............. .............

0.0%4 Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar 6,910,602 9,264,788 15,765,800 41.2% 3.8%41 Hayvansal sıvı ve katı yağlar ............. ............. .............42 Hazırlanmış bitkisel sıvı ve katı yağ 6,910,602 9,264,788 15,765,800 41.2% 3.8%43 İşlenmiş sıvı, katı yağlar;mumlar

5 Başka yerde belirtilmeyen kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri 5,652,874 4,810,097 6,931,784 30.6% 1.7%51 Organik kimyasal ürünler 383,117 718,878 328,531 -118.8% 0.1%52 İnorganik kimyasal ürünler 4,557,151 2,651,692 4,292,948 38.2% 1.0%53 Debagat ve boyacılıkta kull. ürün 184,087 117,147 205,664 43.0% 0.0%54 Tıp ve eczacılık ürünleri 117,345 672,297 1,396,585 51.9% 0.3%55 Uçucu yağlar, parfüm, kozmetik, tuvalet müstahzarları 108,299 201,062 232,146 13.4% 0.1%56 Gübreler (272.grubun dışındakiler) ............. ............. .............57 İlk şekildeki plastikler 57,026 9,121 41,799 78.2% 0.0%58 İlk şekilde olmayan plastikler 196,486 224,178 239,206 6.3% 0.1%59 Başka yerlerde belirtilmeyen kimyasal maddeler ve ürnler 49,364 215,721 194,905 -10.7% 0.0%

6 Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar 49,101,011 56,568,733 49,523,575 -14.2% 11.8%61 Başka yerde belirtilmeyen İşlenmiş deri ve kürkler 186,382 238,999 133,810 -78.6% 0.0%62 Kauçuktan eşya 10,160,162 8,664,018 4,319,150 -100.6% 1.0%63 Mantar ve ahşap eşya(mobilya hariç) 61,273 120,525 44,832 -168.8% 0.0%64 Kağıt,karton ve kağıt hamurundan eşya 77,163 55,889 205,114 72.8% 0.0%65 Diğer tekstil iplik,kumaş,şekil ver.mens 25,802,000 32,805,641 34,892,428 6.0% 8.3%66 Diğer metal olmayan maddeden yapılan eşyalar 8,286,931 7,894,227 6,236,978 -26.6% 1.5%67 Demir ve çelik 1,247,548 3,205,515 343,298 -833.7% 0.1%68 Demir ihtiva etmeyen madenler 2,445,465 2,326,226 1,730,727 -34.4% 0.4%69 Başka yerde belirtilmeyen madenden mamul eşya 834,086 1,257,693 1,617,238 22.2% 0.4%

7 Makine ve ulaştırma araçları 24,616,009 24,237,126 43,639,919 44.5% 10.4%71 Güç üreten makineler ve araçlar 4,035,605 5,283,263 6,832,192 22.7% 1.6%72 Belirli sanayiler için özel makinalar 3,641,559 1,218,419 892,975 -36.4% 0.2%73 Metal işleme makineleri 79,691 322,199 175,792 -83.3% 0.0%74 Diğer genel endüstri makina/cihazların aksamları 1,207,023 3,255,559 15,226,939 78.6% 3.6%75 Büro makinaları ve otomatik veri işleme makinaları 72,787 28,451 33,493 15.1% 0.0%76 Haberleşme,ses kaydetme ve sesi tekrar vermeye yarayan cihaz ve araçlar 100,311 76,138 55,407 -37.4% 0.0%77 Elektrik makinaları,cihazları ve aletleri, vb.aksam,parçaları 6,373,906 3,748,523 4,035,344 7.1% 1.0%78 Motorlu kara taşıtları 9,105,127 10,147,412 16,387,776 38.1% 3.9%79 Diğer taşıt araçları 157,161

8 Çeşitli mamül eşya 67,188,778 69,780,273 84,741,425 17.7% 20.2%81 Prefafabrik yapılar; sıhhi su tesisatı, ısıtma ve sabit aydınlatma cihazları 674,841 503,251 723,132 30.4% 0.2%82 Mobilya;yatak takımı,yatak payandaları ve yastıklar 833,596 2,210,185 5,498,461 59.8% 1.3%83 Seyahat eşyası,el çantaları vb. taşıyıcı eşya 5,168,551 8,179,153 10,805,909 24.3% 2.6%84 Giyim eşyası ve bunların aksesuarları 54,892,124 53,019,187 62,258,564 14.8% 14.9%85 Ayakkabılar 1,393,947 2,021,859 1,899,353 -6.4% 0.5%87 Başka yerde belirtilmeyen mesleki,ilmi,kontrol alet ve cihazlar 318,267 286,789 283,806 -1.1% 0.1%88 Fotograf malzemesi, optik eşya,saatler 190,303 132,845 86,834 -53.0% 0.0%89 Başka yerde belirtilmeyen çeşitli mamül eşyalar 3,717,149 3,427,004 3,185,365 -7.6% 0.8%

9 SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar 12,573,244 3,744,286 3,080,693 -21.5% 0.7%93 12,378,435 3,744,286 3,080,693 -21.5% 0.7%96 Tedavülde olmayan metal paralar (altın olanlar hariç) ............. ............. .............97 Altın,parasal olmayan (altın madeni hariç) 194,809 ............. .............99 Başka yerde sınıflandırılmamış eşyalar ............. ............. .............

TABLO-13-2 Japonya'nın Türkiye'den Standart ticaret sınıflandırmasına (SITC, Rev.3) göre İthalatı , 2006 - 2008

60

2006 2007 2008 2006 2007 2008Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri 79,895 508,670 1,583,608 120,672,519 145,160,322 154,374,096'İçkiler ve tütün 0 0 0 1,212,365 7,283,576 12,524,334'Akaryakıt hariç yenilmeyen hammadde 29,688,141 39,607,831 40,040,119 71,258,122 54,025,386 33,808,988'Mineral yakıtlar, yağlar vb. damıtılmasından elde 786,835 1,794,661 35,239,694 0 15,928 12,936,527Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar 25,174 33,915 74,066 6,918,368 9,240,582 15,689,508Başka yerde belirtilmeyen kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri 106,057,995 168,814,078 177,978,477 5,978,712 4,797,530 7,370,061

'Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar 264,950,374 235,107,433 300,396,084 49,195,748 56,431,903 49,384,220'Makine ve ulaştırma araçları 1,859,206,243 2,157,787,090 2,353,005,119 24,779,043 24,354,262 43,651,300'Çeşitli mamül eşya 98,732,645 115,887,532 130,059,204 67,089,341 69,406,539 84,044,918'SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar 25,251,825 24,965,286 31,313,824 12,587,373 3,734,504 3,065,786GENEL TOPLAM 2,384,779,126 2,744,506,496 3,069,690,197 359,691,590 374,450,533 416,849,738

Kaynak: MOF

TABLO-13-3 Standart Ticaret Sınıflandırmasına (SITC, Rev.3) Göre Japonya'nın Türkiye İle Dış Ticareti

TANIM İHRACAT İTHALATBİRİM: A.B.D Dolar

ANA MALLAR BAZINDA JAPONYA'NIN TÜRKİYE'DEN İTHALATI(2008)

'Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar 11.8%

Başka yerde belirtilmeyenkimya sanayi ve buna bağlı

sanayi ürünleri 1.8%

'Mineral yakıtlar, yağlarvb. damıtılmasından elde

edilen ürünler 3.1%

Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar 3.8%

'Akaryakıt hariçyenilmeyen hammadde

8.1%

'İçkiler ve tütün 3.0%Canlı hayvanlar ve gıdamaddeleri 37.0%

'SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar 0.7%

'Çeşitli mamül eşya 20.2%'Makine ve ulaştırma araç

ları 10.5%

ANA MALLAR BAZINDA JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATI(2008)

'Başlıca sınıflara ayrılanişlenmiş mallar 9.8%

'Makine ve ulaştırma araçları 76.7%

'Çeşitli mamül eşya 4.2%

'SITC'da sınıflandırılmamış eşyalar 1.0%

Canlı hayvanlar ve gıdamaddeleri 0.1%

'İçkiler ve tütün 0.0%

'Akaryakıt hariçyenilmeyen hammadde

1.3%

Hayvansal, bitkisel katıve sıvı yağlar, mumlar

0.0%

'Mineral yakıtlar, yağlarvb. damıtılmasından elde

edilen ürünler 1.1%

Başka yerdebelirtilmeyen kimyasanayi ve buna bağlısanayi ürünleri 5.8%

61

HS2 ÜRÜN GRUBU (01-50 Arası) 2007 2008 Artış % Oran % 2007 2008 Artış % Oran %0 TÜM SEKTÖRLER(GENEL TOPLAM) 2,749,404,907 3,103,939,236 11.4% 100.00% 375,431,393 418,876,700 10.4% 100.00%

01 Canlı hayvanlar........ ……… 349,792 N 0.01% ……… ……… N N02 Etler ve yenilen sakatat 485,450 700,548 30.7% 0.02% ……… ……… N N03 Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar.... ……… 206,845 N 0.01% 80,893,891 79,892,445 -1.3% 19.07%04 Süt ürünleri; kuş ve kümes hayvanlarının yumurtaları; tabii bal; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan yenilebilir hayvansal menşeli ür ……… ……… N N 399,418 373,151 -7.0% 0.09%05 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan hayvansal menşeli ürünler .. ……… ……… N N 67,979 335,707 79.8% 0.08%06 Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler; yumrular, kökler ve benzerleri; kesme çiçekler ve süs yaprakİarı... 2,681 26,282 89.8% 0.00% 1,265,945 655,054 -93.3% 0.16%07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular.. ……… ……… N N 7,132,800 2,385,279 -199.0% 0.57%08 Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar; turunçgillerin ve kavunların ve karpuzların kabukları. ……… ……… N N 15,665,412 14,948,069 -4.8% 3.57%09 Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat. . 6,809 12,847 47.0% 0.00% 1,541,699 1,882,645 18.1% 0.45%10 Hububat.. ……… ……… N N 249,771 115,914 -115.5% 0.03%11 Değirmencilik ürünleri; malt; nişasta; inülin; buğday gluteni. ……… ……… N N ……… 64,196 N 0.02%12 Yağlı tohum ve meyvalar; muhtelif tane, tohum ve meyvalar; sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler; saman ve kaba yem .. 233,129 141,365 -64.9% 0.00% 8,324,547 7,875,985 -5.7% 1.88%13 Lak; sakız, reçine ve diğer bitkisel özsu ve hülasalar... 66,419 ……… N N 10,848 107,077 89.9% 0.03%14 Örülmeye elverişli bitkisel maddeler; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan bitkisel ürünler.. ……… ……… N N 401,435 1,269,323 68.4% 0.30%15 Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar ve bunların parçalanma ürünleri; hazır yemeklik katı yağlar; hayvansal ve bitkisel mumlar......... 25,192 64,129 60.7% 0.00% 9,299,620 15,782,517 41.1% 3.77%16 Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları.. ……… ……… N N 4,790,086 2,109,421 -127.1% 0.50%17 Şeker ve şeker mamulleri. ……… ……… N N 337,939 163,199 -107.1% 0.04%18 Kakao ve kakao müstahzarları.. ……… ……… N N 158,879 243,059 34.6% 0.06%19 Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları; pastacılık ürünleri. ……… ……… N N 1,909,562 12,014,436 84.1% 2.87%20 Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar.. ……… ……… N N 32,011,951 40,405,589 20.8% 9.65%21 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları.. 17,320 331,245 94.8% 0.01% 404,557 510,630 20.8% 0.12%22 Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke. ……… ……… N N 425,564 503,619 15.5% 0.12%23 Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri; hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler... ……… ……… N N 9,767 N 0.00%24 Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler.. ……… ……… N N 6,877,091 12,081,616 43.1% 2.88%25 Tuz; kükürt; topraklar ve taşlar; alçılar, kireçler ve çimento. 74,249 233,359 68.2% 0.01% 11,935,181 14,051,192 15.1% 3.35%26 Metal cevherleri, cüruf ve kül... ……… ……… N N 23,585,572 5,876,702 -301.3% 1.40%27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; mineral mumlar. 1,302,320 34,889,179 96.3% 1.12% 15,970 12,999,431 99.9% 3.10%28 Anorganik kimyasallar; kıymetli metallerin, radyoaktif elementlerin; nadir toprak metallerinin ve izotoplarının organik veya anorganik bileşikleri.... 5,164,710 5,383,490 4.1% 0.17% 2,651,692 4,767,062 44.4% 1.14%29 Organik kimyasal ürünler.. 29,440,366 26,657,297 -10.4% 0.86% 718,878 328,531 -118.8% 0.08%30 Eczacılık ürünleri.. 4,735,312 5,174,861 8.5% 0.17% 672,297 1,396,585 51.9% 0.33%31 Gübreler. ……… ……… N N ……… ……… N N32 Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar; tanenler ve türevleri; boyalar, pigmentler ve diğer boyayıcı maddeler; müstahzar boyalar ve vernikler; 8,686,061 9,009,349 3.6% 0.29% 117,147 205,664 43.0% 0.05%33 Uçucu yağlar ve rezinoitler; parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları.... 3,123,240 4,637,215 32.6% 0.15% 130,854 154,130 15.1% 0.04%

34 Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama müstahzarları, yağlama müstahzarları, suni mumlar, müstahzar mumlar, temizleme veya bakım müstahzarları, ışık temini için kullanılan her türlü mumlar ve benzerleri, model yapmaya mahsus her türlü patlar, "diş 4,967,148 4,791,476 -3.7% 0.15% 70,208 78,016 10.0% 0.02%

35 Albüminoid maddeler; değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler; tutkallar; enzimler.. 1,610,251 1,934,634 16.8% 0.06% ……… 2,202 N 0.00%36 Barut ve patlayıcı maddeler; pirotekni mamulleri; kibritler; piroforik alaşımlar; ateş alıcı maddeler. N 0.00% ……… ……… N N37 Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya. 21,944,733 26,379,678 16.8% 0.85% ……… 2,086 N 0.00%38 Muhtelif kimyasal maddeler.. 20,304,983 21,704,520 6.4% 0.70% 215,721 192,703 -11.9% 0.05%39 Plastikler ve mamulleri... 108,860,580 115,335,580 5.6% 3.72% 559,506 519,718 -7.7% 0.12%40 Kauçuk ve kauçuktan eşya... 83,821,765 92,713,134 9.6% 2.99% 8,664,018 4,319,150 -100.6% 1.03%41 Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler... ……… ……… N N 236,694 120,095 -97.1% 0.03%42 Deri eşya; saraciye eşyası ve eyer ve koşum takımları; seyahat eşyası, el çantaları ve benzeri mahfazalar; hayvan bağırsağından mamul eşya (ipek böce 34,784 61,824 43.7% 0.00% 13,020,075 16,972,878 23.3% 4.05%43 Postlar, kürkler ve taklit kürkler; bunların mamulleri.. ……… ……… N N 2,052,088 2,381,667 13.8% 0.57%44 Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü.. 5,183 ……… N N 1,133,764 1,796,265 36.9% 0.43%45 Mantar ve mantardan eşya... ……… ……… N N 2,629 ……… N N46 Hasırdan, sazdan veya örülmeye elverişli diğer maddelerden mamuller; sepetçi ve hasırcı eşyası. ……… ……… N N ……… ……… N N47 Odun veya diğer lifli selülozik maddelerin hamurları; geri kazanılmış kağıt veya karton (döküntü, kırpıntı ve hurdalar). ……… ……… N N ……… ……… N N48 Kağıt ve karton; kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 3,972,401 5,940,406 33.1% 0.19% 55,889 205,114 72.8% 0.05%49 Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri; el ve makina yazısı metinler ve planlar 559,315 1,057,159 47.1% 0.03% 66,678 65,026 -2.5% 0.02%50 İpek 17,200 5,941 -189.5% 0.00% 1,948 ……… N N

EXPORT İMPORTTABLO-14 JAPONYANIN FASIL BAZINDATURKIYE İLE DIŞ TİCARET VERİLERİ ( Birim:A.B.D Doları)

62

HS2 ÜRÜN GRUBU (51-99 Arası) 2007 2008 Artış % Oran % 2007 2008 Artış % Oran %51 Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı; at kılından iplik ve dokunmuş mensucat 164,668 289,164 43.1% 0.01% 2,982,944 3,465,704 13.9% 0.83%52 Pamuk 1,894,479 2,653,064 28.6% 0.09% 2,705,216 4,408,997 38.6% 1.05%53 Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler; kağıt ipliği ve kağıt ipliğinden dokunmuş mensucat 73,117 168,448 56.6% 0.01% 140,417 114,243 -22.9% 0.03%54 Sentetik ve suni filamentler. 25,094,697 20,408,437 -23.0% 0.66% 3,213,878 2,722,000 -18.1% 0.65%55 Sentetik ve suni devamsız lifler. 16,399,495 18,422,145 11.0% 0.59% 1,945,516 1,615,770 -20.4% 0.39%56 Vatka, keçe ve dokunmamış mensucat; özel iplikler; sicim, kordon, ip, halat ve bunlardan mamul eşya. 1,984,004 2,492,708 20.4% 0.08% 61,266 38,477 -59.2% 0.01%57 Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları. ……… ……… N N 11,627,938 11,359,131 -2.4% 2.71%58 Özel dokunmuş mensucat; tufte edilmiş dokumaya elverişli mensucat; dantela; duvar halıları; şeritçi ve kaytancı eşyası; işlemeler. 924,694 679,638 -36.1% 0.02% 4,095,039 4,070,006 -0.6% 0.97%59 Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokumaya elverişli mensucat; dokumaya elverişli maddelerden teknik eşya. 2,707,392 3,070,332 11.8% 0.10% 159,424 80,209 -98.8% 0.02%60 Örme eşya. 904,643 1,772,108 49.0% 0.06% 93,767 203,047 53.8% 0.05%61 Örme giyim eşyası ve aksesuarı. 47,371 52,285 9.4% 0.00% 24,029,606 28,365,135 15.3% 6.77%62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 180,532 107,290 -68.3% 0.00% 22,043,787 25,317,510 12.9% 6.04%63 Dokumaya elverişli maddelerden diğer hazır eşya; takımlar; kullanılmış giyim eşyası ve dokumaya elverişli maddelerden kullanılmış eşya; paçavralar. 1,233,706 61,207 -1915.6% 0.00% 5,813,799 7,772,269 25.2% 1.86%64 Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya; bunların aksamı. 116,990 201,627 42.0% 0.01% 2,021,859 1,899,353 -6.4% 0.45%65 Başlıklar ve aksamı.. 815,304 620,988 -31.3% 0.02% 55,090 40,998 -34.4% 0.01%66 Şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı. ……… ……… N N ……… ……… N N67 Hazırlanmış ince ve kalın kuş tüyleri ve bunlardan eşya; yapma çiçekler; insan saçından eşya. ……… ……… N N ……… ……… N N68 Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya.. 1,188,607 1,616,574 26.5% 0.05% 4,028,778 2,861,131 -40.8% 0.68%69 Seramik mamulleri. 985,249 1,485,663 33.7% 0.05% 477,990 699,084 31.6% 0.17%70 Cam ve cam eşya 9,197,444 7,173,084 -28.2% 0.23% 3,456,544 2,793,295 -23.7% 0.67%71 Tabii veya kültür inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, kıymetli metallerle kaplama metaller ve bunlardan mamul eşya; taklit mü 65,278 1,081,291 94.0% 0.03% 2,640,972 2,379,185 -11.0% 0.57%72 Demir ve çelik. 42,905,638 48,992,294 12.4% 1.58% 3,194,556 492,377 -548.8% 0.12%73 Demir veya çelikten eşya. 37,821,220 40,144,806 5.8% 1.29% 387,950 782,721 50.4% 0.19%74 Bakır ve bakırdan eşya 4,250,909 3,817,523 -11.4% 0.12% 7,486,488 939,063 -697.2% 0.22%75 Nikel ve nikelden eşya 30,588 72,221 57.6% 0.00% N 0.00%76 Aluminyum ve aluminyumdan eşya. 17,882,798 23,672,101 24.5% 0.76% 2,578,812 1,965,848 -31.2% 0.47%

……… ……… N N ……… ……… N N78 Kurşun ve kurşundan eşya ……… ……… N N ……… ……… N N79 Çinko ve çinkodan eşya 2,701 100.0% 0.00% 124,770 31,543 -295.6% 0.01%80 Kalay ve kalaydan eşya. ……… ……… N N ……… ……… N N81 Diğer adi metaller; sermetler; bunlardan eşya 20,639 6,260 -229.7% 0.00% N 0.00%82 Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları; adi metallerden bunların aksam ve parçaları.. 14,558,600 59,700,459 75.6% 1.92% 211,153 337,871 37.5% 0.08%83 Adi metallerden çeşitli eşya.. 6,763,539 8,163,288 17.1% 0.26% 275,269 219,581 -25.4% 0.05%84 Nükleer reaktörler, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; bunların aksam ve parçaları. 975,854,600 1,099,923,331 11.3% 35.44% 10,055,193 23,084,439 56.4% 5.51%

85 Elektrikli makina ve cihazlar ve bunların aksam ve parçaları; ses kaydetmeye ve kaydedilen sesi tekrar vermeye mahsus cihazlar; televizyon görüntü veseslerinin kaydedilmesine ve kaydedilen görüntü ve sesin tekrar verilmesine mahsus cihazlar ve bunların a 314,710,965 304,917,290 -3.2% 9.82% 3,904,544 4,292,648 9.0% 1.02%

86 Demiryolu ve benzeri hatlara ait taşıtlar ve malzemeler ve bunların aksam ve parçaları; her türlü mekanik (elektro mekanik olanlar dahil) trafik 11,813 203,469 94.2% 0.01% ……… 2,289 N 0.00%87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça ve aksesuarı. 799,675,267 892,579,564 10.4% 28.76% 10,147,412 16,385,487 38.1% 3.91%88 Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar.. ……… 63,001 N 0.00% 28,340 ……… N N89 Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar. 56,138 47,154 -19.1% 0.00% 128,820 ……… N N90 Optik alet ve cihazlar, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar alet ve cihazları, tıbbi veya cerrahi alet ve cihazlar; bunların aksam, parça ve aksesuarı.. 112,759,396 126,695,731 11.0% 4.08% 302,759 370,804 18.4% 0.09%91 Saatler ve bunların aksam ve parçaları.. 286,220 167,272 -71.1% 0.01% 132,845 81,165 -63.7% 0.02%92 Müzik aletleri; bunların aksam, parça ve aksesuarı.. 830,352 810,356 -2.5% 0.03% 198,569 221,078 10.2% 0.05%93 Silahlar ve mühimmat; bunların aksam, parça ve aksesuarı... 42,316 N 0.00% 44,148 43,866 -0.6% 0.01%

94 Mobilyalar, tıpta veya cerrahide kullanılan mobilyalar, yatak takımları ve benzeri doldurulmuş eşya; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yeralmayan aydınlatma cihazları; reklam lambaları, ışıklı tabelalar, ışıklı isim plakaları ve benzerleri; pref 15,575,407 26,614,309 41.5% 0.86% 2,702,443 6,076,706 55.5% 1.45%

95 Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri; bunların aksam, parça ve aksesuarı.. 711,591 795,040 10.5% 0.03% 25,805 33,638 23.3% 0.01%96 Çeşitli mamul eşya.. 16,091,241 15,546,235 -3.5% 0.50% 9,197 32,663 71.8% 0.01%97 Sanat eserleri, kolleksiyon eşyası ve antikalar.. 122,011 2,209 -5423.4% 0.00% 68,634 43,528 -57.7% 0.01%99 Akit taraflarca, özel amaçlarda kullanılmak üzere saklı tutulmuştur. 25,004,388 30,904,414 19.1% 1.00% 3,744,286 3,080,693 -21.5% 0.74%

EXPORT İMPORT

TABLO -14 (devam) JAPONYANIN FASIL BAZINDATURKIYE İLE DIŞ TİCARET VERİLERİ ( Birim:A.B.D Doları)

63

BIRIM: BIN US$

SIRA GTIP URUN TANIMI 2006 2007 2008ULKELERICINDEKI

SIRA

ORAN%

Sektör içinde payı %

Büyüme% 1.SIRA 2.SIRA 3.SIRA

JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATI 2,384,779 2,744,506 3,069,690 31 100 0.4 11.85 U S A(17.6%) CHINA( 16%) R KOREA(7.6%)1 842952 KULESI 360 DERECE DONEBILEN YUKLEYICILER 159,488 207,530 190,518 10 6.2 2.2 -8.2 U S A(12.4%) HONG KNG( 9.9%) CHINA( 9.2%)2 870323 KIVILCIM ATESLEMELI,MOTORLU TASITLAR:1500<> 120,904 168,443 174,370 42 5.7 0.3 3.52 U S A(31.6%) RUSSIAN(13.5%) AUSTRAL( 6.3%)3 870829 8701-8705 POZISYONLARINDAKI TASITLARIN DIGER AKSAM-PARCALARI 71,512 85,051 112,457 8 3.7 3.2 32.22 U S A(21.1%) CHINA(16.7%) THAILAND( 5.7%)4 870322 KIVILCIM ATESLEMELI,MOTORLU TASITLAR:1000 72,490 68,029 105,518 31 3.4 0.6 55.11 U S A(38.5%) RUSSIAN( 7.6%) CANADA( 4.6%)5 840820 KARA TASITLARI ICIN DIZEL,YARI DIZEL MOTORLAR 54,820 50,185 71,853 7 2.3 4.7 43.18 THAILAND(14.2%) INDONSIA(12.5%) S AFRICA(10.4%)6 842951 ONDEN YUKLEMELI KUREYICI-YUKLEYICILER 57,503 81,038 71,382 6 2.3 4.6 -11.92 U S A(13.9%) U ARAB E(11.2%) AUSTRAL( 9.0%)7 870840 KARA TASITLARI ICIN VITES KUTULARI VE AKSAM, PARCALARI 82,531 95,193 71,368 22 2.3 0.6 -25.03 U S A(23.6%) CHINA(17.7%) MEXICO( 7.4%)8 870899 KARA TASITLARININ DIGER AKSAM-PARCALARI 56,744 54,212 69,774 18 2.3 1.1 28.71 U S A(33.9%) CHINA(14.9%) THAILAND( 7.1%)9 840734 KARA TASITLARI ICIN MOTORLAR:SILINDIR HACMI>1000CM3 32,947 79,229 69,559 9 2.3 2.3 -12.21 THAILAND(16.1%) U S A(15.3%) UNTD KGD(12.6%)

10 390690 DIGER AKRILIK POLIMERLER (ILK SEKILDE) 8,904 35,894 68,978 4 2.2 6.3 92.17 CHINA(17.2%) R KOREA(10.8%) BELGIUM( 6.7%)11 870422 DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TASITLAR:5T 38,521 43,569 59,334 26 1.9 1.1 36.18 AUSTRAL(10.5%) SAUD ARB( 8.2%) U ARAB E( 7.1%)12 820730 BASINCLA CUKURLASTIRMA,ISTAMPALAMA,ZIMBA ILE DELME ALETLERI 60,194 9,643 54,285 7 1.8 4.3 462.94 U S A(22.5%) CHINA(21.8%) THAILAND( 8.4%)13 870331 DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TASITLAR:SILINDIR HACMI=<1500CM3 22,295 117,572 51,166 3 1.7 12.6 -56.48 ITALY(18.3%) BELGIUM(16.3%) TURKEY(12.6%)14 870332 DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TASIT:1500 24,311 36,130 45,676 23 1.5 0.7 26.42 FRANCE(17.5%) UNTD KGD(13.1%) ITALY( 9.6%)15 845710 METAL ISLEME MERKEZLERI 27,808 23,657 39,171 13 1.3 1.4 65.58 U S A(29.6%) CHINA(19.1%) GERMANY( 8.3%)16 851761 SES, GORUNTU/DIGER BILGILERI ALMAYA/VERMEYE MAHSUS BAZ ISTASYONLARI ................. 40,367 38,467 5 1.3 6.2 -4.71 INDIA(20.0%) VIET NAM( 7.0%) RUSSIAN( 7.0%)17 870421 DIZEL/YARI DIZEL MOTORLU TASITLAR:TASIMA KAPASITESI<5TON 22,783 20,775 37,976 19 1.2 1.5 82.8 AUSTRAL(16.6%) RUSSIAN( 5.0%) NORWAY( 4.6%)18 271019 DIGER YAGLAR VE MUSTAHZARLAR 389 1,278 33,341 23 1.1 0.2 2508.82 CHINA(26.3%) SINGAPOR(22.3%) AUSTRAL(12.0%)19 842911 PALETLI BULDOZER VE ANGLEDOZERLER 11,251 19,230 32,832 13 1.1 2.2 70.73 RUSSIAN(15.7%) U S A(15.4%) U ARAB E( 7.2%)20 842720 KENDINDEN HAREKETLI DIGER FORKLIFT-YUK ARABALARI 27,215 33,126 32,427 18 1.1 1.9 -2.11 AUSTRAL( 9.6%) RUSSIAN( 9.5%) MALAYSIA( 5.4%)

ILK 20 URUN 952,611 1,270,151 1,430,452 47DIGERLERI 1,432,169 1,474,356 1,639,238 53

BIRIM:

SIRA GTIP URUN TANIMI 2006BIN US$

2007BIN US$

2008BIN US$

ULKELERICINDEKI

SIRA

ORAN%

Sektör içinde payı %

Büyüme% 1.SIRA 2.SIRA 3.SIRA

JAPONYA'NIN TÜRKİYE'DEN İTHALATI 359,692 374,451 416,850 62 100 0.1 11.32 CHINA(18.8) U.S.A.(10.2) SAUDI ARABIA(6.7)1 30429 TATLISU BALIKLARI FILATOLARI (DONDURULMUS) ................. 71,841 71,694 7 17.2 4.7 -0.2 CHILE(19.1%) R KOREA(10.0%) NORWAY( 9.6%)2 200290 DOMATES KONSERVELERI-ASITSIZ (DIGER) 20,309 18,704 22,182 2 5.3 17.2 18.59 CHINA(31.5%) TURKEY(17.2%) PORTUGAL(15.3%)3 841330 ICTEN YANMALI PISTONLU MOTORLAR YAKIT, YAG/SOGUTMA POMPALARI 4 5 13,946 8 3.3 4.4 9999.99 THAILAND(22.4%) GERMANY(16.1%) U S A(15.2%)4 271114 ETILEN, PROPILEN, BUTILEN VE BUTADIEN (SIVILASTIRILMIS) ................. ................. 13,414 2 3.2 31.4 9999.99 R KOREA(34.2%) TURKEY(31.4%) MALAYSIA(15.6%)5 252890 TABII BORAT KONSANTRELERI 10,400 10,032 12,481 1 3 82.1 24.41 TURKEY(82.1%) RUSSIAN(16.6%) CHINA( 1.2%)6 190219 MAKARNA; YUMURTASIZ (PISIRILMEMIS) 2,043 1,571 11,795 5 2.8 3.9 650.58 ITALY(50.8%) CHINA(16.3%) U S A(13.6%)7 240120 TUTUN (TAMAMEN/KISMEN SAPLARI KOPARILMIS, DAMARI CIKARILMIS) 931.676 6,778 11,607 8 2.8 3.1 71.25 BRAZIL(33.5%) U S A(24.6%) MALAWI( 7.2%)8 200980 DIGER MEYVE VE SEBZELERIN SUYU 2,366 4,049 9,216 7 2.2 4.8 127.61 U S A(35.5%) AUSTRAL(21.2%) CHINA( 6.0%)9 610910 TISORT, FANILA, ATLET VS. GIYIM ESYASI; PAMUKTAN (ORME) 7,292 6,071 7,408 7 1.8 0.6 22.03 CHINA(85.7%) THAILAND( 2.5%) VIET NAM( 2.2%)

10 150910 SAF ZEYTINYAGI 3,264 4,793 7,027 3 1.7 6.1 46.62 ITALY(54.2%) SPAIN(35.5%) TURKEY( 6.1%)11 80620 UZUM; (KURUTULMUS) 5,304 6,251 6,630 2 1.6 10.3 6.06 U S A(83.7%) TURKEY(10.3%) CHILE( 2.2%)12 611020 PAMUKTAN KAZAK,SUVETER,HIRKA,YELEK VB.ESYA-ORULMUS 6,010 5,593 6,512 7 1.6 0.4 16.42 CHINA(90.2%) ITALY( 2.6%) VIET NAM( 1.5%)13 420291 DIS YUZLERI DERI-KOSELE OLAN DIGER ESYA 2,060 5,230 6,369 5 1.5 1 21.76 ITALY(42.9%) CHINA(30.2%) FRANCE(14.5%)14 420310 DERI-KOSELEDEN GIYIM ESYASI 4,886 4,772 6,092 5 1.5 3.5 27.66 CHINA(51.4%) ITALY(20.8%) FRANCE( 5.3%)15 870870 KARA TASITLARI ICIN TEKERLEKLERI VB AKSAM, PARCA/AKSESUARI 3,333 4,776 6,077 11 1.5 0.5 27.24 CHINA(50.1%) INDONSIA(13.6%) THAILAND( 8.9%)16 200210 DOMATES (BUTUN VE PARCA HALINDE) KONSERVELERI-ASITSIZ 6,545 7,099 5,495 2 1.3 5.9 -22.59 ITALY(83.3%) TURKEY( 5.9%) AUSTRAL( 2.6%)17 840999 DIZEL MOTORLAR ICIN AKSAM; PARCALAR 935 4,768 5,407 16 1.3 0.8 13.4 CHINA(21.0%) R KOREA(20.4%) U S A(17.2%)18 620342 PAMUKTAN(ERKEK,COCUK)ICIN PANTOLON,TULUM,SORTLAR 4,077 3,889 4,882 10 1.2 0.7 25.54 CHINA(73.0%) VIET NAM( 7.6%) ITALY( 6.5%)19 120740 SUSAM TOHUMU 4,727 6,802 4,667 13 1.1 1.3 -31.39 PARAGUAY(23.7%) NIGERIA(20.6%) TANZANIA(11.2%)20 570110 YUN/INCE KILDAN DUGUMLU SARMALI HALILAR, YER KAPLAMALARI 2,488 4,334 4,618 3 1.1 19.6 6.57 IRAN(35.8%) PAKISTAN(22.5%) TURKEY(19.6%)

ILK 20 URUN 86,975 177,359 237,518 57DIGERLERI 272,716 197,092 179,331 43

Not:RE-IMPORT GOODS ETC.ilk 20 üründen elimine edilmiştir.

TABLO-15-2 JAPONYA'NIN TÜRKİYE'DEN İTHALATINDA İLK 20 ÜRÜN

TANIMLAR YILLAR ORANLAR ÜRÜN İTHALATINDA İLK 3 ULKE

TABLO-15-1 JAPONYA'NIN TÜRKİYE'YE İHRACATINDA İLK 20 ÜRÜN

ÜRÜN İHRACATINDA İLK 3 ULKEORANLARYILLARTANIMLAR

64

JAPON TOPLUMUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ Genel olarak Japon insani, çalışkan, sabırlı, dürüst, güler yüzlü, kibar, toplum bilinci ve eğitim seviyesi yüksek bir toplumdur. Japonya karar alma sürecinin en uzun olduğu ülke olarak bilinmektedir. Bunun nedeni, karar alınırken, ilgili bütün birimlerin ve kişilerin ikna edilmesi zorunluluğunun bulunmasıdır. Dolayısıyla, karar alma sürecini hızlandırmak için dışarıdan yapılan müdahaleler, ters sonuçlar doğurabilmektedir. Japonya’da üzerinde mutabakata varılan kararların çok sık değiştirilmesine olumlu bakılmamaktadır. Çok haklı sebepler ileri sürülse de, değişiklik taleplerine şüphe ile yaklaşilmaktadır. Japonlar için hızlı karar almak değil, doğru karar almak önemlidir. Dolayısıyla, ilgili herkes ikna edilinceye kadar zaman harcamaktan imtina edilmemektedir. Japonlar, uzun sürede ve tüm olası sonuçlarını değerlendirerek aldıkları kararları istikrarlı bir şekilde uygulamaya koyarlar. Zira, yapilan değişikliklerin maliyet, zaman ve koordinasyon sorunları yaratacagi dusunulmektedir. Japonlar, hatalarının sadece kendilerini değil, başkalarını da etkileyeceğinin bilinciyle hareket ederler. Bu nedenle kendilerine hata yapma lüksü tanımazlar. Japonlar el sıkmaktan ziyade eğilme şeklinde selamlaşmayı tercih etmektedir. Selamlaşmada daha az kıdemli olanın veya bir talepte bulunan tarafın daha çok eğilmesi gerekmektedir. Japonya’da Türkiye’ye karşı bir önyargı bulunmamaktadır. Bunun önemli bir avantaj olarak kabul edilmesi gerekir. Keza, ülkemizin bilinirlik oranı düşük olduğundan, siyaset, ekonomi, gelenekler, kültür, tarih ve benzeri alanlarda verilen bilgiler memnuniyetle karşılanmaktadır. Japonlar, kendileriyle ilgili bilgilere (tarih, önemli şahsiyetler, uluslararası üne sahip Japonlar, Japon çizgi romanları (manga)) sahip olan kişilere karşı büyük sempati beslerler. II. Dünya Savaşı, üzerinde konuşulmasından hoşlanılmayan alanların başında gelmektedir. Japonların büyük çoğunluğu, Japonya’nın bu savaştaki rolünü hatırlamak dahi istememektedir. Türk mutfağı, Japonya’da dünyanın en büyük 3 mutfağından biri olarak kabul edilmekte ve övgüyle bahsedilmektedir. Japonlar, tarih, doğa ve kültür turizmine ağırlık vermektedir. Ülkemizde en çok İstanbul, Pamukkale ve Kapadokya’yı ziyaret etmektedirler.

65

Japonya’da balık ve deniz ürünleri ağırlıklı bir beslenme düzeni mevcuttur. Yüzyıl öncesine kadar kırmızi et tüketimi sıfıra yakın seviyede seyretmis ,bilahare kirmizi et tüketimi başlamıştır. Sağlıklı beslenme Japonların en önemli hayat felsefelerinin başında gelmektedir. Japonlar, sağlıklı olması nedeniyle, yakın bir gelecekte Japon mutfağının dünyada en yaygın mutfak olacağına inanmaktadır. Yüksek standartlar ülkesi Japonya, bu nedenle, yurt dışındaki Japon restoranlarının belgelendirilmesine yönelik bir çalışma başlatmıştır. Böylece, yurt dışında Japon yemek kültür ve imajının korunması amaçlanmaktadır. Japon insanı, yüksek sesle konuşmayı ve sert davranışları büyük kabalık olarak görmektedir. Japonların gururlu ve bir ölçüde “kibirli” bir toplum olduğu hususu gözönünde bulundurularak, Japonlarla sohbet sırasında hassasiyet yaratabilecek konulardan kaçınılması tavsiye olunmaktadır. İş görüşmeleri dışında daha çok, kültürel ve tarihi konular, yemekler, güzel hava , doğa, kitap gibi konuları konuşmaktan hoşlanırlar. Japonya’nın gıda alanında kendine yeterlik oranı %40’tır. Gıda alanındaki yatırımlara stratejik anlamda büyük önem veren Japonya, 2010 hedefini %47 olarak belirlemiştir. Japonya’da hemen hemen her alanda standartlaşma eğilimi yüksektir. Günlük yaşamın her alanında sadakatle uygulanan kurallar mevcut olup ve sürprizlerle karşılaşma olasılığı gayet düşüktür. Japonya’nın “samuray” kültürü ile Osmanli İmparatorluğu öncesi “beylikler” dönemi yaşam biçimi arasında büyük benzerlikler olduğu görülmektedir. Japon geleneklerinde, özellikle yaşlılara saygı gösterilmesi ve bireyden ziyade ailenin ve toplum çıkarlarının ön planda tutulması önemli noktalardır. Japon toplumu erkek egemen bir toplumdur. Kadınlar toplumsal yapı içinde her zaman geri planda kalmaktadır. Türkçe ile aynı dil ailesinden (Ural-Altay) gelen ve benzer gramer yapısına sahip olan Japonca, konuşan kişiye ve ortama göre farklı olabilmektedir. Örneğin kadınlar ve erkekler farklı vurgu ve seslerle konuşmakta, keza, günlük hayatta konuşulan dil ile kibar Japonca arasında ciddi farklar bulunmaktadır. Bu durum, Japonca’nın öğrenilmesini zorlaştırmaktadır. Örneğin Japonca’yı bir bayandan öğrenen erkek hemen farkedilmektedir. Haftalık çalışma süresi yasal olarak daha kısa olmakla birlikte, Japonya’da insanlar günde ortalama 9-12 saat arasında çalışmakta, iş stresi ve başarısızlık yüzünden intiharlar yaşanmaktadır. Japonya dünyada intihar oranının en yüksek olduğu ülkeler arasında yer almaktadır. Japonya’da çalışılan mekan, kurum ve iş insanların yaşamının temel direğini

66

oluşturmaktadır. Japonya’da, evlerin küçük olması, misafirlerin rahat edemeyeceği endişesi, yemek hazırlama için yeterince zaman olmaması, misafire uygun lezzet sunamama kaygısı gibi nedenlerle evde misafir ağırlama geleneği hemen hemen yoktur. Japonya’da sadece çok özel misafirler ve akrabalar evde ağırlanmaktadır. Bir Japon işadamının bir yabancıyı evine davet etmesi gerçekten çok istisnai ve özel bir muameledir. Japonya’da, çalışanların mesai bitiminde iş arkadaşları ile yemek yiyip, içki içmesi yaygın bir alışkanlıktır. Eve genellikle geç saatlerde dönülmektedir. Yemek sırasındaki konuşmaların da ağırlıklı olarak iş ile ilgili olduğu, ülke ekonomisi, politika, spor gibi konulara pek değinilmediği bilinmektedir. Buna bir örnek olarak; Betamax video fikrinin, bir kaç mühendisin fabrika yakınındaki bir meyhanede (izekaya) muhabbet ederken ortaya çıkması gösterilmektedir. Japonya’da opera, tiyatro, konser ve sergi türü sanatsal faaliyetler için en az 2 ay önceden rezervasyon yapılması gerekmektedir. Önceden bilgi verilmeksizin ziyaret yapılması hemen hemen görülmeyen bir davranıştır. En azından 1 hafta öncesinde karşı tarafından bilgilendirilmesi bir zorunluluktur. Japon insanının hareketlerinden, mimiklerinden veya yüz hatlarından duygularını ve düşüncelerini anlamak oldukça zordur. Zira, budizmde duyguların belli edilmemesi erdemdir. Duygu ve düşüncelerini yüz ve hareketlerine yansıtan kişileri Japonlar , ıslah edilmemiş bir ruh yapısına sahip oldukları şeklinde değerlendirmektedirler. Japon toplumunda pazarlık yapma, bahşiş verme alışkanlığı bulunmamaktadir. Çalışanlar, esasen yaptıklari işin karşılığında ücret aldıklarını düşündüklerinden, bahşiş verme olgusuna anlam verememektedir. Japonlar için yöntem ve şekil, işin özü kadar, hatta ondan daha önemlidir. Bunun için öze ilişkin olmadığı düşünülen detay bilgi ve şekil şartları gibi talepler mutlaka yerine getirilmelidir. Zira, bizim için çok fazla detay olarak algılanan bazı prosedürler, Japon toplumu için “olmazsa olmaz” olarak kabul edilmektedir. Japonlar, hemen doğrudan reaksiyon göstermek yerine, tekrar tekrar düşünüp, üçüncü kişiler aracılığıyla tepki vermeyi tercih etmektedir. Eğer bu imkan dahilinde değilse, Japonca’da çok yaygın olan dolaylı anlatım yöntemini tercih ederler. Güzelliğin detaylarda saklı olduğu, felsefi yaklaşıma çok deger verildiği Japonya için üretilecek bir ürünün bu ilkeden hareketle üretilmesi gerekmektedir. Japon tüketicisi gerçekten çok titiz ve detaylara meraklıdır. En popüler sporlar beyzbol, futbol ve golf olarak sıralamak mümkündür.

67

Japonya’da hediye alma ve verme çok yaygın bir gelenektir. Ancak, hediyeler kadar, bunların sunumu ve ambalajı da çok önemlidir. Ambalajlamada gösterdikleri titizlik ve hassasiyet insanı şaşırtacak düzeydedir. Hediyelerin pahalı olması gerekmemektedir. Yıl içerisinde birçok hediye değişim dönemleri yaşanmaktadır. Bu dönemlerde alışveriş merkezleri çok yoğun olmaktadır. Türkiye’ye has ürünler (Türk motifleri içeren porselenler, gümüş objeler ,seramik ve cam el sanat ürünleri , nazar boncuğu, Türk içki ve tatlı-şekerlemeleri gibi) hediyeler Japonlar tarafından beğeniyle karşılanmaktadır. JAPON ŞİRKET KÜLTÜRÜ : Japon firmalarının stratejileri hata payını en aza, hatta sıfır seviyesine indirmeye dayanmaktadır. Bunu sağlamak için, toplam kalite kontrol sistemi uygunlanmaktadır. Bu anlayış, muşteri tatminine, daha üretken isçiye, daha etkin yöneticiye, gelişmiş diyaloga ve verimli bir organizasyon yapısına dayanmaktadır. Firma stratejisi, ilgili herkese bildirilmekte ve desteği alınmaktadır. Japon piyasasında kalıcı olabilmenin yolu, önemli ve büyük mağaza zincirleri ile anlaşma yoluna gidilerek, malların buralara satışını sağlamaktır. Ancak, bu tür mağazalar ile, sadece bu mağazalara mal temin eden toptancılarla anlaşan üreticiler çalışabilmektedir. Üreticiler, hem toptancıları, hem de ilgili mağazanın her düzeydeki yöneticilerini ikna etmek zorundadır. Ayrıca, konsinye satış yapmak ve satış elemanı tahsis etmek de gerekebilmektedir. Talep edilen malın zamanında tedarik edilmesi ve keza belirli bir satış seviyesinin altında kalınmaması gerekmektedir. Japonya’da depolama maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle stok bulundurulması tercih edilmemektedir. Japon firmalarinin alım stratejisi üç aşamalıdır. İlk partide, satın alınan malların tamamı kontrol edilmekte, belirli bir güven düzeyine ulaşıldığında, ikinci aşamada satın alınan ürünler örnekleme yöntemiyle kontrol edilmekte, tedarikçiye tam güven duyulduğu aşamada kontrollerden vazgeçilmektedir. Sistem, firmalar arası işbirliğine ve güvene dayanmaktadır. Japon firma kültürünün temeli, sürekli gelisime ve bunun teşvik edilmesine dayanmaktadır. Bunu sağlamak için tüm çalışanların onayı alınmakta ve değişim karşısında direniş olmaması için sürekli olarak eğitim verilmektedir. Japon şirket kültüründe, pazarda en iyi olmak, 1 numara olmak, ürettiği ürünün” gurusu olmak”, müşteri memnuniyetini sağlamak gibi hususlar ön plandadır. Bunların gerçekleşmesi halinde “ticari kar”ın kendiliğinden geleceği varsayılmaktadır.

68

JAPON İŞ TEAMÜLLERİ : Japonya’da kişilerin sosyal statüleri ve iş hayatındaki konum ve ünvanları çok önemli olup, bunlar görüşme ve toplantı düzenini belirlemektedir. Toplantılara kartvizit değişimi ile başlanmaktadır. Japonlar için kart değişimi ilişkinin başlangıcıdır. İlk önce en kıdemli kişiden başlayarak kart değişimi yapılmalıdır. Japonca hazırlanmış kartvizit Japon partner ile iyi bir ilişkinin baslangıç unsurudur. Kartvizitin bulundurulmaması veya tükenmis olması kabalık olarak kabul edilmektedir. İlk görüşmede iyi tutum, davranış, kıyafet gibi unsurların yanında, iyi hazırlanmış bir kart vizitin de önemi büyüktür. Japon muhataba verilen kartvizitin en son güncel bilgileri içermesine dikkat edilmelidir. Birden fazla firma veya kurum için çalışılıyor ise, karşıdaki muhatabı ilgilendirebilecek tek bir kartvizit verilmeli, birden fazla kartvizit verilerek muhatabın kafasının karışması önlenmelidir. Japon şirketlerinde karar alma sürecinde prizmatik bir yapı mevcuttur. Dolayısıyla ilişkilere en alt düzeyden başlayarak, kademe atlanmaksızın yukarıya doğru gidilmesinde yarar vardır. Aksi takdirde, sonuç almakta zorlanılabilir. Toplantı süresi ortalama 45 dakika ile 1 saat arasında değişmektedir. Japon bürokrat ve işadamları kısa ve özlü konuşmalardan hoşlanmaktadır. Detayların bilahare uzmanlarca ele alınmasını tercih ederler. Japoncada evet anlamına gelen "hai" ifadesi, karşı tarafın teklifinin kabul edildiğini değil, söylenenlerin anlaşılmakta olduğunu belirtmektedir. Toplantılarda tüm katılımcıların bilgilendirilmesinde , ikna edilmeye çalışılmasında ve yanlış anlamaları önlemek için tercüman kullanılmasında yarar vardır. Küçük bir detay dahi görüşmelerin başlamadan bitmesine neden olabilir. Japonya’da şirket üst düzey yöneticilerinin müşterileri ile yedikleri yemekler ve eğlence giderleri şirketlerce karşılanmaktadır. Japonlar genelde geniş katılımlı toplantılarda soru sormaktan imtina etmekte, toplantı sonrasında ikili görüşmelerde bulunmayı tercih etmektedir. Bunun bir nedeni yabancı dil bilgisi yetersizliği ve topluluk önünde hata yapmaktan çekinme iken, diğer bir nedeni de sorulabilecek bir soru ile şirket stratejisini açıklamak zorunda kalma kaygısındandır. Japonlar toplantılar ve görüşmelerde Japonca giriş ve kapanış cümleleri kullanılmasını büyük sempati ile karşılamaktadır. Japonlar kişisel olarak değil, gurup ve toplumsal olarak övülmekten büyük haz almaktadır.

69

Japonlar hızlı karar almadıklarından, sürprizlerle karşılaşmaktan hoşlanmazlar. Bu nedenle, yapılacak görüşmelerden önce, görüşme konularının, mümkün ise yazılı olarak Japon tarafına bildirilmesinde yarar görülmektedir. Görüşmenin kapsamının değişmesi halinde sonuca ulaşmak zorlaşacaktır. Toplantılardan sonra bir teşekkür mektubu yazılması ilişkilerin sıcak tutulması açısından çok büyük önem arzetmektedir. Japonlar, söze ve karşılıklı güvene önem vermekle birlikte, yazılı metin ve anlaşmalarda tüm şartları en ince ayrıntısına kadar kayda almayı tercih ederler. Japonya’da herkes sadece uzmanı olduğu konularda fikrini belirtir. Japon firmaları stok maliyetleri açısından küçük partilerle ve sık aralıklarla sipariş vermeyi tercih etmektedir. Teslimat mutlaka zamanında yapılmalıdır. Pek çok Japon firması stoksuz çalıştığından, herhangi bir gecikme üretimi durma noktasına getirmektedir. Gönderilen mal, numune ile % 100 aynı özellikte olmalıdır. Talep edilen numune dışında başka ürün numunesinin de yollanması; “ürün üzerinde bazı değişiklikler yapabiliriz” tarzı yorum ve notlar bulunması olumsuz bir izlenim yaratmaktadır. Fire oranı asgari düzeyde olmalıdır (mümkünse 0 hata). Dağıtım sistemi genelde, ithalatçı – toptancı - ikinci toptancı – perakendeci – tüketici şeklinde ilerlemektedir. Perakende satış fiyatı ihraç fiyatının 3-4 katına (istisnai durumlarda 10 katına) kadar çıkabilmektedir. Süpermarket ve büyük mağazalara yapılan doğrudan satışlarda ise dağıtım sistemi ithalatçı – perakendeci - tüketici şeklinde işlemektedir. Ortalama olarak perakende satiş fiyatı FOB fiyatın 2,5 katıdır. İlk aşamada belirleyici unsur fiyat olsa da, uzun vadede kalite en az fiyat kadar önemlidir. Tüketiciler modayı yakından takip ettiklerinden mutlaka güncel çizgileri taşıyan ürünlerle pazara girilmelidir. Japon işadamı 3 gün içinde soru veya talebine cevap almazsa yabancı firmanın kendi firmasının teklifi ile ilgilenmediğini düşünmektedir. Bu nedenle mutlaka bir ara cevap verilmesi ve tüm taleplerin ve soruların daha sonra karşılanacağının bildirilmesi uygun olacaktır.

70

Japon firmalara mal satmak için sadece malın “genel” tanımını değil, detaylarını içeren “spesifik” bilgiler vermek gerekmektedir. Örnegin“yün halı”nın değil, kullanılan yünün, boyanın özellikleri, üretilen yerin ve bölgesel desenlerin de vurgulandığı “halı” pazarlanmalıdır. Gıda ürünlerinde, örneğin makarnada, makarnanın üretildigi durum buğdayının tarlada yetiştirildiği süreçte kullanilan pestisitlerin nelerden oluştuğu, kullanım oranları dahi Japon ithalatçının karar alma aşamasında araştırdığı detaylar arasında yeralmaktadır. Bir Japon firma ile ticari ilişkiye başlanması aşamasında, daha önceden Japon pazarında ticari ilişki içerisinde bulunulan başka bir Japon firma var ise, bu konuda en baştan bilgi verilmelidir. Zira, Japon firmalar bu bilgiye kendileri ulaştığı takdirde güvensizlik ortamı doğmaktadır. Japon firmalarına “OEM” (Original Equipment Manufacturing) bazında yapılan üretim ve numuneler “gizli” tutulmalıdır. Aksi takdirde bu durum ciddi bir güven sorunu yaratır. Şayet, ihraç edilecek ürünler mevcut halleri ile Japon pazarının taleplerine uygun değilse OEM bazında üretim ve satış ihtimali araştırılmalıdır. Louis Vuitton dahi Japon pazarında OEM bazda çalışmakta ve sadece Japonya için ve Japon insanının zevklerine göre üretim yapmaktadır. İhracatçı firmanın kendi ülkesine has hiçbir ibare, ihraç edilen malın üzerinde yer almamalı, sadece uluslararası işaretler bulunmalıdır. Japon Endüstriyel Standartları (JIS) mutlaka yakından takip edilmelidir. Özellikle ölçüler konusu üzerinde hassasiyetle durulmalıdır. Japonya’ya ihraç edilecek ürünün, hammaddeden nihai ürün oluncaya kadar geçirdiği tüm evrelerdeki kalite güvence belgelerinin karşı tarafa iletilmesinde büyük yarar olacaktır. Japon pazarına girerken öncelikle yapılacak iş alıcı bulmak degil, üretilen ürünün Japon insanının zevkine uygunluğunun, benzer ürünlerle tasarım, ambalaj ve fiyat alanında rekabet şansının araştırılmasıdır. Japonya’nin çeşitli bölge ve şehirlerindeki tüketicilerin tercih ve zevkleri dahi farklı olabilmektedir. Örnegin Tokyo’da yaşayanlar ilgi ve dikkat çekici ürünleri tercih ederken, Osaka’da yaşayanlar sade ve gösterişsiz renkleri tercih etmektedir. Japon pazarına satış için gelen kişinin ürünün üretim süreci konusunda da detayli bilgi sahibi olmasi gereklidir. Örnegin; deri satacak kişinin derinin nasıl tabaklandığını bilmesi, ürünün fiyatı ve dayanıklılığının Japon ithalatçı tarafından belirlenebilmesi için gerekli bir ayrıntıdır. Japon pazarına mal satmak için mutlaka Japonca broşür ve kataloglar hazırlanmalıdır. Bu

71

tür hazırlıklar Japon pazarına ne kadar ciddi ve sürekli baktığınızın bir aynası olacaktır. Japon işadamları ile sağlıklı bir iş ilişkisi için Japon veya Japonca konuşabilen bir eleman istihdam etmek gereklidir. Herhangi bir sevkiyatta malların zarar görmesi halinde bahane bulmak yerine hatayı kabul edip, bir seferlik zarara katlanmak uzun süreli istikrarli bir iş ilişkisi için yararlı olacaktır. Japonya’da nihai isçilik ve ambalaj en az ürün kadar önemli bir unsurdur. Japonlar pek çok ürünü hediye olarak aldıklarından dolayı paketleme stili, ambalaj kağıdı, üzerindeki işaret ve etiketler dahi zarif olmak zorundadır. Japon firmalari ile yazışmalarda sadece firma adı ile yetinilmemeli, ilgili bölüm ve kişi spesifik olarak belirtilmelidir. Japon firmalarına çok sayıda ürünle değil, sınırlı sayıda seçilmiş ürünlerle ilgili başvuruda bulunulmalıdır. Randevulara kesinlikle sadık kalınmalı, gidilmesinin mümkün olmadığı hallerde mutlaka karşı taraf durumdan önceden haberdar edilip, özür dilenmelidir. Japon pazarına yönelik üretim ve pazarlama faaliyetlerinin Japon partnerlerle birlikte gerçeklestirilmesi pazara giriş şansını yükseltmektedir.

72